JAARVERSLAG GOUVERNEUR PROVINCIE LIMBURG THEO BOVENS

Transcriptie

1 JAARVERSLAG GOUVERNEUR PROVINCIE LIMBURG THEO BOVENS 2020

2 Woord vooraf Voor u ligt het Jaarverslag 2020 van de Gouverneur van Limburg. Een functie die ik op moment van samenstellen van dit verslag, niet meer bekleed. Desondanks betreft dit mede door mij voorbereide - verslag een terugblik op en verantwoording over de taken die ik vanuit mijn rol als eerste burger van deze provincie het afgelopen jaar heb vervuld. En wat voor jaar was het is in alle opzichten een historisch jaar geworden. Een uitbraak van een pandemie, die het maatschappelijk en economisch leven lamlegde; een mondiale crisis die de wereld niet meer gekend had sinds de Tweede Wereldoorlog. Een crisis ook die Limburg hard heeft getroffen. Vele mensen zijn familieleden, vrienden en kennissen kwijtgeraakt ten gevolge van het coronavirus. Vele anderen kampen nu nog met de naweeën van een infectie en zijn nog altijd niet de oude. Artsen, verplegers en andere zorgmedewerkers hebben maandenlang overuren gedraaid om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen geholpen en genezen konden worden. Hulpdiensten stonden 24 uur per dag paraat. En dan hebben we het nog niet gehad over ondernemers die noodgedwongen hun zaak moesten sluiten. Die hun bedrijf failliet zagen gaan. Of leerlingen en studenten die bijna een jaar lang niet naar school konden, maar thuis hun lessen of colleges dienden te volgen. Of zovele andere Limburgers. Kortom: corona heeft een impact gehad die nog lang zal na sudderen en waar we zeker in 2021 nog niet van verlost zullen zijn. Ondanks de pandemie, hebben we als Limburg toch stilgestaan bij enkele belangrijke historische momenten. De afsluiting van 75 jaar bevrijding was in dit kader het meest prominente herdenkingsmoment. Helaas waren veel andere festiviteiten afgelast of werden versoberd. Desondanks kregen veel activiteiten rondom 75 jaar bevrijding juist een bijzondere, sterk persoonlijke lading, vanwege die noodgedwongen bescheiden schaalgrootte. Hoewel ik liever de bevrijding groots had herdacht en gevierd, samen met vele duizenden provinciegenoten, kijk ik toch met veel warmte en dankbaarheid hierop terug. Vorig jaar schreef ik in mijn jaarverslag over hoe saamhorigheid, betrokkenheid en veerkracht het fundament onder de Limburgse samenleving sterk houden. Zeker in tijden van tegenspoed. De mensen die ik de afgelopen jaren als Gouverneur heb mogen ontmoeten, bekrachtigen die gedachte. Mijn ervaringen in 2020 hebben dit alleen maar verder bevestigd. Hoewel er ook verdeeldheid bestond over de aanpak van de coronacrisis en de maatregelen die de overheid hiervoor nodig achtte, heb ik vooral veel Limburgers gezien die voor elkaar klaar stonden toen de nood het hoogst was. Het maakte mij extra trots om Gouverneur van deze provincie te mogen zijn. Ik wens u veel leesplezier. Theo Bovens - Gouverneur van Limburg

3 4

4 Voorwoord van de beeldcolumnist Op 3 maart 2020 kwamen de bewoners van het dorpje Velden samen op een weide naast de basisschool om te vieren dat Velden die dag 75 jaar bevrijd was. Gouverneur Theo Bovens hield een toespraak en vervolgens werd een educatief stripverhaal gepresenteerd over twee Joodse meisjes die uit Velden werden gedeporteerd. Als maker van het verhaal overhandigde ik het aan enkele schoolkinderen. Daarna was er ruimte voor indrukwekkende verhalen van mensen die de oorlog hadden meegemaakt en zelfs een enkele getuige die erbij was toen een van de meisjes werd opgepakt. Iedereen was onder de indruk, schoolkinderen, Gouverneur, buurtgenoten, iedereen. Het versterkte de band tussen de aanwezigen. Enkele dagen later was alles anders: de eerste lockdown werd aangekondigd. Dat maakte het creëren van verbinding niet makkelijker. Hoe blijf je op afstand in contact met de mensen die je functie waarde geven? Een hele uitdaging voor de Gouverneur. Omdat vanwege corona ook zijn agenda voor een deel op losse schroeven kwam te staan, is ervoor gekozen de beeldcolumns voor dit jaarverslag grotendeels te baseren op de columns die Gouverneur Bovens schreef voor Nummer 1. De functie van de illustraties is daarmee veranderd: van een samenvatting naar een bespiegeling. Thema s die ik heb uitgelicht zijn onder andere een positieve kijk naar de toekomst, Limburgse cultuur en bovenal het verbinden en zoeken naar verbinding. Eigenlijk allemaal zaken die maken dat we Theo Bovens als Gouverneur zullen missen. Ik wens u veel kijk- én leesplezier! Marco Jeurissen illustrator en beeldcolumnist Marco Jeurissen (1976, Roermond) maakt sinds 2003 illustraties voor dagbladen, tijdschriften, animaties en educatieve producties. Daarnaast verschenen zijn documentaire stripverhalen in de bundels Grenzenloos, Bovengronds en Bevrijd. Naast zijn werk als beeldmaker is hij als docent illustratie verbonden aan het Maastricht Institute of Arts. 5

5 9 DEEL I Januari / Februari Beeldcolumn: Nog geen vuiltje aan de lucht 12 Activiteiten uit de agenda van januari en februari Inhoud UIT DE AGENDA: ACTIVITEITEN EN COLUMNS VAN DE GOUVERNEUR IN 2020 Maart / April Beeldcolumn: Relativering 18 Activiteiten uit de agenda van maart en april Column: Relativering 23 Mei / Juni Beeldcolumn: Gedeelde smart 26 Activiteiten uit de agenda van mei en juni Column: Gedeelde smart 31 Juli / Augustus Beeldcolumn: Zin in 34 Activiteiten uit de agenda van juli en augustus Column: Zin in 39 September / Oktober Beeldcolumn: Zelfisolatie 42 Activiteiten uit de agenda van september en oktober Column: Zelfisolatie 47 November / December Beeldcolumn: Kerstmis blijft Kerstmis 50 Activiteiten uit de agenda van november en december Column: Kerstmis blijft Kerstmis 55 Mijn activiteiten kunt u als kroniek vinden op 6

6 57 DEEL II SAMEN WERKEN AAN CORONA IN LIMBURG 67 DEEL III INHOUDELIJKE WERKZAAMHEDEN VAN DE GOUVERNEUR IN 2020 Provinciale Staten 68 Gedeputeerde Staten 82 Burgemeesterszaken 86 Ambtsbezoeken 88 Koninklijke Onderscheidingen en Predicaten; Gouverneurspenning en Provinciale Onderscheidingen 90 Felicitaties 94 Koninklijk Huis, ontvangsten ambassadeurs en overig gastheerschap 96 Bestuurlijke integriteit / Weerbare overheid 100 Bemiddelingen / Ombudsfunctie 104 Defensie en veteranen 106 Stikstofproblematiek 108 Limburgse Regietafel Vluchtelingen en Integratie 110 Openbare Orde en Veiligheid, Veiligheidsregio s, crisisbeheersing 112 Interprovinciaal Overleg (IPO) 118 Euregio, Interreg, internationale zaken, coördinatie, internationale reizen en ontmoetingen, Working on Europe 120 Rapport Brede Economisch Sociale Taskforce (BEST) 124 Herdenken: eren en gedenken. Afronding 75 jaar bevrijding 126 Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg 130 Communicatie 134 Bouwen aan het merk Limburg 140 Kunst in het Gouvernement 142 Maatschappelijke ontmoetingen 146 7

7 8

8 DEEL I UIT DE AGENDA: ACTIVITEITEN EN COLUMNS VAN DE GOUVERNEUR IN

9

10 Jan Feb

11 Beeldcolumn Januari / Februari NOG GEEN VUILTJE AAN DE LUCHT Marco Jeurissen 12

12

13 Jan Feb

14 Activiteiten uit de agenda van januari & februari /1 Nieuwjaarsreceptie 2020 in Gouvernement aan de Maas - Maastricht 6/1 Nieuwjaarsbijeenkomst Ondernemend Limburg - Maastricht 7/1 Installatie burgemeester Luc Winants in Venray 8/1 Nieuwjaarsbijeenkomst Provincie Belgisch Limburg - Hasselt 9/1 Aanwezig bij 100-jarig bestaan Deutschsprachige Gemeinschaft Belgien - Brussel 14/1 Nieuwjaarsontvangst door Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima - Amsterdam 17/1 75 jaar bevrijding Maasbracht - Maasgouw 18/1 Uitreiking van de KNHM-leefbaarheidswedstrijd Kern met Pit - Ospel 18/1 Viering 5 x 11 jaar BCL Kathedraal Roermond 19/1 75 jaar bevrijding Echt Susteren Echt 23/1 De Baas van Morgen : Silke Linkens - Maastricht 24/1 Bijeenkomst integriteit voor Provinciale Staten 27/1 Ontvangst First Vice-President EU en provinciale Holocaust Herdenking - Maastricht 28/1 Installatie burgemeester Bob Vostermans in Beesel - Beesel 30/1 Afscheid Gouverneur Herman Reynders Belgisch-Limburg - Hasselt 31/1 44e Dies Natalis viering Universiteit Maastricht - Maastricht 3/2 Ontbijtbijeenkomst Ondernemend Limburg - Roermond 4/2 Werkbezoek aan Brussel, met Gedeputeerde Statenvergadering - Brussel 4/2 Voorzittersoverleg Koepels (IPO/UvW/VNG) - Den Haag 5/2 Kennismakingsgesprek honorair consul Letland - Maastricht 6/2 Opening expositie De Geschiedenis Voorbij in Gouvernement - Maastricht 7/2 Prijsuitreiking LVK - Echt 10/2 Installatie burgemeester Harry Leunessen in Voerendaal - Voerendaal 12/2 Beëdigingsceremonie nieuw geplaatste militairen Limburgse Jagers - Valkenburg 13/2 Tweejaarlijks diner Commissarissen van de Koning en griffiers - Den Haag 15/2 75 jaar bevrijding: herdenking in Bergen, Milsbeek en Gennep 17/2 Doop langeafstandstrein ICE3 Euregio Maas-Rhein Deutsche Bahn met Armin Laschet in Aken 17/2 Knoevelemint met side-kick Theo d n Twiede - Gouvernement Maastricht 20/2 Werkbezoek Kapittel - Venlo 20/2 Bestuurlijk overleg stikstof in Vlaams-Nederlandse grensgebied - Brussel 28/2 Diocesane herdenking 75 jaar bevrijding - Roermond 29/2 Bevrijdingsconcert Limburgs Fanfare Orkest - Maastricht 15

15

16 Mrt Apr

17 Beeldcolumn Maart / April RELATIVERING Marco Jeurissen 18

18

19 Mrt Apr

20 Activiteiten uit de agenda van maart & april /3 Vrijheid maak je samen : theatertour van 3 Limburgse muziekbonden - Roermond 3/3 Slotmanifestatie 75 jaar bevrijding - Venlo 3/3 Viering 75 jaar bevrijding - Bergen 4/3 Onthulling Wings of Freedom - Nieuw Bergen 5/3 Bijeenkomst TEFAF Committee of Honour - Maastricht 6/3 Opening Archeologisch bezoekerscentrum Hartelstein - Itteren 6/3 Stuurgroep Maastricht Working on Europe 9/3 Planten zomereiken op grens Kanne-Riemst; geschenk Gouverneur Herman Reynders Belgisch-Limburg 10/3 Gastspreker voor studenten Hogere Defensie Vormig - Breda 11/3 Installatie burgemeester Wilma Van der Rijt - Brunssum 16/3 Publicatie Brief aan de Limburgers en film via De Limburger 16/3 Contact met NRW-Minister Holthoff-Pförtner 17/3 Zorgen voor Elkaar: eerste van 75 dagelijkse weblogs en podcasts rond corona-thema s 18/3 Installatie burgemeester Hans Verheijen - Sittard-Geleen 20/3 Contact met waarnemend Gouverneur Carlier Belgisch Limburg 26/3 Eerste gesprek uit reeks met alle burgemeesters over coronazorgen en aanpak 30/3 Bestuurlijke aansturingsgroep grensoverschrijdende samenwerking (GROS) 2/4 Overleg IPO-bestuur 3/4 en verder Digitale ontmoetingen met vertegenwoordigers van Limburgse sectoren en de bevolking 7/4 Overleg met bisschop Harrie Smeets 10/4 Interview De Limburger over corona 16/4 Werkbezoek aan Linssen Yachts en aan de Munckhof Group in kader corona 16/4 Bezoek Coronacentrum Urmond, Huisartsenpost en Thuiszorghotel 22/4 Bezoek aan de samenwerkende partijen in de bestrijding Meinwegbrand en evacuées - Herkenbosch 23/4 Bezoek aan LLTB-leden die te kampen hebben met coronapandemie 24/4 Bijwonen Crisis Beleids Team Overleg MUMC+ - Maastricht 28/4 Ambtelijke voorbereiding Memorial Day 29/4 Overlegtafel Stikstof 21

21 22

22 Column Relativering Het vijfde seizoen, de tijd van carnaval, ligt weer achter ons. Het carnavalsfeest, vastelaovend, is in Limburg groots en kent een lange traditie. De essentie van het feest: een lentefeest waar de samenleving ruimte wordt geboden om te keren, macht te bespotten, het kleine te verheffen en samen te vieren, gaat terug tot oude culturen (Mesopotamiërs, Grieken, Germanen en Romeinen). Het feest functioneerde altijd al als uitlaatklep voor spanningen in de maatschappij en wordt terecht het feest van de betrekkelijkheid genoemd. Nog steeds vinden we die oerelementen in het hedendaagse carnaval terug. De rol van de nar, de buuttereedner, die maatschappelijk onrecht humoristisch aan de kaak stelt of autoriteiten van hun vaak zelf opgericht voetstuk duwt de ketel sjoort. De carnavalskrant of optochtwagen die de waarheid over mensen en situaties aan het licht brengt. De serieusheid van legerdiscipline of symfonieorkest die via gardes en carnavalsconcerten lichtvoetig en draaglijk wordt gemaakt. De creativiteit van de individuele carnavalist die in masker en kostuum de ware ik tevoorschijn tovert. Op die manier is relativering van jezelf en jouw omgeving een heilzaam proces. Ook ik doe dingen fout. En als ik door humor ertoe gebracht word om die fouten te zien, en daardoor met mezelf kan lachen, word ik daar niet slechter van. Een samenleving die de relativering breed kansen geeft, zal minder conflicten kennen. Maar na de periode van relativering wijst de kalender de veertigdagentijd, de vastentijd aan. De periode waarin christenen in soberheid en naastenliefde op zoek gaan naar de fundamentele waarden in hun leven. Dat klinkt zwaar in deze tijd, maar dat kan best meevallen. Na jezelf en anderen wat minder serieus genomen te hebben, breekt de tijd en ruimte aan om na te denken over wat er wél serieus toe doet in je leven. Wie is er belangrijk voor je? Waar haal je je kracht en inspiratie vandaan? En hoe kun je bijdragen aan het geluk van anderen? Aan de vastentijd wordt in Limburg misschien minder uitbundig inhoud gegeven dan aan de vaste(n)(l)avond. Toch is deze aanloop naar Pasen ook eigentijds in te vullen. Er zijn Limburgers die de periode benutten om te stoppen met roken of om minder te drinken (IkPas). Anderen doen enthousiast mee aan goededoelenacties (vastenactie) of trekken zich terug voor bezinning. En er is aandacht voor traditionele gebruiken, zoals het krombroodrapen in Sittard, of culturele verdieping tot en met het meebeleven van The Passion in Roermond. Voor mij is de combi carnaval-vasten een hele logische en zinvolle. Ik doe graag aan beide mee. Want mezelf met carnaval relativeren zonder doel, zonder er iets mee proberen te doen, is zonde. En wat voor mij geldt, speelt gelukkig bij zo veel andere Limburgers. Ik weet zeker dat Limburg er beter van wordt. Theo Bovens, Gouverneur 23

23

24 Mei Jun

25 Beeldcolumn Mei / Juni GEDEELDE SMART Marco Jeurissen 26

26

27 Mei Jun

28 Activiteiten uit de agenda van mei & juni /5 Dodenherdenking bij Provinciaal Bevrijdingsmonument Maastricht en bij het Provinciaal Verzetsmonument in Valkenburg 5/5 Ontsteken Bevrijdingsvuur in Roermond 6/5 Overleg Interbestuurlijk samenwerken na de crisis rond corona 7/5 Overleg met grens-commissarissen van de Koning Wim van der Donk en Han Polman over coronasituatie België 12/5 Overleg met Duitse ambassadeur Dirk Brengelmann 12/5 Gastcolumnist Brightlands 14/5 Werkbezoek aan reinigingsdiensten RD4 - Parkstad 16/5 Benoeming en beëdiging waarnemend burgemeester Ina Leppink in Weert 18/5 Overleg met Minister president Oliver Paasch (Oost-België) 20/5 Virtuele ontbijtsessie MKB-Limburg 21/5 Tijdens Limburg Top 100 op L1 Radio de weblog Wachte live voorlezen 24/5 Toespraak tijdens Memorial Day in Margraten in bijzijn van Koning Willem-Alexander 27/5 Deelname aan webinar Ondernemend Limburg - Kessel 3/6 Interview 1000ste editie nieuwsbrief Europese Ster - Huis van de Nederlandse Provincies 11/6 Aanwezig bij plaatsen recordlegger brug Ooijen - Wanssum 11/6 Videobijdrage aan leden LWV 14/6 Herdenking 35 jaar Akkoord van Schengen bij Drielandenpunt - Vaals 20/6 Limburgse Veteranendag Nationaal Monument voor Vredesoperaties - Roermond 22/6 Bestuurlijk overleg Zuid-Nederland Europese programma s /6 (Video)overleg kring Commissarissen van de Koning 24/6 Interview voor expositie Zilveren Camera Limburgs Museum - Venlo 29/6 Overleg over inrichting BEST (brede economische sociale taskforce) Limburg 29/6 Kennismaking met LLTB-bestuur - Roermond 29

29 30

30 Column Gedeelde smart Als er de afgelopen week niks afwijkends meer gebeurd is, leest u deze column terwijl een deel van Europa zich opmaakt om de onderlinge grensbelemmeringen op te heffen. Ook Nederland. Dan wordt weer een stapje gezet om ons uit de coronapandemie te halen, nadat we al het opengaan van scholen, musea, kerken, kappers en terrassen hebben mogen meemaken. Het uit de lockdown komen is vele malen moeilijker dan het in lockdown gaan. Immers duidelijk omschrijven wat je niet meer mag is makkelijker dan omschrijven wat wel weer kan, laat staan wat verstandig of niet verstandig is om te doen of te laten. In het eerste geval beslist een autoriteit, het gezag, de overheid wat niet de bedoeling is en kan dat met boetes en straffen handhaven. Nu komt het veel meer aan op eigen inzicht, eigen gedrag, eigen verstand. Misschien mág je wel met dertig mensen in een zaal samenkomen, maar is het verstandig om dat te doen, zeker als je niet weet of onder de aanwezigen iemand is die met het virus is besmet? Op die vraag kun je alleen maar zelf het antwoord geven. Dat levert verschillende antwoorden op; mensen zullen daarin verschillende keuzes maken. En dat kan zorgen voor onderlinge spanningen. Gun je de ander zijn genot, zijn plezier in groepsverband, ook als je je zelf nog niet in die groep wilt begeven? Accepteren we risico verhogend gedrag? Maken we daar dan opmerkingen over? Bellen we de politie om in te grijpen? Kortom, hoe regelen we dat er een gezamenlijk gezond verstand ontstaat, dat we een gemeenschappelijk geaccepteerd gedrag vertonen? Wat zeker helpt is het geven van het goede voorbeeld. Als bij een rood voetgangerslicht negen mensen blijven staan, zal de tiende die toch oversteekt zich ongemakkelijk voelen. Wordt diens gedrag echter meteen gevolgd door acht van de negen anderen, dan zal die ene die blijft staan - en zich keurig aan de regels houdt - zich ongemakkelijk voelen. Dus iedere voetganger afzonderlijk heeft invloed op de uitkomst. En dus is er veel aandacht voor de algemene regels, die de komende dagen niet veranderen. Hygiëneregels, zoals handen wassen en in de elleboog kuchen; gedragsregels, zoals thuisblijven bij gezondheidsklachten. En natuurlijk de algemene regels zoals: vermijd drukte en houd onderlinge afstand. Als iedereen minstens vijfenzeventig centimeter afstand neemt, dan is er honderdvijftig centimeter afstand tussen twee personen; de anderhalve meter. We moeten het samen doen, nietwaar? Ik ben blij dat de grenzen met onze buren weer opengaan zodat we ook de economische pijn weer samen kunnen delen en herstellen. Ik ben blij dat we weer sneller en ruimer op bezoek kunnen gaan bij onze ouderen zodat we hun eenzaamheidspijn kunnen verlichten en weer samen familie kunnen vormen. Ik ben blij dat kleine ondernemers weer kunnen opstarten zodat wij consumenten weer kunnen bijdragen aan hun economisch herstel. En ik ben blij dat er meer ruimte komt voor culturele zaken en kerkelijke vieringen, omdat het leven zoveel méér is dan de economie. Maar echt blij werd ik toen ik recent de dagelijkse cijfers tot mij nam, en bleek dat er in Limburg geen overledene aan of met corona bij was gekomen. Daar hebben we als Limburgse samenleving met zijn allen aan bijgedragen. Dankjewel! Maar nu: volhouden, haw pin. Theo Bovens, Gouverneur 31

31

32 Jul Aug

33 Beeldcolumn Juli / Augustus ZIN IN Marco Jeurissen 34

34

35 Jul Aug

36 Activiteiten uit de agenda van juli & augustus /7 Uitreiking eerste diploma MBO-opleiding Vista College - Megaland, Landgraaf 2/7 Werkbezoek Adelante - Hoensbroek 3/7 Live-videotoespraak tijdens Limburgse Dag op Nederlandse basis Dutch Mountain in Mazar-i-Sharif in Afghanistan 8/7 Werkbezoek CitaVerde College met de eerste gediplomeerden - Sevenum 10/7 Bezorgservice eerste MBO-diploma Gilde Opleidingen bij student in Neer 13/7 Bestuurlijk overleg over de aanpak van COVID-19 met ministers Ferd Grapperhaus en Pieter de Crem (België) - Baarle Nassau 16/7 Laatste van 75 (vrijwel) dagelijkse blogs en podcasts live voorgedragen bij L1 TV 10/8 Kennismaking met Nicole Bollen, regio-ambassadeur Zuid Nederland ministeries EZK en LNV 10/8 Eerbetoon 100-jarige Zr. Josepha Electa Ratering, die tijdens oorlog 200 weeskinderen in evacuatie van Roermond naar Friesland begeleidde - Maastricht 12/8 Werkbezoek met Staatssecretaris Raymond Knops aan Meinweggebied over grensoverschrijdende samenwerking brandbestrijding en natuurbeheer 13/8 Ontvangst en overleg luitenant-generaal Dennis Luyt van de luchtstrijdkrachten 17/8 Overleg met Hubert Vos, voorzitter OLS in Meijel 17/8 Bijwonen installatie BEST Limburg - Wessem 20/8 Werkbezoek Centrum voor Bron- en Contactonderzoek van GGD Zuid Limburg - Heerlen 20/8 Ontvangst van Algemeen Afvaardigde van de Vlaamse Regering in Nederland Filip D Havé en Eliah Peeters over Vlaams/Nederlandse corona-top 23/8 Toespraak viering 75-jarig bestaan Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers - Heerlen 26/8 Kennismaking met generaal Jörg Vollmer, de nieuwe commandant van NATO, AJFC Brunssum 26/8 Overleg met Stichting Carboon / Nederlands Mijn museum 31/8 Bijwonen online Opening Academisch Jaar van de Open Universiteit 31/8 Bijwonen van de Opening Academisch Jaar van de Universiteit Maastricht 37

37 38

38 Column Zin in De laatste maanden praten meer mensen dan anders met mij over de zin van het leven. Voordat u nu denkt dat dit een wel heel zware column wordt, en u dus de pagina al omslaat, vermeld ik erbij dat de meeste keren het onderwerp onschuldig, soms humoristisch wordt ingeleid. Het gaat dan om de zin (het nut) van maatregelen zoals het niezen in de elleboog, het frunniken met mondkapjes of het houden van anderhalve meter afstand. Mensen die de zin (nut) er niet van inzien, hebben ook geen zin (behoefte) om zich van adviezen van overheden iets aan te trekken. Maar soms gaat het wel iets dieper. Heeft het zin (gehad) zo veel geld en middelen te steken in de bestrijding van corona? Of nog dieper: heeft het zin om mensen uit risicogroepen al die zware behandelingen te laten ondergaan? Die vragen raken de vraag welke zin ons leven heeft, wat ons leven waard is. Is het leven waardevol in zichzelf? Of wordt de waarde bepaald door de kwaliteit van leven? En juist toen we meer tijd kregen om over al dit soort vragen na te denken, soms omdat de aanleiding, een coronapatiënt, zich in onze nabijheid manifesteerde, juist toen werd het lastiger om er met familie, vrienden, hulpverleners, pastores over te spreken, omdat bijeenkomen nu eenmaal werd ontraden. Zeker als je dan ook nog dierbaren verliest en dat verdriet minder dan gewenst en gewend kan worden gedeeld (de begrafenis of crematie in kleine kring, religieuze rites soms ontbrekend), blijf je met veel onbeantwoorde vragen achter, zoals: waarom? Waar sta je s ochtends voor op? Met welk doel kom je jouw bed uit? Waar loop je voor warm? Wat wil je aan de wereld toevoegen? Voor wie doe je het allemaal? Voor de één vragen die vanuit overtuiging, rotsvast geloof en traditie makkelijk te beantwoorden zijn. Voor de ander wellicht vragen die onzeker maken, twijfel veroorzaken en zelfs irritatie oproepen. Limburg is een provincie die door de toeristische sector wordt gepromoot als een regio waar zingeving tastbaar is in de samenleving en het landschap. Ik denk terecht. De vele vrijwilligers en mantelzorgers, de kapelletjes met de brandende kaarsen, de spirituele voetpaden en natuur, de cultuur, de programma s voor onthaasting, de kloosters, het verenigingsleven; ze horen allemaal bij dat grotere verhaal van Limburg. Ze zijn uitingen van het verhaal van mensen die zin in het leven hebben, die zin in elkaar hebben, die zin geven aan elkaar. We hebben de afgelopen maanden veel met elkaar meegemaakt, ook als we elkaar minder fysiek konden ontmoeten. Dankzij vele versoepelingen kan dat weer. Ik wens u toe dat u die hernieuwde ontmoetingen óók benut om met elkaar de zinvolheid van ons samenleven opnieuw te ontdekken, te bespreken. Als corona mij weer opnieuw iets geleerd heeft, is het dat ieder mens telt, iedereen van waarde is. Waard om hulp aan te bieden, waard om voor op te staan. Daar heb ik nog elke dag zin in, zin in zo n Limburg. Theo Bovens, Gouverneur 39

39

40 Sep Okt

41 Beeldcolumn September / Oktober ZELFISOLATIE Marco Jeurissen 42

42

43 Sep Okt

44 Activiteiten uit de agenda van september & oktober /9 Heidag van Gedeputeerde Staten 2/9 Online opening Limburgse Model European Parliament (MEP) 4/9 Tweedaagse sessie Kring van Commissarissen van de Koning - Terschelling 5/9 Bijwonen herdenking Nationaal Indië-monument - Roermond 7/9 Overleg Regierungspräsidenten van Münster, Düsseldorf en Keulen met de drie Commissarissen van de Koning van Overijssel, Gelderland, Limburg - Raesfeld (D) 10/9 Namens Zuid Nederland, overleg met Staatssecretaris Mona Keijzer over Europese programma s - Den Haag 14/9 Opening Alzheimercafé in Maasbracht 15/9 Prinsjesdag: Dag van de Democratie in het Gouvernement (live uitzending van L1) 17/9 Eerste officiële bezoek van Gouverneur Belgisch Limburg Jos Lantmeeters 18/9 Certificaatuitreiking eerste adoptie Brits oorlogsgraf kerkhof Ophoven - Sittard 19/9 Maas Clean Up en werkbezoek bij de boot van de Groene Brigade - Roermond 20/9 Liberation Concert op Amerikaanse Begraafplaats in Margraten 21/9 Vergadering Kring van Commissarissen van de Koning - Den Bosch 25/9 Symposium Gezond ouder worden begint in de baarmoeder - Heerlen 28/9 Onthulling verzetsmonument in Bocholtz - Simpelveld 28/9 Installatie burgemeester Roel Wever van Heerlen 1/10 Uitreiken eerste exemplaar Doeboek Vrijheid in Ysselsteyn 3/10 Bijwonen viering 800 jaar Munsterkerk - Roermond 5/10 Installatie burgemeester Hans Teunissen - Gennep 7/10 Presentatie rapport Brede Economische Sociale Taskforce (BEST) - Roermond 8/10 Preview lichtkunstfestival Enchanted Gardens Kasteeltuinen Arcen 12/10 #AandachtvoorElkaar: eerst keer op pad voor (coronaproof) bezoeken aan burgemeesters van Bergen en Mook en Middelaar met ontmoeting een of twee inwoners 16/10 Digitale kennismaking met Pieter Jan Kleiweg de Zwaan, nieuwe ambassadeur Nederland in België 20/10 75 jaar United Nations: samen met professor Bartel van de Walle, United Nations University 26/10 Start NIM-programma Vrede-Veiligheid-Vrijheid met veteranen bij Gilde - Venlo 27/10 Opname promotiefilmpje met Hub Stapel en Vivian Lataster voor de Jassenactie in Limburg 27/10 Overleg met Steuerungsgruppe (Staatssecretaris Raymond Knops, NRW-Minister Stephan Holthoff-Pförtner) Oktober: #AandachtvoorElkaar: deze maand 10 burgemeesters bezocht met (coronaproof) ontmoetingen met een of twee inwoners 45

45 HAW PIN! 46

46 Column Zelfisolatie Na ruim zeven maanden op afstand dicht bij alle Limburgers proberen te komen in coronatijden door weblogs te schrijven, podcasts op te nemen, veel mensen fysiek (meer dan anderhalve meter) of via beeld te ontmoeten, te luisteren, te lezen, te spreken en te schrijven, meende ik veel te begrijpen van wat COVID-19 doet bij mensen, organisaties en bedrijven. Maar het blijft de ervaring van anderen die ik waarneem en probeer mij eigen te maken. En je hebt het gevoel dat het anderen betreft en het jezelf niet zal overkomen. Natuurlijk werd en word ik ook geraakt door de effecten van de maatregelen en adviezen. Het zorgt ook bij mij voor ongemak, schade, soms boosheid. Maar de gevolgen voor mijn leven zijn relatief mild, en veel Limburgers die zelf getroffen zijn door corona of door de maatregelen zullen terecht kunnen denken: Die Gouverneur heeft makkelijk praten. Dat laatste is ook nog steeds zo. Ik heb geen gezondheidsklachten, ik ben aan het werk en mijn salaris komt maandelijks binnen op de bankrekening. Maar dat wil niet zeggen dat de coronaervaringen en -verhalen me niet raken, niets teweegbrengen. Integendeel, de ervaringen van familieleden van slachtoffers, van hulpverleners, van beoefenaren van essentiële beroepen zorgen voor emotie én inspiratie. Overal in Nederland draait de campagne #AandachtvoorElkaar. Daarin wordt mensen gevraagd om aandacht te schenken aan betrokkenen en getroffenen uit de eerste golf, de eerste maanden dat corona onder ons was. In heel Limburg vertellen mensen me hun verhaal, deelt men de ervaringen. Het zijn stuk voor stuk ervaringen die óók waardevol zijn voor de fase waarin we nu, actueel, verkeren. Verhalen van ellende, maar ook van hoop, van perspectief. Zelf kwam corona dichtbij doordat ik in contact bleek geweest te zijn met een door COVID-19 besmet iemand. Die wetenschap dwong me in zelfisolatie te gaan. Dat was geen gemakkelijke periode. Voor iemand als ik, die leeft van verbinding, van contact, van ontmoeting (het is zelfs de kern van het Gouverneursambt), is dat gedwongen thuiszitten he-le-maal niks. En dan nog zorgt de computer ervoor dat doorgewerkt kan worden en word ik door mijn echtgenote prima verzorgd. Dus écht klagen zou overdreven zijn. Maar leuk is anders. Media pikten mijn twitterbericht hierover op. Een Gouverneur in quarantaine is blijkbaar nieuws. Maar ook hieraan is een einde gekomen, zoals ook aan de pandemie een einde zal komen. En dan blijkt de mens een veerkrachtig wezen. We denken samen al na over Limburg ná corona. Welke kant gaat het op? Welke kant moet het op? Wat kan ieder van ons betekenen voor die toekomst; bijdragen aan hervorming en herstel? Dat is niet tegenstrijdig aan de vraag wat ieder van ons nu kan betekenen voor Limburg, voor de Limburgers dichtbij. Juist door nu om te zien naar elkaar, in de straat, de familie, de vereniging, bij onze collega s, leggen we een stevig fundament voor de toekomst van onze provincie. Nu de dagen korter worden, het daglicht mindert, de winter nadert, de tweede golf ons beroert, kunnen wij Limburgers zorgen voor licht, warmte, aandacht en daarmee voor hoop en perspectief. Komend weekend vieren christenen overal ter wereld Allerheiligen. Daarin wordt de aandacht voor overleden dierbaren gecombineerd met een boodschap van hoop voor de toekomst. En aan die toekomst kunnen we vanaf nu bouwen. Theo Bovens, Gouverneur 47

47

48 Nov Dec

49 Beeldcolumn November/December KERSTMIS BLIJFT KERSTMIS Marco Jeurissen 50

50

51 Nov Dec

52 Activiteiten uit de agenda van november & december /11 Begrotingsdebat en Algemene Beschouwingen Limburgs Parlement 8/11 Remembrance Sunday in Sittard 11/11 Opinie-artikel en videoboodschap: Laten we Limburg verlichten 12/11 Kranslegging bij internationale herdenking bij Monument van Verdraagzaamheid - Haelen 25/11 Jassenactie Manon Machiels van Samen voor Maastricht is groot succes 26/11 Uitreiking inspiratieprijs Cultuurfonds Limburg aan Jennifer Romen 30/11 Herbenoeming en beëdiging burgemeester Wil Houben van Voerendaal 30/11 Digitaal petitie ontvangen tot behoud van educatie-afdeling Continium Kerkrade 30/11 Publieke Raadpleging voor het 6e Interregprogramma Euregio Maas Rijn 2021/2027 vanuit een geïmproviseerde studio in het Gouvernement aan de Maas November: #AandachtvoorElkaar: deze maand 17 burgemeesters bezocht met (coronaproof) ontmoetingen met een of twee inwoners 1/12 Lancering Seriousgame Zuivere Koffie 2/12 Grenslandconferentie - Duisburg (D) 2/12 Uitreiking eerste Grenslandprijs met Staatssecretaris Raymond Knops en NRW-Minister Stephan Holthoff-Pförtner 4/12 Dank aan de Limburgers die een jas doneerden! Het leverde jassen op 4/12 Het boek Stilte in de Stad in ontvangst genomen: verhalen van gewone en ongewone Maastrichtse burgers uit de eerste coronagolf 4/12 Aanwezig bij uitreiking winnaar Hub Cobben Prijs Heerlen 8/12 5e overleg van de Provinciale Overlegtafel Stikstof 9/12 Vergadering Algemeen Bestuur Universiteitsfonds Limburg/SWOL 10/12 Internationale Dag van de Mensenrechten: met de Anti Discriminatie Voorziening Limburg speciale vlag gehesen bij Gouvernement aan de Maas 23/12 Herdenking met toespraak slachtoffers corona in Peel en Maas 24/12 Onthulling herinneringstegel en startsein jubileumjaar L1 28/12 Overleg over nieuwjaarsrede December: #AandachtvoorElkaar: deze maand 2 burgemeesters bezocht met (coronaproof) ontmoetingen met een of twee inwoners 53

53 54

54 Column Kerstmis blijft Kerstmis Nog een paar dagen en dan is het Kerstmis Voor velen een feest dat met tradities is gevuld. In menig huishouden begint het feest al weken voordien met het optuigen van een kerstboom en het versieren en verlichten van huis en tuin. Een behoorlijk aantal families maakt van kerstavond een gelegenheid tot het elkaar verrassen met cadeaus. Velen beschouwen kerkgang, deelname aan een kerstviering, als onlosmakelijk onderdeel van een geslaagde kerst. En er is, normaal gesproken, volop tijd voor familiebezoek en genieten van lekker eten en drinken. En bovenal: het móét gezellig zijn. Maar er zijn ook mensen voor wie Kerstmis een feest is dat ze liever hadden overgeslagen. Niet iedereen heeft een ruime familie- of kennissenkring, niet iedereen beschikt over de financiële middelen om cadeaus uit te delen of duur te eten. De groepsdruk van anderen, niet in de laatste plaats versterkt door de (sociale) media, om vooral met blije gezichten met velen een oergezellige tijd door te brengen, leidt dan tot een pijnlijk besef van gemis, er niet volwaardig bijhorend. Door de corona-adviezen worden we gedwongen kritisch naar onze tradities te kijken. Vaste routines, zoals met grote gezelschappen samen zijn, massale kerstvieringen in kerken, op bezoek bij verwanten of kennissen; het zal anders moeten. En alleen de gedachte al dat we slechts drie personen per kerstdag mogen ontvangen, zorgt voor teleurstelling of zelfs lichtelijke paniek. En dat terwijl menigeen blij zou zijn drie personen te kennen om te mogen ontvangen. Ook ik moet thuis puzzelen om de kerst in het licht van de coronamaatregelen en -adviezen te vieren. Wellicht zal er voor het eerst een kerstmaaltijd voor alleen mijn echtgenote en mijzelf op het programma staan. Het wordt een aangepaste Kerstmis 2020 dus. Maar doet dat iets af aan de waarde van Kerstmis, aan de essentie van dit feest? Hoewel de samenleving in de breedte het al jaren vergeten is, is Kerstmis toch in de kern de viering van de geboorte van Jezus, en daarmee voor de christenen een belangrijke feestdag. Het licht verschijnt via de geboorte van een kind in een donkere wereld: een sterke symboliek. Tweeduizendtwintig jaar geleden begon het ook met drie personen, nog niet eens in een huis maar in een stal. En er kwam bezoek, in kleine groepjes. Eerst drie herders, later drie wijzen. Kerstmis als feest van de komst van licht in de duisternis is ook door niet-christenen prima te vieren. Die symboliek is immers universeel. Nieuw leven, nieuw licht biedt perspectief, doet ons richten op de toekomst. Kerstmis 2020 wordt gevierd, midden in een coronapandemie, terwijl we perspectief zien op betere tijden. Vaccins zijn in aantocht. En de sleutel voor een betere, gezondere toekomst hebben we ook zelf in handen door het aanpassen van ons eigen gedrag. Dus ook alleen, met z n tweeën of in kleine kring kan dit jaar kerst gevierd worden; mogen we hoop koesteren op een betere toekomst in Limburg. Steek gerust de verlichting aan, verheugt u door het licht dat anderen aansteken. Laat u door het kerstverhaal inspireren en kom in beweging. Ook een ongezellige kerst kan een zinvolle kerst zijn. Hoe mijn kerst zal uitpakken, kan ik nog niet inschatten. Maar u hoeft met mij geen medelijden te hebben, want stiekem verheug ik mij op een stille kerst, al is het maar voor deze ene keer. Voor u allen: een zalig kerstfeest #LimburgVerlicht. Theo Bovens, Gouverneur 55

55 56

56 DEEL II SAMEN WERKEN AAN CORONA IN LIMBURG 57

57 58

58 SAMEN WERKEN AAN CORONA IN LIMBURG Wie had kunnen vermoeden dat de eerste signalen van corona in Nederland begin maart 2020 en maatregelen in de bestrijding ervan zo n grote en langdurige impact op onze samenleving zouden hebben? In overleg met het RIVM en de veiligheidsregio s rolde de Nederlandse regering in maart 2020 een vergaande crisisaanpak uit. De samenleving ging, net zoals in vele andere Europese landen, onmiddellijk zo ver als mogelijk op slot. Om de besmettingsrisico s in te dammen en om de zorg te sparen, zodat zogenaamde zwarte scenario s voorkomen zouden worden. Zo ook in onze provincie Limburg. De gevolgen van de maatregelen en van de lockdown waren legio en spoorslags merkbaar. Geen handen meer schudden of omhelzingen geven. Veelvuldig handen wassen en alles ontsmetten. Begrippen als coronaproof en anderhalvemetersamenleving deden hun intrede. Mensen moesten noodgedwongen thuiswerken. Scholen gingen dicht. Culturele centra sloten de deuren. Sportclubs mochten geen sporters meer ontvangen. Zelfs de kerken bleven op slot voor de gelovigen. Maar intussen ontstonden ook vele, mooie, vaak charitatieve initiatieven. Mensen keken extra naar elkaar om, zorgden voor elkaar, zoals we in Limburg dat gewoon zijn te doen. We realiseerden ons opeens hoe belangrijk naasten voor ons zijn. HAW PIN! Dat de eerste lockdown van korte duur zou zijn, bleek een illusie; het werden enkele maanden. Burgers bemoedigden elkaar om de maatregelen vooral vol te houden. Haw pin! In mijn verbindende rol zag ik vooral een rol voor mijzelf weggelegd in het stimuleren en motiveren van de Limburgers in deze moeilijke periode. In het grootste regionale dagblad en op social media verscheen op 16 maart 2020 mijn Brief aan de Limburgers, tevens in een video gevat, waarin ik een oproep deed om mee te helpen, vol te houden en moed te tonen. De video is terug te kijken via: Vervolgens publiceerde ik 65 dagen achter elkaar, elke dag, onder de noemer Dichtbij een actuele weblog, die via mijn website en social media een groot bereik wist te vinden. Aansluitend volgden nog 10 wekelijkse columns. De weblogs zijn vervolgens ook uitgebracht als podcasts. En de laatste blog sprak ik live uit op L1 TV. De inhoud van mijn weblogs en podcasts refereerde aan de zieken en slachtoffers van corona. Aan hun families en vrienden, aan de mooie charitatieve initiatieven, aan alternatieven voor gecancelde bijeenkomsten. En natuurlijk aan de vele helden in de zorg- en hulpverlening, de onmisbare schoonmaak- en afvalbranche, aan de veelzijdigheid van het onderwijs, aan de alledaagse zorgen. Lezers, luisteraars en kijkers kwalificeerden mijn boodschappen als een houvast, als inspirerend en bemoedigend. De weblogs zijn terug te lezen via: timestamp= &url= commissaris-koning/weblog/#archive 59

59 OVERZICHT BLOGS DICHTBIJ GOUVERNEUR BOVENS Zorgen voor elkaar (Ab)normaal Kapjes & Klokken Grenzen Taartje op de stoep Verheugen op afstand Passen & deugen Verloren vrijheid Hulpmotor Meebewegen als topsport Bijzonder diploma, bijzonder vieren? De wereld draait door Sjut down ne Bougie Pas op! Pas op elkaar Lachen? Busje komt zo Order, Order? Help zelfstandigen uit het dal Hosanna! Mensen zonder thuis Achtstegroepers huilen wèl! Haw Pin! No Passion Op slot Piano, Piano! Passen en Pasen Inbussleutel Zonder onderscheid Geen Heitje voor Karweitje Angst 1 Absorberen maar! Angst 2 Vertrouwen is gezond Geen snot voor de ogen Spuiten en Prikken Brandende aarde Joris en draken Lintjes die droog regenen Dumpers stumperds Tweestrijd Zonder woning geen kroning Hacken en Hekken Beter & Gelukkiger Rijnlands recept Dag van de Arbeid Schuld! 100 dagen Dodenherdenking Vrij-dansen Weg naar de vrijheid Hippe Kapjes Veerkracht Beatle-kop in coronatijden Moederdag Luizenmoeder Allemaal Nightingales Corona versus Corona Vrij worstelen Bananenbrood What s Another Year? Viering Respect! Europa Coronasolidariteit Wachte! De jeugd heeft... Gereserveerd Kwetsbaar Vergeving Pinkpop Harde versoepeling Niet Schieten Spiegel Last Post 60

60 de gevolgen van de coronapandemie informeren, door de voorzitters van de zangkoren Mestreechter Staar en Venlona, de voorzitters van de Limburgse Tamboerskorpsen en van de Limburgse Bond Muziekgezelschappen en door de intendant van Philharmonie Zuid Nederland. CONTACT MET LIMBURGSE BEDRIJVEN EN INSTELLINGEN Om goed poolshoogte te nemen van de effecten van de crisis op de bedrijvigheid, de zorg, het onderwijs en de cultuursector en om waar mogelijk toch wat perspectief te bieden, bracht ik in april en mei diverse werkbezoeken, geheel volgens de toen geldende coronamaatregelen. Vergezeld van de voorzitter van de LWV, respectievelijk LLTB of MKB- Limburg, bracht ik werkbezoeken bij Linssen Yachts (Maasbracht), vervoersbedrijf Munckhof (Horst), aardappelteler Van Hoven (Cadier en Keer), Zorgboerderij en camping De Odahoeve (Kessel), Janssen Maasbree flowers (Maasbree), Bloembinderij t Haldert (Herkenbosch), Burggolf Herkenbosch BV, Ria Joosten Catering en Evenementen (Neer) en Muller Kappers / Wilco s (Reuver), Toverland (Sevenum), GTL-Europe (Venlo). Per video sprak ik de ondernemers van Uitvaartcentrum Ruiver en Kasteel Limbricht. Daarnaast sprak ik online met bestuurders of directieleden van de onderwijsinstellingen Vista College, de Stichting Onderwijs Midden- Limburg en van de zorginstellingen Sevagram, MUMC+, VieCuri en Zuyderland. De directeuren en voorzitters van VVV Zuid-Limburg en Midden- Limburg schetsten de gevolgen voor de zwaar getroffen horeca, evenementenbedrijven en pret- en dierenparken. Waarna ook een fysiek werkbezoek aan het Parkhotel Valkenburg, GaiaZOO, Thermae 2000 werd gebracht. Als beschermheer liet ik mij, eveneens per videoverbinding, over Daarnaast bracht ik vanuit mijn betrokkenheid bij de Veiligheidsregio s en crisisbeheersing werkbezoeken aan het Coronacentrum te Urmond en aan het Bron- en Contactcentrum GGD Zuid-Limburg in Maastricht. En woonde ik het Crisisbeleidsteamoverleg van het Maastricht Universitair Medisch Centrum bij. En om de jongeren en het onderwijs, met het oog op alle examenstress, een hart onder de riem te steken, ben ik bij de alternatieve uitreiking van de eerste MBO-diploma s bij de regionale opleidingscentra Gilde, Vista en CitaVerde aanwezig geweest. 61

61 AANDACHT VOOR ELKAAR Nadat in de zomer van 2020 de maatregelen werden afgeschaald en er weer meer ruimte ontstond voor binnenlandse vakanties, bezoek aan horeca en toeristische trekpleisters, werken op kantoor e.d., noodzaakte de tweede coronagolf de regering in het najaar wederom tot het instellen van vergaande maatregelen. Een tweede lockdown. De situatie noopte mij op 11 november tot een tweede brief en videoboodschap aan de Limburgers met de oproep om in beweging te komen en elkaar verlichting te bieden. Om aandacht voor elkaar te hebben. Iedereen kan iets doen om Limburg te verlichten in deze crisis. De video is terug te kijken via: De landelijke campagne Aandacht voor Elkaar was een initiatief dat ik heb aangegrepen om bij (bijna) alle burgemeesters in Limburg op bezoek te gaan. De gastheren en -dames hadden daarbij op mijn verzoek iemand uit de gemeente uitgenodigd om zijn of haar ervaringen met corona of de coronapandemie te delen met de burgemeester en mij. Communicatieve aandacht hiervoor is via gemeenten georganiseerd, doorgaans door een foto of filmpje op social media. LIMBURG VERLICHT Behalve aandacht, vond ik ook dat er perspectief moest worden geboden: iedereen zou iets kunnen doen, georganiseerd of individueel. Waar de denktank BEST met perspectief en aanbevelingen kwam om Limburg beter uit de crisis te laten komen, zo was de campagne #LimburgVerlicht bedoeld om een beweging op gang te krijgen. Een waarbij Limburgers zélf iets zouden kunnen ondernemen en daarmee zelf perspectief te scheppen in coronatijd en vooruitlopend op de tijd ná corona. Heel veel initiatieven kregen een plek in de etalage van #LimburgVerlicht: de website De website is tevens podium voor het rapport van de BEST-denktank. Met als verbindend kenmerk #LimburgVerlicht, is via social media veel aandacht besteed aan deze beweging. Niet alleen door en vanuit Provincie Limburg, maar ook door burgemeesters in de provincie en tal van andere aanjagers. In het laatste kwartaal van 2020 hebben we de beweging doorgetrokken richting #LimburgVerlicht werd ook het motto voor de alternatieve nieuwjaarsreceptie, begin Een feestelijke, maar coronaproof live televisieshow, via L1 uitgezonden vanuit het Gouvernement aan de Maas. Deze uitzending is terug te kijken via nieuwjaarsreceptie-provincielimburg-op-l1-tv / In die periode werd ook de kiem gelegd van wat begin 2021 uitgerold zou worden als de actie Meedoen in Limburg. Deze actie is gericht op het vergroten van kansen van jongeren, die vanwege te beperkte (financiële) middelen thuis de boot zouden gaan missen als het gaat om sport- en/of cultuurbeoefening of om bijvoorbeeld onderwijs. De kartrekkers van deze, nog altijd lopende actie zijn stichting Leergeld en de Jeugdfondsen sport en cultuur. Voor en na de jaarwisseling is verder ook alvast nagedacht over een alternatief voor het niet kunnen doorgaan van carnaval in 2021, zoals we dat in Limburg gewend zijn te vieren. HERDENKEN In 2020 heb ik waar mogelijk initiatieven ondersteund of bijeenkomsten bijgewoond welke 62

62 ruimte gaven aan het herdenken van slachtoffers en hun families. Toen de impact van de coronapandemie vorig jaar duidelijk werd, ontstond bij een aantal (oud) medewerkers uit de zorg de behoefte om deze ingrijpende periode na de afloop van de crisis te herdenken. Zij starten met de uitwerking van een initiatief voor drie corona-stilteplekken in Limburg. In deze beginfase heb ik van harte aan hun ideeën bijgedragen. Daarnaast woonde ik eind 2020 de herdenking van de slachtoffers van corona in het zwaargetroffen Peel en Maas bij. BETROKKENHEID PROVINCIALE STATEN In de bestrijding van deze ongekende crisis is rolvastheid van alle betrokkenen van groot belang. Hoewel de Provincie geen taak heeft bij de bestrijding van het Covid-19 virus, heeft zij dat wel bij de bestrijding van de maatschappelijke gevolgen. Al in de eerste maand benutte de Provincie haar netwerken en informatiepositie voor het opstellen van een Coronamonitor waarin veel relevante cijfers, grafieken en achtergronden werden verzameld en weergegeven ten behoeve van PS en alle relevante Limburgse organisaties. Zelf heb ik het instrument van het Seniorenconvent ingezet om regelmatig de fractievoorzitters bij te praten over de nieuwste gezondheidscijfers, de bestrijdingsmaatregelen en de stemming onder de bevolking en de bestuurders. Voor de zomer geschiedde dit 7 keer, na de zomer nog eens 2 keer. Ook werden de Statenleden in de gelegenheid gesteld om mee te doen aan de sessies waarin de voorzitters van beide Veiligheidsregio s (VR s) verantwoording aflegden aan de gemeenteraden. In alle contacten en overleggen was het mogelijk ook concrete vragen en opmerkingen te maken over de uitvoering van de crisisbestrijding door de VR s. Ik heb de meeste daarvan kunnen (laten) beantwoorden, door tussenkomst van de medewerkers van mijn Kabinet en die van de beide VR s (die ik daarvoor zeer erkentelijk ben). Tenslotte heb ik in en/of namens PS op diverse momenten het medeleven uitgesproken met de door de crisis getroffen provinciegenoten. Ook werd er periodiek een Coronabrief aan PS gezonden waarin alle maatregelen en beleidsvoornemens met betrekking tot de crisis(bestrijding) werden vermeld. Dit zorgde voor extra betrokkenheid van de volksvertegenwoordiging. De brieven vormden onder meer de basis voor een Statendebat voor de zomer, dat resulteerde in een kader voor nadere informatievoorziening nadien. 63

63 64

64 TOEZICHT VEILIGHEIDSREGIO S In de artikelen 41 en 42 van de Wet veiligheidsregio s is bepaald, dat de Commissaris van de Koning toeziet op de samenwerking binnen het Regionaal Beleidsteam (RBT). Wanneer ik daartoe aanleiding zie kan ik een aanwijzing geven over de wijze van samenwerking. Bij crises van meer dan regionale betekenis heb ik de mogelijkheid om zo nodig een aanwijzing te geven over het te voeren beleid. Ik vervul deze taken en rollen als rijksorgaan. Van 27 februari 2020 tot 1 december 2020 is landelijk GRIP 4 afgekondigd ter bestrijding van de coronapandemie. De beide Limburgse veiligheidsregio s hebben de daarbij behorende structuur ingericht. Bij de beide veiligheidsregio s heb ik in totaal 86 RBT-vergaderingen bijgewoond om invulling te kunnen geven aan mijn taken en rollen. op hen afkwamen. Een voorbeeld hiervan is financiële ondersteuning voor de extra inzet van juridische kennis. Door het bijwonen van de burgemeestersoverleggen in zowel Zuid- als Noord/Midden-Limburg heb ik mogen ervaren welke grote impact de crisis op het werk van burgemeesters heeft gehad. Er werd een beroep gedaan op alle rollen: van burgermoeder/vader tot crisismanager. Men was veel tijd kwijt aan de noodzakelijke onderlinge afstemming, die positief verliep. Mijn waardering voor de 31 burgemeesters en de besturen/medewerkers van de beide Veiligheidsregio s is alleen maar gegroeid! Na de inwerkingtreding van de Wet tijdelijke maatregelen COVID-19, is de formele GRIP 4 fase ingetrokken. Landelijk is echter een informeel GRIP 4 als hulpstructuur in stand gebleven om de gewenste en opgebouwde samenwerking vorm te kunnen blijven geven. Ook bij deze informele RBT s was ik aanwezig. Er is voor mij geen enkele aanleiding geweest om gebruik te maken van mijn bevoegdheden. Daar waar dat mogelijk was heb ik de beide veiligheidsregio s ondersteund in de vele verantwoordelijkheden die 65

65 66

66 DEEL III INHOUDELIJKE WERKZAAMHEDEN VAN DE GOUVERNEUR IN

67 68 PROVINCIALE STATEN (PS), HET LIMBURGS PARLEMENT

68 Aan het hoofd van een Provincie staan Provinciale Staten (PS). Het aantal leden van Provinciale Staten wordt bepaald door het aantal inwoners dat een provincie telt. In Limburg zijn er 47 Statenleden, afkomstig van 11 politieke partijen. In Limburg worden Provinciale Staten ook wel het Limburgs Parlement genoemd. Meer info over Provinciale Staten vindt u op de webpagina provinciale-staten VOLKSVERTEGENWOORDIGING De 47 gekozen Limburgse Statenleden zijn de volksvertegenwoordigers van de provincie en vormen het algemeen bestuur van de provincie. Het zijn geen beroepsvolksvertegenwoordigers, zoals de leden van de Tweede Kamer. Statenleden verrichten het politieke werk meestal in combinatie met een baan. Vanuit hun kaderstellende taak bepalen Provinciale Staten in hoofdlijnen het beleid en op basis van hun controlerende taak controleren ze Gedeputeerde Staten op de uitvoering van het beleid. VOORZITTERSCHAP Als Commissaris van de Koning (CdK) ben ik voorzitter van Provinciale Staten en werk ik vanuit die functie nauw samen met de griffier. De heer A.O.J. (Alexander) Pregled, voorheen waarnemend griffier, is per 6 april 2020 aangewezen tot griffier van Provinciale Staten voor de duur van 5 jaar. Mijn plaatsvervanger, de vicevoorzitter van Provinciale Staten, is de heer drs. G.H.C. (Geert) Frische. STATENLEDEN, SAMENSTELLING, STAND VAN ZAKEN PER 31 DECEMBER 2020 CDA (9 zetels) Absil, drs. mevrouw M.G.J.A.C., Helden Depondt-Olivers, mevrouw M.L.H., Maastricht Frische, drs. G.H.C., Maasbracht (1e vicevoorzitter PS) Geraats, J.M.L., Baexem Palmen, BBA mevrouw E.C.C., Oostrum Meziani, A., Venlo Voncken-Janssen, ing. mevrouw I.D.A.M., Gennep Werrij-Wetzels, LLM mevrouw M., Simpelveld; fractievoorzitter IJpelaar, W.A.J., Sittard Forum voor Democratie (7 zetels) Driessen, R.B., Tegelen Kerseboom, dr. mevrouw S., Maastricht; fractievoorzitter Reuser, J.A.A.M., Maastricht Smeets, B.B.P.M., Beek Thewissen, drs. M.W., Maastricht Vincken, drs. N.J.H.M., Egchel Westhoff, ir. R.J.H., Nuth PVV (7 zetels) Bosch, M.T., Heerlen (2e vicevoorzitter PS) Van Bijnen, H.M., Ulestraten Claassen, drs. R.A.B., Landgraaf; fractievoorzitter Ernst, R.A.M.M., Landgraaf Hermans, L.J., Koningsbosch Jiménez Hastenrath, mevrouw C.L., Venlo Megens, B.J.M.H., Bergen 69

69 VVD (5 zetels) Bastiaans, L.H., Venlo Heldens, ing. T.M., Meijel Lodewijks, A.J.V.C., Heerlen Nijskens, H.L.M., Melick Straus, drs. mevrouw K.C.J., Roermond; fractievoorzitter SP (4 zetels) Caldenberg, M. van, Landgraaf; fractievoorzitter Claessens-Schepers, mevrouw Y.M., Heerlen Van der Valk, ing. R.E., Kerkrade Wolters Gregório, J., Roermond GroenLinks (4 zetels) Baneke, P.D., Mook Jetten, mevrouw T.G.M., Arcen; fractievoorzitter Mertens, mr. mevrouw K.G.M., Maastricht Westen, O.D., Heerlen PvdA (3 zetels) Berghorst, mr. mevrouw A., Sittard Kuntzelaers, J.J.M., Venlo; fractievoorzitter Schuuring, mevrouw E.A., Maastricht D66 (3 zetels) Jenneskens, MA mevrouw, M.T.P., Maastricht; fractievoorzitter Van Wageningen, ir. H., Maastricht Vervuurt, M., Venlo LOKAAL-LIMBURG (2 zetels) Franssen, R.J.H., Klimmen; fractievoorzitter Linden, H.M.V. van der, Sint Odiliënberg Partij voor de Dieren (2 zetels) Plusquin, mevrouw P.S.M.L., Heerlen; fractievoorzitter Loomans, ir. P.J.M., Roermond 50PLUS (1 zetel) Fischer-Otten, mevrouw A.M.J.N., Kerkrade; fractievoorzitter voorzitter Provinciale Staten (Commissaris van de Koning) Bovens, drs. Th.J.F.M. Statengriffier Pregled, mr. A.O.J. 70

70 MUTATIES SAMENSTELLING PROVINCIALE STATEN Naam en reden mutatie Opvolgend Statenlid A. Rossel ontslag per O.D. Westen vanaf R.J.J. Tegels ontslag per A. Meziani vanaf L.A.P. Vaessen tijdelijk ontslag per M. Vervuurt vanaf BURGERCOMMISSIELEDEN Een burgercommissielid is een vertegenwoordiger van een Statenfractie in een Statencommissie. Hij of zij is geen Statenlid, maar kan een Statenlid vervangen in een van de vier Statencommissies (FEB/RLN/MD/CS). Eind 2020 waren er 15 burgercommissieleden actief. Alle partijen, met uitzondering van de SP, hebben burgercommissieleden. Deze leden worden op voordracht van de fracties benoemd door het Presidium. In de commissievergadering hebben ze dezelfde positie als Statenleden. Beiden dragen bij aan de opinievorming en voorbereiding van de besluitvorming voor de fractie. Stand van zaken 31 december 2020 CDA: F. Heldens Forum voor Democratie: K. Schaapveld PVV: P. Crijns D. Grippeling GroenLinks: Mevrouw L. Lemmens-Graus VVD: J. Felix Mevrouw S. Koopman-Lyon PvdA: O. el Attal R. Pieper D66: Mevrouw N. Vennik Lokaal-Limburg: L. van den Beucken D. Lankhorst Partij voor de Dieren: Mevrouw J. Hendrickx 50PLUS: J. Paas M. Richter 71

71 Mutaties burgercommissieleden Naam en reden mutatie Opvolgend Burgercommissielid O. Westen benoemt tot Statenlid per T. van Dijk vanaf Mevrouw A. Hanssen ontslag per Mevrouw J. Hendrickx vanaf Mevrouw C. Bisschops ontslag per Geen opvolger P. Elbers ontslag per J. Felix vanaf M. Vervuurt benoemt tot Statenlid per Geen opvolger I. Gesink ontslag per Geen opvolger 72

72 73

73 74 WERKWIJZE PROVINCIALE STATEN

74 In 2020 vergaderden Provinciale Staten 9 keer verspreid over 21 dagen. In verband met coronamaatregelen rondom fysiek vergaderen hebben ter besluitvorming, vanaf april 2020, daarnaast 6 digitale stemvergaderingen plaatsgevonden. Er werden in totaal 50 Statenvoorstellen behandeld. STATENCOMMISSIES Ter voorbereiding van de besluitvorming in Provinciale Staten gaat aan elke Statenvergadering een cyclus vooraf van commissievergaderingen, vooral gericht op beeld- en meningsvorming. Statencommissies kennen naast de commissievergaderingen ook overige bijeenkomsten. Deze bijeenkomsten zijn meestal informerend van aard over onderwerpen die later in een commissie- en Statenvergadering ter besluitvorming terugkomen. Op deze wijze kan de Limburgse volksvertegenwoordiging zich terdege voorbereiden op het nemen van besluiten over vaak complexe onderwerpen, waarmee veel belangen zijn gemoeid en waarbij vaak sprake is van grote investeringen. Ook kunnen Statenleden daarmee beter kaders stellen en controleren. PRESIDIUM Het Presidium vormt het dagelijks bestuur van Provinciale Staten en bestaat per 31 december 2020 uit 11 fractievoorzitters. De vicevoorzitter, de heer Frische, van Provinciale Staten is de voorzitter van het Presidium. Het Presidium heeft als belangrijkste taak de randvoorwaarden (regels, budget, mensen en voorzieningen) vast te stellen waarbinnen Provinciale Staten en de Statencommissies functioneren. Het Presidium is daarnaast opdrachtgever van de Griffie. Als voorzitter van Provinciale Staten treed ik in het Presidium op als adviseur. In 2020 vergaderde het Presidium 22 keer, veelal via videoconference. SENIORENCONVENT Het informeel beraad van fractievoorzitters genoemd seniorenconvent wordt bijeengeroepen en voorgezeten door mijzelf, indien ik daar aanleiding voor zie. Gedurende 2020 heb ik 9 keer het seniorenconvent bijgepraat over coronamaatregelen en de situatie in Limburg. Alle feitelijkheden van de Statencommissies en alle andere geledingen uit Provinciale Staten worden opgenomen in het jaarlijkse feitenoverzicht van Provinciale Staten, te vinden op bestuur/provinciale-staten 75

75 76 RECHTEN EN INSTRUMENTEN VOOR (LEDEN VAN) PROVINCIALE STATEN

76 Provinciale Staten beschikken over diverse rechten en instrumenten voor het verkrijgen van informatie maar ook om inhoud te geven aan de taken van (leden van) Provinciale Staten zoals kaderstelling, onderzoek en controle. VRAGEN Statenleden kunnen schriftelijke politieke vragen stellen aan het College van Gedeputeerde Staten en aan mij over bijvoorbeeld feitelijkheden en/of over de opvattingen van het college over bepaalde onderwerpen. In 2020 stelden Provinciale Staten 145 schriftelijke vragen. Tijdens het zogenaamde vragenuur in Statenvergaderingen kunnen Statenleden mondelinge politieke vragen stellen aan collega- Statenleden, het College van Gedeputeerde Staten of mijzelf over actuele kwesties. In 2020 werd hier 1 keer gebruik van gemaakt. INTERPELLATIE Statenleden hebben het recht om een interpellatie aan te vragen met als doel om tijdens een Statenvergadering verantwoording te vragen aan het College van Gedeputeerde Staten en/of aan mij over het gevoerde beleid of bestuur. In 2020 vond er 2 keer een interpellatiedebat plaats: verzoek tot interpellatie inzake Maaslijn; verzoek tot interpellatie inzake nevenfunctie gedeputeerde Koopmans. INITIATIEFVOORSTEL Statenleden kunnen zelf voorstellen indienen bij Provinciale Staten, zogenaamde Initiatiefvoorstellen. In 2020 zijn 2 initiatiefvoorstellen ingediend: initiatiefvoorstel Geen MKBA Maastricht Aachen Airport; initiatiefvoorstel Pilot Burgertop Limburg; afronding en opvolging van de resultaten. 77

77 BURGERTOP LIMBURG Op 23 juni 2017 gaf het Limburgs Parlement unaniem groen licht voor een provinciale Burgertop, genaamd Burgertop Limburg In februari 2020 hebben Provinciale Staten (8 fracties vertegenwoordigd) in twee schrijfsessies een debat voorbereid over de opgehaalde kennis, de aanpak en de toekomst van de Burgertop. Dit debat is ingeleid door het presenteren van een overzichtsfilm over het doorlopen proces van de pilot van tweeëneenhalf jaar en het bespreken van een gezamenlijk opgestelde evaluatie. Een continu doorlopende cyclus blijkt van doorslaggevend belang voor het vergroten van burgerparticipatie. Hierbij worden (digitaal) informatie ophalen bij de burgers, het met elkaar in gesprek gaan en het gezamenlijk definiëren van adviezen en boodschappen, als fases afgewisseld. ORGANISATIE PILOT ONTBONDEN, SAMENSPEL TUSSEN PS EN GS, BURGERS EN MINISTERIE VAN BZK OVER BURGERPARTICIPATIE BLIJFT BESTAAN In de Statenvergadering van 11 juni 2020 zijn procesadviezen doorgesproken voor een soepele overdracht van ervaringen, communicatie-instrumenten en geleerde lessen. Voortzetting van communicatie met Limburgse burgers en gemeenten over opvolging van de Burgertop, via een brede aanpak van burgerparticipatie, is toegezegd. Opvolging wordt zowel door Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten als zeer belangrijk gezien in relatie tot het versterken van de verbinding tussen de Limburgse regionale overheid en burgers en gemeenten. Het vergroten van de burgerparticipatie in Limburg blijft dan ook structureel onderdeel van het onderlinge gesprek tussen Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten, Griffie en Directie van de Provincie Limburg. Uit naam van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten heb ik als Commissaris van de Koning de leden van de Raad van Advies, onder wie ook twee burgerraadsleden en het Organiserend Comité van de pilot Burgertop Limburg, bedankt voor hun inzet. Op 11 juni 2020 is de organisatie ontbonden en heeft de officiële besluitvorming in Provinciale Staten op 29 juni 2020 plaatsgevonden. Om de continuïteit en de energie van de pilot Burgertop Limburg vast te houden, is er specifieke aandacht geweest voor overdracht van de geleerde lessen en voor de voortdurende afstemming met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. MOTIES EN AMENDEMENTEN Met een motie kan een Statenlid in een Statenvergadering een oordeel en/of mening geven over gevoerd beleid of te voeren beleid. Met een motie kan het College van Gedeputeerde Staten ook gevraagd worden om een bepaalde actie uit te voeren. Over moties wordt in de Statenvergadering gestemd. In 2020 werden 174 moties ingediend, waarvan er 68 door Provinciale Staten werden aangenomen. Een amendement is een voorstel tot wijziging van een Statenvoorstel. Ook over amendementen wordt in de Statenvergadering gestemd. In 2020 werden er 54 amendementen ingediend, waarvan er 22 door Provinciale Staten werden aangenomen. ONDERZOEK Provinciale Staten beschikken over een aantal instrumenten om onderzoek te laten doen. Ze kunnen het College van Gedeputeerde Staten vragen onderzoeken te laten verrichten. Daarnaast kunnen Provinciale Staten zelf ook onderzoeken (laten) uitvoeren. Binnen Provinciale Staten is de Controlecommissie (CC) aangewezen om deze onderzoeken te begeleiden. In 2020 zijn twee onderzoeken door de Controlecommissie opgestart: onderzoek Leerervaringen en aandachtspunten POL2014 in relatie tot Omgevingsvisie 2020, (onderzoek POL/ Omgevingsvisie); onderzoek Afspraken aangaande de te leveren kwaliteit van het Openbaar Vervoer door Arriva in relatie tot de OV concessie Limburg. Op de valreep van 2020 hebben Provinciale Staten op 18 december 2020 een motie aangenomen (Motie 2701 Gewijzigd Van Caldenberg c.s. inzake Enquête belangenverstrengeling gedeputeerde Koopmans) waarin Provinciale Staten worden opgeroepen om een enquête in 78

78 te stellen naar de integriteit en het handelen van gedeputeerde Koopmans. REGELING GROTE PROJECTEN De Regeling Grote Projecten is in 2020 geactualiseerd. De voortgangsrapportages die in het kader van de Regeling Grote Projecten door Gedeputeerde Staten in 2020 zijn opgesteld, zijn door de Griffie geanalyseerd en aangeboden aan Provinciale Staten. ZUIDELIJKE REKENKAMER Samen met de Provincie Noord- Brabant hebben Provinciale Staten van Limburg de Zuidelijke Rekenkamer (ZRK) opgericht met als doel de controlerende taak van Provinciale Staten te versterken. De ZRK stelt jaarlijks een eigen onderzoeksprogramma op. In 2020 heeft de rekenkamer gewerkt aan haar onderzoek Kaders tellen in Limburg (met doorloop naar 2021). Daarnaast heeft de ZRK zich in 2020 verdiept in de Omgevingswet, met speciale aandacht voor de rol van Provinciale Staten (PS). Dit heeft geleid tot een publicatie over de Omgevingswet in zevenvoud. Ook heeft de ZRK in 2020 haar onderzoek naar de inzet van oud-politici door de Provincie Limburg en haar onderzoek naar het fabriekscomplex Meerssen afgerond. 79

79 80 BURGERS, ORGANISATIES EN PROVINCIALE STATEN

80 RECHTEN VOOR INWONERS Inwoners van de provincie Limburg hebben onder bepaalde voorwaarden het recht om onderwerpen op de agenda van Provinciale Staten te plaatsen. Dit wordt het burgerinitiatief genoemd. In 2020 behandelden Provinciale Staten geen burgerinitiatief. Daarnaast bestaat voor inwoners het recht om over onderwerpen, die geagendeerd zijn voor commissies en Statenvergaderingen, in te spreken, hun mening te geven. In 2020 werd hiervan tijdens Statenvergaderingen 2 keer gebruik gemaakt, in de commissies werd er in 2020 in totaal 25 keer ingesproken. SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE In 2020 ontvingen Provinciale Staten 1343 ingekomen stukken, waarvan 723 intern/gs/ps/griffie en 620 van externen. Daarnaast ontvingen Provinciale Staten 120 uitnodigingen. ONTVANGSTEN STATENSPEL Via het Statenspel kunnen scholieren van primair en secundair onderwijs in Limburg sinds 2016 kennismaken met Provinciale Staten. Scholieren kunnen ervaren hoe democratische besluitvorming plaatsvindt en wat daarbij de spelregels zijn. Het spel is niet alleen gericht op kennismaking en beleving maar ook op verdieping in taken en rollen van een provincie. In de eerste maanden van 2020 speelden 3 Statenleden met 302 leerlingen van 5 verschillende scholen het Statenspel. Vanwege de coronamaatregelen werden verdere reserveringen geannuleerd. FEITENOVERZICHT PROVINCIALE STATEN 2020 Provinciale Staten publiceren jaarlijks een feitenoverzicht met een terugblik op activiteiten en bijzonderheden, zie: Statenleden hebben de mogelijkheid om (groepen van) burgers of maatschappelijke organisaties te ontvangen in het Gouvernement. In 2020 werden door de verschillende fracties 7 groepen met in totaal 182 personen als gast in het Gouvernement aan de Maas ontvangen. Vanwege de coronamaatregelen werden verdere reserveringen geannuleerd. 81

81 82 Gedeputeerde Staten

82 SAMENSTELLING Het College van Gedeputeerde Staten vormt het dagelijks bestuur van de Provincie Limburg. Na de verkiezingen van 2019 werd een zogenoemd extraparlementair college van Gedeputeerde Staten gevormd. In een extraparlementair college is er geen sprake van een traditionele bestuursvorm van coalitie en oppositie, omdat er geen sprake is van een ondertekend coalitieakkoord door een aantal politieke partijen. Er is een collegeprogramma op hoofdlijnen, waar in de uitwerking (wisselende) meerderheden gezocht moeten worden in Provinciale Staten. Er is daarmee geen formele politieke verbinding tussen het College van Gedeputeerde Staten en partijen in Provinciale Staten. Als Commissaris van de Koning heb ik juist vanuit mijn dubbele rol als voorzitter van Provinciale Staten alsook voorzitter van het College van Gedeputeerde Staten het initiatief genomen om deze vernieuwende vorm van besturen onafhankelijk en meerjarig te laten onderzoeken door een onderzoeksteam van Tilburg University. Met als doel te leren en tussentijds opgedane inzichten te benutten. De onderzoekers hebben in mei 2020 de eerste rapportage opgeleverd. Zij concluderen dat de eerste ervaringen met de nieuwe bestuursvorm aangeven dat de samenwerking goed verloopt, zij het soms wat onwennig. Overleg en voorbereiding van de besluitvorming in de Staten vergen nieuwe omgangsvormen, nu de traditionele coalitiemechanismen zijn weggevallen. Verder constateren zij dat het ontbreken van een coalitieakkoord het college en een meerderheid in de Staten in politieke zin bindt, ervoor zorgt dat Statenfracties meer mogelijkheden hebben om toezeggingen te verkrijgen en beleid bij te sturen. Dit wordt ervaren als ontspannen en positief. Tenslotte is er in de Staten veelal brede steun voor het voorgestelde beleid, de programma s en kaders. Binnenkort zal er een tweede tussenrapportage opgesteld worden met de actuele stand van zaken. Hierin zal ook nader ingegaan worden op een aantal casussen (de planning & controlcyclus, het referendum, het energiebeleid en de circulaire economie). Als voorzitter vormde ik samen met de gedeputeerden Carla Brugman, Ger Koopmans, Joost van den Akker, Robert Housmans, Andy Dritty, Ruud Burlet en Hubert Mackus het College van Gedeputeerde Staten en gaf ik mede vorm aan de uitvoering van de taken en het beleid van de Provincie Limburg. De leden van het college hebben ieder hun eigen takenpakket met aandachtsgebieden (portefeuilles), maar besluitvorming vindt collegiaal (gezamenlijk) plaats door Gedeputeerde Staten. Het College van Gedeputeerde Staten wordt ondersteund door de Provinciesecretaris, tevens Algemeen Directeur van de provinciale organisatie, Guido Derks. AMBITIES EN VOORTGANG In het collegeprogramma Vernieuwend Verbinden ( ) zijn de ambities van het College van Gedeputeerde Staten neergelegd. Deze ambities zijn vertaald in meerjarige beleidskaders en programma s. De brede maatschappelijke opgaven die daarmee samenhangen vragen dat de collegeleden elke dag weer met overgave hun werkzaamheden uitvoeren. Daarbij zoeken zij steeds de verbinding met andere overheden (gemeenten, Rijk, andere provincies), bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. En niet te vergeten overheidspartijen en andere partners over de grens stond in het teken van het vaststellen van een groot aantal beleidskaders en majeure projecten. De bespreking en besluitvorming hiervan in vergaderingen van Statencommissies en Provinciale Staten stonden eveneens in het teken van een aangepaste fysieke setting vanwege de coronavoorzorgsmaatregelen. Tevens is er een groot aantal informatiebijeenkomsten geweest waar de Staten werden geïnformeerd over diverse actuele ontwikkelingen en voornemens voor aanstaande besluitvormingstrajecten. In totaal waren er tot eind 2020 in totaal 31 beleidskaders vastgesteld door Provinciale Staten en 27 grotere projectvoorstellen. Dit betrof onder andere kaders en projecten voor cultuur, monumenten en sport, diverse Statenvoorstellen voor de energietransitie, verordening geitenhouderij, het 83

83 economisch missiegedreven beleid, de referendumverordening, de veiligheidsagenda, het mobiliteitsbeleid en infrastructurele projecten en kaders voor landbouw en natuur. In de planning & controlcyclus zijn de Jaarstukken 2019, Voorjaarsnota 2020, Begroting 2021 en Eindejaarbijstelling 2020 met ruime meerderheid vastgesteld, vergezeld van diverse moties vanuit de Staten en toezeggingen vanuit het College. Er zijn in 2020 in totaal 174 moties ingediend waarvan er 68 zijn aangenomen, 44 ingetrokken en 33 aangehouden, onder andere na antwoorden of toezeggingen vanuit het College. Van de 54 amendementen in 2020 zijn er 22 aangenomen, 22 ingetrokken en 10 verworpen. WERKBEZOEKEN Normaal gesproken gaat het College van Gedeputeerde Staten een aantal keren per jaar op werkbezoek bij medeoverheden en externe partners. In 2020 heeft er slechts een werkbezoek plaatsgevonden en wel op 4 februari. Op die datum heeft het College een bezoek gebracht aan Brussel waarbij onder andere gesproken is over De Green Deal, de Europese Routekaart om de economie van de EU duurzaam te maken. De overige voor 2020 geplande werkbezoeken zijn vanwege de coronamaatregelen gecanceld. VERGADERINGEN Het College van Gedeputeerde Staten vergadert elke dinsdagochtend. In die vergaderingen worden besluiten genomen over zaken die het totale beleidsveld van de Provincie bestrijken. Het kan daarbij gaan om wettelijke taken, zoals vergunningverlening en handhaving, maar ook om zogeheten autonoom beleid. Daarmee wordt beleid bedoeld waartoe de Provincie wettelijk gezien niet is gehouden, maar dat voortvloeiend uit het collegeprogramma wel in het belang van de Limburgse toekomst wordt geacht. Zo stimuleert de Provincie onder meer allerlei initiatieven op het gebied van economie, landbouw, sport en cultuur die het leefklimaat in de provincie ten goede komen. 84

84 85

85 Burgemeesterszaken Ook in dit jaarverslag geef ik u weer een inkijk in de ontwikkelingen op het terrein van de burgemeesters was een bewogen jaar, met een wereldwijde coronapandemie en alle gevolgen van dien voor het functioneren van het lokale openbaar bestuur. 86

86 Desondanks stonden de ontwikkelingen en veranderingen in het Limburgs openbaar bestuur niet stil. Raadsvergaderingen werden digitaal opgepakt, waardoor procedures niet geheel stil vielen. In 2020 was er sprake van maar liefst zeven burgemeestersbenoemingen, één herbenoeming en één nieuw aangestelde waarnemend burgemeester in Limburg. In lijn met de veranderingen binnen het takenpakket en de rol van de Nederlandse burgemeesters hebben dit jaar wederom diverse landelijke onderzoeken plaatsgevonden met aandacht voor de veranderende positie van burgemeesters binnen het openbaar bestuur. BURGEMEESTERS In mijn vorige jaarverslag mocht ik reeds aankondigen dat in 2020 een groot aantal benoemingsprocedures zou worden afgerond. Achtereenvolgens werden dit jaar de volgende Kroonbenoemde burgemeesters geïnstalleerd: Luc Winants in Venray, Bob Vostermans in Beesel, Harry Leunessen in Vaals, Wilma van der Rijt-van der Kruis in Brunssum, Hans Verheijen in Sittard- Geleen, Roel Wever in Heerlen en Hans Teunissen in Gennep. In dit jaar hebben wij ook afscheid genomen van (waarnemend) burgemeesters, waaronder Hans Gilissen in Venray, Gerd Leers in Brunssum, Sjraar Cox in Sittard- Geleen, Jos Heijmans in Weert, Emile Roemer in Heerlen en Willibrord van Beek in Gennep. Volgend jaar zullen Valkenburg aan de Geul en Weert nieuwe burgemeesters mogen verwelkomen. De voorbereidingen hiervoor zijn inmiddels gestart. Ook werd in 2020 een burgemeester herbenoemd. Dit betrof burgemeester Wil Houben van Voerendaal. Deze herbenoemingsprocedure is met goed gevolg afgerond. Gedurende het verslagjaar heb ik één waarnemend burgemeester aangesteld: Ina Leppink-Schuitema in Weert. Zij heeft de taken van burgemeester Jos Heijmans overgenomen. POLITIEKE SITUATIES Dit jaar werd getekend door een noodtoestand, voortkomend uit de coronapandemie. Onze burgemeesters hebben zich van hun beste kant laten zien door ook in deze crisissituatie oog te hebben voor de continuïteit van het democratisch proces en het welzijn van hun burgers. Ik ben hen hiervoor zeer dankbaar en hoop dat zij zich zeker door mij - gesteund hebben gevoeld. In dit jaar werd ook de procedure klacht niet-vervolging, volgens artikel 12 en verder van het Wetboek van Strafvordering, gestart. In 2019 deed ik aangifte van het lekken van informatie uit de burgemeestersprocedure in de gemeente Beekdaelen. Het Openbaar Ministerie heeft vervolgens mijn aangifte in eerste instantie naast zich neergelegd, vanwege een geringe kans op succes bij een verder onderzoek en vanwege de beperkte politiecapaciteit. Daartegen ben ik in 2020 in beroep gegaan via de procedure klacht niet-vervolging. DIVERSITEIT Sinds mijn aanstelling als Commissaris van de Koning in 2011 heb ik geprobeerd de diversiteit binnen de groep Limburgse burgemeesters te vergroten. In december 2020 kon ik in ieder geval vol trots constateren dat ruim 45% van ons burgemeestersbestand in Limburg uit vrouwen bestond. In 2021 volgt wederom een tweetal benoemingsprocedures, waarmee dit percentage verder verhoogd zou kunnen worden. De langstzittende vrouwelijke burgemeester binnen de Provincie, reeds voor mijn aantreden begonnen op haar huidige post, is Wilma Delissen van Peel en Maas. Voor de toekomst blijft diversiteit een van mijn aandachtspunten, waarbij ik ook aan de werving van kandidaten met diverse achtergronden aandacht wil besteden. 87

87 88 Ambtsbezoeken

88 Vorig jaar legde ik maar liefst vijf ambtsbezoeken af, maar de coronapandemie maakte dit in 2020 onmogelijk. Twee ambtsbezoeken vonden plaats vóór de eerste lockdown en zijn daarom de enige twee ambtsbezoeken die nog in de traditionele vorm doorgang vonden. Wel bezocht ik dit jaar al onze gemeenten in het kader van de actie Aandacht voor Elkaar. Daarover schrijf ik op een andere plek (in deel ll van dit jaarverslag) meer. De reguliere ambtsbezoeken staan in het teken van het kennismaken met gemeenteraden, Colleges van Burgemeesters en Wethouders en burgers van de Limburgse gemeenten. In 2020 bezocht ik de gemeenten Echt-Susteren en Venlo. Tijdens deze bezoeken werd ik getrakteerd op kennismakingen met diverse initiatieven binnen deze gemeenten. ECHT-SUSTEREN Mijn eerste ambtsbezoek dit jaar vond plaats op 3 februari. Ik bracht, vergezeld door onder meer burgemeester Jos Hessels, een bezoek aan Leisurepark In de Bandert. Tevens namen wij een kijkje bij de evenementenlocatie van het Limburgs Vastelaovesleedjes Konkoer (LVK). Later die dag maakte ik kennis met een aantal artiesten van datzelfde LVK. Daarnaast voerde ik ook gesprekken met het college en de gemeenteraad. VENLO Een week later, op 12 februari, was ik te gast bij Gemeente Venlo. Burgemeester Antoin Scholten heette mij welkom in zijn stad en nam mij samen met zijn collegeleden en ambtelijke ondersteuners mee in het verhaal over het project Kazernekwartier in Venlo. Ook hier sprak ik uitgebreid met de leden van zowel de gemeenteraad als het college. 89

89 90 Koninklijke Onderscheidingen en Predicaten; Gouverneurspenning; Provinciale Onderscheidingen

90 KONINKLIJKE ONDERSCHEIDINGEN Grote waarde hecht ik aan de Koninklijke waardering voor mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de samenleving. In 2020 ontvingen 333 inwoners uit Limburg een in naam van de Koning uitgereikte Koninklijke Onderscheiding ( lintje ). Het aantal uitreikingen is in dit (corona) verslagjaar daarmee lager in vergelijking met het voorgaande jaar (406). Tijdens de Algemene Gelegenheid ( Lintjesregen ) 2020 werden 268 lintjes uitgereikt. 65 inwoners ontvingen de onderscheiding tijdens een bijzondere gelegenheid zoals bijvoorbeeld een passend jubileum of bij een bijzonder afscheid. Bij de 333 inwoners die binnen het decoratiestelsel voor hun belangeloze inzet voor de samenleving een lintje mochten ontvangen, zie ik een ondervertegenwoordiging van vrouwen: maar 105 (31%) werden gedecoreerd. Hoewel dit procentueel hoger ligt dan het voorgaande verslagjaar, doe ik ook via dit jaarverslag nog eens een oproep aan de burgemeesters om actief aandacht te blijven geven aan het werven van voorstellen voor vrouwelijke vrijwilligers. Gedecoreerden ontvangen de Koninklijke Onderscheiding in bijna alle gevallen van de burgemeester van de gemeente waar zij wonen. In dit verslagjaar was er voor mij geen burgemeester aan wie ik een Koninklijke Onderscheiding had kunnen uitreiken bij gelegenheid van zijn of haar afscheid als door de Kroon benoemde burgemeester van een gemeente. Op 20 februari 2020 mocht ik als Gouverneur gastheer zijn bij het werkbezoek van het Kapittel der Civiele Orden aan Limburg. Voor mijzelf en ook voor de eveneens uitgenodigde burgemeesters leverde dit interessante informatie op in een open onderlinge gedachtenuitwisseling. KONINKLIJKE EREPENNINGEN Koninklijke Erepenningen worden uitgereikt aan verenigingen, stichtingen of instellingen die minstens 50 jaar of daarna een veelvoud van 25 jaar bestaan. De onderscheiding is een Koninklijke waardering voor bijzondere verdiensten. In 2020 kregen twee Limburgse verenigingen een Koninklijke Erepenning toegekend en uitgereikt, namelijk Gymnastiekvereniging PHDES uit Landgraaf en Rothem s Harmonie uit Meerssen. Door de coronamaatregelen in 2020 worden een aantal toegekende Koninklijke Erepenningen pas uitgereikt in Welke verenigingen zijn geëerd kan ik daarom nog niet publiekelijk vermelden. Toekenning van een Koninklijke Erepenning dient te gebeuren in het jubileumjaar. De viering van het jubileumjaar en uitreiking van de Koninklijke Erepenning mag in verband met corona in 2021 plaatsvinden. 91

91 92

92 PREDICATEN Ondernemingen of organisaties die minstens 100 jaar bestaan, een bijzonder jubileum vieren (100- of 125-jarig bestaan en zo verder) en aan hoge kwaliteitseisen voldoen, kunnen door Zijne Majesteit de Koning het predicaat Koninklijk, of, als midden- en kleinbedrijf, het predicaat Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier toegekend krijgen. In 2020 heeft Zijne Majesteit de Koning geen predicaten Koninklijk of Hofleverancier toegekend aan Limburgse ondernemingen. GOUVERNEURSPENNING Als zelfstandig bestuursorgaan kan ik de Gouverneurspenning aan een vereniging, organisatie of persoon toekennen. Jaarlijks stel ik deze Gouverneurspenning beschikbaar aan de winnende schutterij van het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS). Helaas werd het OLS 2020 te Meijel geannuleerd door de coronapandemie en kon ik aldus geen penning aan de winnende schutterij uitreiken. Wel heb ik op 9 maart 2020 de Gouverneurspenning uitgereikt aan mijn voormalige collega Herman Reynders van de provincie Belgisch-Limburg, bij gelegenheid van zijn afscheid als Gouverneur. Dit uit waardering voor zijn bijzondere inzet voor de samenwerking tussen Belgisch (west) en Nederlands (oost) Limburg. Limburger van Verdienste en Ereambassadeur. Hiermee erkent het Provinciaal Bestuur zeer uitnemende verdiensten van (rechts)personen en/ of organisaties die zich gedurende vele jaren op een bijzondere aantoonbare manier hebben ingezet voor Limburg en haar bevolking. Op 15 januari 2020 reikte namens de Provincie de gedeputeerde voor schutterijwezen Robert Housmans het ereteken voor het provinciale ereambassadeurschap uit aan de heer Henk Vossen, voorzitter van het Schutterijmuseum te Steyl; dit uit waardering voor zijn verdiensten voor Limburg op cultureel gebied. Voor het toekennen van een Limburger van Verdienste verzocht ik aan Ger Koopmans als plaatsvervangend Commissaris van de Koning om op 13 februari 2020 de eretekens uit te reiken aan het Elisabeth Strouven Fonds. Aanleiding was het afscheid als bestuurder van de heer drs. Dik Mol. Het Fonds werd geëerd voor de aantoonbare langdurige en belangrijke liefdadigheid voor Limburg en daarmee voor de Limburgers. OVERIGE PROVINCIALE ONDERSCHEIDINGEN De Provincie Limburg kent drie Provinciale onderscheidingen: de Provinciale Erepenning, 93

93 94 Felicitaties

94 BIJZONDERE JUBILEA EN FELICITATIES Limburgse inwoners die een bijzonder huwelijksjubileum vieren of een bijzondere hoge leeftijd bereiken, stuur ik een felicitatie. In 2020 heb ik 1254 echtparen gefeliciteerd met hun 60-jarig huwelijk. 274 echtparen waren 65 jaar getrouwd en 24 echtparen vierden zelfs hun 70-jarige echtverbintenis. Daarnaast heb ik 96 mensen mogen gelukwensen met hun 100ste en 2 mensen met hun 105e verjaardag of ouder. In 2020 was de oudste inwoner van Limburg 106 jaar oud. Op de foto ziet u een beeld van het bezoek dat ik bracht als Gouverneur op 10 augustus 2020, samen met bisschop Harrie Smeets en de Maastrichtse locoburgemeester Vivianne Heijnen, aan de 100-jarige Eerwaarde Zuster M.J. Ratering (zuster Josefa Electa) uit de gemeente Maastricht. Zij hielp in het laatste oorlogsjaar honderden Roermondse kinderen bij de evacuatie. 95

95 96 Koninklijk Huis, ontvangsten ambassadeurs en overig gastheerschap

96 BEZOEK KONING WILLEM-ALEXANDER AAN BURGERINITIATIEVEN GEMEENTE PEEL EN MAAS Koning Willem-Alexander bezocht op 21 januari 2021 de Gemeente Peel en Maas. Het bezoek stond in het teken van verschillende burgerinitiatieven, die kenmerkend zijn voor de samenwerking tussen inwoners en gemeente. De gemeente kent burgerinitiatieven op allerlei terreinen. Onder de noemer zelfsturing geeft het gemeentebestuur samen met inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven vorm aan burgerparticipatie, waarbij de gemeente steeds meer een faciliterende rol inneemt en ruimte geeft aan inwoners om sociale projecten uit te voeren. In Baarlo bracht de Koning een bezoek aan De Engelbewaarder. Dit centrum is één van de tien lokale dorpsontmoetingen binnen de gemeente. Het centrum drijft op vrijwilligers en er zijn activiteiten zoals dagbesteding voor ouderen en voorleesdagen. Koning Willem- Alexander ging met de vrijwilligers en met vertegenwoordigers van de gemeente in gesprek over hun samenwerking en de rol van De Engelbewaarder in de gemeenschap. Vervolgens bezocht de Koning Kasteel De Keverberg in Kessel, dat bijna vijf jaar geleden, na een grote restauratie en herbouw, werd heropend. Het project werd gerealiseerd door brede maatschappelijke steun en inzet. Koning Willem-Alexander sprak met mensen die een rol hebben gespeeld en nog steeds spelen bij de herbestemming van het Kasteel, dat nu vooral wordt gebruikt als evenementenlocatie en een belangrijke functie vervult in de lokale gemeenschap. Ook waren vertegenwoordigers van burgerinitiatieven uit andere dorpen betrokken om te spreken over hun projecten en de betrokkenheid daarbij van de Gemeente. WERKBEZOEK KONING WILLEM-ALEXANDER MET STAATSSECRETARIS BLOKHUIS BIJ DAK- EN THUISLOZENOPVANG IN WEERT Zijne Majesteit de Koning heeft dinsdag 21 januari 2021 samen met Staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in Weert een werkbezoek gebracht in het kader van opvang voor dak- en thuislozen en dagbesteding. De Koning en de Staatssecretaris bezochten in Weert het Zelfregiecentrum (ZRC). Het ZRC is opgezet om dak- en thuislozen op een laagdrempelige manier te helpen. Zij kunnen hier zeven dagen per week terecht voor een praatje, hulp, of om toegang te krijgen tot de opvang. Samen met een professional wordt gewerkt aan regie over het eigen leven. Aansluitend bezochten Koning Willem-Alexander en de Staatssecretaris een opvanghuis waar zij spraken met de beheerder en (ex-) bewoners over hoe dakloosheid kan ontstaan, wat nodig is om dak- en thuislozen goed te helpen en hoe zij deze nieuwe vorm van opvang in de praktijk ervaren. Tot slot werd de Huiskamer - voorheen de centrale opvang in Weert - bezocht waar onder andere de krapte op de woningmarkt ter sprake kwam. KONINGSDAG 2020 MAASTRICHT EN KONINGSDAGCONCERT EN ANDERE EVENEMENTEN AFGELAST Alle voorbereidingen ten spijt hebben de gemeente Maastricht en de Provincie Limburg besloten om de viering van Koningsdag 2020 in Maastricht geen doorgang te laten vinden. Reden is dat de impact van de maatregelen op de voorbereidingen om het coronavirus te bestrijden zo groot was dat het programma niet gerealiseerd kon worden zoals beoogd. Ook het Koningsdagconcert dat was gepland voor 6 april is niet doorgegaan. De uitnodiging aan de Koning en zijn familie om Koningsdag in Maastricht samen met de regio Zuid-Limburg te vieren is uiteraard blijven staan, maar dan op een later moment. BEZOEK KONING WILLEM-ALEXANDER AAN REVALIDATIECENTRUM ADELANTE IN HOENSBROEK Zijne Majesteit de Koning heeft dinsdagmiddag 19 mei 2021 een bezoek gebracht aan revalidatiecentrum Adelante in Hoensbroek. Het bezoek vond plaats in het kader van de uitbraak van het coronavirus (COVID-19). Het bezoek begon met een toelichting op de revalidatiezorg van coronapatiënten. Vervolgens sprak de Koning met behandelaars en een patiënt die inmiddels is ontslagen van de geïsoleerde corona-afdeling. Aansluitend bracht de Koning een kort bezoek aan patiënten die in dagbehandeling zijn en patiënten die in de sporthal bezig waren met 97

97 fysiotherapie. Daarna ging Koning Willem-Alexander in gesprek met diverse experts over de inrichting van de nazorg voor coronapatiënten. Tot slot sprak de Koning een voormalige coronapatiënt en zijn partner. WERKBEZOEK KONING WILLEM- ALEXANDER AAN ONDERNEMERS MET CONTACTBEROEPEN IN STEIN Zijne Majesteit de Koning heeft dinsdagmiddag 19 mei 2021 in Stein een werkbezoek gebracht aan ondernemers met contactberoepen. Het bezoek vond plaats in het kader van de uitbraak van het coronavirus COVID-19. De Koning bezocht in winkelcentrum Stein een kapper, opticien, nagelstudio en fysiotherapeut. De ondernemers hebben contactberoepen en waren na een periode van gedwongen sluiting - per 11 mei begonnen aan een herstart van hun bedrijf gedurende de coronapandemie. De Koning sprak met hen onder meer over de periode dat de onderneming gesloten was, de financiële gevolgen, onzekerheden over de toekomst en over het omgaan met de nieuwe protocollen sinds de herstart. BIJWONEN KONING WILLEM- ALEXANDER VAN MEMORIAL DAY 2020 IN MARGRATEN Koning Willem-Alexander was ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding van Nederland op 24 mei 2020 aanwezig bij Memorial Day op de Amerikaanse Begraafplaats Margraten. Vanwege de uitbraak van het coronavirus COVID-19 werd de herdenking dit jaar in aangepaste verkorte vorm gehouden, zonder publiek. De ceremonie werd live uitgezonden op tv en was ook als livestream te volgen voor familie van gesneuvelden in de VS. Tijdens Memorial Day herdenken de Verenigde Staten jaarlijks op de laatste maandag in mei al hun omgekomen militairen. De herdenkingsbijeenkomst in Margraten vindt traditiegetrouw plaats op de zondag ervoor. De Koning heeft tijdens deze herdenkingsbijeenkomst in Margraten de eerste krans gelegd. Tijdens de herdenking hielden ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland Pete Hoekstra en ikzelf een korte toespraak. Ook Minister Ank Bijleveld van Defensie was bij de herdenkingsplechtigheid aanwezig. Na de ceremonie sprak Koning Willem-Alexander met de hoofdopzichter van de American Battle Monuments Commission in Margraten en met een Nederlandse gezin dat een graf van een Amerikaanse soldaat heeft geadopteerd. Zij onderhouden contact met de Amerikaanse nabestaanden van de omgekomen soldaat en leggen regelmatig bloemen op het graf. onderwerpen/jaaroverzichtkoninklijk-huis/jaaroverzichtkoninklijk-huis-2020/mei-2020 ONTVANGSTEN AMBASSADEURS EN OVERIG GASTHEERSCHAP Als goede gastheer én om relaties met externe organisaties op warme wijze te onderhouden, maakt het provinciaal bestuur regelmatig gebruik van het Gouvernement als sfeervol en passend decor. Door bezoekers te verwelkomen vanuit verschillende groeperingen, van verschillende leeftijden en van diverse nationaliteiten, maken we van het Gouvernement een waar Huis van Limburg. In tegenstelling tot voorgaande jaren zijn door de coronapandemie echter de meeste recepties, ontvangsten en conferenties geannuleerd. Wél ben ik nog in de gelegenheid geweest om in 2020 de ambassadeur van Armenië, de heer Tigran Balayan, in het Gouvernement fysiek te mogen ontvangen. Deze ontvangst stond in het teken van een persoonlijke kennismaking en van het investeren in een gedegen, diplomatiek netwerk. Daarnaast heb ik - zij het digitaal - kennis gemaakt met de pas aangetreden Nederlandse ambassadeur in België; de heer Pieter Jan Kleiweg de Zwaan. Daarbij zijn diverse relevante internationale onderwerpen de revue gepasseerd. Ook denk ik met plezier terug aan de uitreiking van de Gouverneurspenning aan mijn afscheidnemende oud-collega de heer Herman Reynders én aan de ontmoeting met de nieuwe Gouverneur van Belgisch Limburg, de heer Jos Lantmeeters. Zonder andere bezoeken tekort te doen, heb ik als vertegenwoordiger van de Provincie Limburg ook diverse andere hoogwaardigheidsbekleders mogen begroeten. Zo denk ik met voldoening terug aan de kennismaking met Generaal Vollmer, de nieuwe commandant van NATO Allied Joint Force Command 98

98 Brunssum. 99

99 100 Bestuurlijke integriteit / Weerbare overheid

100 TAKEN EN INZET GOUVERNEUR Als Commissaris van de Koning heb ik een zorgplicht voor het bevorderen van integriteit in het openbaar bestuur. Tevens is in de wet vastgelegd, dat ik een adviserende en bemiddelende rol heb bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen binnen een Gemeente of wanneer bij een Gemeente de bestuurlijke integriteit in het geding is. Mijn rol op het gebied van de integriteitsbevordering strekt zich uit over de ambtelijke en de politiek bestuurlijke integriteit in onze eigen organisatie en tevens ten aanzien van het openbaar bestuur in Limburg. Ook de thema s Weerbare Overheid en de wet BIBOB behoren tot mijn aandachtsgebied. JAARVERSLAG INTEGRITEIT Integriteit is een basisvoorwaarde voor goed openbaar bestuur. Omdat de Provincie veel waarde hecht aan het thema, publiceren wij sinds 2019 een afzonderlijk jaarverslag Integriteit. In dit jaarverslag zijn onze inspanningen en resultaten ten aanzien van de ambtelijke integriteit, bestuurlijke integriteit en die van de Commissie Integriteit van Provinciale Staten gebundeld. We besteden veel aandacht aan het ontwikkelen, invoeren en uitvoeren van ons integriteitsbeleid langs de lijnen van preventie, morele oordeelsvorming en handhaving. commissaris-koning/integriteit/ AMBTELIJKE INTEGRITEIT In het afgelopen jaar is de doorontwikkeling van het 101

101 ambtelijk integriteitsbeleid, gericht op het vergroten van de integriteitsvolwassenheid van onze organisatie, voortgezet. In 2020 is een nieuwe gedragscode Integriteit vastgesteld. Deze Gedragscode Goed Ambtelijk Vakmanschap is naar aanleiding van de invoering van de nieuwe Ambtenarenwet ontwikkeld en ingevoerd. Het is een belangrijk instrument om gewenst gedrag te stimuleren en het legt uit welke beginselen ten grondslag liggen aan goed en integer ambtelijk handelen. De serious game Zuivere Koffie ondersteunt de ontwikkeling van de eigen morele oordeelsvorming en vergroot daarbij het integriteitsbewustzijn. POLITIEK-BESTUURLIJKE INTEGRITEIT Het thema integriteit stond in 2020 volop in de belangstelling. In Provinciale Staten hebben verschillende bijeenkomsten plaatsgevonden in het kader van de meerjarige integriteitsbevordering. Ook heb ik diverse kennismakingsgesprekken met nieuwe Statenleden gevoerd, waarbij het onderwerp integriteit ter sprake kwam. Met inachtneming van de aanbevelingen van een advies van de Zuidelijke Rekenkamer is de aandacht voor het thema Schijn van belangenverstrengeling meegenomen in de ontwikkeling van de nieuwe gedragscode voor Gedeputeerde Staten. LIMBURGSE SAMENWERKING In Limburg werken de Provincie, de gemeenten en het waterschap samen op het gebied van integriteitsbevordering in het openbaar bestuur. Ik ben voorzitter van de Limburgse Stuurgroep integriteit. Eind november 2020 heb ik de eerder genoemde serious game Zuivere Koffie, ten overstaan van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister van Justitie en Veiligheid gelanceerd. Deze game, door het samenwerkingsverband ontwikkeld en openbaar beschikbaar gesteld via de reguliere appstores, biedt aan alle ambtenaren en bestuurders in Nederland een unieke oefenmogelijkheid met betrekking tot het thema integriteit. Het gezamenlijk ontwikkelde Limburgse integriteitsbeleid wordt op de onlangs vernieuwde website nl aan bestuurlijk Nederland ter beschikking gesteld. Behalve het bieden van handelingsperspectief aan ambtenaren en bestuurders op het gebied van integriteit door het ontwikkelen van regelingen en best practices en het stimuleren van kennisoverdracht, is er tevens aandacht voor het ontwikkelen van morele oordeelsvorming. HET OPENBAAR BESTUUR IN LIMBURG De 31 Limburgse Gemeenten kunnen de bestuurlijke opgaven naar mijn mening goed aan. Ik heb geen reden om te twijfelen aan het functioneren van de Gemeenten, ondanks de toename op de druk op het openbaar bestuur in het algemeen en de bestuurders in het bijzonder. Uit de Monitor Integriteit en Veiligheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is gebleken dat de afgelopen jaren 35 procent van de politieke ambtsdragers te maken heeft gehad met agressie of geweld. Ook in Limburg ontkomen wij niet aan deze in mijn ogen volkomen onacceptabele ontwikkeling. Omkoping, agressie en intimidatie horen niet thuis in onze samenleving. BESTUURLIJKE ONDERMIJNING Om deze vorm van bestuurlijke ondermijning tegen te gaan, vraag ik onverminderd aandacht voor de bestrijding van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Ik zet mij in om onze democratische waarden en normen te beschermen tegen deze vorm van criminaliteit. Met behulp van instrumenten en maatregelen die door onze partners vanuit het programma Weerbaar Bestuur zijn ontwikkeld, zorg ik voor een gepaste aanpak, indien de veiligheid of onafhankelijk van het bestuur of van individuele bestuurders in het geding komt. Helaas is dit ook in 2020 aan de orde geweest. In het kader van het versterken van de weerbaarheid van de overheid heb ik in de provincie aandacht gevraagd voor de door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ontwikkelde hernieuwde Handreiking integriteitstoetsing van kandidaten voor decentrale politieke partijen. De handreiking is bedoeld om een bijdrage te leveren aan het vergroten van het integriteitsbewustzijn bij (kandidaat) politieke ambtsdragers en hun politieke partij en het in beeld brengen van integriteitsrisico s. Daartoe bevat de handreiking een toolbox met praktisch uitgewerkte instrumenten voor de werving en selectie van politieke ambtsdragers door decentrale politieke partijen. 102

102 WETGEVING Door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is wetgeving in ontwikkeling waardoor de bestuurlijke integriteit wordt versterkt. De integriteitseisen die aan een bestuurder mogen worden gesteld, worden uitgebreid met een verplichte risicoanalyse aangevuld met een recente Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Ook wordt de positie van de Commissaris van de Koning versterkt om op te treden wanneer er bij Gemeenten bestuurlijke problemen zijn of indien de integriteit in het geding is. Zo krijgt de Commissaris van de Koning de bevoegdheid om vergaderingen van de gemeenteraad (of raadscommissies) achter gesloten deuren of vergaderingen van het college bij te wonen. Het vertrouwen dat de burger mag hebben van het openbaar verstuur wordt hierdoor versterkt. BIBOB Om de weerbaarheid van onze eigen organisatie te vergroten, zet ik onverminderd in op de toepassing van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur. Dit instrument geeft de mogelijkheid personen of organisaties aan wie wij bijvoorbeeld subsidies of een vergunning verlenen te screenen op integriteit. Hiermee wordt voorkomen dat de Provincie onbedoeld - direct of indirect - criminele activiteiten zou faciliteren. Het is een uitstekend middel gebleken om ondermijning tegen te gaan. 103

103 104 Bemiddelingen / Ombudsfunctie

104 De Commissarissen van de Koning in de Nederlandse provincies vervullen een soort ombudsfunctie. Ik zie mijn rol bij verzoeken om hulp en/of bemiddeling door burgers in hun conflict met de overheid, als een vorm van mediation. Hierbij bied ik burgers een luisterend oor en - waar mogelijk - handelingsperspectief. Er is geen wettelijke grondslag voor deze ombudsfunctie. LUISTEREND OOR Ook in 2020 hebben circa vijftien burgers en organisaties zich tot mij gewend. Dit jaar hadden diverse bemiddelingsverzoeken betrekking op de gevolgen van de wereldwijze coronapandemie voor burgers. In andere gevallen ging het om conflicten of vragen op het gebied van ruimtelijke ordening, veiligheid of sociale zekerheid. Hierbij ging het bijvoorbeeld om vergunningsaanvragen of een verzoek tot handhaving. Ook bestuurlijke onderwerpen, vragen over democratische processen en hulpvragen vanuit maatschappelijke organisaties passeerden de revue. Een regelmatig terugkerende klacht in alle hulpverzoeken is dat mensen zich niet gehoord voelen. Het bieden van een luisterend oor kan voor velen al verhelderend werken. Het luisterend oor is er minder als het zaken betreft waar politieke Provinciale besluitvorming aan de orde is. Ik kan niet als een soort van beroepsinstantie besluiten van PS of GS corrigeren. Daartoe moeten andere wegen worden bewandeld. HOOR EN WEDERHOOR Wanneer aan mij een verzoek wordt voorgelegd, pas ik uiteraard hoor en wederhoor toe. Dit op basis van de bepalingen van de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB). Ik ga dus ook te rade bij de burgemeester van de betreffende Gemeente of andere instanties, om zijn/haar opvattingen over een zaak te horen. Daar waar nog bezwaar- en beroepsmogelijkheden open staan of wanneer een rechter al uitspraak heeft gedaan, is er voor mij geen bemiddelende rol weggelegd. Vanuit mijn ombudsfunctie onderhoud ik ook contacten met de Nationale Ombudsman. Waar mogelijk zal ik degene die mijn hulp inroept steeds verwijzen naar mogelijke wegen die nog te bewandelen zijn. Het komt regelmatig voor dat klagers brieven naar mij blijven schrijven, ondanks het feit dat ik hen heb medegedeeld dat ik niets voor hen kan betekenen. Doorgaans bevindt een dergelijke kwestie zich onder de rechter of heeft deze dan al een uitspraak gedaan. Veel burgers hebben hun hoop op mij gevestigd als laatste strohalm, waarbij zij de verwachting hebben dat ik de problematiek kan oplossen. Ik kan echter geen juridische besluiten ongedaan maken. Ik stel vast dat de casus die men aan mij aandraagt, voor velen hun leven is gaan beheersen. Terdege ben ik mij ervan bewust dat een antwoord van mij soms niet de gemoedsrust of oplossing biedt die men zoekt. Desondanks is het voor mij belangrijk om altijd een handelingsperspectief te bieden. ONVERWIJLDE BIJSTAND Een bijzondere soort van bemiddelingsverzoeken zijn de verzoeken om onverwijlde bijstand. Hier is wel sprake van een wettelijke taak. Deze is vastgelegd in artikel 81 van de Participatiewet. In het geval het College van Burgemeester en Wethouders van een Gemeente de Participatiewet niet of te summier heeft toegepast, kan ik besluiten om alsnog bijstand te verlenen. Maar dit kan alleen als naar mijn oordeel de noodzaak tot onverwijlde bijstand aanwezig is. Het moet hier nadrukkelijk gaan om een situatie van broodnood. De bijstand bestaat uit een voorschot, in de vorm van een renteloze lening. In 2020 heb ik diverse verzoeken hiervoor ontvangen. 105

105 106 Defensie en veteranen

106 DEFENSIE De samenwerking met de krijgsmacht maakt onderdeel uit van mijn ambtsinstructie als Commissaris van de Koning. Vanuit deze taak heb ik contacten met diverse vertegenwoordigers van defensie c.q. krijgsmacht, zoals de Chef Militair Huis (van Zijne Majesteit de Koning), de Regionaal Militair Commandant regio Zuid, Commandant van Allied JFC Brunssum en de Gouverneur der Residentie (Commandant Koninklijke Marechaussee) en de Gouverneur van de Hoofdstad (plaatsvervangend Commandant Landstrijdkrachten). In dit kader heb ik kennisgemaakt met Generaal Vollmer, de nieuwe commandant NATO Allied Joint Force Command Brunssum. Vanuit mijn rol als Commissaris van de Koning in Limburg ben ik aanwezig geweest bij Memorial Day, de herdenking bij het Nationale Indië Monument en bij de Limburgse Veteranendag. Vanwege de coronapandemie kreeg ook dit onderdeel van mijn activiteiten een andere invulling dan in voorgaande jaren. Herdenkingen vonden plaats, maar zonder de veteranen die we juist op die momenten willen herdenken en eren vanwege de kwetsbare doelgroep waartoe zij (vaak) behoren, en zonder publiek. Gelukkig was er meestal wel veel media-aandacht. LIMBURGSE JAGERS LIMBURGSE JAGERS Het Regiment Limburgse Jagers is een van de oudste regimenten van het Nederlandse leger. De geschiedenis van het regiment in Limburg gaat terug naar 1813, toen het werd opgericht als Regiment van Phaff, aan het eind van de Franse bezetting van Nederland. Het Regiment voelt zich van oudsher sterk verbonden met Limburg. Met de verplaatsing van het regiment naar Oirschot in 2015, is er een einde gekomen aan de territoriale verbondenheid met Limburg. Het herdenkingsmonument van het Regiment staat evenwel sinds 2018 op een stuk grond waarvan de Provincie Limburg het erfpacht van heeft verworven. Sindsdien is de verbondenheid met Limburg alleen maar verder verstevigd. Ik probeer regelmatig herdenkingen en beëdigingen van dit Regiment bij te wonen. Het Regiment draagt de Erepenning van de Provincie Limburg en ik heb in 2019 het predicaat Limburgse Jager van Verdienste mogen ontvangen tijdens het Diner de Corps van het Regiment Limburgse Jagers. Ook in 2020 heb ik dit diner bijgewoond. De beëdigingsceremonies van nieuwe Limburgse Jagers vinden plaats in Limburg en op 12 februari 2020 heb ik de beëdigingsceremonie voor nieuw geplaatste militairen van de Limburgse Jagers in Valkenburg bijgewoond. Tijdens de coronapandemie heb ik in juli 2020 via een digitale verbinding deelgenomen aan het Limburgs Saamhorigheidsmoment dat voor de Limburgse militairen was georganiseerd die bijdragen aan de NAVO Missie Resolute Support te Afghanistan. Een mooi initiatief dat ten tijde van de coronapandemie een bijdrage leverde aan het onderhouden van contact en verbondenheid. VETERANEN Een speciaal onderdeel van mijn activiteiten betreft het contact met veteranen in het kader van Eren en Gedenken. In Limburg staan we bewust stil bij de tomeloze inzet van hen die zich voor de vrede en veiligheid hebben ingespannen. Vanwege de coronapandemie kreeg ook dit onderdeel van mijn activiteiten een andere invulling dan in voorgaande jaren. Denk hierbij aan de herdenkingen zoals eerder genoemd, maar ook aan de lustrumviering van de BNMO-Limburg eind augustus

107 108 Stikstofproblematiek

108 RIJKSTAAK In mei 2019 deed de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State een belangrijke uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Het PAS mocht niet langer als basis worden gebruikt voor het verlenen van toestemming voor activiteiten die extra stikstofuitstoot veroorzaken. Op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau wordt nu opnieuw bekeken hoe moet worden omgegaan met vergunningen voor bijvoorbeeld bouwen, wegen of veebedrijven. Belangrijk aandachtspunt is dat de Commissarissen vanuit deze Rijksrol niet treden in de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten. Soms is dit nog niet zo eenvoudig, vanwege mijn dubbelrol als voorzitter van Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten. In de aanpak van de Stikstofproblematiek heeft het Kabinet op 4 oktober 2019 besloten de Commissarissen van de Koning als rijksorgaan te vragen om zorg te dragen voor een zorgvuldig proces en voor de verbindingen in de gebiedsgerichte aanpak. In het bijzonder is het mijn taak om hierbij ook te letten op de voortgang, het signaleren van knelpunten (ook landsgrensoverschrijdend) en op het betrekken van verschillende nationale en decentrale belangen. Ook is het de taak van de Commissaris om Gemeenten aan te sporen in het nemen van hun verantwoordelijkheden. In het kader van deze taken ben ik aanwezig geweest bij vergaderingen van de Provinciale Regietafel Stikstof en is deze rol besproken in overleggen met de twaalf Commissarissen van de Koning. Ook nam ik deel aan een overleg met de Vlaamse Overheid in de Nederlandse ambassade te Brussel. 109

109 110 Limburgse Regietafel Vluchtelingen en Integratie

110 MIGRATIE IN LIMBURG In Limburg zijn we zeker niet onbekend met migratie. In de Limburgse mijnen werkten Polen, Italianen en Nederlanders gebroederlijk samen. Ook nu nog telt Limburg vele nationaliteiten. Internationale werknemers werken volop in cruciale sectoren, zoals de landbouw en de logistiek. Mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld vinden een veilig thuis in Limburg. De Provincie Limburg staat voor een inclusieve, open en participatieve samenleving. Waar mogelijk leveren wij een bijdrage om de integratie van nieuwkomers te bevorderen. De Limburgse Regietafel Vluchtelingen en Integratie zet zich in voor de groep vluchtelingen en statushouders en heeft aandacht voor huisvesting, veiligheid, gezondheid, sociaal welbevinden, integratie, onderwijs en participatie. Ik ben vanuit mijn functie als Rijksheer, co-voorzitter van deze tafel. Dit doe ik samen met burgemeester Annemarie Penn-te Strake van Maastricht, die voorzitter is van de Vereniging Limburgse Gemeenten (VLG). Deelnemers aan de Limburgse regietafel zijn de Provincie, de arbeidsmarktregio s, het Centraal Orgaan voor de Opvang van Asielzoekers (COA) en de Vereniging Limburgse Gemeenten. Afgelopen jaar ging onze aandacht voornamelijk uit naar het bieden van voldoende opvangmogelijkheden voor vluchtelingen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft ons verzocht ondersteuning te bieden bij de realisatie van de benodigde opvang. De opvang van het Centraal Orgaan voor de Opvang van Asielzoekers (COA) wordt met de dag voller en het COA heeft zowel op de korte als op de lange termijn behoefte aan extra opvangcapaciteit. Wij zijn voortvarend aan de slag gegaan met dit verzoek en in Limburg zijn dientengevolge verschillende opvangplekken gerealiseerd. Momenteel worden bovendien nog een aantal kansrijke verkenningen beoordeeld en uitgewerkt door het COA. Daarnaast heeft de coronapandemie grote gevolgen voor de integratie en participatie van nieuwkomers. Inburgeringslessen vallen uit en door de coronamaatregelen is het moeilijk om kennis te maken met en deel te nemen aan de Limburgse samenleving. Samen met het Topteam Integratie Vluchtelingen Limburg, dat bestaat uit stakeholders uit het bedrijfsleven, woningbouwcorporaties, onderwijs, maatschappelijke organisaties en politie, zetten wij ons in voor deze groep. BEZOEK STAATSSECRETARIS BROEKERS-KNOL / SAMENWERKING RIJK Op woensdag 23 september 2020 heeft staatssecretaris Broekers-Knol van het Ministerie van Justitie en Veiligheid een bezoek gebracht aan Limburg. De staatssecretaris heeft kennis gemaakt met het Topteam Integratie Vluchtelingen Limburg en bezocht het asielzoekerscentrum in de gemeente Echt-Susteren. Ook ben ik -samen met burgemeester Penn-te Strake van Maastricht (als voorzitter Vereniging Limburgs Gemeenten)- in gesprek gegaan met staatssecretaris Broekers-Knol. Het was open en constructief gesprek over onder andere de Limburgse opgave ten aanzien van de opvang van vluchtelingen. Het COA en het Rijk zijn voor de Provincie Limburg betrouwbare partners op het dossier integratie. 111

111 112 Openbare Orde en Veiligheid

112 IN RETROSPECT In mijn jaarverslag over 2019 schreef ik, dat het vreemd voelt om terug te kijken op de periode vóór de coronapandemie. Dat gold en geldt nog steeds voor het thema openbare orde en crisisbeheersing. Tijdens een crisis wordt een maximaal beroep gedaan op de samenwerking binnen de veiligheidsregio s en de gemaakte afspraken tussen alle partners. In 2020 heeft de coronapandemie een extra zware last gelegd op de veiligheidsregio s, de burgemeesters, het verplegend personeel, de GGD, de politie, de BOA s en toezichthouders en andere direct betrokkenen. Ik heb grote waardering voor de inzet en het uithoudingsvermogen van alle betrokken partners. De gevolgen van de bestrijding van deze coronapandemie is in de hele maatschappij voelbaar. Iedereen smacht naar versoepeling van de crisismaatregelen. Hopelijk bieden de vaccinaties de stip aan de horizon waar we zo naar uitkijken en kunnen we langzaamaan overgaan tot normalisering van ons leven. RIJKSTAAK RAMPENBESTRIJDING EN CRISISBEHEERSING Samen met de Inspecteur Justitie en Veiligheid zie ik toe op het functioneren van de twee Limburgse veiligheidsregio s. Op grond van de Wet Veiligheidsregio en mijn ambtsinstructie voer ik deze werkzaamheden uit als Rijksorgaan. In februari 2020 werden de eerste coronabesmettingen in Limburg vastgesteld. De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is verantwoordelijk voor de bestrijding van een infectieziekte in de categorie A, waartoe COVID-19 behoort. De Minister bepaalt de maatregelen om een dergelijke infectieziekte te bestrijden. De Wet Publieke gezondheid is in dit geval van toepassing. De Minister heeft bepaald, dat de voorzitters van de Veiligheidsregio s belast werden met de handhaving van de door de Minister afgekondigde coronamaatregelen. Dat betekende dat eind februari 2020 werd opgeschaald naar de zogenoemde fase GRIP 4. Bevoegdheden van de burgemeesters ter bestrijding van een crisis gaan daarbij over op de voorzitter van de Veiligheidsregio s. In deze fase heb ik een toezichthoudende rol ter bevordering van de bestuurlijke samenwerking. Zo nodig kan ik, na overleg met de Ministers van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een aanwijzing geven. Tijdens de GRIP 4 fase woon ik de vergaderingen van het Regionaal Beleidsteam bij (zie Deel ll) Er was geen reden om een aanwijzing te geven. Ik heb niet alleen invulling gegeven aan mijn toezichthoudende rol. Ik heb de beide Limburgse Veiligheidsregio s (Limburg-Noord en Zuid-Limburg) ondersteund, daar waar dat werd gevraagd. Ik heb bijvoorbeeld (financiële) ondersteuning gegeven om juristen te kunnen inhuren om de vele (soms ingewikkelde) juridische vraagstukken te kunnen beantwoorden. Ik heb Provinciale bijstand verleend bij de handhaving van de coronamaatregelen, door de inzet van Provinciale BOA s en toezichthouders mogelijk te maken. Wij hebben ook op andere manieren, bijvoorbeeld publicitair en door matrixborden te regelen, de Veiligheidsregio s ondersteund. Voor de burgemeesters en de voorzitters van de Veiligheidsregio s ben ik een klankbord om hen te ondersteunen in hun taken en rollen in deze crisis. De afstemming en samenwerking tussen de beide Veiligheidsregio s in Limburg heeft daarbij mijn bijzondere aandacht. Met cofinanciering ondersteun ik het INTERREG-project PANDEMRIC, dat de voordelen onderzoekt van grensoverschrijdende samenwerking ten tijde van een pandemie of een grootschalige uitbraak van een infectieziekte. Meer informatie over dit project vindt u hier: pandemric.info/nl/pandemricexamines-the-benefits-ofeuroregional-cooperation-duringhealth-crises-nederlands/. Immers, de landelijke maatregelen hadden het ongewenste effect dat het dagelijkse leven, dat zich grensoverschrijdend afspeelt, zo goed als stil kwam te liggen. Zo werden bijvoorbeeld grensoverschrijdende familierelaties verstoord en werd het woon-werkverkeer ernstig bemoeilijkt. Ik heb mij, samen met de voorzitters van de Veiligheidsregio s, de ambassadeurs van Nederland en België, de Belgische Gouverneurs en de Commissarissen van de Koning van Zeeland en Noord-Brabant, intensief ingezet om de gevolgen van de landelijke maatregelen onder de aandacht te brengen. Wij hebben op die manier bereikt dat de Belgisch-Nederlandse grens niet meer volledig gesloten zou 113

113 worden. Daarnaast heb ik intensief contact met de Duitse partners om de gevolgen voor het grensgebied met Duitsland te bespreken, mede namens de Nederlandse grensprovincies. Duitsland heeft zijn grenzen met Nederland niet gesloten, al golden wel beperkende maatregelen voor het grensverkeer. Op 1 december 2020 is de Tijdelijke Wet Coronamaatregelen in werking getreden. Per die datum is formeel de GRIP 4-fase afgeschaald en zijn bevoegdheden terug gegaan naar de burgemeesters. Informeel blijft sprake van de GRIP 4 structuur, om op deze manier regionaal te kunnen blijven samenwerken. Ik blijf ook na 1 december 2020 in deze structuur nauw betrokken. BEZOEK AAN HERKENBOSCH NA EVACUATIE INWONERS TIJDENS DE BRAND IN DE MEINWEG Tijdens de grote natuurbrand in De Meinweg, waarbij in vier dagen tijd ongeveer 200 hectare aan natuurgebied verloren ging, zijn onder meer manege Venhof, vakantiepark Elfenmeer en woonwijk Reewoude ontruimd. Omdat de brand aanhield, is op 21 april zelfs besloten tot evacuatie van álle inwoners van Herkenbosch. Allereerst zijn de bewoners van de zorginstellingen Bosscherhof (De Zorggroep) en Guldendreef (Pergamijn) geëvacueerd. De dag erna (op 22 april) is de rest van de gemeenschap geëvacueerd. Deze evacuatie was niet alleen uniek vanwege de grote omvang, maar bleek een éxtra grote uitdaging te zijn vanwege alle beperkende coronamaatregelen. Op 22 april heb ik een kort bezoek gebracht aan één van de opvanglocaties om de inwoners van Herkenbosch, de hulpdiensten en de burgemeester van Roerdalen een hart onder de riem te steken. Ik heb groot respect voor de wijze waarop deze stressvolle operatie is verlopen, chapeau! WERKBEZOEK STAATSSECRETARIS KNOPS AAN DE MEINWEG IN HET KADER VAN GRENSOVERSCHRIJDENDE SAMENWERKING Samen met burgemeester De Boer-Beerta heb ik op 12 augustus 2020 Staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ontvangen tijdens zijn werkbezoek aan Limburg. Zijn werkbezoek aan het natuurgebied De Meinweg stond in het teken van grensoverschrijdende samenwerking op het vlak van natuurbrandpreventie en natuurbrandbeheersing. In de afgelopen jaren is door Provincie Limburg stevig ingezet op dit onderwerp. Zo ben ik medefinancier van het INTERREGproject Natuur- en Bosbrandpreventie in de euregio rijn-maas noord. Dit project besteedt bijzondere aandacht aan het gezamenlijk inventariseren van risico s in de Nederlands- Duitse natuurgebieden, het nemen van gezamenlijke preventieve maatregelen, samen oefenen en aan het gezamenlijk informeren van de burgers in deze grensregio. Deze inspanningen hebben tijdens het blussen van de grote brand in De Meinweg (van 20 tot 24 april) hun vruchten afgeworpen. De samenwerking tussen de Nederlandse en Duitse brandweerkorpsen en de operationele leiding verliep goed. Ook bleek het innamepunt voor het grootwatertransport bij de Effelder Waldsee van grote waarde. Om te borgen dat deze grensoverschrijdende samenwerking de komende jaren wordt voortgezet en wordt verdiept, heb ik samen met gedeputeerde Brugman besloten een extra subsidie van ongeveer euro beschikbaar te stellen voor een Provinciaal Ketenadviseur Natuurbrandbeheersing. 114

114 115

115 HANDHAVING OPENBARE ORDE Ik heb een toezichthoudende rol als het gaat om het beleid van de burgemeester, alsook de taken en rollen van de betrokken Rijksfunctionarissen, bij (dreigende) verstoringen van de openbare orde die een gemeente overstijgend effect hebben. Mijn rol vervul ik in beginsel op afstand, maar met grote betrokkenheid. Om mijn rol adequaat te kunnen vervullen, moet ik goed geïnformeerd zijn over diverse ontwikkelingen. Om mijn zogenoemde informatiepositie te borgen, heb ik structureel overleg met de Hoofdofficier van Justitie, de regioburgemeester en met de chef van de politie-eenheid Limburg, zowel apart als gedrieën.. NOODVERORDENING In 2020 heb ik drie noodverordeningen getoetst op subsidiariteit en proportionaliteit. In het kader van de handhaving van de coronamaatregelen hebben de Limburgse voorzitters van de Veiligheidsregio s tijdens de GRIP 4-fase noodverordeningen afgekondigd. Deze worden, conform de Wet Veiligheidsregio s niet aan mij ter toetsing voorgelegd. GRENSOVERSCHRIJDENDE SAMENWERKING OP VLAK VAN CRIMINALITEITSBESTRIJDING In het kader van INTERREGproject EMR EYES heb ik aan Universiteit Maastricht opdracht gegeven met de daarbij benodigde financiële ondersteuning, om een wetenschappelijk onderzoek te doen naar het drugsgerelateerde, criminele businessmodel. Centrale vraag in dit onderzoek is hoe criminelen gebruik (beter gezegd: misbruik) maken van de grensligging om zichzelf te verrijken ten koste van de veiligheid in de samenleving. Met name voor de politie en justitie in onze grensregio is het van groot belang om meer inzicht krijgen in druggerelateerde criminele bewegingen. Op verzoek van de politiediensten in Euregio Maas Rijn staan deze onderzoeksvragen centraal: Hoe zien de criminele samenwerkingsverbanden in de Euregio Maas-Rijn die zich bezighouden met drugsgerelateerde activiteiten? 116

116 Welke drugsgerelateerde activiteiten worden er in de Euregio Maas Rijn aan de dag gelegd? Zijn er specifieke deelgebieden in deze euregio aan te wijzen waar drugsgerelateerde activiteiten van criminele ondernemers zich concentreren? In welke mate en op welke manier worden de modi operandi en het verdienmodel van criminele ondernemers in deze Euregio beïnvloed door de aanwezigheid van de grens? Wat is er bekend over de criminele opbrengsten van deze verboden activiteiten en waar komen deze opbrengsten uiteindelijk terecht? Welke implicaties (barrières) hebben de antwoorden van bovenstaande vragen voor de beleidsontwikkeling en de aanpak van grensoverschrijdende druggerelateerde ondermijnende criminaliteit? Uiteraard vindt de uitvoering van dit onderzoek plaats in nauwe samenwerking met de betrokken veiligheidsdiensten. Eind 2021 wordt dit onderzoek afgerond met een rapport van bevindingen, conclusies en aanbevelingen. Deze onderzoeksresultaten zullen onder meer gebruikt worden om een structurele barometer (monitor) op te zetten die inzicht geeft in de actuele bewegingen en veranderingen binnen de georganiseerde en ondermijnende criminaliteit. Dit heeft als doel dat overheden en veiligheidsdiensten hier tijdig op kunnen inspelen. Op deze wijze vervul ik een faciliterende en ondersteunende rol in de doorontwikkeling van de gezamenlijke aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit. AMBASSADEURSCHAP BEWEGING LIMBURG TEGEN KINDERMISHANDELING In 2020 hebben door de maatregelen naar aanleiding van de coronapandemie helaas geen ambassadeursbijeenkomsten van de Beweging Limburg tegen Kindermishandeling plaatsgevonden. Als voorzitter van de Beweging Limburg tegen Kindermishandeling en vanuit de Sociale Agenda hebben we ons natuurlijk wel gezamenlijk ingezet voor onze jongeren in deze bijzonder ingewikkelde periode. Zo hebben we bijvoorbeeld extra aandacht besteed aan het kenbaar maken van hulplijnen bij huiselijk geweld en depressieve gevoelens. De Beweging Limburg tegen Kindermishandeling is in 2014 ontstaan naar aanleiding van een overleg over de noodzaak om te investeren in een brede aanpak van (het voorkomen van) kindermishandeling in Limburg. In 2020 waren er negentien Limburgse bestuurders als ambassadeur aan deze missie verbonden. De ambassadeurs zijn burgemeesters en wethouders, maar ook bestuurders uit het onderwijs en de zorg of vertegenwoordigers van politie en Openbaar Ministerie. Gezamenlijk zet dit brede, interdisciplinaire netwerk zich in om kindermishandeling in Limburg terug te dringen én te voorkomen. Dit doen de ambassadeurs door op persoonlijke titel aandacht te vragen voor kindermishandeling, door kennis van de aanpak van kindermishandeling tijdens ambassadeursbijeenkomsten met elkaar te delen en door gezamenlijk nieuwe projecten en pilots in gang te zetten. De agenda voor de ambassadeursbijeenkomsten wordt dus gevuld met onderwerpen die door de ambassadeurs zelf zijn aangedragen. De gedeputeerde Sociale Agenda is ook lid van deze beweging. Met mijn voorzitterschap van de Beweging Limburg tegen Kindermishandeling ondersteun ik het werk dat de ambassadeurs verzetten van harte. Immers, jaarlijks worden nog altijd Limburgse kinderen met kindermishandeling en huiselijk geweld geconfronteerd. En deze ervaringen kunnen levenslange gevolgen hebben voor een kind. Verschillende onderzoeken tonen aan dat kindermishandeling van invloed is op de ontwikkeling van de hersenen en op de lichamelijke ontwikkeling van kinderen. Daardoor kunnen er op latere leeftijd bijvoorbeeld gedragsproblemen en psychische problemen ontstaan. Er is zelfs geconstateerd dat volwassenen die als kind mishandeld zijn, vaker lijden aan chronische aandoeningen, zoals diabetes, astma en hart- en vaatziekten. Daarom is het van belang dat we in gezamenlijkheid blijvend aandacht vragen en te houden voor dit onderwerp. 117

117 Interprovinciaal Overleg (IPO) Herstel Regionale Economie na Covid-19 lockdown periode Dynamische agenda duurzaam herstel van de economie 118

118 VOORZITTER Het Interprovinciaal Overleg (IPO) is de vereniging van de twaalf Provincies met een bestuur en een Algemene Vergadering. Sinds 2018 ben ik voorzitter van het IPO. Het IPO maakt zich sterk voor een slagvaardig en resultaatgericht Provinciaal bestuur. Het IPO fungeert allereerst als belangenbehartiger van de twaalf Provincies. Het biedt tevens een platform om kennis en ervaring uit te wisselen, gezamenlijke standpunten te bepalen en om nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Ik ben onafhankelijk voorzitter van dit overleg. HERSTELPLAN REGIONALE ECONOMIE De coronapandemie duurt lang en verdiept zich. Het herstellen van de economie gaat veel inspanningen vragen van bedrijven, burgers en overheden. In april 2020 begon het IPO al met werken aan het herstelplan Regionale Economie. In het herstelplan heeft het IPO de oproep gedaan aan het Rijk, de Gemeenten, de kennisinstellingen en het bedrijfsleven om de acties uit het herstelplan gezamenlijk op te pakken. In 2020 zijn de eerste belangrijkste stappen gezet in die samenwerking tussen Provincies, Gemeenten en het Rijk. De eerste versie van de uitvoeringsagenda is gereed en legt het accent op drie thema s: Ontwikkelkracht en innovatie (inclusief brede betrokkenheid van het MKB) VOORBEREIDINGEN KABINETSAANBOD Met de verkiezingen van 17 maart 2021 in het vooruitzicht, is het IPO in de tweede helft van 2020 gestart met de voorbereidingen op een nieuw kabinetsaanbod. De inzet is geweest om een dergelijk bod samen met de andere koepels te doen, met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW). Decentrale overheden zorgen immers dat het werk gedaan wordt. Decentraal - dicht bij de inwoner - komen alle opgaven samen. Daarom pakken we de opgaven in samenhang op. Dit doen we met partners die een bijdrage willen leveren. Over de voorwaarden die we hiervoor hebben geformuleerd in het aanbod richting een nieuw kabinet, waren we het in een vroeg stadium al over eens: evenwichtige bestuurlijke verhoudingen en evenwicht tussen taken, bevoegdheden en financiële middelen voor alle bestuurslagen. BIJZONDERE COMMISSIE STIKSTOF Vanwege het grote belang dat de Provincies hechten aan een voortgang in het stikstofdossier en de goede relatie met het Rijk, is er eind 2019 en onder mijn voorzitterschap een speciale bestuurlijke commissie (BC) Stikstof geformeerd, bestaande uit 12 gemandateerde gedeputeerden. Daaraan is de IPO vice-voorzitter, een CdK en een provinciesecretaris toegevoegd. Die met twee gedeputeerden een kerngroep vormen. Ik delegeer het voorzitterschap van de BC aan de vice-voorzitter, maar zit zelf wel de kerngroep voor. De kerngroep vergadert minimaal een keer per veertien dagen. Arbeidsmarkt (Human Capital) Gebiedsontwikkeling. 119

119 120 Euregio, Interreg, internationale zaken, coördinatie, internationale reizen en ontmoetingen, Working on Europe

120 KADER INTERNATIONALISERING In juni 2020 werd het Kader Internationalisering - vernieuwend verbinden over grenzen heen met Provinciale Staten besproken en vastgesteld. Daarin zijn de verschillende grensoverschrijdende aspecten van het Provinciaal beleid bijeengebracht. Het document is verder een leidraad voor de internationale koers en inzet van Limburg en het geeft aan hoe wij omgaan met internationale relaties en samenwerking op het niveau van buurregio s en -landen, met Europa en in de globale context. De internationale oriëntatie en de manier waarop wij omgaan met de samenwerking over de landsgrenzen heen is voor Limburg van grote betekenis. Limburg maakt vanwege haar ligging, zowel economisch als sociaal, immers onlosmakelijk deel uit van een regio die meerdere landen bestrijkt. De coronapandemie heeft het belang van grensoverschrijdende samenwerking en met name van open grenzen nog eens extra benadrukt. GRENSLANDCONFERENTIE EN GRENSLANDAGENDA Op 2 december 2020 vond in Duisburg de tweede Nederlands- Duitse Grenslandconferentie plaats, in aanwezigheid van Staatssecretaris Raymond Knops, verantwoordelijk voor grensoverschrijdende samenwerking en de Minister van Europese Zaken, Stephan Holthoff- Pförtner (Noordrijn-Westfalen). Met deze conferentie willen we de grensoverschrijdende samenwerking tussen Nederland en Noordrijn- Westfalen (NRW) nieuwe impulsen geven. De Provincie Limburg speelt hierbij een actieve rol. In de Grenslandagenda 2021 zijn de gezamenlijke prioriteiten voor het komende jaar vastgelegd. De gezamenlijke aanpak van de coronapandemie is daarbij één van de zwaartepunten. Doel is om ook op toekomstige pandemieën voorbereid te zijn zodat grenzen open kunnen blijven. Veiligheid is een nieuw thema in de Grenslandagenda Ik acht het een zeer goede zaak dat veiligheid een belangrijk onderwerp voor de burgers nu expliciet in deze Grenslandagenda is opgenomen. De Grenslandagenda is een echte samenwerkingsagenda, bottomup ontstaan in de grensregio en gevuld met concrete initiatieven. Door de verschillende onderwerpen gezamenlijk op te pakken, kunnen we als grensregio meer massa maken en de grensoverschrijdende samenwerking met steun vanuit Den Haag en Düsseldorf echt in beweging brengen. Voor de eerste keer werd tijdens de Grenslandconferentie de Grenslandprijs uitgereikt aan een bijzonder project voor de grensoverschrijdende samenwerking tussen NRW en Nederland. De prijs ging naar het project Sprich deine Nachbarsprache/Spreek je buurtaal. In dit project leren scholieren van 33 basisscholen aan weerszijden van de grens over elkaars buurtaal en cultuur. 121

121 EUREGIONALE SAMENWERKING Limburg maakt deel uit van drie euregio s: de Euregio Rijn-Waal, de euregio rijn-maas noord en de Euregio Maas-Rijn. Bij de laatste regio heb ik zitting in het bestuur en in de (algemene) vergadering. In 2020 zijn meestal digitaal vele zaken besproken, met als doel de euregionale samenwerking op deze onderwerpen te versterken en te stroomlijnen. Het ging onder meer over de euregionale arbeidsmarkt, grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van politie, justitie en natuurbeheer, buurtalen, de totstandkoming van een ICspoorverbinding vanuit Nederland naar Aken én het bevorderen van contacten en uitwisselingen tussen burgers onderling en tussen scholen. Verder hebben we een nieuwe structuur uitgewerkt waardoor Gemeenten hechter bij de grensoverschrijdende samenwerking binnen de Euregio Maas-Rijn worden betrokken. De Provincie Limburg vervult de rol van managementautoriteit bij de uitvoering van het Europese Interreg V-A-programma voor de Euregio Maas-Rijn (EMR). Vanuit het College van Gedeputeerde Staten ben ik hierbij het bestuurlijke aanspreekpunt. Het huidige Interreg V-A-programma loopt af en in 2020 is samen met alle betrokken overheden uit Nederland, België en Duitsland volop gewerkt aan het opzetten en vormgeven van het nieuwe programma voor de komende periode ( ). In het licht van de coronapandemie heeft het Interreg V-A-programma EMR in 2020 een bijzondere projectenoproep gelanceerd en steun gegeven aan grensoverschrijdende projecten die zich bezighouden met de bestrijding van deze pandemie. 3+3 In het 3+3-overleg kom ik samen met mijn collega Commissarissen van de Koning in de provincies Overijssel en Gelderland en met de Regierungspräsidentinnen van de aangrenzende drie Regierungsbezirke in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Centraal stonden in 2020 de thema s buurtalen en de positie van arbeidsmigranten in een grensoverschrijdende context. Daarnaast hielden we ons bezig met de voorbereiding van de Grenslandconferentie. VRIENDSCHAPSPROVINCIE SICHUAN Aan het begin van de coronapandemie, toen deze zich nog leek te beperken tot China, heeft de Provincie Limburg een donatie van ruim 300 high-end FFP2-mondmaskers gedaan aan Sichuan. Limburg en de Chinese provincie Sichuan hebben sinds 2014 een officiële vriendschapsband. Toen de coronapandemie Europa bereikte heeft Sichuan omgekeerd ruim maskers aan Limburg gedoneerd. Tijdens het hoogtepunt van de coronapandemie hebben de Provincie en Limburgse gemeenten van diverse Chinese overheids- en zakenrelaties donaties en aanbiedingen van leveranciers ontvangen. Zo waren er de bovengenoemde donaties van mondkapjes van Sichuan aan Limburg, van de stad Chengdu aan Maastricht, van de stad Maoming aan Sittard-Geleen en Limburg en van de steden Jiangyou en Leshan aan Valkenburg aan de Geul; in totaal zo n tot exemplaren. 122

122 MAASTRICHT, WORKING ON EUROPE Het programma Maastricht, Working on Europe (MWoE) is een initiatief van de Gemeente Maastricht, de Universiteit Maastricht en de Provincie Limburg. Het doel is om de Limburgse hoofdstad Maastricht en de omliggende (eu) regio te positioneren als een plek waar burgers elkaar ontmoeten voor debat en dialoog en om een expertisecentrum te creëren voor onderzoek naar Europa en Europese integratie. Kortom: een werkplaats voor een beter Europa, waarin burgers gestimuleerd worden tot een actief en kritisch debat. Het programma bestaat uit drie pijlers: een strategische onderzoekagenda evenementen en debatten die inspireren en tot nadenken stemmen het tot leven brengen van het Europees Erfgoedlabel voor het Verdrag van Maastricht. Het MWoE-programma heeft in 2020 ingespeeld op de impact van de coronapandemie op de gebruikelijke live evenementen. Op creatieve wijze is onverminderd invulling gegeven aan de ambities van het programma, zonder de waarde van het publieke debat over Europa uit het oog te verliezen. Dit door bijvoorbeeld Boulevard Europa in december als nieuw concept te introduceren voor het jaarlijkse driedaagse evenement Maastricht Europe Days (MED): een digitale Europese straat om online door iedereen, op elk moment van de dag, de verhalen van Europa te laten ontdekken, te ervaren, te delen en om uitgebreider kennis te maken met de activiteiten van MWoE. INZET VOOR MAASTRICHT, WORKING ON EUROPE Burgerschap verdient binnen het programma een bijzondere plek, omdat het voor het eerst werd opgenomen in het Verdrag van Maastricht dat op 7 februari 1992 in het Gouvernement aan de Maas werd getekend. Met een videoboodschap heb ik in dit kader de deelnemers aan de tweede online - editie van Werkplaats Europa op 18 september 2020 verwelkomd. Deze bijeenkomst had als thema Actief Europees Burgerschap. Werkplaats Europa is een ontmoetingsplaats voor burgers, verenigingen, stichtingen, culturele organisaties, NGO s en denktanks in Nederland, België en Duitsland voor wie Europese en Euregionale samenwerking belangrijk is. In deze werkplaats kunnen ze op een vernieuwende manier best practices en (burger)initiatieven delen, van elkaar leren, ideeën concretiseren en nieuwe, duurzame samenwerkingen onderzoeken voor een beter Europa. De inspanningen van MWoE rond burgerschap sluiten naadloos aan bij de doelen van de Conferentie over de toekomst van Europa. De voorzitters van de drie Europese instellingen, het Europees Parlement, de Raad en de Europese Commissie, hebben in maart 2020 een gezamenlijke verklaring afgegeven over deze conferentie. Op 9 mei 2020 Dag van Europa werd in Straatsburg het startschot gegeven van dit twee jaar durend project, waaraan inwoners van Europa via een reeks van digitale evenementen betrokken worden bij een breed debat over de toekomst van de EU en hun mening kunnen geven over de kwesties die voor hen van belang zijn. In 2022 viert het Verdrag van Maastricht zijn 30e verjaardag. In aanloop naar deze bijzondere viering zal er door Studio Europa in 2021, in samenwerking met het Europees Comité van de Regio s en in lijn met de inspanningen voor genoemde Conferentie over de toekomst van Europa, een debat over burgerparticipatie worden georganiseerd. 123

123 124 Rapport Brede Economisch Sociale Taskforce (BEST)

124 TASKFORCE Op 1 juli 2020 stelde het College van Gedeputeerde Staten mede op mijn initiatief een Brede Economisch Sociale Taskforce (BEST) voor het ontwikkelen van een perspectief op de toekomst voor de Limburgse samenleving: Hoe verder na de coronapandemie?. Prof. Dr. Rianne Letschert, rector magnificus van Universiteit Maastricht was voorzitter van de BEST. De leden vertegenwoordigden verschillende sectoren. Burgemeester Petra Dassen van Kerkrade en wethouder Martijn van den Heuvel uit Weert vertegenwoordigen het openbaar bestuur, Nicolle van Lith cultuur, Maaike Head sport en zorg, Clemens van Blitterswijk de medische zorg, Bart Temme de Sociale Agenda en Ronald Goedmakers, samen met Feike Sijbesma en Manuel Stoffels economie en arbeidsmarkt. De leden werden gekozen op grond van hun expertise en hun onafhankelijke manier van denken. Het lidmaatschap van de Taskforce was onbezoldigd. Op 8 oktober 2020 bracht de Taskforce BEST haar advies aan de Limburgse samenleving uit en presenteerde dit in een talkshow in de Oranjerie in Roermond aan mij als de Gouverneur. In dit BESTrapport, getiteld De kunst van richting te veranderen worden zes toekomstperspectieven geschetst voor een beter Limburg na corona. Hierin staan brede welvaart en de menselijke maat centraal: (circulaire) kennis- en kunde-economie, duurzame gezonde leefstijl, onderwijs als bron van inspiratie, een rijk sociaal-maatschappelijk en cultureel leven, sociaal vangnet op menselijke maat, vertrouwen en uitvoeringskracht. Het uitdagende rapport benoemt tien concrete aanbevelingen aan overheden, ondernemers, onderwijsinstellingen en burgers om een start te maken met het realiseren van die wensbeelden. En wat is er dan na het rapport gebeurd? In verschillende gemeentelijke herstel- en hervormingsvisies wordt aangesloten op de aanbevelingen uit het rapport en het brede welvaartdenken. De campagne Limburg Verlicht is opgezet om positieve burgerinitiatieven te tonen. Het cultuurinnovatiefonds is in werking getreden. Limburgse werkgevers hebben extra stageplekken gecreëerd voor jongeren. Drie Limburgse jeugdfondsen hebben de actie meedoen in Limburg opgezet om kinderen en jongeren een kans te geven die het nu niet makkelijk hebben. Voor februari 2021 is een Provinciale Statenconferentie voorzien, om een opdracht te formuleren om vanuit de Provincie te werken aan een Limburgs kenniscentrum Brede welvaart. Dit moet diepgaande regionale kennis uit theorie en praktijk voor herstel en hervorming samenbrengen Tevens zal er van hieruit samen worden gewerkt met de nationale planbureaus. Verder vormen de BEST-aanbevelingen in de Provinciale herstel- en hervormingsplannen een belangrijke bouwsteen. 125

125 126 Herdenken: eren en gedenken. Afronding 75 jaar bevrijding

126 HERNIEUWD HERDENKEN EN VIEREN 75 JAAR BEVRIJDING LIMBURG Limburg vierde in 2019 en in jaar bevrijding in Nederland. Een indrukwekkend programma werd, aangestuurd door een door Gedeputeerde Staten ingesteld burgercomité onder leiding van Herman Kaiser, in dit kroonjaar uitgevoerd. Een programma dat uitgaat van de kracht van de Limburgse samenleving, met oog voor de actualiteit en de (hernieuwde) traditie van eren en gedenken. Het voorjaar 2020 stond in het teken van de Internationale Herdenking van de Holocaust, de grootse slotmanifestatie Heel Limburg Vrij, sobere kransleggingen op 4 mei en van de ontsteking van het landelijke bevrijdingsvuur op 5 mei. Op 27 januari werd in het Gouvernement aan de Maas in Maastricht een indrukwekkende provinciale Holocaustherdenking, 75 jaar na de bevrijding van concentratiekamp Auschwitz, gehouden. Gastspreker was o.a. Frans Timmermans. vicevoorzitter van de Europese Commissie. In meerdere Limburgse gemeenten werden in het kader van de Holocaustherdenking Lichtmonumenten onthuld. Op 3 maart vond de afsluiting van het provinciale programma plaats met een groots theaterspektakel op de Markt in Venlo. Gevierd werd dat op die dag heel Limburg bevrijd was. Het bevrijdingsvuur dat vanuit Caen, via Brussel, Mesch, Maastricht, Roermond en Noord Limburg door Maastrichtse fakkeldragers naar Venlo werd gebracht, werd op de Markt ontstoken. Ik riep alle Limburgers via een videoboodschap op om dit keer extra aandacht aan 4 en 5 mei te besteden door middel van het uithangen van een vlag. In de vroege ochtend van 4 mei legde ik tijdens sobere herdenkingen een krans bij het provinciaal bevrijdingsmonument op het Koningsplein in Maastricht en bij het provinciaal verzetsmonument in Valkenburg. Op 5 mei heeft het Bevrijdingsfestival in Roermond, vanwege de coronamaatregelen, geen doorgang gevonden. Wel heb ik, samen met burgemeester Rianne Donders-de Leest van Roermond, om middernacht (in de nacht van 4 op 5 mei) het Vrijheidsvuur uit Wageningen ontstoken op de Markt in Roermond. De fakkel met het landelijke bevrijdingsvuur werd na de Nationale Dodenherdenking vanuit Wageningen naar alle provincies gebracht, waar de Commissarissen van de Koning de fakkel in ontvangst namen om overal op hetzelfde moment het Vrijheidsvuur te ontsteken. Op zondag 17 september hebben een tweetal Liberation-concerten op de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten plaatsgevonden. In 2020 alweer de 15e editie. Deze concerten waren vanwege de coronamaatregelen voor het grote publiek via een livestream te volgen. 127

127 DUITSE OORLOGSBEGRAAFPLAATS MEMORIAL DAY 2020 Op 1 oktober heb ik, in aanwezigheid van de Regierungspräsidentin van Düsseldorf, mevrouw Birgitta Radermacher, in het nieuwe bezoekerscentrum van de Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn het Doeboek voor de jeugd in ontvangst genomen. Dit Doeboek is een grensoverschrijdend speelleerboek op basis van feitelijke verhalen uit de periode uit de deelnemende gemeenten. Op 24 mei 2020 hebben Koning Willem Alexander en ik kransen gelegd tijdens de 75e herdenking van Memorial Day, een Amerikaanse herdenkingsdag waarbij gesneuvelde Amerikaanse soldaten worden herdacht in Nederland. In Limburg vindt Memorial Day traditioneel plaats op de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten. Voor meer informatie: Een uitgebreidere terugblik zal in een herdenkingsboek 75 jaar bevrijding Limburg medio 2021 verschijnen. 128

128 129

129 130 Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg

130 HET FONDS Het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg is een regionale afdeling van het landelijke Prins Bernhard Cultuurfonds. Het Cultuurfonds zet zich in voor het behoud van cultuur en natuur in de provincie Limburg. In 2020 werden ruim 170 aanvragen voor een financiële bijdrage bij het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg ingediend. Er werd voor ruim euro aan bijdragen toegekend aan projecten en initiatieven binnen de sectoren Beeldende Kunst, Kunst- en Cultuureducatie, Letteren, Monumentenzorg, Muziek, Natuurbehoud, Theater en Wetenschap. VOORZITTERSCHAP Als Commissaris van de Koning ben ik, evenals mijn ambtgenoten in de andere provincies, voorzitter van de provinciale afdeling van het Fonds. De ondersteuning van het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg heeft weliswaar een plek binnen het Kabinet, maar de inhoudelijke aansturing vindt uiteindelijk plaats vanuit het bestuur en hoofdkantoor van het Cultuurfonds. Het Algemeen Bestuur, samengesteld uit vertegenwoordigers van het culturele veld in Limburg, komt vier keer per jaar bij elkaar om beslissingen te nemen over toewijzingen voor financiële ondersteuning van projectvoorstellen en beleid van het fonds. KLEINE GEBAREN, GROOT BELANG Graag wil ik benadrukken welk groot belang het Prins Bernhard Cultuurfonds voor de ondersteuning van cultuur en natuur in Limburg heeft. Met een budget van ruim euro is dit fonds een grote weldoener voor talloze verenigingen, instellingen en stichtingen. Op deze manier staat het fonds ook klaar voor de vele duizenden Limburgers die de cultuur in en van Limburg beoefenen, zowel professioneel als vrijwillig. Dit uit zich in kleine gestes, zoals ondersteuning bij de aanschaf van uniformen of instrumenten, of grote gebaren, wanneer langlopende, ambitieuze cultuur- of natuurprojecten worden gerealiseerd. COLLECTE Jaarlijks wordt een collecte voor het Cultuurfonds georganiseerd; de zogenoemde Anjeractie. In 2020 heeft deze actie in een andere vorm plaatsgevonden. Vanwege de maatregelen die landelijk ingevoerd waren om het coronavirus in te dammen, was de 75e Anjeractie plotseling niet de laatste fysieke collecte, maar de eerste digitale. In 2020 mogen de deelnemende verenigingen de opbrengst in zijn geheel voor de eigen clubkas gebruiken. COULANCE REGELING De coronapandemie is een overmachtssituatie die een groot aantal initiatiefnemers in de cultuur en natuur sectoren hard treft. Het Cultuurfonds stelt zich coulant op met betrekking tot projecten die ten gevolge van de coronapandemie worden uitgesteld, aangepast, of geen doorgang meer kunnen vinden en heeft hiertoe richtlijnen opgesteld. INSPIRATIEPRIJS Het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg organiseerde in 2020 voor de tiende keer de uitreiking van de Inspiratieprijs. Deze prijs wordt uitgereikt aan een persoon of organisatie die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van beeldende kunst, dans, e-culture, geschiedenis, letteren, monumentenzorg, muziek, natuurbehoud theater of virtual art. Als voorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg heb ik de eer de prijs, bestaande uit een geldbedrag van in totaal euro, uit te reiken. De Inspiratieprijs wordt als bijzonder waardevol ervaren. In 2020 werd de prijs toegekend aan Jennifer Romen, in de categorie Urban Dans. Het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg lauwert deze danseres en choreografe voor haar inspirerende bijdrage aan het dansklimaat in en vanuit Limburg. Haar oog voor choreografie en het overbrengen van haar ideeën op jonge dansers is van ongekend hoog niveau en inspirerend voor eenieder die met haar werkt. Met haar eigen gezelschap Oxygen gooit ze bovendien internationaal hoge ogen. MATTHIAS SOIRON FONDS VOOR MONUMENTALE INTERIEURS Het fonds is een samenwerking tussen de Provincie Limburg en het Cultuurfonds Limburg. Het is opgericht om de aandacht voor 131

131 waardevolle interieurs te stimuleren. Door concreet projecten te stimuleren moet achteruitgang van waardevolle interieurs voorkomen worden en herstel bevorderd. INVESTERINGSFONDS LIMBURG FILMT In samenwerking met CineSud en Movie Scenes heeft het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg door middel van het Investeringsfonds Limburg Filmt dit jaar Limburgse filmmakers wederom ondersteund in hun creatieve proces. De middelen zijn ingezet voor de realisatie van korte producties, structurele trainingsmogelijkheden en de ontwikkeling van lange producties. Deze elementen zijn aanvullend op elkaar en versterken de duurzaamheid van de ontwikkeling van Limburg als filmregio. Limburgse popsector en dragen zorg voor de spreiding van popcultuur en podiumkansen voor (live) jonge muzikanten en bands in Limburg. De regeling richt zich op de kleinere initiatieven op het gebied van popmuziek. IMPULSREGELING POPMUZIEK LIMBURG Stichting Pop in Limburg en het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg investeren in 2020 opnieuw in de Impulsregeling. Hiermee ondersteunt men (pop)projecten die innovatief zijn gericht op educatie en talentontwikkeling, euregionale samenwerking, het verbinden van amateurs en professionals en kennisdeling tussen organisaties. Hiermee wil men de dynamiek bevorderen die de voorbije jaren in de Limburgse popsector is ontstaan. MAKERSREGELING Stichting Pop in Limburg en het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg investeren gezamenlijk in de carrière van pre- en midcareer makers uit Limburg. Deze regeling helpt deze doelgroep, die planmatig vorm willen geven aan hun carrière en die dus ook de ambitie hebben om daadwerkelijk te leven van de muziek. Een onafhankelijke commissie met muziekindustrieprofessionals beoordeelt de aanvragen. PROGRAMMERINGSREGELING KLEINE PODIA EN FESTIVALS Stichting Pop in Limburg en het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg investeren in 2020 opnieuw gezamenlijk in de humuslaag van de 132

132 133

133 134 Communicatie

134 VELE ONTWIKKELINGEN Op het gebied van communicatie is er veel gebeurd in Het spreekt vanzelf dat de coronapandemie een bepalende rol had in de mogelijkheden en de manier van communiceren. Daarnaast heeft de viering van 75 Jaar Bevrijding op tal van plaatsen en op tal van manieren ook in de communicatie een nadrukkelijke rol gekregen. Intern-organisatorisch kan ik als portefeuillehouder Communicatie én als portefeuillehouder Strategie melden dat is gestart met een traject dat in 2021 zou leiden tot een samenvoeging van beide clusters binnen onze Provinciale organisatie. De koppeling tussen strategie, public affairs en communicatie moet leiden tot een betere focus op de wijze waarop de Provincie Limburg communiceert over de werkterreinen en onderwerpen die strategisch van groot belang zijn voor de Provincie Limburg en daarmee voor de inwoners. De coronapandemie heeft, zoals gezegd, voor de nodige aanpassingen wat betreft de Provinciale wijze van communiceren gezorgd. De eerste maanden van 2020 zagen er nog identiek aan voorgaande jaren uit als het gaat om de combinatie van persberichten, social mediaberichten, interviews, tal van korte filmpjes bij officiële en/of feestelijke gelegenheden. SOCIAL MEDIA De Provincie Limburg is actief op sociale media om in verbinding te staan met de Limburgers. Daarnaast zijn we actief op sociale media om te laten zien waarmee we ons als Provincie Limburg bezighouden en welke impact dat heeft voor Limburg(ers). Enerzijds informeren we onze burgers over de uitvoering van beleid. Anderzijds halen we behoeften van burgers op. We staan dus met Limburgers in verbinding en tonen tegelijkertijd de relevantie van het middenbestuur aan. Veel Limburgers hebben een account op sociale media. In 2020 had bijvoorbeeld meer dan 55 procent van de Limburgers een account op Facebook (volgens Social Dutch, Facebook- en Instagramgebruik in Limburg 2020, p.7). We denken daarom dat we via deze weg Limburgers goed kunnen bereiken. Het zal een uitdaging zijn om in de toekomst Limburgers organisch via deze weg te blijven bereiken, want het gratis bereik wordt steeds meer ingeperkt door sociale mediabedrijven. Daarom zullen we als Provincie Limburg ook steeds vaker gebruik maken van betaalde advertenties op sociale media. Op die manier blijven we onze burgers bereiken en kunnen we informatie uit de Limburgse samenleving blijven ophalen. Jaarlijks herijken we onze social media strategie en bepalen we een rode draad met doelstellingen, doelgroepen, kanalen en advertentiebudget. Daaromheen bouwen we onze contentplanning. DE VERSCHILLENDE KANALEN Via Instagram en Facebook communiceren we laagdrempelig met een brede groep Limburgers. Op deze kanalen zijn veel Limburgers actief van alle leeftijden uit alle gremia van de samenleving. Op LinkedIn communiceren we met onze partners, stakeholders en professionals in relevante (beleids) velden. Daarnaast benutten we LinkedIn voor onze vacatures en een stukje employer branding ; wie zijn wij als werkgever en waarom zou je voor de Provincie Limburg willen werken. Dit thema is actueel aangezien er de komende jaren veel vacatures vrijkomen binnen onze Provinciale organisatie. Op Twitter zijn we vooral zo actueel mogelijk. Hierop brengen we zoveel mogelijk nieuws vanuit de organisatie. Veel journalisten, media, politici en partners volgen ons op dit kanaal. Via YouTube brengen we onze projecten en samenwerkingen in beeld. Via deze weg bereiken we een brede doelgroep Limburgers op laagdrempelige wijze. Daarnaast draagt het hebben van een YouTubekanaal - en dat geldt ook voor de andere sociale kanalen - bij aan de vindbaarheid van onze website 135

135 DE CIJFERS We zien in 2020 een stijgende lijn als het gaat om het aantal volgers op onze kanalen ten opzichte van Die cijfers zijn verwerkt in onderstaande tabel: Volgers per kanaal Twitter LinkedIn Facebook Instagram YouTube n.a SOCIALE MEDIA KANALEN GOUVERNEUR Niet alleen de Provincie Limburg als organisatie, maar ook als Gouverneur ben ik in 2020 bijzonder actief geweest op sociale media. Via mijn accounts op Facebook, LinkedIn, Twitter, Instagram en een eenmalige TikTok-bijdrage, heb ik eigen bijdragen in tekst en beeld laten zien en via podcasts laten horen. Daarnaast heb ik via deze weg de posts van de Provinciale kanalen gedeeld en/of geliked. Het grote aantal vrienden, connecties en volgers van mij als Gouverneur leidde tot een surplus aan aandacht voor Provinciale onderwerpen en vooral onderwerpen die specifiek het werk van de Gouverneur betreffen of wat betreft actie van anderen die aansloten bij de visie van de Gouverneur op Limburg en op wat mensen voor elkaar kunnen betekenen. Denk aan de actie Haw Pin. Met name in coronatijd heb ik de meerwaarde ervaren van communiceren via social media (zie ook Deel ll). Mijn Snapchat account heb ik in 2020 in de slaapstand gezet. theo_bovens TheoBovens Theo Bovens theobovens 136

136 BRIEF AAN DE LIMBURGERS De manier van communiceren veranderde toen corona de hele maatschappij op slot zette. Geplande bezoeken werden ook voor mij veelal ontmoetingen via beeld. In deze, voor heel veel mensen moeilijke tijd, was communicatie in eerste instantie vooral gericht op het ondersteunen, troosten en waar mogelijk iets van perspectief te bieden aan Limburg en de Limburger. Een eerste actie daarbij was mijn Brief aan de Limburgers op 16 maart, waarin ik heb aangegeven mee te leven met al degenen die iemand in hun naaste omgeving hebben verloren aan corona of anderszins de zware gevolgen van de pandemie ondervinden. Deze brief is gepubliceerd in De Limburger. Op de redactie van de krant hebben we de tekst opgenomen en in een filmpje verspreid via social media. In 2020 heb ik veel interviews gegeven aan kranten, tijdschriften, radio en televisie. Doel was telkens om ook via deze kanalen lezers, luisteraars en kijkers een hart onder de riem te steken en in de tweede helft van het jaar vooral ook perspectief te bieden door Limburgers op te roepen ook zélf in actie te komen. 137

137 BLOG EN PODCAST DICHTBIJ Een dag later ben ik onder de overkoepelende titel Dichtbij dagelijks een blog Dichtbij gaan schrijven over onderwerpen die mensen op dat moment het meest bezig hielden als gevolg van de coronapandemie. Vaak over gemis: van een overledene, van sociaal contact met familie en vrienden, van de dagelijkse routine op het werk, van kerk- of moskeebezoek en van al die activiteiten in het verenigingsleven. Maar ook aandacht voor de zorgmedewerkers, hulpverleners, handhavers en andere beroepen die de maatschappij ondanks de lockdown draaiend hielden. Rode draad was de oproep in de slotzin: Zorg goed voor elkaar, en daarmee voor u zelf, zoals we in Limburg gewoon zijn. Deze blogs zijn dagelijks verspreid via social media. Van alle blogs heb ik s avonds een podcast opgenomen, die eveneens via website en social media hun weg naar luisteraars hebben gevonden. Het zijn er uiteindelijk 75 geworden. Een aantal daarvan is uitgezonden via L1 Radio. De laatste blog heb ik live voorgelezen tijdens een televisieprogramma van L1 TV. 138

138 #LIMBURGVERLICHT Voor de opeenvolgende campagnes #AandachtvoorElkaar en #LimburgVerlicht is voor communicatieve aandacht op maat gezorgd. Aandacht voor Elkaar was een landelijke campagne die ik heb aangegrepen om bij (bijna) alle burgemeesters in Limburg op bezoek te gaan. De gastheren en -dames hadden daarbij, op mijn verzoek, iemand uit de gemeente uitgenodigd om zijn of haar ervaringen met corona of de pandemie met de burgemeester en met mij te delen. Communicatieve aandacht hiervoor is via Gemeenten georganiseerd, doorgaans via een foto of filmpje op social media. Na de zomer vond ik dat, behalve aandacht, ook een perspectief geboden zou moeten worden: iedereen zou iets kunnen doen, georganiseerd of individueel. Waar de denktank BEST met perspectief en aanbevelingen kwam om Limburg beter uit de crisis te laten komen, zo was de campagne #LimburgVerlicht bedoeld om een beweging op gang te krijgen waarbij Limburgers zélf iets zouden kunnen ondernemen. Om daarmee zélf perspectief te kunnen scheppen in coronatijd en preluderend op de tijd ná corona. de Provincie Limburg, maar ook door burgemeesters in de provincie en tal van andere aanjagers. Een speciale rol vervulden de burgemeesters van Beek, Leudal en Landgraaf alsmede de voorzitter van het Rode Kruis afdeling Maastricht/Meerssen/ Mergelland. Een opinieartikel in De Limburger onder de titel Iedere Limburger kan helpen de gevolgen van corona in Limburg te verlichten, iedereen kan Limburg verlichten (bewust aangeboden de dag voor de elfde van de elfde, ofwel 11 november), leverde veel positieve reacties op. #LimburgVerlicht werd ook het motto voor de alternatieve nieuwjaarsreceptie begin Alternatief in de zin dat we hebben gekozen om een feestelijke, maar coronaproof live-televisieshow via L1 uit te zenden vanuit het Gouvernement aan de Maas. In aanloop ernaar, nog in 2020, heb ik enkele promotiefilmpjes opgenomen met de feestelijk verlichte letters #LimburgVerlicht op de achtergrond. Veel initiatieven kregen een plek in de etalage van #LimburgVerlicht: de website De website is tevens podium voor het rapport van de BEST-denktank. Met als verbindend kenmerk #LimburgVerlicht, is via sociale media veel aandacht besteed aan deze beweging. Niet alleen door en vanuit 139

139 140 Bouwen aan het merk Limburg

140 De Adviescommissie Branding Limburg is in 2020 van start gegaan. De leden zijn geworven via een open procedure en brengen expertise mee die het merk Limburg de komende jaren kan helpen versterken. MERK LIMBURG Limburg is niet alleen een provincie en een regio, maar ook een merk. In het kader van branding Limburg is dit jaar een nieuwe invulling gegeven aan het versterken van het onderscheidend vermogen van onze regio ten opzichte van andere regio s. Daartoe is in december 2020 de Adviescommissie Branding Limburg geïnstalleerd. Deze commissie gaat het College van Gedeputeerde Staten adviseren over de ontwikkeling van het merk Limburg in brede zin en daarbinnen in het bijzonder over de toekenning van subsidiegelden aan initiatieven die dat merk helpen versterken. Daartoe zullen jaarlijks drie calls worden uitgeschreven waar partijen met concrete projectvoorstellen op kunnen inschrijven. Ik ben er trots op dat we daarmee de zichtbaarheid en aantrekkelijkheid van ons mooie Limburg structureel kunnen versterken. De eerste twee calls - elk ter waarde van euro zijn nog in 2020 van start gegaan en hebben op verzoek van Provinciale Staten een toeristisch accent gekregen, teneinde deze zwaar door de coronapandemie getroffen sector een steuntje in de rug te bieden. 141

141 142 Kunst in het Gouvernement

142 KUNST IN HET GOUVERNEMENT Onderdeel van de representatie van de Provincie Limburg is onze kunstcollectie. Deze collectie schilderijen, grafiek, beelden, design en historische objecten beslaat in totaal zo n werken. Het is een collectie waarbij Limburg het verbindende thema is. De kunstwerken hebben betrekking op historische, culturele of landschappelijke facetten van de provincie. De kunstenaar is hier geboren, getogen of op een andere wijze vergroeid met Limburg. Veel werken geven aanknopingspunten voor verhalen over dit gebied en zijn geschiedenis. Vanuit deze insteek streef ik een duurzaam, kwalitatief en representatief collectiebeleid na en dienen de tijdelijke exposities om bijzondere facetten van de Limburgse kunst of geschiedenis in beeld te brengen. Om de kracht van onze beeldende kunst in de provincie te vergroten, is sprake van connecties met andere collecties door collectieuitwisseling of gastexposities. EXPOSITIES In de centrale hal werden in 2020 drie exposities gehouden. Vanaf 12 september 2019 tot en met 27 januari de dag waarop, in heel Europa en ook in het Gouvernement, de Holocaust en in het bijzonder de bevrijding van concentratiekamp Auschwitz is herdacht - werd de tentoonstelling 75 jaar later herinneringen van joodse onderduikkinderen in Limburg tentoongesteld. De expositie vormde het eindpunt van een reeks lokale exposities in Limburg, samengesteld op initiatief van de Weerter gemeentearchivaris Jac Lemmens en uitgevoerd door Rob Kooimans. Samen met Christianne Schreuder, die eveneens een succesvol educatief programma samenstelde, interviewde hij een aantal getuigen en reconstrueerden beiden de levens van enkele reeds overleden personen. In december 2019 werd de expositie aangevuld met een deelpresentatie over het lot van de Sinti in Limburg. De tweede tentoonstelling betrof een expositie in het kader van 75 jaar bevrijding Limburg: Metamorfose van de herinnering. Tijdens de tentoonstelling waren onder meer foto s te zien van fotograaf Roger Cremers uit zijn reeks World War Two Today. Deze foto s lieten een zoektocht zien naar hoe wij tegenwoordig herdenken: institutioneel herdenken in de vorm van bijvoorbeeld een plechtig samenzijn, maar ook nieuwe vormen van herdenken door bijvoorbeeld reenactment of herdenkingstoerisme naar vernietigingskampen. Daarnaast waren er videowerken te zien van Charlotte Lagro en beelden, tekeningen en schilderijen van het artiestenkoppel Marta en Slava. De belangrijkste boodschap van de expositie was: Herdenken hoeft niet per se plechtig. De tentoonstelling Ger Lataster: fragmenten uit zijn leven en oeuvre werd in samenwerking met het Bonnefantenmuseum en de Provincie Limburg gerealiseerd ter ere van de 100ste geboortedag van deze Nederlands kunstenaar. In het Bonnefantenmuseum vond de hoofdexpositie plaats met aandacht voor met name monumentale schilderijen uit de periode In de centrale hal van het Gouvernement aan de Maas vond een satelliettentoonstelling plaats met de nadruk op de artistieke beginjaren en het late werk, waarin de persoonlijke omgeving van Lataster en de omringende natuur een belangrijke rol spelen. Helaas zijn de exposities Metamorfose van de Herinnering en Ger Lataster: fragmenten uit zijn leven en oeuvre slechts beperkt toegankelijk geweest voor het publiek. Vanwege de coronapandemie en de maatregelen die van kracht werden, is het Gouvernement aan de Maas in het voorjaar van 2020 en vanaf het najaar van 2020 gesloten geweest voor publiek. In de hoop dat begin 2021 ons Gouvernement weer voor publiek geopend zou worden, werd de Lataster-tentoonstelling verlengd tot april COLLECTIEBEHEER: AANWINSTEN EN UITGAANDE BRUIKLENEN In 2020 werden een drietal kunstwerken verworven als aanvulling op de collectie. Het betreft werken van Vera Gulikers, Threadingdoek, Jack Reubsaet, Zonder titel, en Arno Sijben, Shelter#5. Deze werken vormen een welkome aanvulling op de collectie, nu het aanbod voor de interne kunstuitleen uitgeput raakt en de vraag, met name door jongere, nieuwe Provinciale medewerkers, is gestegen. In 2020 werden twee werken uit de Provinciale kunstcollectie in tijdelijke bruikleen gegeven aan het Museum Land van Valkenburg voor 143

143 144

144 de tentoonstelling Patrick Creyghton. Het betrof het werk Gezicht op de Zonneberg en Boomgaard Rijckholt van Patrick Creyghton. Zo werd gevolg gegeven aan de wens, om de eigen collectie optimale zichtbaarheid te verlenen. Ook in het verleden werden regelmatig kunstwerken door de Provincie uitgeleend; de Provincie heeft dit nu als collectiemobiliteit formeel vastgesteld. ADMINISTRATIE EN ONDERHOUD In opmaat naar de taxatie van de kunstcollectie, is eind 2020 gestart met een integrale aanwezigheidscontrole van de kunstcollectie. Deze collectie omvat inmiddels zo n 1450 inventarisnummers en een actualisering van de registratie in AdLib. Tevens is in 2020 de restauratie uitgevoerd van een drietal buitenbeelden van Piet Killaars; Pylonen (eigendom) en twee sculpturen, in langdurig bruikleen van een particulier verzamelaar en de erven van de kunstenaar. KUNSTADVIESCOMMISSIE Een kunstadviescommissie, bestaande uit externe adviseurs, adviseert en evalueert het beleid ten aanzien van kunstaankopen en de programmering van de tijdelijke exposities in samenspraak met de Provinciale conservator die dit jaar met pensioen ging. In 2020 kwam de commissie eenmaal, in februari, bijeen. De commissie besprak de toekomstscenario s voor de kunstcollectie, het expositieprogramma en enkele aankoopvoorstellen. 145

145 146 Maatschappelijke ontmoetingen

146 In het werkjaar 2020 heb ik verder onder meer aandacht mogen geven aan of ben ik onder meer betrokken geweest bij: De feestelijk uitreiking van de jaarlijkse KNHMleefbaarheidswedstrijd Kern met Pit Limburg in Ospel. De Limburgse Holocaust Herdenking in het Gouvernement te Maastricht. Ontbijtbijeenkomst te Roermond van Ondernemend Limburg samen met de Limburgse Eerste Kamerleden, Tweede Kamerleden, Leden van Gedeputeerde Staten en andere genodigden. De uitreiking van de trofee aan de winnaar van de 44e jubileumeditie van het Limburgs Vastelaovesleedjes Konkoer (LVK) in Echt. De huldiging van de Limburgse Vastelaoveskampioenen tijdens het Knoevelemint in het Gouvernement te Maastricht. De opening van het Archeologisch bezoekerscentrum in de Kasteelhoeve Hartelstein te Itteren, Maastricht. De opening van de bijeenkomst over grensoverschrijdende projecten en samenwerking van het Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation and Mobility (ITEM). Samen met VVV-Zuid-Limburg op werkbezoek bij Parkhotel Valkenburg, Thermae 2000 (Valkenburg) en Gaia Zoo (Kerkrade). Werkbezoek aan Rd4, reinigingsdienst en afvalverwerkingsbedrijf, te Heerlen. Deelname via een uitzending vanuit Kessel aan het online gezamenlijk webinar van LWV/ MKB/LLTB en een online bijdrage aan de Algemene Ledenvergadering van de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV). Bijwonen plaatsing van de langste prefab voorgespannen liggers (69 meter) voor de nieuwe brug over de haven in Wanssum. Bijwonen viering 35 jaar Verdrag van Schengen bij het Drielandenpunt te Vaals. Werkbezoek en nadere kennismaking bestuur Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) te Roermond. Uitreiking van het eerste diploma van de MBO-opleidingen Vista College (Landgraaf), Citaverde (Horst) en Gilde Opleidingen (Neer) als hart onder de riem voor jongeren. Werkbezoek aan Zorggroep Adelante te Hoensbroek, met bijzondere aandacht voor revalidatie van COVID-19 post IC patiënten, reguliere revalidatiezorg en innovatie en technologie in de revalidatie. Bijwonen lustrumfeest 75 jarig bestaan Bond van Nederlandse Militaire Oorlogsen dienstslachtoffers (BNMO) afdeling Limburg te Heerlen. Opening van het Alzheimercafé Maasgouw te Maasbracht. Prinsjesdag, dag van de Democratie in het Gouvernement in Maastricht als alternatief voor de wegens de coronapandemie versoberde Prinsjesdag in Den Haag. Openingsceremonie Maas Cleanup op de locatie Watersportvereniging Maas en Roer te Roermond. Woord tijdens het Symposium gezond ouder worden, begint in de baarmoeder ; de invloed van risicofactoren rond geboorte en senioriteit, te Parc Imstenrade Heerlen. Deelname aan de officiële viering van de 800e verjaardag van de wijding van de Munsterabdij te Roermond. Online opening van de Dag van de Ondernemer van MKB- Limburg. Uitreiking van de 3 e Hub Cobben Prijs te Heerlen aan het actiecomité POMS Nederland. Symbolische start van het jubileumjaar van L1 door de onthulling van de tegel 75 jaar regionale omroep in Limburg. 147

147 148

148 149

149 Colofon Dit jaarverslag is mede voorbereid onder verantwoordelijkheid van Oud-Commissaris van de Koning de heer drs. Th.J.F.M. Bovens. Voor meer informatie over zijn nevenfuncties zie: eu/?timestamp= &url=https%3a%2f%2fwww.limburg. nl%2fbestuur%2fcommissaris-koning%2fcv-nevenfuncties%2f#archive Het jaarverslag is samengesteld door medewerkers van het Kabinet en het cluster Strategie en Communicatie van de Provincie Limburg. De columns van Gouverneur Bovens zijn eerder verschenen in Nummer1, exclusief tijdschrift voor De Limburger. Grafische vormgeving: cluster Strategie en Communicatie Provincie Limburg. Drukwerk: Andi smart print solutions - oplage: 350 Meer informatie over de activiteiten in Uit de agenda is te vinden in de Kroniek van de maand op de website van de Provincie Limburg. eu/?timestamp= &url=https%3a%2f%2fwww.limburg. nl%2fbestuur%2fcommissaris-koning%2fkroniek-maand%2f#archive De digitale versie van dit jaarverslag vindt u op 150

150 Beeldcolumnist is Marco Jeurissen (Marco Jeurissen illustraties: Ten gevolge van het vertrek van Gouverneur Bovens in april 2021 is deze kunstopdracht eenmalig voortgezet. Foto s zijn gemaakt in opdracht van de Provincie Limburg, met uitzondering van: Verdrag van Maastricht (Fotografie Peter Schrijen) (pagina 2) Liberation Concert (Fotografie George Deswijzen) (pagina 2, 44 en 128) Vlag hijsen 4 en 5 mei (Fotografie Peter Schrijen) (pagina 2 en 126) Machtsoverdracht Maastricht (Fotografie Focuss22) (pagina 2) Memorial Day (Fotografie George Deswijzen) (pagina 2 en 99) Uitreiking eerste diploma MBO-opleiding Vista College (Fotografie George Deswijzen) (pagina 2) Dodenherdenking Maastricht (Fotografie Peter Schrijen) (pagina 2) Beëdiging burgercommissielid J. Felix (Fotografie Harry Heuts) (pagina 2 en 69) Uitreiking Gouverneurspenning H. Reynders (Fotografie Peter Schrijen) (pagina 8, 90 en 153) Kern met Pit Castenray (Fotografie Kern met Pit) (pagina 14) Machtsoverdracht Maastricht (Fotografie Focuss22) (pagina 14) Memorial Day (Fotografie George Deswijzen) (pagina 28 en 147) Memorial Day (Fotografie George Deswijzen) (pagina 28) Rd4 week afvalhelden (Fotografie Rd4) (pagina 28) Uitreiking eerste diploma MBO-opleiding Vista College (Fotografie George Deswijzen) (pagina 32) Bezoek staatssecretaris Knops aan Limburg (Fotografie Thomas van Oorschot, via Studio 38 C) (pagina 36 en 115) Jassen inzamelactie (Fotografie Laurens Bouvrie) (pagina 48) Onthulling herinneringstegel en startsein jubileumjaar L1 (Fotografie Focuss22) (pagina 56, 149 en 153) Weblog Gouverneur Kapjes en Klokken (Fotografie Focuss22) (pagina 60) Expositie Ger Lataster (Fotografie Manor Lux) (pagina 66 en 144) Koninklijke erepenning (Fotografie Leon van Lier) (pagina 91) Uitreiking Gouverneurspenning H. Reynders (Fotografie Peter Schrijen) (pagina 92) Uitreiking Limburger van verdienste (Fotografie Marcel van Hoorn) (pagina 93) Memorial Day (Fotografie George Deswijzen) (pagina 96) Coronateststraat (Fotografie Flip Franssen) (pagina 116 en 153) 75 jaar bevrijding Venlo (Fotografie Carlos Gielen) (pagina 127) Brief aan de Limburgers (De Limburger) (pagina 137) Expositie Ger Lataster (Fotografie Ellyan van Duurling) (pagina 142) 151

151

152