De waarde van nudging om consumenten te verleiden tot gezondere voedselkeuzes

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De waarde van nudging om consumenten te verleiden tot gezondere voedselkeuzes"

Transcriptie

1 De waarde van nudging om consumenten te verleiden tot gezondere voedselkeuzes Vereniging voor Bewegingswetenschappen Nederland Ellen van Kleef, Wageningen Universiteit

2 Gezond gedrag stimuleren blijft grote uitdaging Data van Ng et al., 2014

3 Vandaag 1) Kracht van voedselverleidingen 2) Gedragsverandering door de expert aanpak 3) Nudge theorie, typen nudges en empirisch bewijs 4) Kritiek op nudging 5) Toekomstig onderzoek

4 Kracht van voedselverleiding

5 Wat we weten Gedragsverandering op wilskracht is problematisch Toxische voedselomgeving werkt tegen ons Hard-wired voor ongezond Weinig adequate strategieen beschikbaar Trein in Oslo Schoenwinkel

6 Nature of nurture? Tweeling studies Genen verantwoordelijk voor 67% van variantie in BMI (Ravussin & Bogardus, 2000) Voornamelijk omdat bepaalde genen mensen hyper responsief maken voor voedselsignalen (Llewellyn et al., 2012) Genetics load the gun, environment pulls the trigger Seidel, 2011; Brownell, 2004

7 Waarom stoppen we met eten? Extreem vol Mindless eating zone Extreem hongerig Demente ouderen aten een volledige tweede maaltijd 10 tot 30 minuten nadat ze verteld waren dat het tijd was voor diner Herman & Polivy, 1984; Rozin et al., 1998

8 Gedragsverandering volgens de expert methode

9 Werkt niet (meer) Traditionele ( voedingskundig ) expert aanpak Informatie = motivatie Aannames: Obesity conference USA Gezondheidsdoel is chronisch actief bij consumenten Acceptatie van autoriteit Bereid om autonomie op te geven

10 Vertel kinderen niet dat iets gezond is... Healthy-groep: 3,1 crackers Yummy-groep: 7,2 crackers Controle-groep: 9,1 crackers Maimaran& Fishbach, 2014

11 Kansrijk bij klein segment van consumenten Voedingskundig alerte consumenten Openheidtot verandering Voedingskundig vatbare consumenten Voedingskundig ongeïnteresseerde consumenten Wansink, 2015

12 Nudging als hot aanpak

13 Geef consumenten een duwtje (nudge) in de goede richting Sunstein en zijn vrouw bij Obama (2010)

14 Wat is een nudge?... elk aspect van keuzearchitectuur dat het gedrag van mensen op voorspelbare manier verandert, zonder mogelijkhedenteverbieden of economische prikkels aanzienlijk te veranderen (Thaler en Sunstein, 2008)

15 Keuze architectuur Verander consumentengedrag In een richting die goed voor hen is under the radar Bouwend op systeem 1 (impulsief, intuitief) in Bouwend op systeem 1 (impulsief, intuitief) in plaats van 2 (rationeel, zelfcontrole)

16 Nudging vaak een catch all term Is dit een nudge?

17 Nudging theorie, types en Nudging theorie, types en empirisch bewijs

18 Een aantal heuristieken en biases Framing: Consumptie illusies Volg de massa: sociale normen (Impliciete) beschrijvende normen Toegankelijkheid en beschikbaarheid (voorkeur gemak) Status-quo bias: voorkeur voor inactiviteit

19 Klassiek voorbeeld: Opting-in versus opting-out Johnson and Goldstein, 2003

20 CAN indeling om automatisch gedrag te faciliteren (Wansink, 2015) C Make it more CONVENIENT A Make it more ATTRACTIVE N Make it more NORMAL

21 Make it more normal Make it more normal Voorbeelden van nudges en andere omgevingsinterventies

22 In welke situatie zou u het meeste eten?

23 Kleine chocolaatjes: 23% minder calorieën Calorie inname package absent package present large unit size small unit size Unit grootte van chocolade Van Kleef, Kavvouris & Van Trijp, 2014

24 Portiegrootte effect ten goede inzetten Studie op basisschool Variatie in portiegrootte en plakjes 54% meer gegeten bij grotere portie Van Kleef, Bruggers & De Vet, 2014

25 Mindlessness en feedback Bodemloze soepkom Reflectie / stop signalen Wansink et al., 2005 Geier et al., 2012

26 Maak gezondere optie default (volkoren vs wit)

27 Make it more attractive Make it more attractive Voorbeelden van nudges en andere omgevingsinterventies

28 Grappige volkoren vorm verdubbelt keuze Van Kleef et al., 2014

29 Make it more convenient Make it more convenient Voorbeelden van nudges en andere omgevingsinterventies

30 Bewegen en minder afval - nudges Winkelcentrum Singapore Kopenhagen studie: 46% minder afval op grond (2011)

31 Nudge bij de kassa in ziekenhuiskantine Ede Van Kleef, Otten and Van Trijp, 2012

32 Suggestive selling Bekende marketing techniek (Supersize me ), nu met ander doel Ontbijtrestaurant Van Kleef, Van den Broek and Van Trijp, 2015

33

34 Resultaten

35 Voorbeeld van studie in maaltijdservicecentrum Tijdelijk 3 manieren van bestelling aannemen: De normale werkwijze Suggestieve vraag stellen Suggestieve vraag stellen + compliment geven

36 Stimuleren met persoonlijk contact helpt! Meer patiënten bestelden vruchtenkwark Hoeveelheid eiwit in lunch nam toe Percentage patiënten dat vruchtenkwark bestelde bij de lunch 25g eiwit 20g eiwit 42% Normale werkwijze Suggestieve vraag Suggestieve vraag & Compliment Van der Zanden et al., 2015

37 Kritiek op nudging Kritiek op nudging Verlies van autonomie

38 Kritiek: Verlies van autonomie Kunnen mensen nog steeds de ongezonde keuze maken als ze dat willen? Infantilisering effect van nudging ( verdomming ) Felsen & Reiner, 2011; De Ridder, 2012

39 Studie: Klassieke accessibility nudge 2 supermarkten, 12 weken Omzet data De Wijk et al., 2016

40 Resultaten Geen effect van toegankelijkheid Omzet werd sterk gedreven door aanbiedingen Moeilijk te publiceren 40 Bread sales (% of total bread sales) Whole grain bread White bread 0 More accessible (entrance) Accessibility Less accessible (exit)

41

42

43 Kritiek op nudging Kritiek op nudging Nudging is overhyped en maakt dat de echt noodzakelijke maatregelen niet worden genomen

44 Spiegel in winkelwagen Colin Payne

45 Nudging is overhyped Delicate psychologische resultaten vertalen niet naar implementeerbaar beleid De waarde van negative (nudging) resultaten in de wetenschap Harford, 2014

46 Nudging is smokescreen for inaction Aantrekkelijk, niet omdat het effectiever is dan belasting en wetgeving, maar omdat het minder onpopulair is Het neemt de aandacht weg van andere interventies (zoals wetgeving om kindermarketing te verbieden) Bloomberg s soda ban Salazar, 2011

47 Fundamenteel probleem Wat is de verantwoordelijkheid van de overheid en wat van consumenten? Vrijheid van keuze versus bescherming Focus is veranderd in laatste decennia

48 Toekomstig onderzoek

49 Uitdagingen in onderzoek Lab versus real-life Doe onderzoek in real-life context Test robuustheid in verschillende contexten en door de tijd heen Van Kleef et al., 2015

50 Tot slot Nudging is marketing met flinke tegenwind - gezond (en ook duurzaam) voedsel verkoopt zichzelf niet zo makkelijk Gedragsverandering soms klein en overduidelijk Maar genegeerd in de praktijk Blijvende gedragsverandering kan langer duren dan een decennium

51 Bedankt! / Blog

Met communicatie gedrag veranderen Van wens naar werkelijkheid.

Met communicatie gedrag veranderen Van wens naar werkelijkheid. Met communicatie gedrag veranderen Van wens naar werkelijkheid. Reint Jan Renes Lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein Hogeschool Utrecht Universitair Hoofddocent Gezondheidscommunicatie

Nadere informatie

Gedrag veranderen met (impliciete) communicatie van intentie naar actie

Gedrag veranderen met (impliciete) communicatie van intentie naar actie Gedrag veranderen met (impliciete) communicatie van intentie naar actie @ReintJanRenes Lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein Hogeschool Utrecht Universitair Hoofddocent Gezondheidscommunicatie

Nadere informatie

Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden

Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden Nudging Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden Commerciële organisaties Overheid marketeers psychologen communicatiedeskundigen economen Oud beïnvloedingsparadigma De mens als rationeel wezen KENNIS

Nadere informatie

Nudging als strategie om te kiezen voor gezonde voeding

Nudging als strategie om te kiezen voor gezonde voeding Nudging als strategie om te kiezen voor gezonde voeding Pieter Raymaekers Symposium Hoe maak je gezonde voeding vanzelfsprekend op de werkvloer? 23/11/2018 Structuur workshop 1. Oorsprong: vanwaar komt

Nadere informatie

Nudging: Hoe kleine duwtjes meer gezondheid brengen

Nudging: Hoe kleine duwtjes meer gezondheid brengen Nudging: Hoe kleine duwtjes meer gezondheid brengen Denise de Ridder Universiteit Utrecht Voka Health Community 27 sept 2016 Waar hebben we het over? Simple changes in choice architecture (presentation

Nadere informatie

Verleiden tot gezond gedrag. Prof. dr. Emely de Vet Wageningen University and Research

Verleiden tot gezond gedrag. Prof. dr. Emely de Vet Wageningen University and Research Verleiden tot gezond gedrag Prof. dr. Emely de Vet Wageningen University and Research Voeding in NL 95% eet onvoldoende groente 90-95% eet onvoldoende fruit 80% eet onvoldoende vis 48% heeft overgewicht

Nadere informatie

Van betuttelen naar verleiden: Nieuwe richtingen voor gedragsbeïnvloeding. Emely de Vet Leerstoelgroep Strategische Communicatie

Van betuttelen naar verleiden: Nieuwe richtingen voor gedragsbeïnvloeding. Emely de Vet Leerstoelgroep Strategische Communicatie Van betuttelen naar verleiden: Nieuwe richtingen voor gedragsbeïnvloeding Emely de Vet Leerstoelgroep Strategische Communicatie Voeding in NL 95% eet onvoldoende groente 90-95% eet onvoldoende fruit 80%

Nadere informatie

Nudging: gezond genieten in de horeca

Nudging: gezond genieten in de horeca Nudging: gezond genieten in de horeca Mariska van Driel, Docent-onderzoeker Food Innovation, HAS Hogeschool 28-Juni-2018, Healthy Food Business Event, Grow Campus Aan tafel met: Mariska van Driel Docent-onderzoeker

Nadere informatie

ONS BREIN. What s in it for you? VAN NUDGE NAAR GEWOONTEGEDRAG. Hoe zorgen we ervoor dat mensen (sneller) hun schuld inlossen?

ONS BREIN. What s in it for you? VAN NUDGE NAAR GEWOONTEGEDRAG. Hoe zorgen we ervoor dat mensen (sneller) hun schuld inlossen? VAN NUDGE NAAR GEWOONTEGEDRAG MASTERCLASS DRS. LIZA LUESINK ONZE MISSIE Wetenschappelijke kennis over gedrag vertalen naar innovatieve toepassingen in de praktijk VAN NUDGE NAAR GEWOONTEGEDRAG What s in

Nadere informatie

Met ongeveer 1 op de 3 Nederlanders die meer dan 7,5 uur per dag zitten, zijn we Europees kampioen zitten.

Met ongeveer 1 op de 3 Nederlanders die meer dan 7,5 uur per dag zitten, zijn we Europees kampioen zitten. Dagelijks 8-11 uur zitten leidt tot 15% meer kans binnen 3 jaar te overlijden dan 4 uur per dag zitten. Met ongeveer 1 op de 3 Nederlanders die meer dan 7,5 uur per dag zitten, zijn we Europees kampioen

Nadere informatie

De onderliggende principes van nudges

De onderliggende principes van nudges De onderliggende principes van nudges Denise de Ridder Universiteit Utrecht State of Science Gedragsbestuurskunde: de vervlechting van bestuurskunde en gedragswetenschap in Utrecht 15 Mei 2019 Waar hebben

Nadere informatie

Zorgen voor een verse keten

Zorgen voor een verse keten Zorgen voor een verse keten 27 maart Van boer tot bed & opgericht 2007 Menrike Menkveld-Beukers Manager Alliantie Voeding Groentecongres, 26 maart 2015 Programma s: Thema s: 1. Transmurale voedingszorg:

Nadere informatie

Nudging: Over nut en noodzaak van subtiele omgevingsaanpassingen. Mijn achtergrond. Traditionele benadering. Het verhaal van vandaag

Nudging: Over nut en noodzaak van subtiele omgevingsaanpassingen. Mijn achtergrond. Traditionele benadering. Het verhaal van vandaag Mijn achtergrond Nudging: Over nut en noodzaak van subtiele omgevingsaanpassingen Dr. Emely de Vet Opgeleid tot Gezondheidswetenschapper Gespecialiseerd in het verklaren en veranderen van gezondheidsgerelateerd

Nadere informatie

ALGEMENE INLEIDING BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN

ALGEMENE INLEIDING BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN SAMENVATTING ALGEMENE INLEIDING Hoofdstuk 1 beschrijft dat in de afgelopen decennia het aantal mensen met overgewicht en obesitas sterk is toegenomen en dat dit heeft geleid tot een groot publiek gezondheidsprobleem.

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) Impulsieve keuzes voor aantrekkelijke opties zijn doorgaans geen verstandige keuzes op de lange termijn (Hofmann, Friese, & Wiers, 2008; Metcalfe & Mischel, 1999). Wanneer mensen zich

Nadere informatie

Amsterdammers en gezond gedrag: een ware uitdaging!

Amsterdammers en gezond gedrag: een ware uitdaging! Amsterdammers en gezond gedrag: een ware uitdaging! Arnoud Verhoeff Hoofd afdeling Epidemiologie, Gezondheidsbevordering & Zorginnovatie, GGD Amsterdam Bijzonder hoogleraar Grote Stad en Gezondheidszorg,

Nadere informatie

KLEURRIJKE VERLEIDINGEN IN DE SUPERMARKT STIMULEREN DE GROENTEN EN FRUIT HOE NUDGING CONSUMENTEN KAN AANSPOREN OM MEER GROENTEN EN FRUIT TE KOPEN

KLEURRIJKE VERLEIDINGEN IN DE SUPERMARKT STIMULEREN DE GROENTEN EN FRUIT HOE NUDGING CONSUMENTEN KAN AANSPOREN OM MEER GROENTEN EN FRUIT TE KOPEN KLEURRIJKE VERLEIDINGEN IN DE SUPERMARKT STIMULEREN DE VERKOOPVAN GROENTEN EN FRUIT HOE NUDGING CONSUMENTEN KAN AANSPOREN OM MEER GROENTEN EN FRUIT TE KOPEN NUDGES DIE GEDURENDE DE ZES WEKEN WERDEN TOEGEPAST

Nadere informatie

STIGMA IN DE ZORG VOOR KINDEREN MET OBESITAS?

STIGMA IN DE ZORG VOOR KINDEREN MET OBESITAS? STIGMA IN DE ZORG VOOR KINDEREN MET OBESITAS? AAGG, 2 FEBRUARI 2017 HANNEKE NOORDAM PSYCHOLOOG/ ONDERZOEKER CARE FOR OBESITY OUTLINE 1. Introductie 2. Stigmatisering van kinderen met obesitas 3. Aanpak

Nadere informatie

Het inrichten van de keuze architectuur: Een filosofisch perspectief Een interview met Daphne Truijens

Het inrichten van de keuze architectuur: Een filosofisch perspectief Een interview met Daphne Truijens Het inrichten van de keuze architectuur: Een filosofisch perspectief Een interview met Daphne Truijens Lotte Hoozemans Nathalie Stolwijk Introductie Dit interview met Daphne Truijens, programmamanager

Nadere informatie

De beleving van Voedsel, Duurzame voedselproductie & Gezonde productsamenstelling

De beleving van Voedsel, Duurzame voedselproductie & Gezonde productsamenstelling Agriculture Leerarrangement Onderwijsvernieuwingsprogramma Voedsel & Consument De beleving van Voedsel, Duurzame voedselproductie & Gezonde productsamenstelling Delft, Vera van Stokkom 1 Opdracht 1 Wie

Nadere informatie

Subtiele beïnvloeding Wanneer verantwoorde keuzes geen moeite kosten

Subtiele beïnvloeding Wanneer verantwoorde keuzes geen moeite kosten Subtiele beïnvloeding Wanneer verantwoorde keuzes geen moeite kosten S.J. Salmon, MSc. Prof. dr. B.M. Fennis Rapport RUGCIC-2014-02 ISBN 978-90-367-6952-5 Inhoudsopgave CIC 2 Managementsamenvatting: subtiele

Nadere informatie

ALGEMENE INTRODUCTIE ONDERZOEKSRESULTATEN

ALGEMENE INTRODUCTIE ONDERZOEKSRESULTATEN SAMENVATTING ALGEMENE INTRODUCTIE In dit proefschrift wordt de haalbaarheid en effectiviteit van omgevingsinterventies gericht op portiegrootte onderzocht. Hoofdstuk 1 geeft een beschrijving van landbouwtechnologische,

Nadere informatie

HET GEZONDE BEDRIJFSRESTAURANT

HET GEZONDE BEDRIJFSRESTAURANT HET GEZONDE BEDRIJFSRESTAURANT nr. Het begint met een idee nr. Het begint met een idee ACHTERGROND Overgewicht Duurzame inzetbaarheid Vitaliteit 4 ACHTERGROND Overgewicht Duurzame inzetbaarheid Vitaliteit

Nadere informatie

kilo aan troep achter in een collegezaal.

kilo aan troep achter in een collegezaal. Ruim 60% van de HvA studenten neemt eten en drinken mee de collegezalen in. Gemiddeld laten HvAstudenten per maand 80 kilo aan troep achter in een collegezaal. Minder dan 5% van de HvA docenten spreekt

Nadere informatie

Consumenten, hun keuzes en dierenwelzijn. Machiel Reinders, LEI Wageningen UR

Consumenten, hun keuzes en dierenwelzijn. Machiel Reinders, LEI Wageningen UR Consumenten, hun keuzes en dierenwelzijn Machiel Reinders, LEI Wageningen UR De consument vindt dierenwelzijn belangrijk... ... maar koopt nog steeds plofkip en kiloknaller! Wat is er aan de hand? De meat-paradox

Nadere informatie

Experimenteren kun je leren

Experimenteren kun je leren Experimenteren kun je leren BIN NL Dag van het gedrag Patricia de Jonge Job van Wolferen 23 november 2017 Missie De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante financiële markten. Als onafhankelijke

Nadere informatie

Privacy en security awareness. Melanie van den Berg

Privacy en security awareness. Melanie van den Berg Privacy en security awareness Melanie van den Berg Wie ben ik? Melanie van den Berg Manager Bedrijfsbureau VECOZO Zelfstandig trainer www.berglegal.nl Redacteur Maandblad voor Vermogensrecht Toezichthouder

Nadere informatie

Innovaties in Marketing

Innovaties in Marketing Innovaties in Marketing Irrationeel Consumentengedrag Sabrina Bruyneel januari 2015 Behavioral Economics Integreren van psychologische inzichten in de klassieke economie Mensen zijn niet zo rationeel als

Nadere informatie

Privacy en security awareness. Melanie van den Berg

Privacy en security awareness. Melanie van den Berg Privacy en security awareness Melanie van den Berg Wie ben ik? Melanie van den Berg Manager Bedrijfsbureau VECOZO Zelfstandig trainer www.berglegal.nl Redacteur Maandblad voor Vermogensrecht Toezichthouder

Nadere informatie

ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN. Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad,

ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN. Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad, ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad, 19-11-2014 1 INHOUD Armoede: wat is armoede en wie zijn er arm? Waarom zijn mensen arm? Effecten

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag

Nadere informatie

CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel

CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel Beleidsdoel: 1a Keuze doelgroep 1b Huidig gedrag Wie is de doelgroep? Wat weten we over huidig gedrag? (feiten en cijfers) Is deze groep onder

Nadere informatie

GEDRAG EN INCASSO SLIM OF SOCIAAL INCASSEREN?

GEDRAG EN INCASSO SLIM OF SOCIAAL INCASSEREN? GEDRAG EN INCASSO SLIM OF SOCIAAL INCASSEREN? Roeland van Geuns Lector armoede interventies Hogeschool van Amsterdam Utrecht, 11 april 2017 1 INHOUD 1. Relevantie gedrag 2. Gevolgen voor betaalgedrag 3.

Nadere informatie

Hoe motiveer je mensen hun gedrag te veranderen en gezonder te leven? 24/10/2017

Hoe motiveer je mensen hun gedrag te veranderen en gezonder te leven? 24/10/2017 Hoe motiveer je mensen hun gedrag te veranderen en gezonder te leven? 24/10/2017 35.000 keuzes per dag Gezond en ongezond Gezonde en ongezonde keuzes Determinanten van gedrag Denken dat men genoeg beweegt

Nadere informatie

Gezond eten in de nacht

Gezond eten in de nacht Gezond eten in de nacht Marjolein van Kleef 28 oktober 2016 Over Marjolein van Kleef Voedingsdeskundige ploegendienst Organisatieadviseur Bedrijfsdiëtist Voorlichter Trainer Enerjoy Enerjoy motiveert medewerkers

Nadere informatie

Richtlijnen Gezondere Kantines Factsheet

Richtlijnen Gezondere Kantines Factsheet Voedingscentrum De erkende autoriteit op het gebied van gezond, veilig en duurzaam eten Richtlijnen Gezondere Kantines Factsheet Het Voedingscentrum heeft richtlijnen opgesteld om school-, bedrijfs- en

Nadere informatie

Startdatum:... Gewicht:... BMI:... Streefgewicht:... Motivatie:

Startdatum:... Gewicht:... BMI:... Streefgewicht:... Motivatie: Startdatum:... Gewicht:... BMI:... Streefgewicht:... Motivatie:.................. Gezond afvallen betekent een verandering in je levensstijl, want blijvend afvallen bereik je niet met een crashdieet. Zo

Nadere informatie

Psychologisering van het auditvak

Psychologisering van het auditvak Psychologisering van het auditvak Dr. Arno Nuijten RE CIA (Symposium IAA/ITAA 24 juni 2016) 1 Nostalgie Beeld van de beroepspraktijk toen het nog overzichtelijk en in zwart-wit was De RA s waren van de

Nadere informatie

Nudging. Yellow Cats. 16 juni 2016

Nudging. Yellow Cats. 16 juni 2016 Nudging Yellow Cats 16 juni 2016 "Een duwtje geven in de goede richting door het gewenste gedrag aantrekkelijk te maken, zonder mensen daarbij in hun vrijheden te beperken." 2 Wat is nudging? Het beïnvloeden

Nadere informatie

Invloed van de omgeving op eetgedrag Factsheet

Invloed van de omgeving op eetgedrag Factsheet Voedingscentrum De erkende autoriteit op het gebied van gezond, veilig en duurzaam eten Invloed van de omgeving op eetgedrag Factsheet Onderweg, op het station, bij kassa s, op het werk, op school, enzovoorts:

Nadere informatie

2. Schijf van Vijf samengevat

2. Schijf van Vijf samengevat 2. Schijf van Vijf samengevat 2.1 De essentie van de Schijf van Vijf De Schijf van Vijf is het beeldmerk dat laat zien wat gezond eten inhoudt. Het beeldmerk wordt onderbouwd met de Richtlijnen Schijf

Nadere informatie

Samenvatting Rapport Nudging in de praktijk

Samenvatting Rapport Nudging in de praktijk Samenvatting Rapport Nudging in de praktijk Kansen en barrières in beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk Den Haag, 5 juli 2017 Schuttelaar & Partners In opdracht van ZonMw Inleiding Nudging staat volop

Nadere informatie

Voedingsvoorlichting en gedragsverandering

Voedingsvoorlichting en gedragsverandering 11 Voedingsvoorlichting en gedragsverandering Samenvatting Slechte voedingsgewoonten zijn moeilijk te doorbreken. De sociale omgeving speelt vaak een belangrijke rol en veel eetgedrag is min of meer onbewust.

Nadere informatie

Het hoe en waarom van korter douchen Directe feedback voor langdurige gedragsverandering. Michel Handgraaf & Anouk Griffioen Wageningen Universiteit

Het hoe en waarom van korter douchen Directe feedback voor langdurige gedragsverandering. Michel Handgraaf & Anouk Griffioen Wageningen Universiteit Het hoe en waarom van korter douchen Directe feedback voor langdurige gedragsverandering Michel Handgraaf & Anouk Griffioen Wageningen Universiteit 1 Programma vandaag Introductie living lab bij The Student

Nadere informatie

Een visie op implementatie. 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi

Een visie op implementatie. 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi Een visie op implementatie 29 november 2018, Academische Werkplaats SAMEN Karlijn Stals, programmaleider Vakmanschap NJi Implementeren? Innoveren Implementeren Professionaliseren Veranderen Evalueren Leren

Nadere informatie

CASI > Werkblad 1 > Van beleidsdoel naar gedragsdoel

CASI > Werkblad 1 > Van beleidsdoel naar gedragsdoel CASI > Werkblad 1 > Van beleidsdoel naar gedragsdoel Beleidsdoel voor communicatie: 1a Keuze doelgroep 1b Huidig gedrag Wie is de groep die gedrag moet veranderen? Wat weten we over huidig gedrag? (feiten

Nadere informatie

Menu-engineering in restaurants

Menu-engineering in restaurants Menu-engineering in restaurants Machiel Reinders, Wageningen University & Research Joris Heijnen & Erik van Bommel, Variatie in de Keuken Marlijn Huitink & Coosje Dijkstra, Vrije Universiteit Amsterdam

Nadere informatie

Beleving van voedsel. Vera van Stokkom; Saskia Kamps. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Beleving van voedsel. Vera van Stokkom; Saskia Kamps. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Vera van Stokkom; Saskia Kamps 26 august 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52779 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Armoede en hoe daarop in te spelen?

Armoede en hoe daarop in te spelen? Armoede en hoe daarop in te spelen? Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD! 1. Oorzaken van armoede 2. Wie zijn er arm? 3. Effecten armoede 4. Wat kunnen organisaties

Nadere informatie

Opdracht 1. Wat speelt er om JA te zeggen tegen iets wat je niet wil?

Opdracht 1. Wat speelt er om JA te zeggen tegen iets wat je niet wil? JA of NEE? - Doe deze opdracht in tweetallen - Hoe vaak komt het voor dat je ongevraagd iets aangeboden krijgt? Een actieve kiosk-verkoper in de trein, met koffie, thee, gevulde koeken etc? Of het aanbod

Nadere informatie

De psychologie van de wanbetaler

De psychologie van de wanbetaler 07-10-2015 De psychologie van de wanbetaler Dr. Martijn Keizer Rijksuniversiteit Groningen m.keizer@rug.nl Deze presentatie Deze presentatie Hoe motiveren we debiteuren om actie te ondernemen? Overzicht

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition BMI Body Mass Index = gewicht in kg lengte x lengte in m BMI < 18,5 ondergewicht 18,5 24,9 normaal 25 29,9 overgewicht 30 34,9 zwaar

Nadere informatie

GEDRAG EN INCASSO. Roeland van Geuns Lector armoede en participatie Hogeschool van Amsterdam. Utrecht, 25 november 2016

GEDRAG EN INCASSO. Roeland van Geuns Lector armoede en participatie Hogeschool van Amsterdam. Utrecht, 25 november 2016 GEDRAG EN INCASSO Roeland van Geuns Lector armoede en participatie Hogeschool van Amsterdam Utrecht, 25 november 2016 1 INHOUD 1. Relevantie gedrag 2. Gedrag: enkele recente inzichten 3. Gevolgen voor

Nadere informatie

Social media? Graag! Gebruik #enerjoy Bioritme & voeding

Social media? Graag! Gebruik #enerjoy Bioritme & voeding Social media? Graag! Gebruik #enerjoy Bioritme & voeding Gezond eten op het werk info@ener-joy.nl www.ener-joy.nl 033-887 8840 1 Over Marjolein van Kleef Diëtist & organisatieadviseur bij Enerjoy Gezond

Nadere informatie

Het effect van nudging in het basisonderwijs en het vmbo

Het effect van nudging in het basisonderwijs en het vmbo Het effect van nudging in het basisonderwijs en het vmbo Ilona Wildeman, Lisa van der Sande, Roel van Steensel, Adriana Bus Vrije Universiteit in Amsterdam vansteensel@essb.eur.nl S Achtergrond S Lezen

Nadere informatie

Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later

Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later Associate Professor Universiteit Leiden Netspar board member Professor Financial Services Maastricht University Netspar Research Fellow

Nadere informatie

Goede zorg proef je! Aanpak van ondervoeding door innovaties in maaltijdvoorziening en menu. 18 maart 2015, Dr. Nicole de Roos

Goede zorg proef je! Aanpak van ondervoeding door innovaties in maaltijdvoorziening en menu. 18 maart 2015, Dr. Nicole de Roos Goede zorg proef je! Aanpak van ondervoeding door innovaties in maaltijdvoorziening en menu 18 maart 2015, Dr. Nicole de Roos Ondervoeding: niet altijd zichtbaar, wel meetbaar Gewichtsverlies Minder eetlust

Nadere informatie

Kleinere porties in Out of Home: Bedreiging of kans?

Kleinere porties in Out of Home: Bedreiging of kans? Kleinere porties in Out of Home: Bedreiging of kans? Symposium Gezond & Duurzaam. Pak de juiste portie Arnhem, 1 juni 2012 Rob Besseling Wie ben ik? Op zoek naar de relevantie Mijn assumptie... Is

Nadere informatie

SAMENVATTING Dijkstra, Coosje.indd :45

SAMENVATTING Dijkstra, Coosje.indd :45 SAMENVATTING Samenvatting INTRODUCTIE Grote sociaal economische gezondheidsverschillen zijn een groeiend probleem in bijna alle Westerse landen. In Nederland leven mensen met een lagere opleiding gemiddeld

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition BMI Body Mass Index = gewicht in kg lengte x lengte in m BMI < 18,5 ondergewicht 18,5 24,9 normaal 25 29,9 overgewicht 30 34,9 zwaar

Nadere informatie

Reisinformatie en mobiliteitsgedrag: Temper de verwachtingen

Reisinformatie en mobiliteitsgedrag: Temper de verwachtingen Reisinformatie en mobiliteitsgedrag: Temper de verwachtingen Caspar Chorus 11-6-2014 TU Delft Delft University of Technology Challenge the future Achtergrond Onderzoeksinteresse: keuzegedrag en het modelleren

Nadere informatie

Leren implementeren. Waar sta jij met Leren implementeren? Leren in de wijk 30 januari2017 Karlijn Stals, programmaleidervakmanschapnji

Leren implementeren. Waar sta jij met Leren implementeren? Leren in de wijk 30 januari2017 Karlijn Stals, programmaleidervakmanschapnji Leren implementeren Leren in de wijk 30 januari2017 Karlijn Stals, programmaleidervakmanschapnji Ik weet alles over implementeren en kan het ook heel goed! Ik sta voor een afgebakende, overzichtelijke

Nadere informatie

Onbewust Genieten. - Restaurant van de Toekomst - Marchel Gorselink Wageningen UR Food & Biobased Research. Contact: T +31 (0)

Onbewust Genieten. - Restaurant van de Toekomst - Marchel Gorselink Wageningen UR Food & Biobased Research. Contact: T +31 (0) Onbewust Genieten - Restaurant van de Toekomst - Marchel Gorselink Wageningen UR Food & Biobased Research Contact: T +31 (0)317 485852 Marchel.Gorselink@wur.nl Programma Overzicht 12.30u 13.30u lunchen

Nadere informatie

Entertainment education

Entertainment education Emoties Door emoties te gebruiken in je communicatie, koppel je positieve gevoelens en associaties aan het gewenste gedrag of negatieve gevoelens en associaties aan het ongewenste gedrag. Mogelijke emoties

Nadere informatie

NIMA ZORGMARKETING CONGRES 6 maart 2014. Evelyne Meynen Schuttelaar & Partners

NIMA ZORGMARKETING CONGRES 6 maart 2014. Evelyne Meynen Schuttelaar & Partners NIMA ZORGMARKETING CONGRES 6 maart 2014 Evelyne Meynen Schuttelaar & Partners JONGEREN OP GEZOND GEWICHT (JOGG) 2 Overgewicht grootste kostenpost zorg (Mc Kinsey, feb 2011) Overgewicht in NL: 1:7 jongens,

Nadere informatie

Jongeren blijken vaak wel te weten wat gezond is, maar het ook uitvoeren is een volgende stap. We maken namelijk de hele dag door keuzes en worden

Jongeren blijken vaak wel te weten wat gezond is, maar het ook uitvoeren is een volgende stap. We maken namelijk de hele dag door keuzes en worden Jongeren blijken vaak wel te weten wat gezond is, maar het ook uitvoeren is een volgende stap. We maken namelijk de hele dag door keuzes en worden continue verleid om iets te eten. Met wat slimme trucs

Nadere informatie

Persuasive design en de digitale nudge

Persuasive design en de digitale nudge Persuasive design en de digitale nudge Bron: https://logansquareanglican.org/lent-nudging-us-toward-the-lord Donna Escobar Mendoza MS301E Inhoud Introductie 01 Wat is nudging? 02 Digitale nudge 03 In de

Nadere informatie

Verminderen van voedselverspilling

Verminderen van voedselverspilling Verminderen van voedselverspilling Behavioural Insights Team EZ Evelien van de Veer Behavioural Insights Team EZ Sinds november 2014 van start Toepassen gedragsinzichten op alle beleidsterreinen EZ: Innovatie

Nadere informatie

workshop SOCIAL MARKETING fran bambust Cibe - geen pw #cibecity

workshop SOCIAL MARKETING fran bambust Cibe - geen pw #cibecity workshop SOCIAL MARKETING fran bambust Cibe - geen pw #cibecity SOCIAL MARKETING SOCIAL MARKETING geen commerciële marketing geen directe bevrediging verlangen niet inspelen op meer gemak, status en bevestiging

Nadere informatie

Gezond & veilig werken in de ploegendienst. - Kan dat wel?-

Gezond & veilig werken in de ploegendienst. - Kan dat wel?- Gezond & veilig werken in de ploegendienst - Kan dat wel?- Over mij Marjolein van Kleef Voedingsdeskundige ploegendienst Organisatieadviseur Bedrijfsdiëtist Voorlichter Trainer Enerjoy Enerjoy motiveert

Nadere informatie

EFFECTIEF HANDELEN BIJ ARMOEDE

EFFECTIEF HANDELEN BIJ ARMOEDE EFFECTIEF HANDELEN BIJ ARMOEDE Lessen uit de gedragsleer Roeland van Geuns Lector Armoede Interventies, Hogeschool van Amsterdam Adviseur armoede en schulden Vianen, 19-04-2019 INHOUD Wat weet u al Een

Nadere informatie

Consument centraal bij innovaties in korte keten

Consument centraal bij innovaties in korte keten Consument centraal bij innovaties in korte keten Introductie op DONE framework - begrijpen van consument 20 november 2018, Siet Sijtsema Hungry planet - Menzel siet.sijtsema@wur.nl Onderwerpen Done framwork

Nadere informatie

Lokale integrale aanpak overgewicht. Jaap Seidell Universiteitshoogleraar VU

Lokale integrale aanpak overgewicht. Jaap Seidell Universiteitshoogleraar VU Lokale integrale aanpak overgewicht Jaap Seidell Universiteitshoogleraar VU Huang TT et al, CDC, 2009 Food marketing to children: the evidence kindermarketing Sarphati Instituut Samuel Sarphati 1813-1866

Nadere informatie

Consumenten en hun gedrag

Consumenten en hun gedrag Consumenten en hun gedrag Stefanie de Beer Wilte Zijlstra 1 Voorstellen Stefanie de Beer Stefanie.deBeer@afm.nl Wilte Zijlstra Wilte.Zijlstra@afm.nl Twitter: @wilte 2 Opwarmen 3 Geheugentest 4 Geheugentest

Nadere informatie

Positive Drive. Klik hier voor het invoegen van tekst en/of afbeeldingen

Positive Drive. Klik hier voor het invoegen van tekst en/of afbeeldingen Positive Drive Klik hier voor het invoegen van tekst en/of afbeeldingen woensdag 31 oktober 2012 positive drive mobile inpact martphone 150 x per dag Niet meer zonder. je mobile? Ik stop liever met dan

Nadere informatie

De Sleutel tot het benutten van potentie

De Sleutel tot het benutten van potentie De Sleutel tot het benutten van potentie Wat is potentie eigenlijk? Een snelle blik in een woordenboek levert de volgende resultaten op: het kunnen; dat waartoe iemand of iets toe in staat is; vermogen.

Nadere informatie

Apps in de preventieve zorg

Apps in de preventieve zorg 10-5-2017, Seminar ICT in de zorg Apps in de preventieve zorg Joan Dallinga, onderzoeker Lectoraat Kracht van Sport 1 Voorstellen 2 Introductie Call to action: Leefstijlverbetering! (Berra et al, 2015)

Nadere informatie

Duurzame bedrijventerreinen door gedragsbeïnvloeding. 3 november 2016 Anjo Travaille

Duurzame bedrijventerreinen door gedragsbeïnvloeding. 3 november 2016 Anjo Travaille Duurzame bedrijventerreinen door gedragsbeïnvloeding 3 november 2016 Anjo Travaille Waar of niet waar? Duurzaamheid is belangrijk Bewustwording is vaak de belangrijkste stap voor duurzaam gedrag Bedrijfsmatige

Nadere informatie

Informatieprospectus voor bedrijven. Fitkompas. Wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid

Informatieprospectus voor bedrijven. Fitkompas. Wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid Informatieprospectus voor bedrijven Fitkompas Wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid Fitkompas: wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid Fitkompas is een wetenschappelijk ontwikkeld onderzoeksinstrument waarmee

Nadere informatie

Gezonde Mama s & Co: Toolkit voor de verschillende type eters

Gezonde Mama s & Co: Toolkit voor de verschillende type eters Gezonde Mama s & Co: Toolkit voor de verschillende type eters Kun jij de verleiding niet weerstaan als je versgebakken cake ruikt? Ga je eten als je verdrietig, boos, of gespannen bent? Lukt het je niet

Nadere informatie

Frikandelbroodje of appel?

Frikandelbroodje of appel? Frikandelbroodje of appel? De inzet van nudging voor het stimuleren van de koopintentie van gezond voedsel bij jongeren tussen de 12 en 16 jaar www.organicmattersblog.com Floor Sprengers Studentnummer:

Nadere informatie

Helpt Nudgen bij een gezonde en duurzame keuze?

Helpt Nudgen bij een gezonde en duurzame keuze? Helpt Nudgen bij een gezonde en duurzame keuze? zes nudges en de keuze voor duurzaam of gezond voedsel Wat is een nudge? In 2008 hebben de auteurs ichard haler en Cas Sunstein in hun boek Nudge: Improving

Nadere informatie

Implementatie van een effectief CGt programma voor gedragsproblemen op school Spelen leerkrachten een rol?

Implementatie van een effectief CGt programma voor gedragsproblemen op school Spelen leerkrachten een rol? Implementatie van een effectief CGt programma voor gedragsproblemen op school Spelen leerkrachten een rol? Juliette M.Liber, Gerly M. De Boo & Pier J.M. Prins VGCt 2011, Veldhoven Training is effectief,

Nadere informatie

Effectief budgetbeheer: zelfcontrole en gedragsverandering

Effectief budgetbeheer: zelfcontrole en gedragsverandering Effectief budgetbeheer: zelfcontrole en gedragsverandering Research Center for Marketing and Consumer Science K.U.Leuven Siegfried Dewitte Stel dat je werkt als jobstudent in een bar. Je hebt twee enveloppes

Nadere informatie

Evidence-Based Gedragsverandering

Evidence-Based Gedragsverandering Doorstroming en Rijgedrag Evidence-Based Gedragsverandering Gerjo Kok Universiteit Maastricht 18-11-2014, ANWB, Den Haag 1 Planning Gedragsverandering Doel Gedragsverandering Programma De moeilijkste veranderingen

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School White Paper Waarom feedback niet leidt tot verandering Veel organisaties willen een feedbackcultuur creëren. Een begrijpelijke wens, al is het maar zeer de vraag of feedback een echte oplossing is voor

Nadere informatie

Beslissen, en gedragsverandering. 18 februari 2016 Anjo Travaille

Beslissen, en gedragsverandering. 18 februari 2016 Anjo Travaille Beslissen, en gedragsverandering 18 februari 2016 Anjo Travaille Mijn doel voor vandaag Argumenten Persoonlijk contact Informatie geven Autoriteit Opknippen Default Sociale norm Consistentie Belonen..

Nadere informatie

SLIM DOE JE ZO! VET VERLIEZEN Door: Eiwitrijkerecepten.nl

SLIM DOE JE ZO! VET VERLIEZEN Door: Eiwitrijkerecepten.nl SLIM VET VERLIEZEN DOE JE ZO! 1.0 Door: Eiwitrijkerecepten.nl Inleiding De meeste mensen die willen afvallen houden het meestal niet lang vol. Gewicht verliezen gaat gemakkelijker als je gemotiveerd bent

Nadere informatie

Menu-engineering. Beni Van Dam Unilever Foodsolutions

Menu-engineering. Beni Van Dam Unilever Foodsolutions Menu-engineering Beni Van Dam Unilever Foodsolutions Menu Engineering Beni Van Dam Channel Marketing Manager Unilever Food Solutions Menu Engineering Menu Engineering Is the process of using a marketing

Nadere informatie

Resultaten Ga voor Kleur Lab

Resultaten Ga voor Kleur Lab Resultaten Ga voor Kleur Lab Mekky Zaidi a, Coosje Dijkstra a, Maartje Poelman b, Jaap Seidell a, Joreintje Mackenbach c, Liesbeth Velema d a Afdeling Gezondheidswetenschappen Sectie Jeugd en Leefstijl

Nadere informatie

Richtlijnen Gezondere Kantines Factsheet

Richtlijnen Gezondere Kantines Factsheet Voedingscentrum De erkende autoriteit op het gebied van gezond, veilig en duurzaam eten Richtlijnen Gezondere Kantines Factsheet Het Voedingscentrum heeft richtlijnen opgesteld waarmee je schoolkantines,

Nadere informatie

Hoe worden consumenten psychologisch beïnvloedt op de website bookings.com zodat zij een hotel boeken? Tessa Kolfschoten

Hoe worden consumenten psychologisch beïnvloedt op de website bookings.com zodat zij een hotel boeken? Tessa Kolfschoten Hoe worden consumenten psychologisch beïnvloedt op de website bookings.com zodat zij een hotel boeken? Tessa Kolfschoten INHOUD Wat is booking.com? Wat is persuasive design? Hoe laat de consument zich

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding kokosolie voor minder vet in de taille Kokosolie staat bekend als een van de gezondste vetten in de wereld. Ondanks dat vele, waar onder het Voedingscentrum, roepen dat verzadigd vet ongezond is, maar

Nadere informatie

hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 SAMENVATTING Dit proefschrift is gewijd aan Bouwen aan Gezondheid : een onderzoek naar de effectiviteit van een leefstijlinterventie voor werknemers in de bouwnijverheid met een verhoogd risico op hart

Nadere informatie

VOORBEELD COMMUNICATIEPLAN

VOORBEELD COMMUNICATIEPLAN VOORBEELD COMMUNICATIEPLAN DE KRACHT VAN EEN GOEDE COMMUNICATIECAMPAGNE Tell me and I ll forget Show me and I might remember Involve me and I will understand. ~ Benjamin Franklin ADAPTICS HEALTH & PERFORMANCE

Nadere informatie

Focus op eiwit: Hoe helpen we ouderen om voldoende eiwit te eten. Nicole de Roos Onderzoeker Wageningen Universiteit 24 mei 2016

Focus op eiwit: Hoe helpen we ouderen om voldoende eiwit te eten. Nicole de Roos Onderzoeker Wageningen Universiteit 24 mei 2016 Focus op eiwit: Hoe helpen we ouderen om voldoende eiwit te eten Nicole de Roos Onderzoeker Wageningen Universiteit 24 mei 2016 Consortium Cater with Care Wageningen University FBR NIZO Pure4You Stichting

Nadere informatie

Wat je deze week gaat doen: - Een visie creëren voor jouw praktijk - Doelen stellen - Een blog schrijven - Dagelijkse succes acties

Wat je deze week gaat doen: - Een visie creëren voor jouw praktijk - Doelen stellen - Een blog schrijven - Dagelijkse succes acties Wat je deze week gaat doen: - Een visie creëren voor jouw praktijk - Doelen stellen - Een blog schrijven - Dagelijkse succes acties Doelen stellen voor je praktijk: Je gaat nu doelen stellen voor jouw

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Metabolisme verhogen door minder koolhydraten te gebruiken Metabolisme is een ander woord voor stofwisseling. Het Metabolisme verhogen is eigenlijk een hogere/snellere stofwisseling. Metabolisme is de

Nadere informatie