Dienst van het volk aan het volk

Transcriptie

1 Over liturgische pastoraal in het laboratorium van het Heilige Bezinningsdag Spiritualiteit & Pastoraat 29 september 2011 KNR Den Bosch Dr. Thomas Quartier

2 Liturgie Laos Ergon volk werk Dienst van het volk Dienst aan het volk Dienst van het volk aan het volk Dienst aan God! Stelling: Religieuzen zijn full time medewerkers en beheerders van de ingrediënten in het Laboratorium van het Heilige (Olivier Clement) en kunnen als volk Gods daadoor voor andere gelovigen, met andere gelovigen en door anderen gelovigen verrijkt God vieren. Humilitas humus (Benedictus XVI)

3 Gemeenschap ís liturgische gemeenschap Pastoraat ís liturgisch pastoraat Het Heilige ís een liturgisch Geheim Wat betekenen gemeenschap, pastoraat en het Heilige in de moderne samenleving? Wat betekent het om beheerder te zijn van de ingrediënten van het Heilige? Spiritualiteit geeft een rol in het pastoraat. Spiritualiteit geeft kleur aan de liturgische vorm. 1) Rol 2) Vorm Janet Brooks-Gerloff: Unterwegs nach Emmaus. Kornelimünster.

4 1) Liturgische Rollen Henry Nouwen: Open uw hart (2000) Thomas Quartier: Gelebte Liturgie (2011) De weg naar onszelf, de ander & God Persoonlijk: Van eenzaamheid naar alleen zijn Inter-persoonlijk: Van vijandigheid naar gastvrijheid Transpersoonlijk: Van illusie naar gebed Pas vanuit een geleefde spiritualiteit kan je in liturgische zin echt iets uitstralen een gemeenschap vormen die een thuis biedt en het Heilige met anderen en voor anderen belichamen.

5 1) Liturgische Rollen Fulltime medewerkers in het Laboratorium van het Heilige! Persoonlijk: van eenzaamheid naar alleen zijn! Prosper Guéranger: Het liturgisch jaar Meer dan 1000 jaar heeft de kerk niet alleen gebeden. Zeven keer per dag bad men in de kerken. Toen is het gemeenschappelijke gebed voor het persoonlijke geweken. Maar iets is gebleven: overal stonden nog kerken en kloosters, en dag en nacht klonk het gebed van vorige eeuwen. Het liturgische gebed zou zijn kracht verliezen als de gelovigen het niet meer waar zouden nemen, zich niet meer tenminste in de geest ermee zouden verbinden

6 1) Liturgische Rollen Gemeenschap met collegae proximi in het Laboratorium! Inter-persoonlijk: van vijandigheid naar gastvrijheid! Lambert Beauduin: Oecumenisch vieren De gelovige hoort wezenlijk bij de kerk als mystiek lichaam van Christus. Liturgie zijn alle handelingen die God in het middelpunt van het leven plaatsen. Leven we in een oecumenische geest. Worden we Byzantijn met de Byzantijnen en Latijn met de Latijnen. Diversiteit als ascese van plaats en tijd (David Steindl Rast) Offer voor de gemeenschap (oecumene) [bisschop Bär]

7 1) Liturgische Rollen Liminele spiritualiteit Het laboratorium op de grens! Parttime medewerkers & vrijwilligers! Transpersoonlijk: van illusie naar gebed Frére Roger: Gemeenschap van grensgangers Taizé ligt op alle grenzen. Frére Roger is en over-brugger. (Escaffit & Rasiwala) Taizé is een plek van gemeenschap een liturgische plek (Yves Chiron). Persoonlijke spiritualiteit en liturgie? Inter-persoonlijke spiritualiteit en liturgie? Transpersoonlijke spiritualiteit en liturgie?

8 2) Liturgische vormen Thomas Quartier: Liturgische Spiritualität nach der Regel des Heiligen Benedikt. SiS 2011 Geleefd: Het hele religieuze leven is liturgie! Ora, lege et labora Open: Liturgie is gemeenschappelijk! Gastvrijheid Evenwichtig: Liturgie, een kwestie van balans! Getijdengebed sturctuur

9 2) Liturgische vormen Geleefde liturgie: Ora, lege & labora (RB Pr) Benedictus: Liturgie ín het leven Alle gerei en bezit van het klooster moet hij [de kleenaar] beschouwen als vaatwerk dat aan de altaardienst gewijd is. Niets mene hij te mogen verwaarlozen (RB 31, 10-11) Op het uur van het koorgebed legt ieder, zodra hij het teken gehoord heeft, alles neer wat hij onder handen heeft, en haast zich met spoed er naar toe. Maar altijd met de nodige ernst om geen aanleiding te geven tot grappenmakerij. Er mag dus niets boven het werk God gesteld worden (RB 43, 1-3) Toni Zens: Der Hörende. Essen

10 2) Liturgische vormen Geleefde liturgie: Getijden Benedictus: Overal & lichamelijk Wij geloven, dat God overal tegenwoordig is, en dat de ogen van de Heer op iedere plaats goeden en kwaden gadeslaan. Maar laten wij het toch vooral zonder enige twijfel geloven, als wij deelnemen aan het dienstwerk voor God. (RB 19, 1-2) Laten wij dan bedenken, in welke gesteltenis wij voor het aanschijn van God en van zijn engelen moeten staan en verrichten wij onze psalmzang zo, dat ons hart in harmonie is met onze woorden. (RB 19, 6-7)

11 2) Liturgische vormen Open liturgie: Gemeenschap Wanneer soms iemand uit de rangen der priesters vraagt om in het klooster te worden opgenomen, mag dat verzoek niet spoedig te worden ingewilligd. Maar als hij beslist en met volharding blijft aandringen, moet hij weten dat hij de wet van de Regel in alles zal moeten onderhouden (RB 60, 1-2) Vaticanum II: Naast het priesterschap in Vaticanum II: Naast het priesterschap in institutionele zin algemeen priesterschap (Lukken)! Religieuze roeping & priesterlijke roeping kunnen samen gaan (Gueranger)

12 2) Liturgische vormen Open liturgie: Gastvrijheid Alle gasten die aankomen moeten worden ontvangen als Christus zelf, want hij zal eens zeggen: Ik kwam als gast en gij hebt mij opgenomen. Aan ieder wordt de eer bewezen die men verschuldigd is, maar in het bijzonder aan de geloofsgenoten en de vreemdelingen [pelgrims]. (RB 53, 1-2) Meenemen naar het gebed; voorlezen uit Meenemen naar het gebed; voorlezen uit de heilige wet; water over de handen gieten; de voeten wassen (liturgische gestes!)

13 2) Liturgische vormen Evenwichtige liturgie: Getijden Benedictus: Ondergrens, maar geen begrenzing Als iemand deze psalmverdeling niet zou bevallen, laat hij dan een andere maken die hij beter oordeelt, mits hij er onverkort aan vasthoudt, dat iedere week het volledige psalmboek met zijn 150 psalmen gezongen wordt en dat dit telkens opnieuw van het begin af hernomen wordt in de nachtgetijden van de zondag. (RB 18, 22-23)

14 Het laboratorium van het Heilige! Zusters van Bonheiden: Christus ontmoeten in het Getijdengebed Wie de getijden bidt, in gemeenschap of alleen, treedt de ruimte binnen van de eeuwigheid, van de universele Kerk, omdat hij de ruimte van Christus leven en liefde betreedt. Toch zal deze ecclesiale dimensie het duidelijkst herkenbaar worden wanneer de plaatselijke kerkgemeenschap ook zichtbaar in eenheid samengekomen is voor dit gebed (86).

15 (dr. Thomas Quartier) Kernwoord Dimensie Reflectie Rollen Persoonlijk Waar liggen in het pastorale werk mogelijkheden om mijn spiritualiteit voor te leven een laboratorium van het Heilige te stichten? Welke soorten gemeenschap kan ik vanuit mijn spiritualiteit voeden welke verschillende kansen zie ik voor gezamenlijkheid met buitenstaanders? Interpersoonlijk Transpersoonlijk Waar heb ik vanuit mijn spiritualiteit de mogelijkheid om de gewone gang der dingen te doorbreken liturgie op de grens te vieren (limineel)? Vormen Geleefd Hoe kan mijn leven een liturgisch leven worden welke ingrediënten daarvoor kan ik aan anderen aanreiken (ora, lege et labora)? Open Hoe kan ik zelf liturgisch open staan en daardoor anderen welkom heten die op de eerste plaats buiten de (liturgische) orde vallen (peregrinus)? Evenwichtig Hoe kan mijn spiritualiteit de humus vormen voor een goed evenwicht tussen souplesse en rechtlijnigheid (discretio)?

16 Paul De Clerck: De liturgie begrijpen De eerste houding tegenover de liturgie bestaat De eerste houding tegenover de liturgie bestaat niet in een willen analyseren maar in een haar laten spreken en er met sympathie naar luisteren, net zoals men doet met kunstwerken. [ ] Er zijn twee manieren om de liturgie te bezielen. De eerste is medisch: de patiënt is dood, dus we spannen ons in om hem te reanimeren. De tweede is dialogaal: we nemen ons voor om de gesprekspartner te laten praten (27).

17 Iconisch Thomas Pott: Icoon De liturgie van de kerk is in zekere zin een icoon. Maar zoals een icoon kan ook de liturgie oud en vuil worden. beschadigd raken. Zoals een icoon door de verering van vele generaties gelovigen, door wierook en kaarsen, door aangebrachte versieringen, door provisorische restauraties en onvoorzichtige schoonmaakbeurten haar oorspronkelijke schoonheid kan verliezen, zo draagt ook de liturgie de sporen van de hele menselijke geschiedenis die ze heeft meegemaakt. Men moet soms besluiten de icoon te restaureren. Maar hoe? De restaurator (hervormer) moet in twee richtingen werken: hij moet de icoon (de liturgie) herstellen voor het volk, maar hij moet ook het volk herstellen voor de icoon (de liturgie) ( )