Inhoud 1. Introductie en kerncijfers 3 2. Walkable cities Fietsen: 7,5 kilometer en minder Lopen: 7,5 kilometer en minder 5 Hoe kan

Transcriptie

1

2 Inhoud 1. Introductie en kerncijfers 3 2. Walkable cities Fietsen: 7,5 kilometer en minder Lopen: 7,5 kilometer en minder 5 Hoe kan lopen en fietsen gestimuleerd worden? 5 3. Stand van zaken 9 Huidige situatie: fietsen 9 Huidige situatie Den Bosch 10 Huidige situatie: lopen 11 Maak straten autovrij Mogelijk effect Meekoppelkansen Kanttekeningen en discussie 15 Bijlagen 16 Voordelen fietsen en lopen 16 Bronvermelding 17

3 1. Introductie en kerncijfers Aandeel uitstoot broeikasgassen Mobiliteit is verantwoordelijk voor 19% van de totale uitstoot van broeikasgassen in Nederland in Dit is gelijk aan 35 megaton CO2-equivalent. Wegverkeer is hiervan de grootste veroorzaker en hieronder vallen personenauto s die 50% (17,6 megaton CO2-equivalent) van de totale mobiliteit sector uitstoten. Dit is 9,6% van de totale uitstoot van broeikasgassen [1]. Aantal reizigerskilometers Een inwoner van Nederland legt gemiddeld ruim reizigerskilometer per jaar af in eigen land. Het grootste deel hiervan, 30 %, wordt afgelegd om van en naar het werk te gaan. Nederlanders reizen gemiddeld 29,11 km per dag [2]. In totaal leggen alle Nederlandse inwoners samen gemiddeld dagelijks 9000 kilometer af om van en naar werk te gaan. Hiervan wordt meer dan driekwart afgelegd met de auto als bestuurder. De onderstaande grafiek en tabel geven de verplaatsingen van en naar werk aan over verschillende afstandscategorieën weer. De fiets wordt beduidend minder gebruikt, maar voor korte afstanden is de fiets wel favoriet. Daarnaast worden afstanden tot 1 km 50% lopend afgelegd, terwijl dit bij 1 tot 3,7 km nog maar 7% is. Bovendien kiest 36% voor de auto voor afstanden tussen de 1 tot 7,5 km, terwijl dit korte afstanden zijn. Deze afstanden zouden gemakkelijk met de fiets kunnen worden afgelegd of met een ander duurzaam vervoersmiddel. Tevens wordt het openbaar vervoer zoals de trein, bus, tram en metro ook zeer weinig gebuikt voor grotere afstanden [3][4]. Grafiek 1: Verplaatsingen van en naar het werk per categorie [4] In % Auto-bestuurd er Auto passagier Trein Bus/ tram/ metro Bromfiets snorfiets Fiets (elektrisch/niet-elekt risch) Lopen Overig 0,1 tot 1 km 8,3 0, ,3 39,5 49,2 1,1 1 tot 3,7 km 24,7 2,3 0 1,9 2,9 59,7 7,1 1,4 3,7 tot 5 km 37,4 3,3 0 3,7 3,9 49,9 1,1 0,7 5 tot 7,5 km 46,7 4 0,8 5,3 3,8 36,7 0,9 1,8 Tabel 1: Verplaatsingen van en naar het werk percentueel [4] Uitdaging

4 Zoals gezegd stoten personenauto s een groot deel van de CO2 uit en de uitdaging is om minder gebruik te maken van de auto. In de sector van verplaatsingen van en naar werk is hier volgens ons nog veel te winnen en kan de overstap naar duurzamere alternatieven makkelijk gemaakt worden. Disclaimer We vinden het geen oplossing om gebruik te maken van een elektrische auto. We nemen als voorbeeld de Polestar 2: Uit analyses blijkt dat de Polestar 2 een CO2-voetafdruk heeft van 26 ton bij het verlaten van de fabriek. De elektrische auto heeft daardoor een grotere impact op het klimaat dan een Volvo XC 40 met een benzinemotor. Volgens de fabrikant komt dit voornamelijk door het energie-intensieve productieproces van de batterij waarop de elektrische auto rijdt. Pas na 50 duizend kilometer rijden overschrijdt een auto op fossiele brandstof de elektrische auto, mits geladen op groene stroom, in de totale koolstofdioxine-uitstoot [5]. In dit onderzoek kijken we dus naar de voordelen die lopen en fietsen opleveren. 2. Walkable cities Een makkelijke maatregel die genomen kan worden om de CO2 uitstoot van het personenverkeer een stuk te verminderen is door vaker de fiets te pakken voor korte afstanden of te voet. 71% van de verplaatsingen zijn namelijk korter dan 7,5 kilometer Fietsen: 7,5 kilometer en minder Het is natuurlijk altijd de betere keus om de fiets te pakken ook voor langere afstanden. Maar in deze maatregel gaat het er om dat de fiets wordt gepakt in plaats van de auto over korte afstanden onder de 7,5 km. Indien je met de fiets toch net te lang vind duren kan je ook voor de elektrische fiets kiezen, dit maakt al erg veel verschil in reistijd. Van deze korte ritten wordt 26% gelopen en 37 % gefietst. Voor 36% van deze korte ritten wordt de auto gebruikt. Voordelen Een fietser neemt 7x minder plek in dan een automobilist Een langs de weg geparkeerde auto neemt 8x zoveel ruimte in beslag als een fiets in een fietsenrek. Een auto op een parkeerterrein neemt maar liefst 16x zoveel ruimte in. De CO2-uitstoot van één reizigerskilometer van een elektrische fiets is 26x zo klein als die van een auto. Bij een alleen rijdende forens is dit zelfs een factor 40. Qua maatschappelijke kosten en baten de overstap van de auto op de fiets altijd gunstig is. Buiten de bebouwde kom is de maatschappelijke winst 4 tot 7 cent per kilometer. Vooral in stedelijke gebieden in de Randstad zijn de baten hoog: 41 cent per kilometer. In stedelijke gebieden buiten de Randstad bedraagt de winst 10 cent per kilometer. De cijfers zijn ook te zien als het bedrag dat de maatschappij er voor over mag hebben om iemand over te laten stappen op de fiets. Het tijdverschil tussen de auto en de fiets over deze kleine afstanden is ook niet groot, omdat je met auto rijden meer last heb van stoplichten en met name over 30 wegen rijd. Fietsen een goed voor de menselijke gezondheid [6]. Minder snelheid- en parkeerboetes. Nadelen: Als het slecht weer is dan is het minder aantrekkelijk om de fiets te pakken. Zeker als je meer dan 3,7 km.

5 2.2. Lopen: 7,5 kilometer en minder Personenautogebruik kan ook verminderd worden door meer gebruik te maken van lopen. Voor kleine afstanden onder de 7,5 km kan het autoverkeer eigenlijk compleet vervangen worden door fietsvervoer of te gaan lopen. Lopen heeft vele voordelen: het is gezond, goedkoop, geeft energie, verhoogt je concentratie en hierbij arbeidsproductiviteit en stimuleert creativiteit. We zien dat er voor andere doeleinden dan werk, wel vaak gelopen wordt. Het is interessant om te onderzoeken waarom mensen minder vaak naar hun werk lopen. Hierbij kan gedacht worden aan: veel spullen meenemen, niet beregend aankomen. Ook kan er gekeken worden naar de redenen waarom mensen wel de auto pakken naar het werk: gratis parkeren bijvoorbeeld. Hoe kan lopen en fietsen gestimuleerd worden? Plaats meer publieke bankjes Het zou helpen om met de inwoners in gesprek te gaan. Zo kan worden achterhaald waar mensen het liefst even willen zitten, of waar ze behoefte hebben aan rust [7]. Door hierop in te spelen is de kans groter dat mensen vaker lopen. Om deze bankjes multifunctioneel te maken zou je kunnen kijken naar de bankjes van Nijha [8]. Één van deze beweegbanken staat er bij het Paleiskwartier in Den Bosch. Het is een bankje waarop ook gesport kan worden, maar ook fijn gezeten kan worden. De bank ziet er mooi uit en is multifunctioneel! We raden aan om deze bankjes op meer plekken te plaatsen. Er kan gekozen worden om de banken in te kopen bij een leverancier, maar zelf zijn we meer voorstander van het uitzetten van een project bij bijvoorbeeld een praktijkschool, zodat de maatschappij hierbij betrokken wordt en het maken van de bankjes ook een multifunctionele functie heeft, namelijk: leren maken en goedkopere productiekosten. Ondergrondse fietsenstallingen Door slim gebruik te maken van de ruimte, zouden we automatische, ondergrondse fietsenstallingen plaatsen. Het straatbeeld blijft groen en opgeruimd én er zijn genoeg parkeerplekken, waardoor mensen sneller geneigd zijn gebruik te maken van de fiets [1]. (bron:

6 Zet snuffelfietsen in Snuffelfietsen zijn fietsen waarmee door burgers gefietst kan worden, waarmee ze ondertussen data verzamelen. Dit kan data zijn over fijnstof in de lucht bijvoorbeeld. Waarom is het gebruiken van deze snuffelfietsen een succes gebleken? Fietsers zijn zeer actief en er is genoeg betrokkenheid te vinden in de regio (meer dan km gefietst). Vooral dat er een dashboard beschikbaar was met daarop de gefietste routes zichtbaar zodra de fietser thuiskwam is erg succesvol. Met 10 sensoren al een enorme dekking De mobiele end-to-end oplossing werkt. Er waren zo goed als geen storingen. De sensor is redelijk betaalbaar en kan bij hogere productie goedkoper worden (bron: Faciliteer Walk the talk paths Uit onderzoek is gebleken dat wandelend overleggen zorgt voor meer creativiteit en voor gezondere medewerkers. Het is wel noodzakelijk dat de omgeving rustig is en dat je veilig kunt wandelen. Soms zijn deze wandelroutes wel al aanwezig, soms nog niet. Kijk dus eerst naar de huidige aanwezige walk the talk paths en leg indien in samenwerking met de gemeente nieuwe paden aan. Het is belangrijk dat deze paden gecommuniceerd worden naar medewerkers. Om dit te doen kun je denken aan interne communicatie, social media of persoonijke communicatie. Een idee zou zijn: voor je verjaardag een persoonlijk walk the talk path, dat uitgezet is vanuit het huis van de medewerker. (bron:

7 De volgende stappen kunnen helpen om medewerkers te stimuleren meer te wandelen Zet de lunchwandelaars in het zonnetje. Organiseer bijvoorbeeld de verkiezing 'Lunchwandelaar van de Maand'. Organiseer lunchdaten via een trefpunt of via de mail, zodat lunchwandelaars met elkaar in contact komen. Wandel voor een goed doel. Sponsor de lunchwandelaar met een bepaalt bedrag per keer dat hij wandelt. Beloon de lunchwandelaar. Geef hem bijvoorbeeld een paraplu - met het logo van het bedrijf - zodat een buitje de lunchwandeling niet meer kan bederven. Organiseer kleine wedstrijdjes met lunchwandelen. Maak teams waarin de totale gewandelde afstand vertaald wordt naar een groter doel, zoals het Pieterpad wandelen. Reik vervolgens een passende prijs uit aan het team dat als eerste het doel bereikt. Richt een vitrine in of maak een prikbord met informatie over routes en foto's van leuke plekjes in de buurt. Plaats een artikel in het personeelsblad over de mogelijkheden van lunchwandelen. Geef de lunchwandelaar een stappenteller. Een dergelijke teller kan een extra stimulans zijn om te gaan lunchwandelen. (bron: Leg meer snelfietsroutes aan Blijf de plannen die er zijn voor het aanleggen van snelfietsroutes uitvoeren. De routes die op de planning staan zijn: F2: tussen Zaltbommel en Den Bosch F59: tussen Waalwijk en Den Bosch F261: tussen Tilburg en Waalwijk F270: tussen Eindhoven en Helmond F58: tussen Breda en Tilburg F50: tussen Uden en Veghel F50: tussen Nistelrode en Uden

8 In de onderstaande figuur kun je de visie van Provincie Noord-Brabant terugzien, in 2030 willen zij onderstaande snelfietsroutes hebben gerealiseerd [9]. Figuur 2 Snelfietsroutes Noord-Brabant, toekomstbeeld Uit verschillende nulmetingen komt naar voren dat mensen vooral vaker gebruik zullen maken van de fietsroutes als de veiligheid verbeterd is, dit is dus belangrijk om mee te nemen in de aanleg van de snelfietsroutes [9]. We lichten één voorbeeld uit:

9

10 Maak straten autovrij In Den Bosch worden er al verschillende straten autovrij gemaakt, hierdoor is het voor voetgangers en fietsers aantrekkelijker en veiliger om gebruik te maken van deze straten. Een voorbeeld is de Bossche Van Berckelstraat [15].

11 3. Stand van zaken Hier lees je twee alternatieven: het verplaatsen te voet of per fiets. We schetsen eerst de huidige situatie, zodat je een beeld hebt hoe het ermee staat in Nederland. Want zo heel slecht doen we het eigenlijk niet, maar wij vinden dat het veel beter kan. Huidige situatie: fietsen Goed verlicht Uit het onderzoek van de fietsersbond blijkt dat een groot deel van de Nederlandse fietspaden goed verlicht is. De grote steden doen het goed en bepaalde gemeenten (Simpelveld, Gorinchem en Veenendaal) doen het goed [10]. Huidige situatie Den Bosch Figuur 3: huidige situatie fietsen in Den Bosch Hier zien we dat Den Bosch de meeste winst te behalen heeft op [11]: Directheid Fietsgebruik Fiets parkeren Voor het fiets parkeren is de volgende maatregel ingezet: het plaatsen van fietsvlonders. Dit zorgt ervoor dat het parkeren van de fietsen in de stad Den Bosch makkelijker wordt. Hiernaast wordt er ook geïnvesteerd in het aanleggen van meer en betere fietspaden, innovatie en het promoten van de fiets als lekker vervoermiddel. De gemeente investeerde tot en met miljoen per jaar in het Fietsplan, daarna nog drie jaar 1,5 miljoen. Dat is in totaal 16,5 miljoen [12]. Huidige verbeteracties Dit doet gemeente Den Bosch al om de mobiliteit te verbeteren [13]. Bezoekers: samen met de VVV onderhouden ze de website bezoekdenbosch.nl waar bezoekers bereikbaarheidsinformatie ontvangen. Ook hebben ze reeds de campagne Welkom Verder gehad, waar bezoekers op de transferia en fietsenstallingen gewezen zijn. Deze campagne zetten ze in de toekomst ook weer voort. Samen met binnenstadpartijen (centrummanagement) werken ze met lokale ondernemers samen aan duurzame mobiliteitsoplossingen, via de community gastvrij. Uit deze community is het initiatief van parkeerarrangementen ontstaan, voor bezoekers die buiten de spits reizen. Voor forenzen hebben ze de campagne Eén dag anders gehad, die mensen stimuleerde één dag anders naar het werk te komen.

12 Via het Brabantsmobiliteitsnetwerk (BMN) stimuleren ze werkgevers tot duurzaam mobiliteitsgedrag van de organisaties en hun werknemers (forenzen). Ze participeren in Ons Brabant Fietst, waar de fiets wordt gestimuleerd vanuit Brabantbrede campagnes en informatie. Ook zijn reeds diverse versies van het fietsstimuleringstijdschrift Sjees gemaakt. Ze verkennen binnen de samenwerking van BrabantStad of en hoe een meer uniforme reizigersaanpak over de verschillende overheden en modaliteiten heen wenselijk en haalbaar is. Fietsenstallingen Op dit moment zijn er de volgende fietsenstallingen in centrum Den Bosch aanwezig [14] : Fietsenstalling Burgemeester Loeffplein (2 min lopen naar Markt) Fietsenstalling Wolvenhoek / De kuil (4 min) Fietsenstalling Kerkstraat (3 min) Fietsenstalling Den Bosch station (8 min) Huidige situatie: lopen In onderstaand overzicht lees je de redenen voor mensen om zich te voet te verplaatsen [4]. Grafiek 2: Redenen voor verplaatsingen te voet, Mogelijk effect We gaan in op de effecten die onze maatregelen zouden hebben op het milieu én op de betrokkenen. Wanneer er over afstanden onder de 7,5 km alleen maar gebruik wordt gemaakt van de fiets (of lopen) in plaats van met de auto kan er al veel CO2-uitstoot bespaard worden. Realistische scenario: Het realistische scenario gaat er vanuit dat over een afstand van 0-1 km 100% van de autogebruikers te voet gaat of met de fiets. Daarnaast dat 90% van de autogebruikers de fiets zou pakken over een afstand van 1-3,7 km. Tussen de 3,7-7,5 km gaan we er vanuit dat 80 % de fiets zou pakken. Er wordt dan gerekend met 83% van de totaal afgelegde afstand met de auto tussen 0-7,5 km. Afstandscategorie (km) afstand per persoon per jaar (km) waarvan met de auto afgelegd? (km) , ,1

13 ,1 totaal ,5 De grootte van de bevolking dat mobiel is wordt uitgegaan van alle mensen tussen de 18 tot 75 jaar, dit is een populatie van mensen [17] [18]. Tabel 2: Afgelegde afstand tussen 0-7,5 km afstand per jaar (km) waarvan met de auto afgelegd? CO2-uitstoot per reizigerskilometer (g/km) benzineauto [17] Realistische scenario CO 2 -reductie (Miljoen kg CO 2 ) Optimistische scenario CO 2 -reductie (Miljoen kg CO 2 ) (1,11 Megaton) (1,34 Megaton) Tabel 3: mogelijke CO 2 reductie met maatregel Deze kleine ingreep zou de uitstoot van personenauto s met 7.6% verminderen uitgaande van de optimistische scenario. Mensen die vaker met de fiets naar het werk gaan zijn gemiddeld 1 dag minder ziek dan mensen die dat niet doen [6]. Hoe meer mensen fietsen naar het werk, hoe goedkoper dit is voor de werkgever. Uit een berekening van de totale jaarlijkse reiskosten per medewerker, blijkt onder andere dat een leaserijder ruim 5 keer zo duur is als een ov-forens en maar liefst 32 keer zo duur als een fietsende medewerker [6]. Hieronder is te zien dat er veel kosten bespaard kunnen worden voor de werkgever

14 Figuur 4: Kosten per vervoersmiddel Als je de fiets pakt voor kortere afstanden tot 7.5 km bespaar je 260 kilo CO2 per jaar! Wanneer je een dag per week met de trein naar je werk zou reizen in plaats van met de auto (Utrecht-Amsterdam) zou je 700 kilo CO2 per jaar besparen Wanneer je dit vijf dagen zou doen, kun je 3400 kilo CO2 besparen! Wist je dat een Nederlands huishouden jaarlijks gemiddeld kilo CO2 uitstoot?! [19] Deze cijfers zijn berekend voor vier dagen reizen per week, 40 weken per jaar. Reistijd en calorieën zijn berekend voor een enkele reis, kosten en CO2 zijn berekend voor alle ritten per maand (in een middelgrote, nieuwe auto). De kosten en CO2 zijn alleen voor de ritten naar en van het werk, niet voor overig gebruik [17]. De autovrije leefomgeving De autovrije leefruimte en het beperkte aantal parkeerplekken vermindert enerzijds autogebruik en -bezit en stimuleert anderzijds het gebruik van (deel)fietsen, deelauto s en openbaar vervoer. Dit is niet alleen goed voor het milieu en de luchtkwaliteit, maar draagt ook bij aan de leefbaarheid en het efficiënt gebruik van schaarse ruimte in de stad. Geparkeerde auto s nemen veel ruimte in beslag, zoals in onderstaand figuur te zien is zo n 20m2. Te bedenken dat studenten soms op 8m2 leven, is er veel winst te behalen op het inrichten van ruimtes [20].

15 Figuur 6 Ruimtegebruik per vervoermiddel Volgens het Kennisinstituut Mobiliteit (KiM) zijn er in Nederland voor ruim 8 miljoen auto s zo n 14 tot 18 miljoen veelal publieke parkeerplekken die ongeveer 175 vierkante kilometer beslaan. Dat is een oppervlak ter grote van de gemeente Amsterdam. Uit onderzoek blijkt dat door de opkomst van deelauto s, carpoolen) en zelfrijdende voertuigen in 2040 potentieel 38 procent minder parkeerplaatsen nodig zijn. Dit biedt ruimte voor nieuwbouw woningen en circa hectare groene openbare ruimte met ruwweg 12 miljoen nieuwe bomen. Een snelle rekensom laat zien dat minder parkeerruimte al snel duizenden extra vierkante meters oplevert. Stel dat voor een wijk met woningen een parkeernorm van 0,2 in plaats van 1 geldt en de gemiddelde parkeerplek ongeveer 12 vierkante meter beslaat. Dan komt door de lagere parkeernorm ruim vierkante meter beschikbaar voor fietsenstallingen, publiek gebruik, groen en meer dan 100 extra huizen en een veelvoud aan appartementen. Op iedere parkeerplek passen wel vijf tot tien fietsen en 10 parkeerplekken zijn gelijk aan het perceel van een ruime stadswoning [20]. 5. Meekoppelkansen Stad wordt aantrekkelijker voor toerisme en dit zal er voor zorgen dat de economie verbetert. Gezondheid wordt verbeterd door meer beweging. Minder obesitas, hart- en vaatziekten en depressie. Op de werkvloer zorgt dit voor minder arbeidskosten. Schonere lucht. Minder CO 2, NO 2 en geluidsreductie. Minder files Minder uitgaven voor consumenten. De fiets is goedkoper dan de auto: voor de fiets hoef je geen parkeergeld of benzine kosten te betalen. Afname auto afhankelijkheid in steden: betere bereikbaarheid, aantrekkelijk vestigingsklimaat, goed voor lokale en uiteindelijke nationale economie. Minder verstening als er minder autowegen komen en genoeg fietspaden. Fietspaden nemen minder in beslag en hierdoor is er meer ruimte voor vergroening en kan de biodiversiteit in de stad ook verbeterd worden [17]. Door mindere verstening is er uiteindelijk meer ruimte voor planten en bomen. Hierdoor is er minder sterfte door hitte, minder stress en depressies, minder eenzaamheid en er komt een prettiger woonklimaat [17].

16 6. Kanttekeningen en discussie Bepaalde zaken behoeven verder onderzoek of plaatsen we een kanttekening. Dat lees je hier. Verandering Om te veranderen is het essentieel om te beginnen met kleine stappen. Letterlijk. Het moet voor mensen makkelijker worden om te lopen of te fietsen. Het kan helpen om de bevorderende factoren (goedkoop parkeren, makkelijk bereikbaar, sneller) te vermeerderen en tegelijkertijd de belemmerende factoren te verminderen (natregenen, platte band, sneller met auto). Het kan dus helpen om minder parkeerplaatsen in de stad te maken, zodat het minder aantrekkelijk wordt om met de auto te gaan. Je kunt mensen die met de auto gaan ook straffen. Dit gebeurt nu eigenlijk ook al door de verhoging van het parkeergeld. Realistisch blijven We weten dat 7.5 km fietsen wel wat ver is voor sommige mensen. Hiervoor houden we de elektrische fiets als alternatief in gedachten. Hiervoor moeten we nog wel verder onderzoek verrichten om de klimaatimpact van de elektrische fiets mee te kunnen nemen in de cijfers.

17 Bijlagen Voordelen fietsen en lopen

18 Bron:

19 Bronvermelding [1] Uitstoot broeikasgassen 3 procent lager in [2] Personenmobiliteit; reiskenmerken en vervoerwijzen, regio s, [3] Hoe reizen we van en naar het werk? [4] 4 procent lopend naar het werk. [5] Polestar bepleit transparantie over klimaatimpact auto s. t-volledige-transparantie-over-klimaatimpact-auto-s. [6] Waarom fietsen naar het werk? [7] What would a truly walkable city look like? [8] Het inrichten van een beweeg- en beleeftuin. [9] Alle snelfietsroutes Brabant. [10] Groot deel fietspaden goed verlicht. [11] Lekker Fietsen in s-hertogenbosch. _denbosch.pdf?ext=.pdf. [12] Lekker Fietsen! Uitwerking Fietsambitie gemeente s-hertogenbosch. [13] Actieplan duurzame mobiliteit. me-mobiliteit.pdf. [14] Fietsenstallingen Den Bosch. [15] Bossche Van Berckelstraat autovrij per 3 augustus. [16] De Stand van zaken. [17] Fiets, ov of auto. [18] Bevolking; geslacht, leeftijd en burgerlijke staat, 1 januari. [19] Schoner op de weg.

20 [20] Naar autovrij, 2019.