Economische en geografische dynamiek in stad en regio

Transcriptie

1 Economische en geografische dynamiek in stad en regio Beeld van Nederland en NO Fryslan Overwegingen voor strategie Presentatie voor Netwerk Noordoost, Burgum 12 april 2016 Pieter Tordoir GPIO, Universiteit van Amsterdam Telos, Tilburg University Ruimtelijk Economisch Atelier Tordoir

2 Outline Nationaal beeld: de veranderende geografie van Nederland Regionaal beeld: economische en maatschappelijke dynamiek NO Fryslân Overwegingen t.a.v. regionale ontwikkelingsstrategie:

3 Nationale dynamiek: de veranderende geografie van Nederland Vraag Ministerie van BZ: wat is de ruimtelijke structuur en dynamiek van economische en maatschappelijke samenhang binnen Nederland, en hoe kan het binnenlands bestuur daar in meebewegen Antwoord door precieze kartering van ruimtelijke samenhang in economie en samenleving Met hulp van geavanceerd GIS, gevuld met vele reeksen van CBS microdata Nadruk op ruimtelijke relaties: verplaatsingen en verhuizingen, uitgesplitst naar kenmerken van personen en bedrijven

4 ruimtelijke kanteling Nederland: traditioneel een land van stadsgewesten en streken, de dagelijkse leefomgeving waarbinnen sociale en economische integratie plaatsvind Die kernstructuur verandert fundamenteel onder invloed van schaalvergroting en specialisatie: het land integreert steeds meer tot een mega-metropool ofwel stadsstaat Maar die opschaling kent wel zeer verschillende snelheden en implicaties voor verschillende groepen in de samenleving. Niet alleen de netwerken maar ook de mazen worden groter Gevolg: toenemende ruimtelijke scheidslijnen aan de randen van het stedelijk netwerk en binnen stadsregio s

5 verschillende snelheden Ruimtelijk mozaïek van verschillende groepen: Hoogopgeleide jonge generatie netwerkstedelingen en de kenniseconomie bewegen zich in een nationaal centraalstedelijk netwerk: de nieuwe stadsstaat Suburbane stadsringen blijven het domein van klassiek gezinsleven, maar daarbinnen wel scherpere sociaaleconomische scheidingen en homogenisering Ondernemende plattelandsstreken vormen een eigenstandig netwerk Mooie plattelandsstreken vormen eigenstandig netwerk Perifeer gelegen steden en plattelandsstreken: toenemende krimp en structuurproblematiek

6 trends en ombuigingen in banengroei, afwijkingen van de nationale ontwikkeling informatiegerichte activiteit Regioplan beleidsonderzoek persoonsgerichte activiteit

7 Regioplan beleidsonderzoek Daily urban & regional systems in Nederland (op basis van dagelijkse verplaatsingen, 85-09) gemeenten van herkomst (rood) en bestemming (blauw)

8 Ontwikkeling van het DUS tussen 1985 en 2009: grote generatieverschillen generatie jaar Regioplan beleidsonderzoek generatie 40+ jaar

9 beleidsonderzoek Regioplan Voeding van het DUS-netwerk: binnenlandse verhuizingen gemeenten van herkomst (rood) en bestemming (blauw) gemiddelde stromen verandering van stromen, 99-12

10 Regioplan beleidsonderzoek Binnenlandse verhuizingen, werkenden gemeenten van herkomst (rood) en bestemming (blauw) Mbo-niveau HBO/ac. niveau

11 Binnenlandse verhuizingen, huishoudtypes gemeenten van herkomst (rood) en bestemming (blauw) Gezinnen met kinderen Empty Nesters

12 Dynamiek NO-Fryslan NO Fryslan is grotendeels echt buitengebied : - regio ligt m.u.v. Burgum nauwelijks in stedelijke invloedssferen - regio vormt echter ook nauwelijks een eigenstandige streek Gevolg: beperkte motoren voor economische en maatschappelijke vitaliteit Verschuiving zwaartepunt naar A7-zone speelt regio extra parten Lichtpunt: Kollum/Buitenpost profiteren steeds meer van centrale (OV-)ligging voor kenniswerk

13 Daily urban & regional system (DUS): woonwerkpendel Structuur ( 99-09) Ontwikkeling ( 85-98/ 99-09)

14 Daily urban & regional system: verzorging en sociaal verkeer ( 99-09) Structuur verzorgingsverkeer Structuur sociaal en recreatief verkeer

15 Voeding DUS: werkplekverplaatsingen Perdiode periode 06-12

16 Werkplekverplaatsingen 99-12: sectoren Productie commerciele diensten publieke diensten

17 Werkplekverplaatsingen: kennisniveau MBO niveau HBO/Ac. niveau

18 Voeding DUS: verhuizingen werkenden MBO niveau werkenden HBO/Ac. niveau

19 verhuizingen, inkomensgroepen middeninkomens hoge inkomens

20 Verhuizingen leeftijdsgroepen 18-29: structuur ontwikkeling 30-39: structuur ontwikkeling 40-59: structuur ontwikkeling 60+: structuur ontwikkeling

21 Verhuizingen gezinnen structuur ( 99-12) ontwikkeling (99-05/ 06-12)

22 Overwegingen t.a.v. ontwikkelingsstrategie Algemeen: op weg naar ontwikkelingsmodel krachtige streek - Samen sterker: bovenmatige interlokale samenwerking - Veerkracht en profilering van binnenuit : innovatie, experiment Economie: ontwikkelingsstrategie Glocal District - Globale kracht op basis van lokale netwerken, = 3 - Basis: related variety en co-evolution. Optimalisatie van kans op bruggen tussen bedrijven: uitwisseling technologie, marktkennis, mensen, diensten en voorzieningen - Wereldmarkt innovatieve constructietechnieken (metaal, hout, new materialen) geeft grote kansen. Daarnaast: toerisme & lokale cultuur - Vergt cultuuromslag in delen van het lokale MKB

23 Behoud kwaliteit voorzieningen en de leefomgeving: alle ruimte voor experiment en innovatie - Enorme uitdaging: zeer ijle en krimpende geo-structuur, terwijl toenemend deel van de bevolking juist weinig mobiel is - Alles uit de kast om structuur van aanbod en vraag te optimaliseren binnen afwegingsdriehoek bereikbaarheid kwaliteit - kosten - Ontwikkelingsrichting ruimtelijke clustering naar functie lijkt meest kansrijk (eindrapport Atlas NO Fryslan) Vergt: - voldoende (voor-)investeringsmiddelen (herstructureringen, nieuwe oplossingen). Dat wendt hoge kosten in de toekomst af! - Integrale regionale beleidsvorming en brede mandjes voor uitruil en compensatie van lokale belangen - Stok achter de deur voor onwillige of opportunistische partijen