THEMA VOOR HET DINER PENSANT VAN HET OPDRACHTGEVERSFORUM IN DE BOUW VAN 9 NOVEMBER 2011

Transcriptie

1 ICT/BIM EN BOUW THEMA VOOR HET DINER PENSANT VAN HET OPDRACHTGEVERSFORUM IN DE BOUW VAN 9 NOVEMBER 2011 I ICT/BIM EN BOUW / NOVEMBER 2011 Het Opdrachtgeversforum is een actieve kring van (semi-) publieke opdrachtgevers in de bouw en infrastructuur die vernieuwing en verdere professionalisering van het (semi-) publieke opdrachtgeverschap nastreven. 1

2 BIM (BOUW INFORMATIE MODEL) RON VOSKUILEN, Algemeen directeur Cluster Stadsontwikkeling Gemeente Rotterdam «De introductie van BIM in de bouwsector is de grootste stimulans van dit moment om de ketens in de bouw te verbeteren, faalkosten te reduceren en vernieuwing te bewerkstelligen. Voor bestaande en toekomstige professionals liggen hier grote kansen!» Inleiding In de hele keten, vanaf initiatief tot en met realisatie, worden veel data geproduceerd. Er wordt informatie uitgewisseld tussen de diverse rollen die vervuld worden door bedrijven, diensten en instellingen en vanzelfsprekend door de mensen die daar werken. Traditioneel gebeurde dat relatief eenduidig. De huidige en de komende generatie planners en bouwers werken in processen die met eigentijdse middelen ondersteund worden. Processen die steeds meer communicatie vereisen. Data en informatie kunnen dan gemakkelijk verloren raken. De behoefte van ketenpartners in het algemeen, dus ook van de opdrachtgever, om datamanagement op niveau in te zetten, neemt toe. Nieuwe samenwerkingsvormen tussen de opdrachtgever en opdrachtnemer stellen steeds hogere eisen aan transparantie en toetsbaarheid in processen. Zo kunnen risico s in alle fases van het bouwproces worden overzien en gemanaged. Het is noodzakelijk omdat (publieke) opdrachtgevers te allen tijde verantwoording moeten kunnen afleggen aan bestuur en/of financierende instelling. Ook kunnen opdrachtgever en gebruiker later de informatie gebruiken voor onderhoud en beheer. Verhoogde transparantie of toetsbaarheid kan een, nog te ontwikkelen, voordeel hebben voor het vergunningenbeleid en het handhaaf regime. Eerder constateerde het Opdrachtgeversforum in de bouw dat vooral opdrachtgevers, aan het begin van de keten, partners in de keten zouden moeten aanmoedigen bestaande middelen in te zetten gericht op informatievoorziening en communicatie. 3

3 Er zijn afspraken nodig om vorm en structuur te geven aan het nieuwe werken in de bouw. Dat biedt de opdrachtgever de mogelijkheid om de keten meer waarde te laten genereren en de risico s in het bouwproces beter te beheersen en te overzien. Vijf grote opdrachtgevers hebben het voortouw genomen. Zij beschikken over de schaalgrootte om showcases te leveren, zodat er van het nieuwe afsprakenstelsel geleerd kan worden. Het is voor hen ook een uitdaging om gebruikservaring door te geven aan andere publieke opdrachtgevers. Het Opdrachtgeversforum moedigt publieke opdrachtgevers aan om van elkaars kennis en ervaring gebruik te maken. Vanzelfsprekend vraagt dat een beperkte investering (menskracht en geld). De ervaring leert dat het zich terugverdient. Kennis delen onder publieke dienstverleners draagt bij aan meer efficiënte bouwprocessen. Ontwerp Ontwerpen in de bouw worden steeds minder gerealiseerd in een estafette -model. Net als in andere sectoren zullen nieuwe generaties van technici met elk hun specifieke discipline zich richten op het ontwikkelen van een object: collaborative engineering. Het samen ontwikkelen van een project kan worden gefaciliteerd door het Bouw Informatie Model (BIM). Er zal vaak, vooral in de aanloopfase, gebruik gemaakt worden van Geografisch Informatie Systeem (GIS). Daartoe wordt ervaring opgebouwd met City GML/IMGeo- 2-standaard. Zo kunnen ketenpartners afhankelijk van het soort project (routinematig of strategisch) in wisselende vormen samenwerken. Relevant is dat de partners voor elk project hun rol (taken en verantwoordelijkheid) definiëren. Daartoe moeten vooraf duidelijke afspraken worden gemaakt. Uitvoering Informatie over voorgaande fasen van het bouwproces moet kunnen doorwerken in de uitvoeringsfase en later in de beheer- en onderhoudsfase. Daarmee wordt het, bijvoorbeeld, mogelijk de logistiek van het bouwproces te beïnvloeden. Wellicht belangrijker is dat andere ketenpartners de voor hen relevante informatie toegeleverd krijgen. Zij voegen optimaal waarde toe bij gelijktijdige afname van de risico s. Ook tijdens de uitvoering wordt informatie ingebracht over het gerealiseerde object of over onderdelen daarvan. De procesbeheersing tijdens de uitvoering en de kwaliteit van het object zullen bij verbetering van de informatievoorziening toenemen. Op deze manier kan de performance van de toeleverende keten dus worden geoptimaliseerd. Bovendien staat geordende informatie een gerichte evaluatie toe, waardoor geconstateerde verbeteringen leiden tot optimalisering van het bouwproces en de kwaliteit van het object. grondstoffen te laten afnemen etc. vereist dat we onderdelen hergebruiken en/of nieuwe functies toekennen aan objecten of delen ervan. Het beschikken over voldoende informatie die teruggrijpt naar eerdere fasen bij de totstandkoming van het object, als ook eerdere fasen van gebruik, is daartoe noodzakelijk. Ook bij sloop aan het eind van de technische of economische levensduur is die eerder opgebouwde informatie essentieel. Niet zelden wordt die gemist. Dat brengt aanzienlijke kosten en risico s met zich. Stelling Publieke opdrachtgevers zouden, gestimuleerd door het Opdrachtgeversforum, de informatisering van het bouwproces moeten omarmen om de gewenste transparantie en toetsbaarheid te bereiken, maar ook om verspilling te voorkomen. Het aanzien van de sector bouw kan daarbij als argument worden gezien. De Bouw Informatie Raad (BIR) De BIR stimuleert op pragmatische wijze de ketenpartners om de bovenstaande doelen te bereiken. Niet met het doel om tot aan de laatste speler in de keten acties af te dwingen, maar om telkens een nieuw tipping-point te bereiken. Hierdoor onderkennen de ketenspelers zelf meerwaarde en worden enthousiast om een hoger, beter niveau van informatisering van het proces te bereiken. Stand van Zaken BIR In de afgelopen periode is veel werk verzet. De betekenis van instrumenten als BIM, VISI, COINS beginnen bij diverse stakeholders steeds duidelijker te worden. Voor opdrachtgevers gaat het om het management van data. Opdrachtnemers richten zich meer op de inrichting van objectenbibliotheken. Daarnaast zijn er, zoals beschreven, veel gedeelde belangen. Onder regie van de BIR worden duidelijke vorderingen gemaakt. Uitgangspunten van de regie zijn: > standaarden moeten open zijn en internationaal geaccepteerd; > standaarden moeten doelmatig en efficiënt beheerd kunnen worden; > de publieke opdrachtgevers, die lid zijn van de BIR, schrijven het gebruik van de standaarden voor onder de voorwaarden dat meerdere softwareleveranciers kunnen toeleveren en dat de standaarden zich hebben bewezen in de praktijk; > de toepassing van de open standaard in software moet zijn gecertificeerd. Beheer & Onderhoud Informatie vastgelegd tijdens de bouw is van essentieel belang voor het beheer van objecten. Ook in civiele bouw zal de economische levensduur van gecompliceerde bouwwerken afnemen. De plicht om onze samenleving duurzamer te maken, het gebruik van 4 5

4 Afsprakenstelsels BIM (Bouw Informatie Model) IFC (Industry Foundation Classes) Met deze (inter)nationale standaard IFC kunnen 3 dimensionale geometrische modellen van een bouwwerk vastgelegd en uitgewisseld worden. Veel softwarepakketten maken intensief gebruik van de standaard. De BIR stelt voor dat publieke opdrachtgevers 1 de open IFC standaard voor bouwwerken voorschrijven. De BIR bevordert deelname van de haar belangrijkste stakeholders in het bestuur van die beheerorganisatie. De BIR laat een roadmap opstellen voor ontwikkeling van IFC voor zowel GWW als B&U. IDM (InformatieDienstverlening en Management) Nederland is hier internationaal gezien de koploper. Met name VISI en COINS zijn nationale initiatieven die internationaal zijn ingebed. VISI VISI is de open standaard die de informatie-uitwisseling tussen rollen regelt. De BIR stelt voor dat publieke opdrachtgevers de standaard VISI standaard consequent voorschrijven. De BIR spant er zich voor in dat de nationale standaard VISI zich ontwikkelt tot een internationale standaard. De BIR bevordert een efficiënte en doelmatige beheerorganisatie. «De bouwsector is druk met het inhalen van haar achterstand op het gebied van ICT en Bouw. Dat hebben we nodig! Het enthousiasme waarmee bijvoorbeeld jonge mensen BIM toepassen is fantastisch. Dit op niveau brengen van ICT in de Bouw, de te bereiken vanzelfsprekende inpassing in werkprocessen vergt branche brede afspraken en eenvoudig toe te passen instrumenten. Alleen dan kunnen we als opdrachtgevers de keten op maat inzetten voor de projecten die we willen realiseren. Kunnen we risico s beter managen en met onze omgeving beter communiceren wat we doen. Niet in de laatste plaats helpt een hoger niveau van ICT-toepassing in de Bouw voor het behouden van jonge professionals die bij ons werken en bovendien het aantrekken van nieuw talent die de vernieuwing van de bouw zullen moeten dragen.» COINS COINS is een open standaard voor het gezamenlijk (her)gebruiken van bouwwerkinformatie gedurende de gehele levenscyclus door de gehele bouwketen. COINS bevat: > een werkwijze voor gebruik informatie (SE Systems Engineering); > specificaties voor een centrale database (CBIS); > een software-interface volgens een uitwisselingsstandaard. COINS maakt verantwoord en betrouwbaar beheer van data en uitwisseling van data mogelijk. Beheer voor data is voor verantwoord en betrouwbaar asset management in het algemeen en voor de kerntaken van de (publieke) opdrachtgevers in het bijzonder, onmisbaar. COINS is (vooralsnog) de enige standaard die hierin voorziet. 1 Onder de publieke opdrachtgevers wordt verstaan de 5 in de BIR aanwezig publieke opdrachtgevers. Van hun wordt verwacht dat zij gezamenlijk de andere publiek opdrachtgevers overtuigen van hun keuzes

5 ICT/BIM EN BOUW ontwerp Theo Ruys studio voor visuele communicatie drukwerk PlatformP Colofon Deze brochure is samengesteld voor het Opdrachtgeversforum in de bouw. Als u meer informatie wilt of een specifieke vraag heeft naar aanleiding van de brochure, dan kunt u contact opnemen met het secretariaat van het Opdrachtgeversforum in de bouw: info@opdrachtgeversforum.nl 8