Positief blijven Vijf handige tips. Gezondheid is meer dan niet ziek zijn. ADHD Vermoeiend stempel of geruststellend gegeven?

Transcriptie

1 Positief blijven Vijf handige tips Gezondheid is meer dan niet ziek zijn ADHD Vermoeiend stempel of geruststellend gegeven?

2 Goed initiatief Books 4 Life Het heeft wat weg van een pittoresk Engels literatuurwinkeltje met een subtiel sausje van het kerkhof der vergeten boeken uit de bekende roman van Carlos Ruiz Zafon. Het Books-4-Life-boekwinkeltje in de kelder van het Cobbenhagengebouw van Tilburg University staat er vol mee. Boeken. Met heel zachte prijsjes. Zo vinden ook vriendinnen en studiegenoten Elske en Marlou. Ze maken binnenkort een Bourgondische reis naar Frankrijk en kunnen wel wat literaire inspiratie gebruiken. Dit boek? Trotter, de beste hotels en restaurants in Frankrijk Of misschien Reisboek Frankrijk voor Fijnproevers. Ach, we nemen ze allebei, samen voor vier euro. Je hebt gelijk, wat maakt het ook uit. Steunen we gelijk een goed doel. Dat is waar het bij Books 4 Life om draait: goede, goedkope boeken voor een goed doel. Alle boeken in de winkel ogen als nieuw. Veel gulle gevers hebben de mooiste titels uit hun kast gevist en vervolgens gedoneerd voor de verkoop. Niet gek wanneer u zich realiseert dat negentig procent van de opbrengst van Books 4 Life rechtstreeks naar goede doelen gaat. Vijftig procent van de winst gaat jaarlijks naar Oxfam Novib en Amnesty International. Voor de rest van het geld komen aanvragen binnen. De ruim 35 vrijwilligers die de zaak draaiende houden, hebben daar een flinke vinger in de pap. Zij bepalen welke aanvullende doelen dat jaar geselecteerd worden. In 2015 werd er bijna euro verdeeld onder alle goede doelen. Die doelen hebben één voorwaarde; ze bestaan ter bevordering van de mensenrechten of het bestrijden van de armoede. Het mooiste van alles is dat zelfs de grootste boekenverzamelaar voordeel heeft. Er staan titels die in reguliere boekenwinkels een veelvoud kosten van wat hier gevraagd wordt. U vindt Harry Potter en Jip & Janneke voor de kleintjes, maar ook de beste werken van Mulisch voor de gevorderde lezer. Kortom, goedkope, goede boeken voor het goede doel. Goed initiatief, hoor. Books-4-Life-winkels zijn op verschillende plekken in Nederland gevestigd: naast Tilburg ook in Amsterdam, Eindhoven, Groningen, Nijmegen en Utrecht. Voor meer informatie kijk op: Boek met een doel Goede boeken. Goede prijs. Goed doel. 3

3 Als zorgverzekeraar dekt IZA uw ziektekosten. Tevens hebben we een informerende en adviserende functie. In IZAmagazine staan mensen centraal. De verhalen zijn altijd echt, de mensen ook. Of het nu gaat om verzekerden, ervaringsdeskundigen of professionals. IZAmagazine gaat over u en over uw behoeften en vraagstukken. Het doel is om te inspireren en te informeren over zorgvuldig gekozen thema s binnen zorg en welzijn. IZAmagazine zet aan het denken. De vraag staat centraal, het antwoord is voor iedereen anders. IZA faciliteert en deelt de meest uiteenlopende ervaringen en verhalen, zodat u zelf nog beter kunt bepalen waar u staat. 6 Positieve gezondheid De nieuwe definitie van gezondheid gaat over veerkracht en eigen regie 14 Wat kost zorg? Wat kost een sportblessure? Illustratie Goed initiatief Books 4 Life 16 IZA in ontwikkeling De patiënt centraal IZA diensten De opererende huisarts 26 De overgang Zeker tachtig procent van de vrouwen krijgt ermee te maken 6-13 IZA vraagt Is gezondheid meer dan niet ziek zijn? Zorgkosten in beeld Wat kost een sportblessure? 17 Steviger in je schoenen 5 Manieren om positief te blijven IZA vraagt Is ADHD een vermoeiend stempel? IZA vraagt Is het tijd om meer open te zijn over de overgang? 34 IZA informeert Hoe werkt een ziekenhuisfactuur? #004 sep ADHD Stempel of geen stempel, medicatie is voor veel ADHD ers onmisbaar 4 5

4 95 procent van het landelijke zorgbudget gaat op aan het bestrijden van ziekten, aandoeningen en gebreken. Zo houden patiënten en de gezondheidszorg hun focus op ziekte. Dat kan anders! Niemand is alleen een ziekte of een aandoening. Op het moment dat de aandacht bij mogelijkheden komt te liggen, is een kwalitatief, hoogwaardig en zinvol leven ineens geen onbereikbare droom meer. Het is tijd voor een nieuwe definitie van gezondheid: Positieve Gezondheid. Vooraf Machteld: De nieuwe definitie van gezondheid gaat over veerkracht en eigen regie IZA vraagt Is gezondheid meer dan niet ziek zijn? Aan het woord Kennis uit de theorie en de praktijk Machteld Arts-onderzoeker Institute for Positive Health Feit In het oude China werden de dokters van dorpen betaald om bewoners gezond te houden. De dokter was dus niet bezig met symptoombestrijding, maar juist met gezondheid en het behoud ervan. Dat betekent uitgaan van mogelijkheden en functies in plaats van afwachten tot er iemand ziek wordt. Monique Innovatiemanager Coöperatie VGZ (IZA) Rick Personeelsmanager Gemeente s-hertogenbosch 6 7

5 IZA vraagt Is gezondheid meer dan niet ziek zijn? Dat gezond zijn meer is dan niet ziek zijn, staat voor Machteld buiten kijf. Ze deed onderzoek en onderscheidde zes dimensies waaraan getoetst kan worden hoe gezond iemand is. Echt naar de patiënt luisteren Ik was huisarts en werd zelf ernstig ziek. Ik begreep wat ik had, maar kende het gevoel van patiënt- zijn niet. De hele beleving van welzijn hangt af van veel meer factoren dan van niet ziek zijn. Ik ben mezelf als proefkonijn gaan gebruiken om te onderzoeken wanneer ik me wel of niet goed voelde. Mijn eerste conclusie was dat er een wereld te winnen valt als die aspecten worden toegevoegd aan de medische visie op gezondheid. Zo begon mijn onder zoekscarrière, die voor één deel bestond uit onderzoek en voor het tweede deel uit werken met zeer beschadigde mensen: drugsverslaafden en mensen met oorlogstrauma s. Iets doen wat het leven weer de moeite waard maakt Het onderzoek naar gezondheid breekt meer en meer door. De nieuwe definitie van gezondheid die we hebben geformuleerd, gaat over veerkracht en eigen regie. Dit hebben we verder uitgewerkt naar Positieve Gezondheid. De visie van patiënten op gezondheid gaat veel verder dan het medische model waar artsen en beleidsmakers over het algemeen gebruik van maken. Gezondheid gaat over alle aspecten van het leven. Ik volg daarin en onderscheid zes dimensies van gezondheid: 1. Lichaamsfuncties. 2. Mentale functies en beleving. 3. Spirituele dimensie. 4. Kwaliteit van leven. 5. Sociaal-maatschappelijke participatie 6. Dagelijks functioneren. Iedereen roept alsmaar dat we de patiënt centraal moeten stellen. Daarom is het hoog tijd dat we breder gaan kijken en echt naar de patiënt en zijn behoeften gaan luisteren. Het medische moet verbonden worden aan het sociale welzijn. Dat zou ook op recept moeten kunnen. Eenzaamheid is een goed voorbeeld. Er gaan meer mensen dood door eenzaamheid dan door hart- en vaatziekten. Wordt zo iemand doorverwezen naar een kaartclub of een wandelclub, dan kan er zomaar heel veel veranderen, waardoor er een grote kans ontstaat op een langer en gezonder leven. Je komt meer onder de mensen, bent meer buiten, beweegt meer. Er is weer zingeving. Motivatie is hierbij heel erg belangrijk. Ergens je bed voor uitkomen, houdt je vitaal. Veel mensen ontlenen hun identiteit aan hun werk. Als die mensen met pensioen gaan of ontslagen worden, vallen ze in een enorm gat. Je hebt tegenwoordig pre-pensioencursussen. Die kan ik ten zeerste aanbevelen. Positieve gezondheid staat voor een brede kijk op gezondheid en welbevinden. Gezondheid wordt niet langer als een statische toe stand beschouwd, maar als het vermogen van mensen om zich met veerkracht aan te passen en zelf de touwtjes in handen te houden over hun welbevinden. Dit is voor patiënten heel erg belangrijk, zoveel is duidelijk. Mensen moeten zichzelf regelmatig de volgende vragen stellen: Waar ga ik voor?, Wat voor idealen heb ik?, Waar krijg ik lichtjes van in mijn ogen? Ben ik tevreden met mijn sociale contacten? Kom ik op mijn werk tot mijn recht? Ik probeer onder andere in samenwerking met IZA om positieve gezondheid te implementeren op de werkvloer. De hele beleving van welzijn hangt af van veel meer factoren dan van niet ziek zijn Naam Organisatie Functie Verwijzingen Machteld Huber Institute for Positive Health Arts-onderzoeker How should we define health? - BMJ Towards a patient centred operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study. - BMJ Heroverweeg het begrip gezondheid - Nederlands Tijdschrift Geneeskunde 8 Praat mee online 9

6 IZA vraagt Is gezondheid meer dan niet ziek zijn? Positieve Gezondheid binnen de polissen Gezondheid is geen doel op zich, maar een middel tot een fijn en gelukkig leven. Monique vindt dat er niet gekeken moet worden naar wat iemand niet kan, maar naar de mogelijkheden. Het concept van Positieve Gezondheid helpt iedereen om op een andere en bredere manier te denken over gezondheid. Het gaat niet alleen over fysieke maar ook over sociale factoren. Belangrijk is om gezondheid niet te beschouwen als een doel op zich, maar als een middel tot een fijn en gelukkig leven. Gezondheid is meer dan alleen ziekte of zorg. Leidend in het concept is het wat kun je wel -principe. Iemand met een dwarslaesie die niet meer kan lopen, kan nog steeds prima participeren in de maatschappij. Ik ben van origine fysiotherapeut en ergotherapeut. Vooral als ergotherapeut is de kijk op de persoon, de omgeving, de activiteit en de eigen mogelijkheden het vertrekpunt. Zo is het belangrijk om na te denken welke tools iemand nodig heeft om volledig in zijn kracht te staan. In mijn huidige rol als innovatiemanager bij IZA draag ik bij aan de realisatie van zinnige en betaalbare zorg. Ik ben dan ook enthousiast over het denkwerk van Machteld Huber omdat alles daarin samenkomt. Het is een mooi middel om in gesprek te raken over de essentie waarover het gaat. Het concept Positieve Gezondheid wordt breed omarmd, maar heeft tijd nodig om opgepakt te worden door de samenleving. Vele partijen zoals huisartsen in de Noordelijke Maasvallei en GGD Noord-Brabant proberen hier handen en voeten aan te geven. Op de langere termijn zullen we merken dat op zowel medisch als financieel niveau de last lager wordt. Minder gebruik van de dokter, omdat de burger en zijn omgeving meer zelf kunnen aanpakken en oplossen. Ik vind het niet van deze tijd om zorgverzekeraars alleen maar te associëren met ziektes en lichamelijke tekortkomingen. Het is mooi dat IZA het begrip Positieve Gezondheid omarmt en mensen de mogelijkheid biedt om zelf de regie te hebben over hun gezondheid. De pijlen zijn in de eerste plaats gericht op werk gevers en duurzame inzetbaarheid van hun werknemers. IZA gaat samen met de werkgevers behoeften en uitdagingen inventariseren die de werkgevers hebben en zien. Zo wordt een aanbod rondom positieve gezondheid ontwikkeld, dat vervolgens op de werkvloer tot uiting moet komen. Op die manier worden mede werkers zelf meer bewust van hun eigen fysieke, mentale en sociale gezondheid. En ze leren gebruik te maken van hun eigen mogelijk heden. Op het moment dat werkgevers gaan denken vanuit mogelijkheden in plaats van risico s halen ze veel meer uit hun werknemers. Niet alleen declareren op ziektekosten IZA werkt maar verder toe naar een bredere invulling van polissen dan waar alleen de vergoedingen voor ziektekosten centraal staan. Zo wil men diensten en services inbrengen die medewerkers kunnen helpen hun veerkracht te behouden. Naam Organisatie Functie Monique Schmidt Coöperatie VGZ (IZA) Innovatiemanager Mantelzorg is een goed voorbeeld: als je hierbij gebruik kan maken van ondersteuning, wordt de last minder en behoud je je veerkracht om werk en zorg te combineren. Wij willen dat verzekerden dit vergoed krijgen. Nog genoeg werk aan de winkel Doorvoering van het gedachtegoed Positieve Gezondheid binnen IZA is werkelijkheid. Mijn advies aan werkgevers: verdiep je in het concept Positieve Gezondheid. Het kan je helpen mogelijkheden van je medewerkers en van jezelf als werk gever te benutten. Geef medewerkers de tijd en ruimte om te ontdekken waar ze goed in zijn of beter in kunnen worden. Als je op je werk kunt zijn wie je bent, dan kun je ook daar het optimale uit jezelf halen. 10 Praat mee online 11

7 IZA vraagt Is gezondheid meer dan niet ziek zijn? De grens tussen werk en privé is erg dun. Naam Organisatie Functie Rick Verschoor Gemeente s-hertogenbosch Personeelsmanager Groot verschil tussen ziek zijn en arbeidsongeschikt zijn Vrijheid en verantwoordelijkheid gaan hand in hand. Rick weet dat gesprekken met werknemers niet alleen over functioneren moeten gaan, maar over hoe het echt met iemand gaat. Om het beste uit medewerkers te halen, probeer ik in te zetten op hun kracht. Op het moment dat ze zich prettig voelen in hun werk en de wijze waarop het werk wordt gedaan, lukt dat. De kans op uitval is dan het kleinst. Het is echter altijd mogelijk dat iemand een functie ontgroeit, of dat de functie de medewerker ontgroeit. De afdelingen binnen mijn sector zijn erg uiteenlopend van aard, van beheer van sport accommodaties tot aan strategische beleidsontwikkelaars. Er werken ongeveer driehonderdvijftig mensen. Hoewel het uiteindelijk gaat om de output en het resultaat, blijft het mensenwerk. Ik ben samen met het management bezig om het beste uit de mensen en hun functie te halen. Gesprekken met personeel gaan niet per se over disfunctioneren of het werk dat is blijven liggen. We willen weten hoe het met ze gaat. Er hoeft echt niet iets aan de hand te zijn om een gesprek met elkaar te voeren en behoeften af te stemmen. Steeds meer organisaties werken met een flexibel kantoorconcept en flexibele werktijden. Daardoor vervagen de grenzen tussen werk en privé. Als iemand minder goed presteert of minder lekker in zijn vel zit, dan kan dat met werk of met de privésituatie te maken hebben. Of met beide. Daarover gaan we met elkaar in gesprek. Goede output is alleen haalbaar als je mensen in hun kracht zet Als personeelsmanager bij de gemeente s-hertogenbosch is mijn belangrijkste taak het adviseren en ondersteunen van het management bij de uitvoering van haar managementtaken. Door in gesprek te zijn en te blijven met werknemers, kun je vroegtijdig knelpunten of problemen signaleren en daarop inspelen. Iemand die aangeeft veel last te hebben van zijn nek of spieren, kan naar de fysiotherapeut. Maar soms werkt iets rustgevends als yoga beter. Ik heb mensen gesproken die wat stressgevoelig bleken. Zij hebben heel veel baat gehad bij een adem- cursus of een training Energiek aan het Werk. De wereld om ons heen verandert snel, dat vraagt veel van de organisatie en haar medewerkers. Neem nou de snelheid van bericht geving. Nog tijdens een raadsvergadering wordt er volop getwitterd over de agendapunten. Dat levert discussie op voordat er echt besluiten zijn genomen. Er zijn mensen die moeite hebben met dat soort hedendaagse ontwikkelingen. Daarom hebben we social- mediacursussen opgezet. Niet als verplichting, maar om bij te blijven. Medewerkers krijgen bij ons veel vrijheid en verantwoordelijkheid. We rekenen erop dat ze aan de bel trekken als er iets speelt. We rekenen graag af met het taboe dat je maar beter geen slapende honden kunt wakker maken. Door met elkaar in gesprek te blijven, begrijp je elkaar en komen oplossingen vroeg of laat vanzelf. Ook zien we dat medewerkers onderling al heel veel oplossen, helemaal ideaal natuurlijk. Mocht dat niet lukken, dan is de benadering van leidinggevenden zeer laagdrempelig. Het ziek melden bijvoorbeeld gebeurt altijd bij de leidinggevende. Dan is er direct aandacht en contact. Ziek zijn is geen synoniem voor arbeidsongeschiktheid. Het is een kwestie van kijken naar de mogelijkheden in plaats van naar onmogelijkheden. Soms worden taken binnen een functie aangepast, of wordt er gekeken naar andere mogelijkheden binnen de gemeente. Uiteindelijk heeft iedereen er baat bij dat het goed gaat. 12 Praat mee online 13

8 Zorgkosten in beeld Wat kost een sportblessure? Om u meer inzicht te geven in de omvang van zorgkosten in verhouding tot de premie, zet IZA iedere editie de kosten van een onderzoek, ingreep, letselherstel of medicatie op een rij. Dit keer: sportblessures. Sporten is gezond. Maar, een ongeluk zit in een klein hoekje. Bij iedere sport zijn blessures mogelijk. Veel mensen doen aan hardlopen bijvoorbeeld. IZA s rekenkamer brengt in kaart wat een sportblessure nou eigenlijk kost. Zorgkosten in beeld Wat kost een sportblessure? Gescheurde meniscus Illustratie Twee van de meest voorkomende sportblessures zijn een gescheurde meniscus, de zogenaamde voetbalknie, en gescheurde kniebanden. De kosten bij zo n blessure kunnen aardig oplopen. Naar de arts Tijdens een potje voetbal met vrienden maakt u een sliding en schiet op doel. Raak! Goed voor het team, maar niet voor uw knie. Die leek te knappen. Auw. Tijd voor een onderzoekje. Een teamgenoot zet u af bij de dokter. Onderzoek + consult 1e röntgenfoto (eventueel) Polibezoek met onderzoek en behandeling Illustratie 2e röntgenfoto (eventueel) Behandelen Uit nader onderzoek blijkt dat u een veel voorkomende knieblessure heeft. Daar moet iets aan gedaan worden U wordt geopereerd. Kosten voor onderzoek en behandeling: Fysiotherapie Gescheurde meniscus 3.063* 150 De dokter bekijkt uw knie. Gelukkig, er blijkt niets beschadigd. U mag weer naar huis. Kosten onderzoek huisarts De dokter onderzoekt uw knie en maakt een röntgenfoto om hem van binnen te bekijken. Er is geen beschadiging Het ziet er niet goed uit. zichtbaar. Fijn, u mag U wordt doorverwezen weer naar huis. naar het ziekenhuis voor nader onderzoek. U wordt geopereerd. Kosten voor onderzoek en behandeling: Herstellen 250 Na de operatie hebt u acht keer fysiotherapie nodig om te herstellen. Zowel bij een gescheurde meniscus als bij gescheurde kniebanden dient u rekening te houden met circa acht sessies. Kosten per sessie: 30 + intakegesprek 10 Samen 250 Gescheurde kniebanden 4.003* *De kosten van behandelingen kunnen enorm uiteenlopen. Getoonde tarieven zijn gemiddelden en gebaseerd op indicaties van de Nederlandse Zorgautoriteit. Kosten onderzoek huisarts: röntgenfoto 80 Gescheurde kniebanden 14 15

9 IZA in ontwikkeling Blauwe Zorg Positief blijven Vijf handige tips Medicatie bij astma en COPD: betere kwaliteit, minder gedoe en lagere prijzen Patiënt op de eerste plaats Er zijn in Nederland veel verschillende medicijnen en inhalatoren beschikbaar voor mensen met de chronische longziektes astma en COPD. Op dit moment zijn er meer dan honderdveertig opties waarmee patiënten met astma of COPD behandeld kunnen worden. Het grote aanbod maakt dat het voor de arts lastig is om het geneesmiddel te kiezen dat het beste past bij de patiënt. Vanwege de verschillende inhalatoren is het ook lastig voor zorgaanbieders om de juiste inhalatie-instructie te bieden, wat heel vervelend voor de patiënt is. Ook krijgt de patiënt niet altijd duidelijke instructies over het gebruik. Handen ineen In Maastricht en omgeving heeft IZA samen met de patiëntenorganisatie, longartsen, huisartsen en apothekers de handen ineengeslagen om een document met 16 medicijnadviezen voor longpatiënten op te stellen. Ofwel een longformularium. Dit gebeurt onder de vlag van Blauwe Zorg. Deze proeftuin is geïnitieerd samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Doolhof van poeders en puffers Door het aantal opties ingrijpend te beperken wordt het gemakkelijk voor alle hulpverleners, om de patiënt goed te behandelen en helder te instrueren. Behandelaars verzekeren dat met de geselecteerde voorkeursgeneesmiddelen voldoende keuze overblijft om patiënten goed te behandelen. Door keuzes te maken, is IZA ook in staat geweest om de prijzen omlaag te krijgen. Het opstellen van een longformularium met daarin voorkeursmedicatie die is geselecteerd op kwaliteit én prijs, is nieuw in Nederland. Voor de patiënt betekent dat een duidelijk overzicht van de mogelijke betaalbare behandelingen. Blauwe Zorg is een voorbeeld van de samenwerking tussen IZA, Huis voor de Zorg en Academisch ziekenhuis Maastricht. Doel is om de zorg efficiënter te maken en de kosten lager, zodat zorg voor iedereen betaalbaar blijft. Patiënt op de eerste plaats Doel van het formularium is om richting te geven. Het geldt voor nieuwe patiënten en voor bestaande patiënten die van medicatie moeten wisselen. Voor patiënten die IZA verzekerd zijn, valt de inhalatiemedicatie die opgenomen is in het formularium, buiten het eigen risico. De voorschrijver blijft bovendien vrij om in individuele gevallen een andere keuze te maken als dat in het belang van de patiënt wordt geacht en de voorschrijver dit kan motiveren. De naam Blauwe Zorg is geïnspireerd op ontwikkelingen gericht op het milieu: groene stroom. Dat heeft ons duidelijk gemaakt wat duurzaamheid betekent en die duurzaamheid willen we in Blauwe Zorg. Hoe houden we de zorg voor iedereen toegankelijk, niet alleen nu, maar ook in de toekomst? Sloffen kwijt als u uit bed stapt. Badkamer bezet omdat u de wekker te lang hebt laten snoozen. Een spoedvergadering waar u geen rekening mee hebt gehouden. Uw favoriete broodje in de kantine uitverkocht. Iedereen kent dit soort dagen. De een laat zich erdoor uit het veld slaan, de ander niet. IZAmagazine geeft vijf tips die uw veerkracht vergroten en u helpen positief te blijven. 5 manieren om positief te blijven 1. Lach Makkelijker gezegd dan gedaan? Niet per se. Starten met een lach stimuleert de productie van endorfine in uw lichaam. Dus kijk een leuk filmpje als u wakker wordt of lees een smeuïge column. Uw stresslevel daalt meteen. 2. Complimenteer uzelf Zelfingenomen? Nee, hoor! Veel mensen hebben eerlijke zelfkritiek onterecht omgebogen naar een wankelend zelfbeeld. U hebt die baan. U zorgt voor uw partner en kinderen. Dat is niet zomaar. Geef uzelf nu maar eens een compliment. En straks nog eens. En morgen weer. Hou dit vast. 3. Ga stappen Ga een stukje lopen. Lekker buiten of gewoon op de werkvloer. Bijvoorbeeld een retourtje naar de koffieautomaat. Maak een lunchwandeling of ga in plaats van zittend vergaderen, letterlijk een lopend gesprek voeren met een collega. Door te bewegen maakt uw lichaam serotine aan, beter bekend als het gelukshormoon. 4. Turf Irritaties die leiden tot frustraties worden over het algemeen aangewakkerd door een patroon. Dat gevoel van: Daar gaan we weer. Probeer alle irritaties op een dag, klein en groot, te turven. Doe dit, herken het patroon en doorbreek dit. 5. Sta stil U hebt ongetwijfeld een overvolle agenda. Probeer toch af en toe stil te staan bij het hier en nu. Denk niet te veel aan gisteren of aan morgen. Hebt u wel eens een cursus mindfulness overwogen? 17

10 Vooraf ADHD: Alle dagen heel druk. Behoorlijk kort door de bocht, maar wat is ADHD nu precies? Klopt het dat steeds meer volwassenen die diagnose krijgen? Het is toch een westerse stoornis die alleen bij kinderen voorkomt? Of is dat een stempel? Hebben we die stempeldrukker niet erg snel paraat in Nederland? Willen we niet graag elk beestje zo snel mogelijk van een naam voorzien? Te snel misschien? Vermoeiend hoor, al die vragen! Ron: Je voelt dat het er zit, maar je kunt er niet bij IZA vraagt Is ADHD een vermoeiend stempel? Aan het woord Kennis uit de theorie en de praktijk Facts & figures 1 op kinderen in Nederland heeft ADHD. 1 tot 2,5 procent van de Nederlandse volwassenen heeft ADHD. Bij volwassenen hebben net zoveel mannen als vrouwen ADHD. Driekwart van de volwassenen met ADHD heeft ook een andere psychiatrische stoornis. Bijvoorbeeld: een depressie, een angsten dwangstoornis, verslaving aan alcohol of drugs of een persoonlijkheidsstoornis. Ron GZ-psycholoog Dokter Bosman Amsterdam Cathelijne Directeur ADHD-centrum Nederland Sandra Zorginhoudelijk adviseur Farmacie Coöperatie VGZ 18 19

11 IZA vraagt Is ADHD een vermoeiend stempel? Als geen ander kent Ron de frustraties die ADHD ers kunnen hebben. Het is zijn missie geworden om hen te helpen om de controle te grijpen. ADHD is een aandachtstekortstoornis Gewoon even niks doen, iets observeren, op iets wachten; het is uit onze lifestyle verdwenen. Door technologie en de dominante aanwezigheid van media worden we overprikkeld. We gaan slapen met de tablet naast ons bed. In de trein zit niemand meer gewoon naar buiten te staren, iedereen duikt zijn smartphone in, want het blauwe lampje knippert. Er is een constante input van prikkels en onze reactie op dat soort prikkels geeft onmiddellijk resultaat en bevrediging. Introspectie en zelfreflectie geven die onmiddellijke bevrediging niet en daarom raken we het ontwend daar tijd voor te nemen. Voor iedereen is dit slecht, maar voor ADHD ers is het een ramp. Pas als zij ontdekken hoe je dingen anders kunt aanpakken, dan voelen zij hun kracht en talent. Bij kinderen wordt er te snel gestempeld ADHD is een aandachtstekortstoornis, waarbij men problemen heeft met de aandacht te richten, vast te houden en weer los te laten. Dokter Bosman Amsterdam ontvangt volwassenen met deze stoornis, die aangeven dat ze niet aan verwachtingen kunnen voldoen en hun doelen niet bereiken. Niet in hun opleiding. Niet in hun werk. Noch in hun sociale leven of in hun huwelijk. Het brein is eigenlijk één grote schakelkast waar op verschillende locaties verschillende functies uitgevoerd worden. Als je iets moet onthouden, je enthousiast wilt voelen, of een saai klusje moet afmaken dan moeten verschillende locaties zich met elkaar verbinden. Juist dat gaat bij ADHD'ers niet goed. Daarbij spelen de verbindende stoffen tussen de hersencellen, de neurotransmitters, een belangrijke rol. Er worden irrelevante of verkeerde verbindingen gemaakt. ADHD ers ervaren daardoor onmacht en irritatie, want je voelt dat het er zit, maar je kunt er niet bij. Vergelijk het met zo n grijpmechaniek op de kermis. Je ziet dat horloge liggen. Je weet wat je moet doen, maar het lukt je niet. Het gevoel van: Verdomme er zit meer in mij, maar het komt er niet uit, dat is nou net de frustratie. ADHD ers willen zichzelf verbeteren, maken een planning, maar leiden zichzelf af en stellen de geplande taken uit. Ze snakken overdag naar een helder overzicht en s avonds naar rust in het hoofd, maar de chaos blijft. Het is alsof er in je hoofd een orkest speelt, maar de dirigent ontbreekt. De dirigent ben jij, maar je bent niet bij machte om die rol te vervullen. Als je hier te lang mee worstelt zonder dat het verbetert, krijgt dat een negatieve invloed op je zelfvertrouwen en motivatie. ADHD is een aangeboren stoornis ADHD is een aangeboren stoornis, maar structuur aanbrengen is wel van grote invloed. Bij kinderen wordt soms te snel een ADHD-stempel gezet. Een afspraakje missen, een keer iets vergeten en afgeleid zijn is heel normaal. Het is typisch kindergedrag. Bij vol wassenen gaat die vlieger niet op. Als iemand het stempel ADHD krijgt en goed behandeld wordt, is zijn leven minder vermoeiend, want hij leert op een andere manier met zijn energie omgaan. Had ik maar eerder geweten dat ik ADHD had. Dan had ik niet drie huwelijken en vijf banen verprutst. De overkill aan informatie zorgt voor problemen Naam Organisatie Functie Specialisme Verwijzingen Ron Heinrich Dokter Bosman Amsterdam GZ-psycholoog Behandelen ADHD bij volwassenen Symposia - Medilex 20 Praat mee online 21

12 IZA vraagt Is ADHD een vermoeiend stempel? Twintig jaar geleden kreeg je een schop onder je kont De molen van labels en stempels Naam Organisatie Functie Boeken Artikelen Cathelijne Wildervanck ADHD-centrum Nederland Directeur ADHD: Hoe haal je het uit je hoofd? De depressie op zijn kop Diverse publicaties op ADHD verdwijnt niet na de puberteit, weet Cathelijne. Sommige mensen kunnen er beter mee omgaan als volwassene dan als kind. Tien jaar geleden was ADHD een aandoening waar je afscheid van nam na de puberteit. Zo dacht men althans. Een mis vatting, ADHD gaat niet over. De één dealt er gewoon beter mee dan de ander. Volwassenen hebben uiteraard ook langer de tijd gehad om alles een plaats te geven. Er zijn tevens heel duidelijke eigenschappen van ADHD waar een kind problemen mee kan krijgen, maar waar een volwassene juist veel profijt van heeft. Eigenwijsheid en gevoel voor rechtvaardigheid zijn twee opvallende voorbeelden. Kinderen moeten vaak kiezen tussen A en B. Kinderen met ADHD kiezen dan voor C. Dat wordt niet op prijs gesteld. Bij volwassenen wel, dan is het ineens out of the box denken. Veel ADHD ers hebben last van gevolgschade. Schade door het geforceerd aanpassen aan het maatschappelijk wenselijke. Als iemand zich vaak geforceerd aanpast, kunnen de gevolgen enorm zijn. Dat is als in z n vijf door de binnenstad rijden: de motor raakt oververhit. Daarom kampen veel volwassen ADHD ers tevens met burnoutproblematiek. Anderen hebben nergens last van. In het ideale plaatje heb je geen ADHD. Heb je het toch, dan moet je er vooral geen last van hebben. De vraag is dan of je het überhaupt nog hebt? Want last hebben is toch een voorwaarde voor een aandoening? ADHD heeft de afgelopen jaren in Nederland een flinke opmars gemaakt. Twintig jaar geleden kreeg je nog gewoon een schop onder je kont, ging je naar een lagere opleiding en kwam je er uiteindelijk wel. Tegenwoordig ligt dat anders: we worden meer en meer een prestatiemaatschappij. We worden meer en meer een prestatiemaatschappij Ouders die bij ons komen, worden vaak op scherp gezet door scholen. Thuis ervaren ze vaak geen gedragsproblemen bij hun kind, maar op school blijkt het kind druk of tegendraads. Laatst had ik een paar Koreanen in het ADHD-centrum op bezoek. Ik had de indruk dat in Aziatische landen door cultuuraspecten zoals gehoorzaamheid en punctualiteit, minder ADHD vastgesteld wordt. Eén van de aanwezigen vertelde me dat Korea lang arm is geweest en dat mentaal welbevinden eigenlijk pas sinds kort de aandacht krijgt die het verdient. De Piramide van Maslow in een notendop dus. Zodoende is er nu pas aandacht voor ADHD in hun land. Dat ontkracht dus wel meteen de suggestie dat ADHD een westers probleem is. ADHD-centrum Nederland: Steeds meer mensen krijgen de diagnose ADHD. ADHD-centrum Nederland kijkt naar mogelijkheden. Hoe kan een ADHD er zijn talenten ontwikkelen en dat waar hij last van heeft, verminderen. Op die manier wordt zorg geboden om makkelijker in het leven te staan. ADHD-centrum Nederland is gespecialiseerd in volle hoofden. Het doel is zelf grip krijgen op dat overactieve brein. 22 Praat mee online 23

13 IZA vraagt Is ADHD een vermoeiend stempel? IZA heeft als zorgverzekeraar een signalerende rol in de politiek ADHD en medicatie, er komt meer bij kijken dan een simpel pilletje slikken. Sandra weet hoe complex het soms is om het juiste medicijn te krijgen, zeker met het oog op de kosten. Namens IZA verschaft ze helderheid. ADHD is een psychische stoornis met gedrags- en concentratieproblemen. Deze problemen kunnen erg vervelend en belemmerend zijn. Stempel of geen stempel, medicatie is voor veel ADHD ers onmisbaar. ADHD-geneesmiddelen vallen onder de noemer stimulantia. Het zijn middelen die een ondersteunende functie hebben bij gedragstherapie. Er vallen meerdere geneesmiddelen binnen deze groep. De huisarts of psychiater bepaalt samen met de patiënt welk geneesmiddel het beste bij de patiënt past en het beste effect heeft. IZA is volgend in dat advies. Het gaat dan over geregistreerde geneesmiddelen die zijn opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssyteem (GVS) en binnen het basispakket vallen. De overheid bepaalt welke geneesmiddelen opgenomen worden in het GVS. Aan elke groep geneesmiddelen op deze lijst is een maximale vergoeding gekoppeld, ook bepaald door de overheid. Als het bedrag van een geneesmiddel hoger is dan die maximale vergoeding, moet de patiënt bijbetalen. Dit is bij enkele ADHDgeneesmiddelen het geval. Het is voor de patiënt erg vervelend als er een eigen bijdrage zit op het voorgeschreven geneesmiddel dat het beste effect heeft. Therapietrouw is een belangrijk aandachtspunt Dexamfetamine is een veelgebruikt ADHD-geneesmiddel, waarover de afgelopen tijd behoorlijk wat te doen is geweest. Dexamfetamine, in tabletten van 5 milligram, was eerder een niet-geregistreerd geneesmiddel dat door apotheken zelf werd gemaakt. Dit werd voor ADHD veel voorgeschreven en ook vergoed door de zorgverzekeraars. Onlangs heeft een fabrikant het geneesmiddel echter laten registreren en hij vraagt daar nu een veel hogere prijs voor. Ongeregistreerde geneesmiddelen mogen niet gemaakt worden als er een geregistreerd geneesmiddel beschikbaar is. Hierdoor moesten veel mensen noodgedwongen overstappen naar het geregistreerde middel. Dat betekende Zo houdt de patiënt zijn medicatiegebruik betaalbaar Naam Organisatie Functie Achtergrond Sandra de Boer Coöperatie VGZ (IZA) Zorginhoudelijk adviseur Farmacie Sandra heeft dertien jaar als apothekersassistente gewerkt in zowel openbare apotheken als in een poliklinische apotheek. Drie jaar geleden heeft ze de studie Farmakunde afgerond. Nu werkt ze als Zorginhoudelijk adviseur Farmacie bij IZA dat al die mensen die eerder hun medicatie volledig vergoed kregen, plotseling moesten bijbetalen. Soms meer dan hun portemonnee toeliet. IZA heeft als zorgverzekeraar een signalerende rol in de politiek. Als er veel vragen van gedupeerde verzekerden komen, dan moeten we daar iets mee doen. Het is onze taak om inzicht te verschaffen in de situatie en te zorgen dat de wetgever zich hier bewust van is. De overheid heeft op aandringen van onder andere IZA besloten om de vergoeding van apotheekbereidingen te versoepelen. Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft aangegeven dat zij van plan is te kijken naar andere mogelijkheden om onnodig hoge kosten van geneesmiddelen te voorkomen. Er is ook dexamfetamine met een dosis van tweeënhalve milligram. Die is vooralsnog ongeregistreerd. De dosis is te laag voor patiënten die vijf milligram of hoger gebruiken. Maar de minister heeft onlangs gedoogd dat ook die patiënten de lage dosis mogen krijgen om op die manier de hoge kosten en bijdragen van de variant van vijf milligram te omzeilen. Dat betekent dat de patiënt in plaats van twee keer per dag één tablet van vijf milligram, bijvoorbeeld vier keer per dag één tablet van tweeënhalve milligram moet innemen. Op deze manier hoeft de patiënt geen eigen bijdrage te betalen. Ik wil wel een kanttekening plaatsen: de diagnose ADHD gaat gepaard met gedrags stoornissen, waardoor therapietrouw een belangrijk aandachtspunt is. Patiënten zijn gewend om een vast aantal tabletten op vaste momenten in te nemen. Als daar iets verandert, kan dat problemen veroorzaken

14 IZA diensten De opererende huisarts De opererende huisarts Vertrouwd bij uw eigen huisarts Welke behandelingen vallen onder extra verrichtingen? Veelvoorkomende verrichtingen zijn onder andere: Huisartsen nemen ziekenhuizen steeds meer zorg uit handen. Zoals de ietwat eenvoudigere verrichtingen die met hetzelfde gemak door de huisarts kunnen worden gedaan. Wel zo prettig: u kunt op een vertrouwd adres terecht en u betaalt voor een bezoek aan de huisarts geen eigen risico. Meest voorkomende extra verrichtingen bijna altijd vergoed Vanaf 1 maart 2016 krijgt u bij IZA de extra verrichtingen meestal vergoed. Het maakt in vrijwel alle gevallen niet uit of uw huisarts wel of geen contract met IZA heeft. Het maakt ook niet uit welke basisverzekering u hebt. Voor dit soort behandelingen kunt u voortaan snel en makkelijk een afspraak bij uw huisarts maken. Zo weet u zeker dat u dicht bij u in de buurt geholpen wordt en niet zo snel meer naar het ziekenhuis hoeft. Tip! Voert uw huisarts een extra verrichting niet uit? Dan kunt u hiervoor ook terecht bij een andere huisarts zonder extra kosten. Twijfelt u over wat er vergoed wordt? Voor een klein aantal extra verrichtingen krijgt u alleen een volledige vergoeding als uw huisarts een contract met IZA heeft. Uw huisarts kan u vertellen welke verrichtingen hij uitvoert. En of hiervoor een contract met ons is afgesloten. Zeker weten of u een extra verrichting vergoed krijgt? Neem contact op met onze klantenservice: De huisarts is er voor u Huisartsen willen zich zoveel mogelijk kunnen focussen op het verlenen van zorg en zich minder hoeven bezighouden met het papierwerk daaromheen. Het standaard vergoeden van extra verrichtingen maakt dit mogelijk. IZA blijft met huisartsen in gesprek om de onderlinge samenwerking te vereenvoudigen. Met als doel dat u nu en in de toekomst snel en goed geholpen wordt. kleine chirurgie; plaatsen spiraaltje; ECG (hartfilm); longfunctietesten; ambulante bloeddrukmeting; diabetesspreekuren; reizigersadvisering en -vaccinaties; behandeling van slijmbeurs- en peesontstekeningen. Meer info: vergoedingen/huisarts 26 27

15 De overgang. Het klinkt als een promotie, zo voelt het vaak niet. De soms ernstige klachten die de overgang teweegbrengt mogen niet weggewuifd worden. Vrijwel alle vrouwen krijgen ermee te maken, maar om een of andere onverklaarbare reden blijft het een beetje dwarrelen in de taboesfeer. En die mag nu toch onderhand wel doorbroken worden. Vooraf Celine: Zeker tachtig procent van de vrouwen krijgt ermee te maken IZA vraagt Is het tijd om meer open te zijn over de overgang? Feiten & cijfers Er zijn verschillende factoren die de leeftijd beïnvloeden waarop een vrouw in de overgang komt: Erfelijkheid: als iedereen in de familie op ongeveer gelijke leeftijd in de overgang gaat, zal dat bij u ook rond die leeftijd zijn; Roken: door de schade die roken aanricht op de eierstokken, is er een grote kans dat de overgang twee jaar eerder start; Chemotherapie: door chemotherapie komen veel vrouwen vervroegd in de overgang; Operaties eierstokken: hoe meer operaties aan de eierstokken zijn uitgevoerd, des te meer gezond weefsel is aangetast, waardoor de overgang eerder kan beginnen. Aan het woord Kennis uit de theorie en de praktijk Wilma Moeder van 4 kinderen en oma van 3 kleinkinderen Celine Verpleegkundige Care for Women 28 29

16 IZA vraagt Is het tijd om meer open te zijn over de overgang? Naam Gezin Werk Leeftijd Wilma Sterk Man, 4 kinderen en 3 kleinkinderen Voorheen bibliothecaresse 54 jaar Het taboe moet eraf Het tegenovergestelde van de puberteit Er wordt soms wat lacherig over gedaan, maar Wilma heeft aan den lijve ondervonden dat de overgang alles behalve een grap is. Voor mij was er geen twijfel mogelijk. Ik zat in de overgang. Mijn partner en ik waren in december 2014 op vakantie in Andalusië. Ik lag in bed en dacht: Wat gebeurt er met me?. Ik voelde de ene na de andere opvlieger. Mijn hart ging tekeer, waardoor het bloed sneller naar mijn hoofd steeg. Ik kreeg het heel warm. Rode vlekken in mijn nek. Rood gezicht. Het zweet brak me letterlijk uit. Het liefst wilde ik naar buiten rennen voor wat verkoeling. Maar ben je eenmaal afgekoeld, dan word je meteen weer heel erg koud en klam. Dit alles duurde maar een paar minuten, maar het ging vervolgens de hele dag door. Wat gebeurt er met me? In eerste instantie kon ik het niet plaatsen. Was het een griepje? Even Googelen en je weet meteen wat er aan de hand is. Voor mijn gevoel viel ik er pats-boem in. Achteraf waren er wel degelijk signalen die de overgang al aankondigden. Ik had een extreem hoge bloeddruk, was continu ongesteld en vloeide ook veel. Dat wist ik toen nog niet goed te plaatsen. Ik heb reuma, dus ik ben geneigd om kwaaltjes daaraan te verbinden. Die reuma zorgde al wel voor slechte nachtrust. Dat werd door de overgang alleen maar erger. Nachtzweten zorgt ervoor dat je drijfnat wakker wordt. Dan moet je een schoon shirt aan en probeer je weer in slaap te komen. De nachtrust is verstoord. Die vermoeidheid zorgt dan weer voor stemmingswisselingen, kort lontje, geheugenverlies, enfin vul maar in. Na de vakantie heb ik met IZA gebeld. Ik wilde weten of ze me konden adviseren. Ik kreeg de tip om naar Care for Women te gaan. Dat heb ik gedaan. Celine, mijn consulente, heeft mij enorm geholpen. Voor mij bleek koffie een echte boosdoener. Ik drink nu veel minder koffie, vaak ook cafeïnevrij. Magnesium nam ik al, maar nu vlak voor het slapen gaan. Dat werkt erg goed om tot rust te komen. O, en geen alcohol. Eén druppel en ik voel de rode vlekken in mijn nek opzetten. Ik zie mezelf nog voor het eerst bij mijn consulente zitten. Tweeënhalf jaar geleden alweer. Dat voelde als thuiskomen. Ze nam echt de tijd voor me. Het gevoel van: Wauw, er wordt naar me geluisterd. Erkenning is zó belangrijk. Daarom wil ik er nu ook over vertellen. Het taboe moet eraf. Vrouwen moeten zich niet generen, maar hulp zoeken. Drijfnat wakker worden De overgang is het tegenovergestelde van de puberteit. Alles wat toen aan ging, gaat nu weer uit. Met het ouder worden zelf had ik geen moeite, maar de symptomen moesten echt bestreden worden. Nog steeds zijn er dingen anders. Ik spreek niet graag in het openbaar. Dan is er toch een beetje de angst dat mensen iets aan me zien. Angst is sowieso wel een dingetje, ik merk dat ik angstiger ben. Ik rij niet meer graag tijdens de spits. Ik ben banger dan ooit tevoren dat er iets met mijn man, kinderen of kleinkinderen gebeurt. Maar de symptomen zijn een stuk minder, het is weer leefbaar. Ik voel me goed en zorg er zeker voor dat dit zo blijft. Het is echt een verademing geweest om gesprekken te voeren met een deskundige, dat wil ik echt benadrukken. Zoek hulp. Voor mij betekende dat een wereld van verschil. 30 Praat mee online 31

17 IZA vraagt Is het tijd om meer open te zijn over de overgang? Als consulente van Care for Women kent Celine vrijwel alle klachten die de overgang veroorzaakt. Per persoon bekijkt ze hoe ze die ongemakken zoveel mogelijk kan verhelpen. Ik behandel veel vrouwen die in de overgang zijn Care for Women is een landelijke organisatie die gespecialiseerd is in de hormonale gezondheid van vrouwen. Dit gaat van menstruatieproblemen tot zwangerschappen tot overgangsklachten. Vaak behandelen we niet, maar geven we advies. Een huisarts of specialist heeft vaak beperkt de tijd. Ik niet. Een consult duurt minstens een uur, soms zelfs langer. Het voelt fijn om je hart te luchten bij iemand die volledig onafhankelijk is. Het consult wordt bovendien vergoed vanuit de aanvullende zorgverzekering. Dat is ook wel een prettig gegeven. Ik behandel veel vrouwen die in de overgang zijn. De overgang is de transitie van vruchtbaar naar onvruchtbaar. De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in de overgang komen is 51 jaar. Voordat vrouwen in de overgang komen, is er sprake Er zijn mensen die zichzelf niet meer willen laten zien Naam Organisatie Functie Specialisme Celine Vervoorn Care for Women Verpleegkundige Vrouwengezondheid van een pre-menopauze. Die kan twee tot zeven jaar duren. In die periode beginnen de overgangsklachten langzaam op te komen. Typische overgangsklachten zijn opvliegers, spier- en gewrichtspijn en slapeloosheid. Er wordt soms wat lacherig gedaan over de overgang. Het is een relatief onbekend fenomeen, maar vergis je niet; zeker tachtig procent van de vrouwen krijgt er mee te maken. Een derde daarvan met zeer ernstige klachten. Overgangsklachten zijn te verdelen in twee groepen: de typische en de atypische. Typische symptomen worden altijd aan de overgang gelinkt: opvliegers, nachtelijke transpiratie, onregelmatige menstruatie, gespannen borsten en vaginale droogheid. Atypische klachten kan iedereen hebben, maar hangen vaak samen met typische overgangsklachten: hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn, droge slijmvliezen, hartkloppingen, stemmingswisselingen, angst en depressiviteit, vergeetachtigheid, urineverlies en pijn bij vrijen. Er verandert voor vrouwen vaak veel in een heel korte periode. De kinderen gaan het huis uit. Het wordt moeilijker om af te vallen. Het uiterlijk verandert. Je voelt je als vrouw minder mooi. Dit alles heeft heel veel invloed op je stemming. Er zijn mensen die zichzelf niet meer willen laten zien. Veel vrouwen gaan zichzelf kritische vragen stellen. Ben ik wel tevreden met mijn werk?, Ben ik gelukkig met mijn gezin en de plek waar ik woon?. In gemiddeld drie á vier sessies help ik vrouwen omgaan met hun overgangsproblemen. Dat begint met een intakegesprek. Op basis van de uitkomsten maken we afspraken en geef ik supplementen mee. Dat kunnen vitaminen en mineralen zijn, maar bijvoorbeeld ook fyto-oestrogeen. Fyto-oestrogeen kan het hormoontekort opvullen waardoor veel klachten binnen enkele weken al flink afnemen. Veel vrouwen nemen anticonceptie om dat hormoon aan te vullen. Dat zijn synthetische hormonen en vergroten volgens sommige specialisten de kans op borstkanker. Pas daar dus mee op. Er wordt soms wat lacherig gedaan over de overgang Ik wil vrouwen van begin veertig aanraden om al goed uit te zoeken wat de overgang nu precies is. Kom langs voor een voorgesprek of laat je elders informeren. Bagatelliseer niet, zorg dat je weet wat er kan komen, dan kom je beslagen ten ijs. En trek op tijd aan de bel. Ik heb te veel vrouwen gezien die te lang met klachten hebben rondgelopen en met een burn-out kwamen te zitten. En dat is zonde, want dat hadden we samen zeker kunnen voorkomen

18 IZA informeert Colofon IZA is de verzekering voor medewerkers van gemeenten, Gezonder leven? IZA helpt provincies en waterschappen. Al 64 jaar. Goed voor elkaar. Goed om te weten Inloggen op Mijn IZA kan tegenwoordig IZA is er niet alleen als u zorg nodig hebt. Wij helpen u ook gezonder en veerkrachtiger te leven. Met tips, tools en vergoedingen. zonder een sms-code. Dat is wel zo makkelijk. Vragen, ervaringen en tips? Kijk ook eens op Facebook. Redactie IZA Sandra op den Brouw, Saila Dovermann, Josje Kets, Margriet van Lent, Martine Tekelenburg (hoofdredacteur), Susanne Welgraven Volgende uitgave December 2016 Redactieadres IZAmagazine Postbus 445 Dieetadvies Leefstijlcheck Concept: Daan Berends, Mathieu Hermans, Joost Robben (BureauZuid) Design en Art direction: 5600 AK Eindhoven redactie@vgziza.nl Vanuit uw basisverzekering krijgt u een vergoeding voor voorlichting met een medisch doel over voeding en eetgewoonten. De hoogte van de vergoeding voor (aanvullend) dieetadvies hangt af van uw basisverzekering en aanvullende verzekering. Bekijk het vergoedingenoverzicht op U wilt zelf natuurlijk graag weten hoe het is met uw gezondheid. Daarom vergoeden wij een leef stijlcheck vanuit de aanvullende verzekering. De leefstijlcheck heeft als doel ziekten en aandoeningen te voorkomen of vroegtijdig op te sporen. Bekijk het vergoedingenoverzicht op Chris Pelk, Joost Robben (BureauZuid) Redactie BureauZuid: Daan Berends (producer), Robbert-Jan van IJzendoorn, Robbert Timmermans (eindredactie) Fotografie: Rene van der Hulst Coverbeeld: IZA redactie Wilt u IZAmagazine niet meer per post ontvangen, laat dit dan weten aan de redactie. IZAmagazine faciliteert Niets uit deze uitgave mag zonder dieetadvies leefstijlcheck Illustraties: Extrafazant Productie: BureauZuid Drukwerk: Graphic Minds voorafgaande instemming van de uitgever worden overgenomen. Wij accepteren geen aansprakelijkheid voor eventuele onjuistheden en/of Stoppen met roken Mindfulness bij burn-outklachten Verspreiding IZAmagazine wordt in een oplage van exemplaren huis-aan-huis verspreid onder alle verzekerden van IZA. zetfouten. IZAmagazine faciliteert; is vrij van mening. Hetzelfde geldt voor IZA. Op geen enkele wijze neemt IZA middels deze uitgave een Wilt u stoppen met roken maar lukt het u niet? Hiervoor kunt u terecht bij uw huisarts. Deze helpt u met korte stopadviezen. Of u kunt het IZA onderstreept de toegevoegde waarde van mindfulness. Stilstaan en reflectie zijn voorwaardes voor vooruitgang en ambitie. Een burn-out lost u Tevens komt IZAmagazine terecht bij alle partners bij de (semi)overheid. De verspreiding wordt verzorgd door PostNL. standpunt in. Het blad leent zich louter voor verstrekking van informatie en het bieden van content die aanzet tot het vormen en/of aanpassen stoppen-met-rokenprogramma volgen. U krijgt de kosten vergoed vanuit de basisverzekering. Bekijk het vergoedingenoverzicht op stoppen-met-roken niet zomaar zelf op. U kunt een tegemoetkoming krijgen in de kosten van een 8-weekse (groeps) training mindfulness. Bekijk de voorwaarden en vergoedingen op vergoedingen/psychologische-zorg Met dank aan Sandra de Boer- Peters, Pascal Bougie, Books 4 Life, Jacques Buijssen, Care for Women, Sascha Ernst, Leonie van Esch, Niels van Gorp, van de mening van de lezer. Bronnen feiten en cijfers: informatiefolder De Overgang: RIVM, GGZ, Qigong. Ron Heinrich, Machteld Huber, Monique Schmidt, Caroline Schuurman, Wilma Sterk, Meer over vergoedingen om gezond te blijven Claudia Tak, Hans Timmermans, Rick Verschoor, Celine Vervoorn, Cathelijne Wildervanck, Saïd Zarroy IZAmagazine is een uitgave van IZA. 34

19 Als ik lekker in mijn vel zit, kan ik meer aan Ellen: Gezond zijn is voor mij veel meer dan niet ziek zijn. Als ik goed in mijn vel zit, voel ik me gezonder en sterker. Naast mijn drukke baan sport ik daarom veel en spreek ik lekker vaak met vrienden af. Dat maakt me veerkrachtig en geeft me grip op mijn gezondheid. Veerkrachtig leven met IZA Voelt u zich fysiek, mentaal en sociaal gezond? Test en versterk uw veerkracht met de handige tips, tools en inspiratie van IZA.