Ipxaqdna. koninklijke ge/chied_en_oudheidz kundige kring van de anlv/erp/che kempen PERIODIEKE UITGAAF VERSCHIJ N EN D ALLE 3 MAANDEN

Transcriptie

1 (- pxaqdna PERODEKE UTGAAF VERSCHJ N EN D ALLE 3 MAANDEN NEUWE REEKS. Vl, 1935, NR konnkljke ge/ched_en_oudhedz kundge krng van de anlv/erp/che kempen

2 K Voor alles wat het bestuur van den Krng, het Museum en het opstel van het Tjdschrft aangaat wende men zch tot : Kanunnk J. E. JANSEN, o. Praem. Pastoor, Lovenjoul (Corbeek-Loo) Voor de Gften en het Bezoek van het Museum tot : Secretars van Taxandra J. STEFENS, Grffer Statestraat 70, Turnhout. Postchecknummer Voor fnanteele zaken tot : J. DERCXSENS Grondegenaar Leopoldstraat, Turnhout BEZOEKT HET MUSEUM, Mermansstraat 21.

3 TAXANDRA PERODEKE UTGAAF VERSCHJNEND ALLE 3 MAANDEN Neuwe Reeks. V, 1935, N" 1. Gedenkschrften van den Konnkljken Gesched- en Oudhedkundgen Krng van de F" Antwerpsche 1 K E M P E N L Drukk. G. Crols-Verwlt Turnhout.

4 Jan Baptst Valentyns Pastoor teoud-turnhouten Arendonk. J. B. Valentyns werd gedoopt te Turnhout den 19 September (1) Zjn ouders waren J. B. Valentyns van Grobbendonk en Mara Anna Van de Putte van Herenthout en behoorden tot een der depgodsdenstge Kempsche famlën, waarn het presterschap van een of meerdere leden geldt als een famleoverleverng en een famleeer. n nagelaten breven noemt de E. H. J. Fr. Tubbax, pastoor van Geel n 1774 en deken van hel dstrkt Geel, zch zelf oom van den pastoor van Arendonk. Een egenhandge nschrjvng, 1822, van pastoor Valentyns, noejnt hj den neomst Barthels zjn neef. Aldus van geslacht tot geslacht schenkt de eerzame famle presters voor het autaar. Zjn studën n de godgeleerdhed doet J. B. Valentyns n 1793, n het Semnare van Antwerpen. n dt gestcht was hoogergenoemde J. F. Tubbax, n 1772, leeraar n de H. Schrftuur. Het Semnare van Antwerpen n 1794 door het Fransch bewnd geschorst zjnde, vervordert hj nettemn zjn studën en wordt te Emmerk aan den Rjn, den 28 October 1797, prester gewjd. Dre jaar later, n 1800, kennen wj hem als kanunnk der Collegale kerk van St. Peter n zjn geboortestad- (1) Uttreksel ut het : Regstrum Baptzatorum nsgns Ecclesae Parochals ac Collegatae S. Petr, Turnholt Tom. 7. Blad : 19 September 1774 : Baptsatus est Joannes Baptsta flus legtmus Joanns Baptstae Valenteyns ex Grobbendonck et Marae Annae Van de Putte ex Herenthout. Suscept : Joannes Bapt. Van Ballaer medcne Lcentatus, cujus loco Rdus Domnus Albertus Van Heurck Can., et Mara Elsabetha Valenteyns. Volgens het doopregster (bdem d. 8. bl. 6448) had Jan Baptst nog een broeder genoemd als volgt : 26 Maart 1780 : Gedoopt Henrcus geboren ten 1 ure dezen nacht. Wettgen sone van Joannes Baptsta Valentyns van Grobbendonck en Mara Anna Van den Putte van Herenthoud, Bede her woonende : de Peters Gummarus Mundelaers tot Herenthals woonende en Mara Theresa Valentyns alher, quod testor A.

5 y 4 Pastoor te Oud Turnhout Twee jaar later, n 1802, wordt hj door de docesane overhed aangedud om de hulpparochekerk St Bavo te Oud Turnhout te bedenen. Het s dan het begn van een neuw tjdperk na de geweldgde vervolgng van den godsdenst door de Fransche revolutemannen. De pastoor van Meerhout, E. H. Van Haecht, teekent zulks aan. n 1802, rond den paaschtjd en n het begn van Me, s alle openre denst hersteld, ook buten de kerk, ten mnste op den buten. Bovenden heeft Napoleon het jaar te voren, 1801, een konkordaat afgesloten met paus Pus V waarvan het eerste artkel ludt : Vrjhed van den godsdenst. Door gebrek aan presters, zj zjn n t gevang, ontvoerd, gevlucht, gestorven, s het godsdenstleven sterk verzwakt. Zj de n t gehem onder hun volk verbleven, zagen hunne bedenng zeer bemoeljkt, door de uterste voorzchtghed welke zj, bj dag en bj nacht, moesten gebruken. Het geloof s bewaard gebleven maar de beoefenng der goddeljke en kerkeljke wetten bet onbetwjfelbaar zeker bj meer dan een te wenschen over. Te mdden zulker toestanden komt J. B. Valentyns n hoedanghed van pastoor n St Bavo te Oud-Turnhout. Aangaande zjn werkng tjdens de eerste jaren van zjn verbljf aldaar, kunnen wj nets mededeelen, maar om het doorzcht en de wlskracht, welke wj n meerdere zjner daden vaststellen, mogen wj overtugd meenen dat hj met ever en krachtdadghed gewrocht heeft om te herstellen en te bevestgen wat gebroken lag en voor de toekomst een dep-godsdenstge levensbeschouwng bj zjn volk n te planten- Van de krachtdadghed vnden wj sprekende bewjzen n de handboeken van St Bavo te Oud-Tumhout ngeschreven. Onrustge Tjd. n de tusschentjdge jaren , s kezer Napoleon tot het toppunt zjner macht gestegen en ut een hoogmoed, de allen voor zch wl zen bugen, rjzen herhaardeljk moeljkheden en verwkkelngen tusschen kezer en paus. n zjn overmoed komt de kezer er toe zch te vergrjpen

6 5 aan de kerkeljke wetten en aan den persoon van Krstus stedehouder. n 1809 wordt de paus door s kezers trawanten gevangen genomen en naar Savona en Fontanebleau overgevoerd. Echter s de persoon des pausen gedwongen, zjn geesteljke macht bljft ongerept. Nog geen maand later, den 10 Jun 1809, worden de kezer en zjn aanhang n den kerkdjken ban geslagen. Een geweldge weerklank hebben deze feten n de katholeke wereld en even gewddg en dep verontrusten zj het geweten van geloovgen en presters net het mnst n de Kempen. Er s n het Konkordaat overeengekomen tusschen paus en kezer, dat de pastoors der parochën, s Zondags na de hoogms, n het openbaar bdden zouden voor de wereldljke machtvoerders. t s hetgeen heden ederen Zondag nog gebeurd n t gebed voor den konng. De heerscher s echter onder kerkdjken banvloek. Daarenboven tast de kezer n zjn overmoed de leerng aan n een neuwen catechsmus. den hj oplegt en waarvan sommge stellngen en voorschrften net stroken met de katholeke leerng der H. Kerk. Al deze dngen verontrusten de pastoors, herders der zelen. Overal elders, doch net het mnst n de Kempen, staan meerdere pastoors wegerg om nog langer n t openbaar voor den kezer te bdden en den kezerljken catechsmus aan te leeren- Onder de presters s de pastoor van Oud-Turnhout. n de handboeken van St Bavo heb k gelezen : «Omdat de kezer n den ban s wegert de pastoor openbaarljk ten overstaan van zjn volk, nog het gebed voor den kezer te bdden». (1) Deze daad s meer dan een preek. Zj opent voor zjn volk een dep vergezcht n hun plcht van getrouwhed aan het H. Geloof : < Wj moeten eerder God dan de menschen denen». Waaraan de pastoor om de wegerng zch blootstelt s hem zeker net onbekend of eerder hj zet reeds de beproevng n t verschet. Zou het net geweten zjn dat Bedmar hoofdpoltekommssars opzetteljk door den kezer voor (1) n deze aanteekenng s er chsmus. geen spraak van Napoleons cate-

7 6 1 > onderzoek en tuchtgng ut Parjs naar Antwerpen s gezonden? s Kezers denaar handelt met spoed, want reeds den 1 en den 2 Jul zjn om dergeljke gebedswegerng ten presters gevangen en opgesloten. Eenzelfde lot bedregt den pastoor van Oud-Turnhout maar plchtbewust zal hj net vluchten en ze! na korte dagen komt ook zjn beurt. Den 10 Jul komen gendarmen, net bj dage maar s nachts her aan. Vreezen zj msschen weerstand of oproer van het volk? Onder dekkng der dusterns, tusschen mddernacht en een uur, bezetten zj de pastorj en nemen den pastoor, ut zjn slaap opgeroepen, gewelddadg gevangen en zonder dralen voeren zj hem mede. Gevangen te Boullon. Onder de net vrendeljke bewakng van de kezerljke wapenknechten, wordt de pastoor Vaentyns van gevang tot gevang overgebracht naar Boullon n Luxemburg, waar hj als staatsgevangene wordt opgesloten. Een nschrjvng n de kerkeljke handboeken van Oud-Turnhout bevestgt al deze bjzonderheden over gevangennemng en wegvoerng. Zj bevestgt ook nog evenals s pastoors doodsbeeldeken, zjn latere gevangens te PerreChatel nabj Savoye. n Boullon ondergebracht treft hj daar als lotgenooten E. H. Van Haecht pastoor van Meerhout, E. H. Verstraeten van Ler en pater Clerens van Antwerpen. Daar zullen hem nog vervoegen, pastoor Lamal van Herselt en Gerlacus Dassen oud-onderpasloor van Vssenaken 1797 (1). Meerdere presters werden nog overvallen en weggevoerd naar elders b. v. n Pcarde, waar zj eenzelfde gevangensleven ledden. Het lot der gevangenen te Boullon s nog al drageljk. De bevelhebber van het kasteel Nollevaux, zoo schrjft een der opgeslotenen, s een man van verdenste met zoetaardg en deernsvol hart. De H. Ms, msschen wel net regelmatg, s toegelaten ; brefwsselng n t eerst n t Fransch en later zelfs n t Vlaamsch, s net verboden en bezoeken zjn (1) Deze E. H. Dassen assstent n Poppet n 1814, wordt aldaar pastoor n 1816 en sterft te Tlburg n 1830.

8 1 net utgesloten. Desondanks zjn zj en gevoelen zj zch gevangenen. Een onder hen, E. H. Lamal schrjft n 1811 : Mjn bezgheden : bdden, medteeren, studeeren, ljden en tot de dood mj gedurg voorbereden. Dt stlle leven met weng of geen lchaamsoefenngen, de onzekerhed van hun lot, het hemwee hebben voor meer dan eenen onder de gevangenen een nadeelgen weerslag op de gezondhed. Dezelfde heer Lamal schrjft verder n 1812 dat hj op dat tjdstp alhoewel fel vermagerd, hj heeft al twee keeren zjn kleederen moeten versmallen, hj toch gezonder s dan thus. ntegendeel de pastoor van Meerhout (1) s fel vermagerd en verslapt zender oog. Later zal hj nog te ljden hebben van het steen. Met den E. H. Versraeten, een man van 70 jaar, s het erger gesteld, hj lgt al dre maanden n het hospce. Van pastoor Valentyns wordt nets geschreven. Deze s dan 37 jaar oud. n den vollen fleur zjns levens en een wlskrachtg man bedt hj sterker weerstand aan de neerslachtghed n t gevangensleven. Reeds s het t derde jaar van hun ballngschap. Napoleon s terug van zjn tocht vol ellende naar Rusland. Zjn gesternte heeft door de mslukkng veel van zjn glans verloren. De verbondenen putten neuwen moed en n 1813 staan hun legers n Belgë strjdvaardg. Boullon bljkt net langer eene verzekerde gevangens voor Napoleon zjn slachtoffers, maar toch bljft hj hardnekkg zjn bevel n 1811 gegeven handhaven nameljk : «Allen vasthouden tot dat de kerkeljke zaken geregeld zjn». Deze presters zjn dus gjzelaars voor den paus, n de klauw van Napoleon- Perre-Chatel-Bourges. Den 27 December 1813 wordt het kasteel van Boullon ontrumd en de gevangen presters weggevoerd hooger op, nog tweemaal zoo ver als Boullon van her s, naar Perre- (1) De E. H. Van Haecht was reeds pastoor te Meerhout, voor de Fransche Overweldgng. Alle de beproevngen van den naren tjd heeft hj medegemaakt en steeds gelukkg aan de presterjagers ontkomen. Man ut een stuk valt hj daarom n de handen van Napoleon s speurhonden, en komt n zjn ouden dag nog te recht n de gevangens.

9 8 1 - Chatel tegen aan Savofe, dep n Frankrjk. De neuwe gevangens s een oud karthuzerklooster waarut de monkken door de Fransche revolutemannen zjn verdreven, t Lgt op een hoogte tegen de Rhóne, op een tweetal uren gaans van Belley. Het getal staatsgevangenen s daar grooter dan n Boullon, want nog andere presters ut andere oorden komen hen daar vervoegen. Het regem s her veel strenger en aller toestand wordt ook ellendger. Hun kleederen geraken op sleet en vervallen n lompen. Geld ontbreekt hun ; hulp of bezoek mogen zj enkel tegen toelatng van de hoogere polte ontvangen. Maar och! Wat baat zulke toelatng? We zal n zulke onrustge tjden van oorlog, van ut deze afgelegen Kempen, dwars door Frankrjk de res wagen? Napoleons gjzelaars mssen aldus allen troost, ook het mslezen s geheel verboden. Nettemn wanhopen zj net ; van tjd tot tjd brengt het «Journal de 1 Empre» eenge opbeurng, wanneer het blad mededeelt dat eene overeenkomst tusschen paus en kezer n t verschet lgt. Overeenkomst zou voor hen vrjhed beteekenen. Hun gevangen ztten echter duurt voort en de utkomst bljft achterwegen. Al staan de legers der Verbondenen dregend op Franschen bodem, de onderhandelngen met den paus vorderen net. Napoleon heeft daar geen oor voor, zjn egen verwarde zaken vragen al zjn zorgen. Zelfs eerder dan zjn gjzelaars te lossen worden zj weder overgevoerd, dtmaal naar Bourges, maar her toch s t net meer een gevangenhus, geheel de stad wordt hun als arrestplaats aangewezen. Gelukkg voor net lang meer. De wapenen van Napoleon hebben n Dutschland herhaaldeljk tegenslag zoo dat de heerscher gedwongen wordt tot afstand van zjn troon en zjn kezerrjk te verwsselen met het eland Elba, t welk hem tot verbljf wordt aangewezen. Nu s de ellende der staatsgevangenen voorbj. Gezamenljk overgebracht naar Antwerpen zjn zj er endeljk vrj na ver jaren gevangens en ballngschap : Jul Me Vrj n Oud-Turnhout. Regelrecht keert pastoor Valentyns naar zjn gelefde pa-

10 9 roche weder en herneemt zjn denst. Eens thus s het geleden leed weldra vergeten en zjn ever en zjn wlskracht zjn onder het gevangenjuk net geknakt geworden. Dt bljkt onmddelljk ut zjn egen handschrften. n de jaren zjner gedwongen afwezghed waren er n Turnhout, waartoe de paroche St Bavo behoort, belangrjke maatregelen getroffen. Leest her het kort relaas- De meer van Turnhout. Sanen geheeten, had verordend dat op het kerkhof, mdden n de stad, rond St Peter gelegen, net langer meer mocht begraven worden ; dat van af 19 November 1812 alle ljken op het kerkhof van Oud-Turnhout moesten ter aarde besteld worden. Een gevolg hervan was dat de ljken van Turnhout, door den prester van St Bavo n de kerk werden ontvangen, en van daar ut, onder het gelu der klokken, door den prester tot bj het graf begeled werden. Lgt er n deze plechtghed eeng voordeel voor St Bavo en haar bedenaar? Dt s zeer aannemeljk en ook redeljk. Maar weldra daagt er verzet op. Dezelfde meer, Sanen, de vroeger de begrafenssen n Oud-Turnhout voorschrjft n overeenkomst met den pastoor-deken van St Peten den E. H. Ruys, verordent : n Oud-Turnhout bj gelegenhed van begrafenssen geldt voor taan het verbod de kerk te openen, de klokken te luden en voor den prester van Oud-Turnhout, de ljken te begeleden. De prester van St Bavo legt zch bj dt verbod neder en den toestand vndt pastoor Valentyns bj zjn terugkomst ut zjn ballngschap. Net hj met zjn karakter en met zjn kenns van zjn rechten bnnen zjn gebed, kan noch zal zch neerleggen bj de nmengng der wereldljke macht, n zaken de de kerk alleen aangaan. Hj heeft het aangeteekend (n vertalng) als volgt : 1 Me Terug ut het gevang heb k plechtg, openljk het wereldljk gebod mskennende, onder het gelu der klokken vrouw echtgenoote Deltjens begraven (1). Welk was het gevolg van deze daad? (1) Pastoors Valentyn s doodsbeeldeken vermeldt : «Keert n zjn paroche weder n Me Een egenhandge aanteekenng vertoont echter dat hj reeds den 1 Me kerkeljken denst verrcht n zjn parochekerk. Op zjn nauwst genomen keert pastoor Valentyns weder den 1 Me en herneemt onmddelljk zjn pastoreel ambt l 1

11 10 Wj nemen her wel eeng geharrewar aan, maar weldra wordt de oplossng gevonden- Vermts Turnhout zch geen egen kerkhof heeft aangeschaft wordt den 11 November 1815 vastgesteld en bekend gemaakt, dat van af 21 November 1815 het kerkhof van Oud-Turnhout voorloopg denen zal ook voor de overledenen van Turnhout. Pastoor n Arendonk. Gedurende rum tweemaal ten jaren (waarvan 8 na zjn gedwongen ballngschap) heeft pastoor Valentyns n moeljke omstandgheden zjn paroche bestuurd. Dat legt ut hoe hj met hart en zel er aan gehecht s en hoe een verheffng tot een zelfstandge paroche (St Bavo mmers s een hulpparoche van t oude Kapttel van St Peter te Turnhout) hem dep treffen kan. Dt komt hem over n Zjn overhed kent zjn bekwaamhed en wllende zjn ever beloonen, noemt hem pastoor van O. L. V. kerk van Arendonk. Hj wordt aldus de eerste pastoor n zwart habjt, de eerste wereldljke prester de door den bsschop n deze paroche benoemd wordt. Zes eeuwen lang hebben Floreffe en van n de XV0 eeuw Postel het begevngsrecht van den pastoor bezeten en utgeoefend. Aan het depe leed, t welk de schedng met St Bavo hem veroorzaakt, geeft hj zelf n alle openhartghed utng n de volgende nschrjvng n het trouwboek zjner neuwe paroche Arendonk. k lees daar : «Ten jare 1822 den 21 Januar ben k J. B. Valentyns, van Turnhout, kanunnk van t kapttel van St Peter te Turnhout, na meer dan tweemaal ten jaren de hulpkerk van St Bavo n Oud-Turnhout bedend te hebben, tegen heug en meug, pastoor aangesteld van O. L. V. kerk te Arendonk D- g. J. B. Valentyns». Hoe ongaarne hj ook vertrokken s ut Oud Turnhout, het hemwee belet hem net n Arendonk met allen ever aanstonds aan t werk te gaan. Slechts enkele maanden staat hj te Arendonk en reeds bljkt het dat hj geen moete spaarde om den eeredenst van Sle Marcoen, eertjds zoo bloeend en gansch verzwakt n den vervolgngstjd, weder op te wekken. Hj zelf teekent het volgende aan : Den 2' Jun 1822 door mjn aandrngen en opzoekngen

12 11 en door den ever van Theod. Wouters, Arendonkenaar, koopman te Antwerpen, kwamen her toe de relkweën (goedgekeurd door het bsschoppeljk gezag) van St Marcoen, abt en beschermer van hen de ljden aan kwaad zeer (schurft) (ze Bolland. Acta Santctorum 1 Me). Den derden dag der zelfde maand Jun zjn de relkweën, ut de pastorj, met groote plechtghed processegewjs, door den jongen prester Ben. Barthels, mjn neef, n onze kerk overgedragen en na plechtge ms openbaar ter vereerng aangeboden. Dt getugt J. B. Valenlyns past. De pastoor de zoo drest opkomt tegen nmengng van wereldljken n kerkeljke zaken, (begravngen te Oud- Turnhout) staat n algeheele nschkkeljkhed tegenover zjne geesteljke oversten. Wat deze doen s goed gedaan, wat hem van hen toekomt s aangenomen. Deze gevoelens alsmede zjn rechtvaardghedszn bljken ut zjn egen geschrften. Denl2 Maart 1823 zendt Z. H. de Aartsbsschop hem tegeljk twee onderpastoors. Dan schrjft hj : Mj zjn gezonden en her kwamen samen toe de E. H. Ben. Bols van Meerhout en Joes Janssens van Hersselt (1). Welaan, zj staan geljken voor bedenngen, voor vergoedngen en voor husvestng. Geen van beden wordt voorgetrokken. Hebben wj gezen hoe hj zjn volk er toe brengt vurger de vereerng van St Marcoen en meteen een krsteljken levenswandel te beoefenen, ook het kerkgebouw en dezes onderhoud wekken van stonde af zjne bezorgdhed. Den 9 November 1824 heeft de E. H. deken van Geel J. F. Tubbax, zjn oom, het kerkvset gedaan en schrjft de pastoor : denzelfden dag 9 November 1824 s onze kerk ngezegend door den eerbedw. heer J. F. Tubbax, deken van ons dstrkt Geel. Er waren tegenwoordg zes presters en onze wethouders Fr. Jors, meer, Hendr. Glles, Wll. de Vocht, Wll. 1 l (1) Beden bljven hem vele jaren getrouw. De E. H. Bols tot n 1830, wanneer hj om gezondhedsredenen ontslag neemt ut zjn bebedenng. Hj vestgt zch te Poederlee waar hj den 7 Januar 1856 gestorven s. De E. H. Janssens bljft tot na het afsterven van zjn pastoor. nl839 wordt hj pastoor te Versel en sterft den 15 Aug

13 r- Ll 12 Bosch en het grootste deel onzer parochanen. Waarom de neuwe nzegenng? Een kerk wordt opneuw ngezegend of gewjd wanneer grondge veranderngen of een merkeljke verneuwng n haar deelen er aan zjn toegebracht- s dt het geval n 1824? Er s n 1823 wel aan de kerk gewerkt maar de werken zjn net bepaald. Echter na 1735 stond het sacrstj aan den evangelekant van het hooge koor. Later en dt wellcht n 1823 s dt achter het koor opgebouwd, zoodat de deur achter den aulaar verholen stond. Edoch dt alleen s geen werk waardoor opneuw de nzegenng der kerk verescht wordt. Daarom bljf k bj de meenng, en nog meer omdat er geen afvaardgng aan deken Tubbax voor dt werk, door den Aartsbsschop, vermeld wordt, dat deze nzegenng n 1824, enkel een plechtghed s, door den pastoor op touw gezet om zch met zjne parochanen te verheugen en meteen om hun gehechthed aan hun kerk te versterken, nu deze met een neuw sakrstj bedeeld en n haar geheel grondg opgekuscht als neuw voorkomt. Net alleen parochanen en kerk geneten s pastoors onvermoede zorgen, ook het stlle huswerk van den pastoor s hem een begeerde tjdvullng. Voor de kerkmanualen, zoo belangrjk voor een paroche, draagt hj oplettend zorg. Geboorte-, Trouw- en Doodenboeken zjn door hem met nauwgezethed gehouden. Een bjzonderhed de haar nut heeft s 't volgende : Alleen voor utheemsche paroclüanen vult lüj de plaats van herkomst n, maar voor elk en eder staat de straat- of gehuchtnaam opgeschreven t geen vooor famleopzoekngen en plaatseljke feten net zelden veel lcht bjbrengt. Behalve een drukke brefwsselng met zjn oversten, houdt lüj zch ook onledg met het samenstellen van een volledg brevergebed van den h. man Job, medettelhelge der kerk. Een afschrft s bewaard n het kerkarchef. Na een waardg presterschap van omtrent 40 jaren, waarvan hj er rum 20 overbrengt n St Bavo van Oud-Turnhout en 15 n O- L. V. te Arendonk, sterft pastoor Valentyns op zjn pastorj na een zekte van enkele dagen, den 19 Maart

14 Tot den 12 Maart houdt hj zjn boeken bj, dan schrjft hj nog egenhandg den laatst overleden zjner paroche n. Hj sterft den 19 Maart s morgens om 6 uur en s namddags reeds, overeenkomstg met het plaatseljk gebruk, wordt hj te 3 ure begraven. De plechtge utvaart geschedde den 27 Maart te 10 ure. Zjn doodsbeeldeken, t welk k her voor mj heb lggen, geeft een kjk op zjn levensloop en een tekst ut het boek van Job 7. «k heb zeer lastge dagen gehad en zeer moeljke dagen geteld...». Een ander spreuk ut psalm 74 toont hem geljk wj n deze bladzjden hem geteekend vnden : «k heb aan den boozen gezed : houd op van uwe utznnghed en aan de kwaaddoenders : wacht u van de horens op te steken, houdt op van boosheden tegen God te spreken» Het aandenken van dezen verdensteljken parochepastoor (pastors hujus parochae bene merent) bljft bewaard door de jaargetjden welke hj stchtte en te Oud-Turnhout en te Arendonk en door een hardsteenen zerk nu geplaatst tegen aan het koor der neuwe kerk (1). Het eeuwg Lcht verlchte hem. L. C. (1) De zerk vermeldt ook den naam van zjn broeder Henrcus overleden te Turnhout en n Arendonk begraven.

15 Afledng van Plaatsnamen. ' n Taxandra (Turnhout) heeft de heer W. Claes ook voor de lezers van dt Tjdschrft de belangstellng opgeroepen voor de oude namen n onze Kempen en hun afledng. Vooral de opwekkng : «nden de namen, samen met de welke her gevormd zjn, op een kaart werden aangebracht, zouden ze op een klare wjze het gebed aantonnen, dat eens door de Germanen werd bezocht», trof mjn aandacht. mmers hetzelfde verlangen dat mj jaren geleden bezg held... k zou kunnen zeggen : ook naar aanledng van een artkel n een Brabants tjdschrft : Jaarboek van de krng van Oudhedkunde van Mechelen 1929 ; waarn een artkel : «De tocht der Franschen langs onze gewesten», (op grond der Toponome) van de hand van Dr. Jur. v. Steurs en dat reeds een aardgen grondslag geeft. Wat zou een gelukkge samenwerkng tusschen de oudhedkundge studekrngen n het Turnhoutse, Antwerpense, Bergen op Zoomse en Bredase gebed op dt gebed net een succes kunnen hebben? Eerst een algemeene kaart maken vanaf de Rjn, Maas naar het Zuden, tot aan de Schelde... msschen later tot aan de Belgsche kusten der Noordzee ; deze laten vermengvuldgen en eder n zjn streek de oude plaatsnaam-vormen daarop brengen en vervolgens deze op een kaart overbrengen. Zou een dusdange samenwerkng mogeljk zjn en tot stand kunnen komen? Namen op el. Jammer genoeg heeft de schrjver zch gegrond op Geographca Neerlanda voor het funderen zjner meenng voor de plaatsnamen op lo en loo en daarut meegedeeld dat de namen op el een dngeslkte, een verkorte vorm zjn van loo. Nu s dat voor onze streken naar mjn meenng een verkeerd nzcht, gevolg van een verkeerd toegepast taalgevoel-

16 15 Dat de Geographca Neerlanda de geeft, komt voort ut de omstandghed, dat aan de samenstellng der plaatsnamenreeks geen Brabanters hebben deelgenomen. Naar mjn opvattng zal de Brabanter net gauw tot het nslkken van utgangen komen... het behoort net tot zjn spreek-egen. Zeker zal hj dt net doen met een volle, warme klankutgang, zooals loo- Hj zal de wat gaarne behouden en ze net door nslkken of af bj ten verbasteren. Het s bekend dat n de vroegere jaren van belangstellng voor plaatsnamen-afledng men n Bladel (bj Endhoven) een Bladeloo zag, 'tot de kenns van de latjnse naam Pladella het nzcht gaf dat dus de Bladel-loo afledng net just was. Naar mjn opvattng moet de utgang el als de oude verklenngs-utgang beschouwd worden. n den loop der tjden heb k deze methode toegepast voor twee dorpen ut Westeljk Noord Brabant. Bavel (bj Breda) en Sprundel (Z. O. van Roosendaal). Bavel s naar mjn meenng de klene Baaf. Dat de naam samen zou hangen met St. Bavo> de patroonhelge van Gent, welks oude klooster rond Zundert bezttngen had maar waarvan nog geen samenhang met het Bavel-terrtorum s aangetoond heb k net kunnen bewjzen. Sprundel, spreekt men nog wel ter plaatse ut als Sprondel. Mjn verklarng s Sprundel, s Sprondel, s Sprongel, s de klene sprong, en wel een sprong van betekenende landwegen, van Z. O. naar N. O. van t Zundertse naar t Roosendaalse gebed. De verwjzng naar deze mogeljkheden opent op dt gebed msschen neuwe voorutzchten van stude voor onze krngen. B. o. Z. November Jr. A. J. L. Juten.

17 F } Gezamenljke Studes. h H ƒ, '. ' ; Zoowel de Belgsche als de Nederlandsche Kempen, n het Westen, het West Brabantse en Antwerpense gebed zen een jverge en opgewekte belangstellng n de beoefenng van de streekgeschedens. Daarbj gevoelt de eene zch meer aangetrokken tot de archeven, de ander meer tot de folklore, een derde meer tot de wengarchef-rjke vroegste hstore en een verde gevoelt zch geroepen vast te leggen wat ut overleverng vaak bekend s ut de laatste honderd jaar. n al de gevallen rcht bjna eder beoefenaar zch, knderljk bjna, bnnen de grenzen van zjn egen gezchtsljnen en gaan zjn waarnemngen net verder dan een ender, de hj zet door z n egen dorps- of stadstorentje te beklmmen. Op dat smalle terrentje ploetert eder dat geef k toe met welbehagen en met ambte, maar dat s ook al. Er zjn natuurljk enkele utzonderngen ; sommgen menen het verschjnsel of het gebeuren dat zj bestuderen te zen n het algemene kader van het tjdperk, waarn het thus hoort. De bblotheken leveren hun de boeken en de tjdschrften, waarn publcates over het onderwerp zjn verschenen. Na jaren van ernstge stude en dat mag k aannemen ; van dep-nadenken komt er dan een boek, een geschrft of een artkel te voorschjn, dat probeert een algemeen overzcht, een breder nzcht te geven. Maar toch ook daarbj vndt men nog vaak tekortkomngen, doordat alle publcates, met hun fetenmateraal en de daarbj vaak utgewerkte hypothesen, net aan den wetenschappeljken vorser zjn bekend geworden. En vaak bljven vele wensen 'mtrent onderdelen der kweste den vakkundgen lezer onbevredgd. De omvang en de utgebredhed van onze «Oudhedkunde», de dorpstorenpoltek de just daarom door onze oudhedkundgen teveel wordt vertroeteld, heeft tot gevolg : het bestaan van een groot aantal tjdschrften. Voor

18 17 de beoefenng van de oudhedkundge wetenschap n klen formaat s dat geen bezwaar ; ntegendeel dt systeem wekt de belangstellng van velen méér dan bj enkele tjdschrften, de toch ook hun begrensde omvang hebben 1 Het geeft gelegenhed aan nog net goed onderlegde, nog weng gevormde schrjvers zch te uten- Vaak moet daarbj hypothese en fantase aanvullen het tekort aan fetenmateraal en kenns van door anderen gepublceerde nzchten. Maar just daarbj krjgt men meer frshed, meer orgnaltet, strakjes meer nzcht n bepaalde kwestes, gegrond op gezond verstand... los van het mmer van elkaar overgeschreven schema. Het bezwaar van een te groote hoeveelhed van zulke streek-tjdschrften s dat de vorsers net op alle tjdschrften geabonneerd kunnen zjn en daardoor geen kenns krjgen van al het gepublceerde feten-materaal. Vjftg studerenden en publcsten lopen als t ware vjftg wegeltjes af naar het mooe woud vol gehemenssen om dt te onderzoeken... men nadert het, drngt er her en daar mnder dep bnnen, maar het woud behoudt zjn gehemen. Als alle werkers zch eens verzamelden om op één punt bnnen te drngen, l< ben er van overtugd : we zouden den zoomkant beter doorbreken, deper de boschlanen bnnen drngen en we weet het? daar een boschwedde vnden waar het goed s samen te zjn!... j Geleerde congressen proberen het... msschen zjn er zelfs de het deaal bereken ; zeker zjn er waarvan men dt verwachtte of navertelt. Toch kan men vaak opmerken hoe de congressen, ook door hun veelhed van te behandelen stof, meer dvergeren dan convergeren n het ondoorgrondeljke woud der oudhed beoefenng. k ben van menng dat, als men zulke congressen meer denstg maakte aan de bestuderng van een bepaald onderwerp, het endresultaat meer zou bevredgen het wetenschappeljk verlangen en meer effcency zou geven t. o. z. der gemaakte kosten en bestede moeten. Mjn vraag was en s nog : Kunnen wj van Turnhout-!» 1

19 - 18 J 1 1! 'll!! Breda tot Antwerpcn-Bergen op Zoom net eens samenwerken, zóó dat elke jaar of elke twee jaar een afzonderljk onderwerp n stude genomen zou worden? Wj tellen zooveel studekrngen (Breda, Turnhout, Brecht, Hoogstraten, Esschen, Wuestwezel, Zuder Kempen, Roosendaal, Bergen op Zoom, Antwerpen) dat samenwerkng toch wel mogeljk moet kunnen zjn! Toen de Geschedkundge Krng te Bergen op Zoom n 1933 een studetocht deed langs Breda, Hoogstraten en Brecht, toen heb k geprobeerd, al was het maar enkelen, voor de samenwerkng warm te krjgen. Het scheen mj te gelukken ; maar het zal hen net gegaan zjn als mj : tjd en geld ontbreken. Daarenboven gevoelde k mj gezen ut n oogpunt van wetenschaps-beoefenng net geroepen het ntatef te nemen 1 De Z. Eerw. Heer Redacteur van Taxandra (Turnhout) schreef mj een opwekkng eens door te gaan op m n wens, utgesproken n mjn atkeltje over de plaatsnaam-utgang : el, ngezonden voor zjn tjdschrft- «Waarom zoudt gj het ntatef net nemen» «Schrjf er eens een artkeltje over». En nu wl k dt op mjn maner doen! Folklore-stude... ze s mj aangenaam... k doe er gaarne aan mee. Publcates ut archeven... k lees ze met smaak ; k onthoud er vaak het typsche ut, wat kan bjdragen om een of andere ljn de naar een of andere kweste voert, dudeljker te zen... n de hoop de juste oplossng van een of andere kweste te vnden. Maar telkens verzucht k : synthese als t u beleft 1 Synthese... ze wordt wel ns gemaakt door deftger door «grotere» geleerden of schrjvers, de het lang bekende van voorgangers overschrjven of nabewerken en het klene materaal n onze tjdschrften geen naslaan, geen bestuderng waard achten!...maar t meest gaat mjn belangstellng toch naar de

20 '! 19 stude der plaatsnamen (net om haar taalkundge waarde) omdat daarut gegevens zjn te verkrjgen over de oude tjden waarut slechts zeer algemeene en zeer sporadsche geschreven bron-gegevens zjn overgebleven en waarvoor de folklore-gegevens slechts, door zuvere hypothese, aanvullende waarde hebhen. En de kanten goed te zen s een der voornaamste punten eener zuver gestelde cultuurgeschedens van onze streek en hare bevolkng! De stude der plaatsnamen s zoo belangrjk, omdat zj ons, door zuver wetenschappeljke drecte, gegevens kan verschaffen over de Franksche tjd n de begn-perode ; een tjd waarn voorgoed (n opgang slechts gestoord door de Noormannen) onze streken een weg opgaan naar de latere welvarende en bloeende mddeleeuwen. De opmars der Franken!... laat ons schematsch zeggen : van N. O. naar Z. W. ; van af de Rjn en de Maas tot de ljn Tlburg-Mechelen ; net onaardg bestudeerd, msschen nog te weng samenvattend uteengezet n Jaarboek van den Oudhedkundge Krng van Mechelen Jammer genoeg zonder bronvermeldng van datgene w at reeds vroeger was gepublceerd ; behalve n zjn nledng over wat n «Brabant» (onze Kempen) als restant van Romense heerschappj te vnden s. Het terren ten Westen van de ljn s ook het onderwerp geweest van vele studes en mcdedelngs op dt gebed...we kent de allen? En hoe vaak kan een enkele mededeelng op dt gebed over een enkele terren-naam ons geen neuw nzcht geven? Alleen samenwerkng van velen n al onze krngen van Oudhedkunde kan al het gevondene op een goede en zelfs eenvoudge wjze te samenbrengen tot een slutend geheel. Dat s de taak voor onze krngen, waartoe k zou wllen opwekken En k zou daartoe gaarne het ntatef nemen als alle krngen daarvoor ets gevoelden. Dt te weten te komen s het doel van dt artkel en van deze opwekkng. Daartoe s noodg : jver bj de belangstellenden ; opofferng van tjd en klene kosten bj de samenwerkers ; enthou-

21 ) F = : 1 20 sasme bj de krngleden om het resultaat te vernemen en geld om de endstude eerst n congres, daarna n boekvorm meer bekendhed te geven. Om de krngbesturen er toe te brengen hun sympathe tot samenwerkng bekend te maken, stel k de volgende voorlopge punten vast. 1. eder bestuur van een Oudhekuudge Krng laat mj offceel weten dat de Krng er aan wl mee-werken. 2. Het geeft mj de namen op en ook de adressen van hen, de n aanmerkng komen het eerste ponerswerk te verrchten. 3. Al de heren (wanneer ze zch lot medewerkng hebben bered verklaard) nemen op zch bjeen te komen op n plaats, de k zal utkezen en op n dag de k met hen zoveel mogeljk zal overleggen. Op de bjeenkomst zal een werk-bureau gekozen worden, t welk de ledng n handen neemt. 5. De aangesloten krngen zullen dan daarvan rapport krjgen, waarop hun mededelng volgt of zj bered zjn een utgerekend bedrag der kosten te storten n de kas van het congres. Met het geldeljk beheer wordt belast een commsse bestaande ut de afgevaardgden der besturen van onze Oudhedkundge Krngen Zedaar : een opwekkng en een voorstel om aan al ons werken meer nhoud te geven. k mag hopen dat het met resultaat bekroond mag worden. Bergen op Zoom, Dcc r. A. J. L. JUTEN Noordsngel 1 Voorztter Geschedk. Krng het Markezaat.

22 De Cjnsboeken van het Land van Turnhout. Nu de plaats- en naamkunde n de geschedens zulk belang nneemt, mag Taxandra net ten achter bljven om aan de Kcmpsche geschedvorschers het brood te deelen dat hen moet leven geven. Een rjk repertorum dent hen ter hand gesteld te worden. Snds een tental jaren wjden wj ons aan de stude der toponyme van Turnhout. Wj doorsnuffelden de karters, de acrthreven, de schepenbreven en de schepenregsters, de quarter- en goedenssenboeken, ut hel stadsarchef. Maar we msten nog een bjzondere bron : de cjnsboeken. Daar zj n het archef ontbraken, wendden wj ons tot den Algcmeenen Rjksarchvars Mr J. Cuveler, en door toedoen van den heer D. Brouwers, staatsarchvars van Namen, kregen wj ut Brussel negen kostbare n-folos dezer cjnsboeken ut het Land van Turnhout ter nzage op zjn archef. Zj kwamen alle ut het fonds der Rekenkamer en lepen over de jaren 1368 tot Wj danken harteljk bovengemelde heeren de ons n de gelegenhed stelden rustg en kalm deze rjke bronnen n te studeeren. Snds den hebben de heeren Dr F. Prms, Dr J. Van Gorp, Dr J. Helsen, E. H. De Molder e- zch ook mede bezg gehouden, aan dezelfde bronnen geput, alsmede nog aan de van het Staatsarchef van Antwerpen en van partculere kasteden, en er extracten van utgegeven n het tjdschrft : Bjdragen tot de Geschedens, Wj sluten ons daarbj aan om hun werk te volledgen en aan de Kempsche geschedvorschers zooveel voorraad mogeljk te schenken om er eens toe te komen eene ernstge plaats- en naamkundge stude der Kempen op te stellen. Hoe zullen wj nu te werk gaan om de afschrften der negen n-folos mede te deelen. Alles mededeelen wat wj beztten s onmogeljk, daar wj n dt tjdschrft maar over een gernge plaats beschkken en er nog al herhalngen n

23 l H 8. y s 22 voorkomen. Wj excerpeeren er dan hel bjzonderste ut, geven de kenschetsende benamngen op en drukken bjna n zjn geheel het Turnhoulsch cjnsboek van 1417 over. Naar ons nzen s dt het bjzonderste der negen regsters. Herdoor zal al veel vernomen worden en veel lcht opgaan om de plaats- en naamkunde van het Land van Turnhout te kennen. Deze regsters houden de heerljke cjnsen n de men van de tweede helft der 14 eeuw lot het begn der 17 eeuw n het Land van Turnhout verschuldgd was aan den heer van het grondgebed te betalen. Zj gaan over de dorpen Gerle, Llle, Wechelderzande, Arendonk, Poppel, Weelde, Baarle, Vlmmeren en de Vrjhed Turnhout, de hel Land van Turnhout utmaakten als brudschat aan de hertogn Mara van Brabant geschonken, wanneer zj, n het mdden der 14' eeuw, trouwde met Renout, hertog van Gelre. Na haar dood gng het aan haar opvolgers over. (1) Deze boeken werden opgesteld door de rentmeesters van het Land, waarvan er twee worden vermeld : Claes Cole en Hendrk Van der Kelen. Werden zj <oor hen geschreven? Daar twjfelen wj aan. Wj gelooven meer dat het door hun secretars zal gedaan zjn, doch geen enkel naam of gezegde laat ons desaangaande met zekerhed besluten- Er werd weleens een kopj van gemaakt. Wat het tjdvak aangaat, daar valt geen twjfel aan. Zj dagteekenen elk van hunnen tjd. Het opstel en de schrjfwjze lchten ons voldoende n om te bevestgen dat zj n de bovengemelde tjdspanne geschreven zjn. Deze regsters zjn uterst gewchtg voor de famlën, de goedenssen, de voornamen en famlenamen, de plaatsbenamngen, de leuke benamngen van sommge huzen. Ze verraden ons de heden, venen, landen, bosschen, straten, molens, weden, en lchten n over wal er zooal rond en n elk quarter bestond. Een zakeljke beschrjvng van den (1) J.'E. Jansen. Turnhout n het verleden en het heden. Turnhout, 1905 ; d., hl. 75. <

24 23 toestand der gemeente komt voor den dag en brengt veel koren op den molen der Toponyme. Even gewchtg zjn zj onder phlologsch oogpunt. Doorgaans staan deze benamngen nog n den oervorm en s het gemakkeljker den Germaanschen of Frankschen oorsprong er van te ontdekken. Zoo zullen de hedendaagsche benamngen, waarvan er nog veel van overgebleven zjn, alhoewel erg vermnkt, er hun zuveren oorsprong n terugvnden. Belangwekkend s het ook alzoo de verschedene benamngen der gemeenten ut een streek bjeen te brengen en te vergeljken, de voor hetzelfde doel gebrukt worden. Zj vormen een geheel en werpen lcht over de lggng, den toestand, het utzcht van gansch de streek. Op economsch gebed verwjzen deze cjnsen naar de bezttngen der gemeenten, der kerken, der kloosters, der egenaars, der grondheeren, onthullen de utgestrekthed hunner rjkdommen en laten ons de voornaamste ngezetenen kennen. Zj lchten ons n over de waarde der goederen, den taks den zj voor den landheer opbrachlen en maken ons bekend met een geheel stelsel nkomende- en bestuursrechten, met den ouden en neuwen cjns, den cjns der evene en pullen, avenae et pullorum. Alvorens den nhoud der cjnsboeken mede te deelen, bepalen wj wat de cjnsen waren. (1) Het woord cjns, census, s de algemeene 'term om de grondutkeerng den cjnsplchtge opgelegd, de schattng, te beduden. Deze benamng van Romenschen oorsprong bleef n de rechtstaal der Hooge-Mddeneeuwen behouden. De census omslut net noodzakeljker wjze de grondrente, maar verwjst ook naar een persoonljke utkeerng (census de capte) of naar hetzj eender welk nkomen. n (1) E. Poullet. Hstore poltque natonale. Orgnes, dcveloppements et transfonnatons des nsttutons dans les ancens Pays-Bas. Louvan, ; 2 d. G. Des Marez. Etude sur la proprété foncère dans les vlles du moyen-age et spécalement en Flandres. Gand, E. Verwys en J. Verdam. Mddelnederlandse!! Woordenboek. s Gravenhage, sedert 1882.

25 < ; $. h l!(? 24 den begnne bezgde men het woord census n den zn van egenljken grondcjns. Later wanneer, nevens den prmteven cjns, de cjnsplchtge de erfeljke rente tot stand brengt, verwart men soms de benamngen cjns en rente. Trouwens van af de 14 eeuw noemt men zeer dkwjls den grondcjns «eerflcke rente». n tegenovergestelde!! zn heet de egenljke rent, cjns. Zoo bededt de stad de «ceynssen» of alle renten van wat natuur zj ook zjn. Aanvankeljk verstond men door erve (heredtas) den egendom ; we hem bezat noemde zch erfachtg man. Wanneer men de woorden «huus ende erve» koppelde, dan bedudde men dat men egenaar was zoowel van den grond als van hetgeen er op stond, wat net altjd het geval was, want n de tjden, toen de verbrokkelde egendom van gemeen recht was, dan kon wat er op stond «domus-huus» n egendom gehouden worden, terwjl de grond (area, stagum, hofstat) aan een grondheer toebehoorde. Maar snds de 15 eeuw heeft het woord «erve» geen egen beteekens meer en past zch zoo wel toe op den allodalen egendom als op het cjnsgoed. Dt cjnsgoed werd ook «stede, hulshof. hus ende stede, domslagum» geheeten. Men komt ook het woord «opstal» tegen, wat n den begnne leege plaats, braakgrond beteekende, en later werd toegepast op de gemeene gronden, vermts gewoonljk de leege plaats, van alle wonng vrj, tot nut van eeneder dende. Er bestaat ook nog een verschl tusschen den heerljken cjns of den cjns toegekend aan den heer der plaats, en den grondcjns, of den cjns om den prjs van de verpachtng, n evenredghed van het cjnsgoed. De veranderngen van het cjnsgoed gngen gepaard met zekere borgstellngen, wat net geschedde met den alloda- Jen egendom. Voor wat het cjnsgoed aangng, buten de te vervullen formalteten voor de magstraat, bracht de verkooper den kooper n t bezt van zjn goed n tegenwoordghed van den grondheer, ofwel nam de verplchtng op zoo haast mogeljk den kooper aan den grondheer te doen kennen. Deze heer moest n zjn landboek al de rechtsakten van het cjnsgoed aanteekenen. De overbrengng van den

26 25 cjns aan een anderen cjnsplchtgc geschedde op symbolsche wjze me de effestucato of overhandng van den slroohalm. Naast de leen- en allodale hoven vermengvuldgden zch de cjnshoven, de laathoven, vooral n de domenen waar een gebed aan een perodschen cjns onderworpen bestaat. Daar zetelden een presdent en bjgevoegde rechters, de houders der cjnsgebeden om over de gebeden te oordeclen en de cjnsen te doen bnnenkomen. De cjnsplchtgc betaalde aan den grondheer een cjns, eerst n natuur, later n geld, voor hel nuttg domen bj de verpachtng verworven. Hel gebouw dat hj op de «area, grond» optrok, dende tot borgstellng aan den grondheer, de bj net kwjtng, net alleenljk den grond mocht terugeschen, maar ook zch mocht verhalen op hel hus. De vervaldag der betalngen van de ojnsen behoort tol de oude domanale organsate. De cjnsen n geld worden betaald op dezelfde tjdstppen als n de oude naluurutkeerngen de zj vervngen o. a. op de kerkfeesten met Lchtms, vgledag van Kerstms, St. Jan Baptst, St Remgus, S. Bavo en St. Marlen. De vervaldag van St- Marten was vooral n voege ; l was na den oogst der vruchten, als men zjn provses van kant zette, en het overschot verkocht. n akten van verpachtng wordt er dkwjls bepaald te betalen n twee, zelfs dre, ja tot ver termen. Bj eken vervaldag betaalde men 1/2, 1/3, of 1/4. Soms let men nog, volgens een oud gebruk, aan den betaalplchlge den ljd van 14 nachten na den vervaldag. Zeer verscheden was de aard der cjnsen, vooral n de laatste tjden. Men begon met de velden n kavels te verdeelen. Daarna offerde men de tunen op, dan den achterkoer van het hus, waarop men gebouwen optrok, onafhankeljk van het hus belast. Het hus zelve werd verdeeld n verschllge brokken ; men verkocht er een derde, een verde, een zestende van. En dan verdeelde de cjnsheer daarop de cjnsen naar avenant. n zulke omstandgheden moesten de cjnsen n natuur verdwjnen, des te meer dat de handel en de njverhed zch meer en meer ontwkkelden- De oude cjnsen van kapoenen, kekens, koren, haver enz. konden

27 26 (! l 1 'j / net meer geleverd worden daar de cjnsplchtge, handelaar of stelman, geen koren meer teelde, geld won en geen plaats meer had om een neerhof op te houden, t s dus lcht te begrjpen dat bj het ende der mddeneeuwen de utkeerng n geld zch opdrong. Nochtans bleef de cjns der kapoenen nog veel langer bestaan. REGSTER, Nr A Op de eerste bladzjde vooraf op een paper staat gesclreven : Extract uyt zekeren ouden chynsboeck, bevonden nder cameren van rekenngen n Brabant, gebonden n een out calfsvelle met war hars beset, n perkamente gescreven genttuleert aldus op derste blat : census domne ducsse Ghelre n terra de Turnout cum perlnents conscrptus A Domn M CCC LXV1 ; turonenss regals magnus vale n veter censu X denaros, n novo vero X denaros. Ende nde XXX'" blade n prma pagna nde XXX'" regule bevonden aldus : De her van Vorselar opten wuwer te Vlmmerle X s. Noch eenen anderen ouden boeck gebonden n perkamente. Daerop stonde gescreyen : chynsboecke te Turnhout overgebracht n de camere vander rekenngen te Bruessele byden erffgenamen wylen Henrc Vander Kelen n zynre tyt rentmeester van Turnhout, ende n derste blat op derste zyde was n pampere gescreven aldus : census ducs Brabante n terra de Turnhout cum pertnents conscrptus anno Domn mllesmo CCCC X menss Decembrs de XV \ et valet n veter censu vor den ouden grote X denaros ; n novo vero X denaros vor den ouden grote, ende ut XXV" blat nde nncalaten stonde nde begnsele : census vetus n Turnout n de beat Dyons recpendus, ende nde XXV" blade, n secunda pagna, nde XXV' regule stonde aldus : De her van Vorsselaer opten wuwer te Vlmmerle X s. Daarna volgt de tweede folo. Boven aan staat : census domne ducsse Ghelre n terra de Turnout cum pertnents conscrptus anno Domn M c&clxv ; turonenss

28 27 regals magnus valet n veter censu X denaros, n novo vero X denaros. Prmo census velus n Ghere n de Bavons recpendus. Herna komen n klene courante letters, op 56 perkamenten folos (H. o> 35 ; B. o, 26) de cjnsen met namen der beztters, plaatsen en waarde, van Gerle, enz- Dt regster s n weng goeden staat ; de nkt s op veel plaatsen erg verbleekt ; veel namen zjn utgeschrapt. Het s over t algemeen net van dezelfde hand geschreven, met her en daar eenge bjvoegsels, nochtans alle ongeveer van hetzelfde tjdvak. De cjnsen slaan dooreen en volgen net alphabetsch, geljk n de andere boeken. Hel s n perkament ngebonden, doch de band s van een later tjdstp. Het voert op den rug : cens sous Turnhout, Chambre des comptes Census novus n Ghere, eodem de. Census velus n Turnout n de beat Dyons recpendus. Census velus n Pupple. B. 1. Census vetus n Gerle. B. 3ro. Census novus n Gerle. B. 3 tot 7V. Census vetus n Llle. B. 8r. Census novus n Llle. B. 9r. Census velus n Wechle. B. 13r. Census novus n Wechle. B. 14. Llle. Census avene et pullorun. B. 16. Wechle. Census avene. B. 19. Census velus n Turnout n de beat Dyons rependus. B. 19. Lysbeth Jan Massys, opten vort beeml b volbrechs vort X d. Claes van den Hove, opt sart V d. 1/2 d. Heylwych Wouters dochter van Scoenbroec, opt hontscot V d. Styn van Scoenbroec van Berse opte duypt X d. Mchel van den Broeke, op 1 eusel vor ghselsbeemt 11 1/2 d. Hen Goedens van den Velde, op 1 beemt n smaelbroec ende hede nt lanevenne. sf. V Jan Luchtmans, op huys aent kerchof 7 d. gr. oude Jan Ghevarts, dochter Katelyn opte loect o pull. Kerstyn Ghevarts, op ymmen hoeve 13 1/2 d.

29 J j Wouter Vekemans, opte quebt tvloetken aen de quaecstrate den nederecker. 28 d. Henrc van Ranst, op syn husnghe 1 d. 2 pull. Her Weyn Hebscaep, op commerdale 6 s. Jan Vncs knder, op housscot 13 1/2 d. Theeus Van Knscot, opt oude eusele 9 d. Capellana bcat Nchola 15 d. Capellana beat Johanns Baptste 7 s. 3 d. pull. Jan Pyrons, op syn huys aent kerchof 3 s. 4 1/2 d. Peter Saelden, op syn huys aent kerchof 30 d. Lysbet Gelys Deenkcns dochter cum pucrs, op haer huys aent kerchof 30 d. Peeter van Loen de coyel, op syn huys aent kerchof r 16 d. Claus Oeten, op syn huys aent kerchof 26 d. 3 d. Jan Baten, op syn huys aent kerchof 9 s. 4 1/2 d. Henrc de Be, op syn hofslat aent kerchof 13 1/2 d. Gheenken vanden Hovel, opt Scorvoert opte ghalgc op huys hof bloc be Hen van Hovel 11 s. 22 d. Meester Symon, op huys aent kerchof 2 cappoen. De halle n Turnout 1 1/2 s. Tgasthuys n Tuernout 25 s. 11 1/2 d. 2 pull. Henrc Massys, opten vort beemt b volbrechs vort Lysbet Tysmans van Gestoven, op 1 hof aen de holstrate 2 s. 3 d. Wouter Hullarts, op huys aent kerchof 7 d. gr. oude, Jan Oems van Kalstert (1), op syn vaderlyc goet, tem opte ghalghe 3 s. 1 1/2 pull. 3 d. Jan Van Knscot, op d oude eusele, tem van Jan Van Wesele Henrc Van Knscot, opt oude eusele Jan Maes, op de quacstrate 1 ecker Malmanshof JanBroethase, op 1 beemt n Corsendunc (2) Her Henrcs Ghevarts erfghenamen Yde Olvers, op har goet te Zevendunc (3) Henrc van Rosele, op syn huys aent kerchof, tem op lepperkens 6 s. 9 d. 9 d. 9 d. 9 d. 4 1/2 d. 13 1/2 d. (1) n dt regster schrjft men gewoonljk : Kalstert. (2) Gewoonljk : Corsendunc. (3) Gewoonljk : Zevendunc. 2 s. 2 d. 2 s. 7 d. 9 d. 3 d. 2 s. 4 1/2 fl. 7 s. 3 pull. 7 1/2 d. 11 pull. ecker Wllem Cocx, op syn huys aent kerchof Lyn Cocx, opte vleeschhalle b Snter Claus stoet Wouter Baten, op syn hofstat aent kerchof Henrc de Be, op syn hofstat aent kerchof B. 19'". Wouters knderen van de Wlt, 1 beemt n stnaelbroec Jan van Knscot, opte zee ecker Jan Walputs, op huys hof den rysmortel opte blankendonc V d.

30 29 Lsbeth vanden Broeke, op 1 eusele aen den broecker dyc heet eskerbloc d. Hen Smeeds van Berze, op groet bloc... opten eghelspoel wnkelbloc XV 1/2 d. Margret Borchmans, op lemmens bloc aen groetenhout XV 1/2 d. B. 20. Jan van den Hove, opten wnkelbeemt XXT d. Claus van Vorsele, opte boesdunc d. Wouter van den Berghe, op 1 bloc aen grotenhout X d. B. 20'. Lysbet Hans dochter van den Bolke, op wolpute bloc huys hof ende wnkel beemt V st. B. 21. Lysbet Gelys dochter van papenbrug, opt everdunc X d. Margret Mocns, op emdeckers hof vekemans hof ende Wttekens beemt V 1/2 d. Jan Meyenbosch, opte vsbeke op delgclscom op een vertel beems Wouter Meyenbosch, op een eusel aan de tghelre s d. Deselve op 1 beemt n de melle lant ende eusel opten < casteleyn ende op hus hof XX d. ob. B. 21v. Jan Stnen, 1 beemt aen de duveldunc V d. Pccter Ameloncs, opte blankendonc 1/2 d. B. 22. Jan Luchtmans, op huys aent kerchof V d. Jan Ghevarts dochter Katetyn, opte loect o pull. B. 22. Wouter Vekemans, opte quebl tblocken aen de quaecstrate den nederecker XXV d. Jonge JanWouters vandcr Hese, opten beemt n weuscl HT 1/2 d. Henrc van Ranst op een ecker b de zoc d. Ghset Mutsaert, op syn goet te mutsarts op syn wyffs goet 1/2 d. B. 23. Heynnen Keysers, op de blaect V d. B. 23. Jan Lemmens van Rode, op 3 bonders aen meynendunc V d. B. 24. De ghemeyne wede van Oestoeven X d. Jan de tmmerman van Zevendunc, op Wouters eusel d. Bt. 24. Jan Claeus van Arendonck, op 1 beemt n turnouter broec V d. Lysbet Jans, opte besvoert X 1/2 d. B. 25. Theeus van Kynscot, opt oude eusele X d. Jan Claus Wlmars, opte maeldunc XVT d. B. 25'. n dckenbroec, op scuerhofstat, aen craenscoet. B. 26. Te wynseoet, op coppenshof. B. 27. Htte Mas, op her goet te papenbrugghen Segher Van Aken, op huys hof te broeeseynde. BJ. 27. Jan Ghsels, op huys cum pertnentbus op ten bruel. Bt. 28. Gteert van Heergrafte, op 1 beemt n craenscot. B. 28. Margret Bastyns, opt wuwer venne opt conncx hof. B. 29. Lysbetten Andres, op ymmen hoeve opten haseler. Jan Van Grotenhout, opte hoeve vor den hellenbeemt. 1

31 30 ï Opte zoe ecker. Opte loect. Aen den nu-wendyc. Opte vsbeke. n de roelle. B. 29. Opte most. Beemt n deverdonc en op scorvoert. B. 30. Peter Nouts knder, opte darsdonc opten assehof, opte putten. B. 30'. De heren Van der Braken. B. 31. Woytken Houteckers, op 1 eusel n den seoet. Wllem van Zeverdonc, op 1 ecker n den groten beytel op stocmans beemt. Opten swertpoel. B. 31'. Opte duvelsdonc. Opte zeept. Opt goerken. B. 32. Opte mspelen n den horrnc. B eusel n ghelle. Opte beke. Op beversbloc. Opt pcsxken. B. 33. n de loecl Op ten haechecker. Op dossengoer. Opte boest. Op ten mortel. Opte smsse. B. 33. n craenscot. Opten castelen. B. 34. n denghelscom. Opte braec. Aen de mere. Opt dckenbroec b Korsendonc. n den lokeren pat. Jan Leys Foendres, op 1 beemt nde gheselvoert. Jan Wtbols, op 11 hove aen Zeverdonc dyc. Wouter Andres van Vorsel, op cenen dres t Gestoven. Jan Peter Spapen, opten enen hof de leemputten. Her Jan Mertens, op een eusel ter scueren b Jan Sanders. Aen de mere, aent mergoer, Korsendonc. Gheert de Wlde, op 11 lopen tstade lants n den Lokeren pat. B. 34. Nys Cans, opte cluse thontscot wtheershof oeten velt. Moeus van Scuerhoven, op hus hof, 1 eusel aen den valkenberch op te hoeve. B Census novus n Turnout.!

32 n 31 Tclman van Scuerhoven, opt gor aenden valkenberch 3 s. Tgoedshuys van Korsendonc 5 s. 10 s. 9 d. 4 1 /2 s. 2 pcta. De prochaen van Berze 3 s. 3 1/2 d. Henrc Van Knscot, opte oude eusel, op bogheackers heyde 6 1/2 s. 1 s. 7 d. Jan Henrcs soen van Kynscot, opte nuwe euselnghe 6 s. Theeus Van Kynscot, opte nuwe euselnghe, tem opte stnekende ryt 6 1/2 s. 1 1/2 d. Jan Peler Brustens sone, opt gor aen den valkenberch 18 d. 2 d. 1 pet. Meester Mathys Herhensen, op heyde aen de ameye Wllem van Ler, opte Melle hoeve Ghelys Poels, op 1 eusel aen Turnouter voert Claes Ghevaerts, op prons hoeve Lysbet Jans, op 1 stuc lants geheten den wttenhof De nonnen van Bgharden, op 1 strate te Vosseleer Henrc van Ranst van Gelys goede van Rode B '. Census avene n Turnout. Steven Hebscaeps kynder Jan Ghevarts van her Henrc Ghevarts weghen 3 lopen. 3 quarter Peeter en Hennen Jans kynder van Kynscot, op de zeept 1 lope. Jan van Gherle 2 1/2 lopen. Jan van Knscot, op 1 lopen toude lands aenden groenen wech 1 lopen. Meester Mathys Herhensen, opte boesdunc 1 lopen 1/2 quarter. Altare Sanct Sprtus n Turnout Johannes van Ophem, opten bolc te Vosseler B Census vetus n Arcndunc n de beat Martn epscop recpendus. 7 1/2 d. 9 d. 10 d. 12 d. 8 d. 3 d. 8 s. 8 1/2 d. 9 lopen. 3 lopen. B r. Census novus n Arendunc, Pupple, Welde, Barle. Godevart van Pupple, op huys hof cum pertnents 12 d. 2 pull. De capelle van Welde 2 d. Tgoedshuys van Tongherle, opten tende van Welde 6 oude groete. De opstal van Welde 15 d. E - REGSTER. Nr A Dt boek, met de cjnsen van Gerle. Llle, Wechelderzande, Turnhout, Arendonk, Weelde, Poppel, Baarle, werd n Augustus 1387 afgeschreven, ut het voorgaande, zooals vermeld staat op het laatste bladzjde : «De chynse boeck waert uuten anderen chynsboek gecopeert nt jar ons heeren dusent drehondert LXXXV n de maent van Augusto». Tusschen folo 22' en 23 stak een oud los brefje dat ons aandude welk de andere cjnsboek was : < De cope de

33 r ƒ 32 ghescreven s n een pamperen boeck (hel deze) de waerl ghescreven ul den vorscreven ruwen boeck». De ruwe boek s het voorgaande perkamenten regster (1368) waarvan de omslag met «war har» bezet was en daaraan zjn naam van «ruw» ontleende. Het regster van 1387 beslaat 40 folos (H. o, 295 ; B. o, 20) zwaar paper. Hel s van dezelfde hand zonder doorhalngen n klene courante letters geschreven. Schoon handschrft, wel bewaard, waarvan de nkt verbleekt s- De schrjver toekende de namen der cjnshouders net op n alphabetsche wjze ; de namen staan dooreen vermeld. De pagnate s neuw, n potlood aangedud. ngebonden n perkament van later tjdvak, staat op den rug : cens de Gherle Chambre des Comptes No Daar wj dt regster van mnder aanbelang oordeclen, geven wj her geen namen van op. J REGSTER, Nr A" Op het eerste bladzjde staat van boven geschreven : «Census vetus n Gherle. n de Bavons recpendtnn. Census ducs Brabante n terra de Tumout cum pertnents conscrptus anno Domn M CCCC. X. menss decembrs de XV. Et valet n veter censu- X. denaros voer den ouden groten. n novo vero. X. denaros voer den ouden groten. Prmo n Gherle n de Bavons recpendum». Dt regster beslaat 64 folos (H. o, 47 ; B. o, 32) van schoon zeer wt perkament, weng of net bevuld, omdat het waarschjnljk weng gebrukt werd. Dt prachtg handschrft met bree.de wtte randen s n een regelmatg, schoon, groot schrft (lettres de forme) door dezelfde hand van het begn tot het ende zonder doorhalngen, of te mnste zeer weng (utgenomen her en daar eenge klene veranderngen), geschreven. Elk hoofdletter van een naam begnnend een ander letter van den alphabet s zelfs wat grooter als de gewone letters en ets of wat verserd. Als punleerng zjn het overal punten. De namen der cjnshouders staan alphabetscher wjze aangehaald volgens de begnletter der voornamen. ngebonden n perkament van later tjdvak wordt

34 U 33 op den rug vermeld : cens sous Turnhout C.hambre des comptes Wj hebben dt cjnsboek met het volgend van 1417 vergeleken en weng verschl er tusschen gevonden, buten dat her en daar eenge namen zjn weggelaten of bjgevoegd. Het boek van 1410 schrjft meestendeels ar en or ; dt van 1417 : aer en oer. Het eerste zou men zeggen lusterde meer naa de volksutspraak, het tweede meer naar de gekuste spraak. Na rjp overwegen leten wj dt van 1410 onverlet om al onze zorgen te wjden aan het volgend, welk ons volledger toescheen. REGSTER V, Nr A Wj hechten veel belang aan dt regster van het jaar 1417, omdat het ons dudeljk nlcht over de cjnsen van het begn der XVe eeuw, en denkeljk wel het regster s dat gebrukt werd om de cjnsen op te halen. Dus waarschjnljk het nauwkeurgste. Dt boek bestaat ut 81 folos van perkament (H ; B. 0.24) recto en verso gepagneerd. Het werd geschreven door een en dezelfde hand van het begn tot het ende n schoone groote regelmatge letters (de ferme). De hoofdletter van den eersten naam begnnend met een verschllende letter van den alphabet s grooter en een weng verserd. De namen der cjnshouders zjn gerangschkt volgens alphabetsche wjze van voornamen. Een tusschenrumte s n blanco gelaten tusschen de namen van elke letter. Her en daar werden eenge namen utgeschrapt en andere toegevoegd, maar n denzelfden tjd- Dt schoon handschrft, waarvan de fransjnen folos wel eengzns bevuld zjn, waarschjnljk door het gebruk, maar geenszns vergeeld, werd ngebonden n perkamenten omslag van lateren datum, en voert op den rug : Cens sous Turnhout, Chambre des comptes Hervan kennen wj den opsteller, dank aan de nledng van het boek. Op het eerste bladzjde boven aan staat geschreven : «Dt chynsboek dede maken Claes Cole doen ter tyt rentmeester... Den chyns der herthoghen van Brabant n den lande van Tuernout meter toe bchoerten. Ghescreven nt jaer ons Heren. M. CCCC. en.

35 34 XV. opten derden dach van Augusto». Deze Ncolaas Colen was rentmeester der Heerljkhed Turnhout van 14 December 1403 tot 25 Aprl (1). Hj was gehuwd met Elsabeth Houtackers en sterf den 13 October 14- (2). Dt belangrjk boek geeft de cjnsen op van Gerle, Llle, Wechelderzande, Turnhout, Arendonk, Poppel, Weelde, Baarle, dorpen n het land van Turnhout. '1 ' Bl. 1. Dt chyns boeck dede maken Claes Cole doen ter tjt Rentmeester. Ende op de camer vander Rekennghen es oec een boeck dese ghelyc. DEN CHJNS DES HERTOGHEN VAN BRABANT N DEN LAN DE VAN TUERNOUT METTER TOE BEROERTEN. GHESCREVEN NT JAER ONS HEREN. M. CCCC. EN XV. OPTEN DERDEN DACH VAN AUGUSTO. DE MAKEN DEN OUDEN CHJNS. X D. VOR DEN OUDEN GROTEN. ENDE DEN NUWEN CHJNS. X D. VOR DEN OUDEN GROTEN. [CENSUS VETUS N GHERLE] Aernt Leys, op sjn husnghe ter emeldonc. st. pull. Aernt Maes vander Borch, op scoehters hof, opt heybloc, ende opte scuerhoeve XX 1 1/2. d. l.pull. Aernt de Voecht de corte, op enen hof te loe X. <. Aernt vander Hofstat. op te heyhoeve V. d. Aernt Ghsels vander Hofstat, op twe bloke voer ende achter Zeghers van Sterlaer XV 1/2. d. 1/2. pet. Alyt Henrcx dochter vanden Rjtbeemde, op huys hof opten dresch achter tscuere metten wuns hoeve ende opte berct aen psselaer voert XV d. Beatrs vanden Loe, op seoermans beemt X. d. ob. Claes Vander Heyden, opte hoeve tegen de émeldonc 1 /2 st. Claes van Balen, op enen bruel n sckenere n. d. Claes van Schenen, opte berct xn. d. Bl. 1. Dgne Ghsel Peters dochter, op seoermans beemt V. d. De heylghe Gheest, op huys hof. d. 1. pet. Ghsel Woyts, opte seoerhoeve, opte berkenseoet, de vosberch ende opt bonselaer XXX 1/2. d. 1/2. pet. Ghsel Woyts, opten roesbeemt 1/2 d. Gheert vander Emeldonc, opte berct dunc. st. pull. (1).1. E. Jansen. Turnhout n het verleden en het heden. Turnhout ; d.. hl (2) dem. Jaargetjdenboek van het St. Peterskapttel te Turnhout. Turnhout, ; bl. 133, 148. l

36 35 Gheen Ghsels kynde, opten bogaert, opte hoeve, opten hoexbecmt ende opt deerlbrugghe XXV. d. Ghsel Gheen Neefs, opt rolleken Vn 1/2 d. Gheen Ghsels, opt deertbrugghe Jans Van Retbecmde, opten bogaert, opte scoerhoeve, opten hof daer aen. st. ob. XV. d. Gheert Mnber, opte berkenscoet X. d. Gheert vanden Tsacke, opten bruel, ende opt lant daer b XX 1/2. d.. pull. Ghsel Scenkels, op huys hof, opten boels hof, opte psselar hoeve huys hof X d. pet. Godevaert van Langherstede, op enen beemt te wssevort X d. Gheert vanden Bogaerde, op enen ecker b Jan Heylens 1/2. d. Gheerts kjnde vandcr Hofstat, opte heyhoeve, ende 1/2 dachmaet achter Neefs XX. d. Gheert Proyens, op Wechghelmans hoeve 1/2 st. Ghsel Gheen Neefs, opte berct XX 1/2 d. Gheert Noydens, opt dertbrugghe XXV. d. Gheert Aert Kegheleren sone, op Paelgaerts hof. pet. Gheert Henrcx soen vanden Rytbeemde, opte hoeve opten raephof ende opte berct aen psselaer voert XX d. B. 2. Waterlaets hoeve XX 1/2. d. Gheen Ghsels. opte scoerhoeve, op enen hof daer aen gheleghen ende opten bogaert XV. d. Henrc vanden Psseleer, op huys hof, opten psseleer beemt V. d. Henrc vanden Hoeke, opte berct, ende opt goet ten hoeke X 1/2. st.. d. Henrc vanden Loe, opt heyeusel. s.. pull. Heylwych Haden, opte quaesche rjt, opt sterlaer X. d. 1 1/2. lb. was. pet. Henrc Van Rode, opt sterlaer, opten roesbeemt, opt hejbloc. st. V 1/2. d. Hcylwych Gherlemans, op huys hof, ende opt bonselaer XXX. d. Heynrc Stakenbroecs, opte borchhoeve, ende op. 1. bloc dat Gheens Verbuten was V 1/2. st. 1. d. Herman Peters Van Rodcken, opte boenselaer hoeve, opte quas rjt XXV. d. 1. lb. was. Henrc Mertens, opte borch hoeve. st. V 1/2. d. Henrc temmens, opten emcldonc beemt Hl. d. Henrc Jan Claes soen, opten emeldonc beemt. d. Henrc vanden Tsacke, opte berct, opt coye eusel V. st. X d. pet. mn. Henrc Claus Hen Avonts soen, op enen beemt nt bonseleer ende op Geljs beemt XXXn. d. pet. Henrc de selve, opten Aerts beemt V st. Henrc Claus Leemans, opten stckeneer, ojrpeldjaers bruel V. d. ' l >:

37 1 4? <! 35 Henrc Aert Lemmens, opten mortel 1/2 st. 1/2. pet. Henrc vanden Loe, op Geljs beemt, bonseleer V 1/2. d. Henrc Henrcus soen vanden Rylbeende, opte hoeve opten raephof ende opte berct aen psselaer voert XX d. Henrc Gheen Claus, op Peter Leemans bruel 1. d. pet. B. 2. Heyn Hofstede, op 1. ontfanc vor sn hujs aen strate. d. Herman Peters, opte bonselaer hoeve, tgoerken, opt overslaghe. d. Henrc Wls, op een eusel b Jans Vanden Loe XV. d. Helwjck Henrcx dochter vanden Rjtbeemde, op huys hof opten dresch achter tscuere metten wunshove opte berct aen psselaer voert XV d. Jan Thorens, opte bonselaer hoeve. d. pet, cum pcta.) Jan Van Nuwenhujs, opten kele, ende op 1. strepe nt ghelscot. d. Jan Van Nuwenhuys, op de berct, op seoermans goet V st. XV. d. Jan Noyts, opten cleynen scoerhof XX. d. Jan Claes Leemans kjnde, opten scoerhof, op. 1. beemt daer aen X. d. Jan Ghsels vander Hofstat, opt sterlaer, de nu hejde, op enen hof, op enen bruel aént huys, opt heyeusel. st. d. Jan Scenkels, opt psseleer H. d. Jan Claus, op huys ende hof X. d. Jan Gherleman, opten roesbeemt XV. d. Jan De Laet van Turnout, opten roesbeemt V. j. Jan Zegbars, opt Sterlaer X.. Jan Maes Vander Borch, opten scoestters hof, cum pertnents XX 1/2. d. 1. pull. XXV. d. Jan vanden letere, op hllovennen Jan Rasscaert, op 1. heybloc over wssevort. st.. Flandre. mn. Jans kjnder vanden Broeke, op 1. hoefken te wssenvoert. d. Jan de Wever, op huys ende hof. d. Jan van Ammerle, opten morters hof. d. Jan Lemmens, op huys ende hof op Hals Waterlaets hoeve. d. X d. Jan Arts soen van den Hoeke, opte berct, opten besacker V. st. X 1/2 d. pet. mn. Jan Wls, op snders hoefken 1/2. d. Johannes Sproefts, opt sterlaer, opt bonselaer cum pertnents, op Ael Joelen hof XV. st. XV. d. Johannes de selve, op een heybloc opte quaec rjt 13 1/2 d. 1/2 hout was. (1410). Jan Baten, op psseleer hoeve. d. De selve, op huys hof, op donghens hove van Peter Specx wegben XV. d. r

38 37 Godcvarts beeml opte hcyhove Hl. s. X. d. 1/2 pet. Jan Baten van Teten, opden bosschen beemt X. d. Jan Ghodens Keghcller, op half waterlaets hoeve X d. Jan Gheen Claus, opten bruel 1. d. pet. Jan Baten vor Aerde vanden Hofstadt, opte heyhoeve X. d. B. 3. Johannes Sproefts, op een heybloc, opte quasrjt X 1/2. d. 1 1/2 lb. was. Johannes de selve, opte berct. st. ob. de Olvers ende Jan. d. Katheljn Baten dochter vanden Rytbeemde, op half de rjt er^e opte berct aen psselaer voert XV. d. Katheljn Wllems dochter vander Rjt, opte borchhoeve XXV. d.. pet. X. d. groot eusel opte berct ende opt rolleken aen psselaervoert XV d. Lvsbet Jan Hens dochter vanden Rytbeemde, opt groet eusel X. d. Lysbet de selve, opt scor eusel, de berct, den hoexbeemt X. st. V. d.. pet. Loden van Hollant, opten moerhof, de beemstrate, op bonseleer XV. d. 1. pet. Lvsbet Smeets kvnden van Beerze, op 1. beemt nt bonseleer XXL d. 1. pet. Lysbet vanden Loe van Vlvoerden, op seoermans beemt 1/2 d. Lysbet Gheerls dochter vander Rjt, opte borchhoeve, op tcleyn Kathelyn vanden Moere, opt rolleken Kathclyn Henrcx dochter vanden Rjtbeemde, opt hoefken. st. v. d.. pet. Lysbet van Baerle, opten hoexbeemt. op paelgaertshof V. d. 1/2. pet. ob. Lysbet de selve, op huys hof, opt rolleken XX. d. 1. lb. was. en. 1. vrendeel. Lysbet vanden Loe, op seoermans beemt V. d. Lysbet Henrcus dochter vanden Rytbeemde, opt groot eusel opte berct opt rolleken aen psselaer voert XV d. Margret Grelens, op huvs hof ende op Peter Beens bruel Mare Scosters, op her Gheerts Spapen goet was Mathys de Connc, op borchs blocxken Merten Coppens van Ghere, op. 1. eusel an wssevoert Mare vanden Sacke, opt bonselaer Margret Peten, opt heyblocxken B. 3VO. Margret vander Hofstat, opten hof ter hofstat XX 1/2. d. V 1/2. d. V. d. X. d. V 1/2. d.. d. V. oude groote. Margret vander Hofstat, opt rolleken X. d. Margret vanden Hoeke, opte heyhoeve, op huys hof opt loe X 1/2. d. XV. d. Maes Wllem Noyts, op huys hof den buerhof XV. d.

39 38 'J > Ü Olver van Duffel, op Jan Rembouts hof Peter Scoermans, op sjn deel vanden scuerhove V. d. V. d. 1. pet. Peter vanden Rytbeemde Henrx soen, op half de rjt ende opte XX. d. V 1/2. d. ll. d. berct aen psseleer voert Rombout Oeyen, op doude bloc Segher vanden Kerchove, opt sterlaer Wouter Wls, op bonseleer hoeve, opten sterlaer 1/2. d. Wouter Guldemonts, opte berct, ende opte berct Wouter Wechgelmans, op enen bcemt n haerlcbroec XX 1/2. d. XV 1/2 d. demeldonc, ende op st. XV. d. pull. XV. d. Wouter Ghsels van Boerse, opten roesbeemt Wllem Lemmens, opte varendonc XX. d.. pet. B. 4. Wouter Lemmens, op enen bcemt n bonselaer XV. d. Wouter Claus Alten kynder, op Aelbrechs hoeve 1/2 st. Wllem Nout Esen, opten seoerhof XX. d.. pet. Wllem de selve, op enen hof voer Lemmens van psseleer ende op de varendonc XXXV 1/2. d. 1/2. pet. CENSUS NOVUS N GHERLE. B. 4'. Aernt Maes Verborch, op enen uytfanc 1. d. De nonnen van Bgaerden, opten nonnenbosch XV. st. De van Gberle van hore vroenten. d. groote oude. Greert vanden Emeldonc, op enen uytfanc. d. Gheert vanden Bogaerde, opte saghe putten hof b sjn huys 1. d. Henrc Lnen Alen soen, op. 1. scuer ende koye. d. Jan Maes vander Borcb, op enen uutfanc. d. Jan Noyts, op huys ende hof. d. Jan Wjls, opt eertbrugghe XV d. Jan Woyt Betten soen, op 1. uutfanc, tsacker strate. d. Lysbet vanden Rjtbeemde, op Gel Fjens hof ob. 1. pull. CENSUS VETUS N LLLE B. 5. Aert Smeets, opten twelar bcemt 19 1/2. d. 1 1/2. pet. Aert Smeets, opte hoeve vanden Treste, twelar strate 3. sol. 3. d.. derdendeel Aljt Jan Buelkens dochter, opt twelar eusel, op d oude hofstat 7. sol. 4 1/2. d. Aljt vanden Wtven, op Meeus hof, op Valvekens eusel, op huys hof ende opt wtven heybloc 3. sol. 10 1/2. d. Aljt Buelkens, op huys hof, ende op boentuyns hof 15. d. Aert de Smet, op hujs hof, ende opten hantstter hof 9. d. Aerts kjnder vanden Ejnde, opte dalkendunc, op enen hof aen de oude hofstat, ende opt runt 21. d. Aerts kjnder vanden Ejnde, op 1. hof an de hofstat ende scoeten 9. d.

40 39 Aert Mnten, opten aert 9- d Aljt Pauwels dochter vanden Eechoven, opte segghe, opt scoetken, op Boelkens bloc, ende opte haendonc, opte mejn coepade 6 1/2. sol. 1 1/2. d. Aert Werre, op. 1. stuc ants ter hoeven, op de heyde daer b, op hujs ende op hof 4- sol. 8. d. ArnoutWerre, opte twelaer strate, 1. gheerken op hoever beemt Aljt Baecs, op wtvens hoeve 3. sol. 2. d. Andres van Oversant, opt ghemen beemdeken 3. d. Arnout Noydens, op hujs hof, op een heybloc, op 1. stuc lants aenden scoetlaer ende op een heyde G. sol. 11 1/2. d. pet. Aert Hen Concoels soen, op. 1/2 eusel aen de dordonc 14 1/2. d. Aert de selve, op huys hof, 1. heybloc, op 1. beemt aen de reevoert ende op venmns bloc 6. sol. 2 1/2 d. Aljt van Eechoven, opten nederen beemt 2 1/2. sol. 2 1/2 d. Arnout Wllems, op Denjs hof, op. 1. heybloc b de heerstrate 12. d. Alyt Jans dochter van Eusel, opten langhen seoet 13 1/2. d. B. 5'. Aert Vander Sant, opt dachterhaghe 2 sol. 8. d. Beertram de connc, op hujs hof, een hejbloc 18. d. Beatrjs vanden Wtven, op een bloc tot Haerlebekc 9 1/2. d. Claes vander Best, op Claus stuc 3 1/2. d. 1. pet. Claes vander Best, op een eusel 12. d. Claes Clements, opten heester hof aent hujs 9. d. Clements kjnder, op zeghers heybloc sol. Claus Caels van Gherle ende Katherne Cneets, op haerlebroec 3. sol. 6. d. 1 1/2. pet. De heylghe Gheest, ende de kerke van Llle 3. d. Derc vanden Eechoven, op. 1. eusel vor tsant, opt goerken 5 1/2. sol. 2 1/2. d. Derjck Mjs, op Ytegheems duypt 3. sol. 3. d. 1. derde deel. Gheert Coppens, op huys ende hof 18. d. Gheert de Molner, op hujs hof, de sart, opten eertborn 2. sol. 8. d. Geljs Jan Boels soen, opte sart, opt groet venne, opt goet te lare 3. sol. 6 1/2 d. Gheert Jans Mans kjnder, opten quaden ttaortel, da^smt lanc ghenseoet, ende op kersdonc bloc 33. d. Gheert Jans Smans kynder, opten hof ter hoeven, op 1. stuc lants ter hoeven 3. sol. 6. d. Gheert van Coddunc, op huys hof, opt goerken, op 1. heybloc 25. d. 1. pet. B. 6. Gelys Ghelre, op. 1. heybloc vor de dndunc, 1. beemt aen de groot vort, ende opt suker bloc 27. d. Gheert Noydens, op huys hof, den aert, opt wldegoer, ende op. 1. heybloc aende scuer 5. sol. 5 1/2. d. Gheert vander Hejden, op hujs hof lant ende beemde daer toehjrende, ende opte boels hoeve 12. sol. 1. d. pet.

41 1 *0 ' 1, t. Gheerts kjnder vanden Heergraft, op hujs hof, op d'oude segghe opte dassmt, de heergraft, de berghe op haerlebroec 7. sol. 5. d. Gheerts kjnder vanden Heergraft, oplen vonderbeemt, op kersdonc bloc, op kersdonc eusel 4. sol. 1 1/2. pet. Gheert Trudens kjnder, op hujs hof, opten seoet ende 1. heybloc 5. sol. 5 1/2. d. Godevaert van Peelt, op tnollersbloc, op hujs hof 4. sol. 1 1/2. d. Gheert Clemens, op enen beemt nde stoet 12. d. Gheert Haghens, op beemde nt goer 31. d. Gheert Mertens, opt zant, ende 1. bruel daer aen, op sjns vader hof 6. sol. ob. Gherjt Vander A van Poederle, opt bloc over de beke 19 1/2. d. Gheert Vekemans van Telen, op. 1. hcybloc aen craenscot 18. d. Henrc Boels, op hujs ende hof 15. d. Henrc de Hantstter, opt goet daer h n woent, opt kerc eusel, huys hof, ende op een heybloc 6. sol. 4 1/2. d. Henrc de Houwer, opt wldegoer ende heye, den bogaert, 1. eusel 3. sol. 4 1/2. d. Heylwjch Gheen Gretens wjf, op 1. hof an Jan Gretens, tgroet venne 2. sol. 3. pet. Henrc van Eusel Jans sone. op. 1. hof b hujs, ende. 1. heybloc daer ane 15. d. Henrc Horrncs, opt suker eusel, opten hof vor Wouter Baerds 20. d. Henrc Vander Coddonc, op 1. eusel vander hoeven, hujs hof opt wlde goer + Hejn Boelkens goer opte dassmt, 1. eusel vor loven gat opte dordonc zassendonek ü 1/2. d. 19. d. 28. d. Henrck van Eusel Reyners sone, opte dassmt, opten heergracht, opt seoer, op Margreten Moerkens dassmt 6. sol. 2. d. ob. pet. 18. d. Henrc vander Vorst, opten reymortel, 1. heybloc aende heerstrate, opte coepade 32. d. B. 6*. Henrc Clemens, opte dassmt 22 1/2. d. pet. 9. d. Henrc Stos alas Droghe, op Denjs beemt Henrc Bogaert, op huys hof, 1. eusel, ende nocoput rjt 4 1/2. sol. 8. d. Henrch Jan Loevens dochter, op hujs hof, lant ende euselnghe 4. sol. 4 1/2. d. Henrc Lemmens, op hujs hof cum pertnents, opte rassendunc 8. sol. Henrcs kjnder vanden Dresche, op hujs hof, opt hoever eusel 8. sol. 3. d. Her Reyneers kjnder van Telen, op 1 beemt en de groot voert 18. d. Henrc vanden Venne, op hejde b de dndonc 4. sol. Henrcs erfghenamen vanden Dressche, op 1. hey bloc over tsant 3. sol. 11. d. pet. s- E

42 1! Ī S 41 Henrc Godcvaerl Haghens socn, op 5. verendeel beems nt wldegocr 18. d. Henrc Scoetmans, op. strepe n haerlebroec, 1. eusel nt scaghe Scaghe s - Heylwjch vanden Hcrgraft Andrcs dochter, op 1. boenre beems n dassmt 2. s l- Henrc van Romen, opten hoever hof, op valkenberch, op boelkens bloc, op hujs ende hof 4. sol. 10 1/2. d. Henrc de Hantstter, opt heybloc vanden treste, opte swertstaken, ende opt hejbloc 6. sol. 1. pet, mnus. Henrc vanden Bruele, op hujs hof, opt zuwe venne, opt 2 lo pen lants achter de brede eyke 26. d. Henrc van den Eechoven, opten mas hof metter scueren, opte voerhoet 18. d. Henrc vanden Nouwenhuys, opten nouwen hof 27. d. Heylwjch Wouter Lennuens dochter, op helhof, opten hof ter hueren (?) 8. d. ob.ppt. Jan de Connc, op haerlebroec 13. d. Jans kjnder vanden Veken, opte druypt 21. d. Jan Canjs, opten hof overt strate ende opten eertborne 27. d. Jan vanden Broeke op dredeele vanden vonderbloke op half de cleyn haghe 22 1/2 d. 1 1/2. pet. Jan van Eusel Reyners sone, opt mere, op half de cleyn haghe, op sn deel vanden vonderbloke 10 1/2. d. 1/2. pet. B. 7. Jan Hen Denjs soen, opte dassmt, opten hof ten hergraft ende opt lant achter de scuere 18. d. Jan Wechelmans vander Sant kjnder, op Eyskens bloc 2 sol. 5. d. Jan de selve kjnder, op hujs ende hof ter sant, ende opte roeten 4. sol. Jan de selve kjnder, op hujs hof, 1. beemt nt scaghe, op een heybloc ende opte haendonc 6 1/2 sol. 12 d. Jan Jans soen vanden Bruel, op een hejbloc aenden heergraft ende op een heybloc aen de heerstratc 5 1/2 sol. 10. d. 1 1/2 pet. Jan de selve, op de coepade, op 1. heybloc, opten reymortel 4. sol. r. d. Jan Hopbrouwers kynder, opten rejnortel, 1 hejbloc, opten rasscndunc 9. sol. 10 1/2. d. Jan Paeshujs, op hujs ende hof 21. d. Jan Denjs, opte dassmt 10. d. Jan Ncecs, op huys hof ende opt goerken 3. sol. 5. d. ob. Jan Boudercs, op hujs hof, opten deckers hof 2. sol. pet Jan Boudercs, opt hejbloc ende den mortel 20. d. Jan van Overzant, opte wndersdunc, op arts bloc, tgroet venne 5. sol. 6. d. Jan Comans, op hujs hof, opt strate, opten boenhof, 1/2 boender lants 11. d. Jan Spapen, opten laetshof, op. 1. heybloc an craenscot 2. sol. 5. d.! s r

43 l t t > ü : 42 Jan vanden Broeke, opte kele, opt gocr, ende den nuwen hof 9. sol. 3. pet Jan van Overzant, opte dassmt, op dachterste groetven 2. sol. 1. d. Jan Spapen, op de blct, opt goer Jan Alen, op hujs hof, tlant opten aert, op onbate den aert 4.s. 3 1/2. d. pet Jan Claes, opt busschelken, opten rsscot 16 1/2 d. Jan vanden Venne, opte hesterdonc 12. d. Jan vanden Bruele, opten hof overl strate, eude opt twelacr eusel 1/2 d. Jan van Eusel Reyners sone, opt haverbloc, opte braendonc, op hujs hof ttaerlebroec 8. s. 5. d. B. 7' Jan de Decker, op hujs hof, ende op een eusel 18. d. 4 1/2 d. Jan Acrts vanden Eechoven op sjnre moeder hof, op Reynaers hejbloc, op hujs ende hof, op 1. eusel, op Jan Aerts eusel 7. sol. 1. d. pet Jan Arts de selve, opt bloc over de beke dat Hopbrouwers was 19 1/2 d. Jan Wouter Thjs soen, opte zart, de broeker heyde, tbusschel 5. s. 1 1/2. d. pet 8. s. 11 1/2. d. 9. d. goer Jan vanden Scote, opten seoet Jan Canjs, opte haendonc Jan Henrcs soen vanden Eechoven, opte brokerhejde 2. s. Jan de selve, opte most, opt heesterbloc 5. s. 11. d. Jan vander Vorst, opte rassendunc, ende 1. heybloc opten heester hof 6. s. 1 1/2. d. Jan de selve, op 1. heybloc, opten ouden hof 23. d. Jan de selve, op Boels bloc aen strate, opten langenseoet ende op een stuc lants ter hoeven 3. s. 7. d. Jan Gberoncs de smt, op de heyde, op haerlebroec 3. s. 1. d. pet. Jan vander Zarl, op hujs hof, ende opte beke 3. s. 5 1/2. d. Jan Seghers 9. s. 1 1/2. d. Jan Hoehnans de jonghe, op Reyneers heybloc 19. d. Jan Moerken, op 1. deel n dasmt, opten gheteren beemt 34. d. Jan Moerken, opten hergraft, den twelarcn beemt, opt nuwe, opte duypt 6. s. 3 1/2. d. l.derdendeel Jan Balen van Poederle, op Eckernans hof 1. d. Jan Hel Greten soen, opte rassendunc, opt bosch 29. d. pet, mnus Jan van Hoeke, opt goet ter beke, opt heybloc anden hergraft 8. s. 4 1/2. d. Jan de Volder Hoelte, op hoer hujs hof ter beke 12. d. Jan vander Coddunc, opten horst, op 1. verendeel beems 16. d. pet Jan de selve, op de langhe rjt, op dolshof 18.d. Jan de selve, op hujs hof cum pertnents, broekex- heybloc, seoetken 6. s. 8 1/2. d. pet

44 JU1U1 wrnnn lll n l1l 43 Jan van Vocnsclhoven, op Heyl Wouters eusel, opte kele, opte zacrt 18 1/2. d. 9. d. Jan Wouter Lemmens sone, op 1. beemt nt rscoet 11 1/2 d. Jan Peter Lemmens sone, opt groet ven, den hof ter hoeven 13. d. Jan van Eynde, opten veken beemt het beslach 21. d. pet. B. 8 Jan Aetrs, opten beshof 2. d. pet Jan Plonjs vanden Opslalle, op 1. heybloc 22 1/2. d. Jan Noydens, op 1. beemt n rsseoet 7 1/2. d. Jan vanden Ecckoven, opt goerken, ende strate daer over 3. s. 6 l/2.d. Jan Nouts, op her Cans heybloc 6. d. Jan Henrcs socn vanden Bruel, op 1. heybloc voer de hergraft 3. s. 10. d. 1 1/2 pet Jan Coppens kjnder van Ghere, op 2. boender heyden, op Larmans bloc 2. s. 1/2. d. Jan Wllems soen van Eusel, op 1. beemt aen de dndunc, op hujs hof, op hacrcbroec, opten hergraft, op boentuynshof, de hofstat 3. s. 4. d. l.pct Jan Vekemans van Telen, op. 1. heybloc an craenscot 18. d. Jan Noyens, op huys hof 8. d. Jan vanden Bruel de jonghe, opte horstdonc 2. d. Jan Vander Zart, opte haghe 3. s. 5 l/2d. Jan Versant, op huys hof 9. d. Jan vanden Lare, op huys hof 2. s. 8. d. ob. Jan Jans sone van Eusel, op 1. beemt ande grote vort, ende 1 hey eusel 12 1/2 d. De selve, op boentujns hof, opten perecker, op hoeven bloc 9. d. Katheljn van Malle, opte hoeve, opte logyc vader treste, opte dujpt 9. d. Katheljn vanden Wtven, opten haverdres, twtven, opten scobbaert 2. s. 9. d. Katheljn Jans dochter vanden Eechovcn, opten horstc opten vonder beemt 10. d. Kerstne Pauwels dochter vanden Eechovsen, op huys hof, opte broekcr hejde, ende opte goerken 4. s. Katheljn vanden Vonderberghe, opte rsschen 22. d. Katheljn vanden Seoel, opten horst 3. d. Katheljn Noydens, opten aert 3. s. 9 d. 3. pet Katheljn Wouter Lemmens dochter, opten vonder beemt, helhof, den hof ter hoeven 13. d. 1/2 pet mn. B. 8'. Katheljn Houwers, op hujs ende hof 2. d. Katheljn vanden Opstal, opt molenstuc 4. d. Katheljn Wllems dochter Verjt, op hujs hof, cum pertnents, 5. s. 5 1/2. d. Kerstjn Jans dochter van Eusel, opten langhenseoet 13 1/2. d. Laurejs Sproests, op Bogaerts heybloc 21. d. pet Lysbet Jan Boelkens dochter, opten vonderbemt, twelar eusel k

45 F - S 44 J T ï hujs hof 4. s. 3. d. Ljsbet vander Achlerhaghen, op hujs hof, op een heybloc 2. s. Ljsbet Jans dochter van Eusel, opt hoeverbloc, opte dassml 18. d. Ljsbet de selve, op de coepade, opt runtken 7 1/2. d. Ljsbet Art Smeets dochter, op hujs hof 2. d. Ljsbet des Hopbrouwers dochter, op hujs hof, op Arts bloc 4. s..emmen de smet, op hujs hof, opt wldegoer, opte ghemen hejdc 2. s. 7 1/2. d. Ljsbet Jan Ghelres wjf, op hujs hof dat Gheert Houwers was 13 1/2. d. Ljsbet Henrcs wjf van Eusel, opte dassml 16. d. Ljsbe vanden Wtven, op wtvens raepbloc, langhenseoet, kersedonc bloc s. 9. d. Ljsbe Gheert Ennekens dochter, opte scure ende den art 2. s. Ljsbet van Eusel, op 1. beemt n dassmt 8. d. Ljsbe Ytegheems, op 1. heybloc n groet venne van Ytegheem 2 1/2 d. 1. pet Ljsbet van Zande, op Smeets heybloc, ende noch 1. boenre 8. s. 5. d. Ljsbet vander Rjt, op conncs bloc, op hujs hof, opt groet bloc 3. s. 4. d. Ljsbet Poorters, op hujs hof ende euselnghe 20 d. Ljsbet Sdeckers, opte rsseoet 6. d. Ljsbet Hens dochter vander Zant, op 1. heybloc dat Hen Buelkens was 8. d. Ljsbet Wouter Lemmens dochter, op heylhof, opten hof ter hoeven 8 1/2 d. pet Ljsbet Peter Lemmens dochter, opten beemt nt goer. opten hof 8 1/2. d. pel 9. d. ter hoeven Ljsbet Mertens wjf vanden Eusel, opte dassmt B. 9. Ljsbet Boels, op haren hof voer Arts van Eynde 10 1/2. d. pet Lje vander Strate, op 2. lopen lants bj Hen Wouters veken 9. d. Ljsbet Gheerts dochter Verjt, opte hofstat, conncs bloc, opten houtecker 6. s. 11. d. Ljsbet Gheert Scoetmans wjf, op Noydens hof 2. sol. 6. d. Ljsbet Gheerts dochter Vander Heyden, op. 1. stuc lants an deysde 13 1/2. d. Meeus Wouter Lemmens sone, op hujs hof 12 1/2. d. Merten van Eusel Reyners sone, opte dassmt, hujs hof, tgroet ven, opten scobbaert, den heergracht, op boentuyns hof 6. s. Merten vander Rjt van Beerze, op 1. beemt n dasmt 2. s. Merten Njs, op een bloc aent hujs 2. s. 8. d. Mergret Grelens, op 1. hof de Lnen vander Houte was 1. d. 16. d. Mergret vander Achterhaghen, op hujs hof, 1. heybloc Mergret Art Gheroncs dochter, op 1. uutfanc an de retbeemde 4 1/2. d. J 5

46 1 45 Mergret de selve, opte haghe logye vanden treste 9. d. Mergret de selve, opte dasmt, op twelaer. opte logye 4. s. Mergret Smolneren, op hujs hof, ende euselnghe 2. s. 7 1/2. d. Mergret Verborch, opte rassendunc, op corts beemt 14 d. Mergret van Eechoven Clemens wjf van Hoelte, opte schuer enen bruel daer b 2. oude groten De selve, opt goerken aenden djck 1. oude gr. De selve, opten bruel, 1. heybloc aen craenscot 1. oude gr. De selve, opten neren beemt 2. oude gr. De selve, op 1/2 buenre beems n dendelbroec 12. d. ob. De selve. op seoetter goer 4. oude gr. Margret Wouter Lemmens dochter, opten vonderbeemt, heylhof, den hof ter hoeven 13. d. 1/2 pet mnus Margret Peter Lemmens dochter, opten beemt, nt goer, kersdonek bloc 15 1/2. d. Olyver van Duffel, op een heybloc b Haerlebeke 3. s. Oete van Houte ende Stne, opt gr.jet ven van Yteghem, opt suker bloc 3. s. 5 1/2. d. 4. pet B. 9". Peter Jan Denjs, opte segghe, op hujs hof, opte dassmt, opt heybloc, opt lant 6. s. 4 1 /2. d. Peter Smects, opten reymortel, opte roten 2. s. 1 1/2. d. Peter Jan Denjs, opt rsseoet, doude segghe, hujs hof, de wnderdunc 5. s. 6. d. Peter Jan Denjs, op Kathelnen van Malle, t heybloc over t sant 3. s. Peter van Oekele, op hujs hof cum pertnents, opt goerken 21. d. Peter vanden Heergraft, op hujs hof, doude segghe, de berghen 2. s. 6. d. 2. s. 3. d. 4 1/2. d. 12. d. opt bruecker 4. s. 2. d. 4 1/2. d. 10. d. 12. d. 5. s. 5. d. 3. s. 23. d. pet Peer Smeels, op haerlebroec cum pertnents Peter Gheen Wouters, opten bes bof Peter Hermans, opt suker bloc Peter vanden Eechovcn, opt bosch, opte coddunc, heybloc Reynere ende Henrc Smeels, op haerlebroec Reynere van Overzant, op hujs ende hof Reynere van Overzant, op 1. eusel anden becrgraft Reynere van Ecchoven, opte most Rejnken van Romen, op 1. eusel nt swert goer Reynout Hermans, opt groet venne, op hujs hof Reyner Lnen, op 1. hejde aender fosberch Reyner Peters, op 1. hof ende hejde aende heerstrate Reyner Peters, opt vonder eusel, opte runt, opten ouden hof 6. d. 2. s. 3. s. 3 1/2. d. pet R. 10. Reynere Peters, opt hoever eusel, opt hoevr hloc, op hujs hof, opt Boels bloc, opt bloc aent strate, nde op kersdonc bloc 4. s.

47 '! 1 ', ' r 46 Rcynken Rejn Jans soen, op 1. beemt te heesduen Reyner Seghers, op hujs hof Rcjnken Verzant de jonge, op hujs hof aent roetven 3. d. 9. d. 11 1/2. d. 1/2 pet T gasthujs van Herentals 12. d. Wllem vander Heydcn, opte sart, ende op reymortel 3. s. 2. d. pet Wllem de selve, op 1. bloc over tstrate, op 2. lopen tsaylants, ende 1. heybloc 4. s. Wllem vanden Boentuyne, op kersdonc eusel 2. s. Wouter Mas, op enen beemt ter horst 11. d. Wouter van Eechoven, op hujs ende hof 2. s. Wllems Jans sone van Eusel, opte braendunc 2. s. 3. d. Wllem Doelslagher, op hujs hof, opten eertborne, ende opt goerken 2. s. 8. d. Wouter Goden Moerkens sone, opt zaert, op hej eusel daer vore 9. d. CENSUS NOVUS N LLLE. FOL. 10 TO HTO Ongeveer dezelfde plaatsbenamngen. Den Opstal van braendunc 4. d. De heylghe gheest van Llle ob. De van Llle van hoere vroenten 8. d. grote oude Heylwych Jans dochter van Loven, opt goet te Loven 18. d. Jan Noyens, op Boeds goet 3. d. LLLE. CENSUS AVENE ET PULLORUM. FOL. 18» 21. Alyt van Eechoven, op 1.stuc lants aent cromvenne 1. pull. Aernt Concoel, op sjn goet 2. pull. Clemens Hermans, opt zelvenne 1. pull. Dgne Andres dochter vanden Hecrgraft, opte kersdonc 1. pull. Reyneer Hermans, opten santhof, op hujs hof 2 lopen. 2 pull. Reyneer vanden Bruel, op 1 stuc lants acnden santberch 1 lopen Reyneer Peters, opte capelle, opt fonder bloc 1 lopen. 11/2 quart. 1/2 pull. CENSUS VETUS N LLLE, OPTE DNDUNC, DOMNCA POST PURFCATONEM MARE. FOL. 22» 24. Gelys Ghelre, opte braendonc, opte stockt, opte wolfshoeve 7. s. 5 1/2 d. Gheert van den Boentuyne, opte weeu 18 d. CENSUS N GHERLE, OPTE DNDUNC, RECPENDUS N LLLE EODEM DE. FOL » Claus Verheyen, op 1 beemt aent d achterhaghe 6 1/2 s. 2 d. Henrc Claus Bocx, op 1 eusel opte dendonc 5 s. Henrc Slaets, opte steenrjt 3 s. 6 d. Oete ende Stjn vanden Houte, op Gherle mortel 6 d. 11'

48 47 WECHELE. CENSUS VETUS B. 12. Aernt Zcghers, op 1. bloc anden screc Aljt vander Da, op scobbaerts beemt Andrcs van Beshoven, opte lantram Amele Henrc Wllems dochter, opte mere 27. d. 7 lander. 4. s. 9. d. Andres Goetlden, op. 1. beemt nden screc, opt goer 2. s. 1/2 d. Ansem Brant, opt mddelbosch, op sroden beemt, opt hoefken 33. d. 1/2. album Aert Leys, op d ouwe bloc, den ouden beemt, den cronmen ecker, opt scoetken, opte bremt, op Geljs ecker, opt groet heybloc aent zelvenne 4. s. 3. d. 1. derdendeel De selve op hujs hof, op t groet hebloc, opte zjpt, opten scoet 5. s. 1/2. d. pet Claus de luwe, op 1. boenre hejden bj netenbroec 6. d. Clarc vanden Broeke van Beerze, opt neterbroec 2. s. 10. d. Cappellana n Wechele 4. s. 1. flander. 10 1/2. d. Claus Mjs, opt goet ten broeke 10. d. ob. pet Ferken Olvers, opt eusel aende zjpt, 1. bloc aent zant, opt bersegbloc 4. s. 6. d. Gheronc vander Hofstat, opte hoeve aent denghe strate 18. d. Ghcert de poerter, op. 1. eusel anden seoetbeemt, op. 1. heybloc Ghcert Laurejs, opt mddelbroec, opt arts Gheerl de poerter, op hujs ende hof Goden Moerkens, op. 1. beemt nt goer Gelys Dreyseleer, opt netenbroec Godevaert van Pulle, opte blaect Gheerl Verstralen, op netenbroec 2. s. 11 d. 2. o. d. 4.d. K d. 2. s. 14. d. pet 3. s. Gheert Faes, op half bouwens bloc, op 1/2. den goerbeemt, op hujs hof,opte bremt. op Gclcns ecker 4. s. 3. d. 1. derdendeel B. 12. Henrc Claus, op een bloc bjl hujs 2. s. 5. d. Henrc vanden Djke, op 1. beemt n bersegghe, op. 1. beemt nt eept 2. s. 2. d. Henrc vanden Djke, opt hanghelaer 9. d. Henrc Stevens soen van Vorsele, opte eept 8. d. Henrc vander Zelnoert, op hujs hof, hoeve ende hejbloc 4. s. Henrc Vaes, opt peertbloc, op 1. eusel vorden ween 30. d. Henrc Vaes, op huys ende hof, ende op 1. strate vorden wen 26. d. Henrc Permans, opten hesselng, opte zjpt 6. s. 1 1/2 d. Henrc van Ranst, opte ruwedonc, opten nuwen hof, opt heybloc, opte leemputten, ende opten wden hof 4. s. 2. d. 1/2 pont was Heylwjch Bastjns van Oestmalle, opt arts 9. d. Henrc Peters, op Hannaerts beemt 11. d. pet Henrc Lodx, opte zjpt, opten screc, ende arts 5. s. 10. d.

49 7 j! j ' J 48 Henrc van Koescot, opte scrjc, op d achterste handelar 4. s. 6. d. Henrc Stevens soen, opte smaelbersegghe ende smaelbersegghe 2. s. 7 1/2. d. Henrc Gosems soen vanden Nuwenhujs, opte koescot rjt, opte heyde, ende opten clembeemt 2. s. Henrc Haghebroec, op beemde nt goer 3. s. 4 1/2. d. Henrc Godevaert Haghens soen, op 1. heybloc voer netenbroec 4. s. Henrc Bogaert, op Zegher Boels beemt 1/2 d. Heylwjch Daems van Vlmmer, opte eept, opten retbeemt 9. d. pet Henrc vander Straten, opt netenbroec 4. s. Henrc Leys, op huys hof, op 1/2. bouwens bloc. op 1/2. den goerbeemt, opte rjt, opte bremt, op Gelens ecker 4. s. 3. d. 1. derdendeel 5. s. 1/2. d. pet Henrc vander Haert, opt netenbroec, ende dat cleyn heybloc Jan Boels, op Peters bloc van Vlmmere, op coren bloc. op Peters bloc 18. d. 2. s. 4 1/2. d. Jan Hens, op hujs hof, lant ende hejde 5. s. 10. d. B. 13. Jan Peters soen van Wechele, op 1 eusel aent hof hetet t venne 3. s. Jan Permans, opten hesselnc 6. s. Jan vander Zant van Vlmmere, op 1. hof ende dresch bj sjn hujs 9. d. Jan van Ysendunc, op hujs hof, ende dat daer toe s 2. s. 5. d. Jan de selve, op hujs hof, opt bes bloc, opte bersegghe 2. s. 11. d. Jan Hens van Vlmmere, opte clen hoeve 9. d. Jan Kathelnen van Vlmmere, op huys ende hof 21. d. Jan van Djke, Maren sone, op 1. beemt n bersegghe, opt eept 13 1/2. d. 6. d. Jan Wllem Woemelgheems soen, op huys hof Jan de selve, op hujs hof, opt wtbloc, opte putten 23 1/2 d. Jan Claus soen van Leteren, opte ruwe donc, op hlloe, opt bus- selken 4 s. 2. d. 1/2. pet. 1/2. lb. was Jan Vaes, opte hoeve, t bosch, opte tnere, opten scoet 20 d. 1/2 pull. Jan vander Scueren, op hujs hof, opt corenbloc, op. 1. heybloc daer aen, opt wervelt, opten langen ecker 7. s. 9. d. Jans kynder vanden Bruele, van Llle, opte wltbersegghe 2. s. 7. d. ob. Jan van Eechoven, opte smaelre bersegghe 2. s. 8. d. 1. flander. pet Jan vanden Mere Geljs soen, opten hulshout beeut 6 1/2. d. Johannes de coster van Oestmale, opten tden scoet, op hannaerts beemt 3. s. 4 1/2. d. Jan Maes van Vorsele, op beemde n arts, opte noet zypt, opte eept 4. s. 4. d. Jan Coppens van Vorssel, opten screc, op brunncs beemt 4. b. 7. d. pet. 1/2. flander

50 F E 49 Jan Woemelgheems, opte lantram, opte selmortelen, ende opte hoeve 2. s. 8. d. 1/2. d* Jan de selve, opt corenbloc bj bersegghe 2. s. s. d. Jan de selve, op 1. beemt n bersegghe, op eechoven bloc 14.d. Jan Boecmans van Vorsel, op 1. beemt nt eeept, op enen beemt te 6. s. 8 1/2. d. pet mnus 13. d. Llle, ende de wamsche beemde B. 13. Jan Boecman, opten horrnc Jan Permans, opt boesch bloc, opte vos hoeve, opte eept 8. s. 81/2d. Jan Oeten, opte steenscot 3. s. Jan Oeten, op 1. stuc lants nden breem ecker, opt arts 3. s. Jan Wjnter, op hujs ende hof 1. flander Jan Vaes, Henmans soen,opte hoeve,opte mere, opt bosch.opté zjpt 23. d. 1/2. pull. Jan Engbrechs, op 1. hof aent hujs, op brede venne 12. s. Jan Engbrechs, opten dkenseoet 13 1/2. d. Jan Engbrechts, op sjn hoeve te Doerne < 2. s. 10. d. Jan Engbrechs, op d oude zjpt 18. d. Jan Denjs van Weelde, opte eept 2. s. Jan van Overzant, opte scaghe, opten scotenhof 10. s. 7. d. pet Jan Mertens soen vanden loe, op teemde te Llle ende nde zjpt 3. s. pet, mnus Jan Haghenbroec, op beemde nt goer 3. s. 4 1/2 pet Jan Vander Leteren, opte wnkels beemde, opt haendelaer, ende op t serthoghen hllo 4 1/2. s. 2. d. 1. pet. Jan Ghsel Peters soen, op. 1. heybloc dat Wouters van Gberle was 4 1/2. s. Jan van Gherle, op loecs bloc, op hujs hof, opt goet ter zjpt 5.s. Jan vander Hegghen, op loecs hof 2. d. Jan Verhegghen, op 1. eusel ter scaghen 3. s. Jan van Doerne, opte bersegghe 4 1/2. d. Jan vander Zant, Mertens soen. op merlocs beemt 12. d. Jan Eemsoen van Vorsel, op 1. beemt n mddelbroec 3. s. 9. d. 1 1/2 album Jan Deljen. opte eept 10 1/2. d. Jan Bastjns van Vorsel, opte wamsche beemde 2. s. 1 1/2. d. Jan Bogaert, opten clejnen ecker 3 1/2 d. B. 14. Jan Claus soen vanden Wnkel, opte clen hoeve 12. d. Jan vander Zart, opten zoeberchs beemt 5. s. Jan Alten van Beerse, opte eept, ende opte blaect 5. s. Jan Jans soen vanden Loe, op sjn Vorselse beemde 7. d. pet mnus Jan vander Straten, op eusele ende beemde aen Vlmmere voert 3. s. 8. d. 1. flander Jan Arts soen van Eechoven, op hujs hof 3 1/2. d. Jan Gosems soen vanden Nuwenhujs van Vlmmere, opte reghen scoet 18. d. ï 1

51 r' r ; 50 'h ƒ j <!< Jan Theus soen vander Mere, opte zjpt 5. d. Jan vander Scuercn, opt seoetken, op hallar, op. 1 hof aent huys, op huys hof, opten wltaert, opt corenstuc, ende opten loedjc 8. s. 3. d. 2 l/2.pul. Jan Wllems Verstralen, opt nctcnbroec 3. s. Jan vn Llle van Herentals, op 1 1/2 beemt n bersegghe 4 1/2. d. Jan Henrc soen vandcr Zel voert, op hujs hof, opte clen hoeve 3. s. 8 1/2. d. Jan Noydens van Llle, op 1. heyeusel te Vlmmere 18.d. Jan Vaes, Jans sonc, opt eusel aent netenbroec, opten scagher beemt, ende opte vlacs 2. s. 6 1/2. d. pet Jan de selve, op 1/2 boenre n arts b Jan Nouts scveler 9. d. Jan Perman, Jans soen, opten rodenbeemt 2. s. Jan Lemmens, op 1. beemt aende vort 7 1/2. d. Jan de selve, op 1. eusel aenden ravens nest 2. s. Jan de selve, op hujs hof, opten goerbeemf 3. s. 1 1/2. d. pet Jan de selve, opten wltaert, opten seoet, opten seoethof 10. s. 5. d. Jan Merten Mjs soen, opt goet ten broeke 10. d. ob. pet Jan vander Mere, op rossevoerts hejde 13 1/2. d. Jan Lemmens, op 4. boenre hejden aent ganse veken 3. s. Jan vander Scueren, op den ghemejnen beemt, op Permans rjt 2. s. B. 14. Katbelne vander Vanderberghe, opt goet ten vonderberghe 3. s. 2. d. Kathelne Zeghers vanden Broeke, opt swert goer 9. s. 3. ob. Kathelne de selve, opt d oude bloc, opten ghelen beemt 4. s. Katheljn Jan Nouts dochter, opten screc, ende opten screc 5. s. Katheljn Verstrujs, opten sneuwaters beemt 11. d. Katheljn van Hoerne, op hannaerts beemt 2. d. pet Katheljn Janen Pynaerts dochter, op 1. heelen beemt n bersegghe ende n smaelbersegghe 2. s. 3. d. Katheljn Bchts van Vorssel, opte eept 7. d. Katheljn Peters wjf vanden Djke, opten screc, opt eept, opte bersegghe 2 1/2 s. 4 1/2. d. Katheljn van Remen, opten retbeemt 22. s. 3. d. pet Katheljn Scoelmans, opt wlgoer 12. d. Katheljn Goes, opt bloc ter Ysendoncs, op Peter scatsgoet 2. s. 7. d. Katheljn Meermans, opt goet ten gasthuyse, opte husnghe, ende opt hllo vennen 4. s. 7. d. 1/2. pet Katheljn Wyts, op har goet te Vlmmere 5 1/2. d. Katheljn Olvers, opten gherstacker ter scaghen 2. s. 2. d. Katheljn Njs, opt goet ten broeke 5 1/2 d. Ljsbet Pernans, opten nuwen hof 5. d. Ljsbet Yden, op 1. heyeusel opte mere, opte screc 9. s. 9. d. B. 15. Ljsbet Permans, opt corenbloc 7. d. Laurejs Gheert Laurejs soen, opte eept 12. d. Ljsbet Kerscoets, op 1 beemt n smaelbersegghe 18. d. Lysbet Jans Moneren dochter, op 1 hof aent ejnde den dkenscoet 4 d. pet 1

52 51 Lysbet Meermans van Vorssel, opte wamsche beemde 14. d. Lysbet Leemans, opten retbeemt 2. s. 5. d. pet mnus Lysbet Maren, op huys hof 3- d. Lysbet Jans dochter van Otterdale, opt mddelbosch, op srodenbeemt 3. s. 8. d. album Lysbet Wouters dochter Van Bavele, opten wnkel 9. d. Laureys Arts, opte zjpt, opten seoet, opt neterbroec.op hujs hof Lysbet Ghsels van Vorssel, opte dujpt Maes Gclys van Oestmalle, op butemans beemt Merten van Poerter, op Hejl Jden eusel Merten de Poerter, op 1 heybloc voer netenbroec 4. s. 9 1/2. d. 16. d. 4 1/2. d. 15 1/2. d. 21. d. 3. pet Merten de Poerter, opt blocxken vor Lben Arts, opt fonder bloc 2. s. 3 1/2 d. Mchel Poelmans, op Heyl Yden eusel 2. s. 3 1/2. d. Mchel Poelmans, op hujs hof, opt hase venne, op 1/2 boenre nden screc 6 1/2. s. Mchel Poelmans, opten ghelens ecker 15. d. Moen vander Hejden, op hujs bof, opt corenbloc 8. s. 5. d. Mergret vander Zelvoert, Wouters dochter, opte mere 27. d. B. 15vo. Mergret, Jan Nouts dochter, opten reghenseoet, op 1 hof aent hoefken, opten brunncs beemt, opte segseoet, opten bogaert 4 1/2. s. 6. d. Mergret, Jan Kerstmen dochter, opten rmortel n arts 6. d. Mergret Stnen, op hujs hof 4. d. Mathjs van Rjsberghen, op hujs hof, op 1 heybloc, ende op d ach- terste selven 11. s. 9. d. ob. pet Mensa Sanct Sprtus n Wechele 12. d. Mergret Arts, op 3 boenre n netenbroec 3. s. Mergret Bes, op 3 boenre beems n netenbroec 4. s. Mare Weeldeman, opten wlt aert 4 1/2. d. Merten Hens, opten bogaert 6. d. Mergret Zeghers vanden Broeke, op 1 bloc bj TJsendjc 9. d. Mechtelt Aert Zeghers dochter, opte hulshoulbeemde 12 d. ob. 13 1/2 d. Mergret van Rossevoert, op rossevoerts heyde Nout Corthens van Oestmalle, op 1 beemt n vorst aerts 4 1/2 d. Nout van Houterle, op dnen bosch, op 2 boenre b Jans Verselvoert 8 s. Nout de selve, op 6 deel van 4 boenre de Ghsels vanden Permans was 9 d. 4 1/2 d. Nout de selve, opten ryetbeemt van Jan Woemelgheems weghen 4 d. Olver Woemelgheems, op 1 beemt ter scaghen, opte sulkerbrake, ende opt zantbloc, ende opte scaghe 21 s. 4 d. pet Peter vander Zjpt, op 1 beemt n bersegghe 2 s. 6 d. B. 16. Peter Vander Zjpt, op 1 beemt aende voert, op hujs hof *

53 f'j; p 1 : 52 ende euselnghe 3- s. 5 1/2. d. Peter Denjs van Llle, op 1/2 boenre, ende opt sjpter beemdeken bj haerlebeke 22 d. Peter Nouts soen, Jan van Oestmalle, opten hulshout beemt 5 d. pet Peter Laureys, opt mddelbroec ende op lantram 5 s. 3 d. Peter Peters soen vanden Loe, op 1. beemt n dnenbosch, opte smaelbersegghe, ende op 1 beemt tot Llle 5 s. 2 1 /2 d. pet Peter Snders kjnder, opten ouden hof ende den langhel bruel 2 d. Pauwels Gollen, opten honsmortel 12. d. Peter vanden Perre, opten horrnc 13 d. Peter Ghsels soen vander Straten, op brunncs beemt 9. d. Thjs van Rjsberghen, opt vonderbloc 7 d. Thonjs vanden Kerscoet, opten vonderbeemt 8 d. Wouter Smeets, op meermans hof 5. d. Wouter Smeets, op hujs hof, lant, eusel ende hejde daer b 4. s. Wllem Ruelens, op tserthogen hoefken 1. d. Wouter Woemelgbeems, op 3 boenre n netenbroec, ende op twe boenre n boecdonc 6 s. 5 d. Wouter de selve, op 4 boenre hejden n wjbloc 3 s. 1. d. Wouter Smeets, op hujs hof, op gaghels rjt 3 1/2 s. Wouter Andres, opte eept, op bersegghe 22 1/2 d. Wouter Permans, opten screc, op hujs hof 2 s. 3 d. 7 1 /2 d. B. 16. Wouter Jan Lodx, opten sneuwaters beemt 10 d. Wllem Magherhems, opten hulshout beemt 6 d. pet Wllem de Poerter, op 1 eusel aenden seoetbeemt, hujs höt opt goer 16 1/2 d. Wllem de selve, opten seoet, opt bosch, opte hoeve 26 d. Wllem de selve, opt goet te merceljs, opt heybloc 7. d. 2. d. pet Wouter Baten, op huys hof 1 d. Wllem Arts, op 1 hof voert hujs, op bellens blocxken ende hejde 19 d. Wouter de seelmaker, opten dkenseoet, op 1 hof aent eynde 13 d. pet Wouter Mas, opten dkenseoet 13 d. Wouter vanden Molenscote, op 2 beemde n netenbroec. opt goer 12 d. 4 1/2 s. Wouter Rogers, opten beshover beemt 4 1/2. d. Wouter van Opstalle van Beerse, opten bersegghe 2 s. 3 d. Wouter Delyen, van Vorssele, opte eept 10 1/2 d. Wouter Wls van Beerze, opte blaect 3. s. 8 d. Wllem Smeets van Beerze, opte blaect 2 s. 4 1/2 d. pet Wouter Olvers, op Jan Mertens hof, op 1 hof an crekelcon 22 d. Wouter Olvers, opte selvoerts wnkel 2 s. Wouter Olvers, opt scagher eusel 2. s. 2. d. Wllem Claus vanden Bolke, op 1/2 boenre beems nde zjpt, op 1 heybloc 3 s. 1 1/2 d. ;!

54 53 Wouter Wouters soen vander Zelvoert, op hujs hof, opte groet hoeve 3 s. 8 1/2 d. WECHELE. CENSUS NOVUS. FOL. 17 FOL. 18 en De van Beerze, van hoerre ghemeender vroenten 4 d. grot, oude De van Wechele, van hoerre ghemender vroenten 4 d. grot, oude De van Vlmmer, van hoerre ghemender vroenten 2 d. grot, oude De van Vosseleer, van hoerre ghemender vroenten 2 d. grot, oude Henrc van Ranst, opt bloc achter blloe 2 s. 10 1/2 d. 1/2 pet Jan Peters soen van Wechele, opt berevenne, opt venne 3 s. 8 d. Jan Versant van Vlmmer, op huys hof 4 1/2 d. Jan vander Zelvoert, op Peters hof, opt lammer bloc 2. s. 1. d. Jan Nouts Verselvoert, opte heyde b hujs 6 d. Jan Vaes, op 1 1/2 boenre n de hoeve, ende morvenne 22 d. Jan vander Mere, op rossevoerts heyde 3 d. Margret, Zeghers dochter vanden Broeke, op. 1. bruel aent sant 6 d. pag. 6d. Thjs van Rjsberghen, op Swolfs strate enz., enz., enz. te - f J WECHELE. CENSUS AVENE ET PULLORUM. FOL Amelken Yden, opten uytfanc 1 lopen Claes Mjs, opt goet ten broeke 11/2 lopen. 1 pull. Henrc Claus, op Hen Tmmermans goet 7 lopen Jan Engbrechs, opten dkenscoet 1 lopen, ende quarter pull. Moen vander Hcyden, opt moenc broec 3 lopen, 1 hoep mn. 1 pull. Wouter de seelmaker, opten dkenscoet 11/2 lopen, 1/2 pull. 1 quart. pull. Wllem de Poerter, op. 1 hof b Mnten Veken, op 1 lopen tsaylants b Jan temmens, ende opten lnde hof 3 lopen Wllem Vaes, op 1 stuc lants bden kercwech 1 pull, enz., enz., enz. ongeveer dezelfde namen. CENSUS VETUS N TURNOUT n de beat Dyons recpendus. B. 25. Arnout Wys, op 1. dresch an kertover dyc, 1. eusel ant vortken V 1/2. X. d. Alyt vanden Broeke, op 1. eusel an Ghsels beemt 1/2. d. Ancem Smeets, opt langvenne, op huys hof X. d. 1/2. d. Aljt Versant van Beerze, op 1. heybloc ten honte anden opstal V. d. Ancem Noens, opte leemputten, 1 bloc ande wnkelstrate V st.. pull. X. d. Aljt van Aken, opten ecker aent broecvenne, opt bergherstuc XX. d. U. d.

55 ' 7 > n 54 Aljt de sclve, optc bruest, 1. eusel, op 1. hof an Snte Bavs kerke 1/2. d.. d. 1. pull. V. d. Andres Moens erfghenanen, optc blaect Ancem de Brouwer, op 1/2. huys hof Aernt Boedts, opte leemputten hof Andres van Scotelvcnne, op 1. beemt n Turnouter brocc Aert Spapen, op huys hof. d.. d. V. d. Andres Zeghers soen vanden Loc, opte Melle, opte Scorvoert 1 1/2 d. 1/2. pet.. d. Ancem Larmans, op nu bloc HL d. Austjn de weder, op 1. eusel te calfstcrt, dat Jans Verheyden was X. d. Aert Bellarts, op hujs hof. d. Andres de cledermaker, op hujs hof 1. d. Ancem Henrcs soen van Cele, opte blanckendonc X. d. Arnt Stevens, opte Most, op hujs hof X 1/2. d. V. d. pet Arnt Oeyen, op 1. beemt n de Melle V. d. Aert Bellarts de jonghe, op. 1. beemt an de voert V. d. Aert de vsscher, opte seoet, de moervort, 1. heyde, 1. eusel V. st. Aljt Bellarts, opt eyghen, opt zevenne, opt goer. d. X. d. Andres Paedsen, op huys hof, opten wel. d. Ansem Sporkels, op huys hof, 1. beemt nt overdone, half den heeschen bemt op Vekenans ecker V. d. X 1/2. d. De selve, opte haghe, opt laer 1/2. d.. d. Ansem de Brouwer, opten haechecker 1/2. d. Art Mees, op 1. eusel nde tchelre LU. d. Ancem Kantvoert, opte loect V. d. B. 25. Andres Ludnts, op 1. beemt te Zeverdonc, opt lare V 1/2. d. Ancem Boydens, opt berct bloc, de donc, den art, den vlashof 1/2. d. Ancem Boydens, van Magrcten vanden Loe, van hunne moeder ende opt saghe venne, op 1. hof aen Seghers schuer vande loe X. d. Ancem Boydens, opt lant b de Melle, opten depen aert ende opte hejde bder hese Ancem Boydens de jonghe, opte Melle m. st. m 1/2 d. Jan van Gherle, op 1. eusel opten casteleyn X. d. Agnese Cuds, op Comans hoeve, op huys hof X. d. pet. Aernt Noets, op 1. verendeel van 1. boenre beems n den ghel- com, ende opt Lokeren busch. d.. pet. Alyt Goetlden, op 1. beemt b Scoermans 1/2 st.. d. Adraen nden Roden Schlt, op snen steynen gevel op watkerecker ecker. d. V. d. Bertel Mallaerts, opten gaershof 1/2. d. terca pars pull Bosschoven, op 1. eusel nt zevenne V. d. Bertel Mallaerts, op huys hof cum pertnents XXX. d. Blau her Jan, op huys hof XV 1/2. d. pull.

56 55 Claes van Scoenbroec, opten hoefbeemt, op 1. dresch an kerton djc, ende op Wjts hof X. d. pet.. d. Claes Amcloncs, op hujs hof XXV. d. Claes Tymmcrmans, op huys hof, opt besvenne X. d. 1. d. 1 vx alb. Claus Goetelden, op de tchelre, 1. eusel bde tchelre van Lemmen Cloefs van Aert Ketelbuters dochter, 1. eusel, op de tchelre. d.. d.. d. B. 26. Claes vanden Hove, opte sart V. d. 1/2. pull. Claes vanden Hove, op. 1. boenre beems n smaelbroec, ende op enen beemt aent dertbrugghe. st. XV. d. Claus Ja,n Wllems van Beerze, opt eusel achter holter beemde. st. XV. d. pet. Claes van Vorsele, opte boesdonc Claes vanden Ejnde, op Claus Cleppers bloc X. d. Claus de selve, op 1/2 boender n wensele, belen blanckendonc 1. d. ob. pet. 1/2 d. Coel vander Heyden, op lopen tsaylants b Jan Stnen X. d. Claus Geljs, opte puten, opten opstal. d. pet. V 1/2. d. pull. Cantvoert, op Brekencers beemt 1/2. d. 1/2. pet. Cleefken Ameloncs, opte blankendonc 1/2. d. Claes van Waelscot, op 1. eusel bjt ekel bosch XXX. d. X. d. Claes Meesters, op vernoeten bloc V. d. Claes Jans Raets sone, op 1. ecker de Ghcert Beys was. d. Claes vanden Veken, de jonghe, op huys hof, 1/2 boenre n wensele X. d. V. d. Claes van Ossenbrocc, op 1/2 boenre an meynendonc V. d. Claes Vekemans, opten hof van Overscoer, op. 1. eusel dresch voert hujs, op 1. beemt tscuerhoven XV. d. 1/2. d. Claus vanden Veken, op 1. hof vor kelders goer XV. d. Coppen Scots, op 1. ecker an Lokeren bosch V. d. pet. Claes Goetelen, op 1. beemt nt seoete X. d. pet. Coel Houteckers, op Mechelmans hoeve, op. 1. beemt te rode X. st. V. d. X 1/2 d. 1/2 pet. Coel Foyendres, op 1 bloc tot Zcverdonc, opten opstal, op hllens ven, op. 1. heybloc V. d. st.. d. ob. Claes Vekemans, op 1. hof e broets eynde 1/2. d. pull. Claes Baten vander Stoet, op 1/2. de Rjt, op. 1/2 den A beemt ende opt quaetseoer XX. d. pet. 1/2. pull. Coel Houtackers, op 1. beemt te Rode X. d. B. 26'. Captulum de Turnout vande nuwe scolen 1/2. d. Claes Moens, op huys hof, op 1/2 lopen lants, 1. beemt, opt A. ende op 1. ecker b de putten XV. d. 1/2. pet. mn.. d. Claus Stouts van Ravels, op. 1. beemt n de Melle XXV. d. Capelana beate Mare Magdalene XX. d. Coel Wns, opten vloelhof, ende al syn goet XV. d. Claes Ghevaerts, opten haghe ecker V. d.!! 1

57 56 u '/! >11 1' 1 -M P Claes Nollens, opten dres Geljs ecker V. d. Claes van Zeverdonc, op. 1. stuc lunts achter Beckers putte XXV. d. Cleefken Vloetbcrchs, opte houtvoert, 1. eusel opt dertbrugge Capelana beat Nyckolay Capelana beat Johanns Baptstc Crejts kyndere, opte vlaessche Capelana Sanct Sprtus n Turnout Claes vanden Veken, op huys hof Claes de Haerde van Dlle, op de wjndersdonc Capelana n veter Turnout Claes van Waelscot, op snen ecker ant clejn veken n. s. X. d. XV. d. V. s.. d. pull. V. d.. s.. pull. X. d. X. d.. st.. d. XV 1/2. d. pet, quart. pull. Claus van Beerse de snder Vlll.d. Claus Oeten, op sjn huys aent kerchof V. d. Claus Wouters soen van Zeverdonc, op sleppers beemt, den nederen ecker. d. 1. d. Coel Wns, opte duvelsdonc V. d. Claes Goetlden, opten ecker aent welken, 1. ecker an Lokeren bosch XV. d. X 1/2. d. Claes van Ossenbroec, op al sjn goet XXV 1/2. d. Claes Nojens, op huys hof 1/2. d. Claes Woyts, op Spoyken Heyn Lodcs acker Gheerts bloc op l.ujs hof, opten honck acker XV. d. 1/2. pet. mn. X 1/2. d. De selve, op bruelken, op Hen Lodcx acker V. d.. d. Claes Ameloncs, op Heyn Lodcs acker V. d.. d. B. 27. Claes Gotlden, op streepken bj welken X. d. Claes Goetlden, opten crommen ecker, op. 1. beemt n wensel XV. d. XXV. d. Coel Foyendres, opten cleynen beemt, de nu beyde Zeverdonc rjt X. d. X. d. V. d. Coel de selve, op. 1. beemt an Zeverdonc djc, opt lant b Jan Wt- bols 1/2. d. 1/2. pet Coel Poels Claes de Wechter, op huys hof X 1/2. d. 1/2. pull. Claes Sprenghers, op Helen Thjs Gheroncs beemt nde Melle A XV. d. Derc Foyendres, opt voerlant, opten ecker beemt, op hujs hof cum pertnents XXV 1/2. d. De heylghe Gheest van Beerze 11. sol. De ghemejn wejde vanden Velde XV. d. Den chjs van Merxbaes XXXV. sol. V. d. De ghemejn wejde vander broecsden XV. d. De ghemejn wejde van Oestoven X. d. De heylghe Gheest van Turnout X. d. 1. pull. De wejde van Bremele X. d.

58 57 De van Kerscndonc, op 1. heyeusel, opte hoeve terdonc 1/2 sol. X. d. De here van Vorselar, opten Wuwer te Vlmmerle X. sol. De heren vander Braken X/. sol.. d. Derc van Breden, op.huys hof XV. d. pet. mn. Derc Thjs, op sjn tot outurnout, opten brant, op 1. hof XX 1/2. d. XX 1/2. X. d. De Halle n Turnout 1/2. sol. De heylghe Gheest van Turnout, op een hofstat van thof daer de scuer opstont X d. De kereke van Turnout, opt hujs aen de nwe scole. d. Dres Vekemans, op half haechbroec,den neuwen hof, den wen hof, 11 lopen tsay aent lokeren hof XV. d. 1/2. pet. mn. De selve, op den nwen hof H 1/2 d. B. 27. Enmen Ghjbs, opten hof ter mere 1/2. d. Elyaes van Weelde, op sjn goet te Turnout 1/2. sol.. pull. Engelle Nout Engellen, op. 1. eusel aent broec X. d. Godevaert van Scoenbroec, op hujs hof. d.. pet. Goden van Vlmmer, op huys hof, opten conncs hof, opten cruys ecker, ende opt groet eusel V. sol. 1. d.. pet. Geljs Oeten van Beerze, op.. hoeve anden opstal, opten putten XXX. d. Gheert Wjts van Beerze, op. 1/2 boenre beems n Smaelbroec X. d. Geljs Oeten, op huys hof. d. Godevaert van Pulle, opte putten. d. Gheert Verzant van Beerze, opten hof te lare, opte helter haghe, 1. eusel X. d. X. d. pet. Gheert Thjs Zeghers van Vosseleer, opten wnkelbeemt X. d. Ghbe van Hovel, op vrouwen eusel, op Woyts hof, 1. lopen tsayde Gheenken Pauwels, op. 1. lopen X. d. 1/2 pull. 1/2. d. tsaje opten honch ecker Goden Stuyx, op. 1. beemt te Zeverdonc Ghsel Mutsarts, van her Henrc Mutsarts goede V. d. pet. d. X 1/2. d. quart. pull. Ghsel de selve, op sjn goet te Mutsart, op sjns wjfs goet 1/2. sol.. sol. pet. Ghsel de selve, op sjn goet der h woont, op'te vïsbeke XXV 1/2. d. XV. d.. alben Geljs Groenwevere, opten wlgh ecker. sol. V. d. Gheert Moerlants, opte roeye X. d. Gheert Eyskens, op hujs hof, op al sjn goet, ende op een stuc lants anden. X. Pael X. d. pet. X 1/2. d. Gheert Hen Lodx, op. 1. ecker vor den veren hof X.d. Gosem Hen Avonts erst kynder, opte quaest, opt heyeusel X. d. Gheert van Ravels, op hujs hof, ende opten rjss mortel V. d.. pet. X 1/2. d. r

59 1!.1 58 Ghbe vanden Hovel, op norjs ven Gheert Ghybs, op wots hof Gheert Walscaert, opten enen ecker Goeden Scueren, op huys hof B. 28. Geljs Loekaerts, op. 1/2. hujs ende hof X. d. 1/2. d. X. d.. d. 1. pull.. d. 1/2. pull. Gheert Smans, op hujs hof cun pertnents, opten vorstbeemt, opten cortdyc, opte ocsterdunc, opt berglerstuc XV 1/2. d. XXV. d. pull. Gheerts kynder van Aken, op 1. eusel b Peters van Aken X. d. Gheert Clamans kjnder, op 1. beemt n wensel V 1/2. d. Goetelt Jans dochter van Kjnscot, opt oude eusel, den besmortel. sol. V. d. Goetelt de selve, van Jans weghen van Wesele. d. Gelken Ancems, op 1. beemt nt ossenbroec V. d. 1/2. pull. Geljs Pepelncs, op huys hof, op. 1. quarler lants, op luttel beems ende op Wouters ecker V. d. 1/2. pet.. d. Goden Hentens, op Jans Verhejden loect. d. Godcvaert van Luysterborch, opt nu goet vanden seoet ende op de hertschebrake XX 1/2. d. X. d. Gheerts kjnder van Zeverdonc, op 1. beemt gheheten de Zeverdonc Rjt X 1/2 d. Goden Lemmens, op huvs ende hof, dat Jans vanden Eynde was X. d. Gosem Vloetberchs, op huys hof metten bogaerde, den godens hof X. d. pet. Goetelt van Alboemen, op Henrx beste port van 1/2. d. Gheert Ruttens de jonghe, op sjn vaderljc erve V. d. V. d. Geljs Claus soen van Zeverdonc, op huys hof, den mammoet ret, ende opten boen ecker, opt oude eusel op Zeverdonc 111. sol. V 1/2 d. 1/2 d. Gheert vanden Nuwenhuys, opt bloc te Zeverdonc V. d. Gheert vanden Djke, op 1. beemt n de Melle V. d. 1 1/2 pet. Gheert de selve, op. 1 beemt n de Melle, opte Scorvoert op moerlants ecker, ende opte besvoert V. d. 1 1/2. pet. XV. d. Goden Ruts, opte beke V 1/2. d. Geljs Poels, opte Rst, op Poels beemt, huys hof X. d. X. d. 1/2. d. Gheert Creyts, op half tvenne eusel ende op Peter Beens block X. d.. pull. De selve, doude hof, opt nouwe broec V. d. X. d. Ghjs de Mesmaker, opten smeel b Lokeren. d. Ghorjs Ossenbroec, op boender heyden bj Vnx XV. d. Gheert Koyts, op 1. beemt nden Meelle 1/2 d. B. 28r. Gheert Theus van Gestoven op beemde ende hejvell anden newen djc de theylchs Gheest waren. sol. X. d. Goden Clesens, ende Lysbet sjn dochter, opten wuwer X. d.

60 1 59 Gheerts kjnder vanden Heergraft, op 1. beemt n cra^nscot. sol. V. d. Gheert Fants, op al sjn goet sol. 1/2. d. 1 1/2. pet. Goden Herhensens, op. 1. stuc lants n conncs hof, op. 1. eusel daer b ende op vorst eusel V. sol.. d. pet, Goesen Helkens, opten ouden hof. d. 1 1/2. quart. pull. Gosen Helkens, van Arts weghen vanden Wele 1. d. Gheenken Wtbols, op. 1. eusel an dessche 1/2. d. Goden Stnen, op huys hof en sjn ander goet. <1 p'l. Gheenken Scueren, op Ymmen hoeve, opten poerter 1/2. d. X d. Gosen Sjkens, opte hoeve bj meyenbosch ende opt hejsjbloc V 1/2. d. Hl. pull. XV. d. Geljs Thjs, op hujs hof cun pertnents XX. d.. pull. Gheerwjch Jan Wonders wjf, op haghens beemt nde melle 1/2. d. XXV 1/2. d. X. d. XXX 1/2. d.. d. Gret Brabanters, opt daelken Gheert Eyskens, op Alaets hoeve Gherart Dercs, op sjn goet t Outurnout Gheert Hen Canjs soen, op hujs hof Gheert de selve, op.. lopen tsaylants, ende opte hoeve V 1/2. d. pet. V. d. Gheert de Wlde, opte duvelsdonc, op de tghelre V. d.. d. Gheenken vanden Hovel, opte scorvoert, opte galghe, op hujs hof, ende opt bloc X. d. XX. d. Ghsel Foyendres, op huys hof cum pertnents, op een stuc lants van. lopen tsaye hejt dat hoefken b Derc Foyendres, op. 1 ecker geheten den breken ecker, ende op pluyms beemt Vl. oude gr. ende.. d. 1/2. be Gheert Voeghs, opt ossengoer, opte qubt ende opten hoghen dresch X. d. 1/2. pull. Ghoden Jan Ghodens soene van Zeverdonck, opt conncs hof X. d. Gosen Vloetberchs op Henrc Batens acker, op 1. bloc aent welken. d.. d.. d. B. 29. Gheert Vekemans opten scatsberch, opte strpe X. d. n 1/2. d. pet. Gheert de selve, opte oesterdonc ende vorstbeemde V. d. ob. Gheert Canjs kjnder, opte seoets mere, opten Vuechs beemt ende op. 1. beemt n wensel XV. d. Gheert Scelkens, op bevers bloc XV. d. Gheert vanden Steen, op d oude eusel XXX. d. Gheert Jacobs, op. 1. stuc lants n de groet hoeve 1/2. d. Gheert Stex kjnder, op 1. beemt b Swevers opten boest XV. d. pet. Gheert Jan Moerlants sone, opten mortel, 1. beemt nde melle XXn 1/2. d. X. d. Gheert vanden Djke, op. 1. ecker aent lare 1. pull. Gheert Thorens kjnder van Gberle, op Dycmans beemt. d. pet.

61 60 Gheert Crejts, op sjn husnghe V 1/2. d. Ghjsken Scuyts, op sjn huys, op enen uytfanc achter de halle 1. pull. Gelken van Rode, op sjn goet ter hese, op sleppers beemt XXX 1/2. d. V. d. Geljs Wtbols, op 1. beemt n d enghelscom, op 1. beemt anden djc, ende op. 1. ecker an Lokeren bosch XV. d. Geljs Wllems socn van Merde, op 1. stuc beems n d enghelscom. d. 1. pet. Gheert Broethase, op hujs hof, op sjn ander erve, opten langhen ecker, ende op te hofstat 1/2. d. XXX 1/2. d. X d. XV. d. Goden vandenberghe, op 1/2. eusel aende ameye ende op 1/2 tvenne eusel V. sol. 1. d. mn. Goden vander Horst, op 1/2 eusel aende ameye dat Jan Loetcns was 1/2. sol. V. d. Gheertruyt Jan Nollens wjf, opt nouw bloc, den elsenhof V. d. pet Geljs Lemmens, op huys hof opte darjsdonc X. d. Henrc Smeets, opt groet bloc, opten duvels gheester, opten eghelspoel XV 1/2. d. 1/2. d. 1. d. Hejlwjch Foyendres opten ecker beemt, opt lant geheten Greten hoeve, opten breden ecker, ende opten wjen hof X. d. Hejn Stnen, op. 1. eusel opte tyghelre X. d. Hen Claes.op 1/2 huys hof cum pertnents dat Lysbet vanden Ertheze was XV. d. pet Hen Vnc, op sjn huyssnghe cum pertnents achter halle X 1/2. d. B. 29'. Henrc Godens vanden Velde, op. 1. beemt n smaelbroec ende opte hejde nt lanc venne. sol. X. d. 1/2. ver. pull. Hejlwjch Wouters dochter van Scoenbroec, opten houter hof V. d. Hen Claus, opt eertbrugghe, op hujs hof te Beerze, opten conncs hof, ende opte bergherdonc X. d. XXV 1/2. d. Henrc Vervoert, opt goet ter voert. sol.. d. pull. Henrc Zoeten, opte ghemejn wejde van Vosseleer XV. d. Henrc van Weelde, op hujs hof, ende arts bloc XL. d. Henrc Spapen, op huys hof. d. pull. Henrc de Connc, opten wnkelbeemt, den rechtenboem, den hoebeemt XXV. d. Henrc de selve, op huys hof metter toebehoerten, opt nennen hoefken, ende opten dres hof X. d. XXV. d. pet, quart. pull. Henrc de Decker, op 1. beemt n Dckenbroec ende op een eusel aen Paeps wuwer X 1/2. d. X. d. Henrc Nouts van Casterle, op. 1. beemt an Kersendonc. d. Henrc de Molneer van Beerze, opt groet eusel X. d. Hen Smeets de jonghe van Beerze, op 1. beemt n smaelbroec Henrc Pepelncs, op huys hof, de nu hoeve V. d. X. d.

62 61 Henrc de Cuper, op huys hof X 1/2. d. Hen Engbrechs, op. 1. beemt n ossenbroec, opt zcvenne ende op. 1. ecker voert zcvenne XV 1/2. d. pet. 1/2. pull. Henrc van Zeverdonc, op 1. beemt vort regat, sleppers beemt X 1/2. d. Henrc de selve, op Arts goet dal vander Hese was, opte Dujpt, van Lysbet Mallants XX11. d. V. d. XXX 1/2. d. Huvbken Noyens van Rosel, op. lopen lants aende zavelputten V 1/2. d. Hejn Wouters, Wouters sone vander Hese, opt dckenbroec, den grooten beemt b Korssendonck X 1/2. d. Henrc Coyte, opten bocht, ende opte blaect d. 1 1/2. pet. Henrjc Bastart sone van Ranst, op Peters bloc aende ameye H 1/2. d.. d. Hejns kjnder vanden Berghe, opten dres achter de broecse d Her Hubrecht Coenkens, op huys hof. d. B). 30. Hlle Rvneer Boels wjf, opte vloet, opten roesbeemt 1. d. 1/2. pet. 1/2. d. Hen Claus Henkens kjnder, op 1. eusel b hem.slaets opten kolc Kole X 1/2. d. Henrc der Kjnder, op 1 /2. boenre beems anden swerten djc X. d. Henrc van Ranst, van Mallarts goede. sol. 1/2. d. duas partes pull. Henrc de selve, op 1. ecker b de zoe. d. Henrc de selve, op sjn husnghe, 1. uytfanc aen sjn camer. d.. pull. 1. d. Henrc Boys, op wtfrouwen hof, huys hof, de wolstake XX. d. 1/2. d. Hle vanden Loe, op hennekens hof, tgoer, hujs hof XX 1/2. d. Her Yweyn Hebscaep, op commerdale, opten djc van commerdale V. sol.. d. Hen Stex, opt dossegoer, opte putten, opten lnen hof ende opt Scueroven bloc XV 1/2. d.. d. V. d. Hen van Overscoer, op sjn goet tot Rode, opte morvort H 1/2. sol. 1. pull. XXV. d. Her Goscm Jan Batens soen, op. 1. eusel nde lokerecker. d. Henken Maes, op 1. ecker aent sevenne de Soymans was. d. Hen Oghe, op 1. beemt n blankendonc X. d. pet. Hen Oegs, op huys hof, de maeldonc, opten oven hof. pull. XV. d. V. d.. sol. 1/2. d. V. d. Hcnrc Broethase, op 1. becmt Hen Art Jan Geljs soen opten vonder ecker Hen van Echoven, op craenscot Hen vanden Djc, op 1. stuc lants achter de haghe Hel Ghevaerts, opte achterste Ymmen hoeve Hlle Jan Wns dochter, opten vloethof, ende al haer goet V. d.. d. X. d. X d. =

63 t l 1 ( 62 Henrc Maes kjnder, op Jan Jacobs ecker, op Malmans hof, ende op te Scorvoert V. d. X. d.. d. Hen van Overscoer de jonghe, op enen beemt aen Arendonc broec, de Hen Hebscaeps was. d. Henrc Tymmermans, op 1. eusel aenden swerten djc, 1. eusel aen stats beemt X. d.. d. 1/2. wtten Henrc Pauwels Zaelden soen, opt wonder ven, opten hof achter Godens cum pertnents, 1/2. beunder n Wenselle 1 1/2. d. De selve, op 1/2. den raephof bj sjn huys 1/2. d. pet. B. 30'. Henrc Wtbols, op huys hof, op sjns wjfs goet XXV 1/2. d. XX. d. Hel Sraets, opte veltbraken 1. d. Hen Zeghers van Vosseleer, opt quaetscocr eusel V. d. Hl Mas, op haer goet te Papenbrugghen V. d. Henrc van Hovele, op Horemans bloc, de gaers hof, de hoeve 1/2. d. XX. d. V. d.pct. Henrc, de selve, opten nuwen hof, de heyde daer aen X 1/2. d. Henrc Larmans, opte quaest, opten wuwer. d. XXV. d. Henken Sjonghen, opt tkel ter hese. sol. V. d. ob. Henrc Mennekens, op huys hof, opte beke V. d. pull. V 1/2. d. Hen Jans van Zeverdonc, opten ecker 1. pull. Heyl Oeten, opten calverbruel, 1. beemt aende houtvoert X. d. Hen van Ossenbroec, opt dwlde, op enen beemt n wensel. d. X. d. XX 1/2. d. Hen van Ossenbroec, opt nu heybloc, conncs hof Her Gheert Sporkels, op 1. beemt an de clen voert X 1/2. d. Henrc Wouters vander Hese, op pluyms beemt, opten denen beemt, ende op 1. beemt n de Mclle XXV 1/2. d. X. d. Hen Stevens, opte most X 1/2. d. pet. Hen Maren, op Hergosems hoeve XH. d. Henrc Wouter Zoenkens, op dossenbroec, 1. eusel V. sol. V. d. pet.. pull. Heylwjch Wllem Foyendres dochter, op huys hof, ende opten ecker beemt cum pertnents XXV 1/2. d. Henrc Wouter Houteckers sone, ende op 1/2 dresch achter Heyn Oeghs, op sjn vaderlc erve XV. d. Ha per pull. 1/2. d. Her Wouter de Weder, opt zgvenne XXV. d. Henrch vanden Clote, opten X pael, 1. stuc lants n scoermans hoeve. d.. d. Hejn Coex, van den graven om den berek vanden hoghen molen om vsche op te houdene metten water. d. (Vervolgt) J. E. JANSEN.!

64 63 n Memoram. Wj hebben wederom het afsterven van een geeerd ld te betreuren, den heer ALBERT, VNCENT, KAREL, MARA CARON, echtgenoot van Mevrouw Germane M. C. Van Hal, godvruchtg te Turnhout overleden den 28 October Hj werd er geboren den 26 September 1878 en was zoon van den volksgelefden heer Lous Caron, ld der Deputate van de Provnce Antwerpen, en van Mevrouw A. van Hulsel, een der oudste burgersfamlën der stad. A. Caron was prokureur des Konngs bj de Rechtbank van 1 aanleg, offcer n de Leopoldsorde en de Kroonorde, voorztter of ondervoorztter van verschedene rechterljke nrchtngen. De kunst en de oudhedkunde waren hem lef, wat getugt de schoone verzamelng oudheden de hj te zjnent had aangelegd. Zjn aandenken bljve n zegen. J. E. J- Kempsche Boekenschouw. C. J. LAURYSSEN. De Molens van het graafschap en het hertogdom Hoogstraten. Brecht, L. Braeckmans, 1934 ; 199 bl. n-8, met platen. Dt s een belangrjk documentatewerk. Het s verdeeld n twee vakken. Het eerste heeft betrekkng op de economsche verstandhoudng n het graafschap, meer bepaaldeljk ten aanzen van de molens ; het tweede geeft eerder de geschedkundge gebeurtenssen betreffende dezelfde molens weer. Wndmolens en watermolens van Hoogstraten, Meersel, Rjkevorsel, Merksplas, Ekeren, Hoevenen, worden besproken. Wj leeren er geheel het molenbedrjf en zjn utbatng n kennen. Zoo gedjdt t boek tot een heerljk overzcht der Hoogstratensche molens op socaal, economsch en geschedkundg gebed. Folklore, toponyme, technek, vakwoorden, dt alles vndt er zjn gadng n de rjke documentate. Dt werk stelt een rjke bron van nlchtngen daar, vanaf de 16 eeuw tot op onze dagen, t s een studeboek, waar heel wat geschedens voor het graaf-

65 ) «4 r 1 ï >1 schap Hoogstraten n besloten lgt en waar de omlggende plaatsen ook veel nuttgs ut zullen putten tot ophelderng der geschedens van hunne molens. Een klene opmerkng hebben wj te maken. Document en verhaal zjn n dezelfde letters gedrukt. Dt schaadt aan de lezng. Voor het lezen ware het beter geweest twee verschllende letters te gebruken, klene en groote : groote voor den utleg, klene voor den tekst. Wj wenschen den heer Lauryssen geluk met zjn kostbaar en ontzagljk werk, des te meer daar hj lang de jongelngsjaren ontgroed s en hj aan de jongeren een schtterend voorbeeld van krachtsnspannng gegeven heeft. * * Wj ontvngen ter besprekng : HERENTALS, tweemaandeljksch tjdschrft. e jaarg. nr 2, Oct. en nr 3 December t Zjn sappge boekjes, wel geschreven, schoon utgegeven en goed geïllustreerd. Men zou zeggen dat ze meer letterkunde betrachten dan geschedens, alhoewel de artkels het stadhus en het Begjnhof te Herentals, degeljke vulgarseerende, geschedkundge overzchten geven. Zonder er over Servaas Daems en Lodewjk De Konnck ets neuws gezegd werd, herlazen wj nochtans met genoegen deze korte levensschrj vngen. ALFONS DERCKXSENS. Het lager onderwjs te Turnhout van 1800 tot Turnhout, J. Van Merlo-Proost, 1934 ; n-8, 98 blz. met platen. Dt s een overzcht van den toestand van het lager onderwjs van 1800 tot 1930 n Turnhout. Alle werk s lofbaar als het nuttg s. En zoo staat het met dt boek. Het leert ons de verschedene scholen kennen, de statsteken van bevolkng, de namen der leeraars en hunne wedden. Vooral wedt het ut over den bloeenden toestand der scholen n de laatste jaren en stelt de opofferngen der stad n t lcht voor het onderwjs van het volksknd. * Dr FL. PRMS. De Antwerpsche Kempen n de geschedens. Ut de verslagen en Mededeelngen der K. V. Academe, Gent September 1934 ; 25 blz. Wj ontvngen met dank dt verslag van den Z. E. H. Dr Fl. Prms, waarn de schrjver de hudge geschedkundge tjdschrften opsomt

66 mul n.; r 65 de'n de Kempen verschjnen en een kort overzcht geeft van de geschedens der Kempen tol aan hel ende der 18 eeuw.. Wj veroorloven ons te doen opmerken dat «Taxandra» net voortleeft ut het «Kempsch Museum», zooals schrjver vermeldt, maar ten jaar naden gestcht werd en geheel zelfstandg werd opgercht. Tusschen de voornaamste medewerkers aan het Kempsch Museum had schrjver den naam van Ed. Van Ballaer mogen bjvoegen de er de stchter van was en er veel bjdragen heeft n utgegeven. Wordt het tjdschrft de < Bjdragen» van den noot te veel geprezen Pastoor Goetschalckx her aangedud, hel was toch geen Kempsch tjdschrft en dan had evengoed de «Analectes» van De Rdder, Kuyl en Rcusens her kunnen vermeld worden, de ook n den begnne meng stuk over de Kempen leten verschjnen En vermts dt overzcht als ttel draagt : «De Anwerpsche Kempen n de geschedens», waarom wordt er net gesproken over de Kempsche Congressen en Tentoonstellngen, welke onderwerpen der Kempsche geschedens verhandeld hebben en toch ets hebben bjgebracht tot den voorutgang der geschedens n de Kempen. Wj zjn het eens met den schrjver om de tendenz van de «Revue bege de phlologe et d hstore» net aan te nemen en verwerpen geheel en ganscl haar gezegde alsof het Noorden eengen nvloed op onze tjdschrften zou gehad hebben. Dt mag deze «Revue» bj een ander < ancestrale» flater opteekenen! -- e Ê J. LAUWERJS. Resverhalen. Turnhout, J. Van Merlo- Proost, 1934 ; n bl. schoon geïllustreerd. Deze onvermoebare eerwaarde schrjver hangt ons her een prachtg tafereel op van al hetgeen hj met zjn Hoogstratensche gezellen gezen heeft te Anholt, Breda. Boxtel, Culemborg, Utrecht, Bergen. Namen, Dnant enz. Nets s leerzamer dan rezen, en zoo weet schrjver bj zjn leden van H. O. K. belangstellng op te wekken voor geschedens en kunst. Hj heeft het goede endje vast en laat er ook een ander van profleeren door zjn aangename besclrjvngen. C. SLOOTMANS. De Bergen op Zoomsche Jaarmarkten en

67 > - f y >' de bezoekers ut Zud-Nederland ; n-8, 44 bl. Dt s een voordracht op Zaterdag 7 Aprl 1934 te Leuven gehouden voor de Afdeelng Mddeleeuwsche Geschedens van het X Flologen Kongres der Wetenschappeljk Kongressen n Vlaanderen. De schrjver, gemeentearchvars van Bergen-op-Zoom, zond ons dt schrft ter besprekng. Wj voldoen er met veel genoegen aan. Het s een stude van groot belang voor de economsche geschedens en ut de dre hoofdstukken van : oorsprong, belemmerngen en bezoekers ut Zud-Nederland met de bjlagen lgt heel wat te leeren. Turnhout en Arendonk staan er ook n vermeld. De utvoer onzer tjken, lakens en kousen vond bjval n het Nederlandsch stadje. De handelsbetrekkngen tusschen bede plaatsen waren belangrjk, zooals wj het zelf n het archef van Bergen-op-Zoom konden bestatgen. Een boek als dt kan net genoeg aangeprezen worden. Dr R. STERKENS. Lodewjk De Konnck als dchter. Turnhout, J. Van Merlo-Proost, 1934 ; 37 blz. n-12. met portret en platen- Wj lazen deze beknopte stude over den grooten Kempschen dchter met veel genoegen n «De Week». Onze beste gelukwenschen gaan naar den geleerden letterkundge de met zooveel petet en kunde een onzer Voormannen beter aan zjn volk heeft leeren kennen. Alzoo wordt de onverschllghed hersteld de bj het afsterven van den dchter ons een zoo droeven ndruk nalet. J. E. JANSEN. AANWNSTEN VAN HET MUSEUM Teekenng van de hand en van den voet van Klen Peerken, den reus van Turhout, door C. Volders, Klompen van Klen Peerken. Geschenken van P. De Somer-Derckx- Verzamelng zchlkaarten van Turnhout. Geschenk van P. L. Ceyssens. Muzekhorloge en Schlderj. Geschenken van Mr de 1 Escalle en de E.E. Z.Z. Francscanessen. Glazen boekenkast, werk gemaakt door de Vakschool. Aan allen onzen harteljksten dank. Het Bestuur.

68 NHOUD 1. L. C. Jan Baptst Valentyns, Pastoor te Oud-Turnhout en Arendonk 2. Jr A. J. L. Juten Afledng van Plaatsnamen 3. Jr A. J. L. Juten Gezamenljke Studes 4. J. E. Jansen De Cjnsboeken van hel land van Turnhout 5. J. E. Jansen n Memoram A. Caron 6. J. E. Jansen Kempsche Boekenschouw 7. Aanwnsten van hel Museum bl G