HET KMO-RAPPORT VLAANDEREN

Transcriptie

1 Editie 2012 HET KMO-RAPPORT VLAANDEREN De financieel-economische gezondheid van de Vlaamse KMO in beeld

2

3 Het KMO-Rapport Vlaanderen De financieel-economische gezondheid van de Vlaamse KMO in beeld UNIZO-Studiedienst Graydon Belgium nv, Departement Research & Development december 2012

4

5 Uitgave van UNIZO vzw & Graydon Belgium nv Redactie Gilles Vandorpe (Coördinator Onderzoek) Begeleidingscomité en databronnen Peter Thijs (Programmatie) Aimé Le Roy (Research & Development) Johan Bortier (Directeur UNIZO-Studiedienst) Eric Van den Broele (Senior Manager Research & Development Graydon Belgium nv) Contact Secretariaat UNIZO-Studiedienst Spastraat 8, 1000 Brussel Tel: Fax: Graydon Belgium nv Uitbreidingstraat 84-b1 Tel: Fax: Overname en gebruik van dit onderzoek wordt aangemoedigd mits dubbele bronvermelding Graydon Belgium - UNIZO. Deze brochure is louter ter informatie opgesteld. De gegevens zijn ontwikkeld op basis van de Graydon-databanken. De verwerking ervan gebeurde door de UNIZO-Studiedienst. Uitgevers, informatieverstrekker noch auteurs kunnen aansprakelijk gesteld worden voor mogelijke onnauwkeurigheden. De uiteindelijke interpretatie van de gegevens is voor rekening van de lezer. 5

6 Inhoud Inleiding 8 1. Methodologie De KMO in cijfers Evolutie aantal KMO s in België KMO s volgens leeftijdscategorie KMO s volgens juridische vorm KMO s volgens sector KMO s volgens tewerkstellingsklassen Financiële ratio s van de Vlaamse ondernemingen Productiviteit: bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen Algemene schuldgraad Graad van financiële onafhankelijkheid Dekking vreemd vermogen door cashflow Liquiditeit FiTo -meter van de Vlaamse KMO 28 6

7 4. Andere financieel-economische gegevens van de Vlaamse KMO s Aantal dagen leverancierskrediet Aantal dagen klantenkrediet Investeringen in materiële vaste activa Bedrijfsresultaat en aandeel verlieslatende bedrijven Eigen vermogen Multiscore van de Vlaamse KMO Gezondheid van de populairste starterssectoren Conclusie 46 Financiële ratio s van de Vlaamse KMO-vennootschappen (FiTo -meter) 46 Gezondheid van de populairste starterssectoren 49 Lijst van afkortingen 51 Lijst van tabellen en grafieken 51 Tabellen 51 Grafieken 52 Bijlagen 53 Bijlage 1: Sectorindeling UNIZO 54 Bijlage 2: Overzicht aantallen KMO s per sector 56 Bijlage 3: Provinciale fiches 58 7

8 Inleiding Het KMO-Rapport Vlaanderen is dit jaar aan een vijfde editie toe. Hoewel het rapport ieder jaar verder evolueert blijft de hoofddoelstelling voor UNIZO en Graydon dezelfde als bij de start in 2008, namelijk het in kaart brengen van de financieeleconomische gezondheid van de Vlaamse KMO s over een langere periode. Dit rapport focust op de periode van 2002 tot en met 2011 voor alle data die we uit de jaarrekeningen halen. De cijfers in verband met de multiscore hebben eveneens betrekking op de periode van 2002 tot 2011 en geven telkens de situatie weer op 31 december van het desbetreffende jaar. De cijfers zijn in eerste instantie interessant voor de ondernemer zelf die zich kan positioneren ten opzichte van andere KMO s binnen een specifieke sector en de totale KMOpopulatie in Vlaanderen. Daarnaast is het rapport ook een informatiebron voor diverse actoren die aan de hand van een uitgebreid pakket cijfermateriaal, de financieel-economische gezondheidstoestand van de Vlaamse KMO s van naderbij willen bekijken en opvolgen. De cijfers in het KMO-Rapport werden afgesloten op 20 november Op dat ogenblik waren 98% van de jaarrekeningen voor 2011 beschikbaar. We bekijken zowel de financieel-economische gezondheid van de vennootschappen tot en met 50 werknemers alsook de prestaties van de eenmanszaken. De cijfers voor de vennootschappen zijn hoofdzakelijk gebaseerd op de gegevens uit de jaarrekeningen. Daarnaast beschikt Graydon Belgium nv ook over een eigen kwalitatief instrument, namelijk de multiscore. De multiscore wenden we aan om de financieel-economische toestand van enerzijds de vennootschappen én anderzijds de eenmanszaken in beeld te brengen. In een eerste deel geven we een cijfermatig overzicht van het aantal KMO s in België opgesplitst volgens regio. Het absolute aantal KMO s wordt van naderbij bekeken, alsook het aantal KMO s volgens leeftijdscategorie, volgens juridische vorm, volgens sector en volgens tewerkstellingsklassen. We maken eveneens het onderscheid tussen KMO-vennootschappen en eenmanszaken. Samen vormen deze de groep van de KMO s. In een tweede deel bekijken we een aantal financieel-economische parameters van de KMO-vennootschappen (dus zonder de eenmanszaken). Deze worden op het einde van het hoofdstuk samengevat in een allesomvattende indicator: de FiTo -score. De FiTo -score werd op basis van jarenlang en nauwgezet onderzoek ontwikkeld door professor emeritus Hubert Ooghe (Universiteit Gent en Vlerick Leuven Gent Management School) in nauwe samenwerking met Graydon Belgium nv. De score wordt berekend op basis van acht uitge- 8

9 werkte ratio s die in een evenwichtige verhouding tot elkaar worden geplaatst. Samen geven ze een duidelijk beeld over het al dan niet bestaan van financiële consistentie binnen de onderneming. De verschillende ratio s die in de berekening worden opgenomen omvatten de bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten, de nettorendabiliteit van de bedrijfsactiva voor belastingen, de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, de graad van zelffinanciering, de graad van financiële onafhankelijkheid, de korte termijn financiële schuldgraad, de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow en tot slot de nettokasratio. De ratio s worden ook apart in dit rapport verwerkt, met uitzondering van de nettorendabiliteit van de bedrijfsactiva voor belastingen en de nettokasratio. We bekijken telkens eerst een aantal financieel-economische parameters afzonderlijk voor Vlaanderen, Brussel en Wallonië voor alle KMO-vennootschappen. Daarna bekijken we de ratio voor iedere sector afzonderlijk voor het totaal van de Vlaamse KMO-vennootschappen. In een derde deel nemen we nog vijf andere financieeleconomische parameters onder de loep, namelijk het aantal dagen leverancierskrediet, het aantal dagen klantenkrediet, de investeringen in materiële vaste activa, het bedrijfsresultaat en het aandeel verlieslatende bedrijven en tot slot het eigen vermogen. Deze vijf parameters dragen naast de eerder bekeken financiële ratio s er toe bij om een correct beeld te krijgen van de financieel-economische gezondheid van de KMO-vennootschappen. In het vierde deel bekijken we de multiscore voor de Vlaamse KMO s. De multiscore is een kwalitatieve analyse van Graydon om de financieel-economische gezondheid van de Vlaamse vennootschappen én eenmanszaken in beeld te brengen. Tot slot bekijken we beknopt hoe het gesteld is met de financiële gezondheid van de 5 sectoren die in 2011 het meeste startende bedrijven liet optekenen. Een bijkomende nieuwigheid ten opzichte van de vorige edities van het KMO-Rapport bestaat er in dat we voor elke Vlaamse provincie en Brussel een aparte fiche met cijfers hebben opgenomen in bijlage. Op die manier kunnen bedrijven en sectoren zich ook positioneren ten opzichte van de specifieke situatie in de eigen regio of ten opzichte van de andere regio s. 9

10 1. Methodologie Het KMO-Rapport Vlaanderen wordt samengesteld aan de hand van gegevens die door Graydon Belgium nv verzameld worden. De basisdatabank van Graydon bevat alle Belgische actieve, passieve en slapende BTW-nummers (sinds juni 2004 de ondernemingsnummers). Anno 2012 betekent dit ongeveer BTW-nummers waarvan ruim actieve ondernemingsnummers (vennootschappen, eenmanszaken, parastatalen en VZW s). De ondernemingsnummers worden van bij het ontstaan doorgegeven vanuit de Kruispuntbank voor Ondernemingen of genoteerd via onder meer de oprichtingsakte. Zowel VZW s als vrije beroepen, voor zover deze door UNIZO niet als KMO beschouwd worden, zijn niet opgenomen in de cijfers gezien de aard van hun activiteiten. Naast de ondernemingsnummers werkt Graydon actief met de oprichtingsaktes en de lezing van het Belgisch Staatsblad om de accuraatheid van de gegevens verder te verhogen, alsook door bijvoorbeeld contacten te onderhouden met de rechtbanken, BTW administraties en de RSZ. Elke mogelijke financieel-economische informatie die op de Belgische informatiemarkt beschikbaar is wordt systematisch en gestructureerd verzameld en verwerkt. Een voortdurende aanvulling van deze informatie via individuele ondernemingsnummers gebeurt hoofdzakelijk op vier niveaus: online communicatie of communicatie via automatische dragers met verschillende officiële instanties, bijvoorbeeld de balansen van de Nationale Bank van België, de lijsten van geregistreerde aannemers, ; aanvulling en correctie van officiële informatie via allerhande publicaties op officieel niveau (Belgisch Staatsblad, protestenbladen, oprichtingsaktes, ); dagdagelijks doornemen van allerhande niet-officiële publicaties zoals dagbladen en tijdschriften; organiseren van een eigen poolingsysteem om op de hoogte te blijven van de meest recente ontwikkelingen (betalingservaringen, pooling ongedekte cheques, gedagvaarden in faling, RSZ-dagvaardingen, samenwerking met incassokantoren, ). De cijfers in dit rapport hebben betrekking op de periode 2002 tot 2011 en werden afgesloten op 20 november Op dat moment waren 98% van de jaarrekeningen voor 2011 beschikbaar. Alles wat ratio s en andere afgeleiden uit de jaarrekeningen betreft zijn in die mate beschikbaar om voldoende representatief te zijn voor de volledige KMO-populatie. Cijfers in verband met de multiscore geven de situatie weer van 2002 tot en met We definiëren een KMO als een onderneming tot 50 werknemers. 1 In deel 2 - de KMO in cijfers - maken we een onderscheid tussen verschillende juridische vormen. Namelijk de NV, BVBA, EBVBA, diverse commanditaire en coöperatieve vennootschappen, de eenmanszaak, de vennootschap onder firma en overige juridische vormen. Onder de categorie overige vallen alle andere entiteiten die niet onder de vorige juridische vormen ressorteerden. Deze andere entiteiten zijn onder meer: Europees samenwerkingsverband Europees economisch samenwerkingsverband Landbouwvennootschap Vereniging naar buitenlands recht Stille handelsvennootschap Feitelijke vereniging Vereniging met sociaal oogmerk In deze vijfde editie hebben we een wijziging doorgevoerd in de sectoropdeling die we hanteren doorheen het rapport. De verschillende gehanteerde sectoren zijn nog steeds gebaseerd op de vernieuwde nacebel nomenclatuur die sinds januari 2008 gebruikt wordt. We baseren ons op de NACE-4 nomenclatuur. De vernieuwde gehanteerde hoofdsectoren bestaan uit de volgende nacebelgroepen: 1 Actieve ondernemingsnummers wijzen op nog bestaande bedrijven. Passieve ondernemingsnummers wijzen op stopgezette bedrijven en zijn belangrijk om de historiek van de cijfers weer te geven. Slapende ondernemingsnummers wijzen op bestaande bedrijven zonder activiteit. 10

11 HOOFDSECTOREN NACEBELGROEP(EN) DIENSTEN 58,59,60,61,62,63,64,65,66,68,70,72,73,74,77,78,79,80,81,82,87,88,90,91,92,93,94,95,96,97,98 BOUW 41,42,43 INDUSTRIE 1,2,3,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26,27,28,29,30,31,32,33,35,36,37,38,39 DETAILHANDEL 471,472,473,474,475,476,478,479 HORECA 55,56 GROOTHANDEL 462,463,464,465,466,467,469 AUTOMOBIEL 451,452,453,454 TRANSPORT 49,50,51,52,53 VRIJE BEROEPEN** 4773, 69,711,75,86* ANDERE 45,46*, 47,71,84,85,86*,99 *Niet alle deelactiviteiten behoren tot dezelfde hoofdgroep, bvb. groothandelsactiviteiten (46) overlappen met andere sectoren. **Omwille van het nog steeds volatiele karakter van de historische cijfers met betrekking tot de vrije beroepen, werd verkozen, behalve voor een beperkte groep die uitdrukkelijk wel als KMO wordt beschouwd, hierop geen analyses uit te voeren. Daarnaast hebben we elk hoofdgroep in een reeks deelactiviteiten gegroepeerd. Voor een meer gedetailleerde sectorindeling verwijzen we naar bijlage 1: sectorindeling. In deel 3 en deel 4 bekijken we een aantal financiële ratio s en financieel-economische parameters van de KMO s, die worden beoordeeld op basis van hun mediaanwaarde. Er wordt gebruik gemaakt van de mediaanwaarde in plaats van het gemiddelde omdat op die manier de centrale tendens kan worden weergegeven zonder dat er vertekening wordt veroorzaakt door de extreme waarden van sommige individuele ratio s. Op het einde van het derde deel worden de verschillende ratio s samengevat in een allesomvattende indicator: de FiTo -score. De FiTo-score wordt, zoals eerder aangegeven berekend op basis van acht ratio s die samen uitdrukking geven aan het al dan niet bestaan van financiële consistentie. Vervolgens wordt de verkregen waarde als gevolg van een logittransformatie steeds een getal tussen 0 en 1 - gepositioneerd ten opzichte van de referentiepopulatie waardoor voor het individuele bedrijf bepaald wordt welke de kwalitatieve plaats is die zij ten opzichte van haar collega s inneemt. De individuele bedrijven worden binnen deze studie gebundeld tot sectoren. In deel 5 gaan we de financieel-economische toestand na van de Vlaamse vennootschappen én eenmanszaken aan de hand van de multiscore van Graydon. Deze multiscore geeft een overzicht van de kans op een faillissement en het perspectief op groeipotentieel van de ondernemingen binnen een sector. De multiscore deelt een sector in risicoklassen in. Daarvoor maakt de multiscore gebruik van een multidisciplinaire evaluatie van de gezondheid of ongezondheid van ondernemingen en het mogelijk groeipotentieel er van en wijst deze dan een score toe van 0 tot 100. De volledige score rust op 3 pijlers: Ten eerste zijn er de feiten. Dit is een mix van gegevens die Graydon met de grootst mogelijke systematiek in haar databank opneemt (RSZ-dagvaardingen, incassodossiers, ongedekte cheques ). Deze gegevens, in totaal een 80-tal, spelen een essentiële rol in de kredietbeoordeling en worden telkens gewogen naar relevantie, anciënniteit en periodiciteit. Ten tweede verwerkt Graydon de balansen van de bedrijven. In samenwerking met de Vlerick Leuven Gent Management School werd eerder vastgesteld welke ratio s vooral bepalend zijn voor succes en faling van ondernemingen. Deze ratio s worden ook gewogen naar relevantie en in de scoring geïntegreerd. Deze informatie kan uiteraard niet aangewend worden bij bedrijven die geen publicatieplicht hebben. Daarom wordt voor niet publicatie-plichtige ondernemingen - indien nodig - gebruik gemaakt van ander statistisch materiaal. Concreet betreft het onder andere de sector waarin een onderneming actief is, de leeftijd van een onderneming, Ten derde zijn er de betalingservaringen. Dit zijn gegevens over het betalingsgedrag van ondernemingen verkregen via het eigen informatienetwerk van Graydon. Het betalingsgedrag geeft immers, los van balansen en ander feitenmateriaal, een indicatie van de moraal van de onderneming. De multiscore laat op die manier toe om evaluaties te maken over gehele activiteitssectoren en is daarmee een waardevol instrument binnen het kader van dit rapport. 11

12 2. De KMO in cijfers Het hoofdstuk De KMO in cijfers voorziet in een uitgebreid pakket aan cijfermateriaal in verband met KMO s, zowel de KMOvennootschappen als eenmanszaken 2. We bekijken de evolutie van het totaal aantal KMO s in België en de gewesten voor de periode 2002 tot Er wordt een overzicht geschetst van het aandeel van KMO-vennootschappen en eenmanszaken volgens leeftijdscategorie binnen het totaal aantal KMO s volgens gewest in We gaan ook na wat de evolutie is van het aantal KMO s volgens juridische vorm per gewest, opnieuw van 2002 tot Het aantal KMO s volgens sector en gewest wordt geanalyseerd voor het jaar Tot slot geven we een overzicht van de ondernemingen volgens tewerkstellingsklassen. 2.1 Evolutie aantal KMO s in België In Vlaanderen zijn in totaal KMO s (vennootschappen en eenmanszaken tot 50 werknemers) actief in Dat is 58% van het totaal aantal KMO s in België. Tussen 2002 en 2011 blijft het aantal KMO s in Vlaanderen onafgebroken toenemen. In 2011 zijn er ten opzichte van % meer KMO s actief in Vlaanderen. Brussel vertegenwoordigt 12% van het totaal aantal KMO s in België, Wallonië 27%. Het aantal KMO s in Brussel neemt tijdens de periode 2002 tot 2011 toe met 20%. In Wallonië is er een stijging met 10%. Tabel 1: Evolutie aantal KMO s volgens gewest, Vlaanderen Brussel Wallonië Onbekend Federaal In 2011 is 57% van de KMO-vennootschappen in België gevestigd in Vlaanderen. Ten opzichte van 2002 stijgt het aantal KMOvennootschappen in Vlaanderen met 39%. In Brussel is er een stijging met 25% ten opzichte van 2002 en in Wallonië stellen we een stijging vast met 33%. Het aandeel van de Brusselse en Waalse KMO-vennootschappen in de totale Belgische populatie bedraagt respectievelijk 16% en 22%. Daarnaast is er een groep van KMO-vennootschappen die niet toe te wijzen zijn aan Vlaanderen, Brussel of Wallonië dit is de groep onbekend - met een aandeel van 6% in de cijfers. Het betreft hier voornamelijk bedrijven met een activiteitencentrum in België, maar met maatschappelijke zetel in het buitenland. Tabel 2: Evolutie aantal KMO-vennootschappen volgens gewest, Vlaanderen Brussel Wallonië Onbekend Totaal Vlaanderen telt ruim eenmanszaken in In aantal is dit een status quo ten opzichte van Het aantal eenmanszaken kent dan ook een wisselend verloop. Tussen 2002 en 2004 daalt het aantal eenmanszaken in Vlaanderen met ruim Vanaf 2005 tot 2007 stellen we opnieuw een stijging vast van het aantal eenmanszaken met ruim Van 2007 tot 2011 daalt het aantal eenmanszaken opnieuw met ruim In Brussel is er een algemene stijging van het aantal eenmanszaken met 9% over de periode In Wallonië is er over dezelfde periode een daling van het aantal eenmanszaken met 3%. Vlaanderen telt 60% van de Belgische eenmanszaken, Brussel 7% en Wallonië 33%. 2 De basis voor de cijfers zijn de ruim 1 miljoen actieve ondernemingsnummers in de databank van Graydon. We bekomen de eigenlijke KMO-cijfers door aftrek van de ondernemingen vanaf 50 werknemers en aftrek van VZW s. 12

13 Uit de cijfers van het aantal KMO-vennootschappen en het aantal eenmanszaken blijkt dat het aandeel van de KMOvennootschappen in elk gewest aan belang wint en dat het aandeel van de eenmanszaken overal daalt. Vanaf 2010 zijn er in Vlaanderen zelfs voor het eerst meer KMO-vennootschappen dan eenmanszaken. Tabel 3: Evolutie aantal eenmanszaken volgens gewest, Vlaanderen Brussel Wallonië Onbekend Totaal KMO s volgens leeftijdscategorie 3 In 2011 is bijna de helft (47%) van de KMO-vennootschappen in België jonger dan 10 jaar. Zowat 45% van de KMOvennootschappen is tussen de 10 en 50 jaar. De overige 9% van de KMO s is ouder dan 50 jaar. Er is geen wezenlijk verschil tussen de drie gewesten. Tabel 4: Aandeel van KMO-vennootschappen volgens leeftijdscategorie en gewest, jaar 5-9 jaar jaar jaar jaar jaar + 50 jaar Totaal Vlaanderen 29% 19% 26% 17% 5% 2% 2% 100% Brussel 29% 18% 23% 18% 5% 3% 4% 100% Wallonië 29% 19% 24% 19% 5% 2% 3% 100% Federaal 30% 17% 25% 14% 5% 1% 9% 100% In 2011 is 46% van de eenmanszaken in België jonger dan 10 jaar. Brussel heeft in vergelijking met het Belgische cijfer een groter aandeel van jonge eenmanszaken met 58%. 41% van het totaal aantal eenmanszaken in België is ouder dan 10 jaar en jonger dan 50 jaar. Brussel kent een lager aandeel (33%) van eenmanszaken tussen de 10 en 50 jaar, ten opzichte van het totaal. 13% van de eenmanszaken in België, Vlaanderen en Wallonië is ouder dan 50 jaar. In Brussel ligt dit cijfer met 9% iets lager in vergelijking met de rest van het land. Tabel 5: Aandeel van eenmanszaken volgens leeftijdscategorie en gewest, jaar 5-9 jaar jaar jaar jaar jaar + 50 jaar Totaal Vlaanderen 29% 17% 23% 12% 5% 1% 13% 100% Brussel 40% 18% 16% 10% 6% 1% 9% 100% Wallonië 29% 15% 23% 13% 5% 1% 13% 100% Federaal 30% 16% 22% 12% 5% 1% 13% 100% 3 Bedrijven die overgaan van éénmanszaak naar vennootschapsvorm verwerven een nieuw ondernemingsnummer en worden als nieuw bedrijf beschouwd. Indien daarentegen een reeds bestaande vennootschapsvorm wijzigt, behoudt die het ondernemingsnummer. 13

14 2.3 KMO s volgens juridische vorm De belangrijkste juridische vorm voor KMO s in Vlaanderen is nog steeds met voorsprong de eenmanszaak, ook al is het aandeel ervan gezakt binnen het totaal van de KMO-populatie van 57% in 2002 tot 49% in De tweede belangrijkste juridische vorm, de BVBA, neemt daarentegen in belang toe. In 2002 hadden 24% van de KMO s een BVBA als juridische vorm, in 2011 is dit aandeel gestegen tot 29%. Ook de EBVBA kent een stijging van het aandeel over de periode en neemt een aandeel van 5% voor haar rekening. Het aandeel van de NV s zakt lichtjes van 13% tot 10% over de periode Tabel 6: Evolutie KMO s in Vlaanderen volgens juridische vorm, Juridische vorm NV BVBA EVBA Div. Comm. en Coöp. Venn Eenmanszaken VOF Overige Totaal In Brussel heeft de BVBA aan belang gewonnen ten opzichte van 2002 (31%) en neemt anno 2011 de belangrijkste plaats in met een aandeel van 36%. In 2002 was de eenmanszaak nog de belangrijkste juridische vorm met een aandeel van 33%. Dit aandeel zakte echter tot 30% in De EBVBA neemt dan weer in belang toe met een aandeel van 7% in De NV kent een daling van het aandeel van 20% in 2002 tot 15% in De diverse commanditaire en coöperatieve vennootschappen dalen licht ten opzichte van 2002 en komen uit op een aandeel van 7% in Tabel 7: Evolutie KMO s in Brussel volgens juridische vorm, Juridische vorm NV BVBA EVBA Div. Comm. en Coöp. Venn Eenmanszaken VOF Overige Totaal De eenmanszaak als juridische vorm verliest ook in Wallonië terrein. In 2002 was de eenmanszaak nog goed voor 64% van het totaal, in 2011 is dit aandeel gezakt tot 57%. De meeste andere juridische vormen behouden ten opzichte van 2002 eenzelfde aandeel in het totaal. Enkel de BVBA en de EBVBA winnen duidelijk terrein. De BVBA heeft in 2002 een aandeel van 18%, in 2011 is dit opgelopen tot 24%. De EBVBA wint 4 procentpunt ten opzichte van 2002 en haalt een aandeel van 5% in Tabel 8: Evolutie KMO s in Wallonië volgens juridische vorm, Juridische vorm NV BVBA EVBA Div. Comm. en Coöp. Venn Eenmanszaken Totaal

15 Juridische vorm VOF Overige Totaal KMO s volgens sector In dit gedeelte wordt de verhouding tussen de verschillende hoofdsectoren weergegeven in elk gewest. De categorie Andere/ niet gekend bevat een reeks ondernemingen wiens activiteit onbekend is, ondernemingen wiens activiteit niet bij de hoofdsectoren kon worden ingedeeld en tenslotte ook de vrije beroepen voor zover zij als KMO s beschouwd werden. Bijlage 2 geeft een volledig overzicht van de aantallen per (sub)sector en per gewest. In 2011 is 31% van de KMO s in Vlaanderen te situeren binnen de dienstensector. Daarna komen de bouwsector en de industrie elk met een aandeel van respectievelijk 13% en 12%. De detailhandel komt op een vierde plaats met een aandeel van 9%. De horeca heeft een aandeel van 6%, de groothandel komt op 5%. Zowel de transportsector als de automobielsector halen elk een aandeel van 3%. Grafiek 1: Aantal KMO s in Vlaanderen volgens sector, 2011 AUTOMOBIEL TRANSPORT GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL INDUSTRIE BOUW ANDERE/NIET GEKEND DIENSTEN Ook in Brussel haalt de dienstensector het hoogste aandeel met 33%. Op de tweede en derde plaats komen de bouwsector en de detailhandel met een aandeel van respectievelijk 10% en 9%. Daarna volgen de sectoren horeca (6%), groothandel (4%), industrie (3%), transport (3%) en automobiel (3%). 15

16 Grafiek 2: Aantal KMO s in Brussel volgens sector, 2011 AUTOMOBIEL TRANSPORT INDUSTRIE GROOTHANDEL HORECA 6410 DETAILHANDEL 9713 BOUW ANDERE/NIET GEKEND DIENSTEN Net als in Vlaanderen en Brussel is de dienstensector de grootste in Wallonië met een aandeel van 27%. De industrie komt op de tweede plaats met 13%, van nabij gevolgd door de bouw met 12%. De detailhandel haalt een aandeel van 10%, de horeca haalt 6%. Tot slot haalt de transportsector een aandeel van 4%, de groothandel 3% en de automobiel 2%. Grafiek 3: Aantal KMO s in Wallonië volgens sector, 2011 TRANSPORT 4696 AUTOMOBIEL GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL BOUW INDUSTRIE ANDERE/NIET GEKEND DIENSTEN

17 2.5 KMO s volgens tewerkstellingsklassen In Vlaanderen hebben bijna KMO s (vennootschappen of eenmanszaken) geen werknemers in dienst of 85% van alle Vlaamse KMO s. 12% van de KMO s hebben 1 tot 9 mensen in dienst, 1% heeft 10 tot 49 mensen in dienst. Het aantal bedrijven zonder werknemers is het sterkst gestegen over de periode (+ 18%). Het aantal bedrijven dat 5 tot 9 mensen te werk stelt groeide met 12% sinds Het aantal bedrijven dat 1 tot 4 personeelsleden heeft groeide met 10%. Tabel 9: Evolutie KMO s in Vlaanderen volgens tewerkstellingsklassen, personeelsleden geen tot tot tot tot Totaal In Brussel zijn er ongeveer KMO s zonder werknemers. Dat is 87% van het totaal aantal KMO s in Brussel. 9% van de Brusselse KMO s stelt 1 tot 4 mensen te werk Brusselse KMO s of 4% van het totaal aantal KMO s in Brussel stelt 5 tot 49 mensen te werk. Tabel 10: Evolutie KMO s in Brussel volgens tewerkstellingsklassen, personeelsleden geen tot tot tot tot Totaal Het aantal KMO s in Wallonië dat geen mensen te werk stelt, loopt in 2011 op tot ruim of 87% van alle KMO s in Wallonië. 11% van de Waalse KMO s stelt tussen 1 en 9 mensen te werk, 2% stelt tussen 10 en 49 mensen te werk. De bedrijven met 20 tot 49 werknemers groeiden het sterkst sinds 2002 (+14%). Het aantal bedrijven met 5 tot 9 werknemers nam toe met 12%. Het aantal eenmanszaken groeide met 10% sinds Tabel 11: Evolutie KMO s in Wallonië volgens tewerkstellingsklassen, personeelsleden geen tot tot tot tot Totaal

18 3. Financiële ratio s van de Vlaamse ondernemingen Om de financieel-economische toestand van de Vlaamse KMO-ondernemingen in beeld te brengen analyseren we verschillende ratio s gebaseerd op gegevens uit de jaarrekeningen van de ondernemingen. De financiële gegevens slaan enkel op vennootschappen en dus niet op eenmanszaken. We bekijken de productiviteit (bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten), de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, de solvabiliteit, de graad van financiële onafhankelijkheid, de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow en de liquiditeit. Tevens maken we gebruik van de eerder besproken FiTo -meter, die een goede indicator is voor de globale financiële gezondheid van een onderneming of een groep van ondernemingen. We geven voor de verschillende ratio s en de FiTo -meter telkens het cijfer volgens regio en volgens sector. De verkregen ratio s worden telkens weergegeven op basis van hun mediaanwaarden in plaats van gemiddelde waarden om zo de centrale tendens te kunnen weergeven zonder dat er vertekening optreedt, veroorzaakt door mogelijke uitzonderlijke en individuele extreme waarden. 3.1 Productiviteit: bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten De ratio bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten geeft weer in welke mate de bruto toegevoegde waarde de personeelskosten overtreft en is een maatstaf voor de productiviteit van een onderneming. Als de ratio kleiner is dan 100% betekent dit dat de toegevoegde waarde niet toereikend is om de gemaakte personeelskosten te kunnen dekken. Grafiek 4 geeft de evolutie weer van de mediaanwaarde van de bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten van de KMO s in België per regio van 2002 tot In 2011 is de mediaanwaarde van Vlaanderen gelijk aan 175%, wat een status quo is ten opzichte van het voorgaande jaar. In 2007 haalde de ratio een maximale waarde van 180%. Brussel kent een minimale daling van het productiviteitscijfer ten opzichte van het voorgaande jaar en haalt nu een waarde van 147%. Brussel blijft ook het gewest met de laagste productiviteit. Wallonië haalt een productiviteitsniveau van 164%. Dat is een lichte daling ten opzichte van de het voorgaande jaar. Wallonië haalde het beste resultaat in 2007 met 168%. Alle regio s kennen een gelijkaardige evolutie van het productiviteitsniveau gedurende het voorbije decennium. Van 2002 tot 2007 stijgt de productiviteit onafgebroken in alle regio s. In 2008 en 2009 zien we een daling van het cijfer om dan in 2010 opnieuw te stijgen. In 2011 blijft de productiviteit op een gelijkaardig niveau als dat van Grafiek 4: Evolutie bruto toegevoegde waarde / personeelskosten (%) van de KMO s in België per regio, (mediaan) 185% 180% 175% 170% 165% 160% 155% 150% 145% 140% Vlaanderen 169,7% 170,7% 173,6% 174,8% 176,0% 179,5% 175,1% 170,2% 174,7% 175,0% Brussel 146,8% 146,7% 147,3% 147,8% 149,9% 151,8% 147,4% 143,3% 147,6% 147,0% Wallonie 163,6% 163,6% 165,8% 166,1% 165,8% 168,4% 162,9% 162,2% 165,2% 164,3% Federaal 165,0% 165,6% 168,1% 169,0% 170,0% 173,1% 168,1% 164,7% 168,8% 168,7% 18

19 Tabel 12 geeft de evolutie van de mediaanwaarde weer van de bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten van de KMO s per sector in Vlaanderen voor Uit de tabel blijkt dat de dienstensectoren de meeste toegevoegde waarde creëren in verhouding tot de personeelskosten in 2011 (181%). Binnen de dienstensector scoort de immobiliënsector het hoogst met 227%. Op de tweede plaats komt de agro-industrie met 224%, gevolgd door de sector kunst, amusement en recreatie met 216%. Binnen de hoofdgroep horeca (157%) valt het grote verschil op tussen de subsector verschaffers van accommodatie (190%) en de subsector eet- en drinkgelegenheden (154%). Als hoofdgroep komt de groothandel op de tweede plaats met 175%, van nabij gevolgd door de detailhandel met 173%. Gemiddeld over de laatste 10 jaar haalt de agro-industrie het hoogste productiviteitscijfer met 233%, gevolgd door de sector banken en holdings met 228%. De verzekeringssector laat over de periode de meest positieve evolutie optekenen (+25 procentpunt). Ook de immobiliënsector kent een sterk positieve evolutie over deze periode (+23 procentpunt). De meest negatieve evoluties op het vlak van productiviteit stellen we vast bij de sector banken & holdings (-27 procentpunt) en de verschaffers van accommodatie (-21 procentpunt). In 2011 vinden we de laagste niveaus van productiviteit terug in de IT-sector (148%) en de maatschappelijke dienstverlening (126%). Gemiddeld over de laatste 10 jaar scoort de sector maatschappelijke dienstverlening het slechtst met 123%, gevolgd door de IT-sector met 146%. Tabel 12: Evolutie bruto toegevoegde waarde / personeelskosten van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Sector DIENSTEN Financiële diensten: banken, holdings Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie: agro Industrie: voedingsmiddelen Industrie: overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl. automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl. automobielsector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek

20 3.2 Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen De nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen geeft weer hoeveel rendement een onderneming genereert in verhouding tot het ingezette eigen vermogen. Het is een graadmeter die het rendement van de geïnvesteerde middelen meet. Hoe hoger de nettorendabiliteit, hoe meer de geïnvesteerde middelen opbrengen. De nettorendabiliteit van een bedrijf wordt best vergeleken met andere bedrijven in eenzelfde sector aangezien deze sterk kunnen verschillen omwille van de aard van de sector. In Vlaanderen kent de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen een continue stijging van 5,7% in 2002 tot 9,7% in In 2008 en 2009 daalt de nettorendabiliteit dan om vanaf 2010 opnieuw te stijgen tot 8,8% in Een gelijkaardige evolutie zien we in de andere regio s. Opvallend is wel dat Wallonië de laatste drie jaar een hoger rendabiliteitcijfer neerzet in vergelijking met Vlaanderen. In 2011 haalt Wallonië een rendabiliteitcijfer van 9,4% ten opzichte van 8,8% in Vlaanderen. Daarnaast zien we dat Brussel te kampen heeft met een structureel lagere nettorendabiliteit in vergelijking met Vlaanderen en Wallonië. Grafiek 5: Evolutie nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen van KMO s in België per regio, (mediaan) 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Vlaanderen 5,7% 6,8% 7,9% 8,2% 8,9% 9,7% 8,6% 7,5% 8,1% 8,8% Brussel 3,7% 4,4% 5,4% 6,0% 6,9% 7,7% 6,5% 5,9% 6,9% 7,6% Wallonie 5,2% 6,7% 7,6% 7,9% 8,6% 9,5% 8,5% 8,1% 8,6% 9,4% Federaal 5,3% 6,4% 7,5% 7,9% 8,6% 9,5% 8,3% 7,5% 8,1% 8,8% De hoogste rendabiliteitcijfers vinden we in de sectoren IT (15,8%) en gespecialiseerde bouwwerken (11,6%). De bouwsector scoort als hoofdgroep ook het best met een rendabiliteitcijfer van 9,9%, gevolgd door de dienstensectoren met 9,7%. De grootste stijging van het rendabiliteitcijfer zien we bij de sectoren maatschappelijke dienstverlening (+7,4 procentpunt) en weg- & waterbouw (+4,5 procentpunt). Gemiddeld over de laatste 10 jaar haalt de IT-sector het hoogste rendabiliteitcijfer met 13,8%, gevolgd door de sector gespecialiseerde bouwwerken (10,6%) en de sector communicatie (9,8%). De laagste rendabiliteitcijfers vinden we terug in de agro-sector (4,7%) en bij de verschaffers van accommodatie (3,7%). Drie sectoren hebben in 2011 een lager rendabiliteitcijfer ten opzichte van De verschaffers van accommodatie scoren 0,6 procentpunt slechter. De sector vervoer over land, water en lucht scoort 0,5 procentpunt slechter. Tot slot haalt ook de voedingsindustrie een lager cijfer in 2011 ten opzichte van 2002 (-0,1 procentpunt). Gemiddeld over de laatste 10 jaar halen de verschaffers van accommodatie het laagste rendabiliteitcijfer van 3,9%. Ook de sectoren maatschappelijke dienstverlening (4,4%) en de agro-industrie (5,2%) scoren relatief laag. 20

21 Tabel 13: Evolutie Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen (%) van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Sector DIENSTEN 5,9 7,0 8,4 8,8 9,5 10,0 9,3 7,8 8,4 9,7 Financiële diensten: banken, holdings 3,6 5,5 6,7 7,3 8,8 8,9 5,4 5,4 4,7 5,7 Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen 5,9 7,6 10,0 10,4 11,1 12,3 9,7 8,5 9,2 9,9 Zakelijke diensten 5,6 6,7 8,1 8,4 8,9 9,5 8,5 6,5 7,2 8,6 Immobiliën 5,1 6,0 7,3 8,1 8,6 9,1 8,6 7,7 8,0 9,1 Communicatie 6,7 9,5 12,5 12,3 11,9 11,2 9,6 5,7 8,4 10,5 IT 11,8 11,8 13,2 13,0 14,1 15,3 15,8 12,9 14,0 15,8 Handelsbemiddeling 7,8 8,2 9,7 9,0 10,4 11,1 9,9 7,7 8,3 9,8 Diensten aan personen 5,7 6,3 7,9 7,8 8,4 8,8 7,6 7,8 7,2 8,7 Maatschappelijke dienstverlening 1,6 4,8 4,0 6,2 5,0 4,6 4,4 1,6 3,0 8,9 Kunst, amusement en recreatie 4,1 6,3 5,9 6,5 7,4 7,8 6,9 5,4 6,8 7,2 BOUW 6,5 8,1 9,3 9,7 10,5 11,7 10,6 9,0 9,1 9,9 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 4,4 6,1 7,2 7,8 8,1 8,6 7,1 6,2 6,5 6,3 Weg- en waterbouw 5,6 7,4 8,1 9,2 11,7 12,4 11,8 9,0 7,8 10,1 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 7,6 9,2 10,2 10,6 11,3 13,1 12,0 10,2 10,1 11,6 INDUSTRIE 5,2 6,1 7,2 7,7 8,5 9,3 7,4 5,6 6,4 7,2 Industrie: agro 3,6 5,4 4,8 6,3 7,6 5,9 4,6 4,5 5,1 4,7 Industrie: voedingsmiddelen 7,1 7,2 8,6 8,1 7,8 8,6 5,5 6,9 7,0 7,0 Industrie: overige 5,2 6,1 7,5 8,3 9,0 10,3 8,6 6,1 6,9 7,8 Drukkerijen en grafische bedrijven 4,7 5,7 7,0 6,0 8,0 9,4 6,7 3,3 5,1 7,0 DETAILHANDEL 7,0 7,4 8,2 8,1 8,4 9,0 7,7 7,3 7,4 7,6 Detailhandel excl. automobielsector 7,0 7,4 8,2 8,1 8,4 9,0 7,7 7,3 7,4 7,6 HORECA 5,8 4,7 4,5 5,4 5,3 6,5 4,5 3,9 8,2 7,0 Verschaffen van accommodatie 4,3 4,8 4,8 4,2 4,7 4,5 3,5 1,0 4,1 3,7 Eet- en drinkgelegenheden 6,1 4,7 4,4 5,6 5,4 6,9 4,7 4,3 9,1 7,6 GROOTHANDEL 6,3 7,0 7,8 7,8 8,7 9,2 7,7 6,3 6,8 7,3 Groothandel excl. automobielsector 6,3 7,0 7,8 7,8 8,7 9,2 7,7 6,3 6,8 7,3 AUTOMOBIEL 6,0 6,3 7,6 7,7 8,6 9,4 7,5 6,9 8,1 8,1 Automobielsector 6,0 6,3 7,6 7,7 8,6 9,4 7,5 6,9 8,1 8,1 TRANSPORT 7,2 8,5 8,9 8,0 9,6 10,8 8,3 5,2 6,5 7,5 Vervoer te land, te water en lucht 7,5 8,7 8,8 7,6 9,5 10,9 7,7 4,7 6,2 7,0 Vervoer logistiek 6,0 7,6 9,1 8,8 9,9 10,7 10,3 6,3 7,4 8,5 3.3 Algemene schuldgraad De solvabiliteit geeft het vermogen van een onderneming weer om zowel kortlopende als langlopende schulden af te lossen via het eigen vermogen. Het is met andere woorden de omvang van de buffer (eigen vermogen) in het totaal van de passiva. Hoe groter de buffer, hoe meer een onderneming solvabel is gezien zij meer eigen middelen kan aanwenden en dus minder afhankelijk is van externe financieringsbronnen (vreemd vermogen) voor het aflossen van bestaande of aangaan van nieuwe schulden. In dit deel bekijken we de verhouding van het vreemd vermogen ten opzichte van het totaal vermogen, ofwel het niveau van de schuldgraad van een onderneming. De schuldgraad kan best vergeleken worden tussen bedrijven in eenzelfde sector gezien tussen verschillende sectoren grote verschillen kunnen optreden. Wat geldt als een goed cijfer in de ene sector, kan voor een andere sector als een slecht cijfer gelden, en omgekeerd. De schuldgraad kent voor de verschillende gewesten een dalende tendens van 2002 tot 2007, daarna ontstaan regionaal beperkte verschillen. In Vlaanderen daalt het cijfer verder tot 2009 om in 2010 en 2011 te stabiliseren op 67%. In Brussel stabiliseert het cijfer op 72% in 2008, 2009 en 2010 en daalt het tot 71,1% in In Wallonië blijft het cijfer tussen 2008 en 2011 schommelen rond 71%. 21

22 Grafiek 6: Evolutie solvabiliteit van KMO s in België per regio, (mediaan) 76% 74% 72% 70% 68% 66% 64% 62% Vlaanderen 70,0% 69,4% 68,6% 67,9% 67,3% 66,8% 66,6% 66,3% 67,0% 67,0% Brussel 73,3% 73,1% 72,8% 72,2% 71,7% 71,7% 72,0% 72,0% 72,1% 71,1% Wallonie 73,5% 73,0% 72,2% 71,6% 71,4% 71,0% 71,3% 71,1% 71,1% 70,9% Federaal 71,4% 70,8% 70,1% 69,4% 68,9% 68,5% 68,4% 68,2% 68,7% 68,4% Tabel 14 geeft de verschillende solvabiliteitsniveaus weer van de KMO s volgens sector in Vlaanderen tijdens de periode 2002 tot De hoogste schuldgraad vinden we terug in de sectoren horeca (83,5), detailhandel (73,9) en de transportsector (71). Over de periode zien we de grootste stijging bij de diensten aan personen (+4,5) en de eet- en drinkgelegenheden (+ 2,8). Gemiddeld over 10 jaar zien we de hoogste schuldgraad bij de eet- en drinkgelegenheden (83,8) en de agro-industrie (79,4). De sectoren met de laagste niveaus op het vlak van schuldgraad zijn de banken en holdings (55,1), de verzekeringen & pensioenfondsen (59,9) en de IT (60,3). De sectoren met de grootste daling van de schuldgraad gedurende het voorbije decennium zijn de banken & holdings (-8,1), de maatschappelijke dienstverlening (-6,9) en de groothandel (-6,2). Gemiddeld over 10 jaar blijkt dat de sector IT het beste solvabiliteitscijfer neerzet (59,3), gevolgd door de banken & holdings (60,3) en verzekeringen & pensioenfondsen (60,5). Tabel 14: Evolutie solvabiliteitscijfer van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Sector DIENSTEN 68,9 68,5 67,9 66,9 65,9 65,8 65,6 65,5 66,4 66,6 Financiële diensten: banken, holdings 63,2 67,5 64,8 63,3 59,6 58,0 58,5 57,9 55,0 55,1 Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen 61,8 63,7 63,4 60,9 59,9 59,6 57,3 58,5 60,1 59,9 Zakelijke diensten 71,2 71,3 70,8 70,0 69,2 68,9 68,7 68,1 68,6 68,7 Immobiliën 66,8 65,9 65,9 64,5 64,1 63,6 63,1 63,0 64,1 64,4 Communicatie 73,7 72,1 69,3 69,1 67,9 68,8 69,0 70,2 71,0 69,6 IT 60,4 60,2 61,0 59,6 58,6 58,0 57,6 57,6 59,2 60,3 Handelsbemiddeling 72,3 71,8 70,0 69,6 69,5 69,1 69,3 69,7 70,0 70,3 Diensten aan personen 74,5 74,7 73,5 73,0 73,2 73,8 75,0 76,5 78,4 79,0 Maatschappelijke dienstverlening 82,1 81,4 73,5 75,1 68,7 71,6 72,1 72,4 73,1 75,1 Kunst, amusement en recreatie 75,9 76,4 75,4 76,3 75,2 76,0 75,1 75,0 75,8 75,7 BOUW 67,1 66,2 65,6 65,4 65,8 65,6 66,0 65,8 66,2 66,8 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 68,1 67,3 67,3 67,3 67,9 68,0 68,8 68,3 68,8 68,8 Weg- en waterbouw 65,8 64,7 63,3 64,8 64,8 63,3 63,4 62,9 63,5 64,5 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 66,8 65,8 65,0 64,6 64,9 64,6 65,0 64,9 65,4 66,4 INDUSTRIE 70,7 69,8 69,5 69,2 68,3 68,5 68,4 68,4 68,9 68,8 Industrie: agro 80,8 79,7 79,7 78,9 77,6 78,5 79,3 80,0 79,8 79,6 Industrie: voedingsmiddelen 72,4 71,4 70,9 70,4 69,5 71,5 71,6 71,3 72,3 72,4 Industrie: overige 67,3 66,4 65,9 65,6 65,3 64,8 64,4 64,1 64,7 64,7 Drukkerijen en grafische bedrijven 72,6 71,5 70,0 69,8 68,8 68,5 68,3 69,3 69,5 67,4 22

23 Sector DETAILHANDEL 74,7 74,5 73,6 73,5 73,0 72,7 73,4 73,7 74,0 73,9 Detailhandel excl. automobielsector 74,7 74,5 73,6 73,5 73,0 72,7 73,4 73,7 74,0 73,9 HORECA 80,9 82,0 82,0 82,2 83,0 83,3 84,3 85,8 84,5 83,5 Verschaffen van accommodatie 77,4 76,7 76,7 76,6 75,3 74,4 75,8 78,7 77,4 77,9 Eet- en drinkgelegenheden 81,2 82,5 82,6 82,8 83,8 84,2 85,0 86,6 85,1 84,0 GROOTHANDEL 76,4 75,4 74,4 74,0 72,6 71,7 71,1 70,3 70,4 70,3 Groothandel excl. automobielsector 76,4 75,4 74,4 74,0 72,6 71,7 71,1 70,3 70,4 70,3 AUTOMOBIEL 73,8 73,9 73,3 72,4 71,8 71,9 71,7 70,5 70,8 70,3 Automobielsector 73,8 73,9 73,3 72,4 71,8 71,9 71,7 70,5 70,8 70,3 TRANSPORT 75,7 74,4 73,7 73,1 72,6 71,4 71,8 71,5 72,1 71,0 Vervoer te land, te water en lucht 75,2 74,0 73,3 72,7 72,0 71,0 71,4 71,4 71,7 70,4 Vervoer logistiek 76,8 75,5 74,7 74,3 74,2 72,6 72,5 71,6 73,2 71,9 3.4 Graad van financiële onafhankelijkheid De algemene graad van financiële onafhankelijkheid geeft een aanduiding van de mate waarin een onderneming zich meer met eigen vermogen - en dus minder met vreemd vermogen - financiert. Een hoge graad van financiële onafhankelijkheid wijst op een lage schuldgraad en omgekeerd. Hoe lager de financiële onafhankelijkheid, hoe meer schulden, hoe meer vaste betalingsverplichtingen omwille van schuldaflossingen, hoe meer interesten betaald moeten worden en dus hoe groter het financiële risico dat deze verplichtingen niet kunnen nagekomen worden. De KMO s in Vlaanderen kennen een onafgebroken stijging van de graad van financiële onafhankelijkheid gedurende de periode 2002 tot De graad van financiële onafhankelijkheid stijgt er van 30,5% tot 34,2%. In 2010 en 2011 stabiliseert het cijfer op een niveau van 33,5%. Ook Brussel kent een stijgende graad van financiële onafhankelijkheid tot Tussen 2008 en 2010 blijft het cijfer hangen rond 29% om in 2011 te stijgen tot 29,7%. In Wallonië zien we dat het cijfer stijgt tot Gedurende de periode 2008 tot 2010 blijft het cijfer min of meer stabiel op 29% om in 2011 licht te stijgen tot 29,5%. Opvallend is dat de Vlaamse KMO s structureel over een hoger niveau van financiële onafhankelijkheid beschikken in vergelijking met de Waalse of Brusselse KMO s. Grafiek 7: Evolutie graad financiële onafhankelijkheid (%) van de KMO s in België per regio, (mediaan) 36% 34% 32% 30% 28% 26% 24% 22% 20% Vlaanderen 30,5% 31,1% 31,8% 32,6% 33,2% 33,7% 33,9% 34,2% 33,5% 33,4% Brussel 27,7% 27,9% 28,1% 28,7% 29,1% 29,1% 28,9% 29,0% 28,7% 29,7% Wallonie 26,9% 27,4% 28,2% 28,8% 29,0% 29,4% 29,1% 29,3% 29,3% 29,5% Federaal 29,2% 29,7% 30,4% 31,1% 31,6% 32,0% 32,1% 32,3% 31,8% 32,0% Tabel 15 geeft de evolutie van de financiële graad van onafhankelijkheid weer van de KMO s volgens sector in Vlaanderen. De 23

24 hoogste graad van financiële onafhankelijkheid vinden we bij de banken & holdings (45%), verzekeringen & pensioenfondsen (40,1%) en de IT (40,1%). De dienstensectoren halen een cijfer van 33,8%, gevolgd door de bouwsector met een cijfer van 33,3%. De sectoren die over de periode de grootste stijging kennen van hun graad van financiële onafhankelijkheid zijn de sectoren banken & holdings (+8,2 procentpunt), de groothandel (+6,1 procentpunt) en de drukkerijen & grafische bedrijven (+5 procentpunt). Gemiddeld over de laatste 10 jaar halen de sectoren IT (41,2%), banken & holdings (40%) en verzekeringen & pensioenfondsen (39,6%) de hoogste cijfers op het vlak van financiële onafhankelijkheid. De sectoren met een lage graad van financiële onafhankelijkheid zijn de sectoren maatschappelijke dienstverlening (20,6%), de agro-industrie (20,5%) en de eet- & drinkgelegenheden (16,3%). Over de periode blijkt dat de sector diensten aan personen de grootste daling kent van de financiële onafhankelijkheid (-4,4 procentpunt). Gemiddeld over de laatste tien jaar zien we dat de sectoren eet- & drinkgelegenheden (16,6%) en de agro-industrie (20,8%) de laagste graad van financiële onafhankelijkheid laten optekenen. Tabel 15: Evolutie van graad financiële onafhankelijkheid (%) van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Sector DIENSTEN 31,5 32,0 32,4 33,5 34,5 34,6 34,9 35,0 34,0 33,8 Financiële diensten: banken, holdings 36,8 33,8 34,7 36,7 40,6 42,1 42,8 42,2 45,5 45,0 Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen 38,2 36,9 36,6 39,1 40,3 40,4 42,7 41,5 39,9 40,1 Zakelijke diensten 29,2 29,1 29,5 30,3 31,3 31,5 31,8 32,3 31,7 31,7 Immobiliën 33,5 34,6 34,5 35,9 36,4 36,9 37,3 37,5 36,3 35,9 Communicatie 27,1 28,4 31,2 31,3 32,3 31,9 31,2 30,3 29,0 30,5 IT 40,0 40,2 39,4 40,9 41,8 42,4 42,9 42,7 41,3 40,1 Handelsbemiddeling 27,9 28,6 30,4 30,9 30,9 31,6 31,1 30,8 30,8 30,2 Diensten aan personen 25,7 25,5 26,7 27,2 27,0 26,5 25,2 23,5 21,9 21,4 Maatschappelijke dienstverlening 17,5 18,1 21,7 22,2 28,6 26,0 26,5 27,3 24,7 20,6 Kunst, amusement en recreatie 24,4 24,2 24,9 24,1 25,3 24,6 25,4 25,5 24,6 24,8 BOUW 33,1 34,0 34,7 34,8 34,3 34,7 34,2 34,4 34,0 33,3 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 32,3 33,0 33,1 33,1 32,4 32,2 31,5 31,9 31,5 31,5 Weg- en waterbouw 34,2 35,3 36,7 35,3 35,2 36,9 36,8 37,4 36,8 35,7 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 33,3 34,4 35,2 35,6 35,3 35,6 35,2 35,3 34,7 33,7 INDUSTRIE 29,5 30,5 30,8 31,1 32,0 31,7 31,9 31,9 31,5 31,4 Industrie: agro 19,4 20,5 20,5 21,2 22,6 21,6 20,9 20,2 20,3 20,5 Industrie: voedingsmiddelen 27,8 28,6 29,3 29,9 30,7 28,8 28,6 28,9 28,1 27,8 Industrie: overige 33,0 33,9 34,5 34,6 34,9 35,4 35,9 36,2 35,7 35,5 Drukkerijen en grafische bedrijven 27,6 28,9 30,1 30,3 31,4 31,5 31,8 31,0 30,6 32,6 DETAILHANDEL 25,6 25,8 26,7 26,8 27,2 27,6 27,0 26,6 26,2 26,3 Detailhandel excl. automobielsector 25,6 25,8 26,7 26,8 27,2 27,6 27,0 26,6 26,2 26,3 HORECA 19,5 18,5 18,2 18,1 17,4 17,1 16,1 14,5 15,8 16,9 Verschaffen van accommodatie 23,0 23,7 23,3 23,4 24,8 25,8 24,5 21,6 23,2 22,2 Eet- en drinkgelegenheden 19,2 17,8 17,8 17,6 16,4 16,2 15,3 13,8 15,2 16,3 GROOTHANDEL 23,9 25,0 25,8 26,4 27,7 28,7 29,3 30,2 30,0 30,0 Groothandel excl. automobielsector 23,9 25,0 25,8 26,4 27,7 28,7 29,3 30,2 30,0 30,0 AUTOMOBIEL 26,5 26,2 26,9 27,9 28,4 28,3 28,5 29,7 29,6 29,9 Automobielsector 26,5 26,2 26,9 27,9 28,4 28,3 28,5 29,7 29,6 29,9 TRANSPORT 24,6 25,9 26,6 27,1 27,7 28,8 28,5 28,8 28,3 29,2 Vervoer te land, te water en lucht 25,0 26,2 26,8 27,4 28,1 29,2 28,7 28,8 28,5 29,9 Vervoer logistiek 23,4 25,1 25,7 26,1 26,5 27,8 27,7 28,8 27,3 28,3 24

25 3.5 Dekking vreemd vermogen door cashflow De dekking van het vreemd vermogen door de cashflow geeft weer in welke mate de cashflow van een bepaald jaar het totaal van het vreemd vermogen dekt. De dekking van het vreemd vermogen door de cashflow meet op die manier de schuldaflossingscapaciteit van een onderneming. De dekking van het vreemd vermogen van een gemiddelde Vlaamse KMO stijgt voor het tweede jaar op rij en komt zo tot op een niveau van 15,2% was het jaar waarin de dekking van het vreemd vermogen door de cash flow het hoogst was. In Brussel ligt de dekkingsgraad van de KMO s met 10,4% beduidend lager in vergelijking met Vlaanderen (15,2%) en Wallonië (14,9%). Vlaanderen heeft structureel altijd een iets hogere dekkingsgraad in vergelijking met Wallonië. Grafiek 8: Evolutie dekking vreemd vermogen door de cashflow (%) van KMO s in België per regio, (mediaan) 17% 15% 13% 11% 9% 7% 5% Vlaanderen 12,2% 12,8% 13,7% 14,2% 14,7% 15,6% 14,8% 14,0% 14,5% 15,2% Brussel 7,9% 8,0% 8,7% 9,1% 9,6% 10,1% 9,2% 8,5% 9,6% 10,4% Wallonie 11,8% 12,3% 13,1% 13,3% 13,8% 14,6% 13,7% 13,6% 14,1% 14,9% Federaal 11,5% 12,0% 12,8% 13,3% 13,8% 14,6% 13,8% 13,2% 13,8% 14,5% De dekkingsgraad van het vreemd vermogen door de cashflow is het hoogst in de sectoren weg- & waterbouw (23%), IT (22,9%) en vervoer over land, water en lucht (22,9%). De grootste stijgingen over de periode zien we bij de sectoren verzekeringen en pensioenfondsen (+6,2 procentpunt), weg- en waterbouw (+4 procentpunt) en IT (+3,8 procentpunt). Gemiddeld over de laatste 10 jaar scoort de sector vervoer over land, lucht en water het best met 23,4%, gevolgd door de sectoren weg- & waterbouw (22,1%) en IT (21,7%). De laagste dekkingsgraad van het vreemd vermogen vinden we bij de sectoren maatschappelijke dienstverlening (9,1%), groothandel (9,5%) en bouw van gebouwen & ontwikkeling bouwprojecten (10,3%). De sectoren met de grootste dalingen van de dekkingsgraad van het vreemd vermogen zijn de sectoren vervoer over land, lucht en water (-1,4 procentpunt), verschaffers van accommodatie (-1 procentpunt) en de voedingsindustrie (-1 procentpunt). Gemiddeld over 10 jaar scoren de sectoren maatschappelijke dienstverlening (8%), groothandel (9,1%) en automobiel (9,8%) het laagst op het vlak van de dekkingsgraad van het vreemd vermogen. Tabel 16: Evolutie dekkingsgraad vreemd vermogen door cashflow (%) van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Sector DIENSTEN 11,6 12,0 13,2 13,8 14,1 15,0 14,5 13,1 13,4 14,5 Financiële diensten: banken, holdings 11,5 12,6 13,0 15,8 11,0 14,3 14,4 13,8 13,8 12,0 Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen 12,5 15,5 16,7 18,2 19,5 19,9 19,1 17,6 18,3 18,7 Zakelijke diensten 12,4 12,7 14,0 14,5 15,1 15,6 15,0 13,4 14,0 15,2 Immobiliën 9,3 9,9 10,8 11,5 11,8 12,6 12,2 11,5 11,4 12,4 25

26 Sector Communicatie 12,6 14,3 16,1 16,8 17,7 16,4 16,0 13,8 14,0 16,1 IT 19,1 19,0 20,0 20,9 23,1 24,2 24,7 21,5 21,9 22,9 Handelsbemiddeling 11,0 10,8 12,0 12,2 13,2 13,9 12,6 10,5 10,8 12,0 Diensten aan personen 15,5 15,0 16,9 17,1 16,4 16,4 14,7 14,3 13,5 14,8 Maatschappelijke dienstverlening 5,7 9,3 10,4 9,3 9,4 9,0 6,3 7,8 3,8 9,1 Kunst, amusement en recreatie 13,1 13,4 14,2 14,3 15,2 14,9 14,6 12,8 13,5 14,2 BOUW 15,2 16,4 17,6 18,2 18,2 19,8 19,3 18,3 18,2 18,4 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 10,0 11,2 11,7 12,6 12,1 12,6 11,0 10,6 10,7 10,3 Weg- en waterbouw 19,0 19,6 21,0 21,5 22,2 26,1 24,3 23,0 20,9 23,0 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 17,6 18,7 20,0 20,4 20,8 22,5 22,2 21,0 21,0 21,2 INDUSTRIE 13,3 13,8 14,4 15,1 15,4 15,9 14,5 13,4 14,2 14,4 Industrie: agro 10,2 11,2 10,6 11,9 12,5 12,1 10,6 10,2 11,6 10,9 Industrie: voedingsmiddelen 17,3 17,5 18,5 17,9 17,4 17,9 15,3 16,1 16,8 16,4 Industrie: overige 12,8 13,2 14,1 15,0 15,2 16,4 15,4 13,8 14,2 14,8 Drukkerijen en grafische bedrijven 16,6 17,4 18,0 18,6 19,1 19,6 17,2 14,0 15,9 16,7 DETAILHANDEL 10,9 10,8 11,5 11,6 11,8 12,3 11,2 10,9 11,2 11,6 Detailhandel excl. automobielsector 10,9 10,8 11,5 11,6 11,8 12,3 11,2 10,9 11,2 11,6 HORECA 13,8 12,6 12,8 13,3 13,1 13,5 12,3 11,1 14,4 14,5 Verschaffen van accommodatie 12,2 12,2 11,9 12,7 12,6 12,6 11,4 8,9 11,5 11,1 Eet- en drinkgelegenheden 14,0 12,7 12,9 13,4 13,2 13,5 12,4 11,4 14,8 15,0 GROOTHANDEL 7,7 8,4 8,9 9,0 9,7 10,1 9,4 8,7 9,1 9,5 Groothandel excl. automobielsector 7,7 8,4 8,9 9,0 9,7 10,1 9,4 8,7 9,1 9,5 AUTOMOBIEL 8,7 8,6 9,5 9,7 10,3 11,0 9,9 10,0 10,3 10,4 Automobielsector 8,7 8,6 9,5 9,7 10,3 11,0 9,9 10,0 10,3 10,4 TRANSPORT 19,9 20,2 19,9 19,1 20,3 22,2 20,7 18,1 18,7 19,7 Vervoer te land, te water en lucht 24,4 24,3 23,3 22,4 23,6 25,9 23,8 21,1 21,8 22,9 Vervoer logistiek 9,8 10,5 11,4 11,3 12,2 12,7 13,3 11,1 12,2 12,4 3.6 Liquiditeit De liquiditeit van een onderneming geeft weer in welke mate een onderneming in staat is om haar schulden op korte termijn te betalen. Een cijfer groter dan 1 betekent dat de onderneming liquide is, een cijfer kleiner dan 1 betekent dat de onderneming niet liquide is en dus problemen kan ervaren indien de schulden afgelost moeten worden op korte termijn. Grafiek 9 geeft de mediaanwaarde weer van de liquiditeitsevolutie in België. Uit de grafiek blijkt dat Vlaamse KMO s over een betere liquiditeitspositie beschikken in vergelijking met hun Waalse of Brusselse collega s. In Vlaanderen is een toename van de liquiditeitspositie van KMO s te zien tussen 2002 en 2009 van 1,21 tot 1,32. In 2010 en 2011 valt de liquiditeit in Vlaanderen iets terug tot 1,29. In Wallonië verbetert de liquiditeitspositie van de KMO s van 1,19 tot een niveau van 1,24 in Ook hier valt de liquiditeit iets terug in 2010 en 2011 tot 1,22. Brussel kent een stijging van het liquiditeitsniveau van 1,14 tot 1,22 en kent als enige gewest geen terugval van het cijfer over de periode Wallonië en Brussel kennen een structureel lagere liquiditeitspositie in vergelijking met Vlaanderen. 26

27 Grafiek 9: Evolutie liquiditeit van KMO s in België per regio, (mediaan) 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 1,10 1, Vlaanderen 1,21 1,23 1,25 1,27 1,30 1,31 1,32 1,32 1,30 1,29 Brussel 1,14 1,15 1,16 1,17 1,19 1,20 1,20 1,20 1,20 1,22 Wallonie 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,23 1,24 1,22 1,22 Federaal 1,20 1,21 1,22 1,24 1,26 1,28 1,28 1,28 1,27 1,26 De hoogste liquiditeitscijfers vinden we terug bij de sectoren IT (1,55), weg- & waterbouw (1,46) en gespecialiseerde bouwwerken (1,46). De bouwsector doet het algemeen goed met een cijfer van 1,43. De sectoren die over de periode de grootste stijging laten optekenen van hun liquiditeitscijfer zijn de banken & holdings (+0,27), maatschappelijke dienstverlening (+0,16) en de groothandel (+0,14). Gemiddeld over de laatste 10 jaar scoort de IT-sector het best op het vlak van liquiditeit (1,57), gevolgd door de sector gespecialiseerde bouwwerken (1,47) en de weg- & waterbouw (1,44). De sectoren met de laagste liquiditeitscijfers zijn de verschaffers van accommodatie (0,58), eet- & drinkgelegenheden (0,74) en diensten aan personen (0,97). Ook de sector kunst, amusement en recreatie blijft net onder het cijfer 1 met een waarde van 0,99. De sectoren die de grootste daling van het liquiditeitscijfer kennen over de periode zijn de diensten aan personen (-0,11), de agro-industrie (-0,08) en de verschaffers van accommodatie alsook de voedingsindustrie (elk -0,05). Over de laatste 10 jaar blijkt dat de horeca gemiddeld de laagste liquiditeitscijfers neerzet met een gemiddeld cijfer van 0,73. De verschaffers van accommodatie halen een cijfer van 0,62, de eet- & drinkgelegenheden komen gemiddeld op een waarde van 0,75. Tabel 17: Evolutie liquiditeit van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Sector DIENSTEN 1,12 1,14 1,15 1,19 1,20 1,24 1,24 1,24 1,22 1,21 Financiële diensten: banken, holdings 1,05 1,06 1,07 1,23 0,98 1,31 1,18 1,19 1,21 1,32 Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen 1,31 1,25 1,24 1,35 1,45 1,43 1,46 1,49 1,44 1,42 Zakelijke diensten 1,12 1,14 1,14 1,17 1,19 1,21 1,21 1,21 1,21 1,20 Immobiliën 1,03 1,05 1,08 1,12 1,15 1,18 1,19 1,19 1,17 1,16 Communicatie 1,18 1,21 1,25 1,31 1,32 1,37 1,37 1,30 1,28 1,29 IT 1,46 1,51 1,51 1,55 1,59 1,61 1,66 1,66 1,59 1,55 Handelsbemiddeling 1,17 1,19 1,23 1,26 1,29 1,29 1,28 1,27 1,28 1,26 Diensten aan personen 1,08 1,07 1,04 1,07 1,07 1,06 1,03 1,02 0,98 0,97 Maatschappelijke dienstverlening 0,88 0,91 0,96 0,81 1,08 1,01 1,09 1,22 1,09 1,04 Kunst, amusement en recreatie 0,91 0,94 0,95 0,98 0,95 1,00 1,01 0,97 0,95 0,99 BOUW 1,38 1,41 1,43 1,45 1,45 1,47 1,47 1,47 1,45 1,43 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 1,33 1,36 1,37 1,39 1,37 1,37 1,37 1,38 1,36 1,36 Weg- en waterbouw 1,36 1,39 1,42 1,43 1,42 1,46 1,48 1,50 1,49 1,46 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 1,41 1,44 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,50 1,48 1,46 27

28 Sector INDUSTRIE 1,29 1,30 1,31 1,33 1,33 1,33 1,34 1,33 1,32 1,30 Industrie: agro 1,09 1,07 1,04 1,04 1,06 1,04 1,02 1,00 1,00 1,01 Industrie: voedingsmiddelen 1,15 1,16 1,15 1,15 1,14 1,15 1,14 1,13 1,10 1,10 Industrie: overige 1,37 1,40 1,42 1,44 1,43 1,47 1,47 1,49 1,46 1,44 Drukkerijen en grafische bedrijven 1,24 1,23 1,27 1,30 1,29 1,31 1,30 1,33 1,30 1,32 DETAILHANDEL 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,32 1,31 1,31 1,30 Detailhandel excl. automobielsector 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,32 1,31 1,31 1,30 HORECA 0,76 0,75 0,75 0,74 0,74 0,74 0,72 0,68 0,72 0,73 Verschaffen van accommodatie 0,63 0,60 0,61 0,66 0,64 0,66 0,62 0,61 0,61 0,58 Eet- en drinkgelegenheden 0,78 0,77 0,76 0,76 0,75 0,75 0,73 0,69 0,72 0,74 GROOTHANDEL 1,23 1,26 1,28 1,28 1,32 1,34 1,36 1,38 1,38 1,37 Groothandel excl. automobielsector 1,23 1,26 1,28 1,28 1,32 1,34 1,36 1,38 1,38 1,37 AUTOMOBIEL 1,28 1,28 1,30 1,32 1,32 1,32 1,33 1,36 1,35 1,35 Automobielsector 1,28 1,28 1,30 1,32 1,32 1,32 1,33 1,36 1,35 1,35 TRANSPORT 1,12 1,15 1,15 1,17 1,18 1,22 1,20 1,20 1,19 1,20 Vervoer te land, te water en lucht 1,12 1,16 1,16 1,17 1,19 1,23 1,19 1,19 1,18 1,20 Vervoer logistiek 1,11 1,13 1,14 1,16 1,18 1,21 1,22 1,21 1,21 1, FiTo -meter van de Vlaamse KMO De FiTo -meter is een tool die 8 ratio s herleidt tot 1 cijfer. Deze 8 ratio s zijn: de bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten, de nettorendabiliteit van de bedrijfsactiva voor belastingen, de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, de graad van zelffinanciering, de graad van financiële onafhankelijkheid, de korte termijn financiële schuldgraad, de dekking van het vreemd vermogen door de cashflow en tot slot de nettokasratio. De FiTo -meter is de samenvatting van deze verschillende ratio s. Zij wordt berekend als het rekenkundig gemiddelde van de logit-getransformeerde 4 ratio s. De mediaanwaarde van de FiTo -meter voor België is in ,565. Daarna stijgt de FiTo -meter voor België onafgebroken tot een mediaanwaarde van 0,574 in In 2008 en 2009 daalt de FiTo -meter tot een waarde van 0,572 om dan in 2010 en 2011 opnieuw te stijgen tot 0,577. Dezelfde evolutie geldt ook voor de gewesten. In 2011 haalt de FiTo -meter in Vlaanderen een mediaanwaarde van 0,579. Brussel en Wallonië halen respectievelijk een mediaanwaarde van 0,565 en 0,575 in 2011 Grafiek 10: Evolutie mediaanwaarde FiTo -meter van KMO s in België per regio, ,585 0,58 0,575 0,57 0,565 0,56 0,555 0,55 0,545 0, Vlaanderen 0,5681 0,5702 0,5723 0,5741 0,5756 0,5775 0,5766 0,5753 0,5768 0,5792 Brussel 0,5544 0,5557 0,5573 0,5589 0,561 0,5621 0,5601 0,5585 0,5617 0,5652 Wallonie 0,5643 0,566 0,5679 0,5693 0,5709 0,5723 0,5708 0,5706 0,5722 0,5753 Federaal 0,5653 0,5672 0,5692 0,571 0,5726 0,5743 0,5731 0,5721 0,5739 0, De logittransformatie wordt toegepast om vergelijkbare waarden tussen 0 en 1 te bekomen. De formule van de logittransformatie is: 28 logit x = 1/(1+e -x )

29 De sector verzekeringen & pensioenfondsen haalt de beste FiTo -score (0,592) in In 2000 stond deze sector op de vierde plaats (0,573), na de IT-sector (0,578), immobiliën (0,574) en banken & holdings (0,574). De top vier van 2002 bestaat uit dezelfde sectoren als de top vier van De IT-sector, immobiliën en banken & holdings zakken elk een plaats, terwijl de sector verzekeringen & pensioenfondsen drie plaatsen stijgt. De sectoren die in 2011 de grootste winst optekenen ten opzichte van de situatie in 2002 zijn de verzekeringen & pensioenfondsen (+0,019), immobiliën (+0,014), de IT-sector (+0,014) en de sector gespecialiseerde bouwwerken (+0,012). Over een periode van 10 jaar scoort de IT-sector gemiddeld het best met een FiTo -score van 0,586, gevolgd door de sector verzekeringen & pensioenfondsen (0,585), immobiliën (0,582) en de banken & holdings (0,581). De laagste FiTo -score in 2011 zien we bij de eet- & drinkgelegenheden (0,0559), de maatschappelijke dienstverlening (0,560) en bij de verschaffers van accommodatie (0,564). Ten opzichte van 2002 zijn er twee sectoren die een lager score neerzetten in 2011, met name de verschaffers van accommodatie (-0,001) en diensten aan personen (-0,003). De gemiddeld laagste scores over een periode van 10 jaar worden gemeten bij de eet- & drinkgelegenheden (0,559), maatschappelijke dienstverlening (0,560) en de automobielsector (0,566). Tabel 18: Evolutie mediaanwaarde FiTo -meter van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, Sector DIENSTEN 0,571 0,573 0,575 0,577 0,579 0,580 0,581 0,578 0,579 0,583 Financiële diensten: banken, holdings 0,574 0,576 0,581 0,581 0,584 0,585 0,579 0,583 0,584 0,585 Financiële diensten: Verzekeringen,pensioenfondsen 0,573 0,576 0,582 0,587 0,589 0,592 0,588 0,584 0,588 0,592 Zakelijke diensten 0,568 0,570 0,573 0,574 0,575 0,577 0,578 0,574 0,575 0,578 Immobiliën 0,574 0,577 0,579 0,581 0,583 0,583 0,585 0,584 0,585 0,588 Communicatie 0,565 0,568 0,575 0,577 0,578 0,577 0,573 0,569 0,572 0,576 IT 0,578 0,578 0,581 0,583 0,587 0,591 0,592 0,587 0,588 0,592 Handelsbemiddeling 0,565 0,565 0,569 0,572 0,573 0,575 0,571 0,568 0,569 0,572 Diensten aan personen 0,567 0,566 0,568 0,569 0,568 0,568 0,565 0,563 0,562 0,564 Maatschappelijke dienstverlening 0,549 0,553 0,561 0,570 0,570 0,577 0,559 0,555 0,546 0,560 Kunst, amusement en recreatie 0,565 0,567 0,568 0,567 0,569 0,570 0,570 0,566 0,569 0,571 BOUW 0,568 0,571 0,573 0,575 0,576 0,578 0,578 0,577 0,577 0,579 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 0,562 0,566 0,567 0,569 0,569 0,569 0,568 0,567 0,568 0,567 Weg- en waterbouw 0,570 0,572 0,574 0,576 0,578 0,585 0,581 0,579 0,579 0,580 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 0,571 0,574 0,575 0,577 0,579 0,582 0,582 0,580 0,581 0,583 INDUSTRIE 0,565 0,567 0,568 0,571 0,571 0,573 0,570 0,568 0,569 0,571 Industrie: agro 0,566 0,568 0,567 0,571 0,573 0,568 0,563 0,563 0,565 0,566 Industrie: voedingsmiddelen 0,572 0,573 0,576 0,574 0,572 0,575 0,569 0,572 0,572 0,572 Industrie: overige 0,564 0,565 0,567 0,569 0,570 0,573 0,572 0,569 0,570 0,573 Drukkerijen en grafische bedrijven 0,566 0,570 0,570 0,572 0,574 0,575 0,573 0,567 0,569 0,574 DETAILHANDEL 0,564 0,565 0,566 0,566 0,568 0,569 0,566 0,565 0,566 0,567 Detailhandel excl. automobielsector 0,564 0,565 0,566 0,566 0,568 0,569 0,566 0,565 0,566 0,567 HORECA 0,555 0,552 0,553 0,555 0,553 0,555 0,551 0,548 0,556 0,559 Verschaffen van accommodatie 0,565 0,567 0,565 0,565 0,563 0,568 0,560 0,555 0,562 0,564 Eet- en drinkgelegenheden 0,553 0,550 0,551 0,553 0,552 0,554 0,550 0,547 0,556 0,559 GROOTHANDEL 0,557 0,559 0,561 0,562 0,565 0,567 0,565 0,562 0,564 0,566 Groothandel excl. automobielsector 0,557 0,559 0,561 0,562 0,565 0,567 0,565 0,562 0,564 0,566 AUTOMOBIEL 0,559 0,559 0,560 0,562 0,564 0,566 0,562 0,562 0,566 0,566 Automobielsector 0,559 0,559 0,560 0,562 0,564 0,566 0,562 0,562 0,566 0,566 TRANSPORT 0,569 0,571 0,571 0,570 0,573 0,576 0,573 0,569 0,570 0,573 Vervoer te land, te water en lucht 0,572 0,573 0,573 0,571 0,574 0,578 0,574 0,570 0,571 0,574 Vervoer logistiek 0,562 0,566 0,565 0,566 0,569 0,572 0,571 0,565 0,568 0,568 29

30 4. Andere financieel-economische gegevens van de Vlaamse KMO s Naast de verschillende financiële ratio s die in het vorige hoofdstuk nader werden bekeken, analyseren we in dit hoofdstuk een aantal andere parameters die eveneens belangrijk zijn voor de algemene gezondheid van de Vlaamse KMO s. We gaan met name dieper in op het aantal dagen leverancierskrediet, het aantal dagen klantenkrediet, de investeringen in materiële vaste activa, het bedrijfsresultaat, het aandeel verlieslatende bedrijven en het eigen vermogen. 4.1 Aantal dagen leverancierskrediet Het aantal dagen leverancierskrediet geeft weer hoeveel dagen een bedrijf kan wachten vooraleer het de rekeningen dient te vereffenen bij de leveranciers. Het is eigenlijk een vorm van kortlopend vreemd vermogen waarbij de leverancier krediet verleent aan een bedrijf. Het aantal dagen leverancierskrediet van de KMO s in België kent een structureel dalend verloop. Het aantal dagen leverancierskrediet zakt voor Belgische KMO s met 9 dagen, van 49 dagen in 2002 tot 40 dagen in De dalende trend in België manifesteert zich in alle regio s. In Brussel zakt het aantal dagen leverancierskrediet met 8 dagen, van 53 dagen tot 45 dagen. In Vlaanderen is er een daling met 9 dagen tot 39 dagen in In Wallonië is de daling het grootst met 10 dagen, tot 38 dagen in Grafiek 11: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen leverancierskrediet van KMO s in België per regio, Vlaanderen Brussel Wallonie Federaal De sectoren die over het meest aantal dagen leverancierskrediet beschikken zijn de sectoren banken & holdings (88 dagen), weg- & waterbouw (80 dagen) en de sector communicatie (72 dagen). De grootste toename in het aantal dagen leverancierskrediet zien we in de sectoren banken & holdings (+ 12 dagen), weg- & waterbouw (+8 dagen) en de voedingsindustrie (+3 dagen). Over een periode van 10 jaar blijkt dat de sectoren met de meeste dagen leverancierskrediet dezelfde zijn als in 2011, in het bijzonder de sectoren banken & holdings (86 dagen), weg- & waterbouw (74 dagen) en communicatie (70 dagen). De sectoren met het minst aantal dagen leverancierskrediet zijn de sectoren verschaffers van accommodatie (17 dagen), detailhandel (16 dagen) en eet- & drinkgelegenheden (16 dagen). De sectoren die het sterkst achteruitgaan op het vlak van het aantal dagen leverancierskrediet zijn de sectoren vervoer & logistiek (-9 dagen), kust, amusement & recreatie (-8 dagen), diensten aan personen (-8 dagen), gespecialiseerde bouwwerkzaamheden (-8 dagen) en overige industrie (-8 dagen). Gemiddeld over 10 jaar blijkt dat de sectoren verschaffers van accommodatie (17 dagen), detailhandel (16 dagen) en eet- & drinkgelegenheden (9 dagen) over het minst aantal dagen leverancierskrediet beschikken. 30

31 Tabel 19: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen leverancierskrediet van KMO s volgens sector in Vlaanderen, Sector DIENSTEN Financiële diensten: banken, holdings Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie: agro Industrie: voedingsmiddelen Industrie: overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl. automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl. automobielsector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek Aantal dagen klantenkrediet Het aantal dagen klantenkrediet geeft weer hoeveel dagen een klant kan wachten vooraleer zijn of haar rekeningen te betalen en is met andere woorden een vorm van kredietverlening aan de klant van het bedrijf. Het aantal dagen klantenkrediet kent een dalend verloop in alle gewesten. In 2002 bedraagt het aantal dagen klantenkrediet in Vlaanderen 51 dagen, terwijl dit in 2011 gezakt is tot 47 dagen. Ook in Brussel en Wallonië zakt het aantal dagen klantenkrediet tot respectievelijk 48 en 43 dagen in

32 Grafiek 12: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen klantenkrediet van KMO s in België per regio, Vlaanderen Brussel Wallonie Federaal De sectoren die in 2011 over het meeste aantal dagen klantenkrediet beschikken, zijn de banken & holdings (69 dagen), weg- & waterbouw (62 dagen) en vervoer & logistiek (59 dagen). Ten opzichte van 2002 blijkt dat enkel de sector bouw van gebouwen & ontwikkeling bouwprojecten (+ 2 dagen), de voedingsindustrie (+2 dagen) en de automobielsector (+1 dag) een stijging kennen van het aantal dagen klantenkrediet. Over een periode van 10 jaar beschikken de sectoren weg- & waterbouw (67 dagen), vervoer & logistiek (66 dagen) en maatschappelijke dienstverlening (65 dagen) gemiddeld over het hoogst aantal dagen klantenkrediet. De sectoren die in 2011 over het laagste aantal dagen klantenkrediet beschikken, zijn de sectoren IT (30 dagen), detailhandel (29 dagen) en eet- & drinkgelegenheden (23 dagen). Over de periode verliezen de sectoren gespecialiseerde bouw (-14 dagen), drukkerijen & grafische bedrijven (-15 dagen) en de weg- & waterbouw (-16 dagen) het meest aantal dagen klantenkrediet. Over de laatste 10 jaar zien we het laagste gemiddelde aantal dagen klantenkrediet bij de diensten aan personen (33 dagen), de detailhandel (31 dagen) en eet- & drinkgelegenheden (25 dagen). Tabel 20: Evolutie mediaanwaarde saldo aantal dagen klantenkrediet van KMO s volgens sector in Vlaanderen, Sector DIENSTEN Financiële diensten: banken, holdings Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie: agro

33 Sector Industrie: voedingsmiddelen Industrie: overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl. automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl. automobielsector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek Investeringen in materiële vaste activa De investeringen in materiële vaste activa zijn een graadmeter voor de financiële gezondheid van het bedrijf en het vertrouwen van de onderneming naar de toekomst. Enkel financieel gezonde bedrijven zijn in staat om substantiële investeringen door te voeren. De bedrijfsinvesteringen in KMO s kennen een volatiel verloop en geven aan dat bedrijven werken met investeringscyclussen. Opvallend zijn de pieken van de investeringen in 2005 en Deze pieken gelden vooral voor Brussel waar de volatiliteit zeer uitgesproken is. In Vlaanderen is deze volatiliteit er ook, maar veel minder sterk. De piek in 2005 bedraagt 135% en zakt in 2006 licht terug tot 131%. In Wallonië is het verloop nog anders. Zo is er geen piek in het investeringsvolume in In 2011 haalt het investeringsniveau van de Belgische KMO s een niveau van 169% ten opzichte van het referentiejaar Grafiek 13: Evolutie totaal volume KMO-investeringen in materiële vaste activa in België per regio (basis 2002 = 100), ,0% 450,0% 400,0% 350,0% 300,0% 250,0% 200,0% 150,0% 100,0% 50,0% 0,0% Vlaanderen 100,0% 102,0% 114,0% 135,0% 131,0% 147,0% 159,0% 153,0% 156,0% 173,0% Brussel 100,0% 115,0% 105,0% 437,0% 174,0% 214,0% 373,0% 176,0% 183,0% 195,0% Wallonie 100,0% 89,0% 100,0% 108,0% 116,0% 125,0% 140,0% 136,0% 132,0% 131,0% Federaal 100,0% 102,0% 109,0% 190,0% 137,0% 156,0% 198,0% 154,0% 156,0% 169,0% Naast de eigenlijke evolutie van de investeringsvolumes dienen we op te merken dat het gemiddelde aandeel van de gewesten in het totaal Belgisch investeringsvolume onderling sterk verschilt. Vlaanderen haalt tijdens de periode een gemiddeld aandeel van 57% van de investeringen. Voor Brussel is dit 26% en voor Wallonië is dit 17%. 33

34 Tabel 21: Evolutie aandeel van het totaal investeringsvolume in materiële vaste activa van KMO s in België per regio, Regio gemiddelde Vlaanderen 60% 60% 63% 43% 58% 57% 48% 60% 60% 61% 57% Brussel 20% 23% 19% 46% 25% 27% 38% 23% 23% 23% 26% Wallonië 20% 17% 18% 11% 17% 16% 14% 18% 17% 15% 17% Federaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% De sector met de hoogste mediaanwaarde voor investeringen in Vlaanderen in 2011 is de sector weg- & waterbouw met euro. Op de tweede plaats komt de sector vervoer via land, lucht & water met euro, gevolgd door de agro-industrie met euro. Ten opzichte van 2002 realiseert de maatschappelijke dienstverlening de grootste groei met een stijging van 88%. De sector agro-industrie groeit met 36%, de automobielsector met 34%. Gemiddeld over de laatste 10 jaar haalt de sector vervoer via weg, lucht en water het grootste investeringsvolume met euro, gevolgd door weg- & waterbouw ( euro) en de voedingsindustrie ( euro). De sectoren met de laagste investeringsvolumes in 2011 zijn de sectoren eet- & drinkgelegenheden ( euro), communicatie (9.717 euro) en de IT-sector (7.895 euro). De grootste dalingen van de investeringsvolumes ten opzichte van 2002 zien we bij de sectoren diensten aan personen (-15%), communicatie (-15%), vervoer via land, lucht en water (-29%) en drukkerijen & grafische bedrijven (-30%). Over de laatste 10 jaar halen de volgende sectoren gemiddeld de laagste investeringsvolumes: handelsbemiddeling ( euro), eet- & drinkgelegenheden (9.265 euro) en de IT-sector ( euro). Tabel 22: Evolutie mediaanwaarde KMO-investeringen in materiële vaste activa volgens sector in Vlaanderen, Sector DIENSTEN Financiële diensten: banken, holdings Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie: agro Industrie: voedingsmiddelen Industrie: overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl. automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl. automobielsector

35 Sector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek Bedrijfsresultaat en aandeel verlieslatende bedrijven Het bedrijfsresultaat is het verschil tussen de opbrengsten en de kosten van een onderneming en is een significante graadmeter voor de financiële gezondheid van een onderneming. De evolutie van het totaal volume van de bedrijfsresultaten van de KMO s evolueert algemeen positief over de periode Opvallend is de terugval van de bedrijfsresultaten zowel in 2003, 2004 als in Voor België komt het totaal volume aan bedrijfsresultaten neer op 150% ten opzichte van het basisjaar In Vlaanderen is dit 155%, Wallonië 173% en in Brussel 100%. Grafiek 14: Evolutie totaal volume KMO-bedrijfsresultaten in België per regio (basis 2002 = 100), ,0% 300,0% 250,0% 200,0% 150,0% 100,0% 50,0% 0,0% -50,0% -100,0% -150,0% Vlaanderen 100,0% 99,0% 93,0% 105,0% 125,0% 139,0% 153,0% 172,0% 173,0% 155,0% Brussel 100,0% -105,0% 61,0% 102,0% 142,0% 293,0% 203,0% 224,0% 255,0% 100,0% Wallonie 100,0% 101,0% 101,0% 119,0% 138,0% 141,0% 167,0% 183,0% 194,0% 173,0% Federaal 100,0% 69,0% 89,0% 107,0% 130,0% 162,0% 162,0% 181,0% 188,0% 150,0% De sector met de hoogste mediaanwaarde van het KMO-bedrijfsresultaat is de sector weg- & waterbouw met een mediaanwaarde van euro. Op de tweede plaats komt de sector banken & holdings met een mediaanwaarde van euro. Op de derde plaats staat de overige industrie met euro. De grootste stijging van het KMO-bedrijfsresultaat stellen we vast bij de maatschappelijke dienstverlening met 222%. Al moeten we hier wel opmerken dat het bedrag van jaar tot jaar sterk varieert. In 2002 haalt de sector een mediaan bedrijfsresultaat van euro. In 2011 is dit euro, maar het jaar daarvoor bijvoorbeeld maar 78 euro. De hoogste gemiddelde cijfers over een periode van 10 jaar zien we bij de sectoren weg- & waterbouw ( euro), banken & holdings ( euro) en de overige industrie ( euro). De drie sectoren met de laagste mediaanwaardes van het bedrijfsresultaat, de enige sectoren ook onder de grens van euro, zijn de diensten aan personen (4.859 euro), kunst, amusement & recreatie (4.820 euro) en eet- & drinkgelegenheden (3.573 euro). De grootste dalers over de periode zijn de sectoren vervoer over land, water & lucht (-14%) en verschaffers van accommodatie (-22%). De laagste gemiddelde cijfers over een periode van 10 jaar zien we bij de diensten aan personen (4.752 euro), vervoer over weg, lucht & water (4.332 euro) en de verschaffers van accommodatie (2.061 euro). 35

36 Als we het aandeel van verlieslatende bedrijven binnen de verschillende sectoren bekijken zien we dat de sectoren weg- & waterbouw (24,3%), gespecialiseerde bouwwerkzaamheden (25,7%) en de IT-sector (29%) het laagste aandeel verlieslatende bedrijven telt in Sectoren die op dit vlak het slechtst scoren zijn de sectoren horeca (44,6%), kunst, amusement & recreatie (41,8%) en diensten aan personen (41,5%). Tabel 23: Evolutie mediaanwaarde KMO-bedrijfsresultaat volgens sector in Vlaanderen, Sector Aandeel verlieslatend DIENSTEN ,5% Financiële diensten: banken, holdings ,5% Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen ,7% Zakelijke diensten ,5% Immobiliën ,0% Communicatie ,8% IT ,0% Handelsbemiddeling ,1% Diensten aan personen ,5% Maatschappelijke dienstverlening ,7% Kunst, amusement en recreatie ,8% BOUW ,6% Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten ,0% Weg- en waterbouw ,3% Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden ,7% INDUSTRIE ,4% Industrie: agro ,9% Industrie: voedingsmiddelen ,3% Industrie: overige ,0% Drukkerijen en grafische bedrijven ,7% DETAILHANDEL ,0% Detailhandel excl. automobielsector ,0% HORECA ,6% Verschaffen van accommodatie ,6% Eet- en drinkgelegenheden ,3% GROOTHANDEL ,1% Groothandel excl. automobielsector ,1% AUTOMOBIEL ,2% Automobielsector ,2% TRANSPORT ,8% Vervoer te land, te water en lucht ,8% Vervoer logistiek ,7% 4.5 Eigen vermogen Het eigen vermogen geeft de eigen financiële basis van de onderneming weer. Het eigen vermogen neemt toe wanneer de onderneming opbrengsten genereert, maar neemt af in geval van een negatief resultaat of uitkering van dividenden. In België kunnen we voor alle regio s een algemeen stijgende trend van de mediaanwaarde van het eigen vermogen van KMO s vaststellen tot In 2009 en 2010 zakt de mediaanwaarde van het eigen vermogen van de KMO s lichtjes om in 2011 opnieuw te stijgen tot een niveau van euro. In Vlaanderen bedraagt de mediaanwaarde van het eigen vermogen van de KMO s euro. In Brussel is mediaanwaarde van het eigen vermogen gelijk aan euro en in Wallonië euro. 36

37 Grafiek 15: Evolutie mediaanwaarde eigen vermogen van de KMO s in België per regio, Vlaanderen ,0% ,1% ,6% ,1% 113,4% ,7% ,6% ,1% ,9% 130,0% ,1% ,9% Vlaanderen Brussel ,0% ,6% ,0% ,0% 102,5% ,7% ,3% ,0% ,5% 104,7% 104,9% ,5% Brussel Wallonie ,0% ,0% ,0% ,4% 109,6% ,7% ,6% ,1% ,4% 122,5% 122,5% ,8% Wallonie Federaal ,0% ,4% ,2% ,5% 112,2% ,5% ,6% ,6% ,3% 126,1% 126,0% ,3% Federaal De hoogste mediaanwaarden van het eigen vermogen bij KMO s zien we bij de banken & holdings ( euro), de overige industrie ( euro) en de groothandel ( euro). De groothandel is eveneens de sector met de grootste toename van de mediaanwaarde over de periode met 58%. Daarna volgen de banken & holdings (+47%) en de automobielsector (+42%). Gemiddeld over de periode blijkt dat de hoogste mediaanwaarde van het eigen vermogen zich situeert bij de banken & holdings met euro, gevolgd door de overige industrie ( euro) en de weg- & waterbouw ( euro). De sectoren met de laagste mediaanwaarden van het eigen vermogen zijn de eet- & drinkgelegenheden ( euro), de diensten aan personen ( euro) en de sector kunst, amusement & recreatie ( euro). De grootste daling van de mediaanwaarde van het eigen vermogen ten opzichte van 2002 zien we bij de sector diensten aan personen (-9%), de weg- & waterbouw (-4%) en de maatschappelijke dienstverlening (-2%). Over de laatste 10 jaar blijkt dat de sector eet- & drinkgelegenheden de laagste niveaus van eigen vermogen haalt ( euro), gevolgd door de diensten aan personen ( euro) en de sector kunst, amusement & recreatie ( euro). Tabel 24: Evolutie mediaanwaarde eigen vermogen van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, Sector DIENSTEN Financiële diensten: banken, holdings Financiële diensten: Verzekeringen, pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst, amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie: agro Industrie: voedingsmiddelen

38 Sector Industrie: overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl. automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl. automobielsector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek

39 5. Multiscore van de Vlaamse KMO De multiscore geeft een indicatie van de kans op faling en het perspectief op groeipotentieel van een KMO (vennootschappen en eenmanszaken). Per sector kan een beeld opgemaakt worden met een overzicht van het percentage bedrijven dat zich in een bepaalde risicoklasse bevindt gedurende de periode We onderscheiden hierbij drie risicoklassen. De eerste klasse heeft een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel (score tussen 0 en 19), de tweede klasse heeft een matig risico op faling en een matig groeipotentieel (score tussen 20 en 49) en de derde klasse heeft weinig risico op een faillissement en een ruim groeipotentieel (score tussen 50 en 100). Als we het overzicht maken van het aandeel KMO s binnen een bepaald risicoprofiel, zien we dat 16,5% van de KMO s in België een groot risico op faling en een beperkt groeipotentieel hebben. In Vlaanderen zit 15,0% van de KMO s in de groep met een hoog risicoprofiel. In Wallonië is dit 16,8%. In Brussel ligt het cijfer voor 2011 beduidend hoger met 26,5%. Wanneer we de groep van bedrijven bekijken die binnen de groep met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel vallen, zien we dat 71,4% van de Vlaamse KMO s hieronder vallen. In Brussel is dit een stuk lager met een cijfer van 57,5%, in Wallonië is dit 72,3%. Tabel 25: Aandeel KMO s volgens risicoprofiel in België per regio, Vlaanderen 10,2% 2,6% 2,2% 5,5% 3,5% 4,6% 24,6% 12,9% 26,1% 6,9% 0,8% Brussel 18,9% 4,1% 3,5% 7,2% 4,0% 4,8% 25,2% 10,1% 18,1% 3,6% 0,6% Wallonië 12,2% 2,5% 2,0% 4,2% 3,0% 3,8% 26,3% 11,6% 29,0% 4,9% 0,4% België 11,6% 2,7% 2,2% 5,2% 3,3% 4,3% 25,6% 12,4% 26,3% 5,8% 0,7% Tabel 26 geeft de evolutie weer van het aandeel van KMO s in dienstensectoren volgens risicoklasse in Vlaanderen. Het aantal bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel blijft gedurende de periode min of meer stabiel rond 70%. Het aandeel bedrijven met een groot risico op faling en een beperkt groeipotentieel komt in 2011 uit op 15,3%, beduidend minder dan de voorgaande jaren was in die zin een dieptepunt met ruim een vijfde van de KMO s die een hoog risicoprofiel kenden. Daartegenover staat dat het aandeel van bedrijven in dienstensectoren met een matig risico op faling en een matig groeipotentieel toeneemt van 11,2% in 2002 tot 15,2% in Tabel 26: Evolutie percentage KMO s dienstensector algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,9% 20,3% 19,7% 17,3% 17,3% 17,0% 16,4% 16,4% 16,1% 15,3% DIENSTEN score ,2% 11,6% 11,6% 12,0% 12,0% 12,5% 13,1% 13,7% 14,6% 15,2% score ,8% 68,1% 68,8% 70,6% 70,7% 70,5% 70,4% 69,8% 69,3% 69,4% Tabel 27 geeft een detailoverzicht van de KMO s actief in dienstensectoren in Vlaanderen volgens risicoklasse. De sectoren met het grootste aandeel bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel zijn de diensten aan bedrijven (85,2%), kunst, amusement & recreatie (73,9%) en de zakelijke diensten (71,1%). De sector immobiliën (57,6%) telt de minste bedrijven in de groep met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel. De sectoren met het grootste aandeel bedrijven met een groot risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel zijn de sectoren handelsbemiddeling (20%) en maatschappelijke dienstverlening (21,5%). 39

40 Tabel 27: Evolutie percentage KMO s dienstensectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,3% 24,1% 22,3% 16,9% 15,7% 18,0% 16,4% 16,8% 16,6% 16,4% Fin. Dienst.: banken, holdings score ,3% 23,2% 18,4% 21,6% 25,5% 21,8% 20,9% 25,5% 24,3% 22,9% score ,4% 52,7% 59,3% 61,6% 58,8% 60,2% 62,8% 57,6% 59,1% 60,7% Fin. Dienst.: Verzek., pensioen-fondsen score ,8% 21,7% 19,5% 17,2% 18,2% 15,6% 16,6% 16,7% 17,5% 16,6% score ,3% 19,3% 17,7% 18,3% 18,1% 19,1% 19,9% 21,0% 20,4% 21,2% score ,9% 59,0% 62,8% 64,4% 63,6% 65,3% 63,5% 62,3% 62,2% 62,1% score ,8% 21,3% 20,5% 18,1% 18,3% 18,3% 16,9% 16,6% 16,2% 15,1% Zakelijke diensten score ,9% 11,0% 10,8% 11,3% 11,0% 11,5% 12,3% 12,4% 13,2% 13,9% score ,3% 67,7% 68,8% 70,6% 70,7% 70,1% 70,8% 71,0% 70,6% 71,1% score ,0% 24,2% 23,3% 19,4% 18,7% 18,1% 17,8% 18,3% 18,0% 17,2% Immobiliën score ,5% 21,0% 21,1% 21,8% 21,7% 22,2% 22,9% 23,6% 24,6% 25,2% score ,5% 54,8% 55,6% 58,8% 59,5% 59,7% 59,4% 58,1% 57,4% 57,6% score ,2% 22,4% 20,7% 19,4% 18,5% 18,7% 19,1% 18,2% 19,5% 18,6% Communicatie score ,0% 13,3% 12,3% 11,7% 11,8% 14,0% 15,9% 17,4% 18,0% 18,6% score ,8% 64,3% 67,0% 68,9% 69,7% 67,3% 65,1% 64,4% 62,5% 62,8% score ,8% 21,9% 21,6% 18,8% 19,2% 17,7% 17,0% 16,6% 16,4% 16,1% IT score ,9% 12,2% 11,7% 12,0% 11,8% 11,7% 12,4% 13,0% 14,4% 15,2% score ,3% 65,9% 66,7% 69,2% 69,0% 70,7% 70,6% 70,3% 69,2% 68,8% score ,1% 24,3% 23,3% 21,0% 22,6% 21,3% 20,8% 21,6% 20,7% 20,0% Handels-bemiddeling score ,2% 9,2% 9,3% 9,9% 10,2% 11,2% 12,0% 12,9% 14,1% 15,3% score ,7% 66,5% 67,4% 69,2% 67,2% 67,5% 67,1% 65,5% 65,2% 64,7% score ,0% 12,0% 12,1% 11,2% 11,8% 11,3% 11,4% 11,2% 10,8% 10,4% Diensten aan personen score ,8% 3,6% 3,6% 3,8% 3,6% 3,6% 3,6% 3,9% 4,1% 4,4% score ,2% 84,4% 84,3% 85,1% 84,6% 85,1% 85,0% 84,8% 85,0% 85,2% score ,1% 28,9% 22,8% 23,6% 9,5% 19,1% 19,0% 18,5% 16,0% 21,5% Maatsch. Dienst-verlening score ,4% 11,6% 9,3% 8,5% 6,3% 10,6% 11,0% 11,7% 13,5% 12,6% score ,5% 59,5% 67,9% 67,8% 84,2% 70,3% 70,0% 69,8% 70,4% 65,9% Kunst, amusement en recreatie score ,1% 19,1% 18,8% 17,0% 15,5% 16,9% 16,4% 16,3% 16,3% 15,3% score ,1% 8,7% 8,6% 8,7% 6,5% 8,9% 9,3% 9,9% 10,5% 10,8% score ,7% 72,2% 72,6% 74,3% 78,0% 74,3% 74,4% 73,8% 73,2% 73,9% In de bouwsector blijkt dat 73,7% van de KMO s behoort tot de groep met weinig risico op een faillissement en een ruim groeipotentieel. Dit cijfer blijft over de volledige periode vrij stabiel. In 2008 was de situatie het meest positief met een aandeel van 74,7% van de bouwbedrijven met weinig risico op een faillissement en een ruim groeipotentieel. 13,7% van de Vlaamse bouwbedrijven behoort tot de categorie van bedrijven met een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel. Dit is het laagste cijfer gedurende de periode Tabel 28: Evolutie percentage KMO s bouwsectoren algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,9% 17,2% 16,1% 14,9% 16,4% 15,0% 14,0% 14,2% 14,0% 13,7% BOUW score ,1% 11,1% 10,3% 11,0% 10,8% 10,9% 11,4% 11,8% 12,3% 12,6% score ,0% 71,8% 73,6% 74,1% 72,7% 74,1% 74,7% 74,0% 73,8% 73,7% 40

41 Wanneer we het detail van de bouwsector bekijken stellen we vast dat de subsectoren weg- & waterbouw en gespecialiseerde bouwwerkzaamheden beduidend beter scoren in vergelijking met de subsector bouw van gebouwen & ontwikkeling van bouwprojecten. De eerste twee subsectoren halen binnen de categorie van bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel een aandeel van om en beide 76%. De subsector bouw van gebouwen & ontwikkeling van bouwprojecten haalt echter maar een aandeel van 61% binnen de categorie van bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel. Tabel 29: Evolutie percentage KMO s bouwsectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten score ,1% 21,6% 20,4% 18,3% 21,0% 18,7% 18,8% 19,8% 19,6% 19,6% score ,7% 17,5% 15,7% 17,1% 16,8% 17,7% 18,4% 19,6% 19,4% 19,2% score ,2% 60,9% 63,9% 64,7% 62,2% 63,7% 62,8% 60,6% 61,0% 61,2% score ,3% 17,5% 15,6% 13,9% 21,7% 15,3% 12,4% 12,5% 11,8% 12,1% Weg- en waterbouw score ,7% 9,2% 8,7% 11,1% 9,3% 9,8% 10,4% 10,1% 11,7% 11,8% score ,0% 73,3% 75,7% 75,1% 69,0% 74,8% 77,2% 77,4% 76,5% 76,1% Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden score ,7% 16,0% 15,1% 14,0% 14,9% 14,0% 12,8% 12,9% 12,7% 12,3% score ,4% 9,5% 9,0% 9,5% 9,3% 9,3% 9,7% 10,0% 10,6% 11,1% score ,9% 74,5% 76,0% 76,5% 75,8% 76,7% 77,5% 77,1% 76,7% 76,6% Binnen de industrie blijkt dat het aandeel van bedrijven binnen de categorie met weinig kans op faling en een ruim groeipotentieel redelijk stabiel blijft rond de 80%. Het aandeel binnen de categorie met een matig risico op faling en een matig groeipotentieel neemt wel lichtjes toe van 7% in 2002 tot 9,2% in Het aandeel bedrijven met een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel zakt met 1 procentpunt van 12,1% in 2002 tot 11,1% in Tabel 30: Evolutie percentage KMO s industriële sectoren algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,1% 12,7% 12,0% 11,0% 14,2% 11,7% 11,6% 11,6% 11,7% 11,1% INDUSTRIE score ,0% 7,0% 6,8% 7,4% 7,3% 7,5% 8,0% 8,6% 8,8% 9,2% score ,0% 80,3% 81,2% 81,6% 78,5% 80,8% 80,4% 79,8% 79,5% 79,7% Tabel 31 geeft het detail weer van de industriële subsectoren volgens hun risicoklasse. Opvallend is dat de agro-industrie merkelijk betere cijfers haalt in vergelijking met de andere industriële sectoren. Het aandeel bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel ligt er op 87,7% in 2011, waar de andere subsectoren een aandeel halen dat schommelt tussen 70,4% en 72,1%. Tabel 31: Evolutie percentage KMO s industriële sectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,7% 8,7% 8,2% 7,6% 12,1% 8,7% 8,8% 8,5% 8,2% 7,5% Industrie: agro score ,8% 3,0% 3,0% 3,3% 3,1% 3,5% 3,9% 4,4% 4,5% 4,8% score ,5% 88,3% 88,8% 89,1% 84,8% 87,8% 87,2% 87,1% 87,3% 87,7% score ,6% 16,1% 14,9% 13,7% 16,8% 15,2% 14,9% 15,9% 15,2% 15,4% Industrie: voedingsmiddelen score ,3% 10,1% 10,1% 10,4% 11,1% 11,5% 12,2% 12,9% 12,1% 12,5% score ,2% 73,8% 75,0% 75,9% 72,1% 73,3% 72,8% 71,2% 72,8% 72,1% score ,1% 19,0% 17,9% 16,1% 17,2% 15,7% 15,0% 15,2% 15,9% 14,9% Industrie: overige score ,4% 13,9% 13,0% 14,0% 13,6% 13,4% 13,5% 13,9% 14,3% 14,7% score ,5% 67,1% 69,1% 69,9% 69,2% 70,9% 71,4% 70,9% 69,9% 70,4% 41

42 Sector Score Drukkerijen en grafische bedrijven score ,3% 19,5% 18,3% 15,7% 16,0% 14,0% 14,2% 14,5% 16,0% 15,7% score ,0% 11,5% 10,3% 10,5% 10,7% 9,9% 10,8% 11,9% 12,6% 12,2% score ,6% 69,0% 71,4% 73,7% 73,3% 76,1% 75,0% 73,6% 71,5% 72,1% De detailhandel haalt een aandeel van 72% binnen de categorie bedrijven met weinig kans op faling en een ruim groeipotentieel. Een cijfer dat min of meer stabiel blijft gedurende de volledige periode van 2002 tot Het aandeel bedrijven dat tot de groep met een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel behoort, neemt af van 18,4% in 2002 tot 17% in Het aandeel bedrijven binnen de categorie met en matig risico op faling en matig groeipotentieel stijgt van 8,7% in 2002 tot 11% in Tabel 32: Evolutie percentage KMO s detailhandel volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,4% 17,6% 17,7% 16,6% 18,3% 17,2% 17,4% 17,6% 17,3% 17,0% DETAILHANDEL score ,7% 8,7% 8,5% 9,2% 9,1% 9,7% 10,2% 11,0% 10,8% 11,0% score ,9% 73,7% 73,8% 74,2% 72,6% 73,2% 72,4% 71,4% 71,9% 72,0% Tabel 33 geeft het overzicht van het aandeel horecazaken in Vlaanderen volgens risicoklasse. Het aandeel horecazaken dat een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel heeft, daalt van 26,5% in 2002 tot 23,6% in Het aandeel bedrijven met een matig risico op faling en een matig groeipotentieel stijgt over dezelfde periode van 10,1% tot 12,8%. Het aandeel bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel blijft stabiel op ongeveer 63% Tabel 33: Evolutie percentage KMO s horeca algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,5% 26,0% 25,9% 24,2% 25,4% 24,4% 24,5% 24,9% 24,7% 23,6% HORECA score ,1% 10,3% 10,2% 11,6% 10,4% 11,8% 11,8% 12,5% 12,8% 12,8% score ,5% 63,7% 63,9% 64,2% 64,2% 63,8% 63,7% 62,7% 62,5% 63,7% Binnen de horeca valt op dat de verschaffers van accommodatie een stevige inhaalbeweging hebben gemaakt over de periode In 2002 is het aandeel bedrijven met een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel nog 29%. In 2011 is het cijfer gedaald tot 22,1%. Het aandeel bedrijven met weinig risico op faillissement en een ruim groeipotentieel stijgt van 56,4% in 2002 tot 66% in De cijfers van de subgroep eet- & drinkgelegenheden blijven veel stabieler. Gedurende de hele periode haalt de subgroep binnen de categorie bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel een aandeel van om en beide 63%. Tabel 34: Evolutie percentage KMO s horeca in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,0% 27,4% 26,7% 22,7% 23,6% 21,6% 21,5% 22,8% 23,0% 22,1% Verschaffen van accommodatie score ,7% 14,2% 13,1% 14,8% 12,8% 14,6% 13,8% 14,4% 13,5% 11,9% score ,4% 58,4% 60,1% 62,5% 63,5% 63,8% 64,7% 62,7% 63,5% 66,0% score ,3% 25,9% 25,9% 24,3% 25,5% 24,6% 24,7% 25,0% 24,8% 23,7% Eet- en drinkgelegenheden score ,9% 10,1% 10,0% 11,4% 10,3% 11,6% 11,7% 12,3% 12,7% 12,8% score ,8% 64,0% 64,1% 64,3% 64,2% 63,8% 63,7% 62,7% 62,4% 63,5% In de sector groothandel behoort 57,3% van de bedrijven tot de groep met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel. Het aandeel bedrijven met een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel daalt van 24,3% tot 21,4%. 42

43 Tabel 35: Evolutie percentage KMO s groothandel volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,3% 23,8% 23,5% 21,8% 22,6% 21,3% 21,4% 22,0% 22,1% 21,4% GROOTHANDEL score ,5% 19,8% 18,2% 20,0% 20,4% 20,1% 20,9% 21,2% 20,8% 21,2% score ,2% 56,4% 58,3% 58,2% 57,0% 58,6% 57,6% 56,8% 57,1% 57,3% Het aandeel bedrijven binnen de automobielsector met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel bedraagt in %. Een lichte stijging ten opzichte van 2002 toen het aandeel 68,3% bedroeg. Het aandeel bedrijven met een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel daalt van 17,8% in 2002 tot 15,6% in Tabel 36: Evolutie percentage KMO s automobiel volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,8% 17,6% 17,6% 16,4% 17,4% 16,0% 16,2% 16,4% 15,9% 15,6% AUTOMOBIEL score ,9% 13,1% 12,1% 13,4% 13,2% 13,3% 13,9% 14,2% 14,1% 13,4% score ,3% 69,3% 70,3% 70,2% 69,4% 70,7% 69,9% 69,4% 70,0% 71,0% Binnen de transportsector komt het aandeel van bedrijven met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel in 2011 uit op 62,7%. In 2007 en 2008 haalde de sector de beste scores met een aandeel van 65,3% van de bedrijven binnen de categorie met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel. Het aantal KMO s met een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel daalt van 22,5% in 2002 tot 20,8% in Tabel 37: Evolutie percentage KMO s transportsector algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score score ,5% 22,7% 21,7% 20,4% 21,4% 20,1% 19,7% 20,6% 21,4% 20,8% TRANSPORT score ,9% 13,6% 13,2% 14,6% 14,8% 14,7% 14,9% 15,6% 16,7% 16,5% score ,7% 63,7% 65,1% 65,0% 63,8% 65,3% 65,3% 63,8% 61,9% 62,7% Binnen de subsector vervoer via land, water & lucht behoort 64% van de KMO s tot de categorie bedrijven met weinig kans op faling en een ruim groeipotentieel. De bedrijven in de subsector vervoer & logistiek doen het iets minder goed met een aandeel van 60,7% binnen de categorie met weinig kans op faling. Tabel 38: Evolutie percentage KMO s transportsectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Sector Score Vervoer te land, te water en lucht score ,7% 20,4% 19,5% 18,9% 20,1% 18,5% 18,0% 18,7% 19,9% 19,3% score ,4% 14,0% 13,4% 14,5% 14,8% 14,7% 15,0% 15,8% 17,1% 16,8% score ,9% 65,5% 67,1% 66,6% 65,1% 66,8% 67,1% 65,5% 63,0% 63,9% score ,7% 26,7% 25,5% 23,1% 23,6% 22,7% 22,7% 23,8% 24,0% 23,4% Vervoer logistiek score ,9% 12,9% 12,8% 14,7% 14,6% 14,7% 14,9% 15,1% 16,1% 15,9% score ,4% 60,4% 61,6% 62,2% 61,7% 62,6% 62,4% 61,0% 60,0% 60,7% 43

44 6. Gezondheid van de populairste starterssectoren De sectoren die in 2011 de meeste startende bedrijven registreerden waren de overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer & bedrijfsvoering, overige detailhandel, computerconsultancy activiteiten, cafés & bars en schoonheidsverzorging. In het kader van dit rapport hebben we een aantal (financiële) parameters op een rij gezet om de gezondheid van deze populaire starterssectoren weer te geven. De cijfers geven de situatie weer voor 2011 voor deze bedrijven in Vlaanderen die tot de sector behoren en die aan onze definitie van een KMO voldoen. De sector overige adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer & bedrijfsvoering is de sector die het grootste aantal starters kende in Het aandeel bedrijven dat verlieslatend is in de sector komt neer op een derde. De productiviteit scoort het hoogst van de 5 populaire sectoren met een niveau van 225%. Ook de rendabiliteit scoort behoorlijk goed met 11,6% en komt daarmee op een tweede plaats. Als we de gegevens van de multiscore bekijken blijkt dat de sector een relatief laag aandeel bedrijven telt met weinig kans op een faillissement en een ruim groeipotentieel (57,2%), ten opzichte van de andere populaire starterssectoren. De sector overige detailhandel scoort met 41% relatief slecht inzake het aandeel verlieslatende bedrijven. De productiviteit haalt een niveau van 181,7%, wat de middenmoot is in vergelijking met de andere sectoren. De rendabiliteit ligt met 6,6% eerder aan de lage kant. De liquiditeit en schuldgraad komen respectievelijk uit op 1,11 en 79. De graad van financiële onafhankelijkheid komt uit op 20,4%. Op het vlak van de multiscore scoort de sector niet slecht met 77,5% van de ondernemingen die tot de categorie van bedrijven met weinig kans op faling en een ruim groeipotentieel behoren. Met een kwart van de bedrijven die verlieslatend zijn, scoort de sector van computerconsultancy het best van de 5 populaire sectoren. Ook de rendabiliteit (21,4%), de liquiditeit (1,56) en de graad van financiële onafhankelijkheid (39,1%) zijn het hoogst van de starterssectoren. Op het vlak van de multiscore zet de sector een redelijke prestatie neer met 68% van de bedrijven die weinig risico op een faillissement hebben en een ruim groeipotentieel kennen. 14% van de bedrijven in de sector hebben een hoog risico op faling, 18% heeft een matig risico op faling. De sector cafés en bars haalt het op een na hoogste aandeel (46,5%) van verlieslatende bedrijven. De productiviteit ligt er op een niveau van 154%. De liquiditeit is kleiner dan 1 met een waarde van 0,83, het op twee na slechtste cijfer. De schuldgraad doet het relatief slecht met een waarde van 79. De rendabiliteit ligt eerder aan de lage kant met een niveau van 6,6%. Met 22% van de bedrijven die een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel kennen, scoort de sector het slechtst van de starterssectoren. De sector schoonheidsverzorging scoort het slechtst van de populaire sectoren op het vlak van het aandeel verlieslatende bedrijven (47%), de rendabiliteit (6,5%), de liquiditeit (0,72) en de graad van financiële onafhankelijkheid (12,1%). Ook op het vlak van de multiscore scoort de sector zeer goed. 88% van de bedrijven in de sector hebben weinig kans op faling en een ruim groeipotentieel. Slechts 9% van de bedrijven in de sector hebben een verhoogd risico op faling en 2,5% heeft een matig risico op faling. Het grote verschil tussen de resultaten op het vlak van de afzonderlijke financiële parameters en de multiscore moet gezocht worden in het feit dat de sector wordt gekenmerkt door het grote aantal eenmanszaken. Binnen deze sector vertonen de kleine eenmanszaken een beduidend lager risicoprofiel dan de meestal grotere bedrijven met vennootschapsvorm. Deze zijn wel opgenomen in de multiscore, terwijl de financiële parameters enkel beschikbaar zijn voor deze bedrijven die een jaarrekening indienen. 44

45 Tabel 39: Financieel-economische parameters en multiscore voor 2011 (mediaan) van top 5 KMO-starterssectoren in Vlaanderen aandeel verlieslatend productiviteit rendabiliteit liquiditeit solvabiliteit graad financiële onafhankelijkheid multiscore score 0-19 score score Overige adviesbureaus 29,1% 224,8% 11,6% 1, ,6% 16,0% 26,7% 57,2% Overige detailhandel 40,9% 181,7% 6,6% 1, ,4% 17,7% 4,8% 77,5% Computerconsultancyactiviteiten 25,2% 152,9% 21,4% 1, ,1% 13,8% 18,0% 68,3% Cafés en bars 46,5% 153,7% 6,6% 0, ,6% 22,1% 11,8% 66,0% Schoonheidsverzorging 47,1% 184,5% 6,5% 0, ,1% 9,3% 2,4% 88,3% 45

46 7. Conclusie Deze vijfde editie van het KMO-Rapport Vlaanderen geeft een overzicht van de financieel-economische gezondheid van de Vlaamse KMO s van 2002 tot De cijfers in dit rapport werden afgesloten op 20 november Op dat ogenblik waren 98% van de jaarrekeningen van 2011 beschikbaar. We baseren ons hiervoor op drie pijlers, namelijk financiële ratio s en de eraan gekoppelde FiTo -score, andere financieeleconomische gegevens en de multiscore. Daarnaast bekijken we ook hoe het gesteld is met de financiële gezondheid van de 5 belangrijkste starterssectoren voor Vlaanderen. In 2011 waren in Vlaanderen in totaal KMO s actief, waarvan KMO-vennootschappen en eenmanszaken. Vlaanderen telt 57% van de KMO-vennootschappen van België, waarvan bijna de helft jonger is dan 10 jaar. De belangrijkste juridische vorm in Vlaanderen is met voorsprong de eenmanszaak, al daalt het belang er van tot 49% in 2011 ten opzichte van 57% in Over de periode 2002 tot 2011 blijkt dat het aandeel van de KMO-vennootschappen in elk gewest aan belang wint en dat het aandeel van de eenmanszaken overal structureel daalt. Financiële ratio s van de Vlaamse KMO-vennootschappen (FiTo -meter) De verschillende financiële indicatoren geven aan dat er in 2011 een stabilisering optreedt ten opzichte van de situatie in De productiviteit, solvabiliteit en financiële onafhankelijkheid blijven op hetzelfde niveau als in De nettorendabiliteit en dekking van het vreemd vermogen door de cash flow stijgen zeer beperkt. De liquiditeit zakt lichtjes. De voorgaande jaren waren wel duidelijke evoluties te zien en 2009 waren duidelijk moeilijkere jaren voor de KMO-populatie bracht beterschap, maar deze positieve evolutie kan onvoldoende doorgetrokken worden naar De productiviteit van de KMO-vennootschappen wordt gemeten aan de hand van de toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten. In 2011 blijft de productiviteit op hetzelfde niveau als in 2010 en dus ook onder het niveau van De mediaanwaarde van de productiviteit komt uit op een niveau van 175% in Vlaanderen. In Brussel en Wallonië komt het cijfer uit op respectievelijk 147% en 164%. De hoogste productiviteitscijfers zien we in de dienstensectoren met op kop de immobiliën. Ook de agro-industrie en de sector kunst, amusement & recreatie scoren zeer goed op het vlak van productiviteit. De sectoren verzekeringen en immobiliën slagen er in de grootste productiviteitsgroei te realiseren over de periode De sectoren die het grootste productiviteitsverlies laten optekenen zijn de banken & holdings en de verschaffers van accommodatie. De laagste productiviteitsniveaus vinden we in de IT-sector en maatschappelijke dienstverlening. De nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen, een waardemeter voor het rendement van de geïnvesteerde middelen, stijgt voor het tweede jaar op rij in alle regio s. Vanaf 2002 konden we een onafgebroken stijging waarnemen tot 2007 om dan 2 jaar op rij een daling te laten optekenen. In 2010 en 2011 herstelt de rendabiliteit opnieuw maar blijft deze onder het niveau van In Vlaanderen komt de mediaanwaarde van de nettorendabiliteit van het eigen vermogen op 8,8% in De hoogste nettorendabiliteit vinden we in de sectoren IT en gespecialiseerde bouwwerken. De laagste rendabiliteitcijfers worden gerealiseerd door de agro-industrie en bij de verschaffers van accommodatie De schuldgraad van een onderneming geeft weer in welke mate de onderneming beroep doet op externe financiering. Hoe hoger de schuldgraad, hoe minder eigen middelen (buffer) en hoe minder solvabel een onderneming algemeen beschouwd wordt. De indicator kent een dalende tendens over de periode Nadien stabiliseert het cijfer doet het opnieuw iets beter in vergelijking met De mediaanwaarde van de schuldgraad komt voor Vlaanderen op een niveau van 67%. In Brussel en Wallonië is dit cijfer respectievelijk 71,1% en 70,9%. In Vlaanderen vinden we de zwakste solvabiliteitscijfers in de sectoren horeca, detailhandel en de transportsector. De beste solvabiliteitscijfers zien we in de sectoren banken & holdings, verzekeringen & pensioenfondsen en de IT-sector. De graad van financiële onafhankelijkheid geeft weer in welke mate een onderneming zich meer met eigen vermogen en dus minder met vreemd vermogen financiert. Het cijfer stijgt van 2000 tot In 2010 daalt het cijfer voor België licht ten opzichte van 2009, om in 2011 opnieuw licht toe te nemen. In Vlaanderen bedraagt de mediaanwaarde in ,4%. De hoogste graad van financiële onafhankelijkheid constateren we in de sectoren banken & holdings, verzekeringen & pensioen- 46

47 fondsen en de IT-sector. Relatief lage cijfers vinden we in de sectoren maatschappelijke dienstverlening, de agro-industrie en de eet- & drinkgelegenheden. De dekkingsgraad van het vreemd vermogen door de cashflow, een maat voor de schuldaflossingscapaciteit van een KMOvennootschap, stijgt onafgebroken tijdens de periode In 2008 en 2009 daalt de indicator om de daaropvolgende twee jaar opnieuw een inhaalbeweging in te zetten. Toch zitten we nog niet op het pre-crisisniveau. Alle regio s kennen een gelijkaardige evolutie. De dekking van het vreemd vermogen door de cashflow is het hoogst in de sectoren weg- & waterbouw, IT, vervoer over land, lucht en water. De dekkingsgraad is het laagst in de sectoren maatschappelijke dienstverlening, groothandel en bouw van gebouwen & ontwikkeling bouwprojecten. De liquiditeit geeft weer in welke mate een onderneming in staat is om haar schulden op korte termijn terug te betalen. De liquiditeitspositie van de KMO-vennootschappen kent een positieve evolutie tot In 2008 en 2009 is een stabilisering van het cijfer op te merken om in 2010 en 2011 licht te dalen. In 2011 bedraagt het liquiditeitscijfer voor Vlaanderen 1,29, voor Brussel 1,22 en voor Wallonië 1,22. De sectoren die het best scoren qua liquiditeit zijn de sectoren IT, weg- & waterbouw en de gespecialiseerde bouwwerken. De laagste liquiditeitscijfers vinden we bij de verschaffers van accommodatie, eet- & drinkgelegenheden en diensten aan personen. Door een logittransformatie toe te passen op 8 verschillende financiële ratio s kunnen we de FiTo -meter samenstellen, die de verschillende parameters in 1 cijfer integreert. De mediaanwaarde van de FiTo -meter stijgt van 2002 tot Daarna daalt de FiTo -meter twee jaar op rij om zich dan in 2010 en 2011 opnieuw te herstellen. De evolutie is gelijkaardig in de verschillende regio s. De best presterende sectoren in 2011 zijn de sectoren IT en de financiële diensten. De sector immobiliën eindigt op de derde plaats. De slechtst presterende sectoren zijn de verschaffers van accommodatie, maatschappelijke dienstverlening en eet- & drinkgelegenheden. Tabel 40: Rangschikking van de Vlaamse KMO s volgens sector op basis van de FiTo -score, 2002 en 2011 Sector score 2002 rang 2002 score 2011 rang 2011 evolutie rang DIENSTEN 0, , Financiële diensten: banken, holdings 0, , Financiële diensten: Verzek., pensioenf. 0, , Zakelijke diensten 0, , Immobiliën 0, , Communicatie 0, , IT 0, , Handelsbemiddeling 0, , Diensten aan personen 0, , Maatschappelijke dienstverlening 0, , Kunst,amusement en recreatie 0, , BOUW 0, , Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 0, , Weg- en waterbouw 0, , Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 0, , INDUSTRIE 0, , Industrie : agro 0, , Industrie : voedingsmiddelen 0, , Industrie : overige 0, , Drukkerijen en grafische bedrijven 0, , DETAILHANDEL 0, , Detailhandel excl.automobielsector 0, , HORECA 0, , Verschaffen van accommodatie 0, , Eet- en drinkgelegenheden 0, , GROOTHANDEL 0, , Groothandel excl.automobielsector 0, ,

48 Sector score 2002 rang 2002 score 2011 rang 2011 evolutie rang AUTOMOBIEL 0, , Automobielsector 0, , TRANSPORT 0, , Vervoer te land, te water en lucht 0, , Vervoer logistiek 0, , Andere financieel-economische gegevens Naast de parameters voor de FiTo -score gingen we eveneens de evolutie na van een aantal andere financieel-economische gegevens. De eerste parameter is het aantal dagen leverancierskrediet. De mediaanwaarde van deze parameter kent een dalend verloop in alle regio s. In Vlaanderen daalt het aantal dagen leverancierskrediet van 48 dagen in 2002 tot nog 39 dagen in De sectoren die over het meest aantal dagen leverancierskrediet beschikken, zijn de sectoren banken & holdings, weg- & waterbouw en de sector communicatie. Een tweede parameter is het aantal dagen klantenkrediet. Deze parameter kent eveneens een dalend verloop in alle gewesten. In Vlaanderen zakt de mediaanwaarde van het aantal dagen klantenkrediet van 51 dagen in 2002 tot 47 dagen in Het hoogste aantal dagen klantenkrediet vinden we bij de sectoren banken & holdings, weg- & waterbouw en vervoer & logistiek. De investeringen van de KMO-vennootschappen in materiële vaste activa kennen een volatiel verloop vooral in Brussel en geven aan dat bedrijven werken met investeringscyclussen. We merkten op dat het gemiddelde aandeel van Vlaanderen in het totaal Belgisch investeringsvolume 57% bedraagt. Brussel haalt gemiddeld 26% en Wallonië 17%. De sectoren in Vlaanderen die de hoogste investeringen (mediaan) uitvoeren zijn de sectoren weg- & waterbouw, vervoer via land, lucht & water en de agro-industrie. De sectoren met de laagste volumes aan investeringen (mediaan) zijn de sectoren eet- & drinkgelegenheden, communicatie en de IT. Het bedrijfsresultaat van de KMO-vennootschappen evolueert algemeen positief gedurende de periode , met 2003 als uitschieter. Opvallend is de terugval van de bedrijfsresultaten zowel in 2003, 2004 als in Voor België komt het totaal volume aan bedrijfsresultaten neer op 150% ten opzichte van het basisjaar In Vlaanderen is dit 155%. De sectoren met de laagste bedrijfsresultaten zijn de sectoren diensten aan personen, kunst, amusement & recreatie en eet- & drinkgelegenheden. De sectoren met de hoogste niveaus van bedrijfsresultaten zijn de sectoren weg- & waterbouw, banken & holdings en overige industrie Het eigen vermogen van de KMO-vennootschappen kent een ononderbroken stijging tot In de daaropvolgende 2 jaar zakt de mediaanwaarde van het eigen vermogen licht om in 2011 opnieuw te stijgen, zij het eerder beperkt. De hoogste mediaanwaarden van het eigen vermogen van KMO s zien we in de sectoren banken & holdings, overige industrie en de groothandel. De laagste mediaanwaarden zien we in de sectoren eet- & drinkgelegenheden, diensten aan personen en de sector kunst, amusement & recreatie. Multiscore van de Vlaamse KMO s De multiscore geeft een indicatie van de kans op faling en het groeipotentieel van een KMO. Uit de analyse bleek dat 16,5% van de KMO s in België een groot risico op faling hebben en een beperkt groeipotentieel. In Brussel ligt dit beduidend hoger met 26,5%. In Vlaanderen zit 15% van de KMO s in de groep met een hoog risicoprofiel. In Wallonië is dit 16,8%. Wanneer we de groep van bedrijven bekijken die binnen de groep met weinig risico op faling en een ruim groeipotentieel vallen, zien we dat 71,4% van de Vlaamse KMO s hieronder vallen. In Brussel is dit een stuk lager met een cijfer van 57,5%, in Wallonië is dit 72,3%. De gedetailleerde gegevens per sector voor Vlaanderen tonen dat de sector horeca zowel in 2002 als in 2011 het grootste aantal KMO s (23,6%) telde met een verhoogd risico op een faillissement en een beperkt groeipotentieel. Op de tweede plaats staat de sector vervoer en logistiek met 23,4%. De derde plaats wordt ingenomen door de sector maatschappelijke dienstverlening met een percentage van 21,5%. De sectoren waar een beperkt aantal KMO s terug te vinden is in het profiel met een verhoogd risico op faillissement en een beperkt groeipotentieel zijn de sectoren agro-industrie (7,5%), diensten aan personen (10,4%) en weg- & waterbouw (12,1%). 48

49 Tabel 41: Rangschikking van de Vlaamse KMO s volgens sector op basis van het verhoogd risicoprofiel en beperkt groeipotentieel (multiscore), Sector score 2002 rang 2002 score 2011 rang 2011 evolutie rang DIENSTEN 19,9% 5 15,3% 3-2 Financiële diensten: banken, holdings 25,3% 20 16,4% 12-8 Financiële diensten: Verzek., pensioenf. 21,8% 15 16,6% 13-2 Zakelijke diensten 20,8% 12 15,1% 6-6 Immobiliën 24,0% 17 17,2% 15-2 Communicatie 22,2% 16 18,6% 16 0 IT 20,8% 13 16,1% 11-2 Handelsbemiddeling 24,1% 18 20,0% 19 1 Diensten aan personen 12,0% 2 10,4% 2 0 Maatschappelijke dienstverlening 26,1% 22 21,5% 21-1 Kunst,amusement en recreatie 19,1% 9 15,3% 7-2 BOUW 16,9% 2 13,7% 2 0 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 21,1% 14 19,6% 18 4 Weg- en waterbouw 18,3% 6 12,1% 3-3 Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 15,7% 3 12,3% 4 1 INDUSTRIE 12,1% 1 11,1% 1 0 Industrie : agro 7,7% 1 7,5% 1 0 Industrie : voedingsmiddelen 16,6% 4 15,4% 8 4 Industrie : overige 19,1% 10 14,9% 5-5 Drukkerijen en grafische bedrijven 18,3% 7 15,7% 10 3 DETAILHANDEL 18,4% 5 17,0% 5 0 Detailhandel excl.automobielsector 18,4% 8 17,0% 14 6 HORECA 26,5% 8 23,6% 8 0 Verschaffen van accommodatie 29,0% 24 22,1% 22-2 Eet- en drinkgelegenheden 26,3% 23 23,7% 24 1 GROOTHANDEL 24,3% 7 21,4% 7 0 Groothandel excl.automobielsector 24,3% 19 21,4% 20 1 AUTOMOBIEL 17,8% 3 15,6% 4 1 Automobielsector 17,8% 5 15,6% 9 4 TRANSPORT 22,5% 6 20,8% 6 0 Vervoer te land, te water en lucht 20,7% 11 19,3% 17 6 Vervoer logistiek 25,7% 21 23,4% 23 2 Alle sectoren slagen er om het percentage bedrijven dat binnen de categorie met een verhoogd risico op faling en een beperkt groeipotentieel valt, te verlagen. De sectoren die hierbij de grootste vooruitgang boeken zijn de sectoren banken & holdings, verschaffers van accommodatie, immobiliën en de sector weg- & waterbouw. Gezondheid van de populairste starterssectoren In deze vijfde editie hebben we eveneens beknopt de gezondheid van de 5 sectoren bekeken die de meeste startende bedrijven lieten registreren in Het betrof de sectoren overige adviesbureaus op het vlak van bedrijfsbeheer & bedrijfsvoering, overige detailhandel, computerconsultancy activiteiten, cafés & bars en schoonheidsverzorging. De sector overige adviesbureaus op het gebeid van bedrijfsbeheer & bedrijfsvoering is de sector die het grootste aantal starters kende in De sector scoorde zeer goed in vergelijking met de andere starterssectoren op het vlak van productiviteit, rendabiliteit, liquiditeit en graad van financiële onafhankelijkheid. Op het vlak van de multiscore scoort de sector wel relatief laag binnen de categorie van bedrijven met weinig kans op een faillissement en een ruim groeipotentieel. 49

50 De sector overige detailhandel scoort eerder gemiddeld op de financiële parameters en heeft ook een aandeel van 41% verlieslatende bedrijven. Op basis van de multiscore scoort de sector dan weer wel vrij goed met een aandeel van 77,5% van de bedrijven binnen de categorie met weinig kans op faling en een ruim groeipotentieel. De sector computerconsultancy heeft het laagste aandeel verlieslatende bedrijven in vergelijking met de andere starterssectoren. De rendabiliteit scoort het best met 21,4% en ook de liquiditeit en graad van financiële onafhankelijkheid ligt het hoogst in deze sector. De sector cafés & bars scoort gemiddeld het slechtst van de starterssectoren. 46,5% van de bedrijven is verlieslatend, de productiviteit en liquiditeit is telkens het op een na laagste cijfer. De sector scoort ook het slechts op vlak van de multiscore binnen de categorie bedrijven met een verhoogd risico op faillissement en beperkt groeipotentieel. De sector scoort wel relatief goed op het vlak van financiële onafhankelijkheid. De sector schoonheidsverzorging scoort het slechtst op het vlak van aandeel verlieslatende bedrijven, rendabiliteit, liquiditeit en de graad van financiële onafhankelijkheid. Op het vlak van de multiscore zet de sector dan weer de beste prestaties neer in vergelijking met de andere starterssectoren. 50

51 Lijst van afkortingen BTW BVBA Div. Comm. en Coöp. Venn. EBVBA FiTo KBO KMO NV RSZ VOF VZW belasting op de toegevoegde waarde besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid diverse commanditaire en coöperatieve vennootschappen eenpersoons besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid financiële toestand Kruispuntbank voor ondernemingen kleine en middelgrote onderneming naamloze vennootschap Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid vennootschap onder firma vereniging zonder winstoogmerk Lijst van tabellen en grafieken Tabellen Tabel 1: Evolutie aantal KMO s volgens gewest, Tabel 2: Evolutie aantal KMO-vennootschappen volgens gewest, Tabel 3: Evolutie aantal eenmanszaken volgens gewest, Tabel 4: Aandeel van KMO-vennootschappen volgens leeftijdscategorie en gewest, 2011 Tabel 5: Aandeel van eenmanszaken volgens leeftijdscategorie en gewest, 2011 Tabel 6: Evolutie KMO s in Vlaanderen volgens juridische vorm, Tabel 7: Evolutie KMO s in Brussel volgens juridische vorm, Tabel 8: Evolutie KMO s in Wallonië volgens juridische vorm, Tabel 9: Evolutie KMO s in Vlaanderen volgens tewerkstellingsklassen, Tabel 10: Evolutie KMO s in Brussel volgens tewerkstellingsklassen, Tabel 11: Evolutie KMO s in Wallonië volgens tewerkstellingsklassen, Tabel 12: Evolutie bruto toegevoegde waarde / personeelskosten van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Tabel 13: Evolutie Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen (%) van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Tabel 14: Evolutie solvabiliteitscijfer van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Tabel 15: Evolutie van graad financiële onafhankelijkheid (%) van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Tabel 16: Evolutie dekkingsgraad vreemd vermogen door cashflow (%) van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Tabel 17: Evolutie liquiditeit van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, (mediaan) Tabel 18: Evolutie mediaanwaarde FiTo -meter van de KMO s volgens sector in Vlaanderen,

52 Tabel 19: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen leverancierskrediet van KMO s volgens sector in Vlaanderen, Tabel 20: Evolutie mediaanwaarde saldo aantal dagen klantenkrediet van KMO s volgens sector in Vlaanderen, Tabel 21: Evolutie aandeel van het totaal investeringsvolume in materiële vaste activa van KMO s in België per regio, Tabel 22: Evolutie mediaanwaarde KMO-investeringen in materiële vaste activa volgens sector in Vlaanderen, Tabel 23: Evolutie mediaanwaarde KMO-bedrijfsresultaat volgens sector in Vlaanderen, Tabel 24: Evolutie mediaanwaarde eigen vermogen van de KMO s volgens sector in Vlaanderen, Tabel 25: Aandeel KMO s volgens risicoprofiel in België per regio, 2011 Tabel 26: Evolutie percentage KMO s dienstensector algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 27: Evolutie percentage KMO s dienstensectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 28: Evolutie percentage KMO s bouwsectoren algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 29: Evolutie percentage KMO s bouwsectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 30: Evolutie percentage KMO s industriële sectoren algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 31: Evolutie percentage KMO s industriële sectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 32: Evolutie percentage KMO s detailhandel volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 33: Evolutie percentage KMO s horeca algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 34: Evolutie percentage KMO s horeca in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 35: Evolutie percentage KMO s groothandel volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 36: Evolutie percentage KMO s automobiel volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 37: Evolutie percentage KMO s transportsector algemeen volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 38: Evolutie percentage KMO s transportsectoren in detail volgens risicoklasse in Vlaanderen, Tabel 39: Financieel-economische parameters en multiscore voor 2011 (mediaan) van top 5 KMO-starterssectoren in Vlaanderen Tabel 40: Rangschikking van de Vlaamse KMO s volgens sector op basis van de FiTo -score, 2002 en 2011 Tabel 41: Rangschikking van de Vlaamse KMO s volgens sector op basis van het verhoogd risicoprofiel en beperkt groeipotentieel (multiscore), Grafieken Grafiek 1: Aantal KMO s in Vlaanderen volgens sector, 2011 Grafiek 2: Aantal KMO s in Brussel volgens sector, 2011 Grafiek 3: Aantal KMO s in Wallonië volgens sector, 2011 Grafiek 4: Evolutie bruto toegevoegde waarde / personeelskosten (%) van de KMO s in België per regio, (mediaan) Grafiek 5: Evolutie nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen van KMO s in België per regio, (mediaan) Grafiek 6: Evolutie solvabiliteit van KMO s in België per regio, (mediaan) Grafiek 7: Evolutie graad financiële onafhankelijkheid (%) van de KMO s in België per regio, (mediaan) Grafiek 8: Evolutie dekking vreemd vermogen door de cashflow (%) van KMO s in België per regio, (mediaan) Grafiek 9: Evolutie liquiditeit van KMO s in België per regio, (mediaan) Grafiek 10: Evolutie mediaanwaarde FiTo -meter van KMO s in België per regio, Grafiek 11: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen leverancierskrediet van KMO s in België per regio,

53 Grafiek 12: Evolutie mediaanwaarde aantal dagen klantenkrediet van KMO s in België per regio, Grafiek 13: Evolutie totaal volume KMO-investeringen in materiële vaste activa in België per regio (basis 2002 = 100), Grafiek 14: Evolutie totaal volume KMO-bedrijfsresultaten in België per regio (basis 2002 = 100), Grafiek 15: Evolutie mediaanwaarde eigen vermogen van de KMO s in België per regio, Bijlagen 53

54 Bijlage 1: Sectorindeling UNIZO UNIZO CODE SECTORALE INDELING NACEBELGROEPEN (NACE-4 indeling) 01 DIENSTEN Financiële diensten : banken, holdings Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 0103 Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Menselijke gezondheidszorg Maatschappelijke dienstverlening Kunst,amusement en recreatie BOUW 0201 Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw INDUSTRIE Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden 0301 Industrie : agro 0302 Industrie : voedingsmiddelen Industrie : overige Drukkerijen en grafische bedrijven

55 UNIZO CODE SECTORALE INDELING NACEBELGROEPEN (NACE-4 indeling) 04 DETAILHANDEL HORECA Detailhandel excl. automobielsector Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL 0601 Groothandel excl. automobielsector AUTOMOBIEL 0701 Automobielsector TRANSPORT 0801 Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek VRIJE BEROEPEN 0901 Medische beroepen Juridische beroepen Economische beroepen Bouwtechnische beroepen ANDERE/NIET GEKEND 1001 Andere Onbekend NACE code niet gekend 55

56 Bijlage 2: Overzicht aantallen KMO s per sector Sector VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL DIENSTEN Financiële diensten : banken, holdings Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst,amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie : agro Industrie : voedingsmiddelen Industrie : overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl.automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl.automobielsector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek OVERIGE/VRIJE BEROEPEN/ONBEKEND Opm.: De cijfers met betrekking tot de vrije beroepen zijn nog niet voldoende stabiel om een meerjarige evolutie weer te kunnen geven, en worden daarom bij de overige activiteiten ingedeeld 56 vervolg

57 Sector VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL VL BXL WAL DIENSTEN Financiële diensten : banken, holdings Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Zakelijke diensten Immobiliën Communicatie IT Handelsbemiddeling Diensten aan personen Maatschappelijke dienstverlening Kunst,amusement en recreatie BOUW Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Weg- en waterbouw Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden INDUSTRIE Industrie : agro Industrie : voedingsmiddelen Industrie : overige Drukkerijen en grafische bedrijven DETAILHANDEL Detailhandel excl.automobielsector HORECA Verschaffen van accommodatie Eet- en drinkgelegenheden GROOTHANDEL Groothandel excl.automobielsector AUTOMOBIEL Automobielsector TRANSPORT Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek OVERIGE/VRIJE BEROEPEN/ONBEKEND Opm.: De cijfers met betrekking tot de vrije beroepen zijn nog niet voldoende stabiel om een meerjarige evolutie weer te kunnen geven, en worden daarom bij de overige activiteiten ingedeeld 57

58 Bijlage 3: Provinciale fiches 58

59 PROVINCIE West-Vlaanderen West-Vlaanderen Verdeling rechtsvorm per leeftijdscategorie, 2011 NV BVBA EVBA CVBA CV/ CVOA COMV COMA E(ESV) VOF LV EENMANSZAAK OVERIGE TOTAAL verdeling in % 0-4 jaar ,0% 5-9 jaar ,7% jaar ,2% jaar ,0% jaar ,1% jaar ,7% +50 jaar ,4% TOTAAL % 9,6% 24,5% 4,3% 0,6% 0,5% 1,8% 0,4% 0,0% 1,7% 0,3% 55,1% 1,2% 100,0% Gezondheid van de KMO populatie in West-Vlaanderen Verdeling KMO's West-Vlaanderen in risicogroepen, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 73,25% 72,87% 72,00% 72,00% 72,74% 73,99% 73,69% 74,00% 74,01% 73,43% 73,72% 75,01% GEZOND GEMIDDELD GEVAAR 30% 20% 9,64% 10,31% 10,63% 10,56% 10,33% 11,21% 11,29% 11,30% 11,67% 12,27% 12,38% 12,15% 10% 17,11% 16,82% 17,37% 17,45% 16,93% 14,80% 15,02% 14,71% 14,32% 14,30% 13,89% 12,84% 0% ,585 Evolutie FITO-score KMO's WEST-VLAANDEREN 0,58 0,575 0,57 0,565 West-Vlaanderen België Vlaanderen 0,56 0,

60 Verdeling en evolutie per UNIZO sector West-Vlaanderen Aandeel KMO's in West-Vlaanderen volgens sector, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TRANSPORT AUTOMOBIEL GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL INDUSTRIE BOUW DIENSTEN Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Detailhandel excl.automobielsector Industrie : agro Zakelijke diensten Immobiliën Eet- en drinkgelegenheden Diensten aan personen Groothandel excl.automobielsector Industrie : overige Automobielsector Handelsbemiddeling Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten IT Kunst,amusement en recreatie Vervoer te land, te water en lucht Industrie : voedingsmiddelen Verschaffen van accommodatie Drukkerijen en grafische bedrijven Vervoer logistiek Communicatie Weg- en waterbouw Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Financiële diensten : banken, holdings Maatschappelijke dienstverlening

61 West-Vlaanderen Eigen vermogen Bedrijfsresultaat ,66% 14,0% ,5% ,0% 12,75% 12,5% ,78% ,59% 37,0% 36,5% 36,0% 35,5% 35,0% 34,5% 34,0% 33,5% 33,0% 32,5% ,0% ,0% negatief eigen vermogen (%) mediaan Vlaamse mediaan negatief resultaat (%) vlaamse mediaan mediaan Omzet Bruto Toegevoegde Waarde vs Personeelskost 186,97 179,52 183,4 175, mediaan vlaanderen mediaan vlaanderen 67, , , , ,5 Solvabiliteit 66,8 66,99 65,6 65, mediaan Vlaanderen Rentabiliteit eigen vermogen na belastingen 9,73 9,04 8,8 7, mediaan Vlaanderen 61

62 Boekjaar 2011 Financiële ratio's Mediaan Bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen Solvabiliteit Dekking vreemd Graad van financiële vermogen door Liquiditeit onafhankelijkheid cashflow FITO-meter Aantal dagen klantenkrediet West-Vlaanderen Investeringen in Aantal dagen materiële vaste Bedrijfsresultaat leverancierskrediet activa DIENSTEN 201,84 7,6 65,4 35,1 13,7 1,13 0, Financiële diensten : banken, holdings 220 5,3 49,2 50,8 10,2 1,35 0, Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 225 9,8 59,8 39,6 18,0 1,44 0, Zakelijke diensten 191 7,7 67,9 32,5 15,8 1,17 0, Immobiliën 242 6,5 62,1 38,2 11,5 1,09 0, Communicatie 178 7,4 63,2 36,0 16,1 1,29 0, IT ,7 62,9 37,1 21,4 1,35 0, Handelsbemiddeling 199 9,3 66,9 33,3 12,6 1,23 0, Diensten aan personen 157 6,6 77,9 22,1 14,8 0,89 0, Maatschappelijke dienstverlening ,9 68,6 27,8 14,6 1,19 0, Kunst,amusement en recreatie 164 4,7 77,4 22,8 14,7 0,81 0, BOUW 156,66 9,75 66,56 33,47 18,48 1,45 0, Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 155 6,0 68,0 32,4 10,8 1,41 0, Weg- en waterbouw 167 7,4 63,3 35,9 24,2 1,56 0, Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden ,7 66,2 33,8 21,8 1,47 0, INDUSTRIE 233,09 6,81 68,09 31,98 14,68 1,31 0, Industrie : agro 184 4,6 81,8 18,2 11,2 0,96 0, Industrie : voedingsmiddelen 163 8,1 69,3 30,7 19,0 1,20 0, Industrie : overige 177 7,1 62,3 37,8 15,6 1,50 0, Drukkerijen en grafische bedrijven 186 6,7 73,5 26,5 14,0 1,24 0, DETAILHANDEL 186,38 7,72 73,09 27,28 12,35 1,29 0, Detailhandel excl.automobielsector 168 7,7 73,1 27,3 12,4 1,29 0, HORECA 202,55 6, ,48 14,83 0,66 0, Verschaffen van accommodatie 161 3,9 72,4 27,6 12,6 0,59 0, Eet- en drinkgelegenheden 190 7,4 85,7 14,4 15,4 0,67 0, GROOTHANDEL 190,13 7,48 66,81 33,27 11,85 1,4 0, Groothandel excl.automobielsector 190 7,5 66,8 33,3 11,9 1,40 0, AUTOMOBIEL 189,69 8,15 66,68 33,38 11,47 1,45 0, Automobielsector 159 8,2 66,7 33,4 11,5 1,45 0, TRANSPORT 156,97 6,34 68,95 31,08 23,53 1,21 0, Vervoer te land, te water en lucht 176 6,5 69,3 30,7 24,4 1,22 0, Vervoer logistiek 217 6,0 67,9 32,1 16,7 1,17 0, Eigen vermogen 62

63 PROVINCIE Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Verdeling rechtsvorm per leeftijdscategorie, 2011 NV BVBA EVBA CVBA CV/ CVOA COMV COMA E(ESV) VOF LV EENMANSZAAK OVERIGE TOTAAL verdeling in % 0-4 jaar ,7% 5-9 jaar ,9% jaar ,1% jaar ,3% jaar ,5% jaar ,3% +50 jaar ,3% TOTAAL % 8,9% 26,6% 4,6% 0,8% 0,5% 2,4% 0,4% 0,0% 2,2% 0,2% 51,9% 1,4% 100,0% Gezondheid van de KMO populatie in Oost-Vlaanderen Verdeling KMO's Oost-Vlaanderen in risicogroepen, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 72,15% 71,51% 70,71% 70,44% 71,33% 72,52% 72,59% 72,80% 72,70% 72,31% 72,50% 73,70% GEZOND GEMIDDELD GEVAAR 30% 20% 9,88% 10,57% 11,00% 11,28% 10,93% 11,78% 11,83% 11,86% 12,41% 12,75% 13,18% 13,19% 10% 0% 17,97% 17,92% 18,29% 18,28% 17,74% 15,70% 15,57% 15,35% 14,89% 14,95% 14,32% 13,11% ,585 Evolutie FITO-score KMO's OOST-VLAANDEREN 0,58 0,575 0,57 0,565 OOST-VLAANDEREN België Vlaanderen 0,56 0,

64 Verdeling en evolutie per UNIZO sector Oost-Vlaanderen Aandeel KMO's in Oost-Vlaanderen volgens sector, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TRANSPORT AUTOMOBIEL GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL INDUSTRIE BOUW DIENSTEN Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Detailhandel excl.automobielsector Zakelijke diensten Immobiliën Industrie : agro Diensten aan personen Eet- en drinkgelegenheden Groothandel excl.automobielsector Industrie : overige IT Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Automobielsector Kunst,amusement en recreatie Handelsbemiddeling Vervoer te land, te water en lucht Industrie : voedingsmiddelen Drukkerijen en grafische bedrijven Vervoer logistiek Communicatie Weg- en waterbouw Verschaffen van accommodatie Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Financiële diensten : banken, holdings Maatschappelijke dienstverlening

65 Oost-Vlaanderen Eigen vermogen Bedrijfsresultaat ,5% ,99% 13,0% 12,86% ,5% ,87% 33,23% ,0% 36,5% 36,0% 35,5% 35,0% 34,5% 34,0% 33,5% 33,0% 32,5% 32,0% 31,5% negatief eigen vermogen (%) mediaan Vlaamse mediaan negatief resultaat (%) mediaan vlaamse mediaan Omzet Bruto Toegevoegde Waarde vs Personeelskost 185,67 179,52 180,66 175, mediaan vlaanderen mediaan vlaanderen 67, , ,5 66,8 65,59 Solvabiliteit 66,99 65, Rentabiliteit eigen vermogen na belastingen 9,95 9,73 9,01 8, , mediaan Vlaanderen mediaan Vlaanderen 65

66 Boekjaar 2011 Financiële ratio's Mediaan Bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen Solvabiliteit Graad van Dekking vreemd financiële vermogen door Liquiditeit onafhankelijkheid cashflow FITO-meter Aantal dagen klantenkrediet Aantal dagen leverancierskrediet Investeringen in materiële vaste activa Oost-Vlaanderen Bedrijfsresultaat DIENSTEN 193,52 9,9 65,8 34,4 15,2 1,21 0, Financiële diensten : banken, holdings 208 6,0 52,5 46,2 12,0 1,32 0, Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen ,3 56,3 43,6 20,3 1,42 0, Zakelijke diensten 181 8,7 68,0 32,1 15,9 1,20 0, Immobiliën 263 9,4 64,3 35,9 13,1 1,12 0, Communicatie 155 9,6 72,3 27,7 15,0 1,22 0, IT ,3 57,2 43,0 25,4 1,60 0, Handelsbemiddeling 207 9,4 67,6 32,4 12,4 1,34 0, Diensten aan personen 159 9,0 76,0 23,5 15,4 1,02 0, Maatschappelijke dienstverlening 207 7,9 74,8 18,1 7,8 0,63 0, Kunst,amusement en recreatie 161 5,1 74,1 25,9 12,1 0,98 0, BOUW 157,17 10,05 65,72 34,43 19,2 1,45 0, Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 163 6,8 65,5 34,7 12,0 1,41 0, Weg- en waterbouw ,4 65,9 33,9 23,0 1,41 0, Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden ,8 65,7 34,4 21,5 1,47 0, INDUSTRIE 233,32 6,84 67,16 33,09 14,43 1,34 0, Industrie : agro 179 4,5 77,4 22,5 10,6 1,08 0, Industrie : voedingsmiddelen 156 7,2 72,4 27,6 15,5 1,06 0, Industrie : overige 174 7,4 63,2 37,3 14,8 1,47 0, Drukkerijen en grafische bedrijven 179 6,6 66,3 33,4 18,1 1,39 0, DETAILHANDEL 178,92 7,59 73,2 26,89 11,91 1,28 0, Detailhandel excl.automobielsector 160 7,6 73,2 26,9 11,9 1,28 0, HORECA 180,79 6,94 85,08 15,12 14,26 0,74 0, Verschaffen van accommodatie 159 3,9 80,4 18,3 10,5 0,60 0, Eet- en drinkgelegenheden 181 7,6 85,5 14,8 14,5 0,74 0, GROOTHANDEL 180,84 7,15 67,88 32,44 10,75 1,43 0, Groothandel excl.automobielsector 173 7,2 67,9 32,4 10,8 1,43 0, AUTOMOBIEL 172,91 8,21 70,87 29,13 11,36 1,37 0, Automobielsector 159 8,2 70,9 29,1 11,4 1,37 0, TRANSPORT 155,56 7,89 69,65 30,49 22,05 1,2 0, Vervoer te land, te water en lucht 177 7,3 70,0 30,1 24,5 1,21 0, Vervoer logistiek 230 9,3 68,2 31,8 13,6 1,17 0, Eigen vermogen 66

67 PROVINCIE Antwerpen Antwerpen Verdeling rechtsvorm per leeftijdscategorie, 2011 NV BVBA EVBA CVBA CV/ CVOA COMV COMA E(ESV) VOF LV EENMANSZAAK OVERIGE TOTAAL verdeling in % 0-4 jaar ,8% 5-9 jaar ,1% jaar ,1% jaar ,1% jaar ,1% jaar ,9% +50 jaar ,0% TOTAAL % 11,2% 34,3% 4,7% 0,8% 0,7% 3,3% 0,4% 0,0% 1,8% 0,2% 39,9% 2,6% 100,0% Gezondheid van de KMO populatie in Antwerpen Verdeling KMO's Antwerpen in risicogroepen, % 90% 80% 70% 62,18% 60,93% 60,54% 60,64% 62,87% 64,19% 64,53% 65,05% 64,88% 64,12% 63,95% 65,60% 60% GEZOND 50% GEMIDDELD 40% 30% 12,82% 13,61% 13,96% 13,98% 13,29% 14,24% 14,25% 14,23% 14,72% 15,42% 15,64% 15,55% GEVAAR 20% 10% 0% 25,01% 25,46% 25,50% 25,38% 23,84% 21,57% 21,23% 20,71% 20,40% 20,46% 20,40% 18,86% ,585 Evolutie FITO-score KMO's ANTWERPEN 0,58 0,575 0,57 0,565 Antwerpen België Vlaanderen 0,56 0,

68 Verdeling en evolutie per UNIZO sector Antwerpen Aandeel KMO's in Antwerpen volgens sector, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TRANSPORT AUTOMOBIEL GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL INDUSTRIE BOUW DIENSTEN Detailhandel excl.automobielsector Immobiliën Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Zakelijke diensten Groothandel excl.automobielsector Eet- en drinkgelegenheden Diensten aan personen IT Industrie : overige Industrie : agro Kunst,amusement en recreatie Automobielsector Handelsbemiddeling Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Vervoer te land, te water en lucht Vervoer logistiek Communicatie Drukkerijen en grafische bedrijven Industrie : voedingsmiddelen Weg- en waterbouw Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Verschaffen van accommodatie Financiële diensten : banken, holdings Maatschappelijke dienstverlening

69 Antwerpen Eigen vermogen Bedrijfsresultaat ,5% ,0% ,41% 17,5% 17,0% 16,78% 16,5% ,06% ,69% 39,5% 39,0% 38,5% 38,0% 37,5% 37,0% 36,5% 36,0% 35,5% ,0% ,0% negatief eigen vermogen (%) mediaan Vlaamse mediaan negatief resultaat (%) mediaan vlaamse mediaan Omzet Bruto Toegevoegde Waarde vs Personeelskost 179,52 171,91 175,01 166, mediaan vlaanderen mediaan vlaanderen Solvabiliteit 69,44 69,68 66,8 66, Rentabiliteit eigen vermogen na belastingen 9,73 9,04 8,8 7, mediaan Vlaanderen mediaan Vlaanderen 69

70 Boekjaar 2011 Financiële ratio's Mediaan Bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na Solvabiliteit belastingen Graad van financiële onafhankelijkheid Dekking vreemd vermogen door cashflow Liquiditeit FITO-meter Aantal dagen klantenkrediet Aantal dagen leverancierskrediet Investeringen in materiële vaste activa Bedrijfsresultaat Antwerpen DIENSTEN 166,98 9,9 68,9 31,5 13,5 1,20 0, Financiële diensten : banken, holdings 193 5,6 53,6 46,4 14,2 1,37 0, Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 167 9,5 61,5 38,5 18,2 1,50 0, Zakelijke diensten 159 8,8 70,4 29,9 14,6 1,19 0, Immobiliën 212 9,5 67,4 33,2 11,6 1,15 0, Communicatie 152 9,9 72,8 26,7 12,6 1,22 0, IT ,9 63,2 37,0 20,6 1,48 0, Handelsbemiddeling 162 9,7 74,8 25,5 10,3 1,23 0, Diensten aan personen 141 8,2 80,5 19,6 14,4 0,91 0, Maatschappelijke dienstverlening 214 8,5 91,4 6,3 0,8 0,79 0, Kunst,amusement en recreatie 156 7,9 75,2 25,7 14,3 1,05 0, BOUW 142,13 10,51 68,2 31,96 18,2 1,41 0, Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 163 7,1 72,3 27,9 8,7 1,29 0, Weg- en waterbouw ,0 64,3 35,3 22,4 1,46 0, Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden ,1 66,9 33,2 21,2 1,45 0, INDUSTRIE 230,7 7,5 72,27 27,97 13,06 1,24 0, Industrie : agro 157 5,2 79,0 21,0 10,2 1,02 0, Industrie : voedingsmiddelen 151 6,2 74,8 25,2 15,7 1,08 0, Industrie : overige 161 8,3 69,4 31,1 12,9 1,35 0, Drukkerijen en grafische bedrijven 164 6,9 67,4 32,6 16,1 1,27 0, DETAILHANDEL 164,33 7,85 75,8 24,29 10,83 1,26 0, Detailhandel excl.automobielsector 144 7,9 75,8 24,3 10,8 1,26 0, HORECA 164,95 7,24 83,97 16,4 14,24 0,74 0, Verschaffen van accommodatie 142 4,4 80,9 19,2 10,5 0,56 0, Eet- en drinkgelegenheden 171 8,0 84,3 16,2 14,6 0,74 0, GROOTHANDEL 171,11 7,14 75,55 24,7 6,59 1,3 0, Groothandel excl.automobielsector 167 7,1 75,6 24,7 6,6 1,30 0, AUTOMOBIEL 166,55 8,34 72,24 28,21 9,85 1,3 0, Automobielsector 149 8,3 72,2 28,2 9,9 1,30 0, TRANSPORT 150,04 8,07 72,75 27,57 15,43 1,21 0, Vervoer te land, te water en lucht 145 7,1 71,5 28,7 19,7 1,19 0, Vervoer logistiek 209 9,0 74,1 26,1 9,8 1,23 0, Eigen vermogen 70

71 PROVINCIE Limburg Limburg Verdeling rechtsvorm per leeftijdscategorie, 2011 NV BVBA EVBA CVBA CV/ CVOA COMV COMA E(ESV) VOF LV EENMANSZAAK OVERIGE TOTAAL verdeling in % 0-4 jaar ,5% 5-9 jaar ,5% jaar ,9% jaar ,1% jaar ,0% jaar ,1% +50 jaar ,9% TOTAAL % 9,9% 26,4% 5,4% 0,6% 0,6% 1,6% 0,2% 0,2% 2,2% 0,4% 51,1% 1,7% 100,0% Gezondheid van de KMO populatie in Limburg Verdeling KMO's Limburg in risicogroepen, % 80% 60% 40% 71,79% 71,18% 70,12% 69,93% 71,07% 72,23% 72,15% 72,74% 72,64% 71,97% 71,59% 72,63% GEZOND GEMIDDELD GEVAAR 20% 9,85% 10,48% 11,12% 11,05% 10,97% 11,72% 11,53% 11,65% 12,23% 12,97% 13,61% 13,61% 18,35% 18,34% 18,77% 19,02% 17,96% 16,05% 16,32% 15,62% 15,13% 15,06% 14,81% 13,76% 0% ,585 Evolutie FITO-score KMO's LIMBURG 0,58 0,575 0,57 0,565 LIMBURG België Vlaanderen 0,56 0,

72 Verdeling en evolutie per UNIZO sector Limburg Aandeel KMO's in Limburg volgens sector, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TRANSPORT AUTOMOBIEL GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL INDUSTRIE BOUW DIENSTEN Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Detailhandel excl.automobielsector Zakelijke diensten Diensten aan personen Industrie : agro Immobiliën Eet- en drinkgelegenheden Industrie : overige Groothandel excl.automobielsector Automobielsector IT Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Handelsbemiddeling Kunst,amusement en recreatie Vervoer te land, te water en lucht Industrie : voedingsmiddelen Weg- en waterbouw Vervoer logistiek Drukkerijen en grafische bedrijven Communicatie Verschaffen van accommodatie Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Financiële diensten : banken, holdings Maatschappelijke dienstverlening

73 Limburg Eigen vermogen Bedrijfsresultaat ,5% ,0% ,54% 11,55% 11,5% 11,0% ,98% 34,51% ,5% 38,0% 37,5% 37,0% 36,5% 36,0% 35,5% 35,0% 34,5% 34,0% 33,5% 33,0% 32,5% negatief eigen vermogen (%) mediaan Vlaamse mediaan negatief resultaat (%) mediaan vlaamse mediaan Omzet Bruto Toegevoegde Waarde vs Personeelskost ,14 179,52 175,41 175, mediaan vlaanderen mediaan vlaanderen 67, , , ,5 Solvabiliteit 66,99 66,8 66,31 65, mediaan Vlaanderen Rentabiliteit eigen vermogen na belastingen 9,43 9,73 8,39 8, mediaan Vlaanderen 73

74 Boekjaar 2011 Financiële ratio's Mediaan Bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen Solvabiliteit Graad van financiële onafhankelijkheid Dekking vreemd vermogen door cashflow Liquiditeit FITO-meter Aantal dagen klantenkrediet Aantal dagen leverancierskrediet Investeringen in materiële vaste activa Bedrijfsresultaat DIENSTEN 175,89 8,7 65,9 34,4 14,1 1,21 0, Financiële diensten : banken, holdings 142 3,5 63,8 32,8 8,8 0,98 0, Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen 192 4,5 57,3 40,1 15,2 1,27 0, Zakelijke diensten 164 7,6 69,7 30,7 13,3 1,13 0, Immobiliën 209 7,8 63,0 37,3 11,6 1,19 0, Communicatie ,0 71,1 28,8 20,7 1,34 0, IT ,6 56,5 43,9 26,4 1,65 0, Handelsbemiddeling 183 9,6 66,9 33,5 15,3 1,33 0, Diensten aan personen 159 9,9 80,2 19,9 15,6 1,04 0, Maatschappelijke dienstverlening 195 1,0 35,2 49,7 5,3 1,35 0, Kunst,amusement en recreatie 161 5,8 75,6 24,4 15,0 1,01 0, BOUW 150,37 9,28 66,96 33,17 17,74 1,43 0, Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 154 5,2 66,9 33,2 9,5 1,40 0, Weg- en waterbouw 167 8,8 63,2 36,8 25,6 1,50 0, Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden ,0 67,4 32,7 20,4 1,44 0, INDUSTRIE 197,94 7,23 67,84 32,43 14,28 1,33 0, Industrie : agro 161 4,6 80,6 19,5 10,3 1,00 0, Industrie : voedingsmiddelen 164 5,0 71,2 28,2 15,5 1,06 0, Industrie : overige 156 7,9 64,0 36,2 15,5 1,47 0, Drukkerijen en grafische bedrijven 173 9,5 65,7 33,9 19,1 1,43 0, DETAILHANDEL 173,46 6,78 71, ,44 1,42 0, Detailhandel excl.automobielsector 164 6,8 71,1 29,0 11,4 1,42 0, HORECA 182,89 6,25 81,48 18,73 13,74 0,79 0, Verschaffen van accommodatie 163-1,0 83,3 16,6 6,9 0,59 0, Eet- en drinkgelegenheden 174 6,8 81,3 18,8 14,7 0,82 0, GROOTHANDEL 173,8 6,56 67,75 32,54 10,8 1,44 0, Groothandel excl.automobielsector 165 6,6 67,8 32,5 10,8 1,44 0, AUTOMOBIEL 164,91 7,39 69,11 30,97 9,57 1,38 0, Automobielsector 154 7,4 69,1 31,0 9,6 1,38 0, TRANSPORT 149,59 7,58 71,32 28, ,19 0, Vervoer te land, te water en lucht 183 6,9 71,9 28,1 21,0 1,20 0, Vervoer logistiek 230 9,6 67,2 31,3 16,0 1,16 0, Limburg Eigen vermogen 74

75 PROVINCIE Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant Verdeling rechtsvorm per leeftijdscategorie, 2011 NV BVBA EVBA CVBA CV/ CVOA COMV COMA E(ESV) VOF LV EENMANSZAAK OVERIGE TOTAAL verdeling in % 0-4 jaar ,8% 5-9 jaar ,0% jaar ,7% jaar ,9% jaar ,1% jaar ,3% +50 jaar ,3% TOTAAL % 9,0% 28,3% 5,3% 0,8% 0,6% 2,2% 0,3% 0,1% 1,7% 0,2% 49,6% 1,7% 100,0% Gezondheid van de KMO populatie in Vlaams-Brabant Verdeling KMO's Vlaams-Brabant in risicogroepen, % 80% 60% 40% 71,38% 70,37% 69,75% 69,19% 70,39% 71,32% 71,30% 71,57% 71,75% 70,93% 70,85% 72,19% GEZOND GEMIDDELD GEVAAR 20% 9,64% 10,27% 10,90% 11,20% 10,72% 11,61% 11,68% 11,78% 11,97% 12,39% 12,89% 12,75% 18,98% 19,36% 19,35% 19,61% 18,89% 17,07% 17,02% 16,65% 16,28% 16,67% 16,26% 15,05% 0% ,585 Evolutie FITO-score KMO's VLAAMS BRABANT 0,58 0,575 0,57 0,565 België Vlaanderen VLAAMS BRABANT 0,56 0,

76 Verdeling en evolutie per UNIZO sector Vlaams-Brabant Aandeel KMO's in Vlaams-Brabant volgens sector, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TRANSPORT AUTOMOBIEL GROOTHANDEL HORECA DETAILHANDEL INDUSTRIE BOUW DIENSTEN Immobiliën Zakelijke diensten Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden Detailhandel excl.automobielsector Diensten aan personen Industrie : agro Eet- en drinkgelegenheden IT Groothandel excl.automobielsector Industrie : overige Automobielsector Handelsbemiddeling Kunst,amusement en recreatie Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten Vervoer te land, te water en lucht Communicatie Vervoer logistiek Drukkerijen en grafische bedrijven Industrie : voedingsmiddelen Weg- en waterbouw Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen Verschaffen van accommodatie Financiële diensten : banken, holdings Maatschappelijke dienstverlening

77 Vlaams-Brabant Eigen vermogen Bedrijfsresultaat ,0% ,5% 14,89% 14,94% 15,0% ,5% 14,0% ,55% 34,47% ,5% 38,0% 37,5% 37,0% 36,5% 36,0% 35,5% 35,0% 34,5% 34,0% 33,5% 33,0% 32,5% negatief eigen vermogen (%) mediaan Vlaamse mediaan negatief resultaat (%) mediaan vlaamse mediaan Omzet Bruto Toegevoegde Waarde vs Personeelskost ,52 175,97 175,01 171, mediaan vlaanderen mediaan vlaanderen 67, , , ,5 Solvabiliteit 66,99 66,8 66,05 66, mediaan Vlaanderen Rentabiliteit eigen vermogen na belastingen 10,7 9,73 9,77 8, mediaan Vlaanderen 77

78 Boekjaar 2011 Financiële ratio's Mediaan Bruto toegevoegde waarde in verhouding tot de personeelskosten Nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen Solvabiliteit Graad van financiële onafhankelijkheid Dekking vreemd vermogen door cashflow Liquiditeit FITO-meter Aantal dagen klantenkrediet Aantal dagen leverancierskrediet Vlaams-Brabant Investeringen in materiële vaste Bedrijfsresultaat activa DIENSTEN 176,75 11,8 65,0 35,4 16,6 1,31 0, Financiële diensten : banken, holdings ,6 54,0 39,2 11,5 1,34 0, Financiële diensten : Verzekeringen,pensioenfondsen ,6 63,6 34,2 20,9 1,26 0, Zakelijke diensten 163 9,7 66,3 33,9 16,3 1,28 0, Immobiliën ,0 63,5 36,7 14,8 1,29 0, Communicatie ,4 62,7 37,3 21,4 1,38 0, IT ,1 59,2 41,2 23,3 1,61 0, Handelsbemiddeling ,8 69,3 30,9 14,0 1,25 0, Diensten aan personen 160 9,0 78,5 21,6 14,4 0,98 0, Maatschappelijke dienstverlening 203 8,6 73,2 24,9 13,0 1,28 0, Kunst,amusement en recreatie ,9 75,5 24,2 15,1 1,06 0, BOUW 143,08 8,96 66,79 33,39 17,94 1,42 0, Bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten 149 5,5 70,3 30,0 10,0 1,33 0, Weg- en waterbouw 168 6,4 64,1 33,8 20,6 1,29 0, Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden ,2 65,7 34,4 21,1 1,45 0, INDUSTRIE 199,25 7,82 66,84 33,2 15,96 1,31 0, Industrie : agro 172 4,2 73,1 26,9 13,6 1,02 0, Industrie : voedingsmiddelen 152 7,9 73,2 26,7 16,5 1,10 0, Industrie : overige 164 9,1 64,2 35,8 16,3 1,47 0, Drukkerijen en grafische bedrijven 169 6,7 63,9 35,3 16,6 1,37 0, DETAILHANDEL 169,08 7,89 73,69 26,59 11,96 1,26 0, Detailhandel excl.automobielsector 156 7,9 73,7 26,6 12,0 1,26 0, HORECA 178,2 7, ,32 15,9 0,72 0, Verschaffen van accommodatie 155 2,8 79,1 20,9 12,7 0,44 0, Eet- en drinkgelegenheden 159 8,1 82,0 18,3 16,0 0,73 0, GROOTHANDEL 159,17 7,85 68,05 32,28 10,8 1,4 0, Groothandel excl.automobielsector 159 7,9 68,1 32,3 10,8 1,40 0, AUTOMOBIEL 159,12 7,55 71,34 29,17 10,19 1,28 0, Automobielsector 148 7,6 71,3 29,2 10,2 1,28 0, TRANSPORT 147,24 7,44 70,84 29,41 20,61 1,16 0, Vervoer te land, te water en lucht 156 7,3 69,3 31,1 23,5 1,19 0, Vervoer logistiek 217 7,9 78,5 21,3 12,9 1,12 0, Eigen vermogen 78

79 PROVINCIE Brussel H.G. Brussel H.G. Verdeling rechtsvorm per leeftijdscategorie, 2011 NV BVBA EVBA CVBA CV/ CVOA COMV COMA E(ESV) VOF LV EENMANSZAAK OVERIGE TOTAAL verdeling in % 0-4 jaar ,8% 5-9 jaar ,8% jaar ,8% jaar ,6% jaar ,3% jaar ,5% +50 jaar ,2% TOTAAL % 14,4% 35,8% 6,7% 2,0% 3,5% 1,5% 0,2% 0,2% 0,5% 0,0% 29,8% 5,4% 100,0% Gezondheid van de KMO populatie in Brussel H.G. Verdeling KMO's BRUSSEL in risicogroepen, % 90% 80% 70% 51,12% 50,57% 49,12% 48,50% 51,14% 52,66% 54,18% 55,83% 55,82% 54,62% 54,75% 57,46% 60% GEZOND 50% 40% 15,80% 16,06% 16,82% 17,37% 16,76% 17,29% 16,82% 16,18% 16,27% 16,77% 16,89% 16,01% GEMIDDELD GEVAAR 30% 20% 33,08% 33,36% 34,06% 34,12% 32,10% 30,05% 29,00% 27,99% 27,91% 28,61% 28,36% 26,53% 10% 0% ,585 Evolutie FITO-score KMO's BRUSSEL 0,58 0,575 0,57 0,565 0,56 0,555 België Vlaanderen BRUSSEL 0,55 0,545 0,