Piramidetocht. Namen: Colofon. Uitgave 2015 Nationaal Park Weerribben-Wieden Veldopdrachten:

Transcriptie

1 Colofon Uitgave 2015 Nationaal Park Weerribben-Wieden Piramidetocht Veldopdrachten: Life & Nature centrum de RietNymf Illustraties: Femke van Gent Vormgeving: Ontwerpbureau Lood In samenwerking met: Natuurmonumenten Bezoekerscentrum De Wieden Staatsbosbeheer Buitencentrum eerribben W Met dank aan meester Gert Zweers en de leerlingen van groep 7 en 8 van Eben-Haëzer gereformeerde basisschool te St. Jansklooster Namen:

2 Opdracht 1 Helderwater Opdracht 6 Drinkwater In de natuurgebieden van Noordwest Overijssel wordt diep grondwater opgepompt door waterleidingbedrijf Vitens. Vitens zorgt zo voor het winnen, zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit bij jullie thuis. Het grondwater wordt door de natuur zelf al voorgezuiverd. Vooral het zand dat hier dieper in de grond zit, speelt daarbij een rol. Filter, leeg potje, kleurstof, potje met zand, afvalpotje. 1. Doe de helft van het zand in het filter. Vul het lege potje met slootwater. Maak dit water extra troebel door er wat modder door te mengen. Giet dit water in het filter. Houd het potje meteen onder het filter en vang zo het water op. Welke kleur heeft het gezeefde water? Zie je verschil? Leeg het filter en het potje in het afvalbakje. 2. Doe de andere helft van het zand in het filter. Haal weer water uit de sloot, maar doe er nu twee druppels kleurstof bij. Giet dit door het filter. Vang het water op. Heeft het zand de kleurstof uit het water gefilterd? Leeg het filter en het potje weer in het afvalbakje. Zorg ervoor dat het afvalbakje goed dicht zit voordat je het in de tas doet! Je hebt gezien dat zand een goed filter is voor bepaalde dingen die in het water zitten. Je hebt ook gezien dat niet alles uit het water gefilterd wordt. Licht speelt een belangrijke rol in de voedselpiramide. Planten maken onder invloed van licht suikers en zuurstof. Licht zorgt er dus voor dat planten kunnen groeien. Alle leven in de sloot heeft zuurstof nodig. Het is dus belangrijk dat het water helder is voor alle leven in de sloot. Er zijn vissen die er voor zorgen, dat het water troebel wordt. Secchischijf aan touw en stok Kijk met behulp van de Secchischijf hoe helder het water is. Laat de Is schijf het erg langzaam als er giftige in het vloeistoffen water zakken, op de totdat grond je geknoeid de schijf worden? niet meer ziet. Elke knoop is 10 centimeter. Hoe A. diep Dat dringt is niet het goed licht voor in ons water drinkwater. Als het op een dag wordt opge- door? pompt, heeft de natuur niet alle vervuiling eruit gehaald. B. Dat maakt niet uit. Als het op een dag wordt opgepompt, heeft de natuur alles er wel weer uit gehaald. Roer met behulp van de stok onderin de sloot. Kijk nu nog eens met de Secchischijf, hoe diep dringt het licht nu door? Is er door het roeren iets veranderd aan de helderheid van het water? Welke vissoort zorgt voor troebel water, waardoor het licht minder diep in het water doordringt? A. De Brasem, die op de bodem op zoek is naar voedsel en daarvoor veel in de bodem woelt. B. Het stekelbaarsje, die tussen de waterplanten op zoek is naar kleine waterbeestjes

3 Opdracht 1 Helderwater Opdracht 6 Drinkwater In de natuurgebieden van Noordwest Overijssel wordt diep grondwater opgepompt door waterleidingbedrijf Vitens. Vitens zorgt zo voor het winnen, zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit bij jullie thuis. Het grondwater wordt door de natuur zelf al voorgezuiverd. Vooral het zand dat hier dieper in de grond zit, speelt daarbij een rol. Filter, leeg potje, kleurstof, potje met zand, afvalpotje. 1. Doe de helft van het zand in het filter. Vul het lege potje met slootwater. Maak dit water extra troebel door er wat modder door te mengen. Giet dit water in het filter. Houd het potje meteen onder het filter en vang zo het water op. Welke kleur heeft het gezeefde water? Zie je verschil? Leeg het filter en het potje in het afvalbakje. 2. Doe de andere helft van het zand in het filter. Haal weer water uit de sloot, maar doe er nu twee druppels kleurstof bij. Giet dit door het filter. Vang het water op. Heeft het zand de kleurstof uit het water gefilterd? Leeg het filter en het potje weer in het afvalbakje. Zorg ervoor dat het afvalbakje goed dicht zit voordat je het in de tas doet! Je hebt gezien dat zand een goed filter is voor bepaalde dingen die in het water zitten. Je hebt ook gezien dat niet alles uit het water gefilterd wordt. Licht speelt een belangrijke rol in de voedselpiramide. Planten maken onder invloed van licht suikers en zuurstof. Licht zorgt er dus voor dat planten kunnen groeien. Alle leven in de sloot heeft zuurstof nodig. Het is dus belangrijk dat het water helder is voor alle leven in de sloot. Er zijn vissen die er voor zorgen, dat het water troebel wordt. Secchischijf aan touw en stok Kijk met behulp van de Secchischijf hoe helder het water is. Laat de Is schijf het erg langzaam als er giftige in het vloeistoffen water zakken, op de totdat grond je geknoeid de schijf worden? niet meer ziet. Elke knoop is 10 centimeter. Hoe A. diep Dat dringt is niet het goed licht voor in ons water drinkwater. Als het op een dag wordt opge- door? pompt, heeft de natuur niet alle vervuiling eruit gehaald. B. Dat maakt niet uit. Als het op een dag wordt opgepompt, heeft de natuur alles er wel weer uit gehaald. Roer met behulp van de stok onderin de sloot. Kijk nu nog eens met de Secchischijf, hoe diep dringt het licht nu door? Is er door het roeren iets veranderd aan de helderheid van het water? Welke vissoort zorgt voor troebel water, waardoor het licht minder diep in het water doordringt? A. De Brasem, die op de bodem op zoek is naar voedsel en daarvoor veel in de bodem woelt. B. Het stekelbaarsje, die tussen de waterplanten op zoek is naar kleine waterbeestjes

4 Opdracht 2 Plantengroei In een gezonde sloot groeien veel verschillende soorten planten. Er is dan Opdracht 5 Gifstoffen veel voedsel voor planteneters. Tussen de Je hebt planten gehoord leven van allerlei de voedselpiramide. Daarvan rovers zich weet er je goed dat een verbergen, roof- dieren. Ook kunnen om dier plotseling leeft van kleinere toe te slaan. dieren, die weer leven van nog kleinere dieren en die weer leven van planten. Zoekkaart De otters die waterplanten hier vroeger leefden, konden bijna geen jongen meer krijgen doordat ze teveel gifstoffen bin- Kijk nen naar hadden de gekregen. verschillende Het soorten gif werd planten opgeslagen die in de het sloot vetweefsel groeien. van Waar de bevinden otter. Doordat deze er planten veel zich? gif opgeslagen was, drijvend werd de op otter het water, onvruchtbaar. langs de Onder water, oever, Als de of otter midden een tijdje in de minder sloot staand? te eten had, bijvoorbeeld in de winter, werd het Hoeveel vet verteerd verschillende en kwam soorten het gif planten werden zie je? de otters ziek en gingen vrij. Dan dood. Aantal soorten Planten hebben licht nodig om te leven. Levende planten zorgen voor voedsel, zuurstof en schuilgelegenheid. Eendenkroos potje met 25 drijft fiches, op het dobbel- water- Gifspel, steen. oppervlak, waardoor er geen licht in het water kan doordringen. Welke stelling is waar? Zie de bladzijde hiernaast. A. Eendenkroos op het water is goed, want eendenkroos maakt veel Wanneer zuurstof. er in Eendenkroos het water gifstoffen is daarom voorkomen goed kan de dat: voedselpiramide in de sloot. A. Geen kwaad, want het verdeelt zich B. wel Eendenkroos over organismen op het water en is ieder niet krijgt goed. maar Door een het eendenkroos beetje. komt er bijna geen licht in de sloot. Er B. Wel groeien kwaad, daardoor want het geen dier waterplanten onder voedselpiramide het eendenkroos. staat, Dat krijgt is dat boven aan uiteindelijk niet goed voor veel de gifstoffen voedselpiramide binnen. in de sloot. Leg het speelbord van het gifspel plat op de grond. Neem de 25 fiches. Elke fiche stelt een gifstof voor. Aan het begin zitten alle 25 gifstoffen onderin de voedselpiramide. Leg dus in de onderste rij op elk vakje één gifstof. Spelregels Gooi om beurten met de dobbelsteen. Opdracht 3 Temperatuur Het getal dat je gooit is het aantal fiches dat je mag verplaatsen naar de Temperatuur volgende rij. Een speelt gifstof een belangrijke kan per dobbelbeurt in het dus leven maar op en 1 rij in omhoog. het water. De rol straling Gooi je bijvoorbeeld van de zon heeft 4, dan veel mag invloed. je dus 4 keer een gifstof (=fiche) verplaatsen naar de volgende rij. Thermometer aan touw. Let op! De vakjes mogen niet meer gifstoffen bevatten, de temperatuur dan het van getal het dat water bij Meet op staat. verschillende Zodra één dieptes. fiche meer Houd ligt, de thermometer is het dier dood 1 minuut en speelt op het de zelfde niet diepte. meer mee. Langs dat dode dier kunnen Aan dan de geen oppervlakte gifstoffen is het meer worden verplaats. water:. De gifstoffen C. blijven daar liggen. Op de bodem is het water: Het. spel C. is uit wanneer de otter dood is Meet of wanneer hoe diep al het eten water van is: de otter dood. is. cm. De temperatuur van de lucht is:. C. Meet je verschillende temperaturen? Kan je uitleggen hoe dat komt? Kikkers, padden en salamanders leggen in het voorjaar eitjes in het water, waaruit jonge dieren groeien. Kikkervisjes, salamanderlarven en kleine visjes vormen een belangrijke voedselbron voor grotere soorten. Waar kunnen ze het beste hun eitjes afzetten, zodat die zich het snelst ontwikkelen? A. Tussen de waterplanten, net onder de oppervlakte, want daar is het water het warmst. B. Op de bodem, want daar liggen ze lekker koel en blijven ze langer goed

5 Opdracht 2 Plantengroei In een gezonde sloot groeien veel verschillende soorten planten. Er is dan Opdracht 5 Gifstoffen veel voedsel voor planteneters. Tussen de Je hebt planten gehoord leven van allerlei de voedselpiramide. Daarvan rovers zich weet er je goed dat een verbergen, roof- dieren. Ook kunnen om dier plotseling leeft van kleinere toe te slaan. dieren, die weer leven van nog kleinere dieren en die weer leven van planten. Zoekkaart De otters die waterplanten hier vroeger leefden, konden bijna geen jongen meer krijgen doordat ze teveel gifstoffen bin- Kijk nen naar hadden de gekregen. verschillende Het soorten gif werd planten opgeslagen die in de het sloot vetweefsel groeien. van Waar de bevinden otter. Doordat deze er planten veel zich? gif opgeslagen was, drijvend werd de op otter het water, onvruchtbaar. langs de Onder water, oever, Als de of otter midden een tijdje in de minder sloot staand? te eten had, bijvoorbeeld in de winter, werd het Hoeveel vet verteerd verschillende en kwam soorten het gif planten werden zie je? de otters ziek en gingen vrij. Dan dood. Aantal soorten Planten hebben licht nodig om te leven. Levende planten zorgen voor voedsel, zuurstof en schuilgelegenheid. Eendenkroos potje met 25 drijft fiches, op het dobbel- water- Gifspel, steen. oppervlak, waardoor er geen licht in het water kan doordringen. Welke stelling is waar? Zie de bladzijde hiernaast. A. Eendenkroos op het water is goed, want eendenkroos maakt veel Wanneer zuurstof. er in Eendenkroos het water gifstoffen is daarom voorkomen goed kan de dat: voedselpiramide in de sloot. A. Geen kwaad, want het verdeelt zich B. wel Eendenkroos over organismen op het water en is ieder niet krijgt goed. maar Door een het eendenkroos beetje. komt er bijna geen licht in de sloot. Er B. Wel groeien kwaad, daardoor want het geen dier waterplanten onder voedselpiramide het eendenkroos. staat, Dat krijgt is dat boven aan uiteindelijk niet goed voor veel de gifstoffen voedselpiramide binnen. in de sloot. Leg het speelbord van het gifspel plat op de grond. Neem de 25 fiches. Elke fiche stelt een gifstof voor. Aan het begin zitten alle 25 gifstoffen onderin de voedselpiramide. Leg dus in de onderste rij op elk vakje één gifstof. Spelregels Gooi om beurten met de dobbelsteen. Opdracht 3 Temperatuur Het getal dat je gooit is het aantal fiches dat je mag verplaatsen naar de Temperatuur volgende rij. Een speelt gifstof een belangrijke kan per dobbelbeurt in het dus leven maar op en 1 rij in omhoog. het water. De rol straling Gooi je bijvoorbeeld van de zon heeft 4, dan veel mag invloed. je dus 4 keer een gifstof (=fiche) verplaatsen naar de volgende rij. Thermometer aan touw. Let op! De vakjes mogen niet meer gifstoffen bevatten, de temperatuur dan het van getal het dat water bij Meet op staat. verschillende Zodra één dieptes. fiche meer Houd ligt, de thermometer is het dier dood 1 minuut en speelt op het de zelfde niet diepte. meer mee. Langs dat dode dier kunnen Aan dan de geen oppervlakte gifstoffen is het meer worden verplaats. water:. De gifstoffen C. blijven daar liggen. Op de bodem is het water: Het. spel C. is uit wanneer de otter dood is Meet of wanneer hoe diep al het eten water van is: de otter dood. is. cm. De temperatuur van de lucht is:. C. Meet je verschillende temperaturen? Kan je uitleggen hoe dat komt? Kikkers, padden en salamanders leggen in het voorjaar eitjes in het water, waaruit jonge dieren groeien. Kikkervisjes, salamanderlarven en kleine visjes vormen een belangrijke voedselbron voor grotere soorten. Waar kunnen ze het beste hun eitjes afzetten, zodat die zich het snelst ontwikkelen? A. Tussen de waterplanten, net onder de oppervlakte, want daar is het water het warmst. B. Op de bodem, want daar liggen ze lekker koel en blijven ze langer goed

6 Opdracht 4 Dekking In de natuur gaat het om eten en gegeten worden. Om er voor te zorgen dat je zelf niet opgegeten wordt tijdens het eten, is het belangrijk dat je voldoende dekking hebt. Zo word je zo weinig mogelijk gezien tijdens je leven. Veel dieren maken gebruik van landschapselementen in hun omgeving, bijvoorbeeld om zich te verplaatsen en te verstoppen. Landschapselementen zijn bijvoorbeeld struiken, grasranden en begroeide oevers. Het landschap om je heen. Je hebt gekeken naar landschapselementen om je heen. Planten en dieren vormen de bouwstenen van de voedselpiramide. Hoe meer bouwstenen, hoe steviger de voedselpiramide is. Een natuurgebied met veel verschillende soorten planten en dieren heeft daarom een stabielere voedselpiramide. Wanneer krijg je in het algemeen een stevige voedselpiramide, bij weinig of bij veel landschapselementen? A. Weinig landschapselementen, zodat de dieren die daar leven alle ruimte hebben en ver kunnen kijken. Landschapselementen Strand Waar leeft het dier Welke landschapselementen zie je hier om je heen? Kruis deze hiernaast aan. Trek een lijn van het dier naar het goede landschapselement. Het dier kan meerdere landschapselementen gebruiken, dus meerdere lijnen zijn mogelijk. B. Veel verschillende landschapselementen, zodat de dieren er zich op verschillende plekken schuil kunnen houden. Heg Bos Rietland Wei Berg Otter Blauwe reiger Begroeide oever Sloot Meer 6 7