Loopbanen in Vlaanderen (en daarbuiten)

Transcriptie

1 Loopbanen in Vlaanderen (en daarbuiten) Sarah Centrum voor loopbaanonderzoek (CCR) Steunpunt Werk en Sociale Economie Bestudeert moderne loopbanen, met focus op antecedenten en gevolgen van loopbaantransities Onderzoek is niet louter academisch, maar ook focus op beleidsondersteunende aanbevelingen Tijdens werkingsperiode : o De transitie werk werk o De transitie werkloosheid werk o De transitie werk pensioen 1

2 De transitie werk werk Mobiliteit Jobs zijn minder stabiel en voorspelbaar? Van traditionele, hiërarchische loopbaan naar meer hedendaagse, flexibele loopbanen? 2

3 Zijn we echt zo mobiel? % 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Jobmobiliteit in Vlaanderen ( ) [WAARDE] 4,7 Bron: Steunpunt WSE 5% is op zoek naar job bij andere werkgever (De Vos & De Prins, 2015) interne mobiliteit? De rol van interne mobiliteit/transities Alle mogelijke jobveranderingen die werknemer doormaakt bij zijn/haar werkgever WERKNEMERS - Verhoogde inzetbaarheid - Erkenning en beloning voor goede prestaties - Mogelijkheid om loopbaancompetenties te verhogen - Verhoogde motivatie WERKGEVERS - Verhoogde flexibiliteit in complexe omgeving - Instrument om werknemers te motiveren en te behouden - Screening voordeel - Minder lange socialisatieperiode - Betere legitimiteit 3

4 Transities spelen een rol Minstens 1 transitie gemaakt Aantal transities Promoties (Betrokkenheid) (Jobtevredenheid) Gedwongen transitie Demoties (Verloopintentie) Ook de procedure voor de transitie speelt een rol Deelgenomen aan selectieprocedure (Betrokkenheid) Info gekregen over de job vóór de transitie Gevoel van rekenschap (Jobtevredenheid) (Verloopintentie) 8 4

5 Het effect van geen transities Wens tot promotie, maar geen kansen zien (Betrokkenheid) (Jobtevredenheid) Geen transitie gemaakt, maar dit graag gewild (Verloopintentie) De transitie werkloosheid werk 5

6 Stel: Je wordt werkloos Hoe pak je de zoektocht naar nieuw werk best aan? Zoek ik best hard naar werk? 1) Zoekgedrag Kwantitatief zoeken ~ Zoekintensiteit 6

7 CASE: Wat verklaart jobkans werkloze 50- plussers? Survey bij 650 Vlaamse kortdurige werklozen. Na drie maanden opnieuw bevraagd. 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 28% Jobkans 50-plussers 40% Jobkans jarigen Jobkans werkloze 50-plussers Verschillen tussen 50-plussers en jongere respondenten: jarigen 50-plussers Sollicitatiebrieven* 17,3 13,9 Zoekintensiteit* 3,4 3,2 Loonverwachting* Pendeltijd* 61 min 68 min Werkbetrokkenheid 3,47 3,43 Druk omgeving 2,9 2,7 7

8 Jobkans werkloze 50-plussers Activeren kan helpen! 15% van lagere jobkans 50-plussers verklaard door hun lagere intensiteit van zoeken Verschillende verklaringen mogelijk o Laatste sollicitatie lang geleden: hoe moet je solliciteren in vernieuwde arbeidsmarkt? o Lage jobkansen benadrukt in media, eigen omgeving: self-fulfilling prophecy? Maar respondenten willen terug werken! Actieve begeleiding kan helpen en start dan best vanaf begin werkloosheidsduur Jobkans werkloze 50-plussers - Verband loon en anciënniteit afzwakken? 8% van lagere jobkans 50-plussers verklaard door hun hogere looneisen 50-plussers stellen relatief hoge looneisen? Deels geïnflatteerd door systeem van anciënniteitsbeloning? Anciënniteitsbeloning: Geeft indruk dat hogere lonen vanzelfsprekend zijn Mensen worden gewoon aan hogere loon/levensstandaard Geeft indruk dat alle 50-plussers hoge loonkost meebrengen 8

9 Jobkans werkloze 50-plussers Niet louter eigen verantwoordelijkheid! Alle individuele kenmerken die we opnemen in analyses verklaren 30% van verschil in jobkans 70% blijft onverklaard! Niet-geobserveerde factoren Voorkeur werkgevers voor jongere werkzoekenden bij aanwerving Niet louter leeftijdsdiscriminatie, maar ook structurele component in verklaren lagere jobkans 50-plussers is erg belangrijk Nood aan beleid dat zich richt op drempels die werkgevers weerhouden 50-plussers aan te werven Samenvattend: kwantitatief zoeken helpt bij vinden werk! Maar: o Andere factoren ook belangrijk o Heeft geen impact op kwaliteit nieuwe job 9

10 Stel: Je wordt werkloos Hoe pak je de zoektocht naar nieuw werk best aan? Zoek ik best hard naar werk? Zoek ik flexibel naar werk? 2. Kwalitatief zoeken Flexibel zoeken? Cf. Wet passende dienstbetrekking: stelt voorop hoe werkloze moet zoeken naar werk Niet ingaan op passende betrekkingen leidt tot sancties Jobinhoudelijke eisen - Na 5 maanden werkloosheid is elke job passend, ongeacht jobinhoud. - 3 maanden indien jonger dan 30 en minder dan 5j ervaring Looneisen Loon moet minstens even hoog zijn als de werkloosheidsuitkering (rekening houdend met transportkosten) Geografische eisen - Alles binnen een straal van 60 km moet aanvaard worden. - In andere gevallen: pendeltijd t.e.m. 4 uur/dag aanvaarden 10

11 Wet passende dienstbetrekking? Achterliggend idee: zoeken cf. deze wet helpt de werkloze makkelijker aan werk Maar tot hier toe weinig tot geen wetenschappelijk onderzoek dat effecten flexibel zoeken nagaat! In mijn doctoraat: verschillende studies die o.a. effecten nagaan van flexibel zoeken op jobkans en jobkwaliteit Bevraging bij 1750 kortdurige Vlaamse werklozen op drie momenten in de tijd (met drie maanden tussen elke bevraging Studie 1: wie zoekt flexibel? Welke gevolgen op jobkans?(1/2) 1. Wat stimuleert werklozen om flexibel te zoeken? loopbaanplan - - jobinhoud loon/ jobniveau 2. Gevolgen flexibel zoeken voor jobkans? jobinhoud loon/ jobniveau Jobkans pendeltijd 11

12 Studie 1: wie zoekt flexibel? Welke gevolgen op jobkans?(2/2) jobinhoud + - loon/jobniveau Zoekintensiteit # job interviews # job aanbiedingen jobkans pendeltijd Studie 2: Welke gevolgen voor jobkwaliteit? jobinhoud + Ondertewerkstelling vaardigheden - Jobkwaliteit loon/ jobniveau + Ondertewerkstelling loon/ jobniveau - - (jobtevredenheid, Werk engagement, Fit met job, Verloopintentie) pendeltijd + Ondertewerkstelling pendeltijd 12

13 Conclusie: debat over basisfundamenten flexibiliteitseisen is nodig Geen wetenschappelijk onderzoek dat (zoeken conform) de wetgeving ondersteunt. Mijn onderzoek toont dat flexibel zoeken de jobkans niet verbetert en mensen duwt richting minder duurzaam werk. Meer onderzoek is nodig! Impact verschillende beschermingsperiodes? Optimale beschermingsperiode? Impact verschillende lengtes reistijd? Ideale hoogte loon? Experimenteel design kan helpen! Zoektocht naar nieuw werk vanuit werkloosheid Stel: Je wordt werkloos Hoe pak je jouw zoektocht naar nieuw werk best aan? Zoek ik best hard naar werk? Zoek ik flexibel naar werk? Zoek ik gericht naar werk? 13

14 3. Kwalitatief zoeken Strategisch zoeken Strategisch zoeken Willekeurige zoekstrategie Gefocuste zoekstrategie Exploratieve zoekstrategie Elke mogelijke job Een goeie/ passende job Strategisch zoeken Lukrake zoekstrategie: Negatief effect op jobkans Helpt niet om meer kwaliteitsvolle job te vinden Is vooral nefast in moeilijke arbeidsmarkt Gefocuste zoekstrategie: Helpt na periode van +/- drie maanden om met grotere kans werk te vinden en het als meer kwaliteitsvol te ervaren Voor langdurige werklozen geeft deze strategie niet veel meerwaarde meer Exploratieve strategie Zinvol om kwaliteitsvolle job te vinden ook na langere periode van werkloosheid Heeft ook tijd nodig om positieve effecten te genereren 14

15 De transitie werk pensioen Probleemschets Pensioenstelsel onder druk door veroudering Lage werkzaamheidsgraad bij 55-plussers (%) ,1 30,4 10,8 49,2 43,3 37,3 Vlaams Gewest - Totaal Vlaams Gewest - Mannen Vlaams Gewest - Vrouwen Bron: Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium EAK, Eurostat LFS (Bewerking Steunpunt WSE) 15

16 Arbeidsduurvermindering en pensioen Middel om langer vol te houden of versneld uittredekanaal? Onderbreken is sterk afhankelijk van o Gender: M<V o Sector: Tertiaire sector o Opleiding: lagere opleiding onderbreekt o Inkomen: lagere inkomens onderbreken o Oriëntatie: ontevredenheid doet onderbreken Arbeidsduurvermindering en pensioen Middel om langer vol te houden of versneld uittredekanaal? Algemeen antwoord: versneld uittredekanaal! Arbeidsduurvermindering leidt tot verkorten van de loopbaan 16

17 Meer weten? Uitgebreid rapport: o Vansteenkiste, S. et al. (2015). Vier jaar loopbaanonderzoek binnen Steunpunt WSE. Wat leerden we over loopbanen in Vlaanderen (en daarbuiten)? WSE Report, 3, o Blog wet passende dienstbetrekking: o Mail: Sarah.Vansteenkiste@kuleuven.be 17