DE MENSCHEN VAN BUITEN

Transcriptie

1 DE MENSCHEN VAN BUITEN Als de wilg zijn groene sluiers over de vijver wiegelt - als de dubbele kers gaat bloeien - dan verlang ik naar het lieve huis in het bosch, dat ik bij het vorderen van het seizoen zal gaan betrekken. Dan leef ik in twee huizen tegelijk, maar vooral in dat van mijn naaste toekomst. Ik zet de koffer al neer op mijn slaapkamer en pak daar vast alles in, wat ik mee ga nemen om de kamers daar almaar gezelliger en fleuriger te maken. Wat jagen die kleine voorzorgen mijn verlangen op! Soms kan ik mijn tijd haast niet beiden. Naast mijn verlangen naar het huis, waar men zóó maar, gelijkvloers, het bosch inloopt, vóór, achter, opzij - spreekt ook het verlangen naar de menschen van buiten. Al sedert twintig jaren trek ik naar het zelfde zomeroord, naar ons dierbaar huis, dat eenmaal, zoo God wil, onze ruste in waardigheid zal bergen. Al twintig jaren drijf ik daar mijn huishouding en die valt daar altijd heel wat omslachtiger uit dan hier. Daar heb ik al meermalen mijn aanstaande collega's landhuisvrouwen voor gewaarschuwd. Wanneer overvalt me hiér alsdaar-een auto vol menschen en alles moet koffie en boterhammen hébben? Zal 't hier gebeuren, dat men moe van een wandeling thuiskomt en er iemand in de achtertuin zit, die heeft uitgemaakt, dat hij hier een poosje komt logeeren? En géén telefoon! Doch aan deze leemte wordt een eind tegemoet gekomen door de menschen van buiten, en hun hartelijke gedienstigheid. Want ze komen alsmaar hooren, over de groene onderdeur, desnoods dezelfden, twee, driemaal per dag. De kruidenier, de slager, de drogist, de bakker. En ze zijn allemaal zoo gezellig, zoo als vrienden. En ze zien er zoo goed uit. En je praat zoo héél anders met ze, dan met de leveranciers uit de stad. Trouwens, daar praat ik heelemaal niet mee. Daar telefoneer ik mee, en als ze het bestelde brengen, zie ik ze nooit. Het is de heele sfeer-van-de-buiten, die me zoo dierbaar is, en die ons allen, leveranciers en gezin-en-villégiature, heelemaal herschept. De leveranciers zijn, evenals wij, de gevluchte stadsbewoners, geïmporteerde buitenmenschen. Neringdoenden, die er hun heil in hebben gezien, en meestal gevonden, zaken te gaan doen in de zomersche nederzetting, die zich daar zoo snel en wijd en zijd uitbreidde, temidden van hei en bosch. Een enkele loopt er onderdoor, gekomen uit de naastbijzijnde dorpen. Die zijn me nog het liefst. Die heb ik ook het hardste noodig. Ze zijn bij mijn zomerspel de regisseurs en de regisseuse, die het weten, zonder wie het spel niet zóó heerlijk zou slagen, zóó, dat ik soms vergeet, dat ik slechts speel, en geen buitenmensch ben, en van de winter weer in de stad zal zijn en er zal aarden ook. De regisseuse. Ze zwaait de schepter in de gezellige keuken en reikt alsmaar kopjes koffie, of thee, al naar het uur van de dag eischt, over de onderdeur. Dat maakt ons beiden zoo bemind, haar en mij, bij al die zonverbrande jong- en oudkerels, die komen hooren eerst, komen brengen later, en weer verder op de dag voor alle zekerheid nog weer eens komen hooren. Zy is een echte dorpelinge, jaar op jaar kan ik haar weer krijgen", gelukkig. Want hoe lang geleden heb ik mijn les al geleerd, dat men met lang naar buiten gaan zijn stadsche meisjes verspeelt? O! vaak zijn twee f drie dagen hun te veel. Ze worden zoo eng van die boomen." - Mevrouw, wat U er toch aan vindt. Hoe houdt U het uit. Ik zou hier ziek worden." Mijn dorpelinge wordt niet ziek. Jaar op jaar vind ik haar even vroolijk en kwiek terug. Ik vind 't jammer, dat ze niet trouwt. Ze heeft niet eens een vrijer. En ze ziet er toch zoo knap uit. En ze heeft twee rechterhanden. Wat moest U beginnen, als ik ga trouwen?" lacht ze, wanneer ik vorsch, of er nu nog geen zoet geheim' te verklappen valt. Ze heeft haar pret om ons allen. Dat we zóó verrukt zijn, als we weer buiten zijn! Verrukt om alles en allen! Vaak tracht ze mijn verrukkingen te temperen, maar dat lukt haar slechts zeer ten deele. Ik ben ijdel genoeg, om te laten merken, dat ik ingenomen ben met de zeer groote geschiktheid en hoffelijkheid van allen, die ons leveren". Dan lacht ze me smakelijk uit. O! O! U denkt, dat ze dat om U doen? Omdat U altijd vriendelijk voor ze bent en omdat ik hun koffie en thee mag geven? Het is alleen maar om Uw prompte centjes te doen. U moest eens weten, hoeveel flesschentrekkers er hier in de buurt wonen. Die laan - en die -. Huis aan huis. Ja, ja. Het is waar, ik weet het. De groote steden hebben hier niet. alleen hun kwieke menschen, die vooruit willen, heengestuurd. Ze zonden ook, die zich niet konden handhaven. Buiten is 't zoo erg niet, om op een schoen en een slof te loopen. Buiten kun je tien jaar met een mantel doen. Buiten kun je zelf je vuilnisemmer klaar zetten en ga je je half onsje ham halen en je halfje bruin brood. Hoeveel gescheiden vrouwen wonen er in de villaparken? Nu hebben hun kinderen toch een zonnige jeugd, en de moeders vinden overal hulp bij haar verantwoordelijke taak, zoo'n stel alleen op te voeden. Ook op de zeer moderne scholen, die buiten als paddestoelen uit de grond rijzen. De stad stuurt zijn vele rare stellen" naar buiten. Mijn dorpsche goede huisgeest wijst ze me aan. En met haar kijk ik ze na, praat er over. Hoe merkwaardig. Thuis weet ik nooit van een raar stel", zie ik er nooit een. Verleden jaar hebben zij en ik 't ergste op dat gebied beleefd. Een kunstenaar, een jong meisje, als een Madonna van Jan van Eyck. Het zware haar los tot op haar middel, uit haar gezicht gehouden met een smal bandje. Een mosgroen gewaad met gouden gordel. Ze speelden als kinderen in de lanen. We keken belangstellend toe. Soms kromp mijn hart ineen, want dan schoten me de dichtregels van Hel éne Swarth te binnen: We speelden pandje met ons leven, Ik had mijn hart als pand gegeven." Ze was mooi. Gracielijk. Steeds angstiger werd ik om haar. Het moet een voorgevoel geweest zijn, die angst. Wij keerden naar de stad terug. Boven haar sloot zich de geheimzinnige poel, midden in het sombere bosch van zware en hooge rhododendronstruiken. Er werd slechts even over gepraat. Je beleeft me wat, hier buiten", zei mijn gedienstige. Ik voelde de schoone natuur om me heen geschonden, verkracht. De Meiwind zong in de olmendreven, Ze had haar hart als pand gegeven, Ze speelde pandje met haar leven." Je beleeft wat, buiten." De dag is er vol van. Soms heb ik niet eens de tijd, de achterste rij acacia's te verkennen, te kijken, of die het mettertijd zoo goed 405

2 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 N V. MAATSCHAPPIJ VOOR HYPOTHECAIR CREDIET IN NEDERLAND (waarmede gefusioneerd de N.V. Maastrichtsche Hypotheekbank voor Nederland) GEVESTIGD TE 'S-GRAVENHAGE, NASSAULAAN 23 VERKRIJGBAAR: 3V 2 % PANDBRIEVEN, met 2 /o uitloting per jaar, / 4 % zal doen als de prachtige groote acacia in de voortuin. Net maak ik me op, om tot de grensscheiding van mijn boschtuin te gaan, of ik zie het' witte schort van Trina schemeren tusschen de dennenstammen. De tuinman wil me spreken. Stuur hem maar hier," zeg ik. Ik kan hem dadelijk gebruiken." Maar dat krijg ik niet van hem gedaan. Hij heeft 't zóó druk! Toch vergezelt hij me nog wel even bij mijn inspectietocht. En als ik dan dit bestel, en dat, hoor ik, dat 't eind van de volgende week zal worden. Zóó druk heeft hij het! Mevrouw komt ook nèt, als het met het tuinwerk op het allerdrukst is," zegt hij verontschuldigend. Hij is een geïmporteerde. In de stad had hij een kwijnend kweekerijtje. Hier bloeit zijn zaak, en bij al het bijna onmenschelijke werk, over groote afstanden verspreid, ziet hij er elk jaar forscher, gezonder, stralender uit. De druk van de stad is van hem afgevallen. Het leven hier heeft hem de kansen gegeven, zich te ontplooien. Nu moet de kruidenier mij weer hebben. Met mevrouw is de zomer gekomen," zegt hij hoffelijk en bedankt me uitdrukkelijk, dat ik hem weer de klandizie heb willen gunnen. In een volgeladen mand heeft hij al, wat ik hem per briefkaart besteld heb als inzet van mijn zomerhuishouding. Trina staat weer te lachen. Ik weet, wat ze denkt. Niet U, mevrouw, maar de centjes." Dat zal ik me nu eens niet aantrekken. En ik haal met hem de herinnering op aan zijn voorganger, die de eenige leverancier was van het allereerste begin van het villaparkje. Bij wien ik even goed suiker kreeg als veters, broodbeleg als schortenbont, ontbijtkoek als een waschstel. Want we behooren tot de pioniers van de streek en hebben van jaar tot jaar de opkomst en bloei ervan meegemaakt. Tot het nu haast te hard gaat groeien en ons bosch als een antiquiteit ligt tusschen ellendig kaalgehakte tuinen. O, hoe kon men de bijl leggen aan de wortels van de trotsche beuken, aan de wortels van de bijna tachtigjarige dennen, hoog als heipalen, hun kruinen wiegend in de hooge lucht? En daar is de slager, en 't is als het wederzien van een goeden vriend. Hoe bestaat zoo iets in de stad? En dan moet ik naar den kapper. Daar ben ik in de drukte van de voorbereidingen tot mijn vertrek niet toe gekomen. Onderweg worden mijn gedachten zorgelijk. Om den kapper. Want die heeft op het verkeerde paard gewed. Die heeft een keurige, volledige kapsalon laten inrichten, indertijd, met permanent wave en friction en wat niet al. Ergens, waar hij van berekend had, dat de uitbreiding zich heen zou strekken. Hoe stegen de grondprijzen daar, in die veelbelovende jaren. En ziet, toen trok de Octopus, die dit groote, gecombineerde villapark is, één zijner armen terug. En de kapper bleef vrijstaand" zitten, op de rand van bosch en hei. Met zijn permanent, die zooveel geld gekost had, en zijn frictions. Eerst verdween de inwonende kapster, toen de dito bediende. Samen met zijn dappere vrouw knipte, onduleerde en waschte hij verder. Maar elk jaar, dat ik er voor 't eerst weer henen ga, ben ik bang, dat ook hij verdwenen zal zijn. Niet om egoïstische redenen. Allerminst, want de kern van het villapark herbergt wel vier kappers. Maar echt om den kapper en zijn vrouw zelf. En ik maak bij mezelf de opmerking, dat ik me nog geen tiende deel van die zorgen maak over mijn stadschen kapper, en nog geen twintigste van dezen laatste afweet, als van dezen kapper, die still going strong" is, Dat zie ik tot mijn vreugde, als ik het zandpad insla. Men beleeft wat buiten. En ook: Men leeft buiten. Eigenlijk alleen maar buiten. In de stad heb je geen tijd om te leven. S. Lugten-Reys. 406

3 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 HET LANDSCHAP VAN DE ZUIDZOOM Er wordt veel geklaagd over de ontsiering van het landschap, over de ontluistering ervan, over het verdwijnen van ongeschonden natuur, van schending ervan. En terecht. De klachten worden vaak alarmeerend geuit. Ook terecht. Want, zooals Multatuli zegt: Die roept: Houdt den dief, kan zich niet bekommeren om de toon zijner improvisatie. Maar toch doet het goed ook eens te wijzen op wat behouden of wat gewonnen werd. Oosterbeek is er trotsch op in een rayon van 5 km te kunnen bogen op een vrij bezit van honderden ha bosch, heuvels, heide, beken en vijvers. Dit dankt het aan het gemeentebestuur dat reeds jaren geleden aankocht de Westerbouwing, de Valckeniersbosschen, de Bilderberg, Bato's Wijk en dat dankt het aan de prachtige arbeid van het Geldersch Landschap, dat door het initiatief van den Commissaris der Koningin en zijn medewerkers en door de liefde voor de natuur van zoovele Nederlanders in dit rayon de eigendom wist te verkrijgen van Warnsborn, Marièndaal en door de erflating van den heer van Vloten ook de Duno. Ik geloof dat van alle provinciale vereenigingen het Geldersch Landschap het rijkste bezit heeft. Behalve deze gemeenschappelijke bezittingen heeft Oosterbeek gelukkig ook nog talrijke particuliere landgoederen, die door de eigenaren ter vrije wandeling zijn opengesteld. Ik vermeld het schoone en romantische Wolf heze, de Hoog-Oorsprong, de Doorwerthsche bosschen, het gebied van de Wolfhezer en Heelsum's beek, de Noordberg, enz. Wij moeten ons toch gelukkig prijzen zooveel natuurschoon in zoo'n kleine kring, van nog geen 10 km diameter, te bezitten. Wel wordt De ^uidzoom der Veluwe. De vrije domeinen voor den toerist hier en daar de aaneensluiting van het landschapsschoon onderbroken door bebouwing, doch wanneer nog eens mag gezegd worden dat een huis de natuurlijke stoflage van een landschap is, zooals vogelnesten de natuurlijke stoflage van een bosch zijn, dan behoeven wij voor de toekomst van ons natuurschoon niet meer te vreezen. Helaas laat de architectuur nog veel te wenschen over en de rooilijn-manie, alsmede dè met een liniaal getrokken wegen bederven door geheel Nederland het speelsche en levendige karakter van het landschap. Naast het ideëele bezit is tevens het economische bezit gewaarborgd. Wat hier op de kaart is aangeduid, is het bezit van geheel Nederland en van allen, die Nederland om zijn schoonheid bezoeken. Want het is ontegenzeggelijk waar, dat om het Nederlandsche landschap te kennen, men toch de Zuidzoom der Veluwe moet gezien hebben. Deze Zuidzoom is van de vroegste tijden onzer geschiedenis het meest gezochte gedeelte van Gelderland geweest en het zijn juist die gedeelten, welke door beken doorsneden zijn, die het eerst en het liefst voor bewoning werden uitverkoren. Waarschijnlijk was de bodem vruchtbaarder en trok het loofhout meer aan dan de biestere grond der Hooge Veluwe. Zoo is Oosterbeek reeds omstreeks 800 als nederzetting bekend aan de Oostbeek. Mariëndaal was in de 14e eeuw reeds een klooster, zooals het genoemd werd de oudste dochter van het beroemde klooster van Windesheim, waaraan onafscheidelijk de naam van Thomas van Kempen verbonden is. Ook hier een nederzetting aan een beek, evenals Warnsborn, dat bekend stond als een soort dépendance van Mariëndaal. Beide kloosters werden bij 407

4 HET LANDHUIS de kerkhervorming door de staten van het Veluwsche kwartier in beslag genomen en geraakten in particuliere handen. De kasteelen als Doorwerth en Rosande en hun landschappen, ook weer aan beken gelegen, gingen, al was het op andere wijze, dezelfde weg. Ook zij verbrokkelden in de loop der laatste eeuwen en werden het eigendom van particulieren. Zoo viel al vroeg de Duno uit de Doorwerthsche bezitting weg. Deze Duno speelt in de historie van de Romeinsche tijd reeds een rol. Hier immers wordt verondersteld, dat de Romeinen er een schans opwierpen. Werden aan de voet van de Duno in de Rijn niet veel Romeinsche paardentuigen opgebaggerd? Het kasteel Wolfheze en de omgeving werd in de Spaansche tijd verwoest. Ook dit was aan een beek gelegen. En nu is het verrassende, dat al deze bezittingen in deze tijd in handen van de gemeenschap zijn gekomen, en dat behoudens bepaalde voorwaarden b.v. van entree of wandelkaarten, ieder er zijn vrije wandeling vindt. In dit verband wil ik ook nog wijzen op Zijpendaal en Sonsbeek, die ook tot het geschetste rayon van 5 km behooren. De groote perioden in de evolutie der menschheid teekenen zich af in de wijziging van al deze 22 JUNI 1938 POKON kunstmest voordelig in gebruik bezittingen. Eerst Ridderschap en Kerk, daarna het individualisme, en thans de democratische periode, die voert naar een sociale gemeenschap, waarin belangstelling voor natuur en kunst weer opleeft onder de massa. Bedenkt eens dat het kasteel Doorwerth jaarlijks door duizenden bezocht wordt, dat het landgoed de Hooge Veluwe nog meer duizendtallen bezoekers telt en, om verder van huis te gaan, hoe verrassend groot was niet het aantal bezoekers van de kunsttentoonstellingen der laatste jaren: de Frans Hals-tentoonstelling te Haarlem en die in de kunstzaal der firma Katz te Dieren. Dit alles is verrassend en verblijdend, het moet ook een stimulans zijn tot voortzetting van alle werken voor het behoud van natuur en kunst. Men zegt zoo gaarne: Vroeger was het zóó. En het was Hemelsche Berg. Bezit der gemeente Mariëndaal. Bezit Geldersche Landschap OUWEHAND'S DIERENPARK, RHENEN Schitterend gelegen op de Grebbeberg - Moderne aanleg Vele nieuwe aanwinsten en uitbreidingen EIGEN CAFE-RESTAURANT IN HET PARK 408

5 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 vroeger zoo mooi hier. Maar een eeuw geleden waren Zijpendaal en Sonsbeek, Warnsborn en Mariëndaal, Hoog-Oorsprong en Hemelsche Berg, Valckeniers bosschen en de Duno voor het publiek een onbekend gebied, waar de jagermeester en zijn wachters gestreng ieder wandelaar weerden. Gelukkig begon in de tweede helft der vorige eeuw reeds een mildere opvatting baan te breken en zoo kon Oosterbeek, dank zij den verlichten kunstenaar Jan Kneppelhout en de nobele familie Van Eek toen reeds genieten van Hemelsche Berg en Mariëndaal. En toch houdt men vol: Vroeger was het mooier. Eerlijk gezegd, wij hebben dat ook vaak gezegd bij het zien van de romantische afbeeldingen van landschappen en landhuizen uit onze omgeving. Wat een prachtige romantiek sprak uit de ongeschonden, vaak ruige natuur, uit de landhuizen met de reiskoetsen en decoratieve Biedermayer dames en heeren. En dan de verhalen, die oude Oosterbeekers mij vroeger vertelden. Van den baron, die 's avonds naar zijn huis reed, met de lantaarn voor zijn hoed, opdat hij de boomtakken van de Oude Oosterbeekscheweg goed zou kunnen zien en niet als Absalom bleef hangen in de takken. De verhalen uit de herbergen, waar de schilders tezamen kwamen, verhalen van avontuurlijke ondernemingen en pastorale minnarijen. Van een burgemeester, die bij de Mariëndaalsche beek den Koning het welkom toeriep in zijn gemeente, daarna langs het Benedendorp den Koning vooruit reed en tot diens groote verbazing hem bij de Heelsumsche beek weer begroette. Dan b.v. de romantiek die om de Duno leefde en waarvan Charles Boissevain in zijn familieboek Onze Voortrekkers" vertelt. Hoe Koning Lodewijk Napoleon in 1806 een bezoek bracht en in bewondering was voor Mti*i 8, Sm Haag, Hel ulcw>ariame Alle soorten geïmporteerde sigaren: Havana, Manilla, Braziel, Hexicaansch etc. Alle soorten geïmporteerde sigaretten Hollandsche' sigaren uit de eerste Nederl. fabrieken Geïmport. en Holl. rooktabakken in alle prijzen tf 3 NOORD OOSTEN WIND Weest op Uw hoede! Zeilers, fietsers, vliegers, wandelaars en moeders van buiten spelende kinderen. Gij kunt U binnenshuis, te allen tijde, dus ook als het buiten donker is, van de heersende windrichting op de hoogte stellen met behulp van een ELECTRISCHE WINDWIJZER VAN GISPEN CULEMBORG 409

6 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 de Cascades", hoe de Amsterdamsche patriciërsfamilies, als de Macaré's, de Boissevains en Van Eeghens er de zomermaanden doorbrachten of er logeerden. En dan later. Als daar over de Oude Oosterbeekscheweg twee heeren in een rijtuig reden, beiden zingend als studenten. En dan bleek dat Koning Willem III te zijn met den kunstschilder J. W. Bilders, gemeenschappelijk de oude soldatenliedjes zingend uit de 10-daagsche veldtocht, die Bilders had meegemaakt. Al deze verhalen en daarbij de reproducties van schilderijen en gravures, doen wel eens de voorbije tijden met hun romantiek betreuren, maar toch staat daar tegenover dat deze tijd ons zooveel afwisseling schenkt, ons zooveel gemakkelijker en goedkooper van veel doet genieten, ons ook nog wel wat romantiek schenkt al is het in andere vorm, dat wij ten slotte tevreden mogen POKON kunstmest gratis kleurenfoto's met verzorgingsaanwijzingen wezen kinderen van deze tijd te zijn. De [Zuidzoom der Veluwe geeft nog altijd datgene, wat door de eeuwen heen de mensch verlangt: Natuur, licht en ruimte. En daarin de vaak bespotte, doch juist door de spotters het hevigst begeerde: de romantiek. Johan Wesselink GRAMOPHOONRUBRIEK SCHILDEREN MET DE KLANKEN II. Nederlandsche Gedichten en Proza Van Middeleeuwsche tot en met Eigen-tijdsche dichters. Gezegd door Paul Huf. Met deze 34, op de gramophoonplaat vastgelegde, voordracht van een aantal, voor de Nederlandsche litteratuur representatieve, gedichten, heeft Paul Huf in de eerste plaats getracht, de aandacht van het Onderwijs op te wekken voor doelbewuste voordracht, in plaats DE UITSPRAAK VAN HET NEDERLANDSCH Cursus vervaardigd onder leiding van de Commissie voor de Uitspraak van hei- Nederlandsch Gesproken onder anderen door: Lily Bouwmeester - Willy Haak Ellen Russe - Kommer Kleyn Jos. v. d. Velden - Guus Weitzel Prijs der volledige cursus, bestaande uil" 6 gramofoon- t «platen, album en tekst-boekje Prijs per plaat f 2.50 BECCA HOLLANDSCHE DECCA DISTRIBUTIE N.V. VAN BAERLESTRAAT 3 - AMSTERDAM (Z) I van wat men tot dusver op school noemde het lezen" van de Nederlandsche letteren. Hij heeft dit, wat de keuze der gedichten aangaat, gedaan door, beginnend bij de Middeleeuwen en eindigend op heden, een zooveel mogelijk systematisch overzicht op te bouwen van de beste gedichten uit de beste dichters der opeenvolgende epoquen. Zoo is dan inderdaad ontstaan een overzicht in dubbele zin: nl. van de Nederlandsche poëzie, door de eeuwen heen, en van de wijze, waarop men deze, met meesterschap, kan voordragen. Door dit overzicht, zóó, te geven is de uitgave geworden tot een monument, een vastgehouden samenvatting, zooals nog in geen land ter wereld bestaat, waarvoor het, in litteratuur veelal nog dorre, onderwijs hem erkentelijk heeft te zijnen waarvan dit m.i. niet beter kan getuigen dan door zich de serie aan te schaffen en er in de klas, niet als uitgangspunt, maar zeker als illustratie van de Nederlandsche letteren, mee te experimenteeren. Dit eenmaal gezegd, lijkt het mij, dat wij met een verzameling als deze eigenlijk pas zijn aan een begin, dat uitgroeien moet en uitgroeien zal, tot een beweging, waaraan (gelijk in het gezongen lied) nog veel meer en nog door veel anderen, zal moeten worden gepraesteerd. Eerst dan, wanneer, gelijk wij dit na een tooneelvoorstelling doen, de leeraar in de klas vergelijkingen voor de leerlingen vanaf de gramophoonopnamen kan treffen over de verschillende gemmen van een dichter, betrouwbaar hoogst gevoelig juiste kleurweergave Gêvoed voor geslaagde foto's! ^ /fè^ 410

7 HET LANDHUIS 22 JUNI I938 dichters geeft, voor het onderwijs op zich wachten laat. Resumeerend: dit is dus slechts een eerste aanloop, waarbij men Huf vooral dankbaar moet zijn om zijn Breeroo-vertolking (ook om de keuze, hier), om zijn Laatste Wil van Alexander" van den voornamen Leopold, en om zijn Veldheer" van Verwey, dramatisch, heroïsch en vol coloriet. als eenmaal Huf's Koning" uit Hamlet op de scène. Merkclbach Paul Huf. Foto: Elisabeth Iviiney, Londen en over de verschillende manieren, waarin die, voor elk geval afzonderlijk, tot hun recht kunnen worden gebracht, zal er zooiets ontstaan als een voordrachtsleer voor de scholen. En daarvan zal dan Paul Huf zeker genoemd worden als de stichter. De voornaamste ontdekking, waartoe, ik voor mezelf, bij het aanhooren dezer voordrachten kwam, is deze, dat, evenals dit bij chanson, song en canción het geval is, er ten eenenmale een onderscheid bestaat tusschen de muziek van een dichtwerk, gesproken dan wel opgenomen op de plaat. Het gevolg hiervan is, dat sommige dichters, door hun klankval, winnen door de plaat (m.i. Bredero, die hier prachtig vertegenwoordigd is), terwijl anderen verliezen in vergelijking bij het origineel (m.i.' Hooft), of zichzelf gelijk blijven (m.i. hier Vondel). Is dit juist, dan valt daaruit voor de toekomst de conclusie te trekken, dat men voor dit doel niet zuiver kiezen kan uit het beste, maar dit zal moeten doen uit het beste van het voor de plaat technischgeschikte. Een tweede vraag, die rijst, is: of het uit een oogpunt Van schoonheid naast instructie, niet eens wenschelijk zou zijn de kringloop der tijden" wat meer los te laten, door b.v. méér te geven van Hooft ( Zal nimmermeer gebeuren" en Omdat zoo zelden my mag gebeuren"), van Boutens ( Myn Bleeke denken", en Vooral Als de paden nog nat zijn van zomerregen") en van Herman Gorter (zoowel uit Mei" als uit De School der Poëzie"), en de allerjongsten nog wat te laten betijen. Afgescheiden nog hiervan, dat voor prozaïsten als Louis Couperus en Jacq. van Looy, een Voorlichting als Huf hier vrijwel uitsluitend van de B O E K B E S P R E K I N G Het wilt en bijster landt van Veluwen..." door Jac. Gazenbeek. Geb./ C. J. Terwee - Putten op de Veluwe. Wie een twintig jaar geleden over de Veluwe zwierf, vond daar een woeste streek, verlaten en barsch, maar machtig schoon, gegroeid en gegeeseld door stormwinden en zonnebrand, met wijde, wijde vlakten, waar de spaarzame bevolking nog gehecht was aan de oude kleederdrachten en oude gebruiken. Langzamerhand is deze woeste streek getemd, de stuifzanden zijn door bebossching vastgelegd, in plaats van de onafzienbare heidevelden zijn weiden en korenakkers gekomen, in plaats van zielige maar schilderachtige plaggehutten werden hygiënische, doch karakterlooze woningen gebouwd. Velen vinden nu éen redelijk bestaan, waar vroeger armoede heerschte. Zeker, maar er is niet veel meer over van het schoone land, schoon in de zin van echtheid en ongereptheid, en helaas sterft elke dag iets van de oude romantiek, verdwijnt een gebruik, vervagen herinneringen. Het is dan ook een goed werk van onzen medewerker Jac. Gazenbeek geweest in enkele hoofdstukken te wijzen op wat nog bewaard is. Hij vestigt de aandacht op het wilt en bijster landt van Veluwe", zooals het in een oude kroniek wordt genoemd, vertelt van Hanzesteden, Maalmannen en heilige wouden, over Hessenwegen, over vermaarde natuurmonumenten, op zijn onderhoudende en kleurige wijze. Hier is iemand aan het woord die dit merkwaardige land heeft liefgekregen, die het heeft doorkruist en doorzocht. Hij leidt U naar plekjes waar nog de geest der oude sagen over de vliegdennen en stuifzandkoppen zweeft, waar de uitgezochte panorama's te bewonderen vallen, waar de oerechtc Veluwsche sfeer niet verjaagd of belaagd wordt." W. R. Treasures of Art. Paintings by James Mc Neill Whistier. Uitgave van The Studio. Met inleiding van James Laver. Deze schilder, in 1834 te Lowel (in Massachusetts) geboren, stierf in Hij was niet dc grootste meester van de iqde eeuw, en oefende ook niet de grootste invloed uit. Hij bouwde een eigen stijl op, beïnvloed door de Fransche impressionisten, door de Japansche kunst, door de wondermooie kleinplastiek van Tanagra. Deze invloeden vloeiden in een persoonlijke wijze van uitdrukken te samen, in een zorgvuldig uitgebalanceerde beeldverdeeling en harmoniseering der kleuren. En deze persoonlijke omwerking was te sterk om op zijn leerlingen te kunnen worden overgebracht, kon evenmin gebruikt worden als basis voor een toekomstige ontwikkeling. Hij schiep een wereld, een wereld van halflichte en afgestemde kleuren, elegant en teer harmonisch in grijs of blauw, ivoorkleurig met fijne kleurige toetsjes, of wegsmeltend in een sfeer van groene tinten. Beroemd is het portret van zijn moeder, breed van compositie, opdoemend als een melancholische droom, statig als een Terborgt. In 1872 werd het ingezonden voor de Academy die het merkwaardig genoeg verwierp. Karakteristiek zijn de Nocturnes", wazige schilderijen in teere kleuren, meer maanlichtschemeringen dan nachtgezichten. Het boek bevat een achttal platen, die een zeer goed overzicht geven van Whistler's werk. De reproducties zijn bijzonder mooi uitgevoerd. W. R. Stapelmuur en Rptssteenen in gele en licht- bruingele kleur, onze soort Z. 30. OPSLAGPLAATSEN NATUURSTEENHANDEL «OTTERDAM, GROESBEEK VAN STOKKUM wa-i S 411

8 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 WENKEN VOOR DE VOLGENDE WEKEN Cineraria's zaaien. Hoewel deze planten meerendeels in Augustus worden gezaaid, kunnen we nu reeds een gedeelte zaaien, ten einde zware planten en een opvolgende bloei te krijgen. Eveneens zaaien we nu wat Calceolaria's. We zaaien in bakjes of schotels in een koude bak, welke goed beschaduwd moet worden, zoodat het zaad niet droog komt te liggen. Na enkele weken zal verspenen noodig zijn. Weet ü, dat ü KUNSTMEST een gratis boekje krijgt: bij ieder potje Handleiding voor de behandeling der meest voorkomende kamerplanten? Groot potje 40 ct, klein potje 22 ct. PENKA HANDELSONDERNEMING VAN ALKEMADEL. 428, DEN HAAG Bollen opnemen. De vroegste tulpen zullen nu wel afgestorven zijn en worden nu opgenomen om ze op een beschaduwde en niet tochtige plaats te laten drogen, ook de andere vroegbloeiende bolgewassen kunnen we nü opnemen. Crocus, Scilla, Sneeuwklokjes, enz. laten we in de grond; deze komen elk jaar weer mooier op. Stonden de bollen nog op het perk, dan wordt de aarde omgespit, zoo noodig bemest en met zomerbloemen beplant. Kassen nazien. Leeggekomen kassen worden nu ter dege nagezien. Bij voorkeur doen we dat bij regenachtig weer. Eerst worden hout en glaswerk goed schoongemaakt. Is de aarde op de tabletten niet frisch meer, dan gaat deze er uit en wordt door versche vervangen. Vervolgens het houtwerk zoo noodig verven, witte muren opnieuw witten, het grint in de paden wordt gewasschen of door versch vervangen. Tijdens deze werkzaamheden wordt de kas zooveel IDEAL mogelijk gelucht. We zorgen dat de verflucht zoo goéd als verdwenen is voor de planten er weer in komen. Zijn we binnen klaar dan nemen we de buitenkant. Kapotte of gebarsten ruiten worden door nieuwe vervangen. Laat de stopverf los, dan worden de ruiten opnieuw gestopt, waarna houtwerk en stopverf eveneens geverfd worden. Klimplanten. De klim- en leiplanten moeten we ook eens nazien. Loshangende en losgeraakte takken worden aangebonden; zulke takken kunnen door de wind gemakkelijk afbreken. Bij de leirozen zien we nu tal van jonge krachtige scheuten te voorschijn komen. Deze scheuten neme men niet weg in de veronderstelling, dat het wilde scheuten zijn, integendeel, het zijn scheuten, welke ons volgend jaar mooie bloemen geven. Voorzichtig binden we deze scheuten aan draden of latwerk vast. In 't voorjaar kunnen we dan eenige oude takken verwijderen en de jonge scheuten hun plaats laten innemen. Ook andere klimplanten zullen we nu en dan een weinig moeten helpen en de jonge scheuten om draadof latwerk leiden. W.D. WENSCHT U GOEDE, MAAR GOEDKOOPE MODERNE TUINMEUBELEN vraagt foto en prijzen. Franco levering door 't geheele land ELECTR. T U I N M E U B E L E N F A B R I E K W. VAN BERGEIJK, EINDHOVEN STRATUMSCHEDIJK 41 w aarom nie r? Wij hebben nog een fraaie collectie geschenken in voorraad, practische sierlijke dingen die iedereen graag in zijn bezit zou willen hebben: verchroomde humidaires, Chineesche lakdoozen, sigarettenkokers, enz. Waarom zouden wij U niet zoo'n geschenk mogen zenden, voor het aanbrengen van een abonné? Waarom niet? MOTORMAAIMACHINES In 9 verschillende snijbreedten. Voor Sportvelden, groote en kleine tuinen. De prijzen der Ideal motormaaimachines zijn niet verhoogd PENNSYLVANIA HAND-GAZONMAAIMACHINES Vraagt onze geïll. catalogus 1938, waarin alle door U gewenschte gegevens volledig staan vermeld. Demonstraties vrijblijvend door geheel Nederland. in 16 verschillende soorten van 12" tot 21 inch snijbreedte. Franco toezending. Moderne reparatie- en shjpinrichting. Alle mogelijke onderdeelen voor motoren handmaaimachines steeds in voorraad. Vraagt toezending van onze uitgebreide prospectus. N.V. DE MOTORMAAIER, HILVERSUM WERNERLAAN 6 - TELEFOON

9 UW TUIN EN DE MIJNE De buitengewone bloemenpracht, zoowel van onze kersen als van de Japansche soorten, die in de siertuin een plaatsje moeten hebben, is welhaast zoo bekend, dat het verwondering moet baren, dat de kers niet meer wordt aangeplant in particuliere tuinen. De kwestie van ruimte is slechts betrekkelijk, want vele hebben een min of meer pyramidevormige groei en de soorten met een breede groei kan men gevoeglijk aan de grootere tuinen en parken laten. Er zijn zelfs soorten met een vrijwel zuilvormige groei, de erectavormen, welke gevoeglijk de plaats zouden kunnen innemen van de dikwijls ten onrechte geplante populieren, veel te groot voor de meeste kleine stads- en villa tuinen en bovendien nutteloos, omdat men met veel geringere hoogte toe kan dan men oppervlakkig meent, daar het planten geschiedt tegen het inkijken. Nemen wij nu aan, dat een overbuur op 18 meter afstand op 9 meter hoogte kijkt en dat ons tuintje slechts 9 meter diep is, dan blijkt, dat wij op de grensscheiding van onze tuin met 4^ meter hoogte kunnen volstaan. Neemt U een stukje papier voor U en teekent U een en ander op schaal 1 op 100, dan blijkt U de waarheid van dit geval. Nu is 9 meter hoogte al erg hoog en op de tweede plaats komen de boompjes zelden precies op de scheiding. In vele gevallen zal het blijken, dat men met heel wat minder hoogte toe kan om zich tegen inkijken te beveiligen. Maar waarom dan geen prachtig bloeiende kersen in plaats van hooge populieren, die een voortdurende bron van ergernis zijn, die Uw eigen tuin en die van Uw buren uitputten, die duur worden aan onderhoud, men moet ze voortdurend laten behakken, en ze zijn lang zoo mooi niet als de Japansche kers. Wij willen daarom aan de hand van enkele voorbeelden U eens de mogelijkheid aantoonen en vooral de schoonheid van de Japansche kers in de stadstuin, de zoo geliefde bloem, laten zien. Natuurlijk mag het stadstuintje niet al te klein zijn, hoewel de vrijheid die men neemt om in minimaal kleine hoekjes boomen uit een park te zetten als eschdoorns en kastanjes ons de vrijmoedigheid geven om de kersen. zonder meer als boom voor de stadstuin aan te bevelen. De door ons hier opgegeven typen hebben de vormen, die de boom zoo ongeveer heeft, men kan dus zelf oordeelen, daarbij bedenkende, dat de kers, de serrulata, toch nog op de duur een vrij forsche boom kan worden. Op de eerste plaats willen wij dan wijzen op de prachtige typen, de treurkersen, om ze nu maar met de ouderwetsche naam van treurboom te betitelen. Deze hangende vormen leenen zich buitengewoon goed voor oeverbeplanting en maken dan tegen het water, als ze in volle bloei staan, een buitengewoon effect. De naam van de eerste, Prunus serrulata var. Kiku-Shidare of, zooals de oude naam luidde, Shidare Sakura, welke eerste naam beteekent hangende Chrysanthemum, zegt ons reeds, dat door de vergelijking met de algemeen vereerde bloem in Japan er wel een bijzondere schoonheid moet uitgaan van deze sierstruik. Het type is wel zeer sterk een pendulavorm, eigenlijk nog meer dan de volgende, de P. subhirtella var. pendula of anders Shidare higan, hangende voorjaarskers. Het volgende type, dat wij hierbij geven, is de welhaast overbekende Hisakura, maar juister Seki-Yame, de bekende, rijkbloeiende rose kers, welke zoo overdadig rijk bloeit, dat het in de bloeitijd een rose wolk lijkt. Reeds meerdere malen noemden wij in onze artikelen deze kers als kleine boom, b.v. om de hoeken van de tuin de accentueeren of als kleine schaduwboom voor een bank. Op de juiste wijze verwerkt, zal deze prachtige voorjaarsbloeier in elke tuin zeker voldoen. En hoewel de struik nog vrij forsch uit kan groeien, zal men voor een kers van dit type toch wel in de meeste stadstuinen een plaatsje kunnen inruimen. (Wordt vervolgd) Van Bommel Prunus Serrulata v. Kiku-Shidare (Shidare-Zakura) Prunus Subhirtella v. Pendula (Shidare-Higah) D U94<? B ié945 Prunus Serrulata v. Seki-Yama (Hi-Zakura)

10 De blauwe regen legen de schoorsteen D DE KLEINE TUIN A, een klein tuintje te hebben!... Dat is de verzuchting van de meeste menschen, die op een warme zomeravond op hun bovenhuis zitten. Al was het nu maar nog zoo'n klein hoekje, dan zou ik... en de illusie van een kleurige bloemen-combinatie toovert even een glimlach op des warmen bovenhuisbewoners gezicht. En al die bezitters van zoo'n klein stukje grond, voelen die er zich heusch wel allen zoo gelukkig mee? Helaas nee, want hoe vaak hoort men hen zeggen: Zoo'n prutstuintje, wat heb je daar nu aan!" Maar al te dikwijls ziet men een chaos van vervelooze schuurtjes, in elkaar gezakte kippenhokken en half open vuilnisvaten. Maar met een klein beetje overleg zou van dat zelfde lapje soms 'n heel aardig geheel zijn te maken. Zorg er op de eerste plaats voor, dat er niets kapot is in uw tuin. Spendeer in het voorjaar een paar dubbeltjes aan een potje verf of carbolineum en een kwast en knap daarmee op wat er behoefte aan heeft. Zet nu tegen zoo'n leelijk schuurtje eens een aardige klimplant, b.v.de klimmende boekweit (Polygonum baldschuanicum) indien uw schuurtje nogal groot is, en zoo ook tegen de gevel van uw huis b.v. een zelf hechtende wingerd (Parthenocissus tricuspidata), die zoo mooi rood wordt in het najaar en waarmee u tevens uw fruitschaal zoo aardig kunt garneeren. Ligt die gevel op het Zuiden, dan zult U veel plezier van een Blauwe Regen beleven (Wistaria sinensis of de W. multijuga). (Zie de foto). Is uw muur of schutting schoongemaakt, dan kan een Clematis montana rubens tegen een stukje grof kippengaas of een klimroos, die het vlug doet, zooals de grootbloemige Paul's Scarlet of haar verbetering, de doorbloeiende Blaze, soms wonderen doen. Na verloop van een jaar hebt ge reeds een achtergrond verkregen, waar al het andere uit uw tuintje goed tegen uit komt. Wanneer ge uw tuin gaat aanleggen, dan begint ge met hem in het najaar of in het vroege voorjaar goed om te spitten, liefst z.g. 2 steek diep (60 cm). Men mengt er flink mest door, liefst verteerde koemest en geen kunstmest, soms ook landbouwkalk, als de grond duf ruikt, of in lange tijd niet losgespit is geweest. Verwijder ook eventueel aanwezig puin. Nu maakt men een schema, hoe men zijn tuintje wenscht aan te leggen, goed er op lettend, waar en wanneer de zon er in komt. De keuze van uw plantensortiment is hiervan geheel afhankelijk, de roos b.v. en ook het meeste rotsgoed, wil gaarne de volle zon en niet te zware grond. Zoek uw planten uit, nadat uw plan gereed is. De keuze van heesters is uiteraard voor een kleine tuin beperkt en moet zich bepalen tot soorten, die niet te groot of te wild worden. Men kan de meeste heesters klein houden, door telkenmale er het snoeimes in te zetten, doch dit is op de eerste plaats zeer kunstmatig en komt aan het uiterlijk van de heesters vaak niet ten goede, en op de tweede plaats behoort snoeien tot een der moeilijkste werkjes en moet vakkundig geschieden! Voor een kleine tuin komen o.a. in aanmerking: de meeste Berberissoorten, zooals B. Thunbergii en B. Thunbergii atropurpureum, B. Wilsonae, de groenblijvende B. Gagnepainii en B. stenophylla; vele Cotoneastersoorten, behalve ook de vele kruipende soorten, ook Cot. salicifolia var. floccosa, Cot. Dielsiana, Cot. divaricata, - multiflora, - Franchetii, - Simonsii, e.a.; Cytisus (Brem) in soorten, Hypericum in soorten; Lespedeza formosa; Potentilla Farreri; de zeer vroeg bloeiende Magnolia stellata; de Rosa rugosa in verschillende kleuren, zoo ook de R. Willmottiae en de in Mei bloeiende Rosa Hugonis met haar zwavelgele bloemen; Spiraea's in soorten, als Sp. arguta, - grossulariaefolia vera, beide wit en de Sp. Bumalda var. Ant. Waterer, die rose bloeit. Aan de schaduwzijde van uw tuin doen de Rhododendrons het wonderwel. Laat u echter niet verleiden de mooie bloemen af te snijden om ze in een vaas in uw kamer te zetten, daar ge de struik verminkt en deze vele jaren noodig heeft om zich te herstellen. Breek de uitgebloeide bloemen steeds af, maar eerst moet aan de voet van de uitgebloeide bloemen een nieuwe knop zichtbaar zijn. Mocht u wat laat zijn met uw nieuwe aanleg, volsta het eerste jaar dan met het nemen van zaaigoed, potgoed en Dahlia's, die ook thans nog overal zijn te bekomen en loop, om desillusie te voorkomen, geen risico's met duurdere heesters en vaste planten nog zoo laat in de tijd aan te planten. Cath. Polak Daniels W"E- 6 N i f D E H 5 L O E MEsJ UIT i G E N ruin e>j voo^heijf? H E T is BEJTEf? E E. N i G> E L)f?E.r^ V/Ê. Z-ETTE.t4 Z. E Z O O D A T Z. E V O L D O E N D E IK) EE.NJ EMMER. V / A T E K KUISINE. WATt-PJ T E Z E T. OPZ.l_nCi EL si, DOCH V O O R A L N IET TEL AL<= n>e. D A U W N O G. TE.N1 O P JSLELIO DIEP, L A T H V R U b OP DE. PLAHTEtvJ L I G T OF 5 ^ 0 N D b K O E L E P L A A T S C ^ E Y E N ) W E. NA, Z D N & O N D E. ^, A N G ^ U A ^ K N A H E fi-a VAZ.E.N) T E WATE.R; 5JCH i K K E.i-0 K O O I T Z E T T E N W E B L O E M E I J ik ELEKI -Z_ON) - Ml C=> VEL.M&TE-*i. V/E \lern/ei?bche H E T W A T E R D A. ~J... o DEKI TECjELIjKERTijD &TUK VArs) D^E. ötllefj HE.r-1EN Wl N 1 A F. z.oo fed-h EI i N KIo o E L I K O P - P A T D E 5 T E N I & E. L BCTai?. V A T E - I ^ KAKI OPTOEI-OEM /a>w-u I

11 MIJN STADSTUINTJE Ik ben een stadsmensch en dat spijt mij zeer, want mijn verlangens gaan uit naar het buitenleven. Ik benijd hen, die een bosch, een stuk heidegrond of een groote tuin tot hun beschikking hebben, en daardoor dagelijks kunnen genieten van het wonderlijke leven van planten en dieren, van de wisseling der jaargetijden, kortom, volledig natuurgenot smaken. Voor mij is dat alles niet beschoren en zijn er alleen de vacantie en sommige weekends, die mij buiten de steenen huizenzee brengen, waar ik gedwongen ben te wonen, al is het dan gelukkig aan de rand van de groote stad. Maar één lichtpuntje is er toch in deze dorheid en dat is mijn tuintje, mijn dierbaar stadstuintje, dat de volle liefde heeft van alle huisgenooten, want het tuintje is onze oase, waar we op warme zomeravonden verkwikking zoeken en vinden. Het is een stukje grond, dat, dank zij veel noeste vlijt en harde arbeid, bloeit en tiert. Het geeft rust en bevrediging daar 's avonds, als de dagtaak volbracht is, te zitten of lui in een gemakkelijke tuinstoel te liggen en de weelde der geurende, kleurige bloemenpracht in zich op te nemen. Vogels zingen ook in de boomen van stadstuintjes en als de Buddleya bloeit, met lange, zoetgeurende, paarse bloemtrossen, fladdert een leger van bonte vlinders om de gulle, overvloedig nectar biedende heester. Alle dingen hebben hun bekoring, het kleine, steenen vogelbadje midden in ons tuintje heeft ons ook reeds menig gelukkig uurtje verschaft. Musschen en spreeuwen zijn daar natuurlijk habitué's, maar het betonnen bakje heeft ons toch al menige verrassing bereid, 's Winters zijn daar winterkoninkjes en meesjes verschenen en hebben ons geboeid met hun fijne, elegante bewegingen en hun tierig bedrijven. Maar dat zijn nog lang niet alle vreugden van ons kleine tuintje; hoe mooi blauw en wijd kan de hemel er boven zijn. Het is een genot op warme dagen daar lui achterover te liggen en de blanke wolken statig over zich heen te zien trekken naar onbekende verten. Al is ons tuintje klein, de Margrieten groeien en bloeien er weliger dan waar ook en de geheele zomer door verschaft het ons snijbloemen en zoo brengt het de levende natuur nog in huis ook, dat smalle, onvolprezen lapje grond tusschen drie grauwgrijze schuttingen. Dat die grauw zijn, weten we, zien doet niemand het, want overal hebben klimrozen het grove hout bedekt en uit duizenden kelkjes stroomen zoete zomergeuren, die kleurige kapelletjes en nijvere bijtjes aantrekken en het is daar nu een en al bedrijvigheid en naarstig honingpuren. Ons tuintje is klein, maar... het kan ons toch zoo'n groot gevoel van weelde geven! p M. Margrieten en vlinders D Bloeiende Margrieten in de stadstuin D Al-fe DE AARDAPPEL, RIJEN Cjo c H U IT ELKAAR Li G»G> Er>i K LJ tsl rsl rs) " W E E R B L O E - M K O O L O F 5 P K U I T K O O L TLibbCHEr^ PLAl^TErA I U bbche^j D E BOONI ENI Ri jerj HEBniE.rO W E LSEKIOEG,-F>L A A T Ö VOOR; K K O P Ö L A D TLIfo<bC(- Els! ÖE. Jo rvlce A A K C B E I PLAKTEN) -DE ToMRTErJ HE.BE.Eivl W E RUI' M T E voor?. ur OL A KLA NTjEfa Eblis) D&ALADE

12 KASTEEL MAARSBERGEN" Kasteel Maarsbergen" achterzijde Oranjerie op kasteel 81-jarigen tuinbaas G. Kasteel zeer Merkwaardige oude kasteelen, die door de tegenwoordige eigenaars gerestaureerd zijn en waarbij de tuin en verdere omgeving eveneens goed onderhouden worden, treft men in ons land niet veel meer aan. Dit betreuren wij, daar zoo'n oud kasteel dikwijls een geschiedenis heeft en met zijn omgeving van eeuwenoud geboomte een zeer mooi natuurreservaat vormt. Het spreekt vanzelf, dat de restauratie van zoo'n oud kasteel groote financieele offers met zich brengt, terwijl het interieur dikwijls groote schatten herbergt en eveneens groote uitgaven vergt; voeg daarbij de omgeving van een groote tuin, met kassen, broeibakken, moestuin met ommuurde heining, waartegen weer allerlei leiboomen, als perziken, peren, morellen, pruimen, moerbeziën, enz. groeien, die ook hun onderhoud vergen, dan komt men tot de conclusie, dat deze kasteelen of buitenverblijven alleen door financieel krachtige personen, tevens groote liefhebbers van planten en bloemen, bewoond en onderhouden kunnen worden. Het mooist komen bij zoo'n oud kasteel de prachtige oprijlanen en de dikwijls zeer zware schilderachtige boomen uit, soms eeuwen oud, soms met de aanleg van de tuin, zeer lang geleden, daar gesteld, oude boomen, welke de sluipende ouderdom soms tot invaliden heeft gemaakt, en welke soms door de tand des tijds zoo zijn afgetakeld, dat zij zich moeilijk meer staande kunnen houden, en op de duur het moeten opgeven. Maar er zijn er ook nog, die vooral bij goede behandeling door den eigenaar, in volle glorie staan, en met trots de eeuwen torsen, die over hen heen zijn gegaan, die geslachten van menschen aan hun voet zagen spelen, die bijna even oud zijn als de kasteelen zelf. Zulke oude boomen staan hier vele, zware beuken, eiken, linden, populier, Larix enz., waarvan de hoog bejaarde tuinbaas ons mededeelt, dat zij in zijn jeugd, méér dan een halve eeuw geleden, ook al dezelfde oude boomen waren. Het is mij niet met zekerheid bekend", zegt hij, maar toch geloof ik dat zij jaren oud zijn." Juist deze oude boomen vormen met het kasteel, dat zich met zijn hoektorens rondom vanuit het water opheft, een wondermooi schilderachtig geheel. Het fluistert ons iets toe van lang vervlogen eeuwen, toen geharnaste ridders de ophaalbrug passeerden, van schoone gevangen jonkvrouwen, die in angst de komst verbeidden van den Drost, van gewapende mannen boven om de torentransen, uitziend naar den vijand Of het verwekt medelijden, wanneer wij de onderaardsche kerkers en folterwerktuigen zien, waar gevangenen zuchtten en wachtten op uitspraak... En wij komen tot de conclusie, dat het toen ook al strijd was, evenals thans., Nu ligt het kasteel vreedzaam en rustig, weerspiegelend in het heldere water van de slotgrachten; een paar torenkraaien krassen er omheen en verdwijnen in de schietgaten der hoektorens, een paar steenuiltjes merkt men haast niet op tegen een oud muurgedeelte, waar muurvaren, Ruba muraria, en muurleeuwenbekje, Linaria Cymbalaria, de laatste met lieve kleine paarswitte en gele bloempjes, welig tieren, 's Avonds, in een geheimzinnige sfeer, hoort men het ruischen der wiekslagen van de zoo nuttige uilen, die zich overdag schuil houden. Wilde konijnen loopen zoo voor onze voeten weg en in de groote hal van dit prachtig kasteel zien wij vele opgezette vogels en dieren, die door den eigenaar, die een groot jachtliefhebber is, hier zijn buitgemaakt. Ook van het interieur van dit kasteel zou veel te vertellen zijn. Wij vinden den bejaarden tuinbaas van ruim 81 jaar oud, den heer G. G. Sterk (die zijn naam met eere draagt), druk bezig in de tuin, en het werk dat hij verricht, mag nog Maarsbergen" met den gezien worden. Met trots toont hij ons de Oranjerie en de planten, die er gezond uitzien. Vele ouderwetsche planten zien wij hier nog, die hoe langer hoe meer uit de G. Sterk aan het gieten D cultuur verdwijnen, wat wel jammer is. Hier groeide ik op en nu ben ik oud", aldus de tuinbaas, evenals de vele boomen om mij heen, waarvan ik er vele in mijn jeugd geplant heb en waarvan wij nu de vruchten plukken, als noten, vijgen, moerbeziën, enz., maar ook heb ik vele uit pit gezaaid, b.v. de zoete Pippeling, enz., waaruit ik mooie variëteiten heb verkregen, zoowel met zoete- als met zure vruchten." Zoo vertelt de kranige liefhebber voort, die bij dit oude kasteel en zijn schilderachtige omgeving behoort; moge hij er nog lang de scepter voeren. Moeten wij nog iets van de geschiedenis van het kasteel Maarsbergen" vertellen? Dit is al zeer oud en dagteekent, zooals ons de eigenaar Jhr. K. A. Godin de Beaufort mededeelde van vermoedelijk de 11e of 12e eeuw. In 1218 is het kasteel afgebrand. Het is in 1881 aangekocht en alles met tuin, bosch en boerderijen beslaat een oppervlakte van 8 tot 900 H.A. Het wapen is een wit zwart schild met sdinnewiel van goud met bisschopmijter. Door den tegenwoordigen eigenaar is het vijf jaar geleden gerestaureerd zooals het in 1780 was. In vroeger tijd was het anders gebouwd, meer een versterking met zeer kleine ramen, enz., zooals nog op een oude schilderij, die in de hal hangt, is te zien. Het interieur van het kasteel is buitengewoon mooi. Maarsbergen" was lange tijd een ridderhofstad of Ambachtsheerlijkheid. Deze heerlijkheid kwam weer voort uit het oude geestelijke goed Maarsbergen, hetwelk toebehoorde aan de abdij Berne bij Heusden. In 1656 is dit Maarsbergen" achterzijde links, met ophaalbrug en Foto's H. F. Wiegman D goed, dat na de vrede van Munster in 1648 aan de Staten van Holland was gekomen, als ambachtsheerlijkheid verkocht. Deze verkochten het 11 Febr aan den Amsterdamschen Burgemeester Trip de Marez. Van de geschiedenis van de tuinaanleg niets bekend. De Geschiedenis der Utrechtsche Ridderhofsteden en Heerlijkheden" door Jhr Mr E. B. F. F. Wittert van Hoogland, bevat hierover meer. H. F. W. oude populier

13 Schepen op het strand. Bali. W. O. J. NIEUWENKAMP W. O. J. Nieuwenkamp, de veelzijdige kunstenaar, die graphicus, schilder, architect, schrijver ethnoloog, ontdekkingsreiziger en verzamelaar van oost-aziatische kunst is, heeft in het Frans Hals Museum te Haarlem een tentoonstelling gehouden van een deel zijner teekeningen en schilderijen. Ieder, die belang stelt in kunst, kent zijn graphisch werk, maar voor velen zal de kennismaking met zijn schilderijen een aparte attractie zijn geweest. Vertrouwd als men is met zijn oostersche onderwerpen, die zoo sterk de indruk geven van het overweldigende der tropische natuur, verwacht men onwillekeurig in de schilderijen een uitbarsting van heftige kleuren en men vindt deze niet. Integendeel, de kleuren lijken als moedwillig ingetoomd, als hadden zij meer een decoratieve functie. De vorm blijft hoofdzaak, ook in de schilderijen; de kleur vormt meer het bindende element, soms werkt zij als verzachting in de onstuimig stuwende constructies, die zijn natuurweergaven meestal zijn. Nieuwenkamp bouwt zijn landschappen op, als planmatig en met een zeer bijzondere vormgeving, die typeerend voor hem is. Toch blijven het brokken natuur, zelfs in zoo sterke mate, dat men de niet te stuiten groeikracht der tropische vegetatie met iets als beklemming ondergaat, als een, den mensch bijna vijandige macht en zeker als iets, dat hem klein maakt. De weinige figuren, die wij in zijn landschappen aantreffen, doen ons gevoelen hoe nietig de mensch is ten opzichte van de gigantische oerkracht, die hem in haar ban houdt. Sterk komt dit uit in het stuk van De Smokkelaars en van Het Hanengevecht. Dit laatste stuk toont ons enkele geestige kleurtoetsen, die duiden op de humor, die ook den spreker Nieuwenkamp kenmerken. Het is geen toeval, dat Nieuwenkamp het door hemzelf gebouwde woonschip, waarin hij tien jaar verblijf hield, de Zwerver" doopte. Hij is een geboren zwerver. Hij reisde de halve wereld rond en schiep zich niet alleen een omvangrijk oeuvre, maar deed ook als ontdekkingsreiziger en ethnograaf belangrijk werk, waarvan de verdienste door de regeering werd erkend. Hij legde zijn reisindrukken niet alleen in beelden vast, maar ook in woorden en aan boord van,,de Zwerver" heeft hij enkele van zijn boeken met illustraties zelf gedrukt. Hij is een kenner van onze Oost als slechts weinigen, daar zijn veelzijdige begaafdheid hem ont-

14 Mandiplaats in de schaduw van een reusachtige waringin. Bali. Rotsige kust van het eiland Lembongan ten zuiden van Bali. vankelijk maakt voor veel, dat aan minder begaafden ontgaat. Men kan hem den ondekker van de schoonheid van Bali noemen. Hij bezocht het heerlijke eiland, dat hij in zijn causerie een paradijs op aarde noemde, meerdere malen telkens voor lange tijd. Het laatst in '37. Hij vertelde er met enthousiasme over maar ook met smartelijke spijt om het teloor gaan van veel schoonheid aan natuur en bouwkunst tengevolge van gouvernementsmaatregelen: het aanleggen van wegen, het slaan van leelijke ijzeren bruggen door Europeesche ambtenaren, die niet inzien, dat de kunstzinnige Baliërs, wier tallooze tempels toch zoo duidelijk getuigen van hun bouwtalent, wel in staat zouden zijn van een brug iets moois te maken in harmonie met het landschap; door het plaatsen van betonnen tanks vlak naast een tempel, e.d. Vele dierbare plekjes, die hij wilde weerzien, waren onherkenbaar veranderd of geheel verdwenen. Eén troost bleef hem: dat hij de herinnering er aan had vastgelegd in zijn teekeningen, die nu dubbele waarde bezitten. Ook sprak hij over de verarming van de bevolking, die deels het gevolg is van de belasting, deels van de invoering van het snelle ding". De Baliërs zijn verzot op auto's, motorfietsen en fietsen. Door de auto's in het bijzonder zijn verscheidene der rijke, hooggeplaatste families geruïneerd. Het bleek een te kostbaar speelgoed. Bij de lichtbeelden, die de causerie illustreerden met teekeningen van den schilder-schrijver-spreker, werd ons een beeld getoond van twee Balische meisjes op één fiets, op de gebruikelijke wijze spaarzaam gekleed. Het leek een anachronisme. Wel vermakelijk en teekenend voor de kinderlijke geest van de bevolking, is de uitbeelding in steen op de voet van een tempel van den schilder Nieuwenkamp-op-defiets. Welk een sensatie moet hij voor de Baliërs geweest zijn! Maar dat zij het versieren niet kunnen laten, blijkt uit het feit, dat in het achterwiel van de fiets een lotusbloem werd uitgehouwen. Zoo werd Nieuwenkamp reeds tijdens zijn leven daarginds tot een legende. En wie weet wat voor stellingen de archaeologen over duizend jaar rond zijn beeltenis zullen opbouwen. Hij bracht prachtig werk mee van deze - althans voorloopig - laatste reis, eenvoudig, stil werk ook, waarvan mij de prauwen op het strand en de edele danseressen in haar zuivere omlijning het liefst zijn. Sprekend over deze prauwen maakte Nieuwenkamp zoo langs zijn neus weg de opmerking, dat wij niet moeten denken dat de stroomlijn een uitvinding van ons is. Lang voor wij daaraan dachten, kenden de Baliërs in hun booten de zuiverst denkbare stroomlijn. Sinds vele jaren bewoont de schilder, als hij niet op reis is, een landgoed in de omgeving van Florence. Hij bouwt daar met tusschenpoozen aan zijn groote villa. Hij neemt nu weer afscheid van zijn vaderland en deze duizendkunstenaar, wiens werk in vele musea ook in het buitenland een plaats vond, wordt nu weer voor een poos in de eerste plaats architect. Naar zijn villa Riposo dei Vescovi" of Bisschopsrust" keert deze onvermoeide werker niet terug om te rusten. A. H. Loeff-Bokma

15 Noordgevel (wegzijde) UNDHUIS ÏE LAREN ^CHITECT ' F ' VA N ERVEN D O R E N S 59Q ne grond Zuidgevel (ruinzijde)

16

17

18

19 V jj Strandjurk van grof handgeweven linnen met pantalonrok en r.ugdécolleté. Garneering met een blauwwitte katoenen boerenzakdoek. Voor de wandeling past hierbij een blauwe sweater. Ontwerp Vera Borea ACANTIEKLEEDING OOR OP REIS maanden aanschaft i^at de Parisienne zich voor de zomer Wij gaan in de vacantie naar zee of bosch, naar de heide of de bergen in, en wij hebben het voornemen meer aan sport te doen en meer zonnebaden te nemen dan in de stad. Vandaar dat de kleeding erop berekend moet zijn en in de koffer van elke vrouw minstens één sportcostuum steekt dat in de meeste gevallen de vorm van een short- of pyama-ensemble aanneemt. Ensemble - want bijna al deze uitrustingen hebben een losse driekwart jas, van vroolijk getint en luchtig materiaal, om een te diep rugdécolleté of een te franke beenenparade te bedekken; zoodat men decent en zelfs modieus gekleed het dorp door kan naar de vrije velden of via een cocktailbar of casinoterras naar het strand, waar een minimum lichaamsbedekking het parool wordt. De felle oorlog van pyama contra short schijnt nog niet geheel uitgestreden, maar het is een feit dat men meer shorts in verschillende uitvoeringen ziet, Een witlinnen zomerjurk met blauwe noppen en idem knoopen. ue vier zakken en de ceintuur zijn met een gehaakt wollen randje afgezet. Het borduurmotief kan op het lint van de hoed of de

20 dan pofbroek of pantalonrokje. De pyama nog slechts in de vorm van een flanellen heeren" pantalon of van tussor of grof linnen; met een bovengedeelte dat vaak zoowel wat kleur als materiaal betreft geheel van de pantalon verschilt. De origineele hoeden geven dan een bepaald cachet aan die ensembles. Daar was bijvoorbeeld een platte Japansche hoed van witte merinowol, waaraan van onderen een puntdoek was bevestigd die om de wangen werd geknoopt. Passend bij een witte short met als garneering twee schuine ritssluitingen opzij, waarboven een marine sweater van grove handgebreide wol, met korte mouwen. Een andere short was van goedkoop geblokt katoen, in poffende vorm en rozekleurig, met een driekwart jasje met lange mouwen en van voren openvallend, van groen geblokt katoen. Daaronder een blouse van hetzelfde materiaal en kleur, mouwloos en met diep rugdécolleté. Hierbij een soort jockeypet, met doorzichtige cellophaanrand, als een tennisklep. Een pyama-ensemble had een lange pantalon van bruine tussor met een breede ceintuur en een zijden blouse met pofmouwen in oranje en wit bedrukt. Hierbij een witte zakdoek, om het hoofd gebonden zooals een Russische boerin dat doet; en daarop kan voor meer officieele gelegenheden een breede witte stroorand van een hoed worden geplaatst, of alleen maar een witte tennisklep. Tenslotte voor een vochtig klimaat een practisch ensemble van bedrukt gummi, wit en roze, waarvan een rechte mouwlooze jas was gesneden over een zeer wijd geplisseerd short-rokje met breede witte ceintuur en een roze linnen blouse met witte knoopen, driekwartmouwen en een matrozenkraag. Practisch voor stranddracht zijn de hooge sandalen van gelakt hout, geïnspireerd op de Grieksche kothurnen, met een zool die wel tien centimeters hoog is, dus vooral voor kleine personen. De altijd kokette Parisienne vergenoegt zich niet steeds met deze simpele en practische sportkleeding en voor de mondaine badplaatsen vooral zal zij een van die sportuitrustingen prefereeren, die door snit en toegepast luxemateriaal toch ook weer gekleeder zijn. Zooals de ensembles van glimmende taftzijde of satijn, waarin de in d e mode zijnde noppenpatronen of de garneeringen met opgestikte motieven veterband of lint gebruikt worden.' Is een groene taftzijden robe-manteau met pofmouwen en eng getailleerde taille niet chique? Vooral indien openvallend op een rokje van écru zijde met roode en groene noppen bewerkt, waarvan het mouwlooze bovendeel uit een brassière bestaat, een deel rood en een deel groene zijde, met een roode en een groene band kruiselings over het diepe rugdécolleté. Een andere zeer elegant ensemble bestond uit een witlinnen jas, m e t opgestikte strepen van zwart vetergaas, verticaal over de buste en horizontaal naar de zoom toe. Daarbij een geplisseerde witte short, zoo wijd dat het een klokrokje leek en een zwart linnen blouse m e t witte knoopen. Een enorme witte stroohoed voltooide dit geheel. Doch de Parisienne heeft meer pijlen op haar boog. Zij dient voor de

21 S p o " P y a m ^52^"" " l n ( ihas-zwa-tb 1 JLV'"?. e n s f ble, beslaande uil japon van S ^'leder^ e d r u k ' e cèpe m wolkenkrabber" motieven, u u r ',. e n cll e *. n z «art wollen mantel met C n i eu* Vnïr, c e P s < d e als knoopen dienst doen. '=lr e,n e aï? n s t a e n, riar niddag en het intiem diner enkele gekleedere ensembles te hebben e t l daarvoor kiest zij bij voorkeur een van de zwarte zijden of cloqué Ja Ponnen, die zij met enkele jabots of piqué kraagjes kan opfrisschen dragen bij een zijden of dun wollen mantel van een der lichte ' as telkleuren die een uitvinding van 1938 zijn. Een losse zijden mantel e t handgeborduurde uitgeschulpte zoomen in banaangeel of geni um roze, met een breede zwarte lakceintuur bijeengehouden, kan P e Uc terras worden gedragen over een simpel japonnetje. En ook het j nv oudige getailleerde reisjasje, liefst in een Schotsch patroon en met a Pelle n en zakken van peau de suède, kan op datzelfde japonnetje 0 r trein of auto worden gedragen. ontstaan er verschillende combinaties, die het volume van de ^a8ag e kunnen reduceeren. Alleen de hoedendoos blijft omvangrijk,? a r er minstens een pannekoek" hoed in dient te worden geborgen, e n rond en met een rand die van stijve tule of gaas en ook van Zal ^ z^ a n n m ' J n a steeds met linten gegarneerd. In de meeste gevallen de kleur zwart zijn, odk alweer om bij diverse toiletten te kunnen 'oil gedragen; want een dergelijke hoed kan 's avonds een casino 6 1 Mi begeleiden en ook bij het simpele zwarte namiddagjaponnetje of ^ ^ o e n o m ' dat een wat officieeier noot te geven. Zwart fluweelen ^s 'angenleeren handschoenen met lange kappen, overeenkomend Bf J^ 6 n u w e e e n l hoedlinten, zijn even geraffineerd als chique. j. J andere vacantiehoeden doet men goed een simpel viltdopje te 2 e n voor reis en... regen. Een der kleinere baretten van fijn gevlochten of grof gelakt stroo, die men met' verschillende kleuren voiletjes een ander aspect kan geven. Daar is de stijve gelakte voile, die als een strik rechtop staat en waarvan slechts één slip voor het gezicht hangt. Of de voile met rnultikleurige bolletjes, die tot aan de neusvleugels reikt en onder de hoed over het achterhoofd wordt vastgestrikt. Of het voiletje, dat als een mantilla in de nek hangt en niet voor het gelaat. Tenslotte is er dan nog de keus van het avondtoilet, waarvoor menigeen vanwege de plaatsruimte liever niet de wijdrokkige japonnen (met twintig tot veertig meter soepel materiaal in de rok verwerkt) zal kiezen. Beter zijn de fourreau modellen, met lange, even gespleten rok of vooral die laatste creaties van dunne imprimé voile over een ruischende taftzijden onderrok en met een taftzijden bovengedeelte, waaroverheen als een kraag weer iets van de luchtige voile waait, aan hals en schouders. En als beschutting tegen de koele avondlucht zijn er dan de korte witte jasjes van suède of zwarte geribde zijde, die als eenige versiering aan een lapel een bloembouquet hebben, in lamé of lakleer op de stof geapplikeerd en met een lang fluweelen lint, dat het bouquet bijeenbindt. Ook deze jasjes kunnen weer een dubbel doel dienen, daar deze ook voor het thee- en cocktailuur op een wandeljapon worden gedragen. Het geheim van de Parisienne, die uit een weekend koffer een zestal toiletten te voorschijn weet te tooveren. G. G.

22 eenvoudige pia Genopte strandjapon m et afknoopbaar jakje STRANDKLEEDING We geven hierbij eenige afbeeldingen van vlotte strandkleeding, zooals we dit seizoen veel zullen zien dragen. Alleraardigst is de wijde gestreepte mantel, waarvan de verticaal gestreepte rok met dezelfde streep in horizontale richting is gevoerd, het lijfje is weer horizontaal genomen, de taille is eenige malen ingehaald en sluit met een groote strik in de kleur van de streep. Hieronder wordt het badpak of de z.g. play-suit gedragen, die nog even afgebeeld staat. Vierkant uitgesneden met rechte schouderbanden en knoopsluiting tot in de taille. Apart is de lange strandjapon, die ook als mantel gebruikt en geheel losgeknoopt kan worden. De donkere revers en knoopen geven een piquante toets. De rug is zeer laag uitgesneden, als mantel is dit kleedingstuk dus minder geschikt, als japon echter is het zeer origineel en ongemeen. De genopte japon met korte, klokkende rok is op het eerste gezicht niet van een gewone japon te onderscheiden, slechts de achterzijde, zonder het jakje vertoont de ware aard. Het jakje, dat met het gladde heupstuk en ingehaald bovengedeelte geheel de nieuwe modelijn volgt sluit, met 6 kleine knoopjes. De rok valt van voren open. A. v. U. Elegante, lichte strandjapon met donkere knoopen en revers

23 <I TE LOS ANGELOS Weet U waar vanille vandaan komt, hoe vischhaken, door Indianen uit schelpen vervaardigd, er uit zien, hoe de Hollandsche boerinnetjes gekleed gaan, en hoe zijderupsen hun cocons vormen? Al deze vragen en nog veel meer, kan men beantwoord zien in het Junior Museum te Los Angelos. Een Jeugdmuseum, ingericht voor en door de jeugd. Op het oogenblik is er een hobby" tentoonstelling door jongens en meisjes onder de 16 jaar bij elkander gebracht. Zoo is er een uitstalkast met ertsen, koperwerk, vliegmachines, vlinders, etc. en Katherine Wallbridge, een meisje van 14 jaar stuurde een collectie door haar vervaardigde en aangekleede poppen in. Als Nederlandsche viel me dubbel op de Hollandsche familie van de Winkel. In het midden ziet men Vrouw van de Winkel zitten, gezeten op een ouderwetsche stoel met om haar heen het talrijke kroost: Pieter, Wilhelmina, Hilda en Dirkje. Aan haar voeten zit een aardig klein meisje in een roode nopjesjurk met wit kanten mutsje, een pop stijf in haar armen gedrukt. Dit is Juliaantje, de baby van de familie, en om haar heen spelen twee Scotties en een taks. De achtergrond is versierd met molens en tulpenvelden; vlot met gekleurd krijt geteekend op grauw pakpapier. Daarnaast vindt men een schitterende verzameling van Spaansche, Tyroler en Mexicaansche poppen. Naast elke dame of heer is een prentje en kaart opgehangen; een landschap versierd met huizen en inwoners in nationaal costuum uit de bijbehoorende omgeving. Katherine kreeg de eerste prijs en heeft die zeker verdiend. Een andere uitstalkast toont aardewerk, en o.m. ziet men daar de zeven dwergen: Dopey, Sneezy, Sleepy, Happy, Doe, Bashful en Jumpy uit Walter Disney's laatste film Sneeuwwitje, uitgebeeld. Dan ligt er een lappendeken door de nijvere handjes van een 8-jarige schoone in elkander geflanst. Een grappige verzameling is ook die van porceleinen hondjes. Alle soorten van honden kan men daaronder aantreffen; en krantenuitknipsels vertellen de raspunten, eigenaardigheden, heldendaden en anecdoten van vele. Jongens interesseeren zich gewoonlijk meer voor andere dingen. Junior Pond, die vele onderzoekingstochten door de woestijn maakte, verdiende de tweede prijs met een uitgebreide collectie Indiaansche pijlpunten. Ook eenige vischhaken, uit schelpen gemaakt, wist hij te bemachtigen op een andere tocht langs de zee. Het maken van pijlpunten is tegenwoordig een kunst die bijna niemand meer verstaat. Eenige tijd geleden vertelde een Amerikaan ons, hoe het hem 20 jaren had gekost om te leeren een volmaakte pijlpunt te vormen. Hij liet ons zien, hoe hij met behulp van een steen, een stuk soepbeen, en een hertenhoorn in vier minuten een pijlpunt uit flint kon slaan. Flint is een glasachtige steen, die veel in de woestijn voorkomt. Indertijd dacht men dat de Indianen de punten slepen, maar hij toonde ons, dat deze door afschilferen ontstaan. Men moet precies weten hoe hard op de juiste plaats te tikken, om de overtollige stukjes weg te splinteren. Mr. X., zijn naam ben ik vergeten, was hierin zoo bekwaam geworden, dat hij nu zelfs messen zoowel als pijlpunten uit dik glas kon slaan.

24 Mr. Russel Smith laat rlon innnom «.ar, /~o, i i.. 7 ecu V,UIOI aidng rviny zien, die rood, zwart en wit geringd is. Bulbul hangt voor het raam op de achtergrond. Links op de foto is het electrische vragenbord Rechts uitstalkasten met schelpen, enz. Wie kwam ooit op het idee knikkers en bikkels te verzamelen? Maar die waren er ook, met' mooie figuurtjes in wit glas, en vele in wonderlijke kleuren en grootten. Meer interessant is voor de meesten de collectie gepolijst versteend hout of agaat met mosplantjes er in zichtbaar. Dan waren er schelpen, slangenhuiden en de traditioneele vogeleieren van natuurliefhebbers. Doch behalve al deze temporaire uitstallingen zijn er de permanente. Zoo staat in een hoek een Chineesche familie uitgedost in de meest fantastische gewaden; wij zien postzegels verdeeld in groepen van planten, portretten, vrouwen-voorvechters, vogels en kaarten, afbeeldingen, in plaats van land bij land, enz. Onderwijl zwemmende vele visschen lustig rond in hun verlicht aquarium, spinnen de zijdewormen hun cocons, vechten de witte muizen om hun laatste stukje wittebrood, trachten de marmotten zich te verstoppen in een berg papiersnippers, en kwettert Bulbul zijn doorloopende hooge vogeltoontjes. In een andere hoek zitten een paar kinderen te genieten van de pas uitgekomen jeugdtijdschriften en naast hen staat de tafel met een groote collectie foto's, die door speciale glazen bekeken een levendig perspectief krijgen. Onder dit alles door hoort men het klikken van de electrische lichtjes op de vragenborden. Groote kasten verdeeld in kleine vakjes staan overal uitgestald. In elk vakje ziet men een schelp, vogel of de afbeelding van een vooraanstaand persoon van vroeger en nu. Onder elk vakje is een rond koper plaatje en een klein rood lichtje. Aan de zijkanten zijn lange rijen antwoorden gedrukt, die elk ook een plaatje naast zich hebben. Drukt men nu met een stift op het koperen plaatje onder het vakje en met een tweede op het goede plaatje bij de antwoordenlijst, dan zal het roode lichtje aangaan en kan men de namen aflezen, en inlichtingen omtrent vogels, schelpen en personen bekomen. Ook is er een kaart waarop men kan vinden waar vanille gekweekt wordt; dat het de zaadbol van een orchidee is, oorspronkelijk uit Centraal Amerika afkomstig; enzoovoort omtrent alle voorkomende specerijen. Om terug te komen op de Madras Bulbul, deze vogel-uit Ceylon is al gedurende elf jaren een inwoner van het Jeugdmuseum en zou heel wat kunnen vertellen. Indertijd reisde hij met zijn meester bijna de geheele wereld rond. Overal stopten zij en was hij nog vogelvrij, dan op een schip, nu in een hotel en dan weer in een kamp. Naast de kooi hangt een groote kaart waarop elke plek is aangegeven en een lijst van plaatjes laat de verschillende wonderlijke plaatsen zien die hij bezocht heeft. Bulbul hangt nu op een vroohjk plaatsje naast de ingang voor het raam en kijkt uit op de groene gazons van Exposition Park. 's Zondagmiddags wanneer het het drukst is in het kleine zaaltje, luistert hij aandachtig naar het concert buiten in het park, en probeert mede te zingen met de solisten. Maar hij heeft ook zijn trieste momenten, wanneer hij kijkt naar de leege plaats, die het oude mannetje in de wielstoel met zijn trouwe Rijst-met- Krentenhond achterliet. Voor jaren stond hij daar met zijn reepjes chocolade, potlooden en schoenveters; zoo nu en dan een spelletje schaak spelende met een ouden vriend. Het vorige jaar stierf hij, een wilde automobilist, een botsing op onaai, en mi vciioor zijn meester. Een jeugdmuseum en een oude marskramer, een vreemde, combinatie, maar zoolang stonden ze daar te zamen, naast tiet groote stadsmuseum, tegenover het colisseum en naast het rosarium, dat men met aan de een kan denken zonder de ander te missen. Maar de jeugd blijft en met haar is de duur van het jeugdmuseum verzekerd. Nog menig kinderhart zal sneller kloppen als de eigenaar met Vader en Moeder daar binnentreedt om eigen werk te toonen en te laten bewonderen. Idealen die na uren van ernstige arbeid verwezenlijkt werden, en een belangstelling wakker riepen, die dikwijls een ondergrond voor het werk voor de toekomst vormt. Daarom is de waarde van een goed geregeld kinder-museum zoo groot, net brengt met alleen nieuwe interesses in het kinderleven maar het roept ook eigen initiatief wakker. Catherine Meursinge-Warnsinck 1

25 Plantengroei in Indië Een der meest bekende en aangeplante laanboomen is de Canarium commune L., bekend onder de naam kanarie. Reeds in 1832 werd een mooie laan met deze boomsoort door Teysmann beplant. Daar hij ze oorspronkelijk te dicht plantte, was hij genoodzaakt in 1850 een deel op te ruimen. Deze, uit de Molukken afkomstige soort, werd reeds lang geleden op Java ingevoerd en veel gekweekt op hoogten van m boven zee; hij komt echter beter tot zijn recht boven de 200 m. Is de Tamarinde de boom voor de kuststreken, hooger op vervangt de Canarium commune de Tamarindus. De boom behoort tot de familie der Burseraceae en heeft een rechte, dikwijls knoestige stam, waaruit eigenaardige luchtwortels ontspruiten, welke soms in grooten getale tot op aanmerkelijke hoogte aan de stam worden gevonden. Deze snelle groeier wordt m hoog. De samengestelde bladeren vallen meestal, na de vruchten, binnen enkele dagen af, maar dan is het jonge loof reeds aanwezig. De kanarie is tweehuizig; vele boomen dragen uitsluitend mannelijke bloemen en geven dus nooit vrucht. Hoewel de vrouwelijke boom gedurende het geheele jaar vruchten draagt, vindt men de meeste in Juni. Deze noten hebben een zeer smakelijke kern, die naar zoete amandelen smaakt. De Inlanders en Chineezen verzamelen de vruchten; zij maken van de kernen' olie of gebruiken ze voor gebak of eten ze rauw. De meest nuttige toepassing werd gevonden door dr. W. G. Boorsma, die een memode uitwerkte voor het samenstellen van een Indisch zuigelingenvoedsel, met behulp van een emulsie der kernen, na verwijdering van de bruine huid. Wat kroon en schaduw betreft, lijkt de kanarie op onze iep, hij is echter slanker. Tegen de kale stammen der bekende kanarieboom groeien verschillende epiphyten, zooals: Epipremnum, Philodendron, Scindapsus, Rhaphidophora, Freycinetia. Die klimplanten reiken tot de toppen der boomen, zoodat natuur en kunst hebben samengewerkt, om het vriendelijk aanzien van deze bekende laan te verhoogen. Jammer genoeg merkt men in deze ruim 500 m lange laan ook reeds verscheidene exemplaren, die symptomen van ouderdom vertoonen. De volgende foto vertoont de laan, beplant met Oreodoxa regia H.B. et K. Deze koningspalm uit Cuba werd in Buitenzorg in 1887 geplant. De half-bolvormige, tamelijk ijle kroon geeft niet veel schaduw, maar deze palm is met zijn slanke zuilenstam en sierlijke, vederachtige, tot 4 m lange bladeren een sieraad van het landschap. De palm kan 40 m hoog worden; echter is dan het mooie van de laan heel wat verminderd. Deze Oreodoxa groeit snel, na 2 jaar kunnen zij een hoogte van 2 m bereiken. De planten verlangen 'n vruchtbare bodem. In West-Indië noemt men deze palm ook wel Cabbage of koolpalm niet te verwarren met de in Indië vaak onder die naam genoemde Licuala grandis Wendl. zeker omdat het hart ervan gekookt gegeten wordt. Deze laan in de Plantentuin voert de wandelaars tusschen de groote gazons naar de Westelijke uitgang en komt op de groote postweg uit. Bijgaande foto toont de achterkant van het Paleis van den Gouverneur-Generaal, met aan de linkerzijde het ge- Laan van koningspalmon Ie Buitenzorg

26 Achterkant van het paleis van den Gouverneur Generaal en bassin met Victoria regia te Buitenzorg D deelte waar de adjudanten werken. In een der uiteinden van de groote vijver groeit op de voorkant de bekende Victoria regia Lindl. Daar deze waterplant in Buitenzorg meerjarig wordt gekweekt, zijn de bladeren kleiner dan die, welke éénjarig wordt gekweekt, o.a. in de hortus te Leiden. Zoo hebben dl Buitenzorgsche bladeren 2,10 m middellijn en een 0,05 m opstaande rand, terwijl die in Leiden 5 Januari ,16 m middellijn en 0,10 m rand hadden. Op de achtergrond groeit in de vijver de heilige lotus der Aziaten, die vermoedelijk door de Hindoes uit het vaste land van Azie eeuwen geleden op Java is ingevoerd. De Nelumbium Nelumbo Bruce var. alba heeft bladeren en bloemen op lange stelen, die beide een eind boven het water uitsteken De zaden m de nootjes worden door de inboorlingen gaarne segeten. & Verder staat op de achtergrond een 25 m hooge Javaansche boom, de Lagerstroemia speciosa Pers., die in Augustus bladerloos is en rijk bloeit met vele lila bloemen. Het prachtige hout wordt gebruikt bij het maken van affuiten Lmks op de voorgrond groeit een krachtig exemplaar van Arundo Donax L. var. picta hort. Deze uit Japan afkomstige plant heeft schitterend wit-groene bladeren. Hier achter groeien een Araucaria Cunninghamii Sw. uit Queensland en een Swietenia Mahagoni Jacq. uit de Canarische eilanden. De laatstgenoemde boom is in 1871 op Java ingevoerd en is na 200 jaar reeds volwassen. Hij kan m hoog worden, als hij zich niet laag vertakt en een omvang van 2 m hebben. Het hout is een goed hard timmerhout. Dat Prof. dr. M. Treub een geleerde was van buitengewone wetenschappelijke beteekenis, is algemeen bekend. Het aantal wetenschappelijke instellingen en onderzoekingen in 's Lands Plantentuin nam geleidelijk toe en zoo werd Buitenzorg het centrum van natuuronderzoek in de tropen. Een eerste stap in die richting was de inrichting van een Vreemdelingenlaboratorium in Daardoor werden de natuuronderzoekers, die grootendeels door toedoen van Treub naar Buitenzorg kwamen om er de tropische flora en fauna te bestudeeren, tot geregeld en ongestoord werken in staat gesteld. Het aantal groeide steeds aan, zoodat ten slotte wel eens plaatsgebrek voorkwam. Toen Treub 7 October 1909 na een schitterende en roemvolle carrière van ruim 30 jaren Indië voor goed verliet, was het een goede gedachte Treub's nagedachtenis te huldigen door de stichting op 4 Mei 1914 van een nieuw laboratorium. Deze voor alle volken openstaande natuurwetenschappelijke werkplaats staat te midden van de Plantentuin en is bekend onder de naam van Treub-Laboratorium. Geheel in overeenstemming met de bedoeling is de wijze, waarop het Laboratorium tot stand gekomen is. Indische en Nederlandsche vrienden en vereerders van Treub, mannen van de Natuurwetenschap zoowel als anderen, brachten een belangrijk deel van het benoodigde bedrag bijeen en de Regeering deed de rest. In het voorportaal staat in het midden een marmeren borstbeeld van Treub. Het gebouw is eenvoudig en doelmatig ingericht. Aan de rechterkant is het bureau en het leesvertrek van den chef. De eerste chef was dr. F. C. von Faber. Hier is dus, door samenwerking van velen, een monument gesticht, dat door de arbeid, die er verricht wordt, op waardige wijze de naam Treub in eere zal houden. Voor het gebouw staan eenige Phoenix-. palmen. Het Treub-Laboratorium in 's Lands Plantentuin te Buitenzorg D 16955

27 B L O E M E N DIE G E U R E N LELIETJES DER DALEN m Juist over het stille beekje, waarbij ik in de vroege ochtend zit, trekken nevelwitte wolkjes, aan flarden langzaam voorbij. De opkomende zon verscheurt ze met haar warme stralen. In het snelvlietende beekje schieten zilverwitte vischjes door de heldere stroom. Juist hier vernauwt zich het beekje en sneller spoedt het water zich voort en hangen deze vlugge bewoners als forellen in de stroom. Nu en dan schiet er een terug, om een haastig voorbij stroomend lekker hapje te achterhalen, om weer spoedig met nooit trager wordende staartbewegingen zijn plaats bij de stroomversnelling in te nemen. Waar ter wereld heerscht zuiverder leven, dan daar in die heldere beek, onder de voorbijtrekkende nevelwitte wolkjes en de groenende woudreuzen, die overal deze beekvallei bewonen? Boven mij gonzen reeds eenige insecten en de vogels bejubelen als om strijd de opkomende zon. Het is de zang, die overal op aarde wordt gehoord, waar het licht de duisternis verbreekt, of gelijk het de wereld beheerschende dualisme, als goed naast kwaad, liefde naast haat, armoede naast rijkdom of leugen naast waarheid. Aan de andere kant van de beek wordt een veldje echte dalbewoners zichtbaar, het bekende lelietje der dalen, overal tusschen het lage onderhout en langs de oever der beek welig opschietend. Nog zoenen hen nu en dan de ijle nevelwolkjes, zoodat de heldergroene bladeren, waartegen de bloempjes zoo innig uitkomen, nog overdekt zijn met deze dauwparels der gouden ochtendzon. Niet op de berg, maar in het dal bloeien de schoonste bloemen. Wij ijlen soms het geluk na in onbekende verten, terwijl het geluk, het ware dalkruid, dat overal om ons bloeit, niet wordt gezien. De geur der lelietjes vervult de ochtendlucht en even tijdloos als deze zilverbedauwde klokjes, raakt mij de wiekslag der oneindigheid. Hoe lang verpoosde ik daar? Waarom deed ik die lange tocht? Was ik mijzelven en de wereld ontvlucht of was het, om voor een oogenblik, eeuwigheidsleven mee te maken of mijzelve te laven aan geuren en kleuren, waarvan de wereld ons zoo'n armzalig surrogaat voorzet? Insectengegons, zang der vogels en de geur der velden, vacantiegangers, gaat u daar laven, waar het leven één met u is. Dit leven is er niet voor u, of u voor hen, maar evenals de wisselende hoogte der bergen, zoo is toch ook een lage uitloop der bergketen, een onverbrekelijk geheel. Er is leven! Wij herinneren ons die Russische keizerin, die eenmaal haar tuinbaas opdracht gaf, te zorgen, dat er het geheele jaar door bloeiende lelietjes waren. Dat was voor die dagen zeker een moeilijke opdracht, maar door de natuur kunstmatig te foppen, heeft het menschelijk intellect deze moeilijkheid overwonnen. Wij zien, dat het forceeren van allerlei planten thans een bedenkelijke vorm heeft aangenomen. Is dat een teeken van de onrust der tijden, y an het steeds haken naar verandering? Waar is de grens van dit onnatuurlijk verlangen, de natuur anders te willen zien, dan zij werkelijk is? Het lijken mij soms blinde vinken, die bedroefd hun liefdesliedje in duisternis zingen, die ontijdig bloeiende scheppingen der natuur. Overal waar de bodem voldoende vochtig is, groeien lelietjes. Plant ze onder allerlei heesters of onder boomen, op elk beschaduwd plaatsje nabij het huis. Hoe jammer toch, dat, terwijl er zoo'n groote keuze is, van geurende bloemen, de meeste menschen daar zoo weinig aan denken. Bloemen en geuren, ze hooren bij elkaar, als was bij honing, stamper en vruchtbeginsel, het een niet zonder het ander. Het kost ons niets, om deze geurende eigenschap overal te benutten. De zang der vogels is den meesten menschen beter bekend dan het geuren der bloemen. Het schijnt, dat het zoet gefluit van den vogelaar de wereld meer bekoort dan het geestelijk woord, dat een moedig rechtvaardige de wereld wil doen hooren. Kamperfoelie Als we op zwoele zomeravonden de stille Achterhoeksche binnenwegen, vaak oude hessenwegen, volgen, treft ons nu en dan, en juist 's avonds, die heerlijke geur, die alleen een Kamperfoelie bezit. Jelangerjelieber zegt men hier, even over de grens en inderdaad. Overal in het elzen-, berken- en ander hout, hangen deze wilde Kamperfoelies te geuren. Heeft het een weinig geregend, zoodat de zwoele avondlucht gevuld is met waterdamp, dan is deze lucht zwaar van hun geuren. Nu en dan snort ons 'n vlinder voorbij, de weergalooze vlugge pijlstaart en staat even stil voor dit geurend natuurkind. Snel en toch rustig worden bloem na bloem bezocht. Waar treft men dergelijke vliegers aan? Welke kleine motor brengt deze vleugels in beweging? Hoe gebrekkig is hierbij de menschelijke vlieger en hoe wanstaltig is hun voorkomen, als ze, gelijk de vliegende Sauriërs, de vliegende draken der oudheid, met hun gekrijsch en gefladder het luchtruim vervullen en verduisteren en dood en verderf brengen. Mocht ik slechts even gelijk deze vlugge pijlstaart, honing uit die bloemen puren. Is het niet opvallend, dat ook deze geurende kinderen het liefst daar groeien, waar ze eenige schaduw hebben. Is het bescheidenheid of eenvoud? Is het soms als een symbool voor ons, om overal waar we zijn, en evenals deze plant, midden in het bosch, wij midden in de wereld geur en fleur om ons heen verspreiden moeten, om als mensch, mensch te zijn? Kamperfoelies mogen in geen tuin ontbreken. Overal, waar boomen staan, zelfs woudreuzen, kunnen er Kamperfoelies tegen aangeplant worden. Plant ze, verwilderd in boschranden of heestergroepen, of als klimplant tegen een priëel, Het lelietje der dalen D 7765

28 muur of woning. Al te weinig zien we deze plant nog in de tuinen. Men heeft er verschillende kleuren in, van donker tot licht, roodachtig geel, maar alle ruiken ze. Het is 's avonds een bron van genot, nabij een bloeiende Kamperfoelie te vertoeven, ook al zingt er naast ons geen nachtegaal of klinkt er uit het nabije woud niet het oneindig mooie, doffe gekoer van de duif. Ook in de geuren verstaan wij de stem van het leven, het is de liefde, waarvan de inslag ons bekoort. Blauwe Regen. Wistaria sinensis. Allen kennen we zeker deze plant. Zeker hebben wij haar wel eens gezien, in het vroege voorjaar, in een pot gekweekt, in een of ander bloemenmagazijn, droevig glimlachend, als een te vroeg ontwaakt kind. Ook deze plant kan meer aangeplant worden, nog te weinig gevels of balkons zien we gekleurd met het blauw en de heerlijkheid, zooals de oneindigheid boven ons, zich vertoont. De plant groeit vlug en bloeit en geurt, als weinig andere. De Japanners weten haar beter te waardeeren en het is, naast de Kersenbloei en de Chrysanten, de Blauwe Regen, die allerwegen het landschap kleurt. Evenals Kamperfoelie, kan ook de Blauwe Regen, verwilderd tegen opgaande boomen worden aangeplant. Verwijder geen doode boomstronken, deze schilderachtige objecten, plant er een Kamperfoelie en een Blauwe Regen, desnoods nog Klimop er tegen, en het leven zal de dood overheerschen. Wel een prachtig en blij symbool, dit object. Ofschoon deze plant het volle licht der ochtendzon het meest bekoort, heb ik haar tegen een gevel op het Westen en Noord-Westen, met wuivende draperieën van blauwe vlinders getooid gezien, die mij fascineerend gebonden hielden. Was het om de schoone Geisha, deze bonte vlinder, die mijn gedachten op vleugelen naar het 1 schoone land der gouden ochtendzon voerde, welke gedachte mij eveneens fascineerde. Geen twijfel aan, ook Blauwe Regens kunnen meer worden benut, veel en veel meer, dan thans het zeldzaam gebruik er van bewijst. Welke plant bloeit zoo overvloedig, met stengels als koorden, lasso's hier en daar werpend en vlug de zon tegemoet klauterend? Welk een mooi blad, van bijzondere kleur. Wistaria's kunnen zeer oud worden. Een oud exemplaar is mij bekend, maar nog even spontaan, vol vitaliteit, is haar levensuiting, als ware ze nog in haar jeugd, en ten slotte: wanneer is een Wistaria oud? Planten, deze gelukkige wezens, ze kennen geen tijd. Met een variatie op het bekende gezegde van, naar ik meen, Descartes, die zeide: ik denk dus ben ik", kunnen de planten zeggen, evenals U, mensch: de levensvlam verteert, ook heb ik stofwisseling en brandt in mij de levensvlam, dus ook ik ben". Bovendien zijn we ouder en rijker. Ouder, omdat u, mensch of dier, niet zonder mij kunt leven, wij moeten er dus eerder zijn geweest, en rijker, omdat we, zonder mensch of dier, zoo goed kunnen leven, we zullen er dus ook langer zijn. Met uw subject en het Ding an sich" heb ik niets te maken, mijn vrienden, de insecten, hebben facettenoogen en zien mij. De waarheid ziet uw oog niet. Bloemen die geuren, plant ze naar waarheid overal. Onze keuze is groot genoeg en letterlijk en figuurlijk geven alle bloemen, alle echte bloemen, want er zijn schijnbloemen, misschien meer dan we vermoeden, echte snijbloemen. Ik denk aan de goede Hollandsche gewoonte, om namen noemend, al terugtredend en noteerend, een tentoonstelling van bloemen op papier te vertellen. Ook ik wil zoo'n klein, geurend lijstje als slot dezer artikelen gaarne geven. Nog liever en oneindig veel aantrekkelijker is het, om persoonlijk, ik zou zeggen de langzamerhand latent wordende eigenschap der reuk weer meer in werking te stellen en door persoonlijke smaak een keuze naar eigen genoegen te maken. Niet mijn smaak, maar alleen de uwe heeft voor u waarde. Onderzoekt elke bloem, maar ook op de geur en doe daaruit een keuze. Allereerst eenige heesters en struikjes: Seringen, Weigelia's, Jasmijnen, Meidoorns, Bloemappels, Magnolia's, Azalea's, Rhododendron Sir Charles Buttler, zoover mij bekend de eenigste welriekende Rhododendron. Skimmia's, Viburnum Vossi, Rosemarijn, Lavendel, de gewone Gagel, Osmanthus, etc. Eenige boomen: Linde en Robinia, meer bekend als Acacia. Eenige vaste planten of overblijvende, zooals b.v. Muurbloemen, Anjers, Lelies, Pioenen, Asclepias, Thym, e.a. De gegeven namen zijn allerwege voor uitbreiding vatbaar, als we aan planten als Heliotropen, Genista's, Freesia's, Gardenia's en dergelijke denken, maar zooals reeds boven opgemerkt, een ieder doe een keuze naar eigen smaak. Met een variatie op het bekende gezegde: Zeg mij welk boek ge leest en ik zal zeggen wie gij zijt", kunnen wij ook zeggen: Zeg mij wat ge in het boek der natuur leest en ik zal zeggen wie ge zijt". Panta rhei, alles vloeit. Dit woord van Herahleitos is zeker op alles wat is, van toepassing, maar zeker op de mensch, want eenmaal opende de plantenwereld de levensstroom en zal ook eenmaal na ons zijn stroom voortzetten. Geuren en zangen stroomen de aarde rond, overal waar het leven in liefde oneindigheid zoekt. Groenlo J. van Willigenburg D» blauw* ragen in voll* schoonheid D 2237

29 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 GEZONDHEID EN SCHOONHEID SCHOONHEIDSMASKERS door Cornelius Conijn In de moderne schoonheidscultuur spelen de diverse maskers een groote rol. De naam is eenigszins misleidend: in de meeste gevallen toch bestaat het masker eenvoudig uit een emulsie van een crème of vaseline basis met een toevoeging van tonifieerende of regenereerende elementen. Meestal worden voor de samenstelling vegetale producten gebruikt, doch ook zijn er maskers van een biologisch principe uitgaande, als die gebruikt voor de hormonentherapie, de eigeel- en rauw vleesch-maskers, enz. Een korte uiteenzetting van de verschillende behandelingen kan een beter inzicht geven in de werking van deze pommades, die inderdaad als een vreemd en schrikaanjagend masker het gelaat met een dikke vettige laag bedekken. In volmaakte rust, liefst in een donkere kamer, moeten de preparaten enkele uren op de huid inwerken, want alle zijn op een direct, doch niet te lang durend effect berekend. Vandaar dat deze maskers meer en meer door vrouwen thuis gebruikt worden (de applicatie is niet moeilijker dan die van een maquillage crème) enkele uren voor zij naar diner of bal zullen gaan en zij op haar best willen verschijnen. De opwekkende invloed van het masker, de regularisatie van de bloedsomloop, het tonifieeren van de huid, doet het gelaat frisscher en jeugdiger schijnen, zoodat de beste omstandigheden geschapen worden voor een lichte maar flatteerende opmaak. Het gebruik van de maskers, een van de grootste wapens van het moderne schoonheidsinstituut, is in wezen al zeer oud. Doch vroeger mochten alleen prinsessen of courtisanes er gebruik van maken. De schoone Phryné, Keizerin Poppea (die het dagelijksch bad in ezelinnen melk uitvond) wisten welk een macht Schoonheid geven kon. Doch die vroegere methoden waren inderdaad te gecompliceerd, dan dat alle vrouwen zich die veroorloven konden. En de schoonheidsmaskers, waarvan de recepten uit de oudheid tot ons gekomen zijn, waren ingewikkeld van formule en moeilijk en langdurig van preparatie, zonder altijd het gewenschte resultaat te geven. Trouwens, al deze recepten werden geheim gehouden e n gaarne in een waas van geheimzinnigheid gehuld, Een biologisch masker, waarbij deelen van het gelaat (lippen, neusplcoi, oogzakken) eerst met een donkerder neutrale crème worden behandeld. waarbij vaak dan nog een denkbeeldige magie van spreuken en elixirs, die tooveren konden zoogenaamd, te hulp werd geroepen. Hoe geheel anders dan de maskers van onze dagen, op wetenschappelijke wijze uitgewerkt in het laboratorium, doch waarbij de ervaring van eeuwen te pas is gekomen. Twee hoofdgroepen zijn te onderscheiden: A. Die essences van planten bevatten. Extract van wortels, van waterlelies, van zeeplanten. B. Die biologische elementen bevatten. Klierextract van inwendige afscheiding, substanties van uitwendige afscheiding, dierlijke producten (melk, ei, hormonen). De vegetale maskers zijn speciaal voor de nog jeugdige en soepele huid geschikt en kunnen op elk uur van de dag worden opgelegd. Er is er een Masqué aux herbes" genaamd, waarin het sap van een dertigtal kruiden 433

30 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 RIMPELS EN ANDERE OUDERDOMSVERSCHIJNSELEN kunnen reeds vroegtijdig verschijnen indien de huid niet geregeld verzorgd wordt met preparaten, welke het huidweefsel volkomen zuiveren, de huid spannen, de bloedcirculatie opwekken en de tot verslapping neigende weefsels de benoodigde voedingsstoffen toevoeren INDIEN U ons een zoo nauwkeurig mogelijke beschrijving van Uwe huid zendt, zullen wij U gaarne mededeelen, welke van onze prepraten voor Uw type huid in aanmerking komen om deze zoo gevreesde ouderdomsverschijnselen te voorkomen of te verbeteren CHEMISCH LABORATORIUM ODEWE" - ARNHEM I. EVERTSLAAN 52 Tel VERZENDING AAN PARTICULIEREN IN NEDERLAND EN INDIË De laatste uitvinding op hel gebied van schoonheidsmaskers. Dit model Evolution is van strak gespannen elastieke stof voor elk gebruik aan de binnenkant met een speciale crème bestreken, zoodat zoowel op de huid wordt ingewerkt als op de spieren door de spankracht van het verband. opgelost is in een bijna transparante crème, die eenvoudig van uit de tube op het gezicht kan worden uitgestreken. De maskers, die onder de categorie B vallen, worden meer speciaal voor de anemische of sterk vermoeide huid aanbevolen, wanneer de normale functies van bloedsomloop door leeftijd of gezondheidsomstandigheden vertraagd zijn. De vitale elementen, die niet meer in voldoende mate door het lichaam kunnen worden aan- en voortgebracht, worden door het masker verschaft. Hierdoor wordt de werking van de huidcellen geactiveerd. Het is noodzakelijk dat al deze preparaten, om een maximum van effect te kunnen geven, gedurende anderhalf tot twee uur op het gelaat volledig kunnen inwerken. Liggende houding en volledige rust, een relaxatie van de zenuwen, is hierbij gewenscht. En daar het principe van het tiental verschillende maskers, door de diverse instituten in de handel gebracht, geheel verschilt, is het wenschelijk alvorens een ervan toe te passen de raad van een expert in te roepen, daar het resultaat op elk individu verschillend kan zijn. Alvorens enkele dezer maskers te bespreken moeten wij echter nog even op de laatste vinding wijzen, het masker Evolution", dat niet zoo een diepgaande werking, noch zulk een blijvend resultaat heeft. Het bezit daarentegen het voordeel, dat bijna elke huid de verfnsschende applicatie verdragen kan, terwijl men het tijdens het werk of de verdere zorgen voor toilet kan dragen. Want dit masker is ook daarom uitzonderlijk, dat het werkelijk op een masker lijkt, van een soepele stof gemaakt, met gaten voor oogen en mond en strak om de wangen en de kin getrokken. Het binnenste wordt met een lotion bevochtigd, waarin zoowel plantensappen als enkele biologische elementen opgelost zijn. Dit vocht is dus tevens een astringent voor de spieren en een stimulans voor de normale werking van de huid. In zekere zin is dit dus een volledige werking van alle principes der moderne gelaatsaesthetiek, waarbij de kleur vermooid wordt, de huid verfrischt en een nieuwe vitaliteit zoowel als stimuleering van de bloedsomloop verkregen wordt. Dit jeugdiger makend masker is er dus vooral op berekend om een effect van slechts eenige uren te verkrijgen en vandaar de ideale applicatie alvorens men zich naar een speciale bijeenkomst begeeft. De andere maskers echter, zooals gezegd, werken langzamer doch bereiken een blijvend resultaat, indien men deze ook geregeld gebruikt. Daar is het masker bereid met de melk van waterlelies. Speciaal samengesteld voor de vette huid, die de glans van de jeugd heeft verloren of voor de normale huid waarvan de poriën te wijd geopend zijn. De actie van deze crème is er in de eerste plaats op berekend deze poriën dichter samen te trekken, hetgeen de zwarte puntjes en puistjes doet verdwijnen. Verder wordt de vetafscheiding van de huid hierdoor geregeld en tenslotte is het mogelijk bij lange toepassing de korrel van de opperste huidlagen te verfijnen. De essence van de bollen van de waterlelies, ook hierin verwerkt, maakt de wangen blanker, zoodat de natuurlijke blos sterker uitkomt. Deze crème mag niet te dicht onder de oogen of rond de mond worden gestreken en na het verwijderen moet met een astringent de huid worden verfrischt. Het oriëntaalsche masker werd voor de droge huid ge- GEZICHTSHAREN Overtollig haar wordt afdoend verwijderd. HUID VERZORGING: Prep. Cosmetica (Dr. v. d. Hoog, huidarts), massage, hoogtezon. Specialiste GERDA VAN BEEREN. Inlichtingen zonder eenige verplichting. P. C. Hoofrshaar 37, Amsterdam, Telef

31 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 maakt en is geinspireerd op die, welke uit de oudheid als omslachtige formules tot ons gekomen zijn. Evenals voor duizenden jaren worden in de basiscrème nog olieachtige balsems, zeldzame essences en aromatische planten verwerkt. Het product wordt au bain marie verwarmd en zal zoo als voedingsstof voor de huid dienst doen, terwijl het gemengd met een speciaal melkachtige astringent meer direct op de spieren inwerkt. Om de gelaatshuid wat blanker te maken kan over het masker heen het geel van een ei worden gestreken. Van een geheel ander principe gaat het zwarte pommade masker uit, bedoeld voor de vette huid en voor haar die van acné te lijden heeft. Vooropgezet doel is de opperste huidlaag af te schillen en te vernieuwen en diep doordringend tot in de onderste lagen van de zeven waaruit onze huid bestaat, werkt het in op de klieren, die vet afscheiden. Hierdoor wordt de oorzaak van het kwaad bij een abnormaal vette huid in de wortel aangetast en de nieuwe laag die. bij het beëindigen van de behandeling te voorschijn komt is gaaf en blanker, terwijl er een groote kans is dat de puistjes, puntjes, zomersproeten, e.d. zoo al niet verdwenen dan toch veel verminderd zijn. Over de hormonenmaskers hebben wij het vroeger reeds in extenso gehad. Hierbij wordt van het principe uitgegaan, de meest waardevolle levende klierafscheidingen, door het vermoeide organisme onvoldoende voortgebracht, op de huid te applikeeren in emulsies van crème. Deze dringen tot de huidwortel door, geven een kunstmatige overvoeding en nieuwe vitaliteit. De producten worden van gezonde jonge dieren verkregen. Tegenstanders van deze methode beweren echter dat het SEINPOST Directeur: G. M. TH. GIELISSE SCHEVENINGEN TELEFOON HET MOOISTE ZITJE VAN SCHEVENINGEN! Riant uitzicht op het ZEE-PANORAMA HET RESTAURANT IS HET GEHEELE JAAR GEOPEND In ons Theater dagelijks Bioscoop-Voorstelling uitgezonderd Zaterdags en 's Maandags. Uitsluitend prima Schlagers) En we zeilden den heelen dag... EIGEN VRIJ AUTOPARK Oprir bij her Savoy-Horel en Gevers Deynoorweg Koffietafel f 1.- Lunch f 1.50 Diner f2.- Urenlang heerlijke zonneschijn, een flinke bries en af en toe kwam er een scheutje water binnen boord! Maar je begrijpt, dat gaf alleen maar vroolijkhefd, want we behoefden onze jurken niet te ontzien, die" waren van Indanthren geverfde stoffen gemaakt! Koop in het vervolg Indanthren geverfd goed, het is onovertroffen waschecht, zonecht en weerecht. Let op het merk Indanihren uiterst moeilijk is te controleeren hoeveel werkelijk levende hormonen in de crème overgebracht worden en dat, hoewel het principe uitstekend is, het in de praktijk erop neer komt, dat de werking minder krachtig is dan gewenscht door het kleine aantal vitaminen dat het doel bereikt. Vanuit Hollywood komt het bericht dat daar een speciaal nieuw masker is uitgevonden, met een basis van zeeplanten en wieren, vol van het natuurlijk jodium van het zeewater. De crème, tamelijk warm aangebracht, wordt hard op het gelaat en wanneer men de stukken na een uur afpelt zijn alle kleine rimpeltjes op de kleiachtige oppervlakte geboetseerd. Doch het lijkt als waren ze daarmee van het gelaat zelf verdwenen, zoo een verfrisschende jeugdigmakende werking schijnt dit product te hebben... Dit masker wordt tweemaal na elkaar opgelegd, terwijl rond de oogen wat anti rimpel crème wordt aangebracht. Gedurende de rustpoos van een uur moet men onbeweeglijk blijven liggen. Het masker schijnt ook op kin en hals weldoende invloed uit te oefenen. Ten slotte hebben diverse schoonheidsinstituten voor extreme gevallen nog electrische maskers, waarbij gecombineerd gekleurde lichtstralen (hoogtezon-principe^ en massage op de huid inwerken. Hierbij wordt in de eerste plaats een vertraagde bloedsomloop, die rimpels zou vormen, gestimuleerd. Speciale aandacht wordt besteed aan de plaatsen onder de oogen, waar zakken zich vo -men, aan de kin en de hals. De werking van een tonifieerend astringent wordt hier dus in zekere zin machinaal vervangen. Voor normale gevallen zijn echter de zooveel eenvoudiger maskers, die men zelf thuis kan aanbrengen, meer dan voldoende. 435

32 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 KEUKEN EN HUISHOUDING DE VOEDZAME NIEUWE HARING Wanneer de tijd van de nieuwe haring weer daar is, kan men deze de plaats van het vleesch eens laten innemen. Haring bevat een groote hoeveelheid eiwit en een flink gehalte aan vet. In de tijd, dat de haring wat ouder wordt, is het wel eens noodig deze van te voren in wat water met melk te leggen, daar ze anders te Drinkt geregeld ECHT ctoria water Werkt zeer gunstig op MAAG, NIEREN EN INGEWANDEN scherp zout is. Maar bij de nieuwe haring is dit overbodig, deze smelt op de tong! Het eenvoudigst is het natuurlijk om de schoongemaakte haring op te dienen zooals deze is. Met nieuwe aardappelen heeft men een voedzaam en gezond maal. Indien eenigszins mogelijk moet men de haring koud opdienen. Men legt hen daarom voor het opdienen op kleine stukjes ijs. Haring geserveerd op'ijs Haring op toast is bij de avondboterham zoowel als bij een uitgebreide thee, of als voorgerecht, zeer welkom. Men roostert brood zonder korstjes en belegt de sneedjes met schoongemaakte en ontgrate haring. Het is overbodig de toast met boter te smeren, daar de haring zelf zeer vet is. Men garneert hen verder met hard-,q gekookt gehakt ei. Haring op"" toast V Wapen om harten te veroveren! DROSTE PASTILLES ALTIJD WELKOM! Spaart plaatjes voor onze albums. Pikante haringrolletjes. Men gebruikt voor ieder rolletje een halve ontgrate haring. De haring moet zacht van smaak zijn; gebruikt men dus hiervoor geen nieuwe haring, dan moet men hen een paar uur in water met melk leggen. Daarna legt men de haringen een uur 436

33 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 Pikante haringrolletjes ' in een marinade die bestaat uit: slaolie en azijn, een paar peperkorrels en een laurierblad. Hierna worden de haringen uit de marinade genomen en opgerold om een pikante vulling, die uit een stukje zure augurk, eenige kappertjes, wat gehakt ei en iets mosterd bestaat. Met een tandenstoker worden de rolletjes vastgeprikt en op een stukje vierkante toast geplaatst. Bovenop garneert men hen met een ringetje ui, een kappertje, en een likje mayonnaisc. HET VETTE DER AARDE De meeste woorden, welke een aanduiding bevatten van de smaak van ons voedsel, worden ook in over- NU is hel - de tijd MODEL waar werkelijke gezelligheid wordt gedemonstreerd 1 om eens rustig re overleggen wat er aan het INTERIEUR van Uw WONING moet gebeuren. Wij specialiseeren ons op dit gebied Komt U eens met ons spreken en BEZICHTIGT dan onze KAMERS Ontwerpen en prijsopgaven worden gaarne verstrekt N.V. MEUBILEERINRICHTING v/h F. VAN DER HEIDE HILVERSUM 's-gravelandscheweg Tel. 650 Geboren: Motje Veelvraat Een veelbelovende telg uit een vraatzuchtig geslacht van ontelbare andere vraatzuchtige mottenlarfjes. Hij zou zich prachtig kunnen ontwikkelen, indien men hem hiertoe in de gelegenheid stelt. Voor hem is bestrijding met peper of krantenpapier niet de minste belemmering; hij vreet rustig alle wol op, die hij tegen komt. Alleen met Eulan behandelde wol, die lust hij niet. Daarom is met Eulan behandelde wol blijvend tegen motten gevrijwaard. Vraagt daarom met klem Eulan behandelde stoffen voor Uw kleeding, meubelen, gordijnen, vloerbedekking, etc.; herkenbaar aan nevenstaand Elf&AN merk. drachtelijke zin gebruikt. Iemands woorden kunnen bitter, zijn stemming kan zuur zijn; men spreekt over magere resultaten of een zoutelooze aardigheid. Sterker dan bij spijzen en dranken het geval is, wordt de reactie, die deze woorden teweegbrengen, algemeen ondergaan. Bittere chocolade b.v. heeft voor bepaalde menschen een onaangename smaak, voor menigeen echter is het een lekkernij, terwijl het woord bitter in de figuurlijke beteekenis bepaald een ongunstige klank heeft. Men heeft daar niet meer te maken met persoonlijke smaak (waarover immers niet te twisten valt) maar met een algemeene reactie, waarbij het begrip zoet identiek is geworden met aangenaam en het woord vet de personificatie is geworden van het beste, het belangrijkste. Zoo kan men uitdrukkingen als het vet van den ketel" verklaren evenals de term het vette der aarde". Is het nu niet een merkwaardig verschijnsel, dat juist de zoete en vette spijzen en dranken door een aantal menschen systematisch worden vermeden. Vermageren" is naar hun opvatting een leuze, die van een verstandig inzicht getuigt, waarbij men zelfs uitgaat van de veronderstelling, dat vet een schadelijke invloed zou hebben. Welk een verschil van appreciatie tusschen deze opvatting en die der spraakmakende gemeente! Bezien wij, teneinde uit te maken wie van beide gelijk heeft, eerst eens nader, in welke vorm het vet bij de spijsbereiding een rol speelt. Daarbij ziet men aanstonds, dat er verscheidene vetten zijn. Een zeer belangrijk, hetwelk het meest voldoet aan de omschrijving van het meest waardevolle", die wij in de spreektaal hebben ontmoet, is het melkvet, dat o.m. geconsumeerd wordt in de vorm van melk, room of boter. Is dit aan de melk onttrokken, dan is inderdaad een hoofdbestanddeel van V 437

34 HET LANDHUIS dit belangrijke product verdwenen. Het vet van onze slachtdieren dat, vergeleken met de waarde van het vleesch, niet zoo prominent is, vormt voor de huisvrouw in ons land in de vorm van rundvet, reuzel en spek, een eveneens belangrijk hulpmiddel bij de spijsbereiding. De behoefte aan vetten heeft in verschillende landen geleid tot het benutten van nog andere mogelijkheden dan de bovengenoemde. Op het door de zon overgoten marktplein van Majorca kan men des morgens een troep kinderen geduldig zien staan wachten voor een broodstalletje, de dos canettes" (twee cent) in de hand geklemd, die de koopsom van het ontbijt vormen, dat door een oude vrouw wordt klaargemaakt. Daartoe wordt een broodje doorgesneden, waarna de kruimelige oppervlakte besprenkeld wordt met olijfolie, afkomstig uit een oliekan zooals treinmachinisten die gebruiken. Olijfolie is in de landen rond de Middellandsche Zee de meest gebruikte vetsoort. Reeds in de grijze oudheid was de olijfboom het rijkste bezit van den boer. Het omhakken van de olijfboomen, dat tijdens de eerste invallen van Spartanen in het gebied der Atheners systematisch werd gedaan, dompelde dat land in bittere armoede, omdat het vele jaren duurt eer de jonge aanplant vrucht draagt. Zoodoende was Attica voor geruime tijd overgeleverd aan een algemeene vet-schaarschte. Indien men zich de laatste oorlogsjaren herinnert, weet men, wat dat zeggen wil. Vet is n.1. onmisbaar voor het goed functionneeren van onze verschillende organen; wat niet terstond gebruikt wordt, vindt een goede opslagplaats in de weefsels en doet dan dienst als reservemateriaal. Zoodra door bepaalde omstandigheden een behoefte aan vet ontstaat, die grooter is dan waarin de door het voedsel toegevoerde hoeveelheid kan voorzien, worden deze reserves gemobiliseerd. Van belang is bovendien, dat verschillende vitaminen slechts gebonden aan vetten voorkomen, zoodat een vetarm dieet tevens een gemis aan deze vitaminen kan teweeg brengen. Wij hebben nu kennis gemaakt met vetten afkomstig van melk, slachtvee en planten; een vierde belangrijke groep wordt geleverd door sommige visschen zooals zalm, makreel en haring (bokking). De verschillende samenstelling is uiteraard van vergaande invloed op de verteerbaarheid. Men onderscheidt vaste en vloeibare vetten. Tijdens de spijsvertering worden deze vetten gesplitst in glycerine en vetzuren, mede onder invloed van het maagsap en van afscheiding uit de alvleeschklier. Tenslotte worden de vetzuren onder invloed van de gal via een vèrdoorgevoerde emulsioneering tot oplossen" en opname" in het lichaam gebracht. Door sommige vetten worden in dit opzicht hooge eischen aan de spijsverteringsorganen gesteld. Begrijpelijk is het feit, dat van alle vetten, de uit de melk afkomstige (en daar in immers reeds fraai geëmulgeerde toestand voorkomende) vetten, in verteerbaarheid bovenaan staan. Zijn de vetten in het algemeen al zeer voorname bestanddeelen van ons voedsel, wier beteekenis niet straffeloos kan worden genegeerd, met nog meer waardeering moeten dus de room en de boter worden beschouwd. Miskenning van deze steunpilaren der menschelijke voeding op grond van modevoorschriften kan niet zonder slechte gevolgen blijven. Sleutelgaten moeten om de paar maanden flink doorgeblazen worden door middel van een stofzuiger of fietspomp. Hierna wordt het slot met goede olie gesmeerd. Bj&tyCM&t onze Speciale Baby- en Kindermeubelafdeeling Gegarneerde Wiegen vanaf f27.50 Kinderwagens Kinderledikanten Kinderkamerschermen Baby Commodes vanaf f Baden Kinderkasten, practisch ingericht vanaf f25.50 enz. enz. enz. VRAAGT SPECIALE CATALOGUS SCHRÖDER OP DE GROENMARKT DEN HAAG 438

35 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 VOOR RUSTIGE OOGENBLIKKEN TWEE UITEENLOOPENDE OPGAVEN De oplossing dezer beide opgaven zende men binnen tien dagen na de verschijning van dit nummer aan het Ditmaal geven we eens twee nogal uiteenloopende volgende adres: Puzzle-Redactie Het Landhuis", puzzles: een z.g. kniepuzzle en een magisch vlechtwerk. Wouwermanstraat 42huis, Amsterdam-Zuid. Beginnen we met de eerste. (Gebruik s.v.p. Zomerpostzegels!) "~~ 6 ~~ 8 4 A, 3 B, 1 C, 3 D, 16 E, 2 G, 3 H, 4 I, 2 L, 5 N, 1 P, 2 R, 5 S, 2 T, 3 W. Deze 56 letters geven, als zij juist in de figuur geplaatst worden, in de horizontale rijen, woorden van de volgende beteekenis: 1 valsteeën of plekken (verbuiging); 2 de weg ergens naar toe; 3 provincie in Griekenland (je letter vervalt); 4 algemeen erkende feestdagen; 5 onderdeel dat op zichzelf een min of meer afgerond geheel vormt; 6 dienstpersoon die te paard zit; 7 was, dat als een rijpachtige laag voorkomt op de bladeren van sommige eenzaadlobbige gewassen; 8 zeggen dat iets zoo is, desnoods zonder eenige bewijsgrond. Bij de juiste invulling geven de letters tusschen de vette lijnen, woorden van de volgende beteekenis: 1 straatweg, geplaveide weg; 3 met een lasch verbinden; 5 eigenschap van een hecht samenhangend geheel te vormen (meerv.); 7 de bladen van een boek vluchtig omslaan. De middelste verticale rij, laat - van boven naar beneden gelezen - een stad in het oosten van ons land zien. Het toovervlechtwerk Ml BI w& 4 11 A, 4 D, 7 E, 2 G, 2 L, 1 M, 4 N, 1 P, 2 R, 4 S, 2 T. Deze letters moeten zoodanig in de leege nokjes van deze figuur geplaatst worden, dat horizontaal en verticaal gelijkluidende woorden van de volgende beteekenis te zien komen; 1 een der dagen van de week; 2 gebeente in Zuidholland; 3 loszinnige; 4 stadje in de Spaansche provincie Tarragona. Als prijzen voor de goede oplossingen (welke bij loting toegekend worden) stellen wij beschikbaar een hoofdprijs van vier gulden en een tweede prijs van twee gulden. Over deze rubriek kan alleen briefwisseling gevoerd worden, als postzegel voor antwoord ingesloten is. OPLOSSING. De goede raad voor niet abonné's. De puzzle uit het tweede Mei-nummer van Het Landhuis" heeft zich mogen verheugen in een buitengewoon gróóte belangstelling! Bij de oplossingen kwam ik namen tegen, die ik nog slechts weinig of heelemaal niet gelezen had, zoolang wij nu al puzzelen. Mogelijk zijn deze namen ook van hen, voor wie deze puzzle in 't bijzonder bedoeld was, zooals uit de oplossing (welke hier volgt) blijkt: ABONNEERT U OP HET LANDHUIS Hetgeen gevonden wordt door de volgende woorden: ^4ngel; //aast; /?aarn; Einde; Onder; Traan; Noest; Laken; JVbemer; Aard; Eden; Noord;.Edel;.Duister; Rand; Hengel; Traag; Uit; Ure; Ier; Oker; Slap. Peter; Prijswinnaars Onze hoofdprijs (vier gulden) viel bij de toekenning der prijzen ten deel aan: mejuffrouw H. Haag, Riouwstraat 31, 's-gravenhage; de tweede prijs (twee gulden) aan mevrouw Luteijn, Dorpsstraat 87c, Breskens. Onze Administratie zal een dezer dagen de prijzen verzenden. Puzzle-Redactie. IE U C H A T IE L FRANSCH ZWITSERLAND (in het welbekende beschaafde centrum) HOOGE SCHOOL, Speciale Fransche Klassen voor buitenlandsche studenten. Vacantiecursussen. KANTONAAL GYMNASIUM met voorbereiding voor Hoogeschool en Handelswetenschappen en vacantiecursussen. HOOGESCHOOL VOOR JONGE DAMES, speciale Fransche klassen voor leerlingen van buiten. SCHOOL VOOR WERKTUIGKUNDE EN ELECTRICITEIT. MUZIEKSCHOOL. CONSERVATORIUM VOOR MUZIEK. Halfjaarlijksche Instituten te CHAUX-DE-FONDS en Locle Voor inlichtingen wende men zich tot het officieele informatiekantoor te Neuchêtel. 439

36 HET LANDHUIS 22 JUNI 1938 NS ANNEKE LOGEERT BIJ OMA Vóór de ramen van de groote ouderwetsche salon stond Anneke naar buiten te kijken en verveelde zich. In de deftige breede straat waarin Oma's huis stond, kwam bijna niemand voorbij. Alleen aan de overkant - waar 't park was - kon Anneke allerlei rkinderen zien spelen. Groote kinderen en heele kleine peuters, alles liep daar door elkaar en ze schenen zoo'mpret te hebben dat Anneke soms hun gelach en geschreeuw kon hooren. O, als ze eens even mee zou kunnen doen en niet de heele dag thuis zou hoeven te zitten! Maar ze wist wel dat Oma daar niets van wilde weten! Anneke mocht niet op straat spelen. Oma was veel te bang dat ze - de stadsdrukte niet gewend - een ongeluk zou krijgen! Geen geluid was er te hooren. Oma boven, rustte en de diénstmeisjes in de keuken waren druk bezig. Met langzame pasjes liep Anneke de kamer uit, misschien was er, wel iets leuks in de tuin, dacht ze. Maar toen ze in de serre stond en naar buiten keek in de groote vierkante stadstuin zag ze dat er sinds die morgen niets veranderd - en dus niets leuks - te zien was! Dezelfde tuin met de vier perkjes, waarin roode geraniums stonden. En langs de schuttingen (hooge muren, vond Anneke) stonden allerlei saaie boomen. Anneke zuchtte, wat verlangde ze naar hun eigen groote tuin! Maar voorloopig zou ze wel niet kunnen zien hoe vér de boomen waren en 01 de gezaaide plantjes goed opkwamen. Anneke kreeg ineens zoo'n raar gevoel in haar keel toen ze aan huis dacht. Als ze maar eens even naar huis mocht, naar vader en moeder en 't kleine broertje dat juist geboren was toen ze bij Oma logeerde in' de stad! Maar ze wist wel dat dat nu niet ging. Minstens twee weken moest ze bij Oma blijven, had vader gezegd! En er waren pas 3 dagen om. Had ze maar iemand om mee te snelen! Haar vlechtjes huppelden mee Er woonden heelemaal geen 440 KINDERHOEKJE,. stond Anneke naar buiten te kijken nichtjes of neefjes in de stad en Oma kende geen andere kinderen. Opeens dacht ze weer met verlangen aan de kinderen in 't park. Ze zou heel even op hun autoped mogen of touwtje springen met de grootere meisjes. Ineens kreeg ze een plan. Als ze eens - Bets was in de keuken en Oma kwajn zeker nog lang niet beneden - stilletjes wegliep? 't Zelfde oogenblik was ze de kamer al uit en sloot de kamerdeur voorzichtig achter zich. Toen ze in de gang stond, luisterde ze goed of ze niets hoorde, maar nee, alles bleef stil. Alleen de groote gangklok tikte met harde regelmatige tikken. Nu nog de voordeur, o, wat kraakte dat ding! En daar stond ze op de stoep! Voorzichtig zette ze de zware deur op een kier. Zonder om zich heen te kijken vloog ze de straat over. Zoo'n kleine ondeugende Anneke! Haar blonde vlechtjes huppelden mee. Wat voelde ze zich vrij! TE LAAT (Wordt vervolgd) Netheid was, vond Kees, een strop! Ruimde nooit z'n rommel op! En als 't dan 's ochtends schooltijd was, Moest hij vlug in alle hoeken Pennendoos en schriften zoeken, Hiér zijn pet en daar z'n jas! Vader wees dan naar de klok, Een gebaar waar Kees van schrok! Want als de klok straks negen slaat, Al rent hij dan nog vliegensvlug, Hij komt niet verder dan de brug; De deur is dicht en Kees te laat! Correspondentie en oplossingen Prinsessestraat 5 - Haarlem. aan M. E. Leupen, BEGUNSTIGT ONZE ADVERTEERDERS