Een innovatief behandelprogramma voor jongeren ( jaar) Aangevuld en verrijkt met evidence en practice based methodieken

Transcriptie

1 Zomerschoolwerkhuis Het meervoudig risicomodel Van der Ploeg (2007) Omgezet in een behandelprogramma met de vier leefgebieden vrije tijd, school, werk, huis Ter verbetering van de zelfstandigheid, zelfredzaamheid en weerbaarheid. Zomerschoolwerkhuis Systemisch verbonden op één locatie Systeemtheorie van Willemse (2010) Zomer Werk In de basis van de uitvoering staat Het Competentiemodel van Spanjaard (2009) School Huis Aangevuld en verrijkt met evidence en practice based methodieken Live Space Interview Beck & Ellis Hayes Hayes Kees Boeke Bateman Fogany&Bateman Hermans Hermans Nagy Redl & Wineman Beck & Ellis Beck & Ellis Redl & Wineman Samengevat Het programma heeft een praktische procesmatige uitvoering waarin begeleiding en behandeling complementair in elkaar verweven zijn. Hierdoor is de verwachting dat het behaalde resultaat van het verbeterde gedrag sterker beklijft dan dat er niet complementair en systemisch gewerkt wordt.

2 Cognitieve therapie Gevoelens en gedachten van ongelukkig zijn beïnvloeden het gedrag van een kind. Dit gedrag kan de ontwikkelingsbehoeften van het kind belemmeren, waardoor het zich ongelukkig blijft voelen. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken kan cognitieve therapie goed werken. Cognitieve therapie pakt de onjuiste gedachten aan door deze samen met het kind te analyseren. Vervolgens worden de onjuiste gedachten (subjectieve gedachten) omgezet in juiste (objectieve gedachten). Zo is er weer ruimte tot nieuwe gedachten en positiever gedrag. Gedragstherapie Bij gedragstherapie staat het gedrag centraal. Het gedrag kan worden bepaald vanuit de aanwezige gevoelens van een kind. Traumatische ervaringen als verlieservaring, pestervaring, e.d., kunnen ertoe bijdragen dat een kind onzeker gedrag of faalangstig gedrag laat zien. Het ongewenste gedrag wordt in relatie gebracht met de negatieve ervaringen. Vervolgens worden de traumatische ervaringen behandeld waardoor er ruimte komt tot ander gedrag, positief gedrag.

3 Mindfulness Bij kinderen kan het interessant zijn om mindfulness te koppelen aan zelfreflectie. Na het doen van een aandachtsoefening zijn kinderen vaak ontspannen en ontvankelijk om op een andere manier naar hun eigen gevoelens en gedrag te kijken. Binnen het onderwijs kun je bijvoorbeeld een leerling in de klas vragen om in een pauze een aandachtsoefening te doen. Zo wordt een pauze een moment van zelfzorg voor de leerling waar hij direct de positieve effecten van ondervindt: even rust, wat gebeurde er, wat heb ik nodig en hoe kan ik daarvoor zorgen? In de training MindfulKids (voor leerlingen basisonderwijs) leren kinderen in zes weken hoe hun meest belangrijke instrument, namelijk hun aandacht, werkt. Door middel van oefeningen leren ze hun aandacht bewust(er) in het hier en nu te gebruiken. Hierdoor kunnen leerlingen ervaren dat ze zich beter kunnen concentreren op school. Als je je aandacht bewuster richt leer je om je automatische piloot langzaam te vervangen door je bewuste piloot. Eerst even denken, dan pas doen. Prikkels hoeven niet meer direct tot een reactie te leiden maar er mag even stilte zijn voordat je handelt.

4 Acceptance Commitment Therapy Ondanks dat ACT gericht is op volwassen personen kunnen elementen uit deze therapie goed helpen bij kinderen. Bij ACT leren personen op een andere manier met hun vervelende gedachten, gevoelens, en sensaties om te gaan dan hun eerste automatische reactie hun ingeeft: oplossen! Het blijkt namelijk dat het gevecht aangaan met gedachten en/of gevoelens (of ze juist proberen te vermijden) er juist vaak voor zorgt dat deze een grotere invloed krijgen op iemands leven. Het alternatief is acceptatie van deze vervelende ervaringen omdat je niet wilt dat ze nog meer ruimte innemen in je (dagelijkse) leven. Op deze wijze is er ruimte om je te richten op de dingen die echt belangrijk zijn. De kern van ACT ligt in de gedachte dat het vechten tegen onvermijdelijke ervaringen/problemen uiteindelijk ten koste gaat van een waardevol, vitaal leven. ACT bestaat uit 6 kernprocessen, die allemaal nauw samenhangen met elkaar en in wezen niet los van elkaar kunnen worden gezien. Acceptatie, Defusie, Zelf als Context, Hier en Nu, Waarden, Toegewijd Handelen.

5 Dialoog gestuurd en adaptief onderwijs Adaptief onderwijs is onderwijs dat voldoet aan een drietal basisbehoeften van leerlingen: relatie, competentie en autonomie. Onder relatie wordt verstaan dat leerlingen zich geaccepteerd weten, ze erbij horen, ze het gevoel hebben welkom te zijn, ze zich veilig voelen. Onder competentie wordt verstaan dat leerlingen ontdekken dat ze de taken die ze moeten doen, aankunnen; dat ze ontdekken dat ze steeds meer aankunnen. Onder autonomie wordt verstaan dat ze weten dat ze (voor een belangrijk deel) hun leergedrag zelf kunnen sturen. Deze drie basisbehoeften samen bepalen het pedagogisch klimaat dat aan adaptief onderwijs ten grondslag ligt. Op deze wijze zijn leerlingen gemotiveerd om aan het werk te gaan waardoor hun prestaties verbeteren. Met dialoog gestuurd wordt bedoeld dat de begeleider/leerkracht in de vorm van vragen de leerling helpt om een antwoord te vinden bij het maken van een opdracht. In plaats van de opdracht uit te leggen gaat de leerling beginnen aan de opdracht en de leerkracht observeert het proces hoe de leerling de opdracht maakt. Tijdens dit proces kan de leerkracht een vraag van de leerling terug leggen in een wedervraag, dialoog. Met deze dialoog wordt de leerling bewust gemaakt van de stappen die hij moet uitvoeren om tot de goede uitvoering van de opdracht te komen.

6 Re-enactment Met re-enactment wordt binnen het kader van Zomerschoolwerkhuis bedoeld het naspelen van situaties die door een kind als hinderlijk of bedreigend zijn ervaren. Een vorm van rollenspel kan goed helpen om het kind te laten ervaren dat problemen opgelost kunnen worden. Uitleg geven en er over praten kan helpen. In bepaalde gevallen kan een re-enactment de werkelijk ervaren situatie weer naar boven halen waardoor emoties bij het kind geactiveerd worden. Vanuit deze emotionele herbeleving kan het kind nu steun ervaren van de opvoeder en leren inzien dat hij niet gefaald heeft.

7 MTB Mentaliseren Bevorderende Therapie Met mentaliseren wordt bedoeld dat het kind het gedrag van zichzelf en anderen kan begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten en wensen. Wanneer het mentaliserend vermogen verstoord is bij het kind, dan is het niet goed in staat om zijn eigen emoties waar te nemen en het gedrag van de ander hierop goed te begrijpen. gedachten over de ander worden beleefd als echt en er is weinig besef dat de ander iets anders bedoelt. Doel van de therapie is dat het kind leert diverse emoties te kunnen ervaren, herkennen en er goed mee om te gaan. Op deze wijze wordt het risico op conflicten en gevoelens van afwijzing vanuit de omgeving verkleind.

8 Sensitief responsieve opvoedingsstijl Ieder kind heeft zijn leefgebieden nodig om zich te ontwikkelen. Het is belangrijk dat het kind zich hierbij prettig voelt. Hierin speelt de opvoeder een zeer belangrijke rol. Om in de behoefte van het kind aan aandacht, warmte en emotionele steun tegemoet te komen moet de opvoeder daarom gevoelig zijn ( sensitief ) voor de signalen die het kind afgeeft, door goed te kijken naar het kind en te proberen te begrijpen wat het bedoelt. Dat de opvoeder adequaat reageert ( responsief ) door op de juiste manier in te spelen op de signalen van het kind. Maar ook dat de opvoeder de emoties en gevoelens van het kind, bijvoorbeeld bij angst of verdriet helpt te verwoorden. Zo zal een kind ervaren dat het op jou kan rekenen, dat jij hem de moeite waard vindt en vertrouwen in hem hebt. Dit geeft hem een gevoel van veiligheid, jij vormt een veilige basis voor het kind. Hierdoor zal hij vertrouwen krijgen in de omgeving en in zichzelf waardoor hij, vanuit die veilige basis, de omgeving durft te gaan ontdekken en nieuwe dingen durft te proberen. Een kind zal daardoor in staat zijn nieuwe vaardigheden te oefenen en zichzelf verder te ontwikkelen. Een kind dat inlevende reacties ontvangt van opvoeders zal veerkracht ontwikkelen. Een kind dat veerkrachtig is, heeft doorzettingsvermogen en flexibiliteit om problemen op te lossen en is in staat zich aan te passen aan de (nieuwe) situatie, zal hierdoor beter met stress om kunnen gaan.

9 Autoritatieve opvoedingsstijl De autoritatieve opvoedingsstijl is anders dan de autoritaire opvoedingsstijl. Waar de autoritaire opvoedingsstijl weinig of geen ruimte laat voor de inbreng van het kind in zijn opvoeding, is dat wel het geval bij de autoritatieve opvoedingsstijl. Kenmerkend voor deze opvoedingsstijl zijn, zorgzaamheid, ondersteuning en uitdaging bieden aan het kind, waarbij er tegelijkertijd eisen worden gesteld waaraan het kind zich zal verbinden. De opvoeders hanteren een duidelijke structuur met voorspelbaarheid en stabiliteit met een hoge mate van rechtvaardigheidsgevoel naar het kind toe. Hierdoor ervaart het kind een mate van veiligheid, rust en positieve begrenzing.