Labo I : de oscilloscoop, introductie & basisinstellingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Labo I : de oscilloscoop, introductie & basisinstellingen"

Transcriptie

1 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 1 / 18 Labo I : de oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 1. Doelstellingen Na het uitvoeren van de proeven: kan je de verschillende onderdelen van de oscilloscoop benoemen kan je de werking van de oscilloscoop uitleggen kan je de verschillende knoppen van de oscilloscoop benoemen en gebruiken kan je de basisinstellingen van de oscilloscoop instellen 2. Algemeenheden 2.1. Waarvoor wordt een oscilloscoop gebruikt? Een oscilloscoop is in feite een voltmeter. We kunnen enkel spanningen meten met dit toestel. Met een voltmeter meten we de grootte van een spanning. Met een oscilloscoop (scoop) maken we de vorm van de spanning zichtbaar. Aangezien we op het scherm van de scoop de grootte van de spanning moeten aflezen is dit geen precisie meetinstrument. Bij bepaalde metingen is het zeer interessant om niet enkel de grootte maar ook de vorm van een spanning te kennen, bijvoorbeeld de rimpel van een gelijkspanning meten, de frequentie van een wisselspanning, de faseverschuiving tussen twee signalen, 2.2. Het toestel. Hieronder vind je een tekening van het voorpaneel van een oscilloscoop. De toestellen waarmee je in het labo zal werken kunnen enigszins afwijken van dit beeld. De algemene werking van deze toestellen is echter gelijkaardig. Dit zijn analoge oscilloscopen zonder geheugenwerking. Er bestaan echter vele soorten scopen zoals: digitale met/zonder geheugenwerking, analoge met geheugen, sampling,

2 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 2 / Het principeschema van de oscilloscoop De kathodestraalbuis. De kathodestraalbuis (CRT) is het scherm van de scoop. Ze heeft als functie een lichtdot te visualiseren op een afstand tot het centrum van het scherm evenredig met een spanning Ux (horizontale afstand) en Uy (verticale afstand). Hierdoor genereert men in de CRT een elektronenbundel die normaal het scherm in het centrum treft. Deze elektronenbundel ondergaat een afbuiging onder invloed van elektrostatische velden opgewekt tussen evenwijdige afbuigplaten waaraan de ingangsspanningen worden aangelegd (een horizontale afwijking onder invloed van Ux, een verticale afwijking onder invloed van Uy). Waar de elektronenstaal het (met fosfor bedekte) scherm treft krijgen we een lichtspot. De elektronenbundel wordt gegenereerd door een cilindervormige kathode die door een gloeidraad indirect verhit wordt. Door deze verhitting krijgen we thermische emissie van elektronen zodat er zich rond de kathode een wolk van elektronen vormt. Deze kathode wordt op negatieve potentiaal gebracht t.o.v. de anode (zie verder) Een cilindrische bus die de kathode omringt (de Wehnelt) wordt op een regelbare negatieve potentiaal gebracht t.o.v. de kathode. In de Wehnelt is aan de voorkant een opening gemaakt waardoor elektronen, aangetrokken door de positieve potentiaal van de anode (EL1), kunnen ontsnappen. Naarmate de Wehnelt negatiever wordt, zal de elektronenwolk rond de kathode kleiner worden, en zullen minder elektronen ontsnappen naar de anode toe. Door de potentiaal van de Wehnelt in te stellen kunnen we dus het debiet (aantal) aan ontsnappende elektronen regelen, dit is de intensiteitsregeling. De elektronenbundel die de Wehnelt verlaat is divergent en wordt daarom door een elektromagnetische lens gestuurd. Deze lens bestaat uit drie cilinders waarvan er twee (El1 en El3) op een positieve en één (El2) op een negatieve spanning staat (t.o.v. de potentiaal van de kathode)

3 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 3 / 18 De lenswerking wordt verkregen door de negatieve potentiaal van El2: naarmate een elektron verder van de as van de cilinder komt, ondervindt het een sterke afstotingskracht naar het centrum toe. De cilinders El1 en El3 dienen als anode en staan op 5 à 10 kv t.o.v. de kathode. Ze versnellen de elektronen die uit de Wehnelt ontsnappen. De negatieve spanning op El2 bepaalt het convergentiepunt van de lens: instelling van deze spanning laat toe om de focussering van de elektronenbundel bij te regelen. Aan de uitgang van de elektromagnetische lens krijgen we dus een hoog energetische, convergerende elektronenbundel, regelbaar in debiet en focus. Deze bundel dienen we nu te laten afbuigen evenredig met de twee spanningen Ux (horizontale afbuiging) en Uy (verticale afbuiging). Het afbuigsysteem bestaat uit twee paar evenwijdige platen: vertikaal en horizontaal opgesteld. De afbuiging van de elektronenbundel ontstaat door het aanleggen van een elektrische spanning tussen deze platen: de horizontaal opgestelde platen (spanning Uy) zorgen voor een verticale afwijking van de elektronenbundel, de vertikaal opgestelde platen voor een horizontale afwijking. Daar de afwijkingen niet recht evenredig zijn met de aangelegde spanningen worden er aan de kathodestraalbuis twee speciale versterkers toegevoegd, die tot doel hebben deze niet-lineariteit te compenseren, zodat we uiteindelijk een afwijking van de elektronenbundel krijgen, evenredig met de aan de ingang van deze versterkers aangelegde spanningen. Het scherm zelf tenslotte is bedekt met een luminescerende stof die oplicht onder invloed van het elektronenbombardement. De focus wordt dusdanig afgeregeld dat de elektronenbundel het smalst is waar hij het scherm treft. De hoeveelheid uitgestraald licht is afhankelijk van het debiet aan elektronen dat het scherm treft, en van de energieinhoud (snelheid) van de elektronen. Bij een te groot elektronendebiet krijgt men echter een wazige dot op het scherm : door de random snelheidsverdeling van de elektronen bij het verlaten van de Wehnelt werkt de elektromagnetische lens niet perfect zodat we in plaats van een convergentiepunt een convergentiebol krijgen, die groter is naarmate het elektronendebiet hoger is. Om een scherp en helder beeld te bekomen dienen we dus weinig elektronen te hebben met grote energie-inhoud.

4 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 4 / Principe van de eenkanaals oscilloscoop (wordt niet meer verkocht) De XY-werking (bv opmeten karakteristiek van een component) Deze instelling dient om Uy(t) te visualiseren in functie van Ux(t). We leggen Uy(t) aan de VERT versterker en Ux(t) aan de HOR versterker. Hiertoe zetten we de schakelaar S1 in de X Y stand. Beide ingangspanningen worden eerst versterkt in voorversterkers. Deze versterkers zijn in stappen instelbaar door de gebruiker en geijkt in VOLTS/DIV: bij een instelling van 1mV/DIV (= 1mV/cm) en een ingangssignaal dat over 3,2 mv varieert, krijgen we op het scherm een overeenkomstig beeld van 3,2cm. Stellen we echter een versterking in van 10mV/DIV, dan krijgen we bij hetzelfde ingangssignaal een beeld van 0,32 cm. De instelbare versterkingen variëren meestal van enkele mv tot enkele V per DIV. Het is ook mogelijk met een speciale knop een continue regeling van de versterking te verkrijgen. Deze knop noemt men de kalibratieknop. Zorg er steeds voor dat deze knop in de gekalibreerde stand staat, aangezien we bij gebruik hiervan de evenredigheidsconstante tussen schermverplaatsing en ingangssignaal niet kennen. Voor elk ingangssignaal kunnen we kiezen tussen een AC- of een DC-gekoppelde ingang (schakelaar S2). Bij een AC-gekoppelde ingang wordt een condensator in serie geschakeld met het ingangssignaal. Dit heeft als gevolg dat de gelijkspanningscomponent (én de zeer lage frequenties) uit het signaal worden gefilterd en we uitsluitend de wisselspanningscomponent op het scherm zien. Bij een DC-gekoppelde ingang worden zowel de gelijkspannings- als de wisselspanningscomponent op het scherm getoond. Een typische toepassing van de XY werking is het op het scherm brengen van Lissajous figuren om het fase - en frequentieverband tussen twee signalen te bestuderen.

5 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 5 / De Y t werking (meest gebruikte werking) Dit is de normale instelling van de scoop (S1 in de stand Y t ). Ze dient om een periodiek variërende spanning Uy te visualiseren in functie van de tijd. Hiertoe leggen we aan de HOR versterker een zaagtandspanning aan zodat de lichtspot langzaam van links naar rechts beweegt en dan snel terug (tijdens de teruggaande beweging wordt intensiteit van de spot op nul gebracht). Aan de horizontale platen leggen we het te meten signaal Uy(t) aan zodat de lichtspot naast de lineaire beweging van links naar rechts ook een verticale verplaatsing krijgt, evenredig met Uy(t). Door de helling van de zaagtand te regelen kunnen we de snelheid waarmee de spot van links naar rechts beweegt regelen (hoe scherper deze helling, hoe sneller de spot beweegt). Deze helling is in stappen instelbaar m.b.v. een meerstandenschakelaar geijkt in Time/DIV (varierend van enkele µs/div tot enkele s/div) Een probleem treedt op indien de zaagtandfunctie niet gesynchroniseerd is met Uy (zie figuur). We krijgen dan telkens een tekening op het scherm van Uy met een verschillende faseverschuiving. Daar Uy vele tientallen malen per seconde wordt hertekend resulteert dit in een onbruikbaar beeld. Om de zaagtand te synchroniseren met het inputsignaal wordt een zogenoemde triggerschakeling toegevoegd. Deze schakeling krijgt als input het te meten (periodieke) signaal Uy(t). (schakelaar S3 in stand INT). Op het ogenblik dat Uy(t) een bepaalde instelwaarde bereikt, en dat duy/dt (= helling van het signaal) een bepaald instelbaar teken heeft, geeft deze schakeling een puls af. De zaagtandgenerator wacht op deze puls, start de zaagtand en wacht na het beëindigen van de zaagtand op een nieuwe puls. Door het regelen van de triggerspanning en het instellen van de triggerhelling kunnen we nu steeds hetzelfde gedeelte van het periodieke signaal Uy(t) op het scherm brengen.

6 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 6 / 18 Deze manier van triggeren is niet geheel en al foutvrij. De volgende figuur geeft een voorbeeld van een signaal dat bij het ingestelde triggerlevel en triggerhelling twee maal per periode de zaagtand triggert. In de praktijk echter blijkt het voldoende te zijn om helling en niveau in te stellen om in de meeste gevallen een proper beeld te bekomen. In andere gevallen kan men een extern signaal (bijvoorbeeld een blokgolf) genereren met eenzelfde periode als het te meten signaal. In dat geval kan men triggeren op een extern signaal (schakelaar S3 in stand EXT). De zaagtand vertrekt indien het externe signaal de ingestelde spanning en helling bereikt. Een typisch voorbeeld van deze laatste situatie is het meten van de uitgang van een versterker.

7 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 7 / Principe van de tweekanaals oscilloscoop (onze scoop uit het labo) In vele gevallen is het nodig om meerdere signalen tegelijk op het scherm te brengen: we wensen dus meerdere signalen Uyi(t) uit te zetten tegenover eenzelfde tijdsas. Er zijn meerdere typen tweekanaals oscilloscopen. Verder gaan we de tweekanaals oscilloscoop met 1 elektronenstraal bespreken. Hiermee wordt achtereenvolgens het ene na het andere signaal gevisualiseerd. Hiertoe brengen we aan de ingang van de VERT versterker een elektronische switch aan die snel heen en weer schakelt tussen kanaal A en kanaal B.(zie figuur) Deze scoop kan op twee verschillende manieren de signalen op het scherm brengen. CHOPPED en ALTERNATED mode. CHOPPED: Het beeld wordt dan gevormd zoals op de onderstaande figuur. (verschillende dergelijke beelden zeer snel over elkaar getekend, en daar er geen enkel verband bestaat tussen de schakelfrequentie en de frequentie van het te visualiseren signaal, bekomen we een continu beeld) Het nadeel is dat we bij signalen met hoge frequentie geen goed beeld bekomen aangezien de bandbreedte van de beeldbuis voor de verticale verplaatsing niet voldoende groot is. ALTERNATED: Het alternatief is om eerst een keer het ene signaal en vervolgens nadat het eerste signaal getekend is en de spot terugzwiept van rechts naar links, over te schakelen op het tweede signaal waarna we het tweede signaal tekenen.

8 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 8 / 18 (schakelaar S1 in stand ALTERNATE). Vervolgens schakelen we weer terug naar het eerste signaal etc. Deze methode heeft als voordeel dat ze minder eist van de bandbreedte van de scoop. Het grote nadeel is dat ze slecht werkt voor traag variërende signalen: indien het bv 0.5 s duurt om een signaal volledig te tekenen, dan zullen we effectief eerst het ene en vervolgens het andere signaal op het scherm zien. Daar 0.5 s veel langer is dan de nagloeitijd van fosfor in de KSO zullen we nooit beide signalen gelijktijdig zien, zodat we ook geen vergelijking tussen beide signalen kunnen maken, iets waar het in principe net om te doen was. Voor lage frequenties gebruiken we dus de CHOPPED mode, voor hoge frequentie de ALTERNATED mode. Op deze manier bestaan er ook drie, vier of meerkanaals oscilloscopen. We kunnen een tweekanaalsscoop zo instellen dat slechts 1 van beide kanalen wordt gebruikt. Hierbij hebben we de mogelijkheid om enkel kanaal A of enkel kanaal B zichtbaar te maken. Dit kan met S1 Mogelijkheden met S1: channel A: alleen A zichtbaar maken, switch continu op channel A channel B: alleen B zichtbaar maken, switch continu op channel B Chopped : beide signalen zichtbaar maken. Omschakelen na het tekenen van 1 beeld. Alternated: beide signalen zichtbaar maken. Omschakelen aan hoge snelheid. Mogelijkheden met S3 INT A : triggeren op channel A INT B : triggeren op channel B EXTERNAL : triggeren op extern signaal MAINS : triggeren op netfrequentie (50 Hz) onafhankelijk van het te visualiseren signaal (nuttig bij het visualiseren van niet periodieke signalen vb ruis) Alvorens het signaal naar de triggergenerator gaat hebben we verschillende mogelijkheden voor het behandelingsnetwerk. (S4)

9 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 9 / 18 Mogelijkheden S4 AUTO : Meest gebruikte mode. Hierbij krijgen we steeds een triggerpuls. AC : Een capaciteit wordt in serie geschakeld met een ingangssignaal zodat alle lagere frequenties worden uitgefilterd. DC : Ontbreken van elke voorbehandeling: het signaal wordt gewoon naar de triggerschakeling gevoerd. TV : Dit is een speciale schakeling die gebruikt wordt bij het meten op televisiesignalen. Ze zorgt ervoor dat alleen wordt getriggerd op de synchronisatiepuls van het videosignaal. LF: Low frequenties, voor het meten van signalen tot 1,5 khz Het bedieningspaneel Op de volgende twee pagina s vind je de uitleg over het frontpaneel uit de manual van Hameg.

10 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 10 / 18

11 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 11 / 18

12 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 12 / 18 De knoppen op het bedienpaneel kunnen we indelen in 3 delen; knoppen die betrekking hebben met de tijdbasis, de verticale afbuiging en overige instellingen De tijdsbasis (enkel in Y-t mode) Op de verticale afbuigplaten X en X wordt een lineair, met de tijd toenemende, spanning (zaagtandspanning) aangelegd, zodat de elektronenstraal van X naar X afbuigt. Daardoor verplaatst het lichtpunt zich van links naar rechts over het scherm. Heeft de spot de rechterrand van het scherm bereikt, dan wordt X snel positief t.o.v. X zodat de spot op het scherm terug naar links gaat. Bovendien wordt de elektronenstraal vanuit het elektronenkanon tijdelijk onderdrukt, zodat deze snelle terugkeer niet zichtbaar is. TIMEBASE: bepaalt de periode van de zaagtandspanning, bepaalt dus de snelheid waarmee de spot zich over het scherm van links naar rechts beweegt. bv: TIMEBASE of TIME/DIV = 0.5 ms/div (1 DIV = 1 cm = 1 hokje op het scherm) We hebben 10 DIV op het scherm. Het duurt dus 10 x 0.5 ms = 5ms alvorens de spot zich van links naar rechts heeft bewogen op het scherm. De zaagtandspanning is op deze tijd van minimum naar maximum gestegen. De periode van deze spanning = 5 ms. Var. gain: Het KALIBRATIEKNOPJE bevindt zich bovenop de timebaseknop. De instelwaarde van de TIMEBASE is alleen geldig als dit knopje in de gekalibreerde stand staat. ( Alleen dan kan men frequenties en periodes juist meten!!) Door het verdraaien van deze instelknop kan men overgaan tot een continue instelling van de tijdbasis. Dit is handig bij het meten van faseverschuivingen. Controleer steeds voor de aanvang van de metingen of deze knop in gekalibreerde stand staat!!! X - Y: In plaats van de interne zaagtandspanning kan men een meetsignaal op de platen X en X aansluiten. Dit gebeurt via de bus en de versterker van kanaal I (zie later) X-POS : Met deze knop kan men het beeld horizontaal verplaatsen.

13 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 13 / 18 TRIGGER SELECTOR: Wanneer de frequentie van het te meten signaal niet precies gelijk is aan de frequentie van de zaagtandspanning, zal het beeld gaan lopen. Het te meten signaal beweegt van links naar rechts (of omgekeerd) over het scherm. Om dit te voorkomen gaat men triggeren op een van beide signalen. Men laat de tijdsbasis (zaagtandspanning) links van het scherm wachten totdat CH I of CH II een bepaald spanningsniveau bereikt heeft. In de AT-mode wordt er op nuldoorgang gewacht om de tijdsbasis te starten. Van zodra de zaagtandspanning zijn maximale waarde heeft bereikt, zal deze onmiddellijk terug zijn minimale waarde aannemen (links van het scherm) en vervolgens wachten op een triggerpuls komende van een triggerschakeling alvorens terug toe te nemen tot maximale waarde. De schakeling die instaat voor het genereren van de triggerpulsen heeft meerdere instelmogelijkheden. AC: er wordt enkel getriggerd op het wisselspanningssignaal, de gelijkspanningscomponent wordt uitgefilterd met een condensator. DC: Direct coupling. Er wordt getriggerd op het volledige signaal (niet enkel de gelijkspanningscomponent) TV: hoogfrequent. Specifiek voor het meten van videosignalen. LF: laagfrequent (triggeren van signalen < 1,5 khz) LINE / : lijnfrequentie (triggeren op het netsignaal) +/- : Men triggert op stijgende of dalende flank van het triggersignaal. AT/NORM: AT = automatisch triggeren. In deze stand wordt automatisch op de nuldoorgang getriggerd. NORM (NM) = in deze stand kan men met de knop LEVEL manueel het spanningsniveau regelen waarop de zaagtand opnieuw moet starten. TRIG.EXT: Met deze knop kan met de TRIG.EXT bus activeren. Hierop kan men een extern signaal aansluiten. Alle voorgaande functies kunnen ook op dit extern signaal toegepast worden.

14 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 14 / 18 Verticale afbuiging De zichtbaar te maken signalen kan men via de BNC-connectoren op de ingangsbussen CH I en CH II zichtbaar maken. VOLTS/DIV : Hiermee kan men de amplitudes van de twee kanalen instellen tussen 20V/cm (V/DIV) en 5 mv/cm. VAR. GAIN: Met dit knopje kan men de vertikale versterking continu regelen. Metingen van spanningen kunnen enkel gebeuren in gekalibreerde stand omdat alleen nu de schaalaanduidingen juist zijn. Y.POS: Het beeld van elk kanaal kan verticaal verplaatst worden met deze potentiometers. DC/AC/GD: DC: Direct coupling: het signaal wordt ongefilterd op het scherm zichtbaar gemaakt. Zowel gelijkspannings- als wisselspanningscomponent zijn zichtbaar. AC: Alternated Coupling: Nu wordt enkel de wisselspanning op het scherm zichtbaar gemaakt. De gelijkspanning wordt m.b.v. een condensator uit het signaal gefilterd. GD: (ground) Via deze stand wordt de signaalingang met de massa van de KSO (=scoop) verbonden. Zo kan men de nullijn met Y.POS afregelen. (meestal in het midden van het scherm). INVERT : Hiermee kan men het signaal van een kanaal omkeren. (= spiegelen t.o.v. de tijdsas)

15 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 15 / 18 DUAL: Keuze om 1 of twee signalen op het scherm zichtbaar maken. DUAL is uit o CH I/II : hiermee kan je kiezen welk van de twee signalen je zichtbaar wil maken. o ADD : Als deze knop is ingedrukt wordt de som van beide signalen zichtbaar gemaakt. Let hierbij op: de massalijnen van beide kanalen moeten gelijk liggen en de Volts/div knoppen moeten ingesteld zijn op dezelfde waarde! DUAL is in: Beide signalen zijn zichtbaar. o TRIG. I/II: Met deze knop kan men kiezen welk kanaal als triggersignaal moet worden gebruikt. Meestal neemt men het signaal met de grootste amplitude, omdat de KSO daarop het best kan triggeren zodat we het beste beeld krijgen. o ALT/CHOP: Hiermee kunnen we de keuze maken tussen alternerend (knop is uit) of CHOPPED triggeren. Bij alternerend triggeren brengt men gedurende de eerste scan kanaal 1 en tijdens de tweede scan kanaal 2 op het scherm. Als dit snel genoeg gebeurt (signalen met hoge frequentie) zien we de twee signalen gelijktijdig. Als we chopped triggeren, kappen we gedurende elke scan de twee signalen in stukjes en brengen afwisselend een stukje van het ene signaal en een stukje van het andere signaal op het scherm. Als we voldoende stukjes op een kleine afstand hebben, is het alsof we een doorlopende lijn hebben. Dit is alleen nodig bij signalen met kleine frequentie (tot 100 Hz).

16 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 16 / 18 Overige instellingen X-MAGN.x10 : Hiermee kan men de tijdbasis 10 maal uittrekken. Met de X.-pos. knop kunnen we dan de volledige tijdsas aflopen. Dit is handig als we kleine details willen onderzoeken. CAL. 0.2V: Hiermee kan men de KSO of een probe (meetpen) op 0.2 Vpp ijken. COMPONENT TESTER : Hiermee kan men componenten testen op hun juiste werking (bv diodes, transistoren, thyristoren, ) De te testen component wordt tussen de bijhorende bus en de massa van de KSO geplaatst. Dit is een voorbeeld van X-Y werking maar men kan zelf geen instellingen doen Aflezing van de grootte van een signaal Het scherm van een scoop is verdeeld in ruitjes van 1 bij 1 cm. We hebben horizontaal 10 verdelingen, verticaal 8 verdelingen. 1 ruitje wordt 1 division (DIV) genoemd. Op dit scherm worden de te meten signalen in functie van de tijd weergegeven. In normale werking is de horizontale as de tijdsas, de verticale de spanningsas. Indien we de grootte van een signaal wensen te kennen, tellen we het aantal ruitjes dat het signaal hoog is. Dit vermenigvuldigen we met de stand van de overeenkomstige VOLTS/DIV knop. Let erop dat je de stand van de VOLTS/DIV knop neemt die behoort bij het kanaal waarvan je het signaal aan het meten bent Basisinstellingen scoop Voor elke meting kijk je volgende dingen na:

17 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 17 / Meting 1 : basisinstellingen 1. Schakel de scoop in met alle drukknoppen in de uit-positie. 2. Zet de 3 rode topjes in de gekalibreerde stand (X- en Y-versterkers), de cal stand wordt op de scoop zelf aangegeven. 3. Zet de X, Y1 en Y2 positie ongeveer in het midden. Je ziet nu een horizontale lijn op het scherm. (Stel de time/div zo af dat je een lijn ziet over de volledige lengte van het scherm. ) 4. Regel nu de focus en intensiteit af zodat je een fijne, scherpe lijn krijgt. 5. Zet CH1 nu op GD-koppeling. CH1 is nu intern verbonden met de massa. Je ziet nu de nullijn (of massalijn), dit is je referentielijn voor al je metingen. Leg de nullijn in het midden dmv. de Y1-positie knop. 6. Toon nu CH2 op het scherm. (Toets CH1/CH2). Doe hetzelfde voor de nullijn. Je hebt dus 2 nullijnen, een voor ieder kanaal. We leggen ze beide in het midden. 7. Controleer met de toets DUAL (beide kanalen zichtbaar) of de 2 nullijnen precies op elkaar liggen, (we mogen dus maar 1 lijn zien) en nog wel juist achter de horizontale middenlijn op het scherm. Je moet hiervoor recht op het scherm kijken! 8. Plaats nu 2 BNC-stekkers op de 2 ingangen. 9. Sluit 2 rode en 1 zwart snoer aan op de BNC s. Je bent nu klaar om te meten. Een scoop is een voltmeter, je sluit hem dus steeds als laatste aan en je mag in bedrijf de aansluitingen verplaatsen. Opletten met de massa! De zwarte is de massa en die is voor de 2 kanalen dezelfde, vandaar slechts 1 zwart snoer. (Zie ook massaproblemen!) 2.8. Meting 2 : meetprobes Meetprobes worden gebruikt om metingen te doen op bv. printplaten. Een verzwakking van 10x of 100x is mogelijk. Elk kanaal heeft een probe, op elke probe kan je een massadraad klikken. Wegens het principe van 3 snoeren max, wordt de tweede massa niet op de tweede probe geklikt.

18 De oscilloscoop, introductie & basisinstellingen 18 / 18 Meet met de probe (stand 1x) de uitgang van de kalibrator van de scoop op CHI. De kalibrator kan worden ingesteld op 1 khz en 1MHz. Stel deze in op 1 khz. Stel de Time/div van de scoop in op 0,1ms/div, de Volts/div van kanaal 1 op 50mV/div. Teken het signaal op. Time/div Volt/div CHI Volt/div CHII s/div V/div V/div Zet nu de probe op de stand 10x. Wat gebeurt er met het beeld?

, een verticale onder invloed van U y. ). Waar de elektronenstraal het met fosfor bedekte scherm treft ontstaat een lichtspot.

, een verticale onder invloed van U y. ). Waar de elektronenstraal het met fosfor bedekte scherm treft ontstaat een lichtspot. 20 20.1 De kathodestraalbuis (CRT) De kathodestraalbuis (Cathode Ray Tube - CRT), zoals weergegeven in figuur 4.11, is het scherm van de oscilloscoop. Ze heeft als functie een lichtdot te visualiseren

Nadere informatie

LABO 8 / 9: Toepassingen X-Y werking / externe triggering

LABO 8 / 9: Toepassingen X-Y werking / externe triggering Toepassingen X-Y werking/externe triggering 1 / 18 LABO 8 / 9: Toepassingen X-Y werking / externe triggering 1. Doelstellingen Na het uitvoeren van de proeven : begrijp je de toepassingen van de scoop

Nadere informatie

Labo. Elektriciteit. OPGAVE: De oscilloscoop. .../.../... Datum van afgifte: .../.../... Sub Totaal :.../100 Totaal :.../20

Labo. Elektriciteit. OPGAVE: De oscilloscoop. .../.../... Datum van afgifte: .../.../... Sub Totaal :.../100 Totaal :.../20 Labo Elektriciteit OPGAVE: De oscilloscoop Datum van opgave:.../.../... Datum van afgifte: Verslag nr. : 2 Leerling: Assistenten:.../.../... Klas: 3.1 EIT School: KTA Ieper Evaluatie :.../10 Theorie :

Nadere informatie

LABO 2 : Opgave oscilloscoopmetingen DC

LABO 2 : Opgave oscilloscoopmetingen DC Opgave oscilloscoopmetingen 1 / 13 LABO 2 : Opgave oscilloscoopmetingen DC 1. Doelstellingen Na het uitvoeren van de proeven : ken je de massaproblemen bij de scoop. kan je de grootte van een spanning

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID

Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID 7.1. Inleiding In dit hoofdstuk zullen we enkele methoden bespreken voor het bepalen van de nauwkeurigheid van de door ons te distribueren frequentiestandaard.

Nadere informatie

De elektronenstraaloscilloscoop.

De elektronenstraaloscilloscoop. Theorie De elektronenstraaloscilloscoop. Algemeen. De elektronenstraaloscilloscoop is één van de meest veelzijdige meetapparaten in de moderne elektrische en elektronische meettechniek. Zijn geschiktheid

Nadere informatie

Inleiding tot de Elektrotechniek. Inleidingspracticum

Inleiding tot de Elektrotechniek. Inleidingspracticum Inleiding tot de Elektrotechniek Inleidingspracticum 1 Overzicht Oscilloscoop Experimenteerbord Multimeter Functiegenerator 2 De Oscilloscoop: Algemene Werking v(tijd) tijd De oscilloscoop zal het periodieke

Nadere informatie

LABO 5 / 6 : De tijdbasis 2

LABO 5 / 6 : De tijdbasis 2 De tijdbasis 2 1 / 33 1. Doelstellingen LABO 5 / 6 : De tijdbasis 2 Na het uitvoeren van de proeven : begrijp je db in de meettechniek en kan je het toepassen. kan je een bodediagram lezen, begrijpen,

Nadere informatie

HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES

HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES 6.1. Inleiding. Nu we de racks ontworpen en gemonteerd hebben, moeten we de schakelingen nog afregelen. Dit is noodzakelijk omdat ze voorzien zijn van trimmers die een fijnregeling

Nadere informatie

Meten aan RC-netwerken

Meten aan RC-netwerken Meten aan R-netwerken Doel van deze proef: Het leren begrijpen en gebruiken van een digitale oscilloscoop Meten aan een laagdoorlaatfilter 1.1. Verslag Schrijf een verslag, inclusief tabellen en grafieken,

Nadere informatie

EVMT 11 Meten met de Scoop

EVMT 11 Meten met de Scoop EVMT 11 Meten met de Scoop Zelfstudie en huiswerk Naam Cursist: Trainer: Datum: COPYRIGHT 211 Zelfstudie 2 Zelfstudie 3 Inleiding Dit Zelfstudiepakket is een voorbereiding op de RPT-dag "Meten met de scoop",

Nadere informatie

LABO 3 : De tijdbasis 1

LABO 3 : De tijdbasis 1 De ijdbasis 1 1 / 9 1. Doelsellingen LABO 3 : De ijdbasis 1 Na he ivoeren van de proeven : wee je wa freqenie is en kan je ze aflezen op een scoopbeeld. kan je de verschillende spanningsvoorsellingen.

Nadere informatie

EAT-141 Meten met de scoop

EAT-141 Meten met de scoop EAT-141 Meten met de scoop Zelfstudie en huiswerk 10-08 2 Inhoud INLEIDING 3 DOELSTELLING 4 SCOOPMETING 5 VERSCHILLENDE SCOOPS 7 SIGNAALBEOORDELING 7 SOORTEN SPANNINGEN EN STROMEN 9 HUISWERKOPDRACHT 12

Nadere informatie

Practicumopdracht: handleiding Fluke123

Practicumopdracht: handleiding Fluke123 Practicumopdracht: handleiding Fluke123 Benodigd materiaal: - PC - Fluke123 Virtual Demo Doel van de opdracht: - Fluke 123 op de juiste manier kunnen bedienen en aflezen Opdracht 1, inleiding Om alle (het

Nadere informatie

Labo. Elektriciteit OPGAVE: Metingen op driefasige gelijkrichters. Sub Totaal :.../70 Totaal :.../20

Labo. Elektriciteit OPGAVE: Metingen op driefasige gelijkrichters. Sub Totaal :.../70 Totaal :.../20 Labo Elektriciteit OPGAVE: Datum van opgave: / /... Datum van afgifte: Metingen op driefasige gelijkrichters / /... Verslag nr. : 03 Leerling: Assistenten: Evaluatie:.../10 Theorie :.../... Benodigdheden:.../9.../10

Nadere informatie

De digitale Oscilloscoop (Digital Storage Oscilloscope = DSO) J.P.Goemaere KaHo Sint-Lieven 2006

De digitale Oscilloscoop (Digital Storage Oscilloscope = DSO) J.P.Goemaere KaHo Sint-Lieven 2006 De digitale Oscilloscoop (Digital Storage Oscilloscope = DSO) J.P.Goemaere KaHo Sint-Lieven 2006 De digitale Oscilloscoop Overzicht Digitaal DSO functies en controls Automatische meten en verwerken Interfacing

Nadere informatie

Leereenheid 1. Diagnostische toets: Soorten spanningen. Let op!

Leereenheid 1. Diagnostische toets: Soorten spanningen. Let op! Leereenheid 1 Diagnostische toets: Soorten spanningen Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan Vragen gemerkt met: J O Sommige

Nadere informatie

vanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen

vanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen SCHAKELENDE VOEDING INLEIDING Bij de examenstof over voedingen is sinds 2007 behalve de stof in hoofdstuk 3.3. van het cursusboek ook kennis van de werking van schakelende voedingen opgenomen. De voordelen

Nadere informatie

Onderzoek werking T-verter.

Onderzoek werking T-verter. Onderzoek werking T-verter. De Beer Gino Page 1 02/10/2007 Inhoudstabel: 1. Doelstellingen. 2. Benodigd materiaal. 3. Bespreking van de frequentieregelaar. 4. Instellingen en gebruik van de frequentieregelaar.

Nadere informatie

PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos:

PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos: PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos: 1. RC Circuit. fig.1.1. RC-Circuit als integrator. Beschrijf aan de hand van een differentiaalvergelijking hoe het bovenstaande RCcircuit (fig.1.1)

Nadere informatie

G. Schottert Handleiding Freekie 1. Nederlandse handleiding. Freekie DMX ADRES INSTELLINGEN 1

G. Schottert Handleiding Freekie 1. Nederlandse handleiding. Freekie DMX ADRES INSTELLINGEN 1 DMX ADRES INSTELLINGEN 1 Freekie Nederlandse handleiding Iedere fixture dat verbonden is met serial link moet voorzien worden van een DMX startadres, welke het eerste kanaal is dat de controller gebruikt

Nadere informatie

EXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWIJS IN 1979 , I. Dit examen bestaat uit 4 opgaven. " '"of) r.. I r. ',' t, J I i I.

EXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWIJS IN 1979 , I. Dit examen bestaat uit 4 opgaven.  'of) r.. I r. ',' t, J I i I. .o. EXAMEN VOORBEREDEND WETENSCHAPPELUK ONDERWJS N 1979 ' Vrijdag 8 juni, 9.00-12.00 uur NATUURKUNDE.,, Dit examen bestaat uit 4 opgaven ',", "t, ', ' " '"of) r.. r ',' t, J i.'" 'f 1 '.., o. 1 i Deze

Nadere informatie

Practicum complexe stromen

Practicum complexe stromen Practicum complexe stromen Experiment 1a: Een blokspanning over een condensator en een spoel De opstelling is al voor je klaargezet. Controleer of de frequentie ongeveer op 500 Hz staat. De vorm van het

Nadere informatie

Labo. Elektriciteit OPGAVE: De driefasetransformator. Sub Totaal :.../90 Totaal :.../20

Labo. Elektriciteit OPGAVE: De driefasetransformator. Sub Totaal :.../90 Totaal :.../20 Labo Elektriciteit OPGAVE: De driefasetransformator Datum van opgave:.../ / Datum van afgifte:.../ / Verslag nr. : 01 Leerling: Assistenten: Klas: 3.2 EIT KTA Ieper Attitude & evaluatie:.../10 Theorie:.../10

Nadere informatie

V: Snelheidsregeling van DC-motor

V: Snelheidsregeling van DC-motor V: Snelheidsregeling van DCmotor 1 Inleiding Deze laboproef omvat de snelheidsregeling van een klein DCmotortje. De motor wordt aangestuurd via een vermogentrap die een Hbrug bevat. De Tacho geeft de sneldheid

Nadere informatie

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing Gevalstudie 1 Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing IEEE Journal of Solid-state circuits, Vol 34, No 1, Januari 1999, pp 116-119 Jan Genoe KHLim Flat Panel display kolom driver

Nadere informatie

Nederlandse Vereniging voor Radio Amateurs N.V.R.A. Maart/April 2004 Nr: 3/4. voor

Nederlandse Vereniging voor Radio Amateurs N.V.R.A. Maart/April 2004 Nr: 3/4. voor Nederlandse Vereniging voor Radio Amateurs N.V.R.A. Maart/April 2004 Nr: 3/4 zend en l uisteramateurs N.V.R.A. Haarlem Nederland voor Vereniginsblad COLOFON NEDERLANDSE VERENIGING VOOR RADIO-AMATEURS Voorzitter

Nadere informatie

Examentraining Natuurkunde havo Subdomein B1. Informatieoverdracht

Examentraining Natuurkunde havo Subdomein B1. Informatieoverdracht Examentraining Natuurkunde havo 2015 Subdomein B1. Informatieoverdracht Een trilling is een periodieke beweging rond een evenwichtsstand Kenmerkende grootheden: trillingstijd T (in s). Uit T is de frequentie

Nadere informatie

Vak: Labo elektro Pagina 1 / /

Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Verslag Comperatoren of Niet-lineaire schakelingen. 1. Opgave. Poog de schema s door beredenering en metingen te analyseren. 2. Het schema (1). 2-7 +U v U- U+ 3 + 6 3. De

Nadere informatie

Dè maat in meten! Oscilloscopen Digitale multimeters Functie generatoren Accessoires. www.dynatek.nl

Dè maat in meten! Oscilloscopen Digitale multimeters Functie generatoren Accessoires. www.dynatek.nl Dè maat in meten! Oscilloscopen Digitale multimeters Functie generatoren Accessoires www.dynatek.nl 8300 OSCILLOSCOOP 2 kanaals 30 MHz oscilloscoopmet variabele hold off Universele standaard oscilloscoop

Nadere informatie

Handleiding apparatuur podiumzaal

Handleiding apparatuur podiumzaal DIENST STUDENTENACTIVITEITEN Handleiding apparatuur podiumzaal In de trechterzaal is de volgende apparatuur aanwezig: Projector Geluidsinstallatie (versterker + mengpaneel) DVD-speler Video-speler Loopmicro

Nadere informatie

Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen

Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen Simpele ionisatiekamer Een ionisatiekamer is een detector voor ioniserende straling, zoals alfa-, bèta- en gammastraling. Ten gevolge van ionisaties wordt de lucht

Nadere informatie

Elementaire meettechniek (6)

Elementaire meettechniek (6) Elementaire meettechniek (6) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-5-6) 1 Autotechnische signalen In dit hoofdstuk laten we een aantal met de oscilloscoop opgenomen autotechnische signalen zien 1. Bij elk signaal

Nadere informatie

Het thermisch stemmen van een gitaar

Het thermisch stemmen van een gitaar Het thermisch stemmen van een gitaar In dit experiment wordt bestudeerd hoe snaarinstrumenten beïnvloed kunnen worden door warmte. Door gebruik te maken van elektriciteit is het mogelijk om instrumenten

Nadere informatie

Vak: Labo elektro Pagina 1 / /

Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Verslag Transistoren. Spanningsversterking. De transistor is slechts een stroomversterker. Die tot spanningsversterker kan worden uitgebreid. Hiervoor plaatsen we een weerstand

Nadere informatie

De oscilloscoop: Stukje geschiedenis:

De oscilloscoop: Stukje geschiedenis: De oscilloscoop: Een oscilloscoop, afgekort scoop, is een elektrotechnisch meetinstrument dat de amplitude van variërende elektrische signalen op een scherm zichtbaar maakt. De bedoeling is om wat dingen

Nadere informatie

SportsArt 1080 gebruiksaanwijzing computergedeelte

SportsArt 1080 gebruiksaanwijzing computergedeelte SportsArt 1080 gebruiksaanwijzing computergedeelte Knop functies: 1. INCLINE: Gebruik de INCLINE knoppen om de helling van de loopband te verhogen of te verlagen. De helling is instelbaar van 0% tot 10%.

Nadere informatie

7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen

7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen Samenvatting door A. 1243 woorden 12 april 2013 7,6 12 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde Systemen Systemen We onderscheiden 3 soorten gegevensverwerkende systemen: meetsysteem: meet een grootheid

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM

Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM 4.1. Inleiding. Om te komen tot het resultaat dat we in het kader van dit eindwerk hebben bereikt, moesten we een studie maken van de bestaande methodes en op basis hiervan

Nadere informatie

Examen VWO. natuurkunde 1,2 Compex. Vragen 1 tot en met 12. In dit deel van het examen staan vragen waarbij de computer niet wordt gebruikt.

Examen VWO. natuurkunde 1,2 Compex. Vragen 1 tot en met 12. In dit deel van het examen staan vragen waarbij de computer niet wordt gebruikt. Examen VWO 2008 tijdvak 1 dinsdag 20 mei totale examentijd 3 uur natuurkunde 1,2 Compex Vragen 1 tot en met 12 In dit deel van het examen staan vragen waarbij de computer niet wordt gebruikt. Bij dit examen

Nadere informatie

Practica bij het vak. Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht

Practica bij het vak. Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht Elektronica en Informatiesystemen Practica bij het vak Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht door Prof. dr. ir. J. Van Campenhout ir. Sean Rul

Nadere informatie

1. Langere vraag over de theorie

1. Langere vraag over de theorie 1. Langere vraag over de theorie a) Bereken, vertrekkend van de definitie van capaciteit, de capaciteit van een condensator die bestaat uit twee evenwijdige vlakke platen waarbij de afstand tussen de platen

Nadere informatie

Bijlage frequentieregeling Frequentieregeling

Bijlage frequentieregeling Frequentieregeling Bijlage frequentieregeling Frequentieregeling Opbouw van een frequentieregelaar Alle typen frequentieregelaars werken volgens hetzelfde hoofdprincipe, zie fig. 1. Hierbij wordt de driefasenspanning van

Nadere informatie

Meten met de multimeter Auteur: Wouter (Flush) [0905-002]

Meten met de multimeter Auteur: Wouter (Flush) [0905-002] Meten met de multimeter Auteur: Wouter (Flush) [0905-002] Dit artikel moet de beginners helpen simpele metingen te kunnen uitvoeren met de multimeter. Soorten multimeters Eerst en vooral hebben we digitale

Nadere informatie

We willen dat de magnetische inductie in het punt K gelijk aan rul zou worden. Daartoe moet men door de draad AB een stroom sturen die gelijk is aan

We willen dat de magnetische inductie in het punt K gelijk aan rul zou worden. Daartoe moet men door de draad AB een stroom sturen die gelijk is aan jaar: 1995 nummer: 28 Twee zeer lange draden zijn evenwijdig opgesteld. De stroom door de linkse draad ( zie figuur) is in grootte gelijk aan 30 A en de zin ervan wordt aangegeven door de pijl. We willen

Nadere informatie

NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS

NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2016 PRACTICUMTOETS Opmerkingen 1. Schrijf bovenaan elk papier je naam. 2. Nummer elke bladzijde. 3. Schrijf op de eerste pagina het totale aantal bladen dat je inlevert.

Nadere informatie

Als de trapper in de stand van figuur 1 staat, oefent de voet de in figuur 2 aangegeven verticale kracht uit op het rechter pedaal.

Als de trapper in de stand van figuur 1 staat, oefent de voet de in figuur 2 aangegeven verticale kracht uit op het rechter pedaal. Natuurkunde Havo 1984-II Opgave 1 Fietsen Iemand rijdt op een fiets. Beide pedalen beschrijven een eenparige cirkelbeweging ten opzichte van de fiets. Tijdens het fietsen oefent de berijder periodiek een

Nadere informatie

Semester 6 2008-2009 Vermogenselektronica Thyristor GTO IGBT Vermogenstransistor Vermogensmosfet Thyristor Een thyristor is een halfgeleider met de werking van een elektronische schakelaar die geschikt

Nadere informatie

TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31)

TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) 23 juli 2015, 9.00-12.00 uur Dit tentamen bestaat uit twee opgaven

Nadere informatie

WERKINGSINSTRUCTIES VOOR DE ST-950 TRAININGSCOMPUTER

WERKINGSINSTRUCTIES VOOR DE ST-950 TRAININGSCOMPUTER Infiniti ST-950 Computerhandleiding Hoofdscherm Staafgrafiek Programma profielen Start/Stop knop SELECT knoppen RESET knop om gegevens te wissen RECOVERY knop om de recovery functie te activeren ENTER

Nadere informatie

KIT OVO. De automatisering moet worden onderworpen aan onderhoud op een regelmatige basis om een goede werking te garanderen.

KIT OVO. De automatisering moet worden onderworpen aan onderhoud op een regelmatige basis om een goede werking te garanderen. Onderhoud De automatisering moet worden onderworpen aan onderhoud op een regelmatige basis om een goede werking te garanderen. 01. OVO vergt gepland onderhoud om de 6 maanden of 3000 manoeuvres na eerdere

Nadere informatie

Materialen in de elektronica Verslag Practicum 1

Materialen in de elektronica Verslag Practicum 1 Materialen in de elektronica Verslag Practicum 1 Academiejaar 2014-2015 Groep 2 Sander Cornelis Stijn Cuyvers In dit practicum zullen we de diëlektrische eigenschappen van een vloeibaar kristal bepalen.

Nadere informatie

Computer Instructies voor de SM-5062

Computer Instructies voor de SM-5062 Hoofdscherm Staafgrafiek Recovery Knop om de Recovery functie te activeren Programma Profielen Select Knoppen Enter Knop om keuzes te bevestigen Reset Knop om gegevens te wissen Start/Stop Knop Computer

Nadere informatie

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS Amplitude Harmonischen: een virus op het net? FOCUS In het kader van rationale energieverbruik (REG) wordt steeds gezocht om verbruikers energie efficiënter te maken. Hierdoor gaan verbruikers steeds meer

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing PCE-123

Gebruiksaanwijzing PCE-123 PCE Brookhuis Institutenweg 15 7521 PH Enschede Nederland Tel.: +31 (0)900 1200 003 Fax: +31 430 36 46 info@pcebenelux.nl PCE-123 Eigenschappen: 1. 4-20mA (belasting 1KΩ, voeding 24V) 2. 0-100.00mV, 0-1.000V,

Nadere informatie

SportsArt 1060 gebruiksaanwijzing Computergedeelte

SportsArt 1060 gebruiksaanwijzing Computergedeelte SportsArt 1060 gebruiksaanwijzing Computergedeelte Knop functies: 1. TIME : 2. SPEED: I. De tijd reikwijdte is 00:00 99:59. II. Gebruik de TIME knop om uw tijd in te stellen. III. Iedere keer wanneer TIME

Nadere informatie

DIFFERENTIËLE SPANNINGSENSOR 0212I GEBRUIKERSHANDLEIDING

DIFFERENTIËLE SPANNINGSENSOR 0212I GEBRUIKERSHANDLEIDING DIFFERENTIËLE SPANNINGSENSOR 0212I GEBRUIKERSHANDLEIDING CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Beschrijving Differentiële Spanningsensor (0212i) is ontworpen om kleine spanningen

Nadere informatie

PCE-DSO8060 / TFT 5,7 "/ FFT / / USB

PCE-DSO8060 / TFT 5,7 / FFT / / USB Portable oscilloscoop PCE-DSO8060 handheld oscilloscoop met multimeter en functiegenerator / TFT kleurenscherm 5,7 "/ FFT analyse / hoge meetquota / USB poort / Li-ion accu De oscilloscoop PCE-DS08060

Nadere informatie

Bestnr Voltcraft Trigger oscilloscoop

Bestnr Voltcraft Trigger oscilloscoop Bestnr. 12 06 32 Voltcraft 610-2 Trigger oscilloscoop Alle rechten, ook vertalingen, voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatische gegevensbestand, of openbaar

Nadere informatie

TENTAMEN NATUURKUNDE

TENTAMEN NATUURKUNDE CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN NATUURKUNDE TENTAMEN NATUURKUNDE datum : vrijdag 28 april 2017 tijd : 13.30 tot 16.30 uur aantal opgaven : 5 aantal antwoordbladen : 1 (bij opgave 1) Iedere opgave dient

Nadere informatie

inkijkexemplaar Energie voor de lamp Techniek 1

inkijkexemplaar Energie voor de lamp Techniek 1 Nota s: Energie voor de lamp 1. Probleemstelling 50 2. Transport van elektriciteit in een kring 50 2.1. Wat is een elektrische stroomkring? 50 2.2. Stromen van water - stromen van elektriciteit 51 2.3.

Nadere informatie

Klasse B versterkers

Klasse B versterkers Klasse B versterkers Jan Genoe KHLim Universitaire Campus, Gebouw B 359 Diepenbeek Belgium http://www.khlim.be/~jgenoe In dit hoofdstuk bespreken we de Klasse B en de klasse G versterker. Deze versterker

Nadere informatie

Geavanceerd EMC Printontwerp

Geavanceerd EMC Printontwerp Geavanceerd EMC Printontwerp Patrick Dijkstra 9 November 2016 Waar gaan we het over hebben? Introductie DARE!! Filtering en afgeschermde kabels Voedingsontkoppeling Routing (referentievlak) Voor een Veilige

Nadere informatie

Serie 78 - Schakelende voedingen

Serie 78 - Schakelende voedingen Serie 78 - Schakelende voedingen SERIE 78 Schakelende voedingen voor DIN-rail Uitgang: 12 V DC; 12 of 50 24 V DC; 12, 36 of 60 Ingang: (110...240) V AC 50/60 Hz of 220 V DC Laag verbruik in stand-by (lager

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing JBM

Gebruiksaanwijzing JBM Gebruiksaanwijzing -1- Computerknoppen SPEED Met behulp van de SPEED knoppen verhoogt of verlaagt u de snelheid. U kunt tijdens het trainen op elk moment de snelheid verhogen of verlagen. In het standaardmenu

Nadere informatie

DRAAGBARE OSCILLOSCOOP

DRAAGBARE OSCILLOSCOOP DRAAGBARE OSCILLOSCOOP WWW.VELLEMANPROJECTS.EU INHOUDSOPGAVE Veiligheidsinformatie 3 Tijdens het gebruik 3 Specificaties & eigenschappen 4 Basisgebruik 5 Frontpaneel 5 Boven- en onderkant 5 De batterijen

Nadere informatie

Pajottenlandse Radio Amateurs. De multimeter

Pajottenlandse Radio Amateurs. De multimeter Pajottenlandse Radio Amateurs De multimeter ON3BL 05/03/2013 Wat is een multimeter of universeelmeter? Elektronisch meetinstrument waar we de grootheden van de wet van ohm kunnen mee meten Spanning (Volt)

Nadere informatie

Hoofdstuk 3: Praktische opampschakelingen 2

Hoofdstuk 3: Praktische opampschakelingen 2 Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 3: Praktische opampschakelingen 2 1: De nietinverterende versterker i Rf R f i R1 u i u R1 u id 0 i 0 i 0 u Rf u O Figuur 3.1: De nietinverterende

Nadere informatie

8300 OSCILLOSCOOP. Sweep tijd: 0,2 µs tot 0,25 S/Div in 19 gecalibreerde stappen (1, 2, 5) Hold off tijd: variabel met hold of regelbaar

8300 OSCILLOSCOOP. Sweep tijd: 0,2 µs tot 0,25 S/Div in 19 gecalibreerde stappen (1, 2, 5) Hold off tijd: variabel met hold of regelbaar 8300 OSCILLOSCOOP 2 kanaals 30 MHz oscilloscoop met variabele hold off. Universele standaard oscilloscoop De Dynatek 8300 is ontworpen als universele standaard oscilloscoop, geschikt voor de meest uiteenlopende

Nadere informatie

Proefexamen N najaar 2001

Proefexamen N najaar 2001 Proefexamen N najaar 2001 1- De Q-code QRT betekent: houd op einde bericht ik word gestoord 2 - In het telegrafieverkeer is de gebruikelijke afkorting om de roepletters van het tegen station en het eigen

Nadere informatie

Meetinstrumenten. PEKLY 33, Rue Boussingault _ Paris. Werkboekje behorende bij de software. Naam : Klas: 3, 15, 30, 150, 450 1,5 2

Meetinstrumenten. PEKLY 33, Rue Boussingault _ Paris. Werkboekje behorende bij de software. Naam : Klas: 3, 15, 30, 150, 450 1,5 2 Meetinstrumenten. 3, 1, 3, 1, 4 1,.1 Hz 4 o +1...+ o C PEKLY 33, Rue Boussingault _ Paris Werkboekje behorende bij de software. Naam : Klas: Figuur 1 Figuur - H.O.Boorsma. http://www.edutechsoft.nl/ 1

Nadere informatie

3,5 mm invoer Interne microfoon. Afmetingen en gewicht. Hoogte: 100 mm Breedte: 65 mm Diepte: 27 mm Gewicht: 120 g inclusief batterijen

3,5 mm invoer Interne microfoon. Afmetingen en gewicht. Hoogte: 100 mm Breedte: 65 mm Diepte: 27 mm Gewicht: 120 g inclusief batterijen BE1411 Knoppen en aansluitingen Test- / programmeerknoppen LED-lampjes 3,5 mm invoer externe microfoon Interne microfoon BE9199 / BE9200 Externe microfoon Drukknop deurbel Ingang externe activering Technische

Nadere informatie

Deze multimeter werd ontworpen onder de IEC - 1010 voorschriften betreffende elektronische meetinstrumenten volgens CAT II en pollution 2.

Deze multimeter werd ontworpen onder de IEC - 1010 voorschriften betreffende elektronische meetinstrumenten volgens CAT II en pollution 2. True RMS Digitale Multimeter DVM98 1 Veiligheid Deze multimeter werd ontworpen onder de IEC - 1010 voorschriften betreffende elektronische meetinstrumenten volgens CAT II en pollution 2. 1.1 Waarschuwing

Nadere informatie

Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie

Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Statistiek voor Natuurkunde Opgavenserie 4: Lineaire regressie Inleveren: Uiterlijk 15 februari voor 16.00 in mijn postvakje Afspraken Overleg is toegestaan, maar iedereen levert zijn eigen werk in. Overschrijven

Nadere informatie

Tweekanaals oscilloscoop Voltcraft 630

Tweekanaals oscilloscoop Voltcraft 630 G E B R U I K S A A N W I J Z I N G Bestnr.: 12 96 4 Tweekanaals oscilloscoop Voltcraft 63 1 9 1 Omwille van het milieu 1% recyclingpapier Impressum Alle rechten, ook vertalingen, voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

GEBRUIKSAANWIJZING Geluidsniveaumeter PCE-318

GEBRUIKSAANWIJZING Geluidsniveaumeter PCE-318 PCE Brookhuis B.V. Institutenweg 15 7521 PH Enschede The Netherlands Telefoon+31 53 737 01 92 Fax: +31 53 430 36 46 info@pcebenelux.nl www.pcebrookhuis.nl GEBRUIKSAANWIJZING Geluidsniveaumeter PCE-318

Nadere informatie

STROOMSENSOR BT21i Gebruikershandleiding

STROOMSENSOR BT21i Gebruikershandleiding STROOMSENSOR BT21i Gebruikershandleiding CENTRUM VOOR MICROCOMPUTER APPLICATIES http://www.cma-science.nl Korte beschrijving De Stroomsensor BT21i is een veelzijdige sensor, die de stroomsterkte kan meten

Nadere informatie

CDN35. Professionele CD Speler. Quick Start Gebruiksaanwijzing

CDN35. Professionele CD Speler. Quick Start Gebruiksaanwijzing CDN35 Professionele CD Speler Quick Start Gebruiksaanwijzing DOOS INHOUD CD SPELER TRANSPORT UNIT CD SPELER CONTROL UNIT IEC STROOMSNOER RCA CINCH AANSLUISNOEREN (2 paar) MINI DIN CONTROLE SNOER Kenmerken

Nadere informatie

Opgave: Deeltjesversnellers

Opgave: Deeltjesversnellers Opgave: Deeltjesversnellers a) Een proton is een positief geladen en wordt dus versneld in de richting van afnemende potentiaal. Op het tijdstip t1 is VA - VB negatief, dat betekent dat de potentiaal van

Nadere informatie

Vak: Labo elektro Pagina 1 / /

Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Vak: Labo elektro Pagina 1 / / 1. Opgave. Project 7 De thyristor toegepast. a) Maak de gegeven schakeling en onderzoek het principe van de fasesturing met Tic 106. b) Maak de gegeven schakeling die gebruik

Nadere informatie

1. Een karretje op een rail

1. Een karretje op een rail Natuurkunde Vwo 1986-II 1. Een karretje op een rail Een rail, waarvan de massa 186 gram is, heeft in het midden een knik. De beide rechte stukken zijn even lang. De rail wordt. slechts in de twee uiterste

Nadere informatie

Positie-aflezing. - LED of LCD-aflezing - met geïntegreerde microprocessor. Walda Impuls b.v. Delta 60 6825 MS Arnhem Tel 026-3638302 Fax 026-3638304

Positie-aflezing. - LED of LCD-aflezing - met geïntegreerde microprocessor. Walda Impuls b.v. Delta 60 6825 MS Arnhem Tel 026-3638302 Fax 026-3638304 SERIE Z-54 Positie-aflezing - LED of LCD-aflezing - met geïntegreerde microprocessor Walda Impuls b.v. Delta 60 6825 MS Arnhem Tel 026-3638302 Fax 026-3638304 ELGO - ELECTRIC GmbH D - 78239 Rielasingen,

Nadere informatie

Computerhandleiding Proteus MTM-7500 (2003)

Computerhandleiding Proteus MTM-7500 (2003) Computerhandleiding Proteus MTM-7500 (2003) Deze computer is ontworpen voor gemotoriseerde loopbanden en wordt geïntroduceerd met de volgende onderwerpen: Functie knoppen De schermen Werkingsinstructies

Nadere informatie

Onderzoeken welke onderdelen noodzakelijk zijn om een PV-installatie autonoom te laten werken.

Onderzoeken welke onderdelen noodzakelijk zijn om een PV-installatie autonoom te laten werken. Experiment 5 5 Onderdelen van een autonome PV-installatie Onderzoeken welke onderdelen noodzakelijk zijn om een PV-installatie autonoom te laten werken. grondplaat 1 zonnemodule 1 halogeenlamp 1 motor

Nadere informatie

Mkv Magnetisme. Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar.

Mkv Magnetisme. Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar. Mkv Magnetisme Vraag 1 Twee lange, rechte stroomvoerende geleiders zijn opgehangen in hetzelfde verticale vlak, op een afstand d van elkaar. In een punt P op een afstand d/2 van de rechtse geleider is

Nadere informatie

Hydrofoon versterker. Een versterker voor de Aquarian H2a. Betreft: Hydrofoon versterker. Door: David Boelee,

Hydrofoon versterker. Een versterker voor de Aquarian H2a. Betreft: Hydrofoon versterker. Door: David Boelee, Hydrofoon versterker Een versterker voor de Aquarian H2a Betreft: Door: Opdrachtgever: Hydrofoon versterker David Boelee, davidboelee@gmail.com Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Duurzame Havenstad Kees

Nadere informatie

TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31)

TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) 15 april 2015, 9.00-12.00 uur Dit tentamen bestaat uit twee opgaven

Nadere informatie

Naam Klas: Repetitie trillingen en geluid HAVO ( 1 t/m 6)

Naam Klas: Repetitie trillingen en geluid HAVO ( 1 t/m 6) Naam Klas: Repetitie trillingen en geluid HAVO ( 1 t/m 6) Vraag 1 Een luidspreker en een microfoon zijn in principe op dezelfde manier opgebouwd. Alleen werken ze in omgekeerde richting. Wat bij een luidspreker

Nadere informatie

Handleiding ALFANET 70-Clock

Handleiding ALFANET 70-Clock Handleiding ALFANET 70-Clock 1 Werking De ALFANET 70-Clock is een real-time weekklok met een relais uitgang en twee contact ingangen geschikt voor paneel inbouw. Er zijn 7 schakeltijden die via parameters

Nadere informatie

Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3)

Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3) Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-808907-3-2 1 Theorie wisselspanning 1.1 De inductieve spoelweerstand (X L ) Wanneer we een spoel op een wisselspanning

Nadere informatie

1 Elektriciteit Oriëntatie 1.1 Elektrische begrippen Elektrische stroomkring

1 Elektriciteit Oriëntatie 1.1 Elektrische begrippen Elektrische stroomkring 1 Elektriciteit Oriëntatie Om met je auto of een tractor te kunnen rijden heb je elektriciteit nodig. Ook voor verlichting en je computer is veel elektriciteit nodig. Ook als je de mobiele telefoon aan

Nadere informatie

Serie 15 - Elektronische dimmer

Serie 15 - Elektronische dimmer Elektronische dimmer voor het regelen van lichtniveaus met geheugenfunctie Geschikt voor gloeilampen en halogeenverlichting met of zonder transformator of EVS (elektronisch voorschakelapparaat) Geschikt

Nadere informatie

Belangrijk! Lees dit eerst! Inhoudsopgave. Tweekanaaloscilloscoop met geheugen OS-3020 D / OS-3060

Belangrijk! Lees dit eerst! Inhoudsopgave. Tweekanaaloscilloscoop met geheugen OS-3020 D / OS-3060 NL Tweekanaaloscilloscoop met geheugen OS-3020 D / OS-3060 Het voorgeschreven gebruik van de oscilloscoop met geheugen omvat: Meten en weergeven van diverse meetsignalen DC tot 20 MHz met de OS-3020 D

Nadere informatie

VLAKKE PLAATCONDENSATOR

VLAKKE PLAATCONDENSATOR H Electrostatica PUNTLADINGEN In een ruimte bevinden zich de puntladingen A en B. De lading van A is 6,010 9 C en die van B is +6,010 9 C. Om een idee van afstanden te hebben is in het vlak een rooster

Nadere informatie

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1 Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1 1. Spelen met water (3 punten) Water wordt aan de bovenkant met een verwaarloosbare snelheid in een dakgoot met lengte L = 100 cm gegoten en dat

Nadere informatie

Computerhandleiding JKexer 9840

Computerhandleiding JKexer 9840 Computerhandleiding JKexer 9840 Zorg er eerst voor dat de hoofdschakelaar, die aan de voorkant van de loopband te vinden is, op ON staat. Plaats vervolgens de veiligheidssleutel op de juiste positie. Program

Nadere informatie

oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1.

oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen vt vwo5 h6 Elektromagnetisme Opgave 1. Elektrisch veld In de vacuüm gepompte beeldbuis van een TV staan twee evenwijdige vlakke metalen platen

Nadere informatie

Hoofdstuk 12 Elektrische velden. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 12 Elektrische velden. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 12 Elektrische velden Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 12.3 Elektrische energie en spanning Samenvatting van alle formules dit hoofdstuk a ( m s 2) m (kg) F el (N) m (kg)

Nadere informatie

Computerhandleiding MA

Computerhandleiding MA MA-400-1- Speed programma s P1 P4 In de programma s P1 P4 wordt de snelheid automatisch verhoogd/verlaagd. De helling (Incline) kan tijdens het trainen in deze programma s handmatig worden aangepast. De

Nadere informatie

Vermogenelektronica, propere technologie! Of toch niet zo evident?

Vermogenelektronica, propere technologie! Of toch niet zo evident? Vermogenelektronica, propere technologie! Of toch niet zo evident? Inhoudsopgave - De Frequentie Omvormer (FO) - Opbouw Frequentie Omvormer - Voordelen - Nadelen + oplossingen Inhoudsopgave - De Frequentie

Nadere informatie