GRAAD 11 NOVEMBER 2015 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1

Transcriptie

1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2015 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 PUNTE: 80 TYD: 2 uur Hierdie vraestel bestaan uit 15 bladsye.

2 2 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Hierdie vraestel bestaan uit DRIE afdelings: AFDELING A: KYK- EN LEESBEGRIP (VRAAG 1) (30) AFDELING B: OPSOMMING (VRAAG 2) (10) AFDELING C: TAAL (VRAAG 3, 4, 5 en 6) (40) 2. Lees ALLE instruksies baie deeglik. 3. Beantwoord AL die vrae. 4. Begin elke VRAAG op ʼn NUWE bladsy. 5. Trek ʼn streep na elke afdeling. 6. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik is. 7. Laat ʼn reël na ELKE antwoord oop. 8. Skenk veral baie aandag aan spelling en sinskonstruksie. 9. Aanbevole tydsindeling: AFDELING A: AFDELING B: AFDELING C: 50 minute 30 minute 40 minute 10. Skryf netjies en leesbaar.

3 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 3 AFDELING A: KYK- EN LEESBEGRIP VRAAG 1: ARTIKEL Lees die onderstaande artikel goed deur en beantwoord die vrae wat volg. KLETS, FLANKEER EN SKINDER MET DUIME... 1 Wie moet blameer word vir die nuwe moderne skryftaal? Ons praat van SMS e, WhatsApps en BBM s wat deur die vinnige duime van die Milleniumkinders, die nuwe generasie tegnologiese tieners, gemaak word. Hulle bring daagliks ure in die virtuele wêreld van selfoon-, rekenaar- en televisieskerms deur. 2 Hierdie loslit, vinnige en maklike taal is so deel van hulle wêreld dat hulle nie meer korrek Afrikaans (of -Engels) kan praat, skryf en ook beslis kan spel nie. Hierdie reëlloosheid van SMS-taal is ʼn nuwe soort vryheid. Hulle rebelleer teen almal wat stywe Afrikaans gebruik omdat dit hulself teen die embarassering van swak spelling tydens hulle tienerjare, wanneer hulle cool moet wees, beskerm. Sean Burger (16) sê: SMS is leka! Jy hoefi te worry hoe jy spelie. 3 Tyd en plek is baie belangrik wanneer jy SMS-taal gebruik. Daar is nie tyd vir lang boodskappe nie. Hoe anders kan jy tyd spaar as om selfgemaakte lyste afkortings en selfs letter- en syferkombinasies te gebruik? Afkortings soos dnk (dankie), cl. (cool), lu (love you), j (jy) is algemeen. Woorde word na willekeur verkort sodat dubbelkonsonante of vokale enkel word: blomme word blome, jammer verander na jamr en weer word wr, terwyl gaan gn word. Fonetiese spelling word deur almal gebruik en selfs ouer mense begin dit in hulle selfoonboodskappe gebruik: bietjie word [biki], verduidelik verander na [verduitlik], terug na [trug], ens. Leestekens en hoofletters word emosionele woorde. Skryftekens mors tyd en plek en wie, vra ek jou, gaan die reël van die dubbele ontkenning (die twee nie s) toepas? 4 SMS-taal, soos daar vandag algemeen na verwys word, is oral; ongelukkig nie net in SMS e en WhatsApps nie! Die woorde plak in sinne. Hulle verpoos in paragrawe en kom gereeld in opstelle voor en so maak leerlinge hulle eie verkeerde taal- en spelreëls in Afrikaans en Engels. Dit is hartseer dat baie leerlinge nie meer SMS-taal en korrekte Afrikaans of Engels uitmekaar ken nie. Omdat leerlinge minder lees, kan hulle nie die spelling van woorde herken nie. As hulle wel lees, is dit nie boeke nie, soms wel tydskrifte, maar gewoonlik lees Afrikaanse kinders Engelse publikasie om hulle addisionele taal te verbeter. Verder het hulle tegnologiese stokperdjies ook baie min taalvaardigheid nodig.

4 4 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 5 Selfs op universiteite is dit moeilik vir lektore om studente van die duimtaal te probeer wegkry. Die taal van eerstejaarstudente is baie swak, want hulle kan nie meer in volsinne praat nie aangesien hulle te besig is om te tik! Tog besef studente wanneer hulle begin werk dat dit belangrik is om goed te kan skryf en reg te spel. Hopelik is dit dan nie te laat nie, want die SMS-skryfstyl kan die taal in die toekoms miskien wel permanente skade doen. 6 Jong taalgebruikers moet verstaan dat taal- en spelreëls nodig is sodat daar nie misverstande is wanneer mense kommunikeer nie. Ons moet die taal aanpas, want dit moenie te formeel en verwyderd wees van die gebruikers daarvan nie. As ons die taal te veel aanpas, sal dit sy identiteit verloor en ʼn gemengde taal word. Gebruik maar julle SMS-taal, maar doen dit verantwoordelik sodat julle nie die oorsaak is dat Afrikaans (en Engels) negatief beïnvloed word nie! Woordeboekgebruik: [Aangepas: Los lit b.nw., bw. Reël loos b.nw., bw. Wil le keur s.nw. Plak ww. Ver poos ww. Mis ver stand s.nw. Ver wy der(d) ww. Nie styf nie, natuurlik, ongedwonge. Sonder reëls, ordeloos, deurmekaar. Geen taal is reëlloos nie. Sonder reëls of sonder dat jy daaroor dink. Jou sonder toestemming of eiendomsreg vestig. Sy het haar op haar pa se stoel geplak en daar bly sit. Rus, ruk bly. Laat ons eers hier verpoos voor ons verder gaan. Iemand of mekaar verkeerd verstaan. Daar was ʼn misverstand tussen die vriende oor wie se boek dit is. Vervreem, skei. Die probleem tussen die man en die vrou het hulle van mekaar verwyder.

5 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V Haal EEN woord in paragraaf 1 aan wat die nuwe generasie tegnologiese tieners beskryf. (1) 1.2 Waar vind ons ʼn virtuele wêreld? (1) 1.3 Hoekom verkies die nuwe generasie tieners SMS-taal? (1) 1.4 Noem TWEE dinge wat belangrik is om in ag te neem wanneer jy ʼn SMS, WhatsApp of BBM skryf. (Paragraaf 3) (2) 1.5 Hoekom, dink jy, rebelleer die jongmense teen stywe Afrikaans (en Engels)? (1) 1.6 Verduidelik die volgende onderstreepte woord: Jongmense wil cool wees en nie worry oor hoe jy spelie! (1) 1.7 Hoekom kan kinders nie meer goed spel nie? (1) 1.8 Hoekom, dink jy, moet ʼn mens nie net in jou eie huistaal boeke en tydskrifte lees nie? (1) 1.9 Hoekom kan die onderstreepte woorde as emosionele woorde beskryf word? Ek het in die eksamentyd, terwyl ek moes leer, gewhatsapp en toe het MY MA MY FOON AFGEVAT! (1) 1.10 Slegs jongmense en tieners gebruik SMS- en fonetiese taal Is hierdie stelling waar of onwaar? (1) Haal ʼn deel van ʼn sin (paragraaf 3) aan om jou antwoord in VRAAG te motiveer. (1) 1.11 Wanneer begin mense besef dat hulle goed moet skryf en reg moet begin spel? (1) 1.12 Hoekom, dink jy, sukkel lektore op universiteite of kolleges om SMS-taal by studente af te leer? (2) 1.13 Wat beteken duimtaal? (1) 1.14 Hoekom, dink jy, kan SMS-taal permanente skade aan ʼn persoon se spelling doen? (2) 1.15 Verduidelik hoekom dit hartseer is, dat leerlinge nie meer SMS-taal en Standaard-Afrikaans (of Engels) uitmekaar ken nie. (1)

6 3 6 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 1.16 Hoekom, dink jy, kan daar misverstande in kommunikasie wees as SMStaal gebruik word? (2) Word die uitdrukking in die titel, Klets, flankeer en skinder met duime..., letterlik of figuurlik gebruik? (1) Gee ʼn rede vir jou antwoord in VRAAG (1) Lees die onderstaande stuk goed deur en beantwoord die vrae wat volg In hoeveel lande (in totaal) is die Ebola-epidemie die ergste? (1) 1.19 Watter EEN woord in paragraaf 3 sê vir ons dat die WGO nie doodseker is nie, dat meer as mense oor 6 9 maande met die virus besmet sal wees? (1) 1.20 Kies die antwoord vir die volgende stelling wat nie korrek is nie. Skryf slegs die vraagnommer en letter as jou antwoord neer, bv E. ʼn Epidemie is ʼn siekte wat... A vinnig versprei en dan na ʼn tyd verdwyn. B wat net in ʼn sekere gebied is. C gou oor ʼn land of groter gebied versprei en nie ʼn kuur het nie. D vinnig oor kontinente versprei en nie ʼn kuur het nie. (1)

7 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V Kies die korrekte antwoord tussen hakies. Dit gaan R5,7 miljard kos om die Ebola-epidemie te (kontroleer/stop). (1) 1.22 Hoeveel mense is tussen 1976 en 2012 aan die Ebola-virus dood? (1) 1.23 Haal EEN woord aan wat sê dat die Demokratiese Republiek van die Kongo nie as deel van die groot Ebola-uitbreek gesien word nie. (1) 1.24 Hoekom, dink jy, moet wêreldleiers by die beheer van die Ebola-virus betrokke raak? (1) TOTAAL AFDELING A: 30

8 8 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) AFDELING B: OPSOMMING VRAAG 2 INSTRUKSIES Lees die teks hieronder deur en voer die instruksies uit. Noem SEWE dinge wat motorbestuurders kan doen om brandstofverbruik te verminder. Skryf die wenke puntsgewys neer. Nommer die sinne van 1 tot 7. Laat ʼn reël tussen elke wenk oop. Jou opsomming mag nie langer as 70 woorde wees nie. Dui die KORREKTE getal woorde aan die einde van die opsomming aan. WAT MOTORBESTUURDERS KAN DOEN OM BRANDSTOFVERBRUIK TE VERMINDER 1 Brandstofpryse styg en motoreienaars se sakke raak al leër, maar almal moet ry: werk toe, skool toe of sommer net na ʼn vakansiebestemming toe. Daar is egter praktiese raad hoe om jou motor se brandstofverbruik te verminder. 2 Beplan jou uitstappies en take aan die begin van die week sodat jy alles wat jy in een omgewing moet doen, op een slag kan klaarkry. Anders moet jy dieselfde roete meer as een keer ʼn week ry. 3 Hoe vinniger jy ry, hoe meer brandstof verbruik die motor; dus moet jy nie vinnig ry of resies teen ander motors jaag nie. 4 Moenie op voertuie voor jou afjaag net om dan hard en vinnig te stop nie. Dit mors nie net baie brandstof nie, maar dit is ook gevaarlik. Ry liewer stadig en stop egalig. 5 Dit vreet brandstof wanneer jy die versneller vinnig en diep intrap met die wegtrek of die rewolusies van die motor te hoog opjaag. Trek daarom stadig by ʼn stopstraat of rooilig weg. 6 As jy met jou voet op die koppelaar of rem ry, verhoog dit nie net brandstofverbruik nie, maar ook slytasie. 7 Oop vensters bied weerstand wat brandstofverbruik tot 20% kan verhoog. Hou die motor se vensters toe as jy op die oop pad teen ʼn hoë spoed ry. 8 Hoe swaarder die vrag in die motor, hoe meer brandstof verbruik jy. Jy moet daarom nie met onnodige bagasie rondry nie. 9 Bande wat nie styf genoeg gepomp is nie, verhoog jou brandstofverbruik en kan boonop baie gevaarlik wees. Onthou dus om die druk in jou bande weekliks te toets. [Verwerk uit: Die Burger Motorbylae, 2012] TOTAAL AFDELING B: 10

9 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 9 AFDELING C: TAAL VRAAG 3: ADVERTENSIE Die vrae wat volg, is op die advertensie hieronder gebaseer. [Verwerk Uit: Huisgenoot, 26 September 2013, bl.53]

10 10 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 3.1 Voltooi die sin: Die advertensie is ʼn voorbeeld van ʼn manipulerende teks. Dit beïnvloed die leser om... (1) 3.2 Wie is die teikenmark van die advertensie? (1) 3.3 Hoekom word die woorde, spesiaal vir ons kinders, in die advertensie gebruik? (1) 3.4 Wat is die slagspreuk van die advertensie? (1) 3.5 Hoekom word die verkleiningsvorme lyfies en kampioentjies gebruik? (1) 3.6 Hoekom, dink jy, gebruik die adverteerder baie byvoeglike naamwoorde, bv. heerlike en voedsame kaasskywe, ekspert kaasmakers, ideale oplossing, vervelige toebroodjies, heerlike ete? (1) 3.7 Hoekom is daar ʼn hamburger en ʼn toebroodjie op die seuns se arms? (1) 3.8 Hoekom verskyn die woord Sjô, voor die slagspreuk van die advertensie? (1) 3.9 Kyk na die prentjie van die seuntjie. Wat beteken sy gebalde vuiste en die feit dat hy sy spiere wys? (1) 3.10 Wat beteken die Afrikaanse uitdrukking: in ʼn japtrap? (1) [10]

11 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 11 VRAAG 4: STROKIESPRENTE Die vrae wat volg, is op die strokies hieronder gebaseer. [Bron: http.//google.images.com]

12 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 4.1 Wat suggereer die dokter se woorde: Nou is daar geen skade nie... in strokie 1 raampie 2 oor Doekvoet? (1) 4.2 Hoekom is daar ʼn ellips (...) na Flo se woorde in strokie 2 raampie 2: Ek het ʼn paar resepte, maar ek kan nie dink wie om te nooi nie...? (1) 4.3 Hoe weet ons Flo is nie gelukkig met haar man, Andy, se antwoord nie? (Strokie 2, raampie 3) (1) 4.4 Hoe weet ons dat Neelsie direk met Meneer praat en nie van die meneer nie? (Strokie 3, raampie 1) (1) 4.5 Wat impliseer Neelsie se woorde: Was daar dan in daardie tyd al radio s? (Strokie 4, raampie 3) (1) 4.6 Ons kinderdae was een groot fees. (Strokie 2, raampie 2) Word bogenoemde stelling konnotatief of denotatief gebruik? (1) Gee ʼn rede vir jou antwoord in VRAAG (1) 4.7 Wat beteken die volgende idioom? (Skryf slegs die vraagnommer en letter as antwoord neer, bv. 4.7 E.) Om iemand se skoene vol te staan (verwys na strokie 3). A Om iemand anders se skoene te dra. B Om iemand se posisie suksesvol te beklee. C Iemand se skoene pas jou perfek. D Iemand se skoene is so gemaklik dat hy vir lang ure kan staan. (1) 4.8 Kyk na strokie 3, raampie 3. Hoe weet ons dat Neelsie dink? Gee ʼn rede. (1) 4.9 Hoekom word Sjoe! in strokie 1, raampie 1 groter geskryf en deur ʼn uitroepteken gevolg? (1) [10]

13 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 13 VRAAG 5: PROSA Die vrae wat volg, is op die artikel hieronder gebaseer. Prof. Vicki Lambert, hoof van die Sentrum vir Oefeningwetenskap en Sportgeneeskunde aan die Universiteit van Kaapstad, het gister gesê (5.1) Suid-Afrika se (5.2) kinders is te (5.3) vet en kinders van 6 tot (5.4) 19 jaar sit daagliks tot drie ure voor die TV en naweke selfs meer. Baie min van hulle is aktief. (5.5) Kinders speel nie meer nie en hoewel meer as die helfte geen speelgoed of ontspanningsgeriewe het nie, is daar (5.6) armer lande soos Kenia en Nigerië waar kinders (5.7) aktief is as in Suid-Afrika. (5.8) Kinders moet elke dag ʼn uur se oefening kry en in Suid-Afrika is dit sowat 20 minute, het Lambert gesê. Minder as twee-derdes van die (5.9) kinders wil nog aan liggaamsopvoeding (LO) deelneem. Tot ⅔ van alle (5.10) tieners in Suid-Afrika wil minstens drie keer per week kitskos eet en drink drie keer meer (5.11) gas+koeldrank (260 blikkies per persoon per jaar) as wat die wêreldgemiddelde is. Daar is ouer-onbetrokkenheid hierin. (5.12) Ouers moet wakker skrik, het Lambert gesê. Daar moet ook wetgewing wees wat die advertering van ongesonde kos vir kinders moet minder maak. (5.13) Kinders eet te veel kitskos, drink te veel gas+koeldrank en (5.14) speel te min. [Aangepas uit Gee die korrekte vorm van die onderstreepte woorde. Prof. Vicki Lambert het gister gesê Suid-Afrika se kinders is te vet. (1) 5.2 Verbind die sinne met die VOEGWOORD OMDAT. (1) Kinders is te vet. Hulle bring daagliks tot drie ure voor die TV deur. 5.3 Gee die INTENSIEWE VORM van die onderstreepte woord. Skryf slegs die woord as jou antwoord neer. Kinders in Suid-Afrika is vet. (1) 5.4 Skryf die getal 19 in woorde uit. (1) 5.5 Skryf die volgende sin in die LYDENDE VORM oor. Kinders speel nog sokker. (1) 5.6 Gee die TEENOORGESTELDE betekenis (antoniem) van die onderstreepte woord. Skryf slegs die woord as jou antwoord neer. In armer lande soos Kenia speel kinders meer as in Suid-Afrika. (1)

14 14 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 5.7 Gee die VERGROTENDE TRAP van die onderstreepte woord. Skryf slegs die woord as jou antwoord neer. Kinders in Kenia is aktief as kinders in Suid-Afrika. (1) 5.8 Skryf die volgende sin in die TOEKOMENDE TYD oor. Kinders moet elke dag ʼn uur se oefening kry. (1) 5.9 Herskryf die volgende sin in die ONTKENNENDE VORM. Kinders wil nog aan LO deelneem. (1) 5.10 Skryf die volgende sin in die VERLEDE TYD oor. Tieners wil minstens drie keer per week kitskos eet (1) 5.11 VERBIND die woord tussen hakies. Skryf slegs die woord as jou antwoord neer. Kinders drink drie keer meer (gas + koeldrank) as wat die wêreldgemiddelde is. (1) 5.12 Skryf die volgende sin in die DIREKTE REDE oor. Lambert het gesê dat ouers wakker moet skrik. (1) 5.13 Herskryf die volgende sin deur die korrekte INFINITIEF te gebruik. Kinders eet kitskos. Begin so: Kinders behoort nie... (1) 5.14 Skryf die volgende sin in die INDIREKTE REDE oor. Lambert vra: Hoekom speel kinders te min? (1) [14]

15 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 15 VRAAG 6: PRENT Die vrae wat volg, is op die prent hieronder gebaseer. Gebruik die woorde in die lys hieronder om sinne korrek te voltooi. lê met lei tackies tekkies vir rou onbeskof uit by 6.1 Die seun het sy... aan sy voete. (1) 6.2 Die seun is kwaad... sy ma. (1) 6.3 Die seuntjie... op sy bed. (1) 6.4 Die seun is..., want hy wil nie luister nie. (1) 6.5 Die skoene val... die kassie uit. (1) 6.6 Gebruik die onderstreepte werkwoord as ʼn selfstandige naamwoord in ʼn sin. Die seun kam sy hare. (1) [6] TOTAAL AFDELING C: 40 GROOTTOTAAL: 80

16

17 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 11 NOVEMBER 2015 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 MEMORANDUM PUNTE: 80 Hierdie memorandum bestaan uit 15 bladsye.

18 2 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) AFDELING A: KYK- EN LEESBEGRIP ASSESSERINGSRIGLYNE Spelfoute in eenwoord-antwoorde word NIE gepenaliseer NIE, behalwe as die spelling die woordbetekenis verander. Penalisering geskied slegs as die spelling van die kernwoord die antwoord se betekenis verander. As ʼn taalfout die betekenis van die antwoord verander, word geen punt toegeken nie. Indien ʼn spelfout die betekenis van ʼn eenwoord-antwoord verander, word geen punt toegeken nie. Spel- en taalfoute in langer antwoorde word nie gepenaliseer nie omdat die fokus op begrip is. By oop vrae verdien die rede/motivering die punt. GEEN punt word toegeken vir JA/NEE//EK STEM SAAM/EK STEM NIE SAAM NIE. Kandidate hoef nie laasgenoemde te skryf indien die motivering JA/NEE//EK STEM SAAM/EK STEM NIE SAAM NIE insluit/impliseer nie. Vir vrae wat aanhalings uit die leesstuk verg, word NIE GEPENALISEER indien die aanhalingstekens ontbreek NIE. Waar eenwoord-antwoorde gevra word en die kandidaat gee ʼn volsin, is dit korrek MITS die korrekte woord onderstreep of op een of ander wyse uitgelig word. Die kandidaat kan ook die antwoord begin met: Die woord is... By vrae wat een feit/punt of twee/drie feite/punte vereis en die kandidaat gee ʼn hele reeks: - Sien SLEGS die vereiste feit(e)/punt(e) na. - Indien die feit(e)/punt(e) met merkers aangedui is, word die eerste antwoord(e) per merker nagesien. Indien ʼn antwoord in meer as een sin aangebied word en die sin/sinne lei direk tot die antwoord, word die punt vir die korrekte feit toegeken. Indien die kandidaat woorde uit ʼn ander taal gebruik as die taal waarin die vraestel verskyn, word daardie vreemde woorde geïgnoreer. Indien die antwoord sonder daardie vreemde woorde sinvol in Afrikaans is, word die kandidaat NIE GEPENALISEER NIE. Indien die vreemde woord in die antwoord vereis word, is dit aanvaarbaar. Aanvaar dialektiese variasies. Vir meervoudigekeuse-vrae word sowel die letter as die korrekte antwoord aanvaar.

19 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 3 VRAAG 1: ARTIKEL NR. ANTWOORD PUNT DENK- VLAK 1.1 Milleniumkinders (1) Selfoon óf Rekenaar óf Televisie (Slegs een voorbeeld vir ʼn punt) (1) Dit beskerm hulle teen die embarassering van swak spelling. óf Hulle kom in opstand (rebelleer) teen almal wat stywe / suiwer/korrekte Afrikaans gebruik/praat/skryf. (1) Tyd en plek (2) Dit gee hulle nuwe vryheid. óf Daar is minder reëls om te volg. óf Hulle hoef nie bekommerd te wees oor hoe om te spel nie. óf Hulle hoef nie bekommerd te wees oor hoe om te praat nie. Hulle hoef nie bekommerd te wees oor hoe om te skryf nie. óf Hulle kan skryf net soos hulle praat. (Of soortgelyke antwoord) (1) Hulle is oulik en wil in die mode wees. óf Hulle is byderwets. óf Hulle doen iets wat almal goedkeur. óf Hulle is modern. óf Hulle is aantreklik. óf Hulle is deel van die in-groep. óf Hulle is bakgat. óf Hulle is vriendelik en maklik om mee te gesels. óf Dit is maklik om met hulle oor die weg te kom. (Of soortgelyke antwoord) (1) Kinders lees nie meer nie. óf Hulle steur hulle nie meer aan spelreëls nie. óf Hulle tegnologiese tydverdrywe het min taalvaardigheid nodig. (Enige 1) (1) Mens lees boeke in ʼn ander taal om jou addisionele taal te verbeter. óf ʼn Mens lees om jou taalvaardigheid in ʼn ander taal te verbeter. óf Jy sal met ander mense kan kommunikeer/(anderstalige) TVprogramme verstaan. (Of soortgelyke antwoord) (1) 1

20 4 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 1.9 Dit beklemtoon die sin. óf Dit word in hoofletters geskryf. óf Dit skree die woorde uit. óf Dit wys dat die persoon kwaad is. (Of soortgelyke antwoord) (1) onwaar (1) selfs ouer mense begin dit in hulle selfoonboodskappe gebruik. (1) (3) 1.11 Wanneer hulle begin werk. (Of soortgelyke antwoord) (1) Studente is so gewoond aan SMS-taal, hulle kan nie meer reg spel nie. óf Studente het hulself verkeerd geleer; daarom kan hulle nie meer spel nie. óf Studente lees nie baie nie; daarom kan hulle nie die regte spelling van woorde erken nie. óf SMS-taal het permanente skade gedoen. (Of soortgelyke antwoord) (2) SMS-taal óf Fonetiese taal óf Tienertaal óf Verkorte taal óf Afgekorte taal (Enige een) (1) Hulle het nooit reg leer spel nie. óf Hulle het in ʼn gewoonte gekom om SMS-taal te gebruik en kan nie meer normaal spel nie. óf Dit is te maklik om SMS-taal te gebruik en nou kan hulle nie oorskakel na normale skryftaal nie. (Of soortgelyke antwoord) (2) Leerlinge lees minder en hulle kan nie die spelling van woorde herken nie. óf Hulle sien/aanvaar die SMS-taal as normale/korrekte taal. (1) Nie almal kan SMS-taal verstaan nie en kan daarom afkortings verkeerd interpreteer. óf Baie min mense ken die afkortings / fonetiese spelling en kan glad nie die boodskap verstaan nie. (Of soortgelyke antwoord) (2) 3

21 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V Letterlik (1) Die mense sit fisies met hulle duime en tik boodskappe vir andere. óf Die mense gesels, en flankeer en skinder deur vir ander mense te tik (met hulle duime). (Of soortgelyke antwoord) (1) Vyf lande/5 lande (1) Voorspel (1) B/ʼn siekte wat net in ʼn sekere gebied is. (1) kontroleer (1) mense (1) Aparte (1) Ander lande se leiers moet betrokke raak om te help keer dat die epidemie verder versprei óf Ander lande se leiers moet mediese bystand gee. óf Ander lande se leiers moet help met finansiële skenkings om dié lande te help. óf Alle lande se leiers moet dokters en verpleegpersoneel stuur om dié lande te help. (Of soortgelyke logiese antwoord binne konteks.) (1) 3 TOTAAL AFDELING A: 30

22 6 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) AFDELING B: OPSOMMING INSTRUKSIES ALGEMEEN Lees die hele opsomming om ʼn geheelindruk te kry. Beplanning is nie nodig nie. Indien rofwerk/beplanning gedoen word, let op die volgende: o Indien die beplanning in potlood aangebied word, word dit as rofwerk beskou en die tweede aanbieding word nagesien. o Indien die eerste poging in pen aangebied word, word daardie poging as die finale antwoord beskou. Indien daar twee feite in een sin gegee word, word slegs die eerste feit nagesien. Die tweede feit word geïgnoreer. Indien daar twee sinne by een koeëlpunt gegee word, word slegs die eerste sin nagesien. Som die feite sovêr as moontlik in jou eie woorde op. Kandidate hoef nie ʼn TITEL te verskaf nie. Indien afkortings in die opsomming voorkom, word elke afkorting volgens die getal woorde wat dit voorstel getel, byvoorbeeld, d.w.s. = 3 woorde. Indien die kandidaat die opsomming in paragraafvorm aanbied, word die eerste 7 sinne (eerste 75 woorde) van die paragraaf nagesien. LET DAAROP DAT DIE OPSOMMING MEER AS EEN MOONTLIKHEID BINNE N PARAGRAAF BEVAT. DIE NASIENER MOET DUS NOUKEURIG LEES! KEN DIE TAALPUNTE SÓ TOE VIR FEITE WAT NIE DIREKTE AANHALINGS IS NIE: NB: Die hoofgedagte kan in ʼn volsin of in ʼn sinsnede aangebied word, SOLANK DIT SINVOL IS. Punte 1 3 feite korrek 1 punt 4 5 feite korrek 2 punte 6 7 feite korrek 3 punte KEN DIE TAALPUNTE SÓ TOE VIR DIREKTE AANHALINGS: NB: Die hoofgedagte kan in ʼn volsin of in ʼn sinsnede aangebied word, SOLANK DIT SINVOL IS. Punte 6 7 aanhalings geen punte vir taal word toegeken nie 1 5 aanhalings 1 punt vir taal word toegeken AANBEVELING: SKRYF DIE PUNTE SOOS VOLG NEER (horisontaal/vertikaal): Feit 7 Taal 3 Totaal 10 LET WEL Formaat: Selfs al word die opsomming in die verkeerde formaat aangebied, moet dit geassesseer word. Kandidate word nie gepenaliseer indien die opsomming in die verkeerde formaat aangebied is nie.

23 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 7 Woordtelling: Nasieners tel die getal woorde indien dit te lank lyk. Indien die kandidate se opsomming te lank is (meer as 70 woorde), word 5 ekstra woorde toegelaat en die res van die opsomming word nie nagesien nie. Geen punte word afgetrek indien die kandidaat nalaat om die getal woorde wat gebruik is, aan te dui nie. Indien die opsomming minder as die voorgeskrewe woorde bevat (minder as 70), maar dit bevat al die hoofgedagtes, word die kandidaat nie gepenaliseer nie.

24 8 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) AFDELING B: OPSOMMING VRAAG 2: INSTRUKSIES OPDRAG: Skryf 7 wenke wat motorbestuurders kan doen om brandstofverbruik te verminder, neer. Daar kom 9 moontlike feite in die leesstuk voor. Die onderstreepte sinne kan moontlik direk aangehaal word. Wees bedag daarop dat kandidate WENKE moet neerskryf en nie algemene feit oor bestuursvermoë nie. WAT MOTORBESTUURDERS KAN DOEN OM BRANDSTOFVERBRUIK TE VERMINDER 1. Brandstofpryse styg en motoreienaars se sakke raak al leër, maar almal moet ry: werk toe, skool toe of sommer net na ʼn vakansiebestemming toe. Daar Geen wenk nie is egter praktiese raad hoe om jou motor se brandstofverbruik te verminder 2. Beplan jou uitstappies en take aan die begin van die week sodat jy alles wat jy in een omgewing moet doen, op een slag kan klaarkry. Anders moet jy dieselfde roete meer as een keer ʼn week ry. 3. Hoe vinniger jy ry, hoe meer brandstof verbruik die motor; dus moet jy nie vinnig ry of resies teen ander motors jaag nie. 4. Moenie op voertuie voor jou afjaag net om dan hard en vinnig te stop nie. Dit mors nie net baie brandstof nie, maar dit is ook gevaarlik. Ry liewer stadig en stop egalig. 5. Dit vreet brandstof wanneer jy die versneller vinnig en diep intrap met die wegtrek of die rewolusies van die motor te hoog opjaag. Trek daarom stadig by ʼn stopstraat of rooilig weg. 6. As jy met jou voet op die koppelaar of rem ry, verhoog dit nie net brandstofverbruik nie, maar ook slytasie. 7. Oop vensters bied weerstand wat brandstofverbruik tot 20% kan verhoog. Hou die motor se vensters toe as jy op die oop pad teen ʼn hoë spoed ry. 8. Hoe swaarder die vrag in die motor, hoe meer brandstof verbruik jy. Jy moet daarom nie met onnodige bagasie rondry nie. 1 Uitstappies moet beplan en gekombineer word om ekstra ry uit te skakel. 2 Moenie resies jaag nie. anders gestel: Moenie te vinnig ry nie. 3 Moenie vinnig stop of op motors afjaag nie. anders gestel: Jy moet stadig ry en egalig rem 4 Trek stadig weg (en moenie die rewolusies van die motor te hoog opjaag nie). 5 Jy moenie op die rem of koppelaar ry nie. 6 Moenie met oop vensters ry nie. anders gestel: Moenie, as jy vinnig ry, jou vensters oopmaak nie omdat dit windweerstand bied. 8 Moenie ekstra swaar bagasie in jou kar rondry nie.

25 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V Bande wat nie styf genoeg gepomp is nie, verhoog jou brandstofverbruik en kan boonop baie gevaarlik wees. Onthou dus om die druk in jou bande weekliks te toets. 9 Jou bande moet styf gepomp wees. (Toets weekliks die banddruk is nie ʼn wenk om brandstof te bespaar nie. Jy kan toets en steeds met pap bande ry!) TOTAAL AFDELING B: 10

26 10 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) AFDELING C: TAAL ASSESSERINGSRIGLYNE WOORD- EN SINSTRUKTURE Spelling moet korrek wees om punte te verdien. Die standaardvariant geld. Wanneer slegs een woord as antwoord gevra word, kry die kandidaat geen punte indien die opdrag nie uitgevoer is nie. (Kandidate moet nie die hele sin skryf nie, indien daar gevra word om net die woord te skryf.) Wanneer verlede tyd getoets word, moet ge- as EEN WOORD met die werkwoord geskryf word. Wanneer die infinitief getoets word, moet te in verbinding met die infinitief as TWEE WOORDE geskryf word. Verder tel spelling glad nie (indien anders vereis word veral met een woord antwoorde) behalwe waar spelling getoets word. Taalfoute word gepenaliseer waar taalstrukture gevra word. Waar afkortings getoets word, moet die punktuasie ook korrek wees om n punt te verdien. Vir meervoudigekeuse-vrae word sowel die letter as die korrekte antwoord aanvaar. Streekstaal kan nie in ag geneem word nie. Indien die opdrag lui dat die kandidaat die sin soos volg moet begin, hoef die hele sin nie uitgeskryf te word nie. LET WEL: Waar advertensie- en strokiesprenttegnieke gevra word, tel taal- en spelfoute nie, tensy dit die betekenis van die sin beïnvloed. Indien die opdrag lui dat die kandidaat die sin moet oorskryf, moet die hele sin uitgeskryf word.

27 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 11 VRAAG 3: ADVERTENSIE NR. ANTWOORD REDE PUNT (Lancewood) kaas te koop. (Of soortgelyke antwoord) DENK- VLAK Herkenning van asook die funksionaliteit en impak van manipulerende taal. (1) Ouers met jong kinders. óf Kinders wat wil hê ouers moet kaas koop. óf Skoolkoshuise óf Kinders wat sterk lyfies wil hê. (Of soortgelyke antwoord) Analisering van die boodskap om sodoende die teikenmark te identifiseer. (1) Om op die emosie van die ouers/ kinders te speel om die kaas te koop. (Of soortgelyke antwoord) Kennis van die funksionaliteit en impak van die gebruik van emosionele oorredende taal in advertensies. (1) Lekker kan ook voedsaam wees. óf Kieskeurig oor kaas. Die herken en uitken van die advertensieslagspreuk teenoor die maatskappy se leuse. (1) Die fokus van die advertensie is op jong kinders/klein kindertjies. (Of soortgelyke antwoord) Om woordgebruik binne konteks en vir effek te herken en te verstaan. (1) (3) 3.6 Die advertensie speel op die emosie van die leser dat daar nie beter kaas vir kinders is nie. óf Die advertensie speel op die emosie van die leser dat die kaas gesond is. óf Die advertensie speel op die emosie van die leser dat die kaas uitstekend gemaak word. (Of soortgelyke antwoord) 3.7 Die hamburger en toebroodjie wys dat dit die kind sterk maak. óf Die seun se spiere word beklemtoon dat hy sterk is. óf Dit sluit by die trefwoorde van die advertensie (bou sterk lyfies in ʼn japtrap) aan. óf Kaas word in hamburgers en toebroodjies gebruik om dit smaaklik / lekkerder te maak. (Of soortgelyke antwoord) Kennis van die funksionaliteit en impak van adjektiewe in advertensies. Kennis van die impak van die visuele en die oordra van die boodskap deur die visuele. (1) 3 (1) 4

28 12 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) 3.8 Sjô verwys dat iets ongelooflik/ buitengewoon is. óf Sjô word as ʼn uitroep gebruik dat iets wonderlik is. (Of soortgelyke antwoord) 3.9 As iemand wil wys dat hy sterk is, is dit gewoonlik die (liggaams) houding wat hy inneem. óf Hy wys dat hy sterk is. (of enige logiese antwoord) 3.10 Vinnig óf ʼn Kort rukkie óf Dit neem nie lank nie. óf Gou-gou (Of soortgelyke antwoord wat wys dat die kandidaat verstaan dat dit vinnig gebeur.) VRAAG 4: STROKIESPRENTE Kennis van die impak wat woorde op die oordra van die boodskap het. Kennis van die impak van die visuele en die oordra van die boodskap deur die visuele. Om manipulerende woordeskat binne konteks te verstaan en die betekenis van die woord te ken. (1) 3 (1) (4) (1) (1) [10] NR. ANTWOORD REDE PUNT 4.1 Daar is niks in Doekvoet se kop nie. óf Begrip en verstaan van Doekvoet het nie ʼn brein nie. óf suggestie binne Doekvoet is dom. óf konteks. Doekvoet se kop is leeg. (Of soortgelyke antwoord) DENK- VLAK (1) Flo dink wie om te nooi. óf Flo wag vir ʼn antwoord van haar man omdat sy nie weet wie om te nooi nie. (Of soortgelyke antwoord) 4.3 Haar mond is getrek. óf Haar oë het ʼn kwaai trek. óf Sy staan met haar arms gevou. óf Haar liggaamstaal/gesigsuitdrukking wys dat sy kwaad is. (Of soortgelyke antwoord) 4.4 Hy spreek die meneer direk aan. óf Die aanspreekvorm Meneer, is met ʼn hoofletter geskryf. (Of soortgelyke antwoord) Kennis van funksionele gebruik van leestekens in ʼn strokie. Begrip en verstaan van visuele aanwysings/ riglyne van liggaamstaal. Kritiese taalgebruik in visuele tekste. (1) 3 (1) 3 (1) Neelsie impliseer dat Meester/Meneer oud is. (Of soortgelyke antwoord) Geïmpliseerde taalgebruik in visuele tekste (1) 3

29 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V Denotatief óf Konnotatief Woordeskat en insig in die gebruik van figuurlike taal. (1) Dit word letterlik bedoel (denotatief). óf Hy bedoel dat sy kinderdae lekker/ genotvol/opwindend/ens. Was (konnotatief). (Of soortgelyke antwoord) Woordeskat en insig in die gebruik van uitdrukkings. (1) B Kennis van idiomatiese taal. (1) Die spraakborrel het sirkels na Neelsie toe wat beteken dat hy dink en nie praat nie. OF Hy druk sy vinger teen sy mond. (Of soortgelyke antwoord) 4.9 Dit (sjoe en!) is ʼn uitroep van verwondering. óf Dit (sjoe en!) is ʼn uitroep van ongeloof/ verligting. óf Dit wys dat Rooi Oog verlig is (want Doekvoet se besering kon erger gewees het. (Of soortgelyke antwoord) Begrip en verstaan van strokietegnieke. Funksionaliteit van emosionele uitdrukkings en leestekens. (1) 3 (1) 3 [10]

30 14 AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V1 (EC/NOVEMBER 2015) VRAAG 5: PROSA Aanvaar eenwoord-antwoorde met ʼn hoofletter of kleinletter. NR. ANTWOORD REDE PUNT 5.1 Suid-Afrikaanse Woordeskat (Koppelteken anders geen punt nie.) (1) 1 DENK- VLAK 5.2 Kinders is te vet OMDAT hulle daagliks tot drie ure voor die TV deurbring. (OMDAT groep 3. Bring skuif na die end van die sin en deurbring word as 1 woord gespel.) 5.3 Spekvet óf Moddervet 5.4 Negentien Neëntien (Indien lg. spelling gebruik word, moet die ë korrek wees.) Kennis van die indeling van voegwoorde in die korrekte groep. Woordeskat Korrekte spelling. (1) 2 (1) 1 (1) Sokker word nog deur kinders gespeel. (Die hele sin moet korrek wees vir ʼn punt.) Gebruik aktiewe passiewe vorm: teenwoordige tyd. V + word + DEUR + O + GE(ww) (1) Ryker (Die woord moet korrek gespel word vir ʼn punt.) 5.7 Aktiewer (Die woord moet korrek gespel word vir ʼn punt.) 5.8 Kinders sal elke dag ʼn uur se oefening moet kry. (Die hulpwerkwoord MOET in die korrekte posisie geplaas word vir ʼn punt.) 5.9 Kinders wil NIE MEER aan LO deelneem nie. (NOG verander na NIE MEER met die dubbel NIE aan die einde van die sin vir ʼn punt.) 5.10 Tieners wou minstens drie keer per week kitskos eet/geëet het. (Korrekte verandering van wil na wou in die meervoud. geëet het opsioneel.) Woordeskat. Gebruik van die vergrotende trap. Gebruik van die toekomende tyd. Kennis en korrekte gebruik van die ontkennende vorm/ negatief. Gebruik van die verlede tyd. (1) 1 (1) 1 (1) 2 (1) 1 (1) 2

31 (EC/NOVEMBER 2015) AFRIKAANS EERSTE ADDISIONELE TAAL V Gaskoeldrank Korrekte spelling (1) Lambert het gesê: Ouers moet wakker skrik. (Korrekte gebruik van dubbelpunt en aanhalingstekens. Die sin en punktuasie moet korrek neergeskryf word vir ʼn punt.) 5.13 Kinders behoort nie kitskos te eet nie. (Kennis dat na behoort nie om te volg nie. Sin moet korrek wees vir ʼn punt.) 5.14 Lambert vra hoekom kinders te min speel. (Kennis dat indien ʼn vraagwoord, in die geval hoekom, gebruik word, word of nie gebruik nie. Die hoofwerkwoord, speel, skuif na die end van die sin) Sin moet korrek oorgeskryf word vir ʼn punt.) VRAAG 6: PRENT Gebruik van die direkte rede. Korrekte toepassing van die infinitief. Gebruik van die indirekte rede. (1) 2 (1) 2 (1) 2 [14] NR. ANTWOORD REDE PUNT 6.1 tekkies Woordeskat. (1) vir Woordeskat. (1) lê Woordeskat. (1) onbeskof Woordeskat. (1) by Woordeskat. (1) 1 DENK- VLAK 6.6 Die seun gebruik ʼn kam om sy hare te kam. Die kam lê op die vloer. Woordeskat. (1) 1 [6] TOTAAL AFDELING C: 40 GROOTTOTAAL: 80