Meest gestelde vragen met antwoorden in het kader van antibiotica rundveehouderij

Transcriptie

1 Meest gestelde vragen met antwoorden in het kader van antibiotica rundveehouderij Algemene vragen en antwoorden 1. Wat is een geborgde dierenarts? Een geborgde dierenarts is een dierenarts die zich houdt aan het reglement geborgde rundveedierenarts van de Stichting Geborgde Dierenarts. Het reglement geeft invulling aan de afspraken in het convenant antibioticumresistentie uit Wat is een één-op-één relatie? Een één-op-één relatie komt voort uit een overeenkomst die de veehouder met zijn geborgde rundveedierenarts sluit. De veehouder gaat de relatie aan met de dierenarts die in het kader van de voedselketeninformatie (VKI) normaliter de diensten op het bedrijf verricht. 3. Wat wordt er van een veehouder verwacht per 1 januari 2012? Van de veehouder wordt verwacht dat hij per 1 januari een overeenkomst heeft afgesloten met een geborgde rundveedierenarts. De veehouder geeft opdracht aan de dierenarts om samen een bedrijfspecifiek gezondheidsplan op te stellen. Hiermee wordt invulling gegeven aan de Verordening regsitratie en verantwoording antibioticagebruik rundersector (PVV) Het bedrijfsspecifiek behandelplan dat door de dierarts wordt opgesteld maakt integraal onderdeel uit van het bedrijfsspecifieke gezondheidsplan. Daarnaast moet hij de toegepaste en voorgeschreven diergeneesmiddelen vast laten leggen in de database MediRund. 4. Als de veehouder zich hier niet aan houdt, wat dan? Vanuit de kant van de zuivel worden de veehouders gecontroleerd door Qlip. Qlip controleert of elke veehouder een overeenkomst heeft gesloten met een geborgde rundveedierenarts en of er een bedrijfsspecifiek gezondheidsplan is opgesteld. Wanneer de veehouder hier niet aan voldoet, krijgt hij of zij een verbetertraject. Als er uiteindelijk geen verbetering is opgetreden, dan is de ultieme maatregel dat de veehouder zijn melk niet meer kan leveren. 5. Wat moet de dierenarts doen vóór 1 januari 2012? De dierenarts moet ten eerste voldoen aan de ingangscriteria van de geborgde rundveedierenarts. Deze criteria zijn: ingeschreven staan in het diergeneeskunderegister van het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG); werken volgens de Gids voor Goede Veterinaire Praktijk voor voedselproducerende dieren; de basiscursus geborgde rundveedierenarts hebben gevolgd en zich aan hebben gemeld bij de certificerende instantie VERIN. Zodra de dierenarts heeft voldaan aan de ingangscriteria wordt dit geregistreerd in het register geborgde rundveedierenarts en kan de veehouder een overeenkomst met deze dierenarts aangaan. Per 1 januari 2012 moet de veehouder zijn toegepaste en voorgeschreven diergeneesmiddelen laten vastleggen in de database Medirund, in de overeenkomst is opgenomen dat de geborgde rundveedierenarts dat voor zijn veehouder doet. 6. Hoe wordt bepaald of de dierenarts op 1 januari 2012 geborgd is? De dierenarts die zich aanmeldt bij VERIN sluit daarmee een overeenkomst. VERIN beoordeelt of de dierenarts voldoet aan de criteria. Indien de dierarts voldoet wordt dit geregistreerd in het register geborgde rundveedierenarts. 7. Mag een veehouder nog shoppen bij andere dierenartsen? Nee, de veehouder heeft met het aangaan van een overeenkomst met een geborgde rundveedierenarts vastgelegd dat hij handelt volgens het bedrijfsspecifieke gezondheidsplan en hierover contact onderhoudt met zijn geborgde rundveedierenarts. Verder komen beide partijen overeen dat voor vervanging gebruik wordt gemaakt van dierenartsen die in de overeenkomst worden aangemerkt als vervangers. Ook is in de overeenkomst een bepaling opgenomen over veterinaire hulp van derden, zoals bijvoorbeeld een gezondheidsdienst dierenarts. Indien de veehouder veterinaire hulp van derden inroept wordt verwacht 1

2 dat hij/zij de dierenarts waarmee de overeenkomst is gesloten volledig informeert over veterinaire adviezen en behandelingen. De één-op-één relatie laat niet toe dat een andere dierenarts medicijnen toedient of aflevert, tenzij de veehouder besluit de overeenkomst om te zetten in een overeenkomst met díe dierenarts. 8. Zit een veehouder voor altijd vast aan zijn geborgde dierenarts? De overeenkomst tussen veehouder en geborgde rundveedierenarts wordt aangegaan voor onbepaalde tijd en kan te allen tijde worden opgezegd. Bij opzegging dient zorg gedragen te worden voor overdracht van het bedrijfsdossier aan de nieuwe dierenarts. 9. Hoe wordt de geborgde dierenarts getoetst in 2012? Na 1 januari 2012 worden dierenartsen jaarlijks beoordeeld op de inhoud van het reglement. Dit reglement is te vinden op Wat zijn de toetsingscriteria? De specifieke toetsingscriteria staan in het beoordelings- en beslissingsprotocol dat te vinden is op en komen overeen met het toepassen van de Code voor Goede Veterinaire Praktijk (GVP-code). 11. Wat gebeurt er als een dierenarts niet aan de gestelde eisen voldoet? Als een dierenarts niet aan de gestelde eisen voldoet dan geldt daarvoor de voorwaarden in het beoordelings- en beslissingsprotocol. 12. Wat is het formularium van de KNMvD (Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde)? Het formularium beschrijft het antibioticumbeleid voor een bepaalde diersoort. De formularia worden opgesteld door commissies. De formulariumcommissies bestaan uit dierspecialisten, een farmacoloog of apotheker, een microbioloog en practici die deskundig zijn op het vlak van de betreffende diersoort. Informatie hierover is te vinden op: Waarom willen de belanghebbende partijen in de zuivel en rundvee dat er een overeenkomst wordt getekend? De overeenkomst maakt helder dat diergezondheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van dierhouder en dierenarts en legt de deelverantwoordelijkheden helder vast. 14. Wie stelt de streef-, signalerings- en actiewaarden vast en waar kan ik die vinden? De waarden worden vastgesteld door de Stichting Diergeneesmiddelenautoriteit en zijn te vinden op 2

3 Vragen en antwoorden over de registratie in het register van de geborgde dierenarts (vanuit perspectief dierenarts) 15. Voor wie is het register geborgde rundveedierenarts bedoeld? Het register geborgde rundveedierenarts is bedoeld voor dierenartsen die in het kader van de regeling een overeenkomst met een melk-/rundveehouder willen sluiten en dierenartsen die tweede en derdelijns veterinaire adviezen geven, handelingen verrichten of behandelingen toepassen. Dit laatste is vastgelegd in de eisen die de zuivelonderneming aan de melkveehouder stelt. In het register zijn geborgde rundveedierenartsen opgenomen. Daardoor kunnen veehouders kijken of de dierenarts met wie zij een overeenkomst willen sluiten een geborgde rundveedierenarts is. De borgingsinstanties van de veehouder kunnen in het register kijken om te toetsen of de veehouders met een geborgde rundveedierenarts samenwerken en hiermee aan een van de eisen van hun kwaliteitssystemen voldoen. 16. Hoe kom ik in het register geborgde rundveedierenarts? Voor registratie in het register is een aanmelding bij VERIN nodig, de certificerende instelling. De overeenkomst wordt gesloten op naam. De aanmelding wordt door VERIN in het register geborgde rundveedierenarts bij de Stichting Veterinair Administratie Kantoor (SVAK) geplaatst met de opmerking in behandeling. Na het sluiten van een overeenkomst met VERIN wordt gekeken of aan de ingangscriteria is voldaan. Als aan de ingangscriteria is voldaan, meldt VERIN dit aan de SVAK en wordt de aanmelding omgezet in definitieve registratie. Op basis van die registratie kan een melk-/ rundveehouder een contract aangaan. 17. Wanneer wordt het register opengesteld? Vanaf 15 november 2011 is het register openbaar. 18. Wat zijn de ingangscriteria? registratie in het register van het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG); het verlenen van de veterinaire dienstverlening conform de Gids voor Goede Veterinaire Praktijk voor voedselproducerende dieren op 4 september 2007 vastgesteld door het bestuur van de KNMvD en de eisen van belanghebbenden (de gids maakt onderdeel uit van de overeenkomst die met de melk- / rundveehouder wordt aangegaan) de basiscursus geborgde rundveedierenarts. Aanmelden en volgen van de cursus vindt plaats op basis van het Unieke Dierenarts Nummer (UDN) noodzakelijk voor het sluiten van een overeenkomst met VERIN, het leveren van een bewijs dat alle voorschriften van diergeneesmiddelen ten behoeve van de dieren van de melk- / rundveehouder in MediRund kunnen worden geregistreerd, een overeenkomst met VERIN. 19. Is deelname aan de cursus verplicht? Nee, deelname is niet verplicht. 20. Wat gebeurt er als ik niet deelneem? U kunt dan niet in het register geborgde rundveedierenarts komen. De cursus is een voorwaarde om in het register geborgde rundveedierenarts te komen en om vanaf 1 januari 2012 op melk-/rundveebedrijven die deelnemen aan een kwaliteitssysteem te mogen werken met meer dan 5 runderen. De sectorpartijen in de zuivel en rundveehouderij stellen vanaf 1 januari 2012 de plicht aan de melk- /rundveehouder om gebruik te maken van een dierenarts uit dit register. 21. Ik ben dierenarts, heb mijn praktijk in het buitenland en wil een overeenkomst met een melk-/ rundveehouder sluiten in Nederland, kan dat? Ja, na inschrijving in het register geborgde rundveedierenarts. 3

4 22. Ik ben in 2011 afgestudeerd als dierenarts landbouwhuisdieren aan de faculteit Diergeneeskunde te Utrecht, en wil aan de slag als geborgde rundveedierenarts. Moet ik dan ook een cursus geborgde rundveedierenarts volgen? De inhoud van de cursus is opgenomen in het curriculum. Studenten die na afstuderen voldoen aan het ingangscriterium. Studenten die voor die datum zijn afgestudeerd moeten de basiscursus volgen. 23. Komt er een andere mogelijkheid tot het volgen van de cursus? Tot krijgt iedereen de kans een cursus te volgen. Na die tijd bestaat de gelegenheid bij de onderdelen in het curriculum van de faculteit diergeneeskunde aan te sluiten. 24. Hoe vaak wordt er beoordeeld? Bij aanmelding vindt een ingangsbeoordeling plaats. Daarna volgt een jaarlijkse beoordeling. VERIN stuurt voorafgaand aan de beoordeling informatie toe. Het beslissings en beoordelingsprotocol staat op onder de reglementen bij rundvee. 25. Waar zijn klachten te melden? De dierenarts gaat een overeenkomst aan met VERIN. Die overeenkomst voorziet in een regeling voor klachten en beroep voor de beoordeling en de beslissing. 26. Wat gebeurt er met de huidige registratiesystemen en wat als ik hiervoor allerlei opleidingen heb gevolgd? De huidige SVAK registers GVP rund en erkende herkauwerdierenarts komen per te vervallen, alleen het nieuwe register geborgde rundveedierenarts zal overblijven. De geregistreerde nascholing is gekoppeld aan het UDN en blijft behouden. Vragen en antwoorden over de overeenkomst melk- / rundveehouder en geborgde rundveedierenarts (vanuit perspectief dierenarts) 27. Welke rundveebedrijven vallen onder de regeling? Op basis van de verordening registratie en verantwoording antibioticumgebruik rundersector van het PVV d.d. 30 juni 2011 vallen bedrijven die vijf of meer dan vijf runderen houden onder de regeling, dit kunnen melk- en rundveebedrijven met vleesvee zijn. Vleeskalveren (blank en rosé) hebben een eigen regeling: IKB Kalf en eigen verordening. 28. Hoeveel overeenkomsten mag een melk-/ rundveehouder sluiten? Één tegelijk, namelijk met de dierenarts die normaliter de veterinaire diensten op het bedrijf verleent en staat vermeld op de Voedsel Keten Informatie (VKI). 29. Kan een veehouder zomaar wisselen van geborgde dierenarts? In de overeenkomst tussen veehouder en geborgde dierenarts is opgenomen dat de overeenkomst ontbonden kan worden. Het bedrijfsdossier moet overgedragen worden aan de nieuwe dierenarts. Het bedrijfsdossier bevat onder andere moment- en reden van ontbinding van de overeenkomst, het bedrijfsspecifieke gezondheidsplan en behandelplan, onderzoeksuitslagen en de behandelingen. De nieuwe dierenarts is verplicht de wijziging door te geven aan de database. 30. Hoe wordt gehandhaafd of een melk- rundveehouder een overeenkomst sluit met een geborgde rundveedierenarts? Controle gaat via de kwaliteitssystemen van zuivel en vleessector. Vanuit die systemen zullen ook de maatregelen genomen worden. 31. Mag een niet-geborgde rundveedierenarts spoedgevallen doen? Spoedgevallen zijn de enige uitzondering en kunnen gedaan worden door de niet-geborgde dierenarts. De naam van de dierenarts(-en) die spoedeisende hulp verlenen dienen in de overeenkomst te staan. 4

5 32. Wie mag in het kader van de overeenkomst diergeneesmiddelen voorschrijven? Het voorschrijven van diergeneesmiddelen is in principe voorbehouden aan de dierenarts waarmee de overeenkomst is gesloten of door de op de overeenkomst geregistreerde vervangers. 33. Mag een andere dierenarts de medicijnen op recept leveren? De dierenarts die voorschrijft, is in principe degene die de medicijnen levert. De eerste dierenarts op de overeenkomst blijft verantwoordelijk. 34. Mag de veehouder veterinaire handelingen door derden laten uitvoeren waarvan de namen niet in de overeenkomst zijn opgenomen? Ja, het gaat dan bijvoorbeeld om handelingen door veeverloskundigen of medewerkers van KI organisaties die drachtigheidsdiagnostiek met een scanapparaat uitvoeren. Dit zijn handelingen die niet voorbehouden zijn aan de dierenarts. De veehouder heeft de plicht om de dierenarts waarmee de overeenkomst is aangegaan volledig te informeren en inzage te geven in de adviezen en handelingen door derden. Is die derde een dierenarts dan dient deze wel een geborgde rundveedierenarts te zijn. Voor veterinaire handelingen die aan de dierenarts voorbehouden zijn, is de veehouder verplicht zijn geborgde rundveedierenarts van de overeenkomst te consulteren. 35. Wat moet ik doen wanneer ik gebeld wordt voor een spoedvisite door een veehouder met wie ik geen overeenkomst heb? Volgens de WUD (wet op de uitoefening van de diergeneeskunde) is de dierenarts tuchtrechtelijk aansprakelijk als hij een hulpvraag negeert. De dierenarts wijst de veehouder op zijn professionele verantwoordelijkheid en geeft aan dat hij de dierenartsen die genoemd worden op de overeenkomst als eerste dient te benaderen met een hulpvraag. De veehouder is verplicht zijn eerste dierenarts te informeren over diergeneeskundige hulp die hij van anderen dan in de overeenkomst opgenomen dierenartsen heeft gehad. Vragen en antwoorden over het bedrijfsspecifieke gezondheidsplan en bedrijfspecifieke behandelplan (vanuit zowel rundveehouder als dierenarts) 36. Wie stelt het bedrijfspecifieke gezondheidsplan op? In opdracht van de veehouder stellen de dierenarts waarmee de overeenkomst is gesloten en de veehouder het plan gezamenlijk op. Het plan richt zich specifiek op het bedrijf en bevat concrete afspraken die jaarlijks met de melk-/rundveehouder worden geëvalueerd. Het bedrijfsspecifieke behandelplan is onderdeel van het gezondheidsplan. 37. Wie stelt het bedrijfspecifieke behandelplan op? De dierenarts waarmee de melk-/ rundveehouder de overeenkomst heeft gesloten. Het plan is gebaseerd op het meest recent formularium dat is te vinden op en richt zich specifiek op het bedrijf (onderzoeksuitslagen / bedrijfshistorie wat betreft het gebruik van voorgeschreven diergeneesmiddelen). 38. Wanneer moet het bedrijfsspecifieke gezondheidsplan er liggen? Van de veehouder wordt verwacht dat er per 1 januari 2012 een overeenkomst is afgesloten met een geborgde rundveedierenarts. In principe hoort ook het bedrijfsspecifieke gezondheidsplan (BGP) er dan te liggen. Het opstellen van dit plan en het bedrijfspecifieke behandelplan (BBP) als onderdeel hiervan vormt immers de kern van de overeenkomst. En hoe wordt dit gecontroleerd? Vanaf 1 januari 2012 controleert QLIP bij melkveehouders of er een overeenkomst, een BGP en een BBP aanwezig is. Indien de overeenkomst niet aanwezig is geldt een nazendtermijn van 15 werkdagen. Indien het BGP en het BBP niet aanwezig zijn dan wordt dit genoteerd en geldt een nazendtermijn tot 1 april Als de BBP en BGP op 1 april niet ontvangen is door Qlip dan volgt daarna een sanctietraject. De sanctie wordt opgelegd door de regelinghouder, dus de ontvangers van melk (lees melkfabriek). Het sanctietraject zal uiteindelijk leiden tot melkweigering door de melkfabriek. 5

6 Het college van belanghebbenden geborgde rundveedierenarts heeft met de controlerende instanties afgesproken dat dierenartsen vanaf maart beoordeeld gaan worden. Dan wordt naar het hele eerste kwartaal gekeken. Het moet duidelijk zijn dat de dierenartsen en veehouders zich voldoende inspannen om de regels uit te voeren. In de loop van 2012 wordt met het vullen van de database, het antibioticumgebruik van het bedrijf inzichtelijk, is de dierdagdosering te berekenen en te vergelijken met de streef-, signalerings- en actiewaarden van de Stichting Diergeneesmiddelenautoriteit. De waarden zijn te vinden op: Wat wordt er bedoeld met het protocollaire bedrijfsbezoek? Hiermee wordt bijvoorbeeld het periodieke bedrijfsbezoek of het koekompas bedoeld. Het protocollaire bedrijfsbezoek geeft input voor het opstellen van het bedrijfspecifieke gezondheidsplan. Melkveehouders die het koekompas gebruiken en melk leveren aan Particoondernemingen kunnen het koekompas dus gebruiken voor het bedrijfspecifieke gezondheidsplan. Dierenartsen die het koekompas uitvoeren moeten daarvoor de zgn. IKM cursus hebben gevolgd. 40. Mag de dierenarts nog derde keus middelen (derde en vierde generatie cephalosporinen en fluoroquinolonen) voorschrijven? Deze middelen mogen niet op het bedrijfspecifieke behandelplan worden opgenomen. De dierenarts heeft wel de mogelijkheid om bij ernstig zieke dieren de middelen voor te schrijven. De reden van voorschrijven dient te worden onderbouwd. 6

7 Vragen en antwoorden over ABRES (Antibioticaresistentie) rund (vanuit perspectief rundveehouder) 41. Waarom participeert de rundveehouderij sector in het convenant Verantwoord Antibioticum gebruik? De rundveesector participeert omdat de doelstellingen goed aansluiten bij de doelstellingen van de Nederlandse rundveehouderij: op duurzame wijze veilig en gezond voedsel produceren. Ook al is het gebruik van antibiotica in de rundveehouderij beperkt. 42. Wordt in de melkveehouderij antibiotica gebruikt om de melkproductie van de koeien te verhogen? Nee, want: - Het kost geld Een melkveehouder die zijn koeien met antibiotica moet behandelen is gebonden aan een wachttermijn. Hij mag de melk van die koe enige tijd niet leveren aan de zuivelonderneming en derft dus inkomsten. - Het kost tijd Toedienen van antibiotica kost de veehouder relatief veel tijd. Een koe wordt apart behandeld en niet per koppel. De melk van de behandelde koe bovendien moet apart worden gehouden van de melk die de gezonde koeien leveren. - Misbruik wordt gestraft De zuivelindustrie ziet streng toe op het naleven van regels. Bij aanwezigheid van antibioticaresiduen in de melk wordt de veehouder gekort op het melkgeld. De korting is gelijk aan de melkopbrengst. Ook draait hij op voor de kosten. De hele geleverde vracht melk waarin zijn melk met antibioticaresten zich bevindt wordt vernietigd. In de melkveehouderij ligt de focus bij diergezondheid op: - goede huisvesting; - goede voeding; - goed management; - curatief gebruik van antibiotica. 43. Hoeveel antibiotica gebruiken melkveehouders? Vooropgesteld: de rundveesector gebruikt nu al relatief weinig antibiotica. De zuivelindustrie controleert iedere lading boerderijmelk. Al jaren wordt in de rundveehouderij gestreefd naar zo min mogelijk en goed gecontroleerd antibioticum gebruik. Dat is in het belang van de volksgezondheid, maar ook in direct belang van de veehouder, in verband met behandelkosten, en van de verwerkende industrie in verband met verstoring van het productieproces. Cijfers vanuit diverse instituten laten zien dat het gebruik van antibiotica in de melkveehouderij beperkt is. In 2010 lag het gemiddelde antibioticumgebruik bij melkvee rond de 5,5 dagdoseringen per dierjaar. 44. Wat is bekend over antibioticum gebruik bij vleesvee? Er is weinig bekend over de hoeveelheid antibioticumgebruik bij vleesvee. Uit een eerste onderzoek gedaan op een twintigtal vleesveebedrijven die participeerden in het project Zicht op Gezonde Dieren, blijkt dat in de periode oktober 2009 tot en met september 2010 het antibioticumgebruik op minder dan 1 dagdosering per dierjaar lag. Dat is zeer laag. Op de slachterij wordt tijdens de officiële keuring door onafhankelijke organisaties continue gecontroleerd op aanwezigheid van residuen van antibiotica. 45. Zit antibiotica ook in de melk? Nee. De zuivelindustrie controleert iedere lading boerderijmelk op residuen van antibiotica in het laboratorium. Bovendien wordt de inhoud van iedere melktankwagen (RMO) met een sneltest onderzocht op antibiotica. Bij overschrijdingen wordt betrokken veehouder beboet en aansprakelijk gesteld voor eventuele schade. 7

8 46. Zit antibiotica ook in het vlees? Nee. Diergeneesmiddelen mogen alleen worden gebruikt bij de diersoort waarvoor het staat geregistreerd en waarvoor een wachttijd is vastgesteld. De wachttijd is de periode tussen het moment dat een geneesmiddel aan een dier is gegeven tot aan het moment dat het dier voor slacht mag worden aangeboden en naar de slachterij mag worden vervoerd. Deze wachttijd is gelijk aan de tijd die het lichaam van het dier nodig heeft om het middel af te breken en af te voeren. In Europa zijn Maximale Residu Limieten (MRL) afgesproken voor antibiotica. De wachttijd is de tijd die nodig is om na toediening van het middel residuniveaus te krijgen onder de voorgeschreven MRL. Strikt genomen kunnen er spoortjes antibiotica in het vlees aanwezig zijn. Zolang dit onder de MRL ligt is dit volledig conform Europese wetgeving. 47. Is het zo dat op grote rundveebedrijven meer antibiotica gebruikt wordt? Daar zijn in verschillende onderzoeken geen aanwijzingen voor gevonden. 48. Welke maatregelen neemt de rundveesector om het antibioticagebruik te verminderen? Het gaat niet alleen om het streven naar een verdere reductie van het gebruik van antibiotica, maar ook om een verantwoord gebruik van antibiotica. Door de diergezondheid te optimaliseren wordt het antibioticumgebruik verminderd. Door preventie en behandeling van dierziekten structureel op de agenda van veehouder en dierenarts te zetten wordt verantwoord gebruik van antibiotica gestimuleerd. Daarom ontwikkelen alle partijen die actief zijn in de rundveesector samen een systeem met bedrijfsgezondheids- en bedrijfsbehandelplannen. Dat levert waardevolle managementinformatie op voor de veehouder en draagt bij aan een optimalisatie van het antibioticumgebruik.verder werkt de keten aan datasystemen voor tracking and tracing van diergeneesmiddelen. Het gebruik van antibiotica door dierenarts en veehouder wordt hierbij in beeld gebracht, waardoor variatie binnen de sector en het verloop in de tijd nauwkeurig in beeld worden gebracht. 49. Overmatig gebruik van antibiotica kan leiden tot MRSA. Komt de bacterie die MRSA veroorzaakt in de melk voor? MRSA staat voor meticilline-resistente Staphylococcus aureus. Deze bacterie wordt incidenteel aangetoond in de melk. Mocht deze bacterie al aanwezig in boerderijmelk, dan wordt deze, net als alle andere Staphylococcus aureus bacteriën, afgedood tijdens het pasteurisatieproces van melk. 50. Overmatig gebruik van antibiotica kan leiden tot MRSA. Komt de bacterie die MRSA veroorzaakt in rundvlees voor? MRSA staat voor meticilline-resistente Staphylococcus aureus. Mocht deze bacterie al aanwezig zijn, dan kan deze eenvoudig worden afgedood door verhitting van het product (boven 60 a 70 graden) n met hygiënisch handelen in de keuken. 51. Bij pluimvee wordt veel gesproken over de ESBL bacterie. Komt deze ook bij rundvee voor? Volgens de meest recente MARAN-rapportage (2008) komen ESBL-vormende bacteriën incidenteel voor op melkveebedrijven in Nederland. In 2008 was dit bij minder dan 5% van de melkveebedrijven het geval. Bij de GD zijn in 2009 en 2010 enkele (tot circa 1%) ESBL-vormende bacteriën gekweekt uit ingestuurde melkmonsters. Er is een onderzoek gestart om te kijken naar de variatie in voorkomen van ESBL-vormende bacteriën bij melkvee in Nederland. Mochten deze bacteriën al aanwezig zijn, worden deze afgedood tijdens het pasteurisatieproces van melk of het goed verhitten (boven 60 a 70 graden) van vlees bij de bereiding. 52. Worden antibiotica bij rundvee ook preventief gebruikt? Bij het droogzetten van melkkoeien worden al sinds de zestiger jaren preventief antibiotica toegepast. Incidenteel worden antibiotica preventief toegepast ter voorkoming van diarree bij jonge kalveren of na een operatie of zware geboorte. 53. Er wordt gesproken over derde en vierde generatie middelen. Wat wordt daarmee bedoeld en wat zijn dan eerste en tweede generatie middelen? Om welke stoffen gaat het? Met derde en vierde generatie middelen worden de derde en vierde generatie cephalosporinen 8

9 bedoeld. Dit is een groep antibiotica met een heel breed werkingsspectrum (het werkt tegen veel verschillende types bacteriën). Vanwege het gebruik in de volksgezondheid en ter voorkoming van resistentie dienen derde en vierde generatie middelen met grote terughoudendheid te worden toegepast. Voorbeelden zijn : ceftiofur en cefquinome. Cepaholosprinen kennen ook eerste en tweede generatie middelen, deze hebben een smal werkingsspectrum, zij werken tegen een beperkt aantal types bacteriën, en leiden daardoor minder snel tot resistentievorming. Voorbeelden zijn: cefapirine, cefoperazon en cefalexine. 54. Wat is het verschil tussen derde en vierde generatie middelen en derde keus middelen? Derde keus middelen zijn antibiotica met een breed werkingsspectrum en als zodanig vastgesteld in het Formularium van de KNMvD. Vanwege het belang van deze middelen in de humane gezondheidszorg en ter voorkoming van resistentie dienen ze met grote terughoudendheid te worden ingezet. De derde en vierde generatie middelen behoren tot de derde keusmiddelen. 55. Worden deze middelen ingezet bij rundvee? Waar? Er zijn derde keus middelen dier voor rundvee geregistreerd zijn en bij de behandeling van bacteriële infecties worden gebruikt. 56. Worden deze middelen ook gebruikt om koeien droog te zetten? Er is een droogzetter op de markt die als werkzame stof een 3e/4e generatie cephalosporine bevat. 57. Welke middelen zijn goed te gebruiken om koeien droog te zetten? Het Formularium melkvee adviseert een antibioticum te kiezen op basis van betalactam antibiotica in combinatie met streptomycine of neomycine. Welke middelen goed zijn is mede afhankelijk van de bedrijfssituatie en wordt vastgelegd in een bedrijfspecifieke behandelplan. 58. Het gebruik van Orbeseal werd een aantal jaren geleden afgeraden. Nu wordt het min of meer weer geïntroduceerd. Waarom? Orbeseal is een teatsealer die de toegang tot de speen afsluit en zo voorkomt dat bacteriën de uier kunnen binnendringen tijdens de droogstand. Orbeseal bevat geen antibiotica in tegenstelling tot droogzetters. In het verleden zijn koeien gesneuveld omdat bij het inbrengen van Orbeseal geen strikte hygiëne was toegepast, waardoor veehouders terughoudend zijn geworden in het gebruik. De producent van Orbeseal adviseert het in combinatie met een antibioticum houdende droogzetter toe te passen. 59. Droogzetten zonder antibiotica is in de biologische melkveehouderij wel toe te passen, maar niet in de gangbare melkveehouderij. Daar ligt de productie hoger. Is er dus een andere methode van droogzetten nodig op gangbare melkveebedrijven? Droogzetten zonder antibiotica wordt in de gangbare melkveehouderij incidenteel en met wisselend succes toegepast. Droogzetten zonder antibiotica leidt tot nieuwe uierinfecties tijdens de droogstand. De mate waarin nieuwe infecties optreden als geen droogzetter wordt gebruikt en de gevolgen daarvan ten aanzien van dierziekte, dierwelzijn en curatief antibioticum gebruik zijn niet bekend. Daarom wordt een uitgebreid onderzoek gestart om dit te kwantificeren. 60. Bij welk celgetal kun je een koe zonder antibiotica droogzetten, en welke werkwijze moet je dan toepassen? Koeien met een verhoogd celgetal moeten met antibioticum behandeld worden tijdens de droogstand om de bestaande uierinfecties te genezen. Koeien met een laag celgetal in alle vier de kwartieren hoeven niet met antibioticum behandeld te worden om infecties te genezen. Wat de gevolgen zijn van het weglaten van preventief antibioticum gebruik bij deze dieren wordt nader onderzocht. Onafhankelijk van de situatie van de koe dienen droogzetters altijd met de grootst mogelijke zorg onder zeer hygiënische omstandigheden te worden ingebracht. 61. Hoe zet ik een koe die nog 30 liter melk geeft droog? 9

10 Er wordt nagestreefd koeien niet meer dan 10 liter melk te laten produceren op het moment van droogzetten. Dit kan door rantsoen aanpassingen bereikt worden. 62. Hoe werk ik met een koe naar de droogstand toe? (voeding,aparte groep etc etc) Koeien kunnen worden voorbereid op de droogstand door ze in een eindlactatiegroep te plaatsen en deze dieren een energie arm rantsoen te verstrekken. De melkgift wordt hierdoor geremd. 63. Is het verstandig om altijd een bacteriologisch onderzoek te doen van een ontstoken kwartier? Het is niet altijd noodzakelijk een bacteriologisch onderzoek te doen van elk ontstoken kwartier. Als bij een koe bij een bacteriologisch onderzoek altijd dezelfde bacterie wordt gekweekt, is de kans groot dat dat een volgende keer weer zo is, omdat er sprake is van een chronische infectie. Tot op zeker hoogte geldt dat ook binnen een bedrijf, al komen er grote verschillen voor in aantallen types bacteriën op bedrijven. Is op een bedrijf weinig of niets bekend ten aanzien van de voorkomende bacteriën, dan is het aan te raden om bacteriologisch onderzoek te doen van de ontstoken kwartieren. 64. Waarom voeren de zuivelonderneming geen kengetal in om het gebruik van antibiotica te reduceren? Bijvoorbeeld het aantal kilogrammen antibiotica/ kilogram melk? Er is een kengetal ontwikkeld om de mate van antibioticumgebruik op een bedrijf vast te stellen. Dit kengetal: DagDosering per DierJaar (DD/DJ) geeft aan hoeveel dagen per jaar een dier behandeld wordt op een bedrijf. Vanaf 2012 is dit kengetal op alle melkveebedrijven beschikbaar. 65. Kan ik wel selectief droogzetten; dit is in het verleden sterk afgeraden. Koeien met een verhoogd celgetal moeten met antibioticum behandeld worden tijdens de droogstand om de bestaande uierinfecties te genezen. Koeien met een laag celgetal in alle vier de kwartieren hoeven niet met antibioticum behandeld te worden om infecties te genezen. Wat de gevolgen zijn van het weglaten van preventief antibioticum gebruik bij het droogzetten van deze dieren ten aanzien van dierziekte, dierwelzijn en curatief antibioticum gebruik, wordt nader onderzocht. 66. Is het verantwoord een koe met een nog redelijk hoge gift ineens zonder droogzetter niet meer te melken? Nee, dit is niet verstandig. De druk in de uier wordt opgebouwd door de melk die in de uier wordt geproduceerd. Hierdoor gaan de slotgaten in de spenen open staan en kunnen bacteriën gemakkelijk binnen dringen. Er wordt nagestreefd koeien niet meer dan 10 liter melk te laten produceren op het moment van droogzetten. Dit kan door rantsoen aanpassingen bereikt worden. 67. Wat kan en mag ik doen ten aanzien van het voederregiem. Is het bij voorbeeld verstandig om hongerklop op te roepen? Nee, in het kader van dierenwelzijn is het niet toegestaan om dieren honger te laten lijden. Geen of weinig voeren is dan ook niet gewenst maar wel kan de samenstelling van het voer aangepast worden waardoor de koe minder melk gaat produceren 68. Wat kan en mag ik doen ten aanzien van het water geven? In het kader dierenwelzijn is het niet toegestaan om dieren dorst te laten lijden. 69. Wat zijn de gevolgen van 1 keer daags melken vlak voor de droogstand? Door een koe nog 1 keer daags te melken zal de melkproductie omlaag gaan. Nadeel is dat de koeien soms de melk laten schieten tijdens de melkbeurt die overgeslagen wordt, waardoor de kans op uierinfecties toeneemt. Dit geldt vooral bij dieren die op dat moment nog relatief veel melk produceren. 70. Kan ik ongestraft de melkinterval bij koeien vergroten vlak voor het droogzetten? Dit is van toepassing voor bedrijven die met een automatisch melksysteem melken. Het vergroten van het melkinterval heeft hetzelfde gevolg als een koe maar 1 keer daags te melken, de melkproductie gaat om laag. Door het ontbreken van vaste melktijden zal het melklekken minder 10

11 snel optreden. 71. Wanneer precies kan ik een koe kan droogzetten zonder antibiotica? Koeien met een verhoogd celgetal moeten met antibioticum behandeld worden tijdens de droogstand om de bestaande uierinfecties te genezen. Koeien met een laag celgetal in alle vier de kwartieren hoeven niet met antibioticum behandeld te worden om infecties te genezen. Wat de gevolgen zijn van het weglaten van preventief antibioticum gebruik bij het droogzetten van deze dieren ten aanzien van dierziekte, dierwelzijn en curatief antibioticum gebruik, wordt nader onderzocht. 11

12 Overige vragen en antwoorden over antibioticagebruik (vanuit perspectief rundveehouder) 72. Waarom legt mijn zuivelonderneming eisen op aan het gebruik van antibiotica op mijn bedrijf? De zuivelonderneming is met LTO Nederland en andere partijen in de keten van mening dat een verantwoord gebruik van antibiotica noodzakelijk is voor een zorgvuldige en duurzame melkproductie. 73. We doen toch al ons best, waarom moeten wij meer dan wat we hebben in het convenant hebben afgesproken? Het convenant Antibioticareductie Rundveehouderij is in 2008 afgesloten. We hebben sindsdien inderdaad al het nodige gedaan, maar gezien de toenemende kritiek van maatschappij en politiek op het gebruik van antibiotica in de veehouderij moeten we onze verantwoordelijkheid nemen en extra stappen zetten. 74. Ben ik verplicht het gebruik van antibiotica te laten registeren? Op basis van een verordening van het Productschap Vee en Vlees zijn alle rundveehouders vanaf 1 januari 2012 verplicht het diergeneesmiddelengebruik te registreren. 75. Wie kunnen mijn gegevens over het antibioticagebruik inzien? In de overeenkomst geeft de veehouder toestemming voor het inzien van de gegevens door de dierenarts en de controlerende instantie. 76. Hoe kan ik mijn gegevens laten registeren? In de overeenkomst is opgenomen dat de dierenarts de gegevens in de centrale database registreert. 77. Wie bepaalt wat een verantwoord gebruik van antibiotica is? De Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa) stelt jaarlijks de normen vast in de vorm van een streefwaarde, een signaleringswaarde en een actiewaarde. 78. Wat is de SDa? De SDa, Autoriteit Diergeneesmiddelen, is een onafhankelijke instantie die zich richt op het bevorderen van verantwoord gebruik van antibiotica in de dierhouderij door dierhouders en dierenartsen. Zij rapporteert data-analyse aan de diersectoren en de overheid. Zie ook Wat zijn de indicatoren voor antibioticagebruik voor 2011? Voor 2011 ligt de streefwaarde op 4,6 dierdagdosering per dierjaar; de signaleringswaarde bedraagt 8 en actiewaarde ligt op 11, Wanneer komen de indicatoren voor antibioticagebruik voor 2012? Die zijn nog niet bekend. Naar verwachting publiceert de SDa die later dit jaar. 81. Hoe ligt het antibioticagebruik op dit moment in Nederland? Volgens de laatste gegevens (2010) ligt het gebruik in de melkveehouderij op 6,4 dd/dj 82. Welke beloning krijg ik van mijn zuivelbedrijf als ik onder de norm zit? Dit hoort u van de zuivelonderneming 83. Welke verplichting krijg ik opgelegd als ik te veel antibiotica gebruik? Bij overschrijding van de actiewaarde gelden de volgende verplichtingen: Voor de veehouder: - Neemt het initiatief om met de dierenarts het bedrijfsgezondheidsplan te actualiseren. 12

13 - Stuurt binnen 14 dagen het bedrijfsgezondheidsplan op naar de borgingsinstantie van de veehouder. - Geeft opvolging aan de in het bedrijfsgezondheidsplan opgenomen maatregelen. - Geeft opdracht aan de dierenarts om na afloop van elk kwartaal een voortgangsrapportage op te stellen. - Stuurt binnen 30 dagen na afloop van het kwartaal de voortgangsrapportage op naar de borgingsinstantie. Voor de dierenarts: - Zorgt voor een actualisering van het bedrijfsgezondheidsplan. Het plan dient de benodigde maatregelen te beschrijven om tot een verantwoord antibioticagebruik te komen. - Stuurt het binnen 14 dagen het bedrijfsgezondheidsplan voor inhoudelijke toetsing door naar de certificerende instelling van de dierenarts. - Past indien nodig het bedrijfsgezondheidsplan aan n.a.v. de toetsing door de certificerende instelling. - Stelt na afloop van elk kwartaal een voortgangsrapportage op. De voortgangsrapportage dient aan te geven in hoeverre de geplande maatregelen uitgevoerd zijn/worden en/of welke redenen er zijn voor het niet uitvoeren van de geplande maatregelen. 84. Mag ik nog derde keusmiddelen gebruiken? Van u wordt verwacht een een-op-een-relatie aangaat met een geborgde dierenarts. Die mag uitsluitend middelen voorschrijven op basis van het Formularium Melkvee. Dat betekent dat de antibiotica die speciaal gereserveerd worden voor gebruik bij mensen niet mogen worden opgenomen in het bedrijfsbehandelplan. De 3e en 4e generatie cefalosporinen (onder andere Excenel) vallen daar ook onder. Deze middelen mogen uitsluitend bij hoge uitzondering worden ingezet. 85. Kan ik nog melk blijven leveren als ik te veel antibiotica gebruik? Het voldoen aan de inspanningsverplichtingen ingeval van overschrijding van de actiewaarde geldt als een basisvoorwaarde. Het stelselmatig negeren van de verplichtingen zal op den duur leiden tot intrekking van de erkenning en melkweigering. 13