De pedal steel guitar onstuitbaar in opmars

Transcriptie

1 De pedal steel guitar onstuitbaar in opmars (Een artikel uit de Steel Guitar Writings) Onderstaand artikel is gedateerd. Er zijn sedert het uitbrengen geen toevoegingen in aangebracht. Niets uit het hieronder gepubliceerde artikel mag worden gepubliceerd of gebruikt voor commerciële doeleinden, zonder de schriftelijke toestemming van de schrijver. De pedal steel guitar is niet meer weg te denken uit de country muziek. Al vele decennia lang vormt dit instrument voor die muziekstijl een welhaast onmisbaar ingrediënt in de soep. Uiteraard zijn er verschillende soorten soep en zo zijn er ook soorten country muziek waarin de pedal steel guitar niet wordt gebruikt of waarin haar plaats wordt ingenomen door één van haar voorgangsters: de dobro of de lap of "non pedal" steel. Gek genoeg was de steel guitar in oorsprong niet eens een country muziekinstrument. Zelfs de uitvoering met pedalen, reeds meer dan 60 jaar geleden ontwikkeld, was dat niet. Het duurde maar liefst 13 jaar voordat de eerste toepassing van country pedals de start gaf tot een veelvuldig gebruik van het instrument in country en -in toenemende mate- in andere muziekstijlen. De meeste mensen beschouwen de pedal steel guitar als een country muziekinstrument, hetgeen logisch is omdat het instrument in hoofdzaak in die muziek is en wordt gebruikt en daardoor bekend is geworden. Opvallend echter is, dat er nog altijd velen zijn, voornamelijk buiten muziekkringen, die absoluut niet weten waarover je het hebt als je de naam van het instrument noemt. De pedal steel guitar mag zich reeds enkele decennia lang verheugen in de belangstelling van een aantal ware freaks. Zij en een groot aantal mensen die op professionele basis met het instrument verbonden zijn, vechten al jaren lang voor erkenning van de pedal steel guitar buiten de country muziek. Het is dan ook niet verbazingwekkend, dat diverse van de inmiddels meer dan 80 (!) uitgebrachte pedal steel guitar CD s in het geheel geen country muziek bevatten, of voor een groot deel gevuld zijn met swing of pure jazz. DE GESCHIEDENIS VAN DE PEDAL STEEL GUITAR IN VOGEL- VLUCHT De voorloper van de pedal steel guitar was niet meer of minder dan een gewone akoestische gitaar, waarbij de toonhoogte echter niet, zoals gebruikelijk, werd bepaald door het indrukken van de snaren achter frets. Daarentegen werd de toonhoogte bepaald door het op de snaren plaatsen (en eroverheen glijden) van een grote beweegbare fret: een hard voorwerp, later steel bar genoemd. Deze vinding, gedaan door de Hawaiiaan Joseph Kekuku in het laatste decennium van de 19de 1

2 eeuw, leidde tot de benaming steel guitar of Hawaiian guitar. Om de snaren vrij te houden van de oorspronkelijke frets, werd de kam van de gitaar verhoogd. Het instrument werd in een akkoord gestemd en ten behoeve van het bespelen op de schoot gelegd. Hawaiiaanse muziekgezelschappen die niet lang daarna rondtrokken door de Verenigde Staten, veroorzaakten al spoedig een ware Hawaiian muziekrage, die zich al snel zou uitbreiden naar andere landen. Met die rage werd de Hawaiian guitar snel populair. Het duurde niet lang voordat de steel guitar ook toepassing vond in andere muzieksoorten, zoals blues en country. Merkwaardigerwijs werd het instrument in de zwarte blues hoofdzakelijk bespeeld in de zelfde stand als de gewone gitaar, wellicht omdat het instrument, zoals bij de thans nog gebruikelijke speelwijze van de slide guitar, voor een deel op de traditionele wijze, d.w.z. met gebruikmaking van de gewone frets, werd bespeeld. Omdat gitaren het qua geluidssterkte moesten afleggen tegen vele andere muziekinstrumenten, ontwikkelde men bij de Amerikaanse firma National in het midden van de 20-er jaren van de twintigste eeuw gitaren met metalen conussen in de klankkast, die de geluidssterkte aanzienlijk moesten opvoeren. Hoe populair de steel guitar in die jaren was, bewijst wel het feit dat de eerste van deze zogenaamde resophonic gitaren een steel guitar was. Dit type instrument zou later in een gewijzigde versie worden geproduceerd door de Dopyera Brothers (de uitvinder van het instrument met enkele van zijn broers) en de geschiedenis ingaan als de dobro. Elektrische versterking van gitaren werd pas gerealiseerd in het begin van de 30-er jaren van de vorige eeuw, toen Rickenbacher (toen nog met een h in plaats van een k) uitkwam met de fry pan. Ook hier liep de steel guitar voorop in de ontwikkelingen. Terwijl de resophonic guitar nog overal in gebruik bleef, begon de opmars van de elektrisch versterkte steel guitar. In 1935 gaf steel guitarist Bob Dunn een enorme impuls door met zijn door hemzelf elektrisch versterkte steel guitar (nog met klankkast) virtuoze, klarinetachtige solo s te spelen. Terwijl destijds de snel populair wordende country-zanger Jimmie Rodgers, nog een akoestische of resophonic steel guitar in zijn begeleiding had, begon men in meer swing-getinte country bands de elektrisch versterkte steel guitar te gebruiken. Dit laatste is begrijpelijk, omdat deze -veelal grotere- bands aanzienlijk meer geluid produceerden. Op de akoestische zowel als de elektrische steel guitars werden verschillende stemmingen gebruikt, elk met een eigen voorkeurtoepassing waar het ging om bepaalde harmonische invullingen. Vooral in de swing bands bestond een sterke behoefte aan gekleurde akkoorden en de mogelijkheid om snelle loopjes te kunnen maken. Een goede oplossing bleek het vergroten van het aantal snaren van de steel guitar. Het veelvuldig tussen de muziekstukken omstemmen van het instrument van de ene naar de andere stemming was lastig en tijdrovend. Een oplossing hiervoor werd gevonden in het bouwen van steel guitars met meerdere halzen. Na de oorlog werden in country en swing bands veelal double of triple neck steel guitars gebruikt. Leo Fender bracht zelfs een "Stringmaster" uit met maar liefst 4 halzen! 2

3 Een meer ingenieuze oplossing werd gedaan aan het einde van de 30-er jaren van de vorige eeuw, toen de steel guitar werd voorzien van een door pedalen bediend verstemmings-mechanisme: de pedal steel guitar was geboren. Deze uitvinding stelde de speler in staat om de stemming gedurende een muziekstuk diverse malen op verschillende manieren te veranderen. De mogelijkheid om steeds andere akkoorden te kunnen maken, deed het potentieel van het instrument met een sprong dichter bij dat van de gewone gitaar komen. Een van de meest prominente bespelers van de eerste typen pedal steel guitar was Alvino Rey. Eind 40-er jaren kwam Paul Bigsby, bekend geworden door de Bigsby tremolo, op de markt met een custom built pedal steel guitar, die in aanzienlijke hoeveelheden zou worden geleverd aan country en swing steel guitaristen. Oude opnames van de speler Speedy West laten prachtig pionierswerk horen op dergelijke (en later Fender) pedal steel guitars. Pas in 1953 introduceerde pedal steel guitarist Bud Isaacs in het zangnummer Slowly van countryzanger Webb Pierce het opwindende geluid van de country pedals. Hoewel diverse country (en rockabilly) bands de non pedal steel guitar nog lang zouden blijven gebruiken, was de magie van het country pedal effect zo groot, dat de opmars van de pedal steel guitar, ondanks het uitbreken van de rock & roll, ontstuitbaar bleek. Talloze ontwikkelingen volgden: het ontwikkelen van diverse nuttige pedaalfuncties, het uitbreiden van 8 naar 10 (en soms meer) snaren, het op de markt komen van de beroemde Sho-Bud en Emmons pedal steel guitars, diverse prachtige historische solo s, de introductie van het instrument in de rockmuziek (The Byrds, Poco, Commander Cody, Manassas enz.) en tenslotte het gebruik in allerlei muziekproducties. Wie goed heeft opgelet, zal hebben gemerkt dat de pedal steel guitar af en toe in een pop opname opduikt: bij voorbeeld Eric Clapton s studioversie van Tears in heaven, Sheryl Crow s All I wanna do en uiteraard de diverse producties van The Dire Staits. Mark Knopfler huurde voor een gigantisch bedrag s werelds meest vooraanstaande steeler -van dit moment- in om aan The Dire Straits tournee mee te doen. Veel pop bands met een pedal steel in hun vaste bezetting zijn er evenwel niet. Ron Wood van The Rolling Stones speelt wel eens live pedal steel guitar. Bob Dylan gebruikt vaak pedal steel in zijn backing. Rob de Nijs heeft al sinds geruime tijd een pedal steel guitarist in zijn band. Bennie Jolink van Normaal nam onlangs een CD op met pedal steel begeleiding en zelfs Lee Towers ging op country met begeleiding van de Canadese band South Mountain. HOE WERKT EEN PEDAL STEEL GUITAR? Een pedal steel guitar heeft een rechthoekige, aan de onderzijde open, houten of aluminium body, met daarbovenop, behalve bij diverse niet-professionele modellen, een houten of aluminium hals (of halzen bij een double neck model). Meestal zijn de bodies niet gelakt, maar bekleed met mica glass. De body staat op, meestal verstelbare, poten. Links op de body bevindt zich de kop met stemmechanieken, rechts de brug met een zogenaamd changer mechanisme. De 3

4 snaren lopen bij de kop over rolletjes, teneinde ze zo goed mogelijk op de uitgangsstemming te laten terugkomen na het aantrekken of laten vieren ter wille van de gewenste toonhoogteverandering. Elke snaar is met haar ball end aan een eigen changer finger bevestigd. Bij de professionele modellen is deze finger een samengestelde, -meestal driedelige- hefboom met aan de onderzijde een retourveer. Bij moderne pedal steel guitars kunnen trekstangen die horizontaal onder de gitaar lopen, de fingers door aantrekken in beweging brengen zowel voor toonverhogingen als -verlagingen. Dit systeem wordt all pull genoemd. Nylon moeren op het uiteinde van de trekstangen, die via een opening in de rechter eindplaat van de body toegankelijk zijn, kunnen met een speciaal sleuteltje worden verdraaid om de toonhoogte-verstellingen haarzuiver in te stellen. Onderaan de voorpoten van het instrument is,meestal met behulp van een clip-constructie, het zogenaamde pedal board aangebracht, waaraan de pedalen zijn aangebracht. De pedalen zijn via losneembare stangen gekoppeld met de trekstangen onder de body. Via assen met hefbomen worden de verticale pedaalbewegingen omgezet in horizontale bewegingen. De hefbomen die vooronder de body direct door de pedaalstangen worden bediend, worden gestopt door instelbare aanslagschroeven, waarmee de pedaalslag primair wordt bepaald. Moderne pedal steel guitars hebben niet alleen pedalen maar ook kniehefbomen, die direct onder de body zijn gemonteerd. Een pedaal bewerkstelligt een akkoordverandering of een muzikaal effect. Hoe meer pedalen, hoe groter het aantal veranderingen en effecten. Ook combinaties van pedalen vergroten dit aantal. Het aantal pedalen is beperkt, een speler heeft maar twee voeten en zo vormen kniepedalen de ideale oplossing voor een nog verdere uitbreiding van de mogelijkheden. Het elektrische gedeelte van pedal steel guitars is in vergelijking tot de meeste gewone elektrische gitaren veelal heel eenvoudig. De pedal steel guitar heeft, op een enkele uitzondering na, slechts één pickup per hals. Waren dit lange tijd uitsluitend tamelijk hoog-ohmige single coil pickups, al dan niet met een schakelbare aftakking van de windingen, tegenwoordig gebruikt men veelal humbucking pickups, al dan niet met schakelbare spoelen. Sommige instrumenten hebben een passieve toonregelaar met bypass-schakelaar. Volume pots worden zelden of nooit toegepast, hetgeen te maken heeft met het unanieme gebruik van een volumepedaal. Double neck instrumenten hebben altijd een schakelaar om te kunnen kunnen kiezen voor een bepaalde neck afzonderlijk of voor beide necks tezamen. Single neck pedal steel guitars kennen we in de uitvoering met of zonder steunkussen. Bij de kussen-uitvoering ligt het steunkussen daar waar bij een double neck gitaar de achterste hals zit. De meeste Amerikaanse steel merken gebruiken voor hun single neck modellen derhalve dezelfde body als voor de double neck modellen. De bekende pedal steeler Lloyd Green gebruikte voor zijn sessies zo weinig zijn achterste hals, dat hij deze demonteerde en, voor behoud van het comfort, verving door een steunkussen. Dit type ging de geschiedenis in als het Lloyd Green model. Als het instrument ten behoeve van vervoer uit elkaar wordt genomen, hetgeen meestal slechts enkele minuten in beslag neemt, wordt het opgeborgen in een 4

5 koffer, waarin voor het pedal board, de poten en de pedaalstangen een speciaal vak is afgezonderd. Afhankelijk van de constructie van het instrument en de hoeveelheid pedalen/kniehefbomen, kunnen pedal steel guitars in hun koffer behoorlijk zwaar zijn. STEMMINGEN Single neck pedal steel guitars zijn meestal voorzien van een country stemming en bijbehorende pedal setup. Dat laatste wil zeggen: standaard bij deze stemming behorende pedaal- en kniehefboomfuncties. Deze stemming, hoewel de benaming country het instrument helaas stereotypeert, betekent dat de tonen in de open stemming een E9 (of eigenlijk E9add.maj7) akkoord voortbrengen. De hoogste snaar geeft een hoge G#, maar is merkwaardigerwijs de derde snaar, waarbij de eerste twee snaren nota bene lager zijn gestemd! Deze stemming en pedaalfuncties lenen zich uitstekend voor het -al dan niet glissando- spelen van tweestemmige toonladders en voor het aan elkaar knopen van allerlei drieklanken. Door de ontwikkelingen zit deze stemming en set up tevens vol met allerlei meer of minder bekende muzikale effecten, iets wat zich nog steeds blijft uitbreiden. De single neck met E9 stemming heeft doorgaans 3 pedalen en 4 of 5 kniehefbomen. De tweede meestal achterste- hals van een double neck pedal steel guitar is meestal gestemd in een C6 (of eigenlijk Fmaj9) akkoord. Doordat deze stemming en bijbehorende pedal setup uitermate geschikt is voor jazzy loopjes en gemakkelijk aan elkaar knopen van vier- en meerstemmige akkoorden, leent deze stemming zich uitermate goed voor swing, rock, jazz en zelfs klassiek. Er zijn spelers die kompleet a capella op hun C6 stemming kunnen spelen. Ook Travis picking wordt gedaan op de C6. De double neck uitvoering heeft doorgaans 8 pedalen en 4 of 5 kniehefbomen. Andere stemmingen zijn wat minder in zwang, zij het dan dat in Texas nog wel eens Bb6 wordt gebruikt, wellicht in verband het samenspelen met blazers. Sneaky Pete, in eerste instantie bekend geworden met The Flying Burrito Brothers, speelt op een speciale B6 stemming, met zowel country- als andere effecten. Reeds in de zeventiger jaren van de vorige eeuw werd druk geëxperimenteerd om de mogelijkheden van de E9 en de C6 stemming in één hals te verenigen. Toen dit gelukt was, ging deze uitvoering de geschiedenis in als de Universal E9/B6, welke inmiddels door een aanzienlijk percentage steel guitaristen wordt bespeeld. Helaas waren er voor deze stemming twee extra snaren nodig. Inmiddels bestaat er ook een 10-snarige variant op deze stemming, waarbij uiteraard enkele mogelijkheden ten opzichte van de 12-snarige versie zijn prijsgegeven. De 10-snarige variant past beter in het standaard productiepakket van de meeste fabrikanten en is bovendien veel toegankelijker voor de doorsnee E9 speler. MERKEN, PRIJZEN Waren het in de zestiger jaren in hoofdzaak de merken Sho-Bud en Emmons die de markt beheersten, later kwamen er diverse kleine fabrikanten die een marktaandeel veroverden. 5

6 Een en ander had onder andere te maken met het feit, dat de pedal steel guitar een kostbaar en specialistisch instrument is, dat moeilijk via een dealerorganisatie aan de man/vrouw te brengen was/is. Sho-Bud werd langere tijd gedistribueerd via Gretsch. Fender verkocht Fender steel guitars via haar eigen dealernet, eerst uit eigen stal, later geproduceerd door Sho- Bud. Een ander bekend merk, MSA, ging op de fles omdat het grootschalig door Norlin werd gedistribueerd, waarna Norlin het contract plotseling niet verlengde. De hoge prijzen voortkomende uit de distributie alsmede de lage omzetsnelheid leidden al snel tot afblazen van deze verkoopvorm. Thans zijn er in de Verenigde Staten diverse steel fabrikanten, waaronder: Emmons, Mullen, Zumsteel, JCH, Franklin, Carter, Sierra, GFI, Derby, Williams en Fessenden. De meesten hiervan hebben hun instrumenten deels gekopieerd van de legendarische Emmons pedal steel guitar. In Europa zijn enkele pedal steel guitar merken gekomen en gegaan, Framus was een van de grootste leveranciers. Later werd de bouw voortgezet door hardwareleverancier ABM In Nederland is het de firma Promota Music Sales, een der grootste steel guitar specialisten in Europa (welke inmiddels meer dan 260 steel guitars heeft geleverd), die reeds meer dan 40 DeVis pedal steel guitars bouwde en verkocht aan binnen- en buitenlandse afnemers. Eén van de factoren die nadelig is op een snelle verbreiding van de pedal steel guitar is haar prijs. Een nieuwe Amerikaanse single neck pedal steel koopt men niet meer beneden de zesduizend gulden, een double neck kost al gauw meer dan negenduizend. De vraag naar tweedehands instrumenten is al jarenlang groter dan het aanbod. Zumsteel speelde hier handig op in door de introductie van de Stage One, een perfect klinkend, doch sober uitgevoerd instrument, dat bij de specialist verkrijgbaar is voor iets meer dan twee en een half duizend gulden, afhankelijk van de dollarkoers. De Stage One is bijzonder populair bij beginners en bij musici die de pedal steel als bij-instrument gebruiken. BIJBEHORENDE APPARATUUR Tot de vaste attributen van de pedal steel guitarist behoort uiteraard de steel bar, ofwel de speelstaaf, die over de snaren wordt bewogen. Deze is verkrijgbaar in diverse kwaliteiten en uitvoeringen. De meest voorkomende uitvoering is de cilindrische, hard-roestvrijstalen bar met bolle neus en 7/8 inch doorsnede. De cilindrische vorm is nodig om rollende tremoloes te kunnen uitvoeren zonder veel snaarrasp, de ronde neus is noodzakelijk omdat de bar steeds naar de speler toe en van de speler af wordt bewogen teneinde, ook al in verband met rasp, zo weinig mogelijk snaren te raken. Bij het naar voren schuiven zou een niet-ronde neus achter de snaren haken. Een andere uitvoering is de twister, met zowel een ronde neus als een ronde achterkant. Thans niet veel meer gebruikt is de sitar-bar, een cilindrische bar met smalle platte kant, die door het rammelen van de snaren een sitar-effect oplevert. 6

7 Wat de steel guitarist bijna zonder uitzondering gebruikt, zijn de finger picks, meestal een kunststof duimpick en metalen finger picks. Zonder deze klinkt de steel guitar niet alleen anders, ze wordt bovendien lastiger bespeelbaar doordat de snaarafstand meestal kleiner is dan bij de gewone gitaar. Een verder algemeen toegepast attribuut is het volumepedaal, al dan niet met een beugel opgehangen aan het pedal board. Bij de steel guitar wordt het volumepedaal weliswaar gebruikt voor expressieve doeleinden, het pedaal wordt echter hoofdzakelijk gebruikt om de voortgebrachte tonen te kunnen sustainen : men tokkelt bij half geopend pedaal en trapt daarna het pedaal zo langzaam in, dat de afgifte gelijke tred houdt met het verdwijnen van de door de snaren afgegeven geluidssterkte. De meeste volumepedalen werken nog met potentiometers. Nauwelijks nodig om te vermelden, dat de toegepaste pots van een hoge kwaliteit moeten zijn. Omdat pots de nare eigenschap hebben bij onvolledige opening aanzienlijk veel boven-harmonischen op te slokken, zijn diverse match boxes ontwikkeld om dit effect teniet te doen. Ook zijn er volume pedalen, waarin een dergelijk circuit is ingebouwd. De techniek staat niet stil en zo werd onlangs een volumepedaal ontwikkeld dat op afwijkende wijze werkt. De op de pedal steel gebruikte snaren verschillen meestal enigszins van gewone gitaarsnaren. De windingen zijn doorgaans zodanig gekozen, dat ze niet teveel raspen. Verder zijn de snaren van een dusdanige legering, dat ze uitstekend bestand zijn tegen het voortdurend buigen en rekken bij pedaalgebruik Effectapparatuur als bij de gewone elektrische gitaar wordt reeds lang op de steel guitar toegepast. Het gebruik van delay, fuzz, chorus en compressie stamt reeds uit de zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw. Rusty Young bij de groep Poco speelde soms zelfs via Leslie boxen. Overigens werd the tube (als het ware zingen en spreken door je instrument) voor het eerst toegepast op de pedal steel guitar. Nashville sideman Pete Drake werd beroemd met zijn talking steel guitar. Het gitaar/versterkermerk Peavey heeft altijd goed ingespeeld op de behoeften van de steel guitarist. Voor de Profex II werd in samenwerking met steel teacher Jeff Newman, een speciale kaartprogrammering ontwikkeld ten behoeve van gewenste sounds en effecten. Goodrich bracht in samenwerking met top-steeler Buddy Emmons de Match-Bro uit, een effectkastje, met behulp waarvan men zelfs bijnadobroklanken uit een elektrische steel guitar kan toveren. VERSTERKERS Waren het in de zestiger jaren in hoofdzaak Fender Twin Reverb versterkers met JBL D-speakers, die door steel guitaristen werden gebruikt (en later de Fender Vibrosonic met dito speaker), later ging het roer volledig om naar speciaal voor steel guitar ontworpen versterkers: de Peavey Session 400, Session 500, Nashville 400 en Session 400 Ltd, de Webb, de Emmons en de Evans versterkers. Menige steel guitarist speelt in stereo. Recentelijk bracht Peavey de Nashville 1000 en 2000 versterker op de markt. Grote concurrentie wordt nog steeds ondervonden van Webb en Evans. Helaas levert 7

8 Peavey niet langer specifieke steel versterkers met een CE norm, zodat menige steel spelende Peavey fan in de kou moet blijven staan. MOEILIJKHEIDSGRAAD, CURSUSSEN Mensen die de pedal steel guitar willen leren bespelen, vragen zich vaak af hoe moeilijk dat zal zijn. Oppervlakkig beschouwd ligt de moeilijkheidsgraad van het bespelen van het instrument tussen die van de gewone gitaar en de viool. Bij de viool moet men zuiver op het gehoor kunnen intoneren en dit geldt ook voor de (pedal) steel guitar. Het snel kunnen produceren van een reeks akkoorden is op de pedal steel guitar veelal eenvoudiger dan op de gitaar. Op de gitaar is een toonhoogteverandering, net als op de piano, visueel vast te stellen, terwijl dat op de pedal steel vaak niet zo is: als men een pedaal of kniehefboom indrukt, verandert een toonhoogte terwijl de bar op zijn plaats blijft. Een van de meest besproken moeilijkheden van de (pedal) steel guitar is het dempen ( blocken ) van de snaren als de voortgebrachte toon moet worden beëindigd, veelal in een hoog tempo. Gelukkig telt ons land inmiddels een aantal pedal steel guitar leraren, waar de eerste beginselen omtrent de speeltechniek kunnen worden geleerd en gecorrigeerd. Daarna kan men kiezen uit talloze boeken en tabulaturen met CD of musicassette, met behulp waarvan men verder kan studeren. Diverse van deze materialen kunnen bij de Nederlandse specialist worden betrokken. EVENEMENTEN, CLUBS, TIJDSCHRIFTEN In de Verenigde Staten en Canada en enkele andere landen bestaan al geruime tijd clubs (meestal Associations genoemd), die zich richten op de promotie van de steel guitar en/of de pedal steel guitar. Deze clubs hebben meestal een periodiek uitkomend tijdschrift. Van deze tijdschriften zijn er diverse gekomen en gegaan. Ooit bracht schrijver dezes een aantal uitgaven van het Nederlandstalige tijdschrift Steel Guitar Player uit. Het meest vooraanstaande Amerikaanse tijdschrift van de laatste jaren is Steel Guitar World magazine In de Verenigde Staten heeft men reeds meer dan 25 maal de International Steel Guitar Convention gehouden, met deelname van s werelds beste steel guitaristen en steeds bezocht door heel veel belangstellenden. In navolging daarvan zijn ook in andere landen soortgelijke evenementen gehouden. In Europa waren dat Nederland, Engeland, enkele Scandinavische landen en Oostenrijk. Elk evenement werd opgeluisterd door verkoopstands en demonstraties. Inmiddels zijn in Nederland meer dan 15 grootschalige evenementen gehouden, de meeste onder leiding van steel guitarist Hans de Jong. Recentelijk werden in Angeren (tussen Arnhem en Nijmegen) de Steeldays 2000 gehouden, onder aanvoering van steel guitarist Johan Jansen (van de groep Cash On Delivery, waarvan Ilse DeLange ooit deel uitmaakte). Dit evenement bestond uit een cursusdag, waar maar liefst 61 deelnemers uit binnen- en buitenland genoten van de instructies van Bruce Bouton, bekend van sessies met o.a. Shania Twain en Garth 8

9 Brooks en bekend uit de vroegere band van Ricky Skaggs, en een massaal bezochte concertdag met diverse nationale en internationale steel guitaristen. ONTWIKKELINGEN Als men afgaat op de welhaast explosieve groei van de belangstelling voor de pedal steel guitar (en ook voor de lap steel), ziet het er hoopvol uit voor het instrument. In hoeverre die boom tijdelijk is, zal de tijd moeten leren. Verder is nog niet duidelijk, in welke mate de plotseling toegenomen interesse samenhangt met de toegenomen belangstelling voor countrymuziek, country line dance enz. Het voortbestaan van de pedal steel guitar hangt af van meerdere factoren. Eén van de belangrijkste is, dat het instrument niet wordt gestereotypeerd. Als men het louter of hoofdzakelijk als een countrymuziekinstrument blijft beschouwen, zal de belangstelling tanen zodra de belangstelling voor countrymuziek afneemt. Als men het echter probeert te promoten in andere muziekstijlen, moet een speler overtuigend in staat zijn om zijn toegevoegde waarde te bewijzen. Vooraanstaande sessie-spelers waarschuwen er nu al voor, dat stereotypie (soms zelfs door producers als ingrediënt opgelegd) dodelijk is voor het voortbestaan. Veel zal afhangen van de creativiteit van een nieuwe generatie spelers. Paul Franklin, alom bewonderd door pedal steel liefhebbers, heeft gelukkig zoveel in huis, dat hij het instrument herhaaldelijk op spectaculaire wijze onder de aandacht weet te brengen en met hem een grote reeks volgelingen. Paul en zijn vader, producent van de Franklin pedal steel guitars, hebben de afgelopen jaren allerlei belangrijke ontwikkelingen tot stand gebracht: de pedabro (een kruising tussen de pedal steel guitar en de dobro), nieuwe stemmingen, nieuwe pedaalfuncties. Buddy Emmons speelde samen met producer/zanger Ray Pennington een groot aantal CD s vol met een melange van big band swing en country nummers, een perfecte manier om het instrument onder de publieke aandacht te brengen. Omdat er van tijd tot tijd CD s uitgebracht worden door veelal onbekende spelers die op kleinschalige wijze het instrument laten horen vanuit nieuwe invalshoeken, ontstaat onder kenners een totaal nieuw muzikaal bewustzijn. Verder zal de toekomst van de (pedal) steel guitar, net als voorheen, in belangrijke mate afhangen van de persoonlijke affiniteit van zangers / zangeressen, bandleiders en -vooral- producers. Jan Visser, Bovenstaand artikel werd destijds in verkorte vorm gepubliceerd in het tijdschrift GITARIST. Helaas heeft de toenmalige redacteur van genoemd blad in de gepubliceerde versie van het artikel enkele zinnen gewijzigd en heeft daarbij zelfs een taalfout begaan. Bij het artikel werd een foto geplaatst van een bekende Nederlandse pedal steel guitarist. Helaas werd daarbij mogelijk de indruk gewekt dat die speler de schrijver van het artikel was. De titel van het artikel was tendentieus. Het aantal bespelers van de pedal steel guitar groeit weliswaar gestaag, maar neemt helaas niet zodanig explosief toe dat er van een opmars sprake is. 9

10 PROMOTA MUSIC SALES Postbus ZH Zuid-Scharwoude telefoon: +31 (0) mobiel: +31 (0)