WORKSHOP WARMTENETTEN
|
|
- Joris Jansen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VERSLAG WORKSHOP WARMTENETTEN Datum: 16 september 2014 I nleiding (Simone Pront) Door verschillende partijen werden aan het Centrum vragen gesteld over de Warmtewet. Met name werd aandacht gevraagd voor de positie van de eindgebruiker en de warmteproducent en voor de rol van de provincie of gemeente. Ter voorbereiding van deze workshop is een onderzoeksnotitie opgesteld, waarin een reeks onderwerpen die een discussie waard zijn worden benoemd en ingekaderd. De aanwezigheid van vertegenwoordigers van partijen, die elk op een verschillende wijze betrokkenen zijn bij warmte (eindgebruikers, netbeheerders, energiebedrijven, warmtebedrijven, milieugroepen, toezichthouders, gemeenten, provinciale en centrale overheid) maakt de gedachtewisseling van vandaag op voorhand boeiend. Beginselen van de warmtewet (Sanne Akerboom) Aanleiding van de wet is gelegen in de exorbitante winsten die de geliberaliseerde nutsbedrijven zouden maken; het consumentenbelang voor een redelijke prijs en leveringszekerheid stonden centraal. De wet lijkt een vertaling te zijn van de bestaande praktijk in een groot aantal, kleinere warmtenetten (bijv. blokverwarming), maar is ook op warmtesystemen van toepassing die zich niet zo eenvoudig naar deze bestaande praktijk voegen. Er bestaat wel onderscheid tussen produceren en leveren, maar niet tussen leveren en (net)beheer. De Warmtewet gaat er impliciet van uit dat de leverancier ook beheerstaken uitvoert. Er bestaat een groot aantal kleine netten (zoals flatgebouwen met een centrale ketel), waar het onwenselijk kan zijn deze taken van elkaar te scheiden. Met het oog op het behalen van duurzaamheids- en energie-efficiëntie doelstellingen is het wenselijk het gebruik van warmtenetten te stimuleren. Maar het nog onbekend welke systemen (bijv. rondom warmte-opslag) in de nabije toekomst wenselijk zijn en of de Warmtewet een nieuw soort warmtenet wel zou toe laten. De vraag is daarom hoe een geheel nieuwe wet er uit zou zien: aan welke doelstellingen zou deze moeten beantwoorden, welke rollen zijn te benoemen en welke vorm van regulering is
2 OP 16 SEPTEMBER 2014, BLZ 2 VAN 5. gewenst? Herhaaldelijk hebben verschillende partijen aangedrongen op een fundamentele discussie, maar deze heeft tot op heden nog niet plaatsgehad. Wellicht dat het opstellen van de Warmtevisie door de rijksoverheid daar verandering in kan brengen Warmtebedrijven, kleinverbruikers en doelstellingen (Jannis van Zanten) De stad Amsterdam streeft naar verduurzaming en ziet het gebruik van warmte daarin als alternatief voor aardgas. In de directe omgeving van de stad staan voldoende grote bronnen van restwarmte (ook al stoken enkele van deze bronnen nog kolen of gas). Eindbeeld is een net dat op veel plaatsten (duurzame) warmte opneemt en deze verdeelt over de warmtevragers in de hele stad. In 30 jaar zullen woningen op het warmtenet aangesloten moeten zijn na een forse verbetering van de gebouwschil. Het aantal nieuwe aansluitingen per jaar zal moeten worden verdubbeld, ondanks de wet die niet op deze tijd is geënt, ondanks twijfels en weerstand bij een reeks maatschappelijke partijen en ondanks de sterke positie die het bestaande gasnet inneemt. Een belangrijk verschil is het socialiseren van de kosten van netuitbreiding over àlle aangeslotenen in plaats van alleen de betrokken aangeslotenen, zoals bij warmte. Het verleiden van bewoners in bestaande wijken vraagt een goede organisatie en een goede verdeling van de risico s. Er blijkt een scherp verschil tussen huurwoningen, waar de prijs doorslaggevend is (75% van de beoogde woningen) en koopwoningen, waar vaak ook andere overwegingen spelen. Voor een succesvolle aanpak is samenwerking nodig van verschillende partijen om de risico s daar te kunnen leggen waar deze het beste ingeschat en gedragen kunnen worden. Zo verhouden de verdienmodellen van de (nu private) investeerders in het net zich niet altijd met de belangen op langere termijn. Ook het doorrekenen van projecten over een 30-jarige periode houdt in dat tal van risico s moeten worden benoemd, ingeschat en toebedeeld. Toch is Amsterdam er van overtuigd dat schilverbetering in combinatie met duurzame warmte uiteindelijk veel efficiënter is dan andere technieken die òòk kosten in de netten met zich brengen (bijv. de elektrische warmtepomp).
3 OP 16 SEPTEMBER 2014, BLZ 3 VAN 5. De positie van de grootgebruiker (Jacques van de Worp) De warmtewet biedt geen bescherming aan de grotere afnemers. De onderhandelingen tussen gelijken worden hooguit geholpen door het NMDA-principe, omdat de eindgebruiker aan de hand daarvan zijn maximumprijs kan afleiden en beargumenteren. Voor slechts enkele grootgebruikers is energie zo belangrijk dat deze ook voldoende kennis in huis hebben om een volwaardig onderhandelingspartner te zijn; voor het leeuwendeel is energie zeker geen core business. Actueel is het splitsen van een verzorgingshuis (grootgebruiker) in een reeks individuele huurkamers (kleingebruikers), waardoor er plotseling de warmtewet van toepassing wordt op het klimaatsysteem (ook Elektriciteitswet en Gaswet worden van toepassing). Voor een industrie die restwarmte over heeft, heeft de warmtewet niets in petto. Zijn restwarmte is gratis te verkrijgen. Maar, voor zover de warmte niet zou concurreren met de eerste warmteproducent in een warmtenet, is er altijd de vraag wie bereid is te investeren in de verbinding tussen de industrie en de afnemers in de stad. De doorbraak van de aanleg van het Rotterdamse warmtenet tussen Rijnmond en stad heeft wel 30 jaar op zich laten wachten. Dit brengt de vraag op de regierol bij de aanleg van warmtenetten. Eindgebruiker en producent van (rest)warmte zijn de twee duidelijk herkenbare spelers. Daartussen is een beheerder van het warmtenet nodig en spelen tal van politieke keuzes op energiegebied (beslissing over aanleg gasnet en/of, warmtenet), op ruimtelijk gebied (locatie industrie, wonen) en op bouwgebied (energetische kwaliteit van bouwen). In het EZ-werkprogramma Warmte op stoom uit 2009, blijft deze regierol onbenoemd. Aspecten van de ruimtelijke ordening en milieu (Fons van der Linden) Het aanbod van restwarmte zou de komende jaren sterk kunnen stijgen als op basis van bepalingen uit de Energie-efficiëntierichtlijn het Activiteitenbesluit onder de wet milieubeheer, in samenhang met artikel 43 Warmtewet beperkingen gaat stellen aan het lozen van restwarmte. In bepaalde gevallen zal dan een afweging van de kosten en baten gemaakt moeten worden die dwingend kan leiden tot het toepassen van WKK voor elektriciteitsopwekking en tot het nuttig aanwenden van restwarmte die vrijkomt bij industriële processen. Aangezien meer bedrijven in de toekomst wellicht de plicht krijgen om warmte te leveren, is het van belang om aandacht te besteden aan de regulering van derdentoegang op het warmtenet; op dit moment ontbreekt deze. Moeten leveranciers/beheerders andere
4 OP 16 SEPTEMBER 2014, BLZ 4 VAN 5. producenten toestaan om op het net aan te sluiten? En zo nee, wat moet een producent dan wanneer hij zijn warmte niet zomaar mag lozen? Bij het (fysiek) zo efficiënt mogelijk afstemmen van vraag en aanbod van restwarmte speelt de ruimtelijke ordening een belangrijke rol. Om vraag en aanbod te matchen en initiatiefnemers voor warmteprojecten te inspireren, is door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de WarmteAtlas Nederland ontwikkeld, waarin in kaart is gebracht waar warmte wordt geproduceerd en verbruikt. Het is een hulpmiddel voor de afstemming van energie in de ruimtelijke ordening, waarmee de energie-efficiëntie is gediend. Een van de belangrijkste opgaven voor de ruimtelijke ordening wat betreft energie-efficiëntie (en in dat kader de toenemende rol van hernieuwbare bronnen als bodemenergie), is het beschouwen van energie en energie-efficiëntie als een integrale waarde bij de gebiedsontwikkeling. Energie dient niet sectoraal te worden benaderd, maar als één van de vele waarden en belangen die in het ruimtelijk ordeningsproces worden meegewogen. Het betrekken van energie in de ruimtelijke ordening is wat dat betreft een recente ontwikkeling, waar nog de nodige vragen over bestaan, deels door een gebrek aan kennis. Discussie De eindgebruiker van energie heeft in principe de centrale rol. De behoefte aan warmte wil de eindgebruiker zo eenvoudig mogelijk invullen: hij zoekt naar een zorgeloos en betaalbaar aanbod van een warme woning, warm proceswater, een warm leslokaal, een warme operatiekamer enzovoorts. Het voorzien in die warmte is echter geen core business en ook al zijn er in zijn directe omgeving partijen met restwarmte, dan ontbreekt het de eindgebruiker vaak aan voldoende aandacht, kennis en tijd om het initiatief te nemen voor een warmtenet door samenwerking te zoeken met een restwarmteproducent. De exploitant van een warmtenet zou nieuwe aanbieders van restwarmte en potentiële warmteklanten bijeen kunnen brengen, maar heeft daar vaak geen direct belang bij omdat de investering in uitbreiding van het net relatief hoog kan zijn en omdat nieuwe warmteaanbieders concurrerend zullen zijn met de warmtebron van de leverancier/beheerder. Een onafhankelijk warmtenet dat open staat voor verschillende warmteproducenten, zou een oplossing kunnen bieden, maar is op dit moment niet vanzelfsprekend. De Warmtewet lijkt een barrière te bevatten, waar gesproken wordt van één partij als beheerder en leverancier. Voor Veel van de kleine warmtenetten (bijv. blokverwarming) zal deze derdentoegang in de praktijk ook niet van betekenis zijn. Daarentegen is voor grotere systemen, waar industriële restwarmte
5 OP 16 SEPTEMBER 2014, BLZ 5 VAN 5. een belangrijke bron zou kunnen zijn, een open warmte systeem waarschijnlijk een voorwaarde voor een efficiënt gebruik van warmte. Naar analogie met de elektriciteits- en gaswereld, zou het beheer van een open warmtenet onafhankelijk moeten zijn. De gemeenten hebben belangrijke bevoegdheden op het gebied van energie. Zij kunnen gebieden aanwijzen, waar geen gasnet aangelegd wordt; zij zijn inrichter van de ruimte en zij zijn vergunninghouder voor energie-installaties (incl. opslag in WKO s) en voor de bouw. Het onderwerp energie vraagt om een integrale behandeling in de gemeente; de integratie van energie in de belangenafweging (duurzaamheid, ruimtelijke planning, gebiedsontwikkeling, vergunningverlening) is noodzakelijk om tot goede en efficiënte oplossingen (ruimtelijk en energetisch) te komen. De provincies en gemeenten hebben een sterke ordenende rol via het opstellen van Gebiedsvisies (v/h Structuurvisies). Deze instrumenten lenen zich goed voor een integrale ruimtelijke planning (incl. energie), mits de provincies en gemeenten een duidelijke rol in dit proces vervullen. Dit voert terug op de regierol. De gemeente heeft een sterke uitgangspositie om deze rol te nemen. Als bijvoorbeeld de vraag over een gasnet: hoe sterk neemt de vraag naar gas (warmte) af, of verdringt warmte het gasnet, of is er een lokaal perspectief voor biogas, of wordt de verduurzaming langs andere weg bereikt? De gemeente kan als onafhankelijke partij de belangen goed worden overzien en de antwoorden in samenspraak met de marktpartijen vinden. De regiefunctie bestaat op verschillende niveaus en daarmee op verschillende momenten: van een abstract beleidsniveau, waar met de politiek energie met andere aspecten moet worden afgewogen, tot het operationele niveau, waar straat voor straat, blok voor blok, samenwerking met bewoners, eigenaars en energiebedrijven moet worden gezocht om integrale energieanalyses te maken. De verschillende partijen bij de workshop zijn het er over eens dat de gemeenten en provincies deze regierol zouden moeten vervullen als enige partij die boven de belangen van de betrokken partijen staat. Mogelijk zal de verwachte integrale Warmtevisie van het rijk (drie ministeries: EZ/Energie, I&M/Ruimte en Water en BZK/Wonen en Bouwen) hierbij nog een sturende rol kunnen spelen. Frits 2210 Otte 2014
Groeiplan voor warmte. een initiatief van provincies, gemeenten en sector
Groeiplan voor warmte een initiatief van provincies, gemeenten en sector 27 november 2015 De Provincies Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland, en Limburg, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, de Gemeenten
Nadere informatieNeVER/VMR 18 juni Klimaatakkoord en omgevingsrecht vanuit energierechtelijk perspectief
NeVER/VMR 18 juni 2019 Klimaatakkoord en omgevingsrecht vanuit energierechtelijk perspectief Waar energie- en omgevingsrecht elkaar ontmoeten Ollongren ziet ruimte voor gemeenten om stoppen met aardgas
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieDe Warmtewet, gaan we nu echt voor besparing en verduurzaming of hebben we een bureaucratisch monster?
De Warmtewet, gaan we nu echt voor besparing en verduurzaming of hebben we een bureaucratisch monster? Drs ing Teus van Eck Biomassabijeenkomst Bodegraven, 7 mei 2009 Warmte is de grootste post in de
Nadere informatiePosition paper Regietafel Energietransitie Utrecht
Position paper Regietafel Energietransitie Utrecht februari 2017 position paper regietafel energietransitie utrecht 2/6 Regietafel Energietransitie Utrecht Hieronder treft u informatie over de Regietafel
Nadere informatieLeiden, 13 april 2015. Geacht raadslid van de gemeente Leiden,
Leiden, 13 april 2015 Geacht raadslid van de gemeente Leiden, Onze wijken Stevenshof en Roomburg zijn de twee grootste wijken in Leiden waar woningen zijn aangesloten op stadsverwarming. Uit een persbericht
Nadere informatieKlimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels
Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken Ingrid Giebels 1-11-2018 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing Hoe? Faciliteren, aanjagen en
Nadere informatieMJA Workshop Wet & Regelgeving. Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing
MJA Workshop Wet & Regelgeving Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing Lex Bosselaar Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Warmtewet en utiliteitsbouw MJA workshop 19 juni 2014 Baarn Lex Bosselaar
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 723 Wijziging van de Warmtewet (wijzigingen naar aanleiding van de evaluatie van de Warmtewet) Nr. 5 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen 28 juni 2017
Nadere informatieWelkom. StepUp. Wat zijn warmtenetten? StepUp_Warmtenetten 1
Welkom StepUp 8 Wat zijn warmtenetten? Ondergronds leidingsysteem dat warm water transporteert Koppelt plaatsen met een warmteoverschot ( warmtebron of restwarmte ) aan plaatsen met een warmtevraag ( verwarming,
Nadere informatieThemabijeenkomst Warmtewet
Themabijeenkomst Warmtewet Bas de Zwart Even voorstellen: Adviseur bij IF Technology Adviesbureau op het gebied van hernieuwbare warmte en koude en marktleider advies bodemenergie 60 mensen in Arnhem Beleid
Nadere informatieWarmtenetten. Agenda. Wat is een warmtenet. Technologie. Projecten. Regulering. Rol Eandis. Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015
Warmtenetten Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015 Agenda Wat is een warmtenet Technologie Projecten Regulering Rol Eandis 2 2015 Studiedag Energik - Warmtenetten 1 Wat zijn warmtenetten? Ondergronds
Nadere informatieEnergietransitie vergt strategie. Voorjaarscongres VJK 23 mei 2019
Voorjaarscongres VJK 23 mei 2019 Ons kantoor Ons kantoor Gespecialiseerd nichekantoor: Focus op: bouw en vastgoed, energie, industrie en overheid Expertise in zowel publieke, als private sector Korte lijnen
Nadere informatiePosition paper regietafel energietransitie utrecht
Position paper regietafel energietransitie utrecht februari 2017 position paper regietafel energietransitie utrecht 2/6 Regietafel Energietransitie Utrecht Dit document beschrijft de opzet van de Regietafel
Nadere informatieVerduurzaming bestaande gebouwde omgeving
NOABERSCHAP Verduurzaming bestaande gebouwde omgeving Duurzame energie is een kwestie van ordenen, maar ook van keuzes maken. Verduurzaming gebouwde Omgeving 1 Verduurzamen gebouwde omgeving & Cogas Business
Nadere informatieRoute naar een aardgasvrije wijk. Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland
Route naar een aardgasvrije wijk Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland Waarom aardgasvrij? Klimaat / broeikasproblematiek Groningse aardbevingen Onafhankelijkheid
Nadere informatieEvoluties in het energielandschap. Peter De Pauw
Evoluties in het energielandschap Peter De Pauw Inhoud We consumeren meer energie We produceren zelf elektriciteit We zullen anders consumeren We gebruiken de netten op een andere manier 2 3 december 2015
Nadere informatieAanleiding. Waarom de Warmtewet
Warmtewet Inhoud Aanleiding Algemeen Status Leverancier, toezicht, systeem Tarief Bemetering Leveringsovereenkomst, geschillen Storingen Handhaving Inventarisatie en dilemma s Aanleiding Waarom de Warmtewet
Nadere informatieYpenburg 100% duurzame warmte
Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58 Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte
Nadere informatieNOTITIE BIJ DE WORKSHOP WARMTENETTEN: EEN ANALYSE VAN DE WARMTEWET 16 SEPTEMBER 2014
NOTITIE BIJ DE WORKSHOP WARMTENETTEN: EEN ANALYSE VAN DE WARMTEWET 16 SEPTEMBER 2014 NOTITIE BIJ DE WORKSHOP WARMTENETTEN: EEN ANALYSE VAN DE WARMTEWET 16 SEPTEMBER 2014 Sanne Akerboom Fons van der Linden
Nadere informatieDuurzaam ondernemen in Vlaanderen. Warmtenetten in Vlaanderen: welke business cases bieden potentieel?
Duurzaam ondernemen in Vlaanderen Studienamiddag Roeselare Warmtenetten in Vlaanderen: welke business cases bieden potentieel? 18 juni Michel Davidts warmteontwikkelingen Kader Restwarmtegebruik maakt
Nadere informatieInleiding Gebiedsenergie. Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid
Inleiding Gebiedsenergie Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid bpd ontwikkeling Focus - Woonconcept- en gebiedsontwikkeling - Betrekken klanten en stakeholders - Nieuwe samenwerkingsvormen
Nadere informatieNotitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland
Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal
Nadere informatieWARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING. Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, 18 november 2015
WARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, Inhoud: In het komende half uur: Korte introductie; Rotterdamse haven, Havenbedrijf Rotterdam en pijpleidingen Deltaplan
Nadere informatiePosition Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving
Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving 25 maart 2019 Pagina 2 van 5 Ingrijpende veranderingen voor het Nederlandse energienet De energietransitie
Nadere informatieOns kenmerk G610/07.0006665. Datum uw brief 13-2-07
Aan de SP-fractie Nijmegen t.a.v. de heer J.J.M. van Rens Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 91 11 Telefax (024) 360 67 49 E-mail gemeente@nijmegen.nl
Nadere informatieDuurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling
Duurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling 6 maart 2017 ir. A. Schiltmans MCD Meeting Bouwcampus, Grip op de Maas (heel) kort DGO Context van gas naar warmte Welke alternatieven zijn er Grootschalige
Nadere informatieSamen naar een duurzaam verwarmde gebouwvoorraad zonder aardgas. Hans Schneider (Liander) programma
Samen naar een duurzaam verwarmde gebouwvoorraad zonder aardgas Hans Schneider (Liander) programma Alliander en de warmtetransitie Verantwoord van het aardgas af, op naar een nieuwe (lokale) warmtevoorziening
Nadere informatieWij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben
Wij brengen energie Waar mensen licht en warmte nodig hebben Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven: hoe we wonen, werken, produceren en ons verplaatsen.
Nadere informatieAardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl
Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens
Nadere informatieOp basis van het rapport van Niemann van 25 november 2016 en in de lijn met deze vraagstelling zijn wij tot de volgende overwegingen gekomen.
MEMO ONDERWERP Advies Gasunie Transport Services (GTS) 1 GTS is ten aanzien van kleinverbruikers gebonden aan regelgeving omtrent de leveringszekerheid van gas. Dergelijke regelgeving bestaat echter niet
Nadere informatieIndividuele energievoorziening
04/12/2014 Potentieel voor collectieve energie en warmte in Vlaanderen Erwin CORNELIS Klankbordgroep Lerend Netwerk Duurzame Wijken 3 december 2014 Presentatie in het kader van het STRATEGO-project Individuele
Nadere informatieM~KB UNETO-VNI. Zijne excellentie H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Postbus 20401 2500 EK Den Haag. Excellentie,
M~KB Zijne excellentie H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Postbus 20401 2500 EK Den Haag Briefnummer 15/10.625/WG/Abr Onderwerp Marktverstorende werking van de Warmtewet Den Haag 23 apri12015 Telefoonnummer
Nadere informatieVAN GAS LOS. Werkconferentie Warmtetransitie. 1 juni 2017, De Nieuwe stad, Zandfoort aan de Eem te Amersfoort
VAN GAS LOS Werkconferentie Warmtetransitie 1 juni 2017, De Nieuwe stad, Zandfoort aan de Eem te Amersfoort Programma 08.45 09.15 Inloop 09.15 09.30 Welkomstwoord - Anika de Kruijf van De Nieuwe Stad -
Nadere informatieGijs de Man 12 oktober 2010
Gijs de Man 12 oktober 2010 We werken aan een beter klimaat Doel Stichting Warmtenetwerk: Bevorderen van gebruik van duurzame warmte en koude en hergebruik van restwarmte t via collectieve netten. Aanpak:
Nadere informatieM~KB UNETO-VNI. Zijne excellentie H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Postbus 20401 2500 EK Den Haag. Excellentie,
UNETO-VNI M~KB Nederland Zijne excellentie H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Postbus 20401 2500 EK Den Haag Briefnummer 15/10.625/WG/Abr Onderwerp Marktverstorende werking van de Warmtewet Den
Nadere informatieKlimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Klimaatneutrale gemeenten Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019
ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:
Nadere informatieAlterna(even voor aardgas
Alterna(even voor aardgas Koken en stoken zonder aardgas Energiecafé dea, 16 mei 2017 Rokus Wijbrans, EP4B Het EP4B Team Albert van Dam, albert.vandam@ep4b.nl Marcel van der Maal, marcel.vandermaal@ep4b.nl
Nadere informatieAlliander DGO, Hoom etc.) De wetstekst bleek onvoldoende duidelijk om deze ontwikkeling een halt toe te roepen.
WAAROM WET VET? In 2006 is de Wet onafhankelijk netbeheer, (ook wel de splitsingswet genoemd) aangenomen die geleid heeft tot een wijziging van de Elektriciteitswet en de Gaswet. Deze wetswijziging verplichtte
Nadere informatieOok de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft
Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieActieplan naar aanleiding van de ideeën voor het verbeteren van het functioneren van het GEN, resulterend uit de workshop d.d.
E10046-TB10.16 GEN 2010-005 Actieplan naar aanleiding van de ideeën voor het verbeteren van het functioneren van het GEN, resulterend uit de workshop d.d. 4 december 2010 1 Inleiding Op 4 december 2009
Nadere informatieBewonersbijeenkomsten januari 2018
Bewonersbijeenkomsten januari 2018 Op dinsdagavond 23 en vrijdagavond 26 januari organiseerde Warm in de Wijk een bewonersbijeenkomst. Doel van de bijeenkomsten was net als de vorige keer in september
Nadere informatie1 Heeft u kennisgenomen van het artikel De problematiek van blokverwarming; invoering per 1 januari 2014? 1
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatiec) de belangen die mogelijk invloed kunnen ondervinden van de installatie van bodemenergiesystemen
1 juli 2014 zaaknummer 2013-018143 Beleidsregels masterplannen bodemenergie Gelderland 2014 GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND Gelet op artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht, artikel 6.4, eerste
Nadere informatieCELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems. Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015
CELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015 This project has received funding from the European Union s Seventh Framework Programme
Nadere informatieOpen warmtenetten: bijdrage aan doelstelling warmtevisie Nationaal Warmte Congres 2015
Open warmtenetten: bijdrage aan doelstelling warmtevisie Nationaal Warmte Congres 2015 26/11/2015 Joop Oude Lohuis, Sam Nierop Open warmtenetten: waarom en hoe werkt het dan? > Warmtevisie: Verminderen
Nadere informatieAfstemming in de ondergrond
Kennisconferentie Duurzame Ontwikkeling van de Ondergrond Afwegingen voor de diepe ondergrond: wat kom je tegen? Afstemming in de ondergrond Linda Maring (Deltares) Arjan van Harten (Provincie Drenthe)
Nadere informatieVan het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne
Van het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 60
Nadere informatieDe Warmtewet: wat u moet weten. Iman Brinkman
De Warmtewet: wat u moet weten Iman Brinkman Doel van de Warmtewet Bescherming van kleine, gebonden eindverbruikers (consumenten, kleinzakelijk) tegen de afhankelijkheid van een warmteleverancier De Warmtewet
Nadere informatieVerdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af. 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht
Verdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht 1. Terugblik 13 november jl. 1. Enquête resultaten Programma 2. Vragenlijst 3. Mogelijke maatregelen aardgasvrij 4. Tussenresultaten
Nadere informatiePresenta(e Warmtenetwerk 15 juni 2017
Presenta(e Warmtenetwerk 15 juni 2017 Ondertekening Samenwerkingsovereenkomst MRA Warmte en Koude 4 juni 2015 Inmiddels 32 partners: 500.000 woningequivalenten in 2040 Maatschappelijk Kosten Baten Analyse
Nadere informatieKlankbordgroep aardgasvrij wonen
Klankbordgroep aardgasvrij wonen 1 e bijeenkomst klankbordgroep: Delen plan voor de komende periode Input vragen op het stappenplan Maandag 11 maart 2019 Programma 19.30 uur: Aftrap met korte terugblik
Nadere informatieAardgasvrije nieuwbouw
Aardgasvrije nieuwbouw Het kan, nu alleen nog doen Peter-Paul Smoor/Wienand van Dijk 02-10-2017 Doel van vandaag Komen tot commitment voor een gezamenlijke aanpak om z.s.m. aardgasvrije nieuwbouw te realiseren
Nadere informatieDuurzame warmtenetten
Duurzame warmtenetten Groene Huisvesters 22 juni 2017 Jeroen Roos Inhoud 1. Opzet warmtenet 2. Soorten en maten 3. Duurzaamheid 4. Specifiek: een bron: geothermie een concept: Nul-op-de-Meter/-Rekening
Nadere informatieRegionale Energie Strategie
Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt
Nadere informatieInterpretatie Eletriciteitswet 1998 art. 1 lid 2
Interpretatie Eletriciteitswet 1998 art. 1 lid 2 In het laatste kwartaal van 2011 hebben gemeenten, provincies en waterschappen een brief ontvangen van hun netbeheerder betreffende artikel 1, tweede lid,
Nadere informatieRegionale Energie Strategie
Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt
Nadere informatieRegionale Energie- en Klimaatstrategieën. Lianne Barnhoorn en Iman Brinkman
Regionale Energie- en Klimaatstrategieën Lianne Barnhoorn en Iman Brinkman Houtzaagmolenseminar 24 januari 2019 Programma Wat is de RES? Proces van de RES Doorwerken in ruimtelijke instrumenten Juridische
Nadere informatieWARMTENETTEN VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST
WARMTENETTEN VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST VVSG Energie- en klimaatdag 4 mei 2017 Jo Neyens, beleidsmedewerker ODE voorstelling WNVL WAAROM WARMTENETWERK? Warmtenetwerk: nieuw ODE-platform WNVL ontstond eind
Nadere informatieKansen voor warmtenetten in Noord-Holland
Kansen voor warmtenetten in Noord-Holland Parallelsessie Ambtelijk Café 2013 Roelof Potters (Alliander) en Eloi Burdorf (SDE) Agenda Welkom en introductie Presentatie: Aanpak verduurzaming gebouwde omgeving
Nadere informatieDe 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen
De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning
Nadere informatieProgramma: uur: aftrap door Martin de Wolf (raadscommissielid GL) uur: Tony Schoen, energie-adviseur Ovalen Tafel, spreekt over de
Programma: 20.00 uur: aftrap door Martin de Wolf (raadscommissielid GL) 20.05 uur: Tony Schoen, energie-adviseur Ovalen Tafel, spreekt over de mogelijkheden het Tilburgse warmtenet te verduurzamen. 20.25
Nadere informatieDe waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand?
De waarde van stadswarmte Hoe komt de prijs tot stand? De waarde van stadswarmte 3 Hoe komt de prijs tot stand? De energierekening is voor vrijwel iedereen een belangrijk onderdeel van de maandelijkse
Nadere informatieLessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL. Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014
Lessons learned KWO praktijkervaringen bodemenergie in NL Bijeenkomst WCTB Sanne de Boer - IF Technology 21 oktober 2014 Praktijkervaringen met Bodemenergie Open of Gesloten systemen?.... Allebei geschikt!
Nadere informatieIntroductie Hoofdrolspelers De handreiking Instrumenten Praktijkvoorbeelden. Print dit hoofdstuk. Hoofdrolspelers
06 Hoofdrolspelers 07 Een aantal partijen is van cruciaal belang voor een warmteuitwisselingsproject. Dit zijn de hoofdrolspelers. We onderscheiden in deze handreiking de volgende hoofdrolspelers met ieder
Nadere informatieVraag en Antwoord startbijeenkomst Culemborg aardgasvrij, 22 maart 2018 Gelderlandfabriek
Vraag en Antwoord startbijeenkomst Culemborg aardgasvrij, 22 maart 2018 Gelderlandfabriek De volgende vragen zijn gedurende de avond gesteld. Daarbij zijn ook direct antwoorden gegeven. In dit overzicht
Nadere informatieSeminar Duurzame & Integrale Energievoorziening 29 november minut pitches
2 minut pitches Alex Huibrechtse - Eneco Warmte en Koude Ontwikkelingen: reductie broeikasgassen (klimaatakkoord), energieneutrale gebouwen (2020), aardgasvrij in 2050. Op gasnet aangesloten bestaande
Nadere informatieHoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017
Hoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017 CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische
Nadere informatieKlimaatakkoord. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat T.a.v. de heer ir. E.D. Wiebes Postbus EK 'S-GRAVENHAGE
Klimaatakkoord Ministerie van Economische Zaken en Klimaat T.a.v. de heer ir. E.D. Wiebes Postbus 20401 2500 EK 'S-GRAVENHAGE BETREFT Procesbrief Klimaatakkoord DEN HAAG ONS KENMERK 5 oktober 2018 18.34838
Nadere informatieMarktverkenning warmtenet Schiedam. Doorpakken met aardgasvrije wijken
Marktverkenning warmtenet Schiedam Doorpakken met aardgasvrije wijken 6 december 2018 Intentieovereenkomst GNDW 10 april 2018 Schiedam Groenoord Ca 4800 woningen Veel hoogbouw LoN ligt langs de A20 60%
Nadere informatieProductie van hernieuwbare energie in de woning/wijk
Productie van hernieuwbare energie in de woning/wijk Energiebehoefte van woningen/woonwijken Huidige gemiddelde energievraag van een woning 1. Warmte aardgas 1400 m3 2. Licht & kracht elektriciteit 3000
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal t.a.v. Vaste commissie voor EL&I Postbus 20018 2500 EA Den Haag. Geachte Tweede Kamerleden,
Tweede Kamer der Staten-Generaal t.a.v. Vaste commissie voor EL&I Postbus 20018 2500 EA Den Haag Datum 0 Contactpersoon Doorkiesnummer Mailadres 1/5 Geachte Tweede Kamerleden, U heeft op 5 december de
Nadere informatieWelkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve
Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve 1 29 maart 2018 Deze presentatie Doel bijeenkomst: toelichten en dialoog Ambities gemeente Den Haag Waarom Mariahoeve als pilotwijk Wat willen we bereiken
Nadere informatieBezoek gemeenteraad Den Haag aan WKC CR-plein
Bezoek gemeenteraad Den Haag aan WKC CR-plein 25 november 2016 Doel bijeenkomst Leuke doch leerzame bijeenkomst Afstemming toekomstvisie Warmtevoorziening Den Haag Ambitie van de gemeente Huidige activiteiten
Nadere informatie28 december 2004. Notitie Anders dan niet meer dan anders
28 december 2004 Notitie Anders dan niet meer dan anders Niet-meer-dan-anders (NMDA) Begin jaren tachtig is voor warmtelevering via stadsverwarming het NMDA-principe ingevoerd. Het principe is indertijd
Nadere informatieLEIDRAAD WARMTENETTEN
LEIDRAAD WARMTENETTEN Jo Neyens Workshop klimaatvriendelijke kernversterking 4 dec. 2018 rol van lokale besturen GEMEENTELIJK BELEID? Waarom een gemeentelijk beleid voeren in warmtenetten? vaststelling:
Nadere informatieGasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver?
Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver? Casper Tigchelaar Plannen voor Gasloos worden Top-down gemaakt Gasloos: Wie gaan er over?... Wie houden zich bezig met gasloos: Netwerkbedrijven Rijksoverheid
Nadere informatieNet voor de Toekomst: samenvatting
Net voor de Toekomst: samenvatting Om in 2050 een CO2-neutrale samenleving te bereiken, zal de energievoorziening de komende decennia een ingrijpende transitie moeten doormaken. Maar hoe precies, is nu
Nadere informatieOnderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte Utrecht en Nieuwegein
Postbus 19020, 3001 BA Rotterdam Wethouder van Hooijdonk p/a gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht Rotterdam, 24 november 2016 Kenmerk: W&K/MvdB/20161124 Onderwerp: Routekaart Verduurzaming Stadswarmte
Nadere informatieKansen voor warmte. Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014
Kansen voor warmte Frans Rooijers Lustrumcongres Stichting Warmtenetwerk, 13-2-2014 Centrale boodschap Er is een groot potentieel aan duurzame warmte en warmtebesparing in Nederland beschikbaar. Per situatie
Nadere informatieGeothermie in de gebouwde omgeving
Geothermie in de gebouwde omgeving Ans van den Bosch Plv. Directeur Warmte en Ondergrond Programma manager Duurzame Warmte Onderwerpen 1. Klimaatakkoord 2. Geothermie in de gebouwde omgeving 3. Beleid
Nadere informatieSKB-Duurzame Ontwikkeling Ondergrond Showcase Amersfoort
SKB-Duurzame Ontwikkeling Ondergrond Showcase Amersfoort Water, bodem en groen vormen de groene alliantie. De gemeente Amersfoort borgt de alliantie in drie etalagegebieden én in haar structuurvisie, het
Nadere informatie1 juni 2011 Minisymposium Groen Gas W. Deddens
1 juni 2011 Minisymposium Groen Gas W. Deddens Agenda. Wie is RENDO Duurzaam? Voorbeeld project Toekomst duurzame energie projecten icm groen gas 2 RENDO Duurzaam. Aantal medewerkers : RENDO totaal ca.
Nadere informatieKosten en baten van warmtenetten. Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016
Kosten en baten van warmtenetten Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016 Warmtenetten: vele soorten en maten Van zeer lage tot zeer hoge temperatuur Van zeer klein tot
Nadere informatieEarth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij
Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij 6 december 2018 The Gallery Enschede Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij Proces Warmteplannen Eric Kouters Pioneering Warmteplan wijk
Nadere informatieInventarisatie juridische vragen en belemmeringen IPIN-projecten
Inventarisatie juridische vragen en belemmeringen IPIN-projecten Inventarisatie juridische vragen en belemmeringen IPIN-projecten Conclusies en aanbevelingen (uit Rapport TNO september 2013 in opdracht
Nadere informatieDatum 14 februari 2014 Betreft Beantwoording vragen met betrekking tot tarieven bij stadsverwarming
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatieVerwachtingen over de warmte van de toekomst
Verwachtingen over de warmte van de toekomst Van de toekomstige warmtevoorziening vragen Nederlanders vooral dat deze betaalbaar, betrouwbaar, duurzaam en veilig is. Een meerderheid (66,7%) vindt lage
Nadere informatieGrootschalige energie-opslag
Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien Uitgebreid onderzoek
Nadere informatieGrootschalige energie-opslag
Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien TenneT participeert in
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieCOLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel. Te besluiten om
COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel Te besluiten om 1. De ambitie vast te stellen om in 2050 als Krimpen aan den IJssel energieneutraal te zijn. 2. Een stappenplan op te stellen
Nadere informatieOpen warmtenetten Warmtenetwerk 4 november 2015
Open warmtenetten Warmtenetwerk 4 november 2015 04/11/2015 Joop Oude Lohuis, Faruk Dervis, Sam Nierop Ecofys: nieuwe ordening van expertises Urban Sustainable Energy Energy Climate Energy Industries Systems
Nadere informatieWageningen Hoog / De Eng / Buitengebied
Wageningen Hoog / De Eng / Buitengebied Welke wijken zijn hier vertegenwoordigd? Gespreksleider Lara Minnaard Wageningen-Hoog / De Eng / Buitengebied Huishoudelijke mededelingen; Beschikbare tijd Tijdelijk
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 29 048 Voorstel van wet van de leden Ten Hoopen en Samsom tot het stellen van regels omtrent de levering van warmte aan verbruikers (Warmtewet)
Nadere informatie