De mimakkers. Het aanknopingspunt voor contact. Voelt beter

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De mimakkers. Het aanknopingspunt voor contact. Voelt beter"

Transcriptie

1 De mimakkers Het aanknopingspunt voor contact Voelt beter

2 De mimakkers Het aanknopingspunt voor contact Belevingswereld Als mensen zich terugtrekken in hun eigen wereld, worden zij moeilijk benaderbaar voor anderen. Een mimakker vindt de ze wereld en gaat op zoek naar de deur om hem te openen en die wereld te mogen betreden. Een wereld waarin de persoon achter de sluiers van de dementie is te vinden. Het contact is vaak klein, soms alleen een zucht of een glimlach. Met weinig woorden en vaak non-verbaal vindt de mimakker een aanknopingspunt voor contact. Bijvoorbeeld door aanraking, met muziek of een geurtje. De mimakker richt zich helemaal op de persoon voor zich en stelt zich onbevangen en respectvol op. Ze vraagt degene die ze bezoekt of ze deel uit mag maken van zijn of haar belevingswereld. Contact maken is het enige doel Vreugde en verdriet horen bij ons leven. Wat als de traan opdroogt en de lach verstilt? Wat als mensen aan dementie lijden en steeds verder verdwijnen in hun eigen wereld? Vaak leidt dit tot wederzijds contact, dat bijdraagt aan de eigenwaarde en levensvreugde van de bewoner. Contact maken Een mimakker maakt zich leeg en laat alle eigen gedachten los. Alleen zo kan zij zich helemaal richten op de persoon die zij gaat bezoeken. Contact maken is het enige doel. De mimakker laat zich leiden door wat ze ziet en voelt, door de impulsen van het moment. Heel voorzichtig betreedt de mimakker de wereld van de dementerende. Een we reld waarin niets hoeft te zijn wat het lijkt. Een kop je is nu even een vaasje, of een hoed. De mimakker stelt zich gelijk aan de bewoner op en is even zijn maatje. Zij benadert de bewoner met respect en zeker niet als iemand om medelijden mee te hebben. Vanuit dat respect werkt de mimakker met haar oprechte belangstelling, een grenzeloze fantasie, humor en een sterk inlevingsvermogen. Rust De ervaringen zijn bewonderenswaardig. Bewoners komen tot rust en tonen heel vaak een reactie. De ene keer uitbundig, de andere keer heel klein. En soms is het voldoende om alleen maar naast iemand te gaan zitten. Een zucht en het is goed: je begrijpt elkaar. De mimakkers stralen rust uit over de hele afdeling. Mensen gaan erin mee, ook de verzorgenden. De mimakkers kunnen ook hen en de familie van bewoners helpen om contact te maken. De mimakkers respecteren de belevingswereld van de bewoners. Dit sluit aan bij de wijze waarop Zorgcentra Pantein de zorg wil aanbieden: met respect voor de bewoners en afgestemd op hun wensen en behoeften. Zij gebruiken het geheim van de stilte Maaike, activiteitenbegeleider en kleindochter van een bewoner: Toen ik de mimakkers voor het eerst zag, merkte ik wat ze losmaken. Heel indrukwekkend. Vooral bij bewoners die anders maar zelden of nog nooit een reactie gaven. Tijdens mijn werk zie en hoor ik vaak hoe het contact van de bewoners met hun nabije omgeving verandert. Dat ook hun familie vaak moeite krijgt met het leggen van contact. Hoe ingrijpend dat is, heb ik zelf ervaren met mijn oma. Het is toch anders als het gaat om iemand van wie je heel veel houdt. Wat mij zo opvalt aan de mimakkers is dat ze nauwelijks woorden gebruiken. Zij gebruiken het geheim van de stilte. Je denkt zelf dat er altijd iets gezegd moet worden. Maar eigenlijk is het heel logisch dat non-verbaal contact, zoals oogcontact of een hand vasthouden voor een (diep) demente ren de beter is te volgen. Dankzij de mimakkers beleven mensen zoals mijn oma nog verschillende hele mooie momenten. Waarbij iemand toch even hun kleine, onbegrijpelijke wereld kan binnenstappen. Alsof ze zich even begrepen voelen. De mimakkers respecteren de belevingswereld van de bewoners.

3 mimakkers gaan op zoek naar de mens achter de dementie Deze momenten heeft mijn moeder verdiend Ria, dochter van een bewoner: Ik merk dat ik mijn moeder beetje bij beetje heb verloren en dat ik haar nog meer zal gaan verliezen. Ze begrijpt steeds minder van alles om haar heen. Het wordt alsmaar moeilijker om in haar belevingswereld te komen en contact met haar te krijgen. Mensen uit haar omgeving haken af of komen minder op bezoek. Ze weten vaak niet hoe ze met haar om moeten gaan of wat ze moeten zeggen. En ze vragen zich ook af of mijn moeder er wel wat aan heeft. Juist daarom vind ik het zo bijzonder om te zien en horen hoe het mimakker Miekske lukt om contact met mijn moeder te krijgen. Marieke gebruikt als mimakker Miekske vooral haar uitstraling, houding, bewegingen en mimiek. Heel weinig eigenlijk. En als ze attri buten gebruikt, zijn die vaak heel eenvoudig, zoals een knuffeltje, een simpel voorwerp als een ei of een mooie ketting. Het geeft een goed gevoel om te weten dat mijn moeder ervan kan genieten, die momenten zijn veel waard en heeft ze verdiend. Net als alle andere dementerende bewoners. Het zijn de kleine dingen die het doen. Met haar knuffel, sjaal of speeldoos neemt ze rustig de tijd om contact te maken. Ik zie blijde bewo ners, maar ook verdriet en emotie. Mensen mogen zich even laten gaan en dat gebeurt alleen als ze voelen dat iemand echt tijd voor ze heeft. De aandacht, de stiltes, geen vragen, een aanraking, een aai. Spiegelen, ge baren, een gezichtsuitdrukking, een zach te stem en warmte. Hierom is dit zo de moeite waard. Het zijn de kleine dingen die het doen MiMakkers creëren rust Gemma, verzorgende: Het is altijd fijn als de mimakker op de afdeling komt, ze creëert rust. Als Annabel binnenkomt, stra len haar fel oranje jurk met tierelantijntjes en franjes. Je ziet de bewoners echt opkijken, de meesten met een verbaasde, blijde blik. Annabel wacht af, op een sein of oogcontact van een bewoner.

4 Even ben je het maatje van de persoon voor je Een ontmoeting van mens tot mens Miekske en Annabel zijn sinds april 2006 gediplomeerd mimakker. We wer ken nu wekelijks binnen en buiten Zorgcentra Pantein met mensen die lijden aan dementie. Onze op leiding hebben we gevolgd bij Stichting mimakkus, een stichting die met clownerie een invulling geeft aan belevingsgerichte zorg. Het is voor ons een voor recht om als mimakker mensen te bezoeken. Door de tijd en de rust die we dan nemen, kunnen we goed afstemmen op de bewoners. Samen komen we in iemands wereld en gaan we mee in die wereld. Het levert momenten op van warmte, aanraking, blijdschap, verdriet en ontroering. Momenten die je keer op keer weer raken. Niets moet, alles mag... het is een ontmoeting van mens tot mens. Je denkt dat ik er voor jou ben Maar misschien ben jij er wel voor mij Om samen op te lopen Als in elkaars schoenen, in elkaars ritme zijn Zonder iets te moeten, gewoon elkaar ontmoeten

5 Informatie Meer informatie over de mimakkers is te krijgen via Zorgcentra Pantein, telefoonnummer Wilt u de mimakkers van Zorgcentra Pantein voor uw zorginstelling boeken? Neem dan ook contact op via telefoonnummer of mail naar mimakkus@pantein.nl. Voor informatie of boekingen bel (E 0,10 pm) Postadres: Postbus AG Boxmeer T I mei 2011

mimakkus Sophie Wintels Charlotte Debruyn

mimakkus Sophie Wintels Charlotte Debruyn mimakkus Sophie Wintels Charlotte Debruyn Symposium Wetenschap en Praktijk: door co-creatie verbonden 11/4/13 mimakkus: belevingsgerichte zorg voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking Sophie

Nadere informatie

29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden.

29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden. De wereld van dementie Frederix Nelle Expertisecentrum Dementie Paradox We spreken niet meer over Dementen Dementerenden Maar : PERSOON met dementie Elke persoon met dementie is UNIEK! Besef en beleving

Nadere informatie

Lesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie

Lesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie Lesmodule 4 fasen van dementie Inhoudsopgave: 1. Wat is dementie? blz. 3 2. Twee basisprincipes over de werking van de hersenen blz. 4 3. Omschrijving van de vier fasen van ikbeleving bij dementie blz.

Nadere informatie

Methodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding

Methodisch werken binnen Lang Verblijf. woonzorg en dagbesteding Methodisch werken binnen Lang Verblijf woonzorg en dagbesteding 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gentle Teaching 4 Middelen 5 Voor wie is Gentle Teaching? 5 3. Competentievergrotend werken 6 Middelen

Nadere informatie

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,

Nadere informatie

Afdeling De Oleander dementie en complex gedrag

Afdeling De Oleander dementie en complex gedrag www.zge.nl Afdeling De Oleander dementie en complex gedrag Dementie De ziekte dementie is een ingrijpend en verdrietig proces. Voor de betrokkene zelf en voor directe naasten. Door verlies van het geheugen

Nadere informatie

Inleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens

Inleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens Inleiding Omgangskunde draait om contact maken. Met deze oefeningen hoop ik dat u echt contact kan maken met leerlingen. We willen allemaal gezien en gehoord worden. We zijn allemaal mensen en iedereen

Nadere informatie

Belevingsgerichte zorg voor ouderen met dementie

Belevingsgerichte zorg voor ouderen met dementie Belevingsgerichte zorg voor ouderen met dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl Wat is belevingsgerichte

Nadere informatie

Best tof. Asma haalt haar schouders op. Ik weet niet eens of ik niet mag, zegt ze.

Best tof. Asma haalt haar schouders op. Ik weet niet eens of ik niet mag, zegt ze. Niet naar Texel Je gaat naar Samara, zegt de vader van Asma. Met het vliegtuig naar opa en oma; is dat niet fijn? Asma kijkt haar vader met grote ogen aan. Naar opa en oma?, herhaalt ze verbaasd. Ja, knikt

Nadere informatie

Verdwaald ben ik als mens! Wie zorgt er nu voor mij? t Was niet mijn eigen wens, maar mag ik er nog bij?

Verdwaald ben ik als mens! Wie zorgt er nu voor mij? t Was niet mijn eigen wens, maar mag ik er nog bij? verdwaald in eigen leven infobrochure dementie Verdwaald ben ik als mens! Wie zorgt er nu voor mij? t Was niet mijn eigen wens, maar mag ik er nog bij? OCMW MERCHTEM WoonZorgCentrum Ter Stelten Hoe zou

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Hoe kijken bewoners zelf aan tegen hun leven in het rusthuis? Neerpelt

Hoe kijken bewoners zelf aan tegen hun leven in het rusthuis? Neerpelt Hoe kijken bewoners zelf aan tegen hun leven in het rusthuis? Leen Plessers en Linda Geerits Woon- en zorgcentrum Sint-Jozef Neerpelt 1. Inleiding Ben je hier gelukkig? Ik noem dat niet gelukkig. Ik noem

Nadere informatie

Afasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Afasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Afasie Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel. Iemand met afasie heeft moeite met het uiten en het begrijpen van de taal. In deze brochure leest u wat afasie inhoudt en vindt u een aantal

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen 1. Kijkt veel naar andere kinderen. 1. Kan speelgoed met andere kinderen 1. Zoekt contact met andere kinderen 1. Kan een emotionele

Nadere informatie

- Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen

- Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen - Elkaar leren kennen: warming-ups en spelletjes om het ijs te breken - Belangrijke namen 7 luisteren karaktereigenschappen 5 minuten zelfbewustzijn begrijpen anderen respecteren om de beurt iets doen

Nadere informatie

Scheidsrechter en COMMUNICATIE

Scheidsrechter en COMMUNICATIE Scheidsrechter en COMMUNICATIE Wat is communicatie? UITWISSELEN VAN INFORMATIE Met wie communiceert de scheidsrechter? Spelers Coaches Secretaris / Tijdwaarnemer Publiek Begeleider / SR coach Vereniging

Nadere informatie

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid. D8tGkA1roeBQ

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid.   D8tGkA1roeBQ Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid https://www.youtube.com/watch?v=8tgka1roebq&list=r D8tGkA1roeBQ DPRS 2018 Inhoud Voorstellen In het kort; wat is dementie? Wat is validation?

Nadere informatie

Weet wat je kan. Zelfvertrouwen

Weet wat je kan. Zelfvertrouwen Weet wat je kan Zelfvertrouwen Zelfvertrouwen kan groeien Hoofdstuk 4 gaat over werken aan zelfvertrouwen. Onderwerpen in dit hoofdstuk: Stripje: Zelfvertrouwen kan groeien. blz 2 Doen waar je goed in

Nadere informatie

Leerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling

Leerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling Leerlijn 1.1. Emotioneel 1.2. Sociaal Stamlijn Niveau A Merkt zintuiglijke stimulatie op (aanraking, vibratie, smaken, muziek, licht) Uit lust- en onlustgevoelens Kijkt gericht enkele seconden naar een

Nadere informatie

Docent HET HOUTEN HUIS

Docent HET HOUTEN HUIS HET HOUTEN HUIS Docent IN DE KLAS Muziek van beneden Het Houten Huis is het beeldend muziektheatergezelschap van het Noorden. Jullie gaan onze theatervoorstelling Muziek van Beneden bezoeken. Dit is een

Nadere informatie

Visie. Wat is dementie?

Visie. Wat is dementie? Visie Opdrachthoudende vereniging VitaS staat open voor gebruikers met dementie. Binnen onze dagverzorgingscentra worden alle ouderen met dementie opvangen ongeacht hun zorgnoden. Wij streven naar een

Nadere informatie

Lucy heeft een ballon

Lucy heeft een ballon Caro Kindercoach & begeleiding Maasdijk 16 4283 GA Giessen 0620380336 info@carokindercoach.nl www.carokindercoach.nl heeft een ballon Handleiding Doelgroep: Kinderen van 3 tot 6 jaar. Doel van het lezen

Nadere informatie

Een dierbare verliezen en daarover verdriet hebben

Een dierbare verliezen en daarover verdriet hebben Een dierbare verliezen en daarover verdriet hebben Verlies lijden is iets dat de meesten van ons op een bepaald moment in het leven meemaken. Dit kan een ingrijpende ervaring zijn. Het kan moeilijk zijn

Nadere informatie

DE KERSTNIEUWSBRIEF 2008 JOKE BORST INBALANCE

DE KERSTNIEUWSBRIEF 2008 JOKE BORST INBALANCE DE KERSTNIEUWSBRIEF 2008 JOKE BORST INBALANCE D E C E M B E R O N T M O E TI N G S M A A N D De maand december is voor mij een maand van ontmoeten: het vieren van het Sinterklaas- en Kerstfeest en natuurlijk

Nadere informatie

Het avontuur van Judas en Deborah. Deel 1 De geheime wereld van Kistairelers

Het avontuur van Judas en Deborah. Deel 1 De geheime wereld van Kistairelers Het avontuur van Judas en Deborah Deel 1 De geheime wereld van Kistairelers 1 2 Inhoud Inleiding 4 Hun eerste ontmoeting 6 De bevolking: Kistairelers 7 Hoe ze ermee omgaan 10 De landkaart van de Kistairelers

Nadere informatie

In dialoog met elkaar

In dialoog met elkaar In dialoog met elkaar Grondhouding van Zozijn Bestaansrecht van Zozijn In dialoog Zozijn ziet het als opdracht om mensen tot bloei te laten komen. Wij zorgen voor een positief klimaat, waarin liefdevolle

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7

Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 1 Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling Zelfbeeld 1. Gebruikt en begrijpt het woord wij. 2. Ontdekt verschillen en overeenkomsten tussen zichzelf en de anderen in de groep. 3. Toont non-verbaal

Nadere informatie

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting

Nadere informatie

Non-verbale communicatie

Non-verbale communicatie Non-verbale communicatie Wie de taal van het lichaam wil leren begrijpen, moet eerst de verschillende signalen leren kennen, herkennen en goed inschatten. Meestal richten we (bewust) onze aandacht op het

Nadere informatie

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid

Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid Aansluiten bij de cliënt in de veranderende werkelijkheid Jolanda Stroet & Diana Sennhenn Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie 11 april 2019 https://www.youtube.com/watch?v=8tgka1roe BQ&list=RD8tGkA1roeBQ

Nadere informatie

Nieuwsbrief. de Mariapassie. 2/15/ e nieuwsbrief

Nieuwsbrief. de Mariapassie. 2/15/ e nieuwsbrief Nieuwsbrief de Mariapassie. 2/15/2017 15e nieuwsbrief 15 e nieuwsbrief Terug kijken en doorgaan. Bekijk ook even de verdere pagina s Nabeschouwing van het optreden Tijdens V.N.B. Dag door: Tonny Roovers-

Nadere informatie

Een beetje verbeelding doet wonderen. voor mensen met dementie

Een beetje verbeelding doet wonderen. voor mensen met dementie Een beetje verbeelding doet wonderen voor mensen met dementie Wie zijn we? In 1992 speelden de allereerste CliniClowns in het Emma Kinderziekenhuis in Amsterdam, op initiatief van professor dr. Tom Voûte

Nadere informatie

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen. Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt

Nadere informatie

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op

Nadere informatie

communicatie tips voor een aangenaam contact met mensen met dementie www.dementievriendelijkbrugge.be

communicatie tips voor een aangenaam contact met mensen met dementie www.dementievriendelijkbrugge.be communicatie tips voor een aangenaam contact met mensen met dementie www.dementievriendelijkbrugge.be Niet overvragen Stel geen vragen die betrekking hebben op het recente verleden. Praat over wat er nu

Nadere informatie

Visie. Wat is dementie?

Visie. Wat is dementie? Visie Opdrachthoudende vereniging VitaS staat open voor zorgbehoevende bewoners en voor bewoners met dementie. Binnen onze woonzorgcentra worden alle ouderen met dementie opvangen ongeacht hun zorgnoden.

Nadere informatie

Naam van gedichtenalbum : De eerste 30

Naam van gedichtenalbum : De eerste 30 Naam van gedichtenalbum : De eerste 30 Kinderen De Roos, een mooie school. Niet te stil of te druk. Kleine kindjes lopen door de gang, ik zie ze stampen en ze zeggen van alles door elkaar. Maar ze kunnen

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Inleiding Polariteitsmassage

Inleiding Polariteitsmassage Polariteitsmassage Inleiding Een pasgeboren baby heeft niet alleen melk nodig. Iedere baby wordt geboren met behoefte aan lichamelijk contact. Het is dan ook heel normaal dat uw baby graag in de armen

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Wat gebeurt er met je als je een leuk meisje of jongen tegenkomt? Je vindt de ander leuk en misschien word je wel verliefd. Eerst wil je heel vaak bij hem of haar

Nadere informatie

tekst & muziek Carin van Essen illustraties Roel Ottow Van 4 tot 8 jaar met CD!

tekst & muziek Carin van Essen illustraties Roel Ottow Van 4 tot 8 jaar met CD! tekst & muziek Carin van Essen illustraties Roel Ottow Van 4 tot 8 jaar met CD! DAG! Kinderen zijn een kado en geen vanzelfsprekendheid. Zo onbevangen, vol energie en levenslustig als kinderen vaak zijn,

Nadere informatie

Zakelijk aspect. zender boodschap ontvanger Relationele aspect. Feedback

Zakelijk aspect. zender boodschap ontvanger Relationele aspect. Feedback Tweeëndertig coachingsprincipes0f1 : 1. Coachen is communiceren. Een coach dient kennis te hebben van het communicatieproces. Een coach beheerst sociale vaardigheden als luisteren, feedback geven en helder

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Wonen met zorg. Gemeente Boxmeer. Voelt beter

Wonen met zorg. Gemeente Boxmeer. Voelt beter Wonen met zorg Gemeente Boxmeer Voelt beter Wonen met zorg Zorgcentra Pantein besteedt veel aandacht aan een aangename, huiselijke woonomgeving voor haar bewoners. Welzijn, persoonlijke aandacht en wederzijds

Nadere informatie

openend woord kruisteken Dag kinderen, samen zijn we al bijna 2 maanden op stap. Om op stap te trekken doen we best de juiste schoenen aan.

openend woord kruisteken Dag kinderen, samen zijn we al bijna 2 maanden op stap. Om op stap te trekken doen we best de juiste schoenen aan. Pagina1 Wat nooit verloren gaat, is de herinnering aan een school die tijd en ruimte maakt voor emoties en relaties. Waar kinderen, jongeren en volwassenen leren leven en leren werken aan kwaliteit van

Nadere informatie

Een dierbare verliezen

Een dierbare verliezen Patiënteninformatie Een dierbare verliezen Informatie over het verlies van een dierbare en de gevoelens die u daarover kunt hebben Een dierbare verliezen Informatie over het verlies van een dierbare en

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

41 tips Van Jezelf Houden

41 tips Van Jezelf Houden Marian Palsgraaf 41 tips Van Jezelf Houden Gewoon omdat jij het waard bent Hallo mooie JIJ, Leuk dat je je hebt ingeschreven voor de 21 dagen cursus Van Jezelf Houden. Wat zal het mooi zijn: een wereld

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 1)

Luisteren: muziek (A2 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

U ontvangt deze folder, omdat bij een familielid of bekende afasie is geconstateerd. Afasie is een taalstoornis die ontstaat door niet aangeboren

U ontvangt deze folder, omdat bij een familielid of bekende afasie is geconstateerd. Afasie is een taalstoornis die ontstaat door niet aangeboren Neurologie Afasie 1 U ontvangt deze folder, omdat bij een familielid of bekende afasie is geconstateerd. Afasie is een taalstoornis die ontstaat door niet aangeboren hersenletsel. Bijvoorbeeld door een

Nadere informatie

Appeltje valt niet ver van de boom. Je lijkt op je vader je lijkt op je moeder en een beetje je opa, je oma, je oom Maar vooral op jezelf, vanzelf.

Appeltje valt niet ver van de boom. Je lijkt op je vader je lijkt op je moeder en een beetje je opa, je oma, je oom Maar vooral op jezelf, vanzelf. Hoe ga ik open als een boek? Ik wil mezelf eens lezen, bladeren en kijken hoeveel pagina s ik tel. Of ik een sprookje ben of meer een studieboek. Zou ik mij kopen? Lenen bij de bieb? Alleen stiekem lezen

Nadere informatie

Wat kun je doen als je baby huilt? Kijk mee hoe de vader en moeder van Sam dat doen...

Wat kun je doen als je baby huilt? Kijk mee hoe de vader en moeder van Sam dat doen... Wat kun je doen als je baby huilt? Kijk mee hoe de vader en moeder van Sam dat doen... Gefeliciteerd met jullie baby! Gefeliciteerd! Jullie hebben net een baby gekregen. Jim en Nora hebben ook een baby

Nadere informatie

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten Samenvatting op kaarten 16 kaarten met samenvattingen van de inhoud van de module, psychoeducatie over een Lichte verstandelijke Beperking (LVB) voor cliënten en hun naasten. De kaarten 1 14 volgen de

Nadere informatie

DANS MET MIJ! LESBRIEF

DANS MET MIJ! LESBRIEF DANS MET MIJ! LESBRIEF De voorstellingen van Hofplein, laten verwonderen, zijn fantasierijk en nemen het publiek mee naar de wereld van de verbeelding. HOFPLEIN ROTTERDAM Hofplein Rotterdam is al 30 jaar

Nadere informatie

LIEVE JIJ, RIA. Heel veel plezier, succes en geniet! Warme groet,

LIEVE JIJ, RIA. Heel veel plezier, succes en geniet! Warme groet, 1 INHOUDSOPGAVE Introductie... 3 Accepteren... 5 Dankbaar... 6 Zoek je diepste verlangens... 8 Oplaad tijd... 10 Emoties in balans... 11 Spiegelen... 13 Shaken... 14 2 LIEVE JIJ, Thuis komen bij je zelf,

Nadere informatie

Zou jij niet domweg gelukkig willen zijn?

Zou jij niet domweg gelukkig willen zijn? Zou jij niet domweg gelukkig willen zijn? Ja, natuurlijk, maar hoe doe je dat dan? Domweg gelukkig zijn Ken je dat gevoel? Het gevoel dat je domweg gelukkig wilt zijn? Dat er te veel in je leven is waardoor

Nadere informatie

Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen,

Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen, Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd Liturgie: Welkom Gezang 172: 1,3,4 Begroeting Psalm 139: 1,2 Gebed Projektlied: Nieuw leven Kindernevendienst Schriftlezing:

Nadere informatie

Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC

Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC Teksten: folder Waken van Netwerk Palliatieve zorg folder de Stervensfase bij Zorgpad Stervensfase IKC www.attentzorgenbehandeling.nl 0800 2883689 Attent Zorg en Behandeling Waken en wachten Een naderend

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Sommige meisjes zijn heel snel verliefd, andere meisjes zullen niet snel of misschien zelfs helemaal niet verliefd worden. Dit is bij ieder meisje anders. Wat gebeurt

Nadere informatie

7 Mini SPA-Momentjes

7 Mini SPA-Momentjes 7 Mini SPA-Momentjes Momentje 1 Lichtdouche Momentje 1 Lichtdouche Sluit je ogen en focus even op je ademhaling om in het hier & nu aan te komen. Stel je dan voor dat je onder een waterval van licht staat.

Nadere informatie

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar

Nadere informatie

RITUEEL. schrijven. Word de persoon die je altijd al had willen zijn.

RITUEEL. schrijven. Word de persoon die je altijd al had willen zijn. RITUEEL schrijven d a g b o e k Word de persoon die je altijd al had willen zijn. Welkom De persoon worden die je altijd al had willen zijn. Daarom schrijf ik. Door ritueel te schrijven kom je in verbinding

Nadere informatie

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?

Nadere informatie

EEN BOEK VOL GEVOELENS

EEN BOEK VOL GEVOELENS Marjan Gerarts Deborah van der Schaaf EEN BOEK VOL GEVOELENS En 1 goudvis 4 Jouw Grote Mens Je hebt minstens één volwassene die voor je zorgt. Dat heeft ieder kind. Je hebt een ouder, plusouder, adoptieouder,

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Hé Joyce, ga je mee? Emma rent achter Joyce aan als ze van het schoolplein lopen. Joyce, wij gaan vanmiddag op bezoek bij mijn oom,

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden

Nadere informatie

Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden

Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Communiceren doe je met zijn tweeën Deze folder is bedoeld voor de goedhorenden die in hun omgeving iemand kennen die slechthorend is, en voor slechthorenden

Nadere informatie

Je gezicht en houding. spreken boekdelen!

Je gezicht en houding. spreken boekdelen! Ronald Dingerdis Je gezicht en houding 5 spreken boekdelen! Iedereen lekt non-verbale communicatie. Het is menselijk en het gebeurt gewoon. Het is ook logisch want communicatie bestaat voor het grootste

Nadere informatie

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Hoe krijg je meer zin? 09 - Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Meer zin. Denk jij ook dat zin in vrijen er spontaan hoort te zijn? Dat zin iets is dat zomaar uit het niets op komt borrelen? Geloof

Nadere informatie

Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin

Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin De pedagogisch medewerkers aan het woord over de pedagogische kwaliteit van TintelTuin 1 VEILIGHEID + UITDAGING = GROEI Waarom kiezen ouders kinderopvang van

Nadere informatie

Belevingsgerichte Professionaliteit

Belevingsgerichte Professionaliteit Belevingsgerichte Professionaliteit voor mensen met een verstandelijke beperking die ouder worden Begeleidersconferentie Ouderen Vilans, 27 november 2014 Cora van der Kooij 1. Mijn ontdekkingsreis Rode

Nadere informatie

Zorggroep Apeldoorn en omstreken

Zorggroep Apeldoorn en omstreken Psychogeriatrie 2 Zorggroep Apeldoorn en omstreken Inhoud Inleiding 4 Psychogeriatrie 5 Wat kunt u verwachten? 7 Tot slot 9 3 Inleiding Uw familielid [1] wordt binnenkort opgenomen op een psychogeriatrische

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

CRDL. contact door aanraking

CRDL. contact door aanraking CRDL contact door aanraking Het lijkt of mensen als het ware ontwaken. Ze kijken op, soms lopen er tranen over hun wangen. Het is zo bijzonder om te zien wat het effect op onze bewoners is. Voor familie

Nadere informatie

Prikkelmijders+en+Prikkelzoekers+

Prikkelmijders+en+Prikkelzoekers+ Prikkelmijders+en+Prikkelzoekers+ Vandaag heb je kennis gemaakt met Daan en Sterre. Als Daan te veel prikkels krijgt dan sluit hij zich af. Hij krijgt op dat moment zoveel prikkels binnen dat hij even

Nadere informatie

> Ik luister met de bedoeling. > Ik leer jouw taal, zowel. > Ik maak het veilig voor jou, > Ik ga op zoek naar waar de

> Ik luister met de bedoeling. > Ik leer jouw taal, zowel. > Ik maak het veilig voor jou, > Ik ga op zoek naar waar de Bijlagen 56 Bijlage 1 Verschillen tussen een discussie en een bezoek Het is van groot belang dat je het moment leert herkennen dat een gesprek over een bepaald onderwerp niet goed gaat. Als je beiden reactief

Nadere informatie

De wereld beleven, een hele belevenis

De wereld beleven, een hele belevenis De wereld beleven, een hele belevenis Rensje Plantinga www.ronzebons.nl mei 2011 2 De wereld beleven, een hele belevenis. De Ronzebons, mei 2011 De wereld beleven. In de gezondheidszog in zijn algemeenheid

Nadere informatie

Module 26: Stop met Piekeren.

Module 26: Stop met Piekeren. Module 26: Stop met Piekeren. Stop met piekeren! Piekeren is een reactie op een naar gevoel. Op het moment dat we ons afgewezen voelen of andere nare gevoelens ervaren, wordt het meestal erg druk in ons

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Psalm 25, 14 Ochtenddienst H. Avondmaal. Broeders en zusters,

Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Psalm 25, 14 Ochtenddienst H. Avondmaal. Broeders en zusters, Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Psalm 25, 14 Ochtenddienst H. Avondmaal Broeders en zusters, 1 Votum 2 Zegengroet 3 Zingen: Lied 457 : 1, 2 en 3 4 Lezing van de wet 5 Zingen: Psalm 51 : 4 en 5 6

Nadere informatie

4 Contact en verzorging

4 Contact en verzorging 4 Contact en verzorging 4.1 Inleiding In de huidige maatschappij kiezen veel moeders ervoor te blijven werken als ze kinderen krijgen, wat betekent dat jonge kinderen niet de hele week in verbondenheid

Nadere informatie

Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin

Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin De pedagogisch medewerkers aan het woord over de pedagogische kwaliteit van TintelTuin 1 VEILIGHEID + UITDAGING = GROEI Waarom kiezen ouders

Nadere informatie

Effectief Communiceren NPZ-NRZ

Effectief Communiceren NPZ-NRZ Hand-out Workshop Effectief Communiceren NPZ-NRZ De kracht van aandacht 10 mei 2011 Nu vind ik mezelf wel aardig Als je eenmaal ziet dat het zelfbeeld van een kind positiever wordt, zul je al gauw zien

Nadere informatie

Gedichten en korte spreuken voor rouwbrieven en dankkaartjes.

Gedichten en korte spreuken voor rouwbrieven en dankkaartjes. Gedichten en korte spreuken voor rouwbrieven en dankkaartjes. Rust nu maar uit, je hebt je strijd gestreden. Je hebt het als een moedig man gedaan. Wie kan begrijpen hoe je hebt geleden en wie kan voelen,

Nadere informatie

Afhankelijk gedrag. Andere factoren zijn wel te beïnvloeden, met andere woorden: daar kun je mogelijk wel iets aan doen:

Afhankelijk gedrag. Andere factoren zijn wel te beïnvloeden, met andere woorden: daar kun je mogelijk wel iets aan doen: Afhankelijk gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Afhankelijk gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is afhankelijk gedrag? Mensen met dementie die

Nadere informatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie Hallo! Je houdt van je partner. Jullie zijn al geruime tijd samen en hebben misschien samen kinderen. Jullie leiden een druk bestaan en tijd

Nadere informatie

Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging

Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging Logopedie Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG007 / Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging

Nadere informatie

Prettige en niet prettige aanrakingen

Prettige en niet prettige aanrakingen Kriebels in je buik Prettige en niet prettige aanrakingen 1 Prettige en niet prettige aanrakingen Groep 3 50 min Begrippen Prettig, onprettig, dwingen, overhalen, grenzen aangeven, hulp bij problemen,

Nadere informatie

Wil je een waarheid kennen over jou?

Wil je een waarheid kennen over jou? Wonderbaarlijk? Wil je een waarheid kennen over jou? Wel, jij bent meer dan de moeite waard om onder ons te hebben, als vriend of vriendin, als gebuur, als kennis of familie, als collega, als degene die

Nadere informatie

Inleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN.

Inleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN. Inleiding Met wie heb je de meeste lol? En wie bel je als je een probleem hebt? Vaak zijn dat je. Sommige mensen hebben veel, andere mensen hebben er maar een paar. Vriendschap is belangrijk in ons leven.

Nadere informatie

Ouderen en seksualiteit:

Ouderen en seksualiteit: Ouderen en seksualiteit: een oud taboe of een sexy verhaal? Vaak denken jongeren dat mensen van boven de 60 geen seks meer hebben, of daar toch zeker niet van genieten. Niets is minder waar. Maar ook in

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden

Nadere informatie

Ave Maria, kamperen, kunst, film. Voor ieder wat wils bij Nieuwe Hoeven

Ave Maria, kamperen, kunst, film. Voor ieder wat wils bij Nieuwe Hoeven Ave Maria, kamperen, kunst, film. Voor ieder wat wils bij Nieuwe Hoeven Bron waardigheid en trots 28 dec 2018 https://www.waardigheidentrots.nl Dementie is een syndroom waarbij de hersenen informatie niet

Nadere informatie