in gesprek 8 JUBILEUMNUMMER werk- en informatieblad van de gereformeerde vrouwenbond DE MAN DE BAAS? PROGRAMMA 2 OKTOBER 65e jaargang, oktober 2007

Transcriptie

1 in gesprek 8 65e jaargang, oktober 2007 werk- en informatieblad van de gereformeerde vrouwenbond JUBILEUMNUMMER DE MAN DE BAAS? PROGRAMMA 2 OKTOBER

2 2 Colofon In Gesprek is het werk- en informatieblad van de Gereformeerde Vrouwenbond Bondsbureau: p/a ABOZA Kon. Wilhelminalaan 21 Amersfoort Postadres GVB: Postbus BL Amersfoort Telefoon (maandag-donderdag uur) Internet: Gironummer GVB: Gironummer Kruis en Munt: t.n.v. GVB Vlissingen. Dagelijks Bestuur GVB: Voorz.: Hetty van Weeghel-de Boer Sommelaan 6, 5627 WK Eindhoven Tel Secr.: Gonny Elema-de Lange Boerdijk 13, 7918 TA Nieuwlande Tel Penn.: Katie Schiewold-Wilbrink P. Krugerstr , 4381 WG Vlissingen Tel Redactie In Gesprek: Betty Boiten-de Vries, eindred. Tiny van de Biezen-Kamphorst Atie Jongejan Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers Brieven voor de Jubileumrubriek: Nelie Rijkers, J.C. Pieckstraat 14, 4251 ZR Werkendam adres: Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek adres: Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Zimmermanhof 7, 6952 HS Dieren Tel adres: bettyboiten@chello.nl Lidmaatschap GVB: 16 per jaar. Daarbij is het abonnement op In Gesprek inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het bondsbureau. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, telefoon Druk: Grafi fors BV, Amersfoort ISSN: Dit blad verschijnt op de dag dat de GVB haar 70-jarig jubileum viert in Nijkerk. Het wordt daar uitgereikt aan alle aanwezigen. Het programma voor die dag is namelijk in dit blad opgenomen. Zodoende zullen velen van u een extra exemplaar van dit blad in handen krijgen. Wilt u voor dat 2de exemplaar een goede bestemming zoeken? Bijvoorbeeld een vriendin of de tafel in de hal van de kerk. Een beetje extra reclame voor ons werk kunnen we best gebruiken! Ons jaarthema Met lijf en ziel komt er in dit nummer een beetje bekaaid af. Tenminste wat de letterlijke betekenis betreft. We hebben voor u een duik gedaan in de historie van ons blad en gestruind in al de ingebonden jaargangen die in onze kamer in Aboza in Amersfoort staan. Twee artikelen van ongeveer 50 jaar geleden hebben we opnieuw opgenomen. Het ene gaat over iets dat voor ons al heel lang geleden lijkt: dat de gehuwde vrouw handelingsbekwaam werd, dus ook zelfstandig beslissingen mocht gaan nemen. Het andere gaat over de christelijke levenswandel. En waarom we juist dat artikel hebben gekozen, wordt u vast al lezend wel duidelijk. - Dat artikel over wie de baas is in huis, sluit ook heel mooi aan bij onze bijbelstudie van deze maand, die gaat over een beruchte uitspraak van Paulus, namelijk dat de man het hoofd is van het gezin. Daarmee lijkt Paulus ons op de tenen te gaan staan. Maar is het echt zo bedoeld als wij het vroeger hebben uitgelegd? En zoals veel mannen het hebben begrepen? En is iets tijdgebonden verklaren de enige manier waarop we met lastige teksten kunnen omgaan? We hebben ds. Dick Langhenkel (toevallig een man) gevraagd een bijbelstudie hierover te schrijven omdat hij er zich veel mee bezig heeft gehouden. - Via dit blad nemen we afscheid van een aantal trouwe leden van provinciale besturen. - We stellen u voor aan de oudste en aan de jongste loot aan de GVB-stam. - Noodgedwongen zijn enkele vaste rubrieken dit keer achterwege gebleven, maar wat u wel aantreft is de uitslag van de zomerpuzzel. Tenslotte heb ik nog een verheugende mededeling: Tiny van de Biezen, bijna 5 jaar redactielid, neemt straks de eindredactie van mij over. Nu zoeken we dus nog wel naar een nieuw redactielid en een aanvulling voor de redactieraad, maar de toekomst van het blad is voorlopig niet meer in gevaar! Ik heb er alle fiducie in dat Tiny zich met hart en ziel aan haar nieuwe taak zal wijden. Ik verwacht velen van u te zien in Nijkerk, als we starten met onze nieuwe organisatie PVO. We vertrouwen op nieuwe bezieling! Met een vriendelijke groet namens de hele redactie, Betty Boiten Hoofdartikelen - oktober 2007 In dit nummer De man de baas Bijbelstudie over Efeze 5: door ds. J.D.F. Langhenkel uit Dronten... 4 Het pantoffelheldartikel door mevrouw B.G. van Meyenfeldt-Bakker... 6 Programma en liturgie voor de viering van 70 jaar GVB... 8 De oudste en de jongste groep binnen de GVB De GVB wil vanuit een bijbelse en bevrijdende visie, zoals deze zich in onze kerken ontwikkelt, werken aan een rechtvaardige samenleving, waarin voor vrouwen en mannen gelijkwaardig plaats is om te beantwoorden aan Gods bedoelingen met mensen. Daarom zet de organisatie zich in om, door middel van - bezinning op Bijbel en geloof - toerusting - deelneming aan activiteiten haar leden te stimuleren zich te ontwikkelen tot vrouwen die bewust en actief participeren in kerk en samenleving.

3 Meditatie Zeventig Het getal 70 doet me wel wat. Het heeft iets magisch in zich. Ik weet nog dat ik 69 jaar werd. Volgend jaar 70! Ik moest er niet aan denken. Ik zei het tegen niemand. Ik vond 70 zo oud. Toen het zover was, viel het erg mee. De dag erna was niet anders dan de dag daarvoor. Bovendien was ik erg dankbaar, want het is toch mooi om deze leeftijd te bereiken. We hebben er dan ook een feestelijke dag van gemaakt. Deze maand vieren we het feest dat de GVB 70 jaar geleden werd opgericht. Het jubileumboekje Dat is niet niks van het 50 jarig bestaan, heb ik er weer eens op nageslagen. Ik kan u aanraden dat in een verloren uurtje ook te doen. Na veel overleg werd op 1 september l937 ten huize van mevrouw Zwart in Utrecht besloten tot oprichting van een landelijke organisatie van Gereformeerde Vrouwenverenigingen, die zich speciaal ten doel stelden, door het onderzoek van Schrift en Belijdenis, het geestelijk leven van de gereformeerde vrouwen te dienen. Op die bijeenkomst werd ook een bestuur gekozen. Een bestuur van dappere vrouwen, want wat hebben die vrouwen moeten vechten om hun plek binnen de kerk te veroveren. Maar ze hielden vol. En nu 70 jaar later zijn vrouwen, die leiding geven in de kerk, niet meer weg te denken. Het getal 70 speelt ook in de Bijbel een rol. In Numeri 11 bijvoorbeeld lezen we dat Mozes opdracht krijgt 70 oudsten aan te wijzen die met hem leiding kunnen geven aan het volk. God draagt dan een deel van de Geest die al op Mozes rustte op hen over, waarop ook zij profeteren. Tegenover Mozes en die 70 mannen staat maar één vrouw, Mirjam. Als zus van Mozes en Aaron heeft zij haar moeilijke taak bij het volk in de woestijn kunnen vervullen. Dat is haar niet altijd meegevallen, want toen zij een keer in de fout ging, werd zij zwaar gestraft. Terug naar de GVB. Wat heeft die organisatie in al die jaren veel betekend, voor vrouwen persoonlijk en voor de kerk in het algemeen. De tijden zijn veranderd. Wij spreken nu een andere taal. Onze vragen en problemen liggen op een heel ander terrein dan in l937 en de jaren daarna. Het aantal gespreksgroepen was in die tijd groeiende en is nu drastisch verminderd, doordat veel vrouwen andere ontplooiings-mogelijkheden gekregen hebben. Toch heeft het huidige bestuur niet gezegd: we gaan maar stoppen! Nee, we gaan door, niet als Gereformeerde Vrouwen Bond, maar als Protestantse Vrouwen Organisatie. Een organisatie voor alle protestantse vrouwen. Met Mirjam is het begonnen is de titel van een boekje van Catharine Halkes. Mirjam stond alleen naast 71 mannen. Wij gaan nu meer gelijk op. Toch blijven vrouwengespreksgroepen waardevol. Goede gesprekken en de onderlinge vriendschap blijven van grote betekenis. Ik wens het bestuur veel moed en vertrouwen en Gods zegen voor nu en voor de toekomst. Adri Hoogerwerf oud-presidente GVB en lid van de Redactieraad 70 jaar GVB 2 oktober jubileumontmoeting in Nijkerk 3

4 4 Ds. Dick Langhenkel De man de baas?? Bijbelstudie over Efeze 5: Paulus woorden uit zijn brief aan de kerk te Efeze hebben tot 1969 deel uit gemaakt van het Burgerlijk Wetboek. De man als hoofd van de vrouw! Het is de uitleg van deze woorden geweest die de man ondersteunde in zijn zeggenschap over het publieke domein en de vrouw verwees naar de kleine cirkel van huis en gezin. Zo had de vrouw in kerk en maatschappij in de openbare ambten niets te zeggen. Zij kon geen ouderling, diaken, predikant of burgemeester worden. Ook in de politiek waren de ambten voor haar niet toegankelijk! Zelfs het stemrecht was haar niet gegeven en dat alles werd gebaseerd op de uitleg van deze woorden. In sommige kringen zijn deze woorden nog steeds gezaghebbend. In andere kringen zijn ze als tijdgebonden ongeldig en niet meer van deze tijd verklaard. Zo gaan we tegenwoordig met de Bijbel om, om vooral maar niet te hoeven luisteren. Het is of blind gezag, of knip het maar uit de Schrift! De vraag waar het bij het verstaan van Paulus woorden om draait is deze: betekent het hoofd zijn van de man, dat hij een meerwaarde heeft boven de vrouw? Een meerwaarde waar hij een bepaald gezag aan kan ontlenen? Omdat ik maar beperkte ruimte heb gekregen, moet ik mij beperken tot kanttekeningen bij dit gedeelte. Een meer uitgebreide studie heb ik geschreven in mijn boek: Man naar Gods hart (Boekencentrum). Om een tekst niet uit zijn verband te lichten, kijken we altijd eerst naar de context (het verband) waarin de woorden geschreven zijn. De toon wordt in dit geval gezet door vers 21: weest elkander onderdanig! Ondubbelzinnig draagt de apostel christen- mannen en -vrouwen op elkander onderdanig te zijn. Dus vrouwen niet alleen aan de man, maar mannen evenzeer aan hun vrouwen en dat niet alleen binnen het huwelijk, maar ook binnen Ds. J.D.F. Langhenkel is emerituslegerpredikant en woont in Dronten. de plaatselijke gemeente of kerk. Daarmee wordt de grondtoon van de scheppingsorde gezet, man en vrouw zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk!! Immers beiden zijn man - d.w.z. man en manninne - man en vrouwelijke man, oftewel gelijkwaardig maar niet gelijk! (Gen. 2: 23). In dat elkander onderdanig zijn onderstreept de apostel de gelijkwaardigheid van man en vrouw, om dan over te gaan naar het feit dat man en vrouw niet gelijk zijn. Immers de man is hoofd van zijn vrouw! Wat betekent dat nu dat de man hoofd is van zijn vrouw? Gezien het verband weten we nu dat dit absoluut niet kan betekenen dat de man de baas is over zijn vrouw of op enigerlei wijze een meerwaarde heeft! Dat wordt nog eens onderstreept als we de gebruikte beeldspraak op ons in laten werken. De man is hoofd dat is een beeldspraak ontleend aan het menselijk lichaam. De man wordt vergeleken met ons hoofd en dus de vrouw met alles wat daaronder zit. Zou het hoofd nu tegen de hand kunnen zeggen: ik ben meer dan jij? Zou het hoofd tegen de voeten kunnen zeggen: ik heb meerwaarde boven jullie? Of is het hoofd gelijkwaardig aan alle leden van het lichaam en is er slechts sprake van een functioneel verschil? Ik denk niet dat hier discussie over mogelijk is. Het door Paulus gebruikte beeld van hoofd en lichaam is dus duidelijk en past geheel in het verband. Als Paulus de man vergelijkt met het hoofd van ons menselijk lichaam, dan zegt hij niets ander dan jij man bent het initiatief centrum! Alle wisselwerking binnen het menselijk lichaam wordt immers bepaald vanuit het hoofd? Het is dit beeld dat de apostel voor ogen heeft, als hij de man het hoofd noemt van de vrouw. Hij is verantwoordelijk voor de wisselwerking tussen man en vrouw en tussen alle gezinsleden afzonderlijk. Als hij die taak goed verstaat, is hij het die de boel bij elkaar houdt. Daarmee gaat de apostel in op een psychologische zwakte waarmee mannen behept zijn en die ons al bij ons oerbegin in de Bijbel getoond wordt. Deze zwakte: dat mannen altijd weer de neiging hebben om bij moeilijkheden en spanningen weg te lopen. Dat weglopen of zich onttrekken aan zijn verantwoordelijkheid als hoofd kan hij op vele manieren doen. Door het gesprek uit de weg te gaan (ik ben geen prater), door te vluchten in zijn werk of hobby, een dubbel leven te leiden, voor de tv te hangen, en noemt u zelf maar op. In onze tijd zijn de vluchtwegen talrijk. Ik noem dat Adam achter het bosje, ontleend aan Gen.3: 8 en 12. Was Adam in eerste instantie verrukt van Eva en sprak hij innig over haar als vlees van mijn vlees, als het mis gaat haakt hij innerlijk compleet af en is zij ineens de vrouw die Gij mij gegeven hebt! Zo was het toen en zo is het nog steeds.

5 Mannen hebben de neiging om als het spannend wordt weg te lopen voor hun verantwoordelijkheid. (Vrouwen hebben weer andere zwakheden, maar daar zal ik het nu niet over hebben!) Tegen die achtergrond vergelijkt Paulus de man met het hoofd en schrijft resoluut: jij man jij bent hoofd van je vrouw en jij vrouw, als je verstandig bent, dan stimuleer je en accepteer je dat, voor jullie beider welzijn! Dan ben je weliswaar onderdaan van je man, maar dat is een verstandige onderdanigheid, die heel het huwelijk en gezin ten goede komt en ook de plaatselijke gemeente. Om nu te voorkomen dat de man aan dat hoofd-zijn ook maar enige meerwaarde ontleent en daarmee zijn vrouw een verkeerde (slaafse) onderdanigheid opdringt, vergelijkt hij man en vrouw met Christus en zijn gemeente. Christus is eveneens Hoofd van zijn gemeente en de gemeente is Hem onderdanig (dienstbaar) in alles. Beste man, wil jij je roeping als hoofd verstaan, kijk dan naar Christus. Die speelde niet de baas, maar was met al zijn gaven en talenten dienstbaar aan zijn leerlingen en thans aan Zijn Gemeente. Uitdrukkelijk heeft Hij gezegd: De Zoon des mensen is niet gekomen om zich te laten dienen, maar om te dienen (Marc. 10: 45). Beste vrouw, wil je de onderdanigheid aan je man verstaan, kijk dan naar de gemeente hoe deze onderdanig is aan Christus. Dat is geen beperkende, uitsluitende en slaafse onderdanigheid, maar een dienende liefde die de liefde van het Hoofd beantwoordt! Om nogmaals ieder misverstand op dit punt te voorkomen gebiedt de apostel de man zijn vrouw lief te hebben! Nergens in de Bijbel wordt een vrouw geboden haar man lief te hebben: vrouwen hébben lief! De man krijgt het gebod der liefde opgelegd. Volkomen terecht, want mannen hebben moeite met echte onzelfzuchtige liefde, zonder enige bijbedoeling, zoals vrouwen moeite hebben met het aanvaarden van aansturend gezag! Vandaar het gebod: mannen heb je vrouw lief en vrouwen weest onderdanig! Beide opdrachten gaan ín op elementaire zwakheden van man en vrouw en zijn dus gegeven tot ons welzijn en heil. Jammer dat zo weinigen deze woorden verstaan en eruit leven. De gevolgen zijn er dan ook naar. Gespreksvragen: 1. Is het mogelijk in het licht van deze studie, mannen een meerwaarde toe te kennen? Laten de woorden van Paulus dit toe? Vgl. 1 Cor.11: Heeft men in het verleden terecht vrouwen uitgesloten op grond van dit gedeelte? Paulus wil aan de christenen uitleggen hoe lief de Here Jezus zijn gemeente heeft. Het Oude Testament getuigt er steeds van dat God zo graag een hechte band met zijn volk wil hebben, en in het Nieuwe Testament wordt het toegesneden op Jezus en zijn gemeente. Voor echte liefde schieten woorden altijd te kort. Ze zijn te oppervlakkig wanneer ze worden opgeschreven, pas wanneer we ze horen krijgen ze zeggingskracht. En als ze ons innerlijk moeten overtuigen, dan moeten we veroverd worden door die woorden. Ze moeten ons ontroeren. Er hoort een liefdevol gezicht bij, dat bijna smeekt: Je snapt het toch wel? Wat moet ik nog meer doen, dat je me zult geloven? Ik las een boekje van Chapman: Vijf talen van de liefde. Die talen zijn: tijd, aandacht, dienstbaarheid, (liefdevolle) aanraking, en cadeautjes en liefdevolle woorden. Het is op zich een avondvullend programma om erachter te komen wat jou het meeste aanspreekt, en dan moet je er nog achter zien te komen hoe het met je gezin zit. Maar het is een ontdekkingsreis die ik wel 70 jaar eerder had willen maken. Het voorkomt en verklaart een heleboel onbegrip. En het werkt. Ze zijn trouwens alle vijf nodig, maar in verschillende volgorde. Waarom horen zoveel mensen elke zondag de blijde boodschap en worden er nauwelijks blij van? Het blijven alleen maar woorden, en toch moeten ze het hart gaan raken Zingen Kapstok Gezang 464: Alle volken looft de Here. Gebed Dank U wel, hemelse Vader, dat wij vandaag weer bij elkaar mogen komen, dat U ons de gezondheid en de gelegenheid geeft. Wilt U ook bij ons zijn met Uw Geest, zodat wij het onderwerp goed kunnen bespreken, in een fijne sfeer die ons open maakt voor U en voor elkaar. Mag dit een bijeenkomst zijn tot eer van U en tot opbouw van onszelf en onze gemeente? Uit genade. Amen. Lezen: Efeze 4: 12b 13 Zo wordt het lichaam van Christus opgebouwd, totdat wij allen samen door ons geloof en door onze kennis van de Zoon van God een eenheid vormen, de eenheid van de volmaakte mens, van de tot volle wasdom gekomen volheid van Christus. Lied om mee te eindigen Gezang 466: Als God, mijn God maar voor mij is. HKD 2. Op grond waarvan is er dan toch onderscheid tussen man en vrouw in de Bijbel? Overdenk dit in het licht van de bijbelse grondregel: man en vrouw zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk! Kun je zeggen: dit gedeelte is tijdgebonden en dus achterhaald? 3. Heeft u in de praktijk nog te maken met deze vooroordelen over de man-vrouw relatie? Hoe gaat u daarmee om? Herkent u ze misschien ook bij uzelf? 4. Heeft deze uitleg nu nog consequenties voor de manier waarop we zonen en dochters opvoeden? Hoe dan? 5

6 Uit De Gereformeerde Vrouw van 1956/1957 Het pantoffelheldartikel Over de rechtspositie van de getrouwde vrouw Volgens het Burgerlijk Wetboek gebeuren er met een vrouw die trouwt wonderlijke dingen. Voor haar huwelijk is de vrouw zelfstandig, heeft meestal een werkkring, verdient geld. Maar door haar huwelijk wordt zij ineens handelingsonbekwaam. Zij mag bijna geen enkele handeling zelfstandig verrichten. Ze mag niets verkopen, kopen of verhuren. Ze kan geen partij zijn in een proces. Haar man vertegenwoordigt haar of verleent haar bijstand. Zij heeft niets te zeggen over de besteding van de gezinskas of (wettelijk) over de goederen van de gemeenschap. Ook als ze zelf bezittingen heeft, worden die door haar man beheerd. Misschien denkt u: daar merk ik in de praktijk weinig van. U hebt de koorden van de beurs in handen. U geeft uit wat uw man inbrengt. Dat mag ook: u mag volgens de wet de huishoudelijke uitgaven doen, mits het gaat om de gewone, dagelijkse dingen. Tegelijk is de opvatting over de plaats van de vrouw in het openbare leven in de loop der jaren veranderd. De wet klopt dus niet meer op de praktijk. Vrouwen leven heel anders dan vijftig jaar geleden. Daarom gaan er steeds meer stemmen op om aan de handelingsonbekwaamheid van de vrouw een einde te maken. Minister Wijers kwam al in 1949 met een wetsontwerp dat verandering moest brengen, maar alleen de situatie van het vermogensrecht onaangetast liet. De man zou het beheer houden over geld en goed. De behandeling liep vertraging op. Pas in 1954 kwam er een voorlopig verslag van de Tweede Kamer, maar daarin werden ook wijzigingen voorgesteld t.a.v. het vermogensrecht. Daarop paste Minister Donner het wetsontwerp aan. En opnieuw kwam er vertraging, omdat er gepraat werd over een geheel nieuw Burgerlijk Wetboek. De Minister van Justitie wijzigde het ontwerp in 1956 opnieuw, en nu zodanig dat de rechtspositie van man en vrouw t.a.v. hun gemeenschappelijk vermogen gelijk wordt, als man en vrouw in gemeenschap van goederen zijn getrouwd. Men geeft elkaar alles, zegt prof. Van Boven: zijn brandkast, zijn vermogen, zijn geldkist. Alleen die geldkist behoort twee sleutels te hebben, een voor de man en een voor de vrouw. Deze conclusie is door de Tweede Kamer aanvaard met 56 tegen 16 stemmen. De ARP was tegen Prof. Gerbrandy oordeelde dat dit een vals gelijkheidsbeginsel is. Hij is niet tegen de handelingsbekwaamheid, maar wenst de huwelijkseenheid meer te benadrukken. Bovendien vindt hij dat het rechtsbewustzijn van ons volk zich zou verzetten tegen medebestuur van de vrouw in de huwelijksgemeenschap. Een vrouwelijk VVD-lid was het hiermee oneens en meende dat de handelingsbekwaamheid alleen wat voorstelt als de positie van de vrouw wordt gelijkgesteld aan die van de man. Waarom is er zolang gepraat voor dit idee erdoor kwam? Omdat men van mening was dat er maar een kapitein op een schip kon zijn. Beiden handelingsbekwaam en toch maar één kas, dat zou elkaar uitsluiten. Maar prof. Van Boven, 74 jaar oud, de opvolger van de overleden Mr. Donner, vond de handelingsonbekwaamheid een vlek op onze samenleving. Hij heeft bijna 30 jaar gevochten voor dit voorstel. Alle bepalingen over de rechten en plichten van de echtgenoten zijn nu wederkerig. Waar de vrouw eerst niets mocht, mag zij nu alles! Ieder der echtgenoten moet een deel van zijn inkomen bestemmen voor de huishouding. Ieder kan worden aangesproken op gemaakte schulden. De gemeenschap slaat op alle bezittingen, ook de toekomstige. En nog een bepaling die uit de wet is verdwenen: dat de vrouw gehoorzaamheid verschuldigd is aan de echtgenoot. Wel is blijven staan dat de man het hoofd is van de echtvereniging, maar daaraan zijn geen juridische verplichtingen verbonden. De plaats van samenwoning wordt in onderling overleg vastgesteld. Maar ook bij deze nieuwe regeling rijzen vragen. Deze bijvoorbeeld: Hoe moet het als een vrouw veel eisen heeft en als zij haar man op de rand van de afgrond brengt? Wel, de man kan nog altijd de nietigheid van handelingen van de andere partner inroepen. De ARP heeft tegen het ontwerp gestemd. De SGP heeft niet gesproken bij de behandeling en ook niet tegengestemd. De afgevaardigden waren niet aanwezig bij de stemming. Hier is een groot stuk werk verricht. De getrouwde vrouw is voortaan volkomen aansprakelijk voor haar daden en mee verantwoordelijk voor de besteding van de gemeenschappelijke kas. Mogelijk zullen sommige bepalingen van de wet in de praktijk niet blijken te voldoen. De rechtspraak zal dat ons over een jaar of tien kunnen leren... B.G. van Meyenfeldt-Bakker 6 Sinds 1 januari 1957 is ook de gehuwde vrouw wettelijk handelingsbekwaam. (In de volksmond kreeg dit nieuwe wetsartikel de benaming pantoffelheldartikel, omdat het de positie van de man verzwakte. BB.)

7 Uit: De Gereformeerde Vrouw, 11e jaargang nr. 9, mei 1953 De christelijke levenswandel in de praktijk S.J. Popma Het opschrift boven dit artikel wijst in de richting van bepaalde moeilijkheden. Voor mijn besef althans ligt er in opgesloten dat we over de christelijke levenswandel kunnen nadenken en tot conclusies komen, terwijl dan de praktijk er dikwijls niet op schijnt te kloppen. We zijn te weerbarstig of t kan ook zijn dat de praktijk te weerbarstig is: ze is niet in staat om met de eisen van het christelijk leven rekening te houden. Uit dat laatste zou dan volgen dat het uitermate moeilijk is in onze moderne wereld als christen te leven. Hier doen zich verschillende vragen voor. In dit eerste artikel wil ik er enkele noemen. Hoe ziet onze wereld er uit en welke krachten bepalen haar gelaatstrekken? Een tweede vraag is: Wat is eigenlijk een christelijke levenswandel? Hoe ziet onze wereld eruit? Enkele dingen vallen onmiddellijk op. We leven in een tijd vol nieuwe uitvindingen en ontdekkingen. Alle wetenschappen zetten ons voor nieuwe mogelijkheden. Aan alle kanten gaan deuren open. De techniek brengt bijna dagelijks nieuwe resultaten. We zouden kunnen zeggen dat we in een uiterst boeiende tijd leven. Maar nu is er onmiddellijk een keerzijde. Een nieuwe uitvinding geeft de mogelijkheid om God te dienen in nieuwe verhoudingen en het leven te zegenen. Maar de andere mogelijkheid is er ook, en wordt maar al te vaak werkelijkheid, namelijk dat door de nieuwe ontdekkingen het leven grondiger en wilder wordt verwoest dan ooit tevoren. En juist dit laatste oefent de diepste invloed. We leven in een vreemde wereld tussen oorlogsgevolgen en oorlogsvoorbereiding. Dat brengt in talloze levens een durende angst, die ons niet altijd even bewust is, maar die telkens weer op de achtergrond van alles ligt en speelt in ons achterhoofd als we toekomstplannen maken. Dan komen nuchtere vragen te voorschijn: waar halen we eigenlijk de moed vandaan voor een verloving, voor een trouwdag, de moed om blij te zijn met een wieg? Ondertussen worden wel verlovingsringen gekocht, en bruidsjurken, uitzetten en wiegen. Maar op de achtergrond blijft de vraag dringen: is het wel verantwoord? De levensangst is een werkelijk ding van onze wereld. Een tweede trek is de steeds toenemende saecularisering. Saecularisering stamt van een Latijns woord, dat wereld betekent. Men bedoelt ermee dat talloze mensen alleen deze wereld zien. Dan is er een min of meer doordachte levens- en wereldbeschouwing waarin voor God geen plaats is. Men loochent Hem niet. Men bestrijdt Hem niet. God wordt volkomen vergeten. En dat brengt weer mee dat men niet gelooft in absolute waarheid en absolute normen. Te midden van de vele standpunten en meningen ziet men geen vaste koers. Men leeft maar op goed geluk, al naar de stemmingen en de lusten die er zijn. Men doet wat iedereen doet. Waarom? Omdat mevrouw A dat nu eenmaal ook doet! Op christelijk leven ziet men neer als ouderwets en verouderd. Dit past niet meer bij onze tijd. En wie alle dagen ademen moet in deze sfeer van saecularisatie en relativisme loopt gevaar er door aangetast te worden. Daarom moeten we ons er dagelijks tegen wapenen door in volle ernst te bidden: leer mij naar Uw wil te handelen. Het eerste punt dat aan de orde komt is de vraag van de christelijke levensmoed. Daarna moeten we spreken over Gods werk in ons leven: over de waarde van de Gereformeerde zede en enkele praktische punten als ontspanning en lectuur. Uitslag zomerpuzzel De oplossing van de zomerpuzzel van Rie Roubos van dit jaar was: recreatie. Er waren veel inzendingen, waarvoor onze hartelijke dank. Alle bemoedigende en dankbare woorden op uw kaarten hebben ons erg goed gedaan. Ook Rie Roubos krijgt alom lof toegezwaaid. Dit zijn de namen van de winnaars deze keer: - Mevrouw B. Buursma-Volders, Kanaalweg 3, 9551 XG Sellingen - Mevrouw F. Plantinga, Pianopad 9, 3208 DM Spijkenisse - Mevrouw G. KLaassen-Korringa, Dorserssstraat 41, 2151 CE Nieuw-Vennep Zij hebben inmiddels een cadeaubon ontvangen. 7

8 Programma en liturgie voor de viering Vrouwenbond en de overgang naar de Kruiskerk te Nijkerk op 2 oktober van uur. M.m.v. mevr. M. van Noortwijk, organist 8 Welkom door de voorzitter Zingen: Vrede voor jou, hierheen gekomen - melodie Gezang 415: Komt nu met zang van zoete tonen - Vrede voor jou, hierheen gekomen Zoekend met ons om mens te zijn Jij maar alleen, jij met vriendinnen Jij met je last, verborgen pijn Vrede, genade, God om je heen Vergeving nieuwe moed Voor jou en iedereen. Gij die ons kent, Gij die ons aanvoelt Gij die de hele wereld draagt: Kom naar ons toe, leer ons te leven, Help ons te zien wat ieder vraagt Tijd om te leven, kans om te zijn Een plek om nu en ooit Gezien, aanvaard te zijn. Voorstellen van de gasten en medewerkenden Aansteken van de kaars Zingen: Psalm 36: 3a en 2b Bij U, Heer, is de levensbron, Gij doet ons klaarder dan de zon het licht der wereld schouwen. Schenk toch uw heil dat leven doet en wees voor wie U kennen goed, bevestig ons vertrouwen. Uw gunst alleen maakt waarlijk vrij, ja, over mens en dier wilt Gij alom uw vleuglen spreiden. Bij U te wonen, Heer, is goed, met spijs en drank in overvloed wilt Gij ons hart verblijden. Gebed Bijbellezing: Zacharia 8: 4 8 Zingen: Ik weet van een stad - een lied van Hanna Lam - Ik weet van een stad die komen zal, een stad op een berg hoog boven het dal, met muren en poorten en lichten en mensen met blijde gezichten. Ik weet van een stad die toekomst heeft, Jeruzalem, dat wordt een feest. Ik weet van een stad die t einde is, een stad met een gouden geschiedenis een stad van leven met woorden zoals je ze nergens nog hoorde. Ik weet van een stad, een nieuw begin, Jeruzalem, dat ik bemin. Ik weet van een stad op Sions top, een stad van de vrede dicht bij God, waar ander recht wordt gesproken, het kwaad wordt gehaat en gebroken. Ik weet van een stad waar je schuilen mag, Jeruzalem, eens op een dag. Meditatie Zingen: Gezang 440: 1 en 4 Ik heb de vaste grond gevonden waarin mijn anker eeuwig hecht: de dood van Christus voor de zonden, van eeuwigheid tot grond gelegd. Die grond zal onverwrikt bestaan, als aarde_en hemel ondergaan. Daarop wil ik gelovig bouwen, getroost, wat mij ook wedervaart; mij aan Gods vaderhart vertrouwen, wanneer mijn zonde mij bezwaart. Steeds vind ik daar opnieuw bereid oneindige barmhartigheid. foto: Dirk Mol Even zoemen In gesprek met Kathleen Zingen: De steppe zal bloeien - een lied van Huub Oosterhuis - Kathleen Ferrier aan het woord: Armoede, de angel in onze rijkdom Kathleen Ferrier is bij ons het best bekend door haar werk voor SKIN: Samen Kerk in Nederland. Daarvoor werkte ze samen met haar man in de zending, in Chili en Brazilië. Sinds 2002 is ze lid van de Tweede Kamer voor het CDA. Ze heeft o.a. ontwikkelingswerk in haar portefeuille. De steppe zal bloeien. De steppe zal lachen en juichen. De rotsen die staan vanaf de dagen der schepping, staan vol water, maar dicht, de rotsen gaan open. Het water zal stromen, het water zal tintelen, stralen, dorstigen komen en drinken, de steppe zal drinken. De steppe zal bloeien. De steppe zal lachen en juichen. Instemmen statuten Protestantse Vrouwen Organisatie Korte terugblik op 70 jaar Gereformeerde Vrouwenbond De GVB-vlag wordt opgevouwen

9 van 70 jaar Gereformeerde Protestantse Vrouwen Organisatie. Vanaf nu: Protestantse Vrouwen Organisatie Zingen: Samen in de naam van Jezus - Evangelische Liedbundel Lied 218: 1 en 3 - Samen in de naam van Jezus heffen wij een loflied aan, want de Geest spreekt alle talen en doet ons elkaar verstaan. Samen bidden, samen zoeken naar het plan van onze Heer. samen zingen en getuigen samen leven tot Zijn eer. Prijs de Heer, de weg is open naar de Vader, naar elkaar. Jezus Christus, Triomfator, mijn Verlosser, Middelaar. Vader, met geheven handen breng ik U mijn dank en eer. t Is Uw Geest die mij doet zeggen: Jezus Christus is de Heer! Huishoudelijke mededelingen Collecte voor ons zonneovenproject Gebed voor de maaltijd Lunchpauze uur: Aanvang middagprogramma Zingen: PVO-lied Hij woont in ons midden, God die wij aanbidden Die op ons op zijn heilige hand heeft gelegd. Hij roept onze namen, wij luisteren tezamen naar wat Hij in de wereld van vandaag tot ons zegt. Geef hulp aan wie lijden, wil onrecht bestrijden, wees een met de naaste dichtbij en veraf. Ga met vast vertrouwen een nieuwe wereld bouwen op de belofte van de Heer die t Woord aan ons gaf. Met verhalen en liedjes als reisgenoten, het publiek als lotgenoot en de hemel als bondgenoot is hij onderweg. Hij sjouwt met de koffer van de geschiedenis, rommelt in de ladekast van het geheugen, drinkt uit de bron van de verbeelding, hoopt op het vuur van de passie. Aan het eind van zijn optreden heeft Kees een lied op de melodie van Het Dorp en hij wil daarvan het refrein graag samen met ons zingen. De tekst van het refrein luidt: En al die gereformeerde vrouwen gaan samen op hun levenspad, op weg met kennis en vertrouwen, liefde en wijsheid als hun schat. Woord van dank en wel thuis Zingen: Ga nu heen in vrede - Melodie: Land of hope and glory - Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar, wat wij hier beleden samen met elkaar, aan uw daag lijks leven, uw gezin, uw werk. Wilt u daaraan geven, daar bent u Gods kerk. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar, wat wij hier beleden samen met elkaar. Neem van hieruit vrede, vrede mee naar huis, dan is vanaf heden Christus bij u thuis. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar. Heer, wil ons geleiden naar t eind van de tijden, waar wij zullen zien wat ons hart heeft geloofd. Vergeef als wij lauw zijn, beziel ons als wij trouw zijn, bereid te dienen voor Uw Rijk: -Uw Naam zij geloofd -. Het woord is aan: Kees van der Zwaard je eerste adem heb je van de wind gekregen wie weet van waar hij komt, waar hij begint Zo begint Adem, één van de eerste liedjes van Kees van der Zwaard. Het markeert zijn zwerftocht tussen ooit en eeuwigheid, de zoektocht over de weg van het verlangen, zijn gevecht met het cynisme om de liefde, de verkenning van de grenzen van de ontroering. 9

10 Afscheid hoofdbestuursleden 31 mei 2007 De Regiovorming is bijna een feit, 2 oktober staat dit officieel te gebeuren. Overal in het land gaan de provinciale besturen met pensioen en gaan de nieuwe regiobesturen het werk overnemen. Ook het Hoofdbestuur zal er anders uit gaan zien. Was tot nu toe elke provincie vertegenwoordigd, straks is er per Regio één afgevaardigde. Op 31 mei hebben we na de laatste oude HB-vergadering afscheid genomen van de provinciale voorzitters van Groningen, Drenthe, Overijssel/Flevoland, Zuid-Holland-Noord en Zuid-Holland-Zuid. Ook van de afgevaardigde van de werkgroep Toerusting, Janny Rodenhuis, en van onze eindredactrice, Betty Boiten, werd officieel afscheid genomen. Hieronder een overzicht van de tijd dat zij op landelijk niveau voor onze GVB bezig geweest zijn. Groningen: Rina Raven Rina was als provinciaal voorzitter afgevaardigd en kwam in 1995 in het HB. Daarnaast heeft zij 3 jaar in het Dagelijks Bestuur gezeten en 6 jaar in de werkgroep Studiedagen. Gevraagd wat haar het meest is bij gebleven aan deze jaren antwoordt zij: De kadertrainingen in het klooster in Huissen. Daar werden alle provinciale bestuursleden en andere kaderleden verwacht, zonder pardon! Het waren altijd zeer intensieve dagen. We moesten er al om half elf s morgens zijn en gingen dan direct aan de slag. Voordat we naar huis mochten, hadden we vijf dagdelen aan training achter de rug. Daartussendoor hadden we ook nog corvee, dat was met zoveel vrouwen best veel werk. Maar, het was ook heel gezellig, want we sliepen met elkaar in één grote ruimte op de zolder van het klooster. Wat zij nooit zal vergeten is die ene keer dat de vergadering vroeg afgelopen was. Samen met nog iemand renden ze naar het station en konden nog net de trein richting het noorden springen om lekker op tijd thuis te zijn. Dachten ze!! De trein waarin zij zaten, stopte niet in Zwolle, maar bevond zich in Apeldoorn! Een geluk bij een ongeluk: zij hadden vrij reizen en hoefden dus geen extra kaartjes te kopen We waren de dag ervoor om uur aanwezig, maar we konden pas om uur beginnen met versieren. Hoe laat het die avond geworden is, weet ik niet meer. De werkgroep zou die nacht slapen in een kampeerboerderij. Het begon op de weg daar naar toe; ik reed met Henny Kalisvaart mee met achter haar auto een aanhanger vol met programmaboekjes voor de volgende dag. We kwamen er achter dat het achterlicht van haar auto stuk was. Het was nacht en donker. We besloten met de 4 auto s achter elkaar het bos in te rijden, zodat onze auto helemaal verlicht werd. Henny gaf in die tijd autorijles, ze had dus dubbele bediening in haar auto, zodat ik steeds heb zitten remmen, om een achterlicht te hebben waardoor de anderen ons goed konden volgen. We hebben vreselijk gelachen met elkaar, ook van de spanning om de kans gesnapt te worden door een politieagent. Na een avond vol hindernissen kwamen we in de boerderij. We konden de lichtknoppen niet vinden, het leek wel een spookhuis. Er is die nacht niet veel geslapen. Maar we hebben erg gelachen om deze bijzondere situatie. De andere morgen weer vroeg op en naar de sporthal. Het was heel bijzonder om 2500 vrouwen te mogen ontvangen. Blijde gezichten, fijne ontmoetingen. Ook bekende gezichten van uit mijn eigen provincie en de provincie waar ik geboren ben. Een mooi programma. Kortom het was een fantastisch feest. Drenthe: Afie Mulder Afie was als provinciaal voorzitter afgevaardigd en kwam in 1997 in het HB, Zij heeft 2 jaar in het Dagelijks Bestuur meegewerkt. Hier volgt onze leukste herinnering aan Afie. Iedereen die Afie kent, weet dat zij er altijd keurig uitziet. Als zij op stap gaat, is zij tot in de puntjes verzorgd en op haar paasbest gekleed. Tot die ene keer in Nijkerk op die bewuste Ledenontmoetingsdag!! 10 Zuid-Holland Noord: Berry Wijnans Berry was als provinciaal voorzitter afgevaardigd en kwam in 1996 in het HB. Zij is ad hoc in heel veel commissies werkzaam geweest, de laatste jaren zat zij in de werkgroep Studiedagen. Haar leukste herinnering bewaart zij aan de voorbereidingen van het 60- jarig jubileum in Barneveld. Ik maakte deel uit van de werkgroep versieringen. Voorafgaand aan dit feest is de landelijke gespreksgroepen gevraagd een wandkleed te maken, daarmee zou de hal versierd worden. Van links naar rechts: Afie Mulder, Berry Wijnans, Rina Raven, Netty van Genderen en Janny Rodenhuis

11 Afie komt binnen, groet iedereen vriendelijk, gaat haar mantel ophangen, en wil vrolijk verder de kerk ingaan. Tot zij de ietwat bevreemde blikken van de andere dames opmerkt. Wat wil het geval? Afie loopt in haar schort! Zelf vertelt ze daarover: Ik was al vroeg opgestaan en had alvast mijn goede kleren aangetrokken om op tijd naar Nijkerk te kunnen gaan. Omdat ik wat tijd overhad, dacht ik nog enkele klusjes te doen. Om mijn kleding netjes te houden heb ik even een schort aangetrokken, op het laatste moment toch nog net teveel gedaan, daardoor gauw gauw mijn mantel aangetrokken en nooit meer aan die schort gedacht Ja, tot in de kerk!! Overijssel / Flevoland: Sjouk Vogelzang Sjouk Vogelzang in Bosnië Sjouk was als provinciaal voorzitter afgevaardigd en kwam in 2000 in het HB. Zij heeft 2 jaar in het Dagelijks Bestuur gezeten. De mooiste herinnering die zij aan haar GVB-tijd heeft overgehouden is de reis die zij samen met Iris de Ruiter van Stichting Vluchteling en enkele andere HB-leden maakte naar Bosnië. Zij zegt daarover: Dat ik dat mee heb mogen maken, heb ik aan de GVB te danken. Het heeft op mij een diepe indruk gemaakt. De vreselijke dingen die de oorlog daar teweeg heeft gebracht, waar veel vrouwen de dupe van zijn geworden. Hun mannen vermoord, hun huizen verwoest. We ontmoetten daar ook sterke vrouwen. Heel persoonlijke ontmoetingen met sterke vrouwen die, ondanks hun trauma s en verdriet, de moed niet opgeven om te vechten voor een toekomst voor hun kinderen, om hun land weer op te bouwen. Ik heb ze letterlijk in mijn armen gesloten. Zuid-Holland Zuid: Netty van Genderen Netty was als provinciaal voorzitter afgevaardigd en kwam in 2002 in het HB. Over één van haar leukste herinneringen aan haar GVB-tijd vertelt zij het volgende: Ik moet eerlijk vertellen dat ik veel geleerd heb in het hoofdbestuur van G.V.B. en dat de bestuursleden hardwerkende dames zijn. Er is altijd wel iets te schrijven of iets te organiseren. Daar tussendoor waren er ook veel leuke dingen zoals een dagje uit naar Sint Jansklooster: ik wist van het bestaan niet af. Voor mijn gevoel kwamen we in een polder ergens op de aarde terecht. Daar werden we hartelijk ontvangen, met koffie en wat erbij. Na wat bestuurlijke besprekingen zijn we de mooi gemaakte kleden van Petra Dondorp in de kerk aldaar gaan bekijken, heel bijzonder. Naarmate de dag verstreek zijn we gaan eten in een nonnenklooster. We moesten ons verkleden in een habijt met toebehoren en dan in die kleding oud-hollandse spelletjes doen. Dat was heel gezellig. Friesland: Janny Rodenhuis Janny heeft als afgevaardigde van de provincie Friesland in het HB gezeten van Vanaf 2001 tot nu toe was zij één van de drijvende krachten in de Toerusting. Eerst in Samen op Weg verband, later in het Gereformeerd Hervormd Vrouwen Overleg. Enkele zaken die haar het meest zijn bijgebleven: Het leerproces waar ik steeds mee bezig was. Het omgaan en het leren kennen van de verschillende culturen binnen de VHVF en de HVG naast de GVB. Dat heeft mij alleen maar winst opgeleverd en daardoor speet het mij dat er geen fusie tot stand kwam. Ik heb toen zelfs overwogen om mijn functie als HB-lid neer te leggen, maar dat besluit kon ik niet goed genoeg onderbouwen en dus ben ik, met veel plezier overigens, gebleven. Heel veel geleerd en veel warmte ontvangen, zo zie ik terug op de jaren die nu achter mij liggen. Langs deze weg willen wij Rina, Berry, Afie, Sjouk, Netty en Janny bedanken voor hun inzet, inbreng en de vele tijd die zij hebben gegeven aan het werk binnen de Gereformeerde Vrouwenbond. Op 2 oktober, bij de feestelijke herdenking van 70 jaar GVB, zullen zij er zeker bij zijn en ook verder komen wij hen ongetwijfeld hier of daar nog wel eens tegen. Kring-en Kring Drachten op woensdag 3 oktober om uur in het gebouw van de Gereformeerde Kerk in Zuid- Drachten. Spreker: ds. K.J. Bijleveld uit Boornbergum over: De kracht van het gebed. Kring Bolsward op dinsdag 16 oktober om uur in dorpshuis It Honk in Exmorra. Spreker: ds. C. Glashouwer uit Harlingen over: De voedselbank. TB 11

12 GVB-herinneringen Herinnering uit de oorlogsjaren In de oorlog was onze moeder lid van de Geref. Vrouwenvereniging in Zwolle. Wanneer het precies is geweest, weet ik niet, maar men kon nog s avonds vergaderen. Er werd dan meestal vergaderd als het volle maan was. Zo ging moeder die avond op pad of de maan er toen al was of achter de wolken zat, weet ik niet maar ze verdwaalde in het donker, bij een ruime oversteek. O, o, zuchtte ze. Wat loop ik toch lang, en zover woont mevrouw de Jong toch niet? Waar ben ik? Ze kijkt zoekend om zich heen. O gelukkig, daar is de maan. Nu zie ik waar ik ben. Wat heb ik lopen dwalen, want hier was ik zo pas ook al. Enfin, ik zie nu hoe ik verder moet. De dames zullen wel ongerust zijn. En ja, daar was het huis van mevrouw de Jong, en wat waren de dames blij dat moeder er toch was! Dit gebeuren is door mijn moeder op een avond voor de Bondsdag te Zwolle nagespeeld. Ze vond het best eng, maar het ging goed. In die tijd was er de avond voor de Bondsdag een gezellige avond. Dit omdat veel dames van ver kwamen, en het reizen niet in een dag te doen was. Mijn moeder is in 1984 overleden, op 95-jarige leeftijd. Zelfs ben ik secretaresse van de gespreksgroep in Apeldoorn. Alie v. d. Meulen Ingezonden door de Geref. vrouwenvereniging Esther uit Enter. Bijna elk jaar gaan we naar de provinciale ontmoetingsdag van de vrouwenvereniging. Dit is altijd heel gezellig, met na afloop een etentje. Het versterkt de onderlinge band. 18 oktober 1997 was de landelijke ontmoetingsdag in Barneveld, van het 60-jarig GVB-jubileum. De afspraak was om s morgens om acht uur te vertrekken bij Ons Centrum. Daar aangekomen kregen we het ontstellende bericht dat een van onze leden, die ook mee zou gaan, die nacht plotseling was overleden. We stonden stil bijeen en wisten niet goed wat we moesten doen. 12 Dit wandkleed hangt nu in de kerk van Carei in Roemenië Toch zijn we gegaan, en met pijn en verdriet in ons hart luisterden we s morgens naar het referaat Een wereld van verschil door mevrouw Admadja. s Middags bekeken we de 180 ingezonden wandkleden die in de hal hingen. Iedere groep had op verzoek zelf een wandkleed gemaakt voor dit jubileum. Tot onze grote verrassing kregen wij, samen met nog tien andere groepen, een eerste prijs. Op ons wandkleed werden o.a. de schepping, de regenboog, de wonderbare visvangst maar ook het open graf afgebeeld. Jezus opgestaan! Een teken van hoop en overwinning op de dood. Toch nog een dag met een gouden randje. Reisherinnering De GVB-sters uit het verre Limburg stuurden ons dit lied uit 1994: (Wijs: Waar in t bronsgroen eikenhout) Is er eens een samenzijn dat de Bond ons biedt: altijd ligt een verre reis voor ons in t verschiet. Bondsdag of Ontmoetingsdag, kaderen van t bestuur; t kost vanuit ons Limburgs land altijd een paar uur! Wie kwam toen op het idee (dat was lang niet dom): kom eens naar het zuiden toe, keer de zaak eens om! Heerlen als Besturenstad, dat heeft ons zeer bekoord en jullie komen ook nog eens in Limburgs dierbaar oord!

13 Oudste en jongste groep We stellen u voor: De groep die zich het eerst aanmeldde bij de GVB, nr. 1 dus: Onderlinge Schriftkennis in Hendrik Ido Ambacht : Een vereniging van het eerste uur. Eerder opgericht dan de Bond, nl. in Eén van de oprichters van de G.V.B woonde in H.I. Ambacht en was onderwijzeres op de lagere school: mevrouw Truus Molendijk. Zij was het, die in H.I. Ambacht, naast de naaivereniging Martha een soort studievereniging leidde. Tijdens het naaien las zij voor uit de Bijbel en maatschappelijke boeken. Ook geschiedenis lag haar na aan het hart. In 1921 mocht de MV De Harten naar Boven worden opgericht, als de leden aan de kerkenraad beloofden tevens lid te blijven van de naaivereniging, daar de rol van de vrouw toch vooral dienend moest zijn, thuis lag en het ondersteunen van de diaconie de taak van vrouwen was. Wie trouwde, mocht geen lid meer zijn van de studievereniging. Maar ook gehuwde vrouwen hadden behoefte aan vorming en toerusting. Zo ontstond de vrouwenvereniging, maar werd pas in 1933 officieel: Gereformeerde Vrouwenvereniging Onderlinge Schriftkennis. Op de eerste jaarvergadering voerde een ouderling het woord. Hij gaf op niet mis te verstane wijze zijn mening over de moderne vrouwenbeweging, die een verfijnde vorm van emancipatie zou zijn, en al het vrouwelijke in de vrouw zou doden. De geëmancipeerde vrouw schikt zich niet meer naar heur man. Haar mening heeft precies evenveel waarde als de zijne. Daartegenover plaatste hij de Gereformeerde Vrouwenvereniging, die Gods onfeilbaar Woord als grondslag heeft naar de opvatting van de drie formulieren van Eenigheid. Dat vond hij geen verfijnde vorm van emancipatie, daar immers het doel van de vereniging was het Woord des Heeren meer en meer te leren kennen. En omdat de vrouw vooral in het gezin met de opvoeding van de kinderen bezig was, behoorde ook zij kennis van Bijbel en belijdenis te hebben. Tot zover deze ouderling. Wij zouden deze strenge ouderling nu nog wel eens (in drie punten!) willen vertellen hoe groot de waarde van de vrouwencontactgroep in het verleden was en nog steeds is. Van waarde voor de kerk: het was een bakermat voor allerlei functies in de kerk. Van waarde voor de maatschappij: je zegje leren doen op diverse terreinen van de samenleving. En van waarde voor elkaar: vrouwen worden vriendinnen als geloof, maar ook lief en leed gedeeld kunnen worden. Nog steeds komen de vrouwen bij elkaar om bijbelse en maatschappelijke onderwerpen te bespreken en te toetsen aan de Bijbel. Daarbij dankbaar gebruik makend van het blad In Gesprek. Onze vereniging telt 30 leden, en maakt zich op om in het voorjaar van 2008 het 75-jarig jubileum te vieren. Natuurlijk zingen wij dan het Bondslied, want wij houden van de Bond en zijn dankbaar voor alle vorming en toerusting die we vanuit het Bondsbureau kregen aangereikt. Wij wensen de Protestante Vrouwen Organisatie en daarmee alle vrouwen in het land een fijn jubileumfeest toe en nog heel veel goede verenigingsjaren. Namens de vrouwencontactgroep, Leny Stehouwer, voorzitter. Wij stellen u voor: De jongste loot aan de GVB-stam, nr. 931, AVV Door de Kracht van Uw Liefde in Bunschoten-Spakenburg God en vrouwen Kan een zichzelf respecterende, moderne vrouw iets met geloof? Ja! Sterker nog, ze kan alles met geloof! En God dan? Wat heeft die met vrouwen? Wij zijn de Allerjongste Vrouwen Vereniging Door de kracht van Uw Liefde van de Gereformeerde kerk te Bunschoten-Spakenburg, opgericht omdat we binnen onze gemeente geen vereniging hadden voor onze leeftijdscategorie (tussen de 20 en 30 jaar). We merkten dat hier echter wel veel behoefte aan was. Dus zodoende werden ideeën concrete plannen en uiteindelijk een nieuwe vereniging. Weliswaar in een andere opzet dan gebruikelijk, zoals de avondinvulling die door de leden van vereniging zelf verzorgd wordt en geen boek als leidraad behalve de Bijbel. Wij hebben overigens wel een bestuur, maar dat leidt niet altijd de avond. Onze avondindeling is als volgt: voor de pauze wordt een gedeelte uit de Bijbel gelezen en besproken. Maar ook kijken we wat God ons hiermee wil zeggen of vragen. Na de pauze hebben we altijd een activiteit, bijvoorbeeld een discussie in de vorm van het lagerhuis, een bijbelquiz, een collage maken of in groepjes diepgang zoeken over het behandelde onderwerp. Vooral actuele onderwerpen en dingen die ons (jonge vrouwen) bezighouden werden het eerste seizoen behandeld. We moesten in dit seizoen wel aftasten wat er van ons verwacht werd, maar dat is nu gelukkig duidelijk. Er werd toch nog meer diepgang gezocht in het geloof en we gaan op zoek naar een vast onderwerp als rode draad het jaar door. Zo wordt voor de leden ook duidelijk wat er van hen verwacht wordt bij het voorbereiden van een avond. Komend seizoen gaan we ons verdiepen in de vrouwen uit de bijbel. We willen meer inzicht krijgen in het wel en wee van de vrouwen uit de verschillende tijden. Wat waren hun bezigheden en vooral wat waren hun doelen en verwachtingen? Zoals wij ons dat voor onszelf ook regelmatig afvragen. Wij hopen ons als allerjongste vereniging ooit nog eens de alleroudste vereniging te mogen noemen. Gods zegen toegewenst in de leer van God! Het bestuur: Marjolein de Graaf, Karina de Graaf, Hennita Beekhuis, Maroeska Jansen, Leonie van de Veen 13

14 Hoofd Achterklap Wanneer ik heel eerlijk ben, kan ik u vertellen dat er eigenlijk altijd een grote portie kind in mij is blijven wonen. Zelf ben ik ondertussen op 21 blijven staan, dus ik kan redelijk nadenken, maar het kind kan op de meest idiote momenten naar buiten springen. Wanneer u die ervaring niet bij uzelf herkent, zet u dan maar even schrap, het komt vaker voor. Ik heb van jongs af een zwak voor poppen gehad. In mijn jonge jaren was dat een echte schildpadpop, de ledematen konden gedraaid worden, de enige variatie op het hoofd was een mutsje, er was geen haar. Maar mijn liefde was groot. De tweede helft van ons samengaan heeft Hanneke altijd een pleister op haar voorhoofd gehad, want er was een flinke scheur in haar gekomen. Ik maakte kleertjes voor haar en een bedje. Het heeft Hanneke aan niets ontbroken, toch wilde ze niet levend worden, hoewel ze bij mij in bed mocht slapen om warm te worden. Toen onze eigen dochters kwamen, greep ik elke gelegenheid aan om ze met een schattige pop te verrassen. Niet te veel, het moet leuk blijven. Nu heeft mijn kleindochter liefde opgevat voor poppen. Dat is koren op mijn molen. Ik heb een schatje van zolder gehaald en met vertedering bekeken. Dat doet mijn kleindochter ook. Ze wordt gezoend en de billen worden gepoetst. En natuurlijk krijgt ze ook te drinken. Maar mijn dochter vindt het griezelig. Ze heeft toch wel zo n 10 jaar in afzondering gelegen, en dat is haar aan te zien. Nu ga ik proberen de pop een facelift te geven met thee, zodat ze er niet zo levenloos uitziet. En lukt het niet, dan geef ik mijn kleindochter een roze viltstift en daar weet zij wel weg mee. In een mum van tijd zullen ze allebei een stralend roze hoofd hebben. Het blijft een hoofdzaak. Het volgende nummer van in gesprek is het kerstnummer, dat verschijnt op 16 november. Thema: schoot Bijbelstudie over Maria, door ds. H.F. de Vries Kerstliturgie: Engelen Wij herdenken Mevrouw T. de Groot-Elzinga - Oosthem Mevrouw J. Lockhorst-van de Nieuwe Giessen - Dinxperlo Mevrouw M. Mulder-Nieuwenhuijze - Lewedorp Mevrouw J. Poelman-Tuinstra - Doezum tot w eenmaal hierboven U prijzen en loven en roemen en danken Uw heilige naam! Jubileumrubriek (Uit het eerste bondslied van de GVB) Het is augustus als ik de jubilea voor het oktobernummer van In Gesprek aan Betty Boiten, doorgeef. Voor we het weten zitten we in het najaar. Nu heeft de herfst ook haar charme, de gouden kleuren van de bladeren bijvoorbeeld. Deze maand is ook op een andere manier belangrijk voor de GVB, want zij jubileert! Zeventig jaar. Dat is een felicitatie waard. Ik hoop dat het een fijne viering wordt! Ook de vrouwengespreksgroep In s Konings Dienst te Vlissingen bereidt zich voor op haar jubileum. Op 10 oktober viert zij haar 50ste verjaardag. Het wordt ongetwijfeld een dag met een gouden randje. Anneke Urbanus schrijft: Met ongeveer 10 leden is de gespreksgroep van start gegaan, dit aantal is langzaam uitgegroeid tot 40. Nu tellen ze 18 trouwe leden in de leeftijd van jaar. Door de jaren heen zijn bijbelstudie, emancipatie, steun aan de Dwaze Moeders in Argentinië en Vrouwenzondagen intens beleefd. Het Bondslied wordt nog graag gezongen. En... als vanzelfsprekend doen de vrouwen mee aan de spaaractie van de GVB Kruis en Munt. Van harte gefeliciteerd jubilaressen, een fijne dag en nog vele Goede jaren toegewenst. Nelie Rijkers-van der Sar 14

15 Kruis en Munt Koken onder een vergrootglas? zon gedraaid is. Volgens de eerste ruwe berekeningen kan de zonneoven gemiddeld ongeveer 60% van de tijd gebruikt worden. In Nepal regent het ook wel eens en s ochtends staat de zon niet hoog genoeg, waardoor er alleen s middags en s avonds op gekookt kan worden. Als het gerecht bijna klaar is, gaat de pan in de hooikist. Doordat de gerechten in de hooikist lang warm blijven en zo kunnen nagaren, hoeft de zonneoven minder lang te worden gebruikt. Zo kan met dezelfde parabolische zonneoven vrijwel tweemaal zoveel rijst per dag worden gekookt. De hooikist is gemaakt van hout, en thermische dekens houden het eten warm. Toen ik voor het eerst over de zonneoven hoorde, dacht ik dat het een soort vergrootglas zou zijn, glimlacht een van de vluchtelingen. Ik was heel benieuwd hoe het ding eruit zou zien, vertelt hij, en natuurlijk vroeg ik me af of ik erop zou kunnen koken. Zijn buurman was daar nogal sceptisch over. Koken op de zon? Ik kon me niet voorstellen dat het zou werken. Nu staat er voor hun bamboehut een zonneoven en koken ze er iedere dag op. Ook de vluchtelingen uit het Beldangi kamp zijn erg enthousiast. Ik ben al blij met heel kleine dingen, vertelt een jonge vrouw. Ik ben hier al zo lang. In Bhutan werd het te gevaarlijk en moest ik vluchten. Ik woon hier met duizenden andere Bhutanese vluchtelingen in een kamp, ver van mijn geboortegrond. Nu heb ik iets groots gekregen, vervolgt ze. Een zonneoven waarop ik eten kan koken voor mijn man en kinderen. Zo werkt de zonneoven Stichting Vluchteling maakt gebruik van een zogenoemde parabolische zonneoven. De werking van deze oven is gebaseerd op reflectie en absorptie van zonnestraling. Twee vluchtelingengezinnen maken samen gebruik van één zonneoven. Daarnaast krijgen ze twee grote zwarte pannen en een hooikist. De pan met eten komt op een ijzeren plateau (of rooster) te staan in het middelpunt van de oven waar alle opgevangen zonnestralen worden geconcentreerd. De temperatuur kan hierbij tot meer dan 200º C oplopen. Tijdens het koken kun je van de pan weglopen en iets anders gaan doen. Om de tien minuten moet je wel controleren of de zonneoven nog optimaal naar de U spaart sinds kort voor het zonneoven project in Nepal. Daarmee zijn meer dan honderdduizend vluchtelingen geholpen. Hartelijk dank! Tirsa Hofstee, Stichting Vluchteling VROUWEN - GELOVEN - WERELDWIJD Laten wij in onze gebeden denken aan de slachtoffers van de aardbeving in Peru. Voor al die mensen die van huis en haard verdreven zijn en niet weten of hun geliefden nog in leven zijn. Voor alle vluchtelingen voor oorlogsgeweld, laten we stilstaan bij hun harde lot en voor hen bidden. Voor de vrouwen in Darfur die zo dapper proberen de draad op te pakken willen we bidden dat ze moed zullen houden en doorgaan ter wille van de kinderen. En we bidden natuurlijk ook dat de omstandigheden zullen verbeteren. Voor de oudere leden van de GVB willen we bidden die soms al erg veel vriendinnen hebben moeten verliezen, naast de andere slagen die nu eenmaal bij het leven schijnen te horen. Laten we hen kracht toe bidden en vertrouwen in de toekomst. Ook het bestuur van de PVO willen we wijsheid en veerkracht toe wensen en we bidden dat de PVO ook in Gods grote plan haar steentje bij zal mogen dragen. We hopen dat de 70 jaren feestelijk gevierd mogen worden en dat de dag ons allen ook bemoedigt om van harte ervoor te gaan, tot eer van de Ene. 15

16 tien maal zeven jubel vreugde tien maal zeven inzet zorgen tien maal zeven goedheid droefheid tien maal zeven telkens weer reden om Hem dank te brengen onze goedertieren Heer zeventig jaren tijd van volheid zeventig jaren rijp voor een nieuw begin Atie Jongejan