Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Marktwerking, deregulering en wetgevingskwaliteit Kansspelen Nr. 257 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 5 juni Inleiding Tijdens algemeen overleg met de vaste commissie voor Justitie, de vaste commissie voor Economische Zaken en de vaste commissie voor Financiën over de behandeling van het kabinetsstandpunt naar aanleiding van het MDW-rapport kansspelen (TK , nr. 180) op 8 november 2001 en het voortgezet algemeen overleg op 4 december 2001 heb ik toegezegd uw Kamer halfjaarlijks te informeren over de voortgang van het project Kansspelen. Hierbij ontvangt u de eerste voortgangsrapportage. Deze rapportage geeft op hoofdlijnen aan welke activiteiten tot nu toe zijn ondernomen en in de komende jaren zullen worden ondernomen ter implementatie van de in het kabinetsstandpunt beschreven beleidswijzigingen. De rapportage bevat tevens een overzicht van de ontwikkelingen op de kansspelmarkt en een overzicht van het programma dat de basis vormt voor de geïntensiveerde handhaving van het kansspelbeleid. Daarmee geef ik gevolg aan de moties van de leden Van den Doel, Barth en Van Walsem (TK , nr. 40) en de leden Barth e.a. (TK , nr. 38). 2. Voorgenomen beleidswijzigingen en betrokken organisaties 2.1 De voorgenomen beleidswijzigingen Het kabinet heeft in eerdergenoemd kabinetsstandpunt tot negen wijzigingen in het kansspelbeleid besloten: 1. Een heroverweging van het aantal casino s. 2. Het beperkt uitbreiden van het aantal vergunningen voor goede doelen loterijen. 3. Het vergroten van de ruimte binnen de bestaande vergunningen voor landelijke kansspelen. 4. Het verbeteren van de toegankelijkheid voor nieuwe begunstigden tot KST62115 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2002 Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

2 opbrengsten van loterijen, gecombineerd met certificering van begunstigden. 5. Het toestaan van aanbod van kansspelen op internet door Nederlandse vergunninghouders. 6. Het opheffen van het verbod op gratis kansspelen. 7. Het onderbrengen van beleid en uitvoering bij één ministerie. 8. De intensivering en vernieuwing van het toezicht op vergunninghouders. 9. Het intensiveren van handhaving en opsporing. De voorgestelde wijzigingen brengen een algehele herziening van de Wet op de kansspelen met zich mee. Parallel aan de herziening van de Wet op de kansspelen, zal ook de Wet op de kansspelbelasting gewijzigd worden. De genoemde wijzigingen in het kansspelbeleid dienen te worden beschouwd tegen de achtergrond van de volgende doelstellingen: Het in goede banen leiden van kansspelen door middel van: Het beschermen van de consument. Het tegengaan van gokverslaving. Het tegengaan van criminaliteit. Het eindresultaat van het project kansspelen is de inwerkingtreding van de herziene Wet op de kansspelen, zo mogelijk op 1 januari Betrokken organisaties Het ministerie van Justitie is verantwoordelijk voor de totstandkoming van de beleidswijzigingen en de herziening van de Wet op de kansspelen. Medio vorig jaar is hiertoe het Projectbureau kansspelen binnen het ministerie van Justitie ingesteld, met als taak het uitwerken en implementeren van genoemde wijzigingen in het kansspelbeleid. De uitvoering van de huidige Wet op de kansspelen valt tevens onder de verantwoordelijkheid van het projectbureau. De ministeries van Economische Zaken, Financiën, Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, en Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn direct betrokken bij het uitwerken en implementeren van de genoemde beleidswijzigingen. Deze ministeries zijn medeverantwoordelijk voor het uitvoeren van de Wet op de kansspelen en het implementeren van de voorgestelde beleidswijzigingen. Indirect zijn ook andere ministeries, zoals Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, en Verkeer en Waterstaat bij het project betrokken. Een belangrijke adviestaak bij het wijzigingstraject is weggelegd voor het College van toezicht op de kansspelen. De diverse kansspelvergunninghouders en (vertegenwoordigers van) goede doelen organisaties, zoals de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen, worden nauw betrokken bij de verdere ontwikkelingen. Andere belangrijke partners zijn onder andere de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Centraal Bureau Fondsenwerving, de verslavingszorgorganisaties en de Belastingdienst. Hierna volgt een overzicht van de ontwikkelingen rond de diverse beleidswijzigingen. 3. Stand van zaken implementatie beleidswijzigingen 3.1 Heroverweging van het aantal casino s September vorig jaar is het onderzoeksbureau SWOKA/Research voor Beleid in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum van het minis- Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

3 terie van Justitie gestart met een onderzoek dat politieke besluitvorming over het toekomstige casinoaanbod moet faciliteren. De onderzoeksresultaten zullen een beeld geven van de mogelijke behoefte aan uitbreiding van het legale casinoaanbod, de structurering van het casinoaanbod, de te verwachten effecten van uitbreiding en de mogelijke en benodigde voorwaarden daarbij. Er is een begeleidingscommissie samengesteld met vertegenwoordigers van de ministeries van Justitie, Economische Zaken, Financiën, en Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Holland Casino, GGZ Nederland, het Trimbos Instituut en het College van toezicht op de kansspelen. De resultaten van het onderzoek zullen naar verwachting najaar 2002 bij de tweede voortgangsrapportage aan de Kamer worden aangeboden. Nadat de resultaten zijn gepresenteerd zal besluitvorming over een eventuele uitbreiding van het casinoaanbod en de structuur van dit aanbod plaatsvinden. 3.2 Het beperkt uitbreiden van het aantal vergunningen voor goede doelen loterijen Het voorkomen van al te grote onzekerheden en onevenwichtigheden op de kansspelmarkt vergt een goed afgewogen en gefaseerde aanpak. In de periode tot 2006 zullen daarom allereerst de afdrachtpercentages gefaseerd worden geharmoniseerd. Conform de moties Barth en Van den Doel en Barth, Van den Doel en Van Walsem (TK , nrs. 37 en 40) wordt het harmoniseringproces zorgvuldig gemonitord. Bijlage 1 vormt het startpunt voor de monitoring van de harmonisering van de afdrachtpercentages. Uit de gemiddelde groei van de kansspelmarkt de afgelopen jaren (zie ook bijlage 1) blijkt dat de permanente landelijke loterijen een nog steeds toenemende populariteit genieten. Uitbreiding van het aantal permanente landelijke loterijen biedt de mogelijkheid om aan deze vraag te voldoen. Bovendien faciliteert uitbreiding van het aanbod de fondsenwerving voor goede doelen en versterkt uitbreiding van het aanbod de positie van goede doelen. Tot slot wordt de marktwerking in deze sector gestimuleerd. Deze marktwerking lijkt als gevolg van concentratietendenzen onder druk te staan. Eventuele fusies tussen permanente loterijen worden door de Nederlandse Mededingingsautoriteit overigens getoetst aan hoofdstuk 5 van de Mededingingswet. Zonder uitbreiding van het aanbod zal het aantal marktpartijen vermoedelijk afnemen. Tijdens het voortgezet overleg met uw Kamer op 4 december 2002 is verzocht een behoefteonderzoek uit te voeren naar de uitbreiding van het aantal goede doelen loterijen (motie Van den Doel, TK , nr. 41). Dit onderzoek wordt in de tweede helft van 2002 uitgevoerd. Conform de motie zal ik uw Kamer vóór 1 januari 2003 informeren over de uitkomsten van dit onderzoek. Uitbreiding van het aantal permanente landelijke vergunninghouders zal dan op zijn vroegst per 1 januari 2005 plaatsvinden. 3.3 Vergroten van de ruimte binnen de bestaande vergunningen en harmonisering van de vergunningvoorwaarden De Wet op de kansspelen en de onderliggende regelgeving bevatten een groot aantal voorwaarden voor de kansspelvergunninghouders ten aanzien van spelsoort, aantal trekkingen, verkooppunten, etc. De overheid stelt deze voorwaarden om de doelstellingen van het kansspelbeleid te kunnen bereiken. De veelheid, gedetailleerdheid en de onderlinge Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

4 verschillen van de vergunningvoorwaarden leiden echter tot belemmeringen in de bedrijfsvoering van en hoge administratieve lasten bij vergunninghouders. Bovendien heeft de verscheidenheid in vergunningvoorwaarden invloed op de onderlinge concurrentiepositie. Om de vergunninghouders meer vrijheid in hun bedrijfsvoering te geven en om productinnovatie te bevorderen wordt de ruimte in de vergunningen vergroot. Het voorkomen van al te grote onzekerheden en onevenwichtigheden op de kansspelmarkt vergt een goed afgewogen en gefaseerde aanpak. De verruiming zal vanaf 2005 plaatsvinden. De verruiming zal zijn neerslag vinden in de herziene Wet op de kansspelen en onderliggende regelgeving. Het College van toezicht op de kansspelen heeft voor een modelvergunning al een eerste aanzet gegeven. Bij de harmonisering en verruiming van de vergunning zullen de inventarisatie van wensen, knelpunten en ideeën voor de herziening van de Wet op de kansspelen van belanghebbenden (zie paragraaf 4) worden betrokken. 3.4 Verbeteren van de toegankelijkheid voor nieuwe begunstigden tot opbrengsten van loterijen, gecombineerd met certificering van begunstigden De uitbreiding van het aantal vergunningen voor goede doelen loterijen is gekoppeld aan het vergroten van de toegankelijkheid van de kansspelmarkt voor nieuwe begunstigden en vergroting van transparantie bij besluitvorming over begunstiging van goede doelen door kansspelorganisaties. Hiertoe wordt gezamenlijk met de kansspelorganisaties en (vertegenwoordigers van) goede doelen organisaties een (model)verdeelsysteem ontwikkeld. Het ministerie van Justitie bereidt in overleg met belanghebbenden een onderzoek naar (de noodzakelijke onderdelen en criteria van) dit verdeelsysteem voor. Het onderzoek zal naar verwachting in augustus van dit jaar van start gaan en zal begin 2003 worden afgerond. Het streven is dit model verdeelsysteem deel uit te laten maken van de nieuwe model kansspelvergunning (zie paragraaf 3.3). Certificering van begunstigden biedt consumenten meer zekerheid over een deugdelijke besteding van hun geld door betrouwbare instellingen, en zal leiden tot meer transparantie. Het is de bedoeling om certificering van begunstigden van kansspelorganisaties bij de herziening van de Wet op de kansspelen verplicht te stellen, als voorwaarde binnen het verdeelsysteem. Daarop vooruitlopend heeft het Centraal Bureau Fondsenwerving op mijn verzoek KPMG eind vorig jaar opdracht verstrekt onderzoek uit te voeren naar de reikwijdte en eventueel noodzakelijke aanpassingen van het CBF-keur. Dit onderzoek zou aanvankelijk in april van dit jaar worden afgerond, maar heeft enige vertraging opgelopen. Naar verwachting kunnen de conclusies van het onderzoek in de loop van juni aan het Centraal Bureau Fondsenwerving als opdrachtgever worden voorgelegd. Na besluitvorming door het bestuur van het Centraal Bureau Fondsenwerving, welke dit najaar zal plaatsvinden, zal ik uw Kamer in de tweede voortgangsrapportage over de resultaten van het onderzoek informeren. 3.5 Toestaan van aanbod van kansspelen op internet door Nederlandse vergunninghouders Het kabinet streeft ernaar om naast legaal en gecontroleerd aanbod in de fysieke wereld ook via internet een aanbod van kansspelen toe te staan dat de toets aan de doelstellingen van het kansspelbeleid kan doorstaan. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

5 Hiermee ontstaat een legaal en gecontroleerd alternatief voor het toenemende aantal (buitenlandse) internet goksites. Bij brief aan uw Kamer van 2 november 2001 (TK , nr. 234) is nader invulling gegeven aan het voornemen van het kabinet om een legaal en gecontroleerd aanbod van kansspelen via internet toe te staan. Om aanbod van kansspelen via internet mogelijk te maken, is een wijziging van de Wet op de kansspelen noodzakelijk. Daartoe is begin dit jaar een eerste ontwerp voor een voorstel van wet Kansspelen op internet opgesteld, dat een beperkt aantal aanbieders voor een beperkte periode toestaat kansspelen via internet aan te bieden. Het aanbod van kansspelen via internet sluit, in ieder geval gedurende deze beperkte periode, aan bij de situatie in de fysieke wereld. Dit houdt in dat de huidige vergunninghouders het eigen kansspel mogen aanbieden, onder dezelfde voorwaarden die zijn opgenomen in de bestaande vergunning. Het aanbod van kansspelen via internet zal gedurende deze periode zorgvuldig worden gemonitord. Op basis van de opgedane ervaringen zal besluitvorming volgen over het al dan niet voortzetten van het aanbod van kansspelen via internet. Het voorstel van wet bevat de voorwaarden die gelden voor het aanbod van kansspelen via internet. Deze voorwaarden dienen ter borging van de betrokken belangen (waaronder consumentenbescherming, preventie van gokverslaving en criminaliteit) en zijn afgestemd op het laagdrempelige karakter van internet. De voorwaarden zien onder meer op certificering van spelsoftware en spellen, controle op spelverloop, speellimieten en maximale inzetten en leeftijdsbegrenzing. Het voorstel van wet is in februari van dit jaar ter consultatie aan de betrokken ministeries en belanghebbende organisaties (waaronder de kansspelorganisaties, het College van toezicht op de kansspelen, het College bescherming persoonsgegevens en instellingen voor verslavingszorg) gezonden. Momenteel worden de reacties en adviezen geanalyseerd. Het voorstel van wet zal naar aanleiding van de reacties en adviezen aangepast worden en zo spoedig mogelijk, na advies van de Raad van State, ingediend worden bij uw Kamer. 3.6 Opheffen van het verbod op gratis kansspelen Gratis kansspelen zijn kansspelen waarvoor de deelnemer geen inleggeld hoeft te betalen. Voorbeelden van gratis kansspelen zijn: sweepstakes op verpakkingen, inbelspelletjes en puzzels in tijdschriften. Gezien het geringe risico van gokverslaving wordt het verbod op gratis kansspelen bij de herziening van de Wet op de kansspelen opgeheven. Door middel van zelfregulering kan worden bereikt dat gratis kansspelen op verantwoorde wijze worden georganiseerd. Op dit moment ontwikkelt het bedrijfsleven (gecoördineerd door de Stichting Reclame Code), vooruitlopend op de herziening van de Wet op de kansspelen, een gedragscode voor gratis kansspelen. Het kabinet stelt aan de zelfregulering strikte voorwaarden, onder andere met betrekking tot de hoogte van de toe te kennen prijzen, eventuele communicatiekosten, en een minimum leeftijdsgrens voor deelnemers aan dergelijke kansspelen. Indien de beoogde zelfregulering niet afdoende is of te lang op zich laten wachten, dan kan dat aanleiding zijn om alsnog tegen (bepaalde) gratis kansspelen op te treden. Hoewel de gedragscode nog niet in werking is getreden, blijken omroepen en producenten waar mogelijk daarop al enigermate te anticiperen. Zo is er aandacht voor preventie van eventuele gokverslaving, worden eventuele communicatiekosten in beeld gebracht, en is in voorkomende Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

6 gevallen sprake van kosten per gesprek in plaats van kosten per minuut zoals in het verleden gebruikelijk was. 3.7 Onderbrengen van beleid en uitvoering bij één ministerie Het doel van deze wijziging is te komen tot een slagvaardiger beleid met minder versnippering van verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Het beleid en de uitvoering worden neergelegd bij het ministerie van Justitie. Ministeries, kansspelorganisaties en anderen gaan steeds meer uit van de coördinerende rol van Justitie; het is de bedoeling dat Justitie na de inwerkingtreding van de herziene Wet op de kansspelen formeel verantwoordelijk wordt voor alle taken op het terrein van de kansspelen. Het is mogelijk dat voor die tijd taken vanuit de overige ministeries aan het ministerie van Justitie worden overgedragen. Hierbij geldt als voorwaarde dat de realisatie van de beleidswijzigingen daardoor niet belemmerd wordt. 3.8 Intensivering en vernieuwing van het toezicht op landelijke vergunninghouders Ter intensivering en vernieuwing van het toezicht op de kansspelorganisaties zal een nieuw orgaan worden ingericht, dat operationeel toezicht houdt op de vergunninghouders en advies geeft aan de vergunningverlener(s) met betrekking tot de uitvoering. Dit toezichthoudend orgaan zal volgens planning per 1 januari 2005 operationeel worden en in de plaats treden van het huidige College van toezicht op de kansspelen. Het operationeel toezicht omvat onder meer de controle van de financiële administratie, de controle op de afdracht aan beneficianten, toezicht op speltechnische procedures, controle op naleving van de vergunningvoorwaarden (waaronder werving en reclame, preventie van gokverslaving) en verslaglegging aan publiek en bestuur. Het bestuursrechtelijk instrumentarium voor een effectief toezicht zal met de herziening van de Wet op de kansspelen zo mogelijk worden uitgebreid, bijvoorbeeld door middel van voorwaardelijke intrekking van de vergunning. Voorts zal ook onderzocht worden of de bestuurlijke boete opgenomen kan worden in het bestuursrechtelijke instrumentarium. Het ministerie van Justitie werkt aan een startnotitie, mede gebaseerd op de kaderstellende visie op toezicht (TK , nr. 3). Op grond van deze startnotitie zal in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum een verkennend onderzoek worden gestart naar mogelijke toezichtarrangementen, mogelijkheden tot effectieve uitbreiding van het toezicht- en sanctie-instrumentarium etc., voor het nieuw in te richten toezichthoudend orgaan. Hierbij wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de ervaring en deskundigheid van het College van toezicht op de kansspelen. Dit verkennend onderzoek zal naar verwachting najaar 2002 zijn afgerond. Het is de bedoeling dat het nieuwe toezichthoudend orgaan per 1 januari 2005, bij de inwerkingtreding van de herziene Wet op de kansspelen, zijn werkzaamheden zal starten. 3.9 Het intensiveren van handhaving en opsporing In het kabinetsstandpunt heeft intensivering van de handhaving van de Wet op de kansspelen en de opsporing van illegale kansspelen een nadrukkelijke plaats gekregen. Hierbij wordt gedacht aan een combinatie Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

7 van strafrechtelijke opsporing door de politie, vervolging door het Openbaar Ministerie, de inzet van sancties door lokale overheden en zelfregulering door het bedrijfsleven. Tijdens het voortgezet algemeen overleg op 4 december 2001 is een motie ingediend (TK , nr. 38), waarin de regering is verzocht een integraal handhavingplan voor het kansspelbeleid op te stellen en de Tweede Kamer daarover zo spoedig mogelijk te berichten. Ik heb in reactie op deze motie toegezegd uw Kamer periodiek te rapporteren over het handhavingbeleid op het gebied van de kansspelen. Bij handhaving van de Wet op de kansspelen is een gecombineerde aanpak door Openbaar Ministerie, politie, andere opsporingsdiensten en gemeenten gewenst. Door middel van een gecombineerde aanpak kan de handhaving effectief plaatsvinden, veelal binnen de bestaande capaciteit. Hiermee zijn goede ervaringen opgedaan met het project Joker, dat door de Belastingdienst is geïnitieerd. In het kader van dit project zijn inmiddels 55 illegale casino s gesloten door toepassing van bestuursrechtelijke en/of strafrechtelijke en/of fiscaalrechtelijke instrumenten. Vooruitlopend op de algehele herziening van de Wok is een gecombineerd en integraal handhavingtraject ingezet. Hierbij zijn de ministeries van Justitie, Financiën (met name de Belastingdienst) en Economische Zaken, politie, Openbaar Ministerie, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Verispect B.V. (toezichthouder van speelautomaten) betrokken. Per illegaal kansspel wordt beoordeeld welke aanpak het meest effectief en opportuun is en welke partners bij een dergelijke aanpak betrokken zijn. Illegale kansspelen die op grote schaal worden georganiseerd en/of in hoge mate leiden tot sociale en maatschappelijke problemen, worden met voorrang aangepakt. Het handhavingtraject dat is ingezet naar aanleiding van het kabinetsstandpunt is beschreven in bijlage Algehele herziening van de Wet op de kansspelen De hiervoor genoemde beleidswijzigingen maken een algehele herziening van de Wet op de kansspelen en onderliggende regelgeving noodzakelijk. Parallel aan de herziening van de Wet op de kansspelen zal ook de Wet op de kansspelbelasting, die een grote samenhang met de Wet op de kansspelen heeft, gewijzigd worden. Medewerkers van mijn ministerie hebben een rondgang langs vele belanghebbende organisaties gemaakt. Een eerste inventarisatie van wensen, behoeften en ideeën voor de herziening van de Wet op de kanspelen die deze rondgang heeft opgeleverd, is inmiddels gereed en voor commentaar aan de betrokken ministeries voorgelegd. Na verwerking van de reacties worden andere belanghebbenden benaderd. Afhankelijk van de besluitvorming door het nieuwe kabinet zal een aanvang worden gemaakt met het opstellen van een concept wetsvoorstel, dat moet leiden tot een geheel herziene Wet op de kansspelen. De Staatssecretaris van Justitie, N. A. Kalsbeek Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

8 Bijlage 1 Monitoring harmonisering afdrachtpercentages In de kabinetsstandpunten (TK , nrs. 180 en 228) naar aanleiding van het MDW-rapport kansspelen is gepleit voor een harmonisering van de vergunningsvoorwaarden om zoveel mogelijk een gelijk speelveld voor vergunninghouders te creëren. Een eerste stap bij het creëren van dit gelijke speelveld, is harmonisering van de afdrachtpercentages. In het door het kabinet voorgestelde eindmodel («model C») dienen alle vergunninghouders een zelfde percentage van hun omzet aan de staat af te dragen en een(zelfde) minimum percentage aan goede doelen af te dragen. Als randvoorwaarde bij de harmonisering van de afdrachtpercentages is geformuleerd dat de opbrengsten voor de staat en voor de goede doelen op macro niveau gelijk blijven. De gemiddelde opbrengst over de periode dient daarbij voor de goede doelen als ijkpunt (uitgezonderd autonome, niet voorziene ontwikkelingen van de kansspelmarkt). In de periode tot 2006 kunnen de loterijen toegroeien naar model C volgens onderstaande systematiek. Een wijziging van het kansspelbesluit is hiervoor noodzakelijk en in voorbereiding. Tabel 1: afdracht aan begunstigden als percentage van de omzet per per per SENS, Lotto 21% 23% 25% NPL, SFP, BGL 45% 35% 25% SENS = Stichting Explotatie Nederlandse Staatsloterij NPL = Nationale Postcode Loterij SFP = StichtingFondsenPromoties (SponsorBingoLoterij) BGL = BankGiroLoterij Lotto = Lotto Uw Kamer heeft in grote lijnen ingestemd met het harmoniseringproces. Conform de wens van uw Kamer (TK moties 37 en 40) wordt het harmoniseringproces zorgvuldig gemonitord. Centraal in deze monitoring staan (de wijzigingen in) marktgroei, afdrachtpercentages en marktaandelen en de invloed hiervan op de middelenstromen naar staat en goede doelen, die op macro niveau constant dienen te blijven. Onderstaande cijfermatige presentaties van de kansspelmarkt zijn derhalve te beschouwen als nulmeting voor het harmoniseringproces. Een uitgebreide cijfermatige uitwerking van de te verwachten effecten van harmonisering in de periode tot 2006 stuurde ik u reeds op 2 december 2001 (TK , nr. 237). De hierna opgenomen financiële gegevens zijn gebaseerd op de jaarverslagen van het College van toezicht op de kansspelen over de jaren 1998 t/m De cijfers over 2001 zijn gebaseerd op de kwartaalrapportages van de kansspelorganisaties aan de staatssecretaris van Justitie. Deze cijfers kunnen beperkt afwijken van het jaarverslag 2001 van het College van toezicht, dat later dit jaar zal verschijnen. Daarnaast kunnen er beperkte afwijkingen zijn met de door de vergunninghouders verstrekte gegevens. Dit wordt in de eerste plaats veroorzaakt door afrondingsverschillen. Daarnaast is een andere rubricering aangehouden dan in de financiële verslagen van de vergunninghouders, teneinde de gegevens van alle vergunninghouders op een zo eenvormig mogelijke wijze te kunnen presenteren. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

9 Tabellen 2 t/m 5: overzicht van omzet, prijzen, kosten, kansspelbelasting en afdracht in miljoenen euro. Tabel SENS NPL SFP BGL Lotto NIL Autotote 1 Omzet Totaal Bruto prijzen Totaal 552 Kosten Totaal 182 Kansspelbelasting Totaal 43 Afdracht Totaal 354 Tabel SENS NPL SFP BGL Lotto NIL Autotote Omzet Totaal Bruto prijzen Totaal 597 Kosten Totaal 206 Kansspelbelasting Totaal 45 Afdracht Totaal 393 Tabel SENS NPL SFP BGL Lotto NIL Autotote Omzet Totaal Bruto prijzen Totaal 618 Kosten Totaal 223 Kansspelbelasting Totaal 50 Afdracht Totaal 393 Tabel SENS NPL SFP BGL Lotto NIL2 Autotote Omzet Totaal Bruto prijzen Totaal 663 Kosten Totaal 262 Kansspelbelasting Totaal 56 Afdracht Totaal = (Paarden)totalisator, verantwoordelijk voor het wedden op de uitslag van harddraverijen en paardenrennen. 2 = Vanaf is de Nederlandse Instant Loterij (NIL) gefuseerd met de Lotto Bron tabellen 2 t/m 4: jaarverslagen College van toezicht op de kansspelen Bron tabel 5: kwartaalrapportages vergunninghouders aan de staatssecretaris van Justitie. Deze cijfers kunnen beperkt afwijken van de financiële jaarverslagen van vergunninghouders en van het jaarverslag van het College van toezicht op de kansspelen, dat later dit jaar zal verschijnen. Uit deze nulmeting blijkt dat de gezamenlijke loterijorganisaties in 2001 een omzet hebben bereikt van 1351 miljoen euro. Hiervan is 663 miljoen euro bestemd voor prijzengeld en 262 miljoen euro voor kosten (waarin is inbegrepen 56 miljoen gulden kansspelbelasting). Het netto resultaat van de loterijen bedraagt 428 miljoen euro. Hiervan gaat 121 miljoen naar de staat (afdracht SENS) en 307 miljoen naar de goede doelen (afdracht door overige loterijen). Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

10 Tabel 6: Marktgroei 1 Marktgroei ,0% ,2% ,7% 1 = op basis van geaggregeerde omzet kansspelorganisaties Tabel 7: afdracht aan staat en goede doelen in miljoenen euro Afdracht aan Staat groei goede doelen groei (15%) 275 (9%) ( 3,5%) 280 (2%) (7%) 307 (9%) Tabel 8: Kansspelbelasting in miljoenen euro Kansspelbelasting Groei (5%) (10%) (11%) De markt is in 2001 met bijna 9% gegroeid. De middelenstroom naar de goede doelen is met een vergelijkbaar percentage gegroeid, de middelenstroom naar de Staat is gegroeid met 7%. De kansspelbelasting is in 2001 gegroeid met 11%. Medebepalend voor de constante middelenstroom naar Staat en goede doelen zijn de afdrachtpercentages van de SENS en de goede doelen loterijen, welke in de periode tot 2006 geharmoniseerd worden volgens tabel 1. Zoals aangegeven, zijn de in deze tabel genoemde percentages minimum percentages. Het staat de loterijen vrij een hoger percentage van hun omzet af te dragen aan begunstigden. Concurrentieoverwegingen zullen hierbij een rol spelen: vanuit marketingoverwegingen kan een loterij bijvoorbeeld kiezen voor een hoger afdrachtpercentage dan het gestelde minimum. Enkele loterijen hebben al aangegeven dat zij van plan zijn een hoger afdrachtpercentage dan het minimum te hanteren. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afdrachtpercentages als percentage van de omzet in de afgelopen jaren. Tabel 9: Afdracht als percentage van de omzet Afdracht in % omzet SENS NPL SFP BGL Lotto NIL Autotote ,9 60,1 60,0 60,4 21,8 25,1 12, ,3 60,4 60,6 59,7 23,7 24,6 10, ,0 60,4 60,4 59,9 21,9 19,8 9, ,4 60,5 62,6 60,3 21,6 11,8 Medebepalend voor de middelenstroom naar Staat en goede doelen zijn de marktaandelen van de verschillende loterijen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van (verschuivingen in) de marktaandelen in de afgelopen jaren. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

11 Tabel 10: (Verschuivingen in) marktaandelen Marktaandelen SENS NPL SFP BGL Lotto NIL A tote Totaal ,3 22,4 1,9 6,2 10,9 8,0 3,4 100, ,2 20,5 4,1 5,7 10,7 7,6 3,2 100, ,3 21,3 4,1 5,4 11,9 6,0 3,1 100, ,8 21,7 3,9 4,9 18,1 2,8 100,0 Uit de tabel blijkt dat de marktaandelen slechts zeer beperkt gewijzigd zijn. Het is aannemelijk dat bij wijziging van de (minimum) afdrachtpercentages de marktaandelen zullen verschuiven ten gunste van de goede doelen loterijen. Deze loterijen zijn door een verlaging van het minimum afdrachtpercentage aan goede doelen in staat een groter deel van de omzet te gebruiken als prijzengeld. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

12 Bijlage 2 Handhavingtraject kansspelen 1. Aanleiding Op 8 maart 2000 is het MDW-rapport kansspelen uitgekomen. In het rapport wordt geconstateerd dat één van de knelpunten van het kansspelbeleid is het tekort aan handhaving van de Wet op de kansspelen, hetgeen leidt tot aanzienlijk aanbod van illegale kansspelen. In het kabinetsstandpunt naar aanleiding van het MDW-rapport kansspelen (TK , nr. 180) heeft het kabinet aangegeven de opsporing van illegale kansspelen en de handhaving van de Wet op de kansspelen te willen intensiveren. Tijdens het algemeen overleg met de vaste commissie voor Justitie, de vaste commissie voor Economische Zaken en de vaste commissie voor Financiën over de behandeling van het kabinetsstandpunt naar aanleiding van het MDW-rapport kansspelen op 8 november 2001 heb ik in dit verband verwezen naar het onderzoeksrapport Verkeerd Gokken 1. Dit rapport brengt de aard en de omvang van illegale kansspelen in Nederland in kaart. Eén van de aanbevelingen in het rapport is om de bestrijding van het illegale kansspelcircuit gezamenlijk en integraal met bestuur, politie en justitie aan te pakken. Het belang van gezamenlijk optreden vloeit onder anderen voort uit duurzame en stelselmatige overtreding van de regelgeving van de verschillende overheden. Door afstemming tussen de betrokken partners kan kennis en expertise gebundeld worden, hetgeen leidt tot een slagvaardige en effectieve aanpak. De opstellers van het rapport geven aan dat de aanpak van het illegaal gokcircuit (meer) prioriteit verdient, gezien de neveneffecten die zich kunnen voordoen in termen van verslavingsrisico s, niet-integere spelen, niet-integere aanbieders en de risico s van verwevenheid met andere vormen van criminaliteit, zoals belastingfraude en witwassen van drugsgelden. De aanbevelingen van het rapport sluiten goed aan bij het voornemen van het kabinet om het illegale aanbod van kansspelen strenger en gestructureerder aan te pakken. Tijdens het algemeen overleg kansspelen heb ik uiteengezet dat, vooruitlopend op de algehele herziening van de Wet op de kansspelen, een gecombineerd en integraal handhavingtraject zal worden ingezet dat voortborduurt op de expertise en ervaringen die zijn opgedaan in het project Joker van de Belastingdienst. Als uitgangspunt geldt dat een feitelijke handhaving het logische sluitstuk is en moet zijn van normstellende regelgeving. De integrale aanpak past bij dit uitgangspunt. Het traject wordt afgebouwd zodra de herziene Wet op de kansspelen in werking treedt en handhaving deel uitmaakt van regulier en gestructureerd toezicht. Naar aanleiding van de motie Barth e.a., die tijdens het voortgezet algemeen overleg kansspelen van 4 december 2001 is ingediend en met algemene stemmen is aangenomen (24 557, nr. 38), informeer ik u over het traject dat is ingezet rondom de handhaving van de Wet op de kansspelen. Dit overzicht valt uiteen in een algemeen verslag van het handhavingbeleid op het gebied van kansspelen en een verslag van de stand van zaken rondom de aanpak van verschillende typen illegale kansspelen. 2. Doelstelling handhaving van Wet op de kansspelen 1 Rapport van Ernst & Young, januari 2001, Verkeerd Gokken, Oriënterend onderzoek naar aard en omvang van illegale kansspelen in Nederland. De hoofddoelstelling van het kansspelbeleid is het in goede banen leiden van kansspelen door middel van (i) bescherming van de consument, (ii) het tegengaan van gokverslaving en (iii) het tegengaan van criminaliteit. De handhaving van de Wet op de kansspelen dient tegen de achtergrond van de doelstellingen van het kansspelbeleid gezien te worden. De Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

13 belangrijkste doelstelling van het handhavingtraject is het beëindigen van illegale kansspelpraktijken. Gezien deze doelstellingen is het sociaal en maatschappelijk onwenselijk dat een illegaal en ongecontroleerd aanbod van kansspelen bestaat. Aan de door de overheid gestelde randvoorwaarden en waarborgen wordt immers niet voldaan. Ook uit een oogpunt van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid is het van belang dat de Wet op de kansspelen consequent gehandhaafd wordt. Legale kansspelaanbieders ervaren het illegale gokcircuit als zeer schadelijk. Er is sprake van oneerlijke concurrentie, aangezien aanbieders van illegale kansspelen niet voldoen aan de strenge wet- en regelgeving waar legale aanbieders zich wel aan houden en de illegale aanbieders bovendien de opbrengsten uit de kansspelen zelf behouden, terwijl de legale aanbieders de opbrengst gedeeltelijk afstaan aan goede doelen of de Staat. Zo betalen aanbieders van illegale kansspelen geen leges of kansspelbelasting en hanteren zij geen beleid ter preventie van gokverslaving. Bovendien is gebleken dat in veel gevallen sprake is van omvangrijke premie- en uitkeringsfraude en is er doorgaans een relatie met allerlei vormen van criminaliteit, waaronder drugshandel en afpersing. 3. Handhaving De handhaving van de Wet op de kansspelen valt uiteen in het (bestuursrechtelijk) toezicht op de vergunninghouders enerzijds en de opsporing en vervolging van illegale kansspelen anderzijds. 3.1 Toezicht op legale kansspelen Het toezicht op de permanente vergunninghouders is neergelegd bij de ministeries die de vergunning daartoe verlenen en het College van toezicht op de kansspelen. Het College van toezicht op de kansspelen adviseert de betrokken ministeries met betrekking tot de uitvoerbaarheid van voorgenomen regulering en algemene beleidsvoornemens op het gebied van kansspelen. Voorts is het College van toezicht op de kansspelen belast met het toezicht op de naleving van de vergunningvoorwaarden door de permanente vergunninghouders. Het toezicht op de speelautomatenexploitanten voor wat betreft de exploitatievergunning geschiedt door het ministerie van Economische Zaken. Het ministerie van Economische Zaken heeft Verispect B.V. aangewezen als toezichthouder. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het verstrekken van aanwezigheidsvergunningen en het toezicht op de naleving daarvan. De sanctiemogelijkheden die de toezichthouders momenteel ter beschikking staan zijn beperkt tot de intrekking van de vergunning. Door dit beperkte bestuursrechtelijk instrumentarium is een adequaat en effectief toezicht op naleving van de wet- en regelgeving onvoldoende mogelijk. In het kabinetsstandpunt is daarom vermeld dat het toezicht op de landelijke, permanente vergunninghouders zal worden geïntensiveerd en vernieuwd. Hiertoe zal een nieuw orgaan worden ingericht. Op basis van de algeheel herziene Wet op de kansspelen zal het nieuw toezichthoudend orgaan over een toereikend bestuursrechtelijk instrumentarium beschikken. Onderzocht zal worden of het bestuursrechtelijk instrumentarium uitgebreid kan worden met bij voorbeeld tijdelijke intrekking van de vergunning, Voorts zal worden onderzocht in hoeverre het opleggen van bestuurlijke boetes kan behoren tot het bestuursrechtelijk instrumentarium van de Wet op de kansspelen. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

14 3.2 Opsporing en vervolging illegale kansspelen Het illegale gokcircuit staat per definitie niet, zoals het legale aanbod, onder toezicht van de overheid. De exploitanten van illegale kansspelen ondernemen geen activiteiten om gokverslaving in te dammen; zij bieden daarentegen een vluchthaven voor gokkers die niet meer in het legale circuit terecht kunnen of willen. Hierdoor wordt de effectiviteit van het preventiebeleid gokverslaving van de legale aanbieders ondergraven. De grote bedragen die met de exploitatie van illegale kansspelen gemoeid zijn maken de sector aantrekkelijk voor personen met een criminele achtergrond. Er zijn dan ook indicaties voor verwevenheid van delen van het illegale gokcircuit met ernstige vormen van criminaliteit. Een consequente en effectieve bestrijding van het illegale gokcircuit vindt plaats door middel van een gezamenlijke en integrale aanpak door politie, justitie en bestuur. Zonder een gecombineerde aanpak zijn de effecten van een handhavingsbeleid hooguit tijdelijk. Overigens geldt voor gedupeerde deelnemers van illegale kansspelen dat zij de mogelijkheid hebben om privaatrechtelijk op te treden tegen de organisator van het illegale kansspel. Ook legale aanbieders van kansspelen kunnen de privaatrechtelijk weg bewandelen indien een illegaal kansspel wordt aangeboden dat onrechtmatig is jegens de legale aanbieder. Zo heeft De Lotto onlangs met succes een kort geding procedure aangespannen tegen de organisator van het illegale kansspel LuckySMS op grond van onrechtmatig handelen. 4. Aanpak per type kansspel Hierna volgt een overzicht van de typen illegale kansspelen en de (beoogde) aanpak per type kansspel. Gezien de verscheidenheid van de illegale kansspelen is het niet mogelijk om één handhavingtraject toe te passen op alle vormen van illegaal kansspelaanbod. De verscheidene vormen van illegale kansspelen verschillen in aard en reikwijdte en kunnen andere neveneffecten hebben. Allereerst dient per type kansspel geïnventariseerd te worden of het gaat om een short odd kansspel 1 of een long odd kansspel 2, in welke mate en op welke schaal het illegale kansspel georganiseerd wordt, of er verwevenheid is met andere vormen van criminaliteit en welke sociale en maatschappelijke problemen het kansspel met zich brengt. Vervolgens dient te worden nagegaan welke partners bij de aanpak betrokken moeten worden, bij welke partner het primaat van de handhaving ligt en welke handhavinginstrumenten ter beschikking staan. Nadat deze aspecten in kaart zijn gebracht kunnen de betrokken partners een specifieke handhavinglijn per kansspel vaststellen. 4.1 Illegale casinospelen 1 Een short odd kansspel kenmerkt zich door een korte tijdspanne tussen de inzet en de uitslag van het kansspel en de mogelijkheid om opnieuw in te zetten na de uitslag, waardoor het risico op gokverslaving relatief hoog is. Voorbeelden van short odd kansspelen: casinospelen, krasloterij, bingospelen. 2 Een long odd kansspel kenmerkt zich door een langere termijn tussen de inzet en de uitslag van het kansspel, waardoor het risico van gokverslaving relatief klein is. Voorbeelden van long odd kansspelen: loterijen. Een speelcasino is een voor het publiek opengestelde of bedrijfsmatig gedreven inrichting, waar door middel van gemeenschappelijk beoefende kansspelen aan de deelnemers de gelegenheid wordt gegeven om mee te dingen naar prijzen of premies. De aanwijzing der winnaars geschiedt door enige kansbepaling, waarop de deelnemers in het algemeen geen overwegende invloed kunnen uitoefenen. De Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland heeft op basis van artikel 27g e.v. van de Wet op de kansspelen het exclusieve recht om casino s te exploiteren in Nederland. Casinospelen worden aangemerkt als zogenaamde short odd kansspelen. Deze categorie kansspelen wordt gekenmerkt door het feit dat de uitslag van het kansspel direct na de inzet bekend is bij de deelnemer en dat de deelnemer direct daarna opnieuw in kan zetten. De aard van short odd kansspelen maakt dat het risico van gokverslaving hoog is. Mede gezien Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

15 het feit dat het kansspelbeleid erop gericht is gokverslaving tegen te gaan, is de vergunninghouder, Holland Casino, dan ook verplicht een evenwichtig beleid op het gebied van kansspelverslaving te voeren. Om diezelfde reden (tegengaan van gokverslaving) heeft de aanpak van illegale kansspelen met een short odd karakter, zoals casinospelen, een hoge mate van prioriteit. Bovendien is gebleken dat in veel illegale casino s verwevenheid bestaat met vormen van ernstige criminaliteit, zoals mensensmokkel en witwassen van drugsgelden, hetgeen de behoefte aan aanpak van dit illegaal gokcircuit verder verhoogt. 1 In de afgelopen jaren heeft de Belastingdienst, in samenwerking met politie, Openbaar Ministerie en gemeenten, in het kader van het project Joker 55 illegale casino s gesloten. Ook zijn een aantal (her)starts voorkomen. Op basis van de ervaringen met het project Joker en de expertise die in het kader van dat project is opgebouwd, wordt de gecombineerde, integrale aanpak van illegale casino s in dezelfde vorm voortgezet. De Belastingdienst heeft het voortouw bij de acties, maar de rol van gemeente, Openbaar Ministerie en politie is hierbij onontbeerlijk. Een aantal gemeenten hebben de Algemene Plaatselijke Verordening gewijzigd met het oog op het voorkomen van een mogelijke (her)start van illegale casino s. 4.2 Internet gokzuilen 1 Zie Rapport Verkeerd Gokken van Ernst & Young, januari De afgelopen jaren heeft zich een nieuw verschijnsel voorgedaan in de vorm van internet gokzuilen. Internet gokzuilen zijn zuilen die een computer bevatten waarop tegen betaling (met behulp van een chip card) short odd kansspelen beoefend kunnen worden, Deze internet gokzuilen staan met name opgesteld in laagdrempelige gelegenheden (zoals cafetaria s, snackbars). Sinds 1 juni 2001 worden kansspelautomaten in deze gelegenheden geweerd, met als doel minderjarigen af te schermen van en te beschermen tegen de schadelijke effecten van kansspelautomaten. De aanwezigheid van internet gokzuilen in deze gelegenheden doorkruist het speelautomatenbeleid. Onderzoek heeft uitgewezen dat internet gokzuilen niet aan te merken zijn als kansspelautomaten in de zin van titel Va van de Wet op de kansspelen. Gemeenten zijn dan ook niet bevoegd op basis van deze titel bestuursrechtelijk op te treden tegen plaatsing van internet gokzuilen. Inspanningen van politie en het Openbaar Ministerie hebben inmiddels geleid tot de eerste strafrechtelijke veroordeling voor exploitatie van een dergelijke internetzuil. Op 20 december 2001 heeft de Rechtbank Arnhem een veroordeling voor exploitatie van een dergelijke internet gokzuil uitgesproken. De desbetreffende exploitant kreeg een boete van f , (waarvan f 5 000, voorwaardelijk) opgelegd. Vanuit het ministerie van Justitie is enige tijd geleden een gecombineerde actie gestart waarbij onder anderen de politie, het Openbaar Ministerie, het ministerie van Economische Zaken, Verispect BV (de toezichthouder op de speelautomatenbranche) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten zijn betrokken. Als eerste stap in deze gecombineerde actie heeft de minister van Economische Zaken, naar aanleiding van voornoemde gerechtelijke uitspraak, de houders van een vergunning tot exploitatie van speelautomaten per brief gesommeerd de exploitatie van illegale internetzuilen te staken. Als tweede stap is een gericht onderzoek verricht op verschillende locaties naar de zuilen. Dit onderzoek is uitgevoerd door Verispect BV. Op basis van dit onderzoek wordt nu een verdere handhavinglijn uitgewerkt. Over deze handhavinglijn zullen alle hoofdofficieren, korpschefs en gemeenten binnenkort worden geïnformeerd, waarbij aan hen onder meer zal worden gevraagd in de lokale driehoek aandacht te vragen voor de aanpak van de zuilen. Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

16 4.3 Internet goksites Bij brief van 2 november 2001 (TK , nr. 234) heb ik uw Kamer geïnformeerd over de mogelijkheden rondom het legaal en gecontroleerd aanbieden van kansspelen via internet. Voor de voortgang met betrekking tot het wetsontwerp Kansspelen op internet verwijs ik naar paragraaf 3.5 van de voortgangsrapportage kansspelen. In mijn brief heb ik onder meer aangegeven dat, naast het creëren van een legaal en gecontroleerd aanbod van kansspelen via internet, uitvoering gegeven zal worden aan het voornemen tot versterking van pro-actieve surveillance. De pro-actieve surveillance zal zich onder meer richten op het aanbod van kansspelen via het internet, indien en voor zover dit volgens de Nederlandse wetgeving een strafbaar feit oplevert. Binnenkort komen de betrokken partners, waaronder het ministerie van Justitie, het Openbaar Ministerie en de afdeling Digitale Recherche van de KLPD bijeen om de omvang en de aard van het aanbod van kansspelen via internet, gericht op de Nederlandse markt, in kaart te brengen. Voorts worden de mogelijkheden die ter beschikking staan voor de handhaving van de Wet op de kansspelen op internet onderzocht. Daarbij is het wetsvoorstel ter implementatie van richtlijn nr. 200/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel in de interne markt (TK, , nr. 1) van belang. Dit wetsvoorstel bevat een vervolgingsuitsluitingsgrond voor tussenpersonen. De reikwijdte en betekenis van deze vervolgingsuitsluitingsgrond zal nader geanalyseerd worden. Gezien de grenzeloosheid van het medium internet zal handhaving van de Wet op de kansspelen mogelijk problemen opleveren. De handhavingmogelijkheden zullen in het daartoe bestemde overleg met de betrokken partners aan de orde komen. 4.4 Illegale bingospelen Het bingospel (of kienspel) is een short odd kansspel en wordt krachtens artikel 7d Wet op de kansspelen aangemerkt als een klein kansspel. Als belangrijkste voorwaarden aan het organiseren van een bingospel stelt de Wet op de kansspelen dat de organisator een vereniging moet zijn die ten minste 3 jaar bestaat en dat het bingospel wordt gehouden ten bate van het statutaire doel van de vereniging. Voorts is een maximum aan de te winnen prijzen gesteld. Voor het organiseren van een bingospel is geen vergunning vereist. Wel dient ten minste veertien dagen van tevoren mededeling te zijn gedaan aan burgemeester en wethouders van de betreffende gemeente van de plaats en het tijdstip van de te organiseren bingobijeenkomst. Uit informatie van onder anderen gemeenten, politie en de Belastingdienst blijkt dat in een aantal gemeenten regelmatig en op grote schaal illegale bingo s worden georganiseerd. Deze bingo s worden georganiseerd in grote zalen, die permanent gebruikt worden voor bingomiddagen en -avonden. Op zowel lokaal als nationaal niveau wordt overlegd over de mogelijke aanpak van deze vorm van illegale kansspelen. Op lokaal niveau wordt bezien of de Algemene Plaatselijke Verordening aangepast kan worden opdat gemeenten effectiever kunnen optreden tegen dergelijke illegale kansspelen. Op nationaal niveau wordt bezien of een aanpak gebaseerd op Project Joker tot de mogelijkheden behoort. Tot slot wordt (op nationaal niveau) overwogen om grootschalige bingo s uit het regime voor kleine kansspelen te lichten en onder een vergunningstelsel te brengen, zoals in het rapport Verkeerd Gokken wordt aanbevolen. Dit houdt in dat exploitanten onder toezicht staan en gebonden worden aan voorwaarden met betrekking tot de besteding van de opbrengsten, de Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr

17 afdracht van kansspelbelasting en de bescherming van spelers. Ook deze alternatieve aanpak wordt meegenomen bij het bepalen van een handhavinglijn. 4.5 Piramidespelen De laatste tijd worden weer in toenemende mate illegale piramidespelen georganiseerd in Nederland. Een piramidespel is gedefinieerd als een gelegenheid waarbij deelnemers een goed afgeven of een verplichting aangaan om daaruit een voordeel te verwerven dat geheel of ten dele afhankelijk is van afgifte van een goed of het aangaan van een verplichting door latere deelnemers. Doordat het voordeel voor de deelnemers mede afhankelijk is van het aanbrengen van nieuwe deelnemers spreidt het spel zich snel en breed uit. Deelnemers sluiten in veel gevallen leningen af om aan het piramidespel te kunnen deelnemen. Op 1 mei jongstleden heeft de Rechtbank s-hertogenbosch uitgemaakt dat de betreffende spelen (Titan en Eurostar Business Club) aan te merken zijn als piramidespelen en deze spelen verboden zijn op grond van de Wet op de kansspelen. De rechtbank veroordeelde de organisator tot 18 maanden celstraf, waarvan 6 maanden voorwaardelijk. Voorts heeft de rechtbank de verdachte veroordeeld tot betaling van een schadevergoeding van ruim euro aan de gedupeerde deelnemers. De mededaders werden veroordeeld tot een taakstraf van 180 uur en een half jaar voorwaardelijke celstraf. De rechtbank merkte bij het opleggen van de schadevergoedingsmaatregel op dat vele deelnemers aan het piramidespel grote schulden zijn aangegaan die zij niet meer kunnen terugverdienen waardoor op grote schaal economische schade en onrust is veroorzaakt. 4.6 Gratis kansspelen Zoals in het kabinetsstandpunt is aangegeven, wil het kabinet het verbod op gratis kansspelen, bij de algehele herziening van de Wet op de kansspelen, opheffen. Voorbeelden van gratis kansspelen zijn: sweepstakes en inbelspelletjes waaraan deelgenomen kan worden zonder dat inleggeld verschuldigd is. Belangrijke overwegingen om het verbod op gratis kansspelen op te heffen zijn de behoefte van het bedrijfsleven om gratis kansspelen te gebruiken als promotiemiddel en de geringe risico s van gokverslaving. Op 1 januari 1993 is de gedragscode met betrekking tot sweepstakes als promotionele actie in werking getreden. Op dit moment is het bedrijfsleven, vooruitlopend op de algehele herziening van de Wet op de kansspelen, gecoördineerd door de Stichting Reclame Code bezig met de ontwikkeling van een (brede) gedragscode voor gratis kansspelen. Zelfregulering, door middel van een gedragscode, is een geschikte methode om dergelijke kansspelen op een verantwoorde wijze onder meer als promotiemiddel te kunnen gebruiken. Het kabinet stelt aan de zelfregulering strikte voorwaarden, onder andere met betrekking tot de hoogte van de toe te kennen prijzen, eventuele communicatiekosten, en een minimum leeftijdsgrens voor deelnemers aan dergelijke kansspelen. Indien de beoogde zelfregulering niet afdoende is of te lang op zich laat wachten, dan kan dat aanleiding zijn om alsnog tegen bepaalde gratis kansspelen op te treden. Hoewel de gedragscode nog niet in werking is getreden, blijken omroepen en producenten daarop al waar mogelijk te anticiperen. Zo is er veelal aandacht voor preventie van eventuele gokverslaving, worden eventuele communicatiekosten in beeld gebracht, en is in voorkomende gevallen Tweede Kamer, vergaderjaar , en , nr