Competentieprofiel Directeur Primair Onderwijs Werkmaatschappij Openbaar Onderwijs Groningen School: Concept, versie 27 februari 2006

Transcriptie

1 Competentieprofiel Directeur Primair Onderwijs Werkmaatschappij Openbaar Onderwijs Groningen School: Concept, versie 27 februari 2006 De Nederlandse Schoolleiders Academie (NSA) heeft, in opdracht van het Ministerie van OCW, een competentieprofiel voor directeuren ontwikkeld. Dit competentieprofiel is gekoppeld aan de Wet Beroepen In het Onderwijs (BIO). Naar analogie van het competentieprofiel groepsleerkracht heeft de Beleidsgroep Personeel het competentieprofiel Directeur Primair Onderwijs opgesteld. Het door de NSA aangereikte ordeningskader is hierbij als leidraad gevolgd. Hierdoor is een overzicht ontstaan van de competenties waar elke directeur, werkzaam binnen het openbaar onderwijs in de gemeente Groningen, aan zou moeten voldoen. Dit competentieprofiel speelt een belangrijke rol in het bekwaamheidsdossier van elke directeur. In de verschillende competenties vindt u een omschrijving, de bekwaamheidseisen en een schoolspecifieke uitwerking. De omschrijving en de bekwaamheidseisen zijn schooloverstijgend en dus op bestuursniveau te gebruiken. De schoolspecifieke uitwerking is per school verschillend en is toegespitst op één school. In de kolom van de omschrijving staat een korte algemene omschrijving van de competentie. Het geeft aan hoe een directeur op de desbetreffende competentie zou moeten handelen. In de kolom van de bekwaamheidseis vindt u een nadere omschrijving van de kennis en vaardigheden die horen bij de competentie. Wat moet een directeur doen en welke kennis moet hij hebben om de competentie voldoende te beheersen. De laatste kolom geeft een schoolspecifiek accent aan de competentie. Elke school heeft het algemeen beleid op bestuursniveau op een eigen manier uitgewerkt. In de laatste kolom kan de school beschrijven wat de directeur moet kunnen en kennen voor de desbetreffende school. Daar waar de mannelijke vorm wordt gebruikt kan ook de vrouwelijke vorm worden gebruikt.

2 1. Onderwijs: gericht zijn op het primaire proces De directeur heeft aandacht voor het feitelijke onderwijsproces in de groep. - heeft voldoende kennis en vaardigheid op het gebied van het primaire proces in de groep; De directeur die gericht is op het primaire proces: - zorgt voor optimale randvoorwaarden, zodat leerkrachten en andere medewerkers het beste uit de leerlingen en zichzelf naar boven halen. heeft oog voor het pedagogisch klimaat en het leerstofaanbod; kan leerkrachten ondersteunen bij het omgaan met verschillen tussen leerlingen; draagt zorg voor innovatie op school; kan het pedagogisch partnerschap met ouders vormgeven. effectieve onderwijsconcepten, praktijken en leermiddelen implementeren en borgen; het pedagogisch (school)klimaat bewaken; een uitdagende en stimulerende leeromgeving organiseren; een visie c.q. beleid formuleren op het gebruik van ICT binnen het primaire proces; rekening houden met de belangen, positie en verantwoordelijkheid van ouders; erop toezien dat ouders/verzorgers tijdig en duidelijk geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind; de mate waarin het onderwijs tegemoet komt aan verschillen tussen leerlingen bewaken; behaalde resultaten verantwoorden; de kwaliteit van het systeem van interne leerlingenzorg bewaken; een klassenconsultatie uitvoeren. en moet hiervoor de volgende kennis op de hoogte zijn van actueel onderwijsonderzoek en de implicaties voor de praktijk; kennis hebben van effectieve differentiatiemodellen voor het omgaan met verschillen; bekend zijn met de ontwikkelingen en effecten op het gebied van moderne informatie- en communicatietechnologieën in het primaire proces (snijvlak didactiek en technologie); op de hoogte zijn van effectieve communicatiemethoden met verschillende doelgroepen; op de hoogte zijn van adequate wijzen van rapporteren en verantwoorden. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 2

3 2. Organisatie: organisatie ontwikkeling In deze kerncompetentie zijn drie leiderschapsaspecten te onderscheiden die nodig zijn om organisatieontwikkeling, innovatie en transformatie op gang te brengen en te houden: ontwikkelingsgericht leiderschap als motor van de ontwikkeling; - heeft voldoende kennis en vaardigheid om de schoolorganisatie volgens een onderwijskundige visie te ontwikkelen; - doet dat op een professionele, doelgerichte en planmatige manier. visiegericht leiderschap geeft richting aan de ontwikkeling; doelgericht leiderschap om planmatig en doelgericht te werken aan onderwijsverbetering. en moet hiervoor de volgende kennis Een directeur die competent is op het terrein van organisatie ontwikkeling: creëert een klimaat waar ruimte is voor initiatief en experiment; kan medewerkers binden aan een gemeenschappelijke visie op onderwijs, leren en opvoeding; is een moreel leider; beschikt over procesvaardigheden m.b.t. besturen en kwaliteit bewaken; zet de koers uit, stuurt bij en zorgt er voor dat de school op planmatige wijze haar doelen bereikt. de ontwikkeling van organisatie en personeel stimuleren; de professionele dialoog aangaan op basis van beelden, verwachtingen en ervaringen; moedigt initiatief en experiment aan; kan een visie op onderwijs, leren en opvoeding ontwikkelen en levend houden; kan draagvlak voor organisatiedoelen ontwikkelen; kan de voortgang van processen bewaken en controleert of gemaakte afspraken worden nagekomen; keuzes durven maken en besluiten nemen. weten dat visieontwikkeling een cyclisch en dynamisch proces is; op basis van visie organisatieveranderingen kunnen vormgeven; kennis hebben van adequate wijzen van procesbewaking; kennis hebben van effectieve besluitvormingsprocedures. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 3

4 3. Organisatie: organisatiebeleid & -beheer Met deze kerncomptentie worden de randvoorwaarden voor goed onderwijs gerealiseerd. Hiermee is organisatiebeleid en beheer van evenveel waarde als organisatieontwikkeling (competentie 2). Organisatiebeleid en beheer is van belang voor de continuïteit van het onderwijs en de organisatie. Met het toenemen van de verantwoordelijkheid en de beleidsruimte zijn ook de risico s en de verantwoordingsplicht toegenomen. Het gaat in - heeft voldoende kennis en vaardigheid om beleid planmatig en in samenhang te ontwikkelen; - kan de schoolorganisatie efficiënt en effectief organiseren en beheren op het terrein van: personeels-, financiëel-economisch, juridisch, facilitair en kwaliteitsmanagement. grote lijnen om: organisatie-, personeels-, financiëel-economisch, juridisch, facilitair en kwaliteitsmanagement. en moet hiervoor de volgende kennis een (meerjaren)planning kunnen opstellen kennis hebben van managementinformatie- Een directeur die op dit vlak competent is: kan efficiënt en effectief organiseren en beheren; kan beleid planmatig en in samenhang ontwikkelen; kan nieuwe ontwikkelingen borgen; kan mensen aan de organisatie binden. en bewaken; koppelt de inzet van middelen aan visie en doelen en verantwoordt deze; een efficiënte inzet van tijd, mensen en middelen realiseren; een passende organisatie- en functiestructuur ontwerpen; op basis van de visie de juiste medewerkers werven en binden; taakstellend budgetteren en beheren; hulpbronnen en middelen kunnen organiseren; visie c.q. beleid formuleren op het gebruik van ICT binnen de organisatie (managementinformatie- en leerlingvolgsystemen, etc.); kwaliteitskaders en normen kunnen opstellen en hanteren; een zelfevaluatie kunnen uitvoeren; een veilige en schone school(omgeving) kunnen organiseren. en leerlingvolgsystemen; op de hoogte zijn van actuele wet- en regelgeving; op de hoogte zijn van effectieve wijzen van zelfevaluatie; kennis hebben van beschikbare instrumenten voor kwaliteitszorg; op de hoogte zijn van mogelijkheden omtrent sponsoring, fondsen en subsidies. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 4

5 4. Omgeving: ondernemerschap Een moderne arbeidsorganisatie staat in voortdurende wisselwerking met haar omgeving. De directeur als ondernemer treedt als boegbeeld van de school de omgeving tegemoet. Hij anticipeert tijdig en adequaat op ontwikkelingen vanuit de maatschappij en de schoolomgeving. De - heeft voldoende kennis en vaardigheid op het terrein van strategisch management en relatiebeheer; - heeft de vaardigheid om om te gaan met ouders als groep. school is hierbij partner van de samenleving, maar staat er ook midden in. Een directeur die op het terrein van ondernemerschap competent is: gaat strategisch om met alle factoren (wet- en regelgeving, omgevingseisen) en actoren (mensen, instituties, organisaties) die de organisatie beïnvloeden; staat open voor vragen en wensen vanuit de maatschappij en de schoolomgeving; gaat het gesprek aan en verantwoordt het handelen van de organisatie; is ambitieus, betrokken en ondernemend; draagt bij aan een sterkere WMOO; weet schoolbelangen en belangen van de WMOO op een evenwichtige manier af te wegen; onderhoudt professionele relaties; bekommert zich om de beeldvorming van de school. is zich bewust zijn van maatschappelijke positie en verantwoordelijkheid; kansen en bedreigingen voor de school- & WMOO-organisatie kunnen onderscheiden; op verantwoorde wijze met risico s kunnen omgaan; de positieve beeldvorming van de school- & WMOO-organisatie bevorderen; netwerkrelaties kunnen opbouwen en onderhouden; kunnen omgaan met de media; samenwerkingsmogelijkheden tussen school, gezin en gemeenschap (mede) kunnen vormgeven; inspraak en medezeggenschap kunnen organiseren. en moet hiervoor de volgende kennis kennis hebben van strategisch management en de factoren en actoren die daarbinnen een rol spelen; op de hoogte zijn van adequate vormen van relatiebeheer; kennis hebben van het maatschappelijke krachtenveld; kennis hebben van verschillende belangen en opvattingen in de schoolomgeving; op de hoogte zijn van positieve en negatieve effecten van media-aandacht. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 5

6 5. Denkkracht: zelfsturing Zelfsturing verbindt de morele kant met het leervermogen. De directeur die zichzelf effectief kan sturen, denkt regelmatig na over zijn beroepsopvattingen en zijn bekwaamheid en kan zijn eigen ontwikkeling regisseren. Zo n directeur streeft ernaar zijn beroepsuitoefening bij de - onderzoekt, expliciteert en ontwikkelt zijn opvattingen over zijn beroep en zijn bekwaamheid als directeur. tijd te houden en te verbeteren. Een directeur die op dit vlak competent is: kan de grondslag van de organisatie bewaken; kan moreel verantwoord handelen; weet goed wat hij belangrijk vindt in zijn vak en van welke waarden, normen en opvattingen hij uitgaat; heeft een goed beeld van zijn eigen competenties, zijn sterke en zwakke kanten; werkt op een planmatige manier aan zijn eigen ontwikkeling; stemt zijn eigen ontwikkeling af op het beleid van de school/wmoo en benut kansen de kansen die de school/wmoo biedt om zich verder te ontwikkelen; ontwikkelt zich naar de bekwaamheidseisen zoals die zijn vastgesteld door de WMOO. verantwoordt zijn professioneel handelen; evalueert de effecten van eigen handelen; werkt planmatig aan de ontwikkeling van zijn bekwaamheid, op basis van een goede analyse van zijn competenties; stemt de ontwikkeling van zijn bekwaamheid af op het beleid van de school/wmoo; maakt bij die ontwikkeling gebruik van informatie van collega s en ook van collegiale hulp in de vorm van bijvoorbeeld intervisie en supervisie; levert een bijdrage aan de ontwikkeling van de beroepsgroep. en moet hiervoor de volgende kennis heeft kennis van diverse reflectieve methoden; is op de hoogte van actuele ontwikkelingen en trends op het eigen vakgebied. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 6

7 6. Denkkracht: intrapersoonlijke competenties De intrapersoonlijke competenties vormen de hulpmotor voor het leren in de praktijk. Deze zijn nodig om problemen te kunnen analyseren en mogelijke oplossingsrichtingen te verkennen. - heeft voldoende kennis en vaardigheden om belangrijke informatie te verkrijgen en te herkennen, verbanden te leggen tussen gegevens, mogelijke oorzaken op te sporen, te De directeur die intrapersoonlijk competent is: kan gebruik maken van diverse bronnen en informatiekanalen; kan bij (complexe) problemen hoofd- en bijzaken onderscheiden; kan verbanden, trends en patronen zien; kan werken met prognoses en sturen op kengetallen; kan (mogelijke) problemen in een vroeg stadium herkennen; kan een probleem vanuit meerdere invalshoeken analyseren en verschillende oplossingsrichtingen verkennen; kan inschatten wanneer er (onmiddellijke) actie gevraagd wordt; kan anderen (mede)verantwoordelijk voor de oplossing maken. zoeken naar ter zake doende gegevens en te komen met een oplossingsrichting. zorgt dat er condities aanwezig zijn voor het verkrijgen van betrouwbare informatie; ontwikkelt zijn professionele denken met behulp van ICT; vergaart op verschillende manieren informatie om te toetsen of de informatie betrouwbaar is; zoekt naar de oorzaken van ontbrekende, onjuiste, vervomde of selectieve informatie; stelt bijtijds, logisch en methodisch vast waar het probleem zit en wat er aan gedaan kan worden; komt op het juiste moment met de juiste actie; treft voorzorgsmaatregelen voor complicaties en onverwachte wendingen; betrekt medewerkers bij het proces. en moet hiervoor de volgende kennis op een praktisch niveau op de hoogte zijn van therorieen en methodieken om problemen te analyseren en op te lossen; op een praktisch niveau op de hoogte zijn van systemen van informatieverwerking. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 7

8 7. Daadkracht: interpersoonlijke competenties Interpersoonlijke competenties hebben vooral betrekking op de relationele kant en de omgangsvormen. Heel concreet gaat het om de (emotionele) afstand die wel of niet bewust bewaard wordt ten opzichte van een ander. - is zich bewust van zijn eigen houding en gedrag en de invloed daarvan op de medewerkers; Een directeur die interpersoonlijk competent is: - heeft voldoende kennis en vaardigheid op het gebied van groepsprocessen en communicatie om een goede samenwerking tot stand te brengen. kan een positieve open sfeer opbouwen en bevorderen; geeft op een goede manier leiding; zorgt ervoor dat er een veilig leef- en werkklimaat heerst binnen de school; is bereikbaar en aanspreekbaar en neemt de tijd om te luisteren; geeft anderen verantwoordelijkheid en vertrouwen en deelt leiderschap; is geïnteresseerd en toont oprechte belangstelling voor de ander; durft stelling te nemen en kan omgaan met kritiek en weerstand; kan effectief communiceren en presenteren; kan confronteren, bemiddelen en geeft of vraagt feedback. hij maakt contact met het personeel en hij zorgt ervoor dat zij contact kunnen maken met hem en zich veilig voelen; hij biedt een kader waarbinnen de medewerkers hun eigen werk kunnen vormgeven; hij schept een goed klimaat voor samenwerking met de medewerkers en tussen de medewerkers onderling. en moet hiervoor de volgende kennis is goed op de hoogte van communicatie- en omgangsvormen; is op praktisch niveau op de hoogte van communicatietheorieën, groepsdynamica en interculturele communicatie en kent vooral ook de implicaties daarvan voor zijn eigen doen en laten. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 8

9 8. Daadkracht: aansturen van professionals Goed onderwijs is met name een teamverantwoordelijkheid. Op basis van een gedeelde visie en met heldere doelen voor ogen is een bekwame leidinggevende in de leidende rol in staat om het beste in medewerkers naar boven te brengen en dienstbaar te maken aan de organisatie. Hij is gericht op het creëren van leer- en - is zich bewust van zijn eigen houding en gedrag en de invloed daarvan op de medewerkers; - is in staat richting en sturing te geven aan individuen en groepen van medewerkers. ontwikkelingsmogelijkheden, zowel op individueel-, teamals organisatieniveau. Hij heeft aandacht voor de medewerkers, bevordert teamgeest en samenwerkingsbereidheid, straalt vertrouwen uit en deelt leiderschap. En moet hiervoor het volgende doen: en moet hiervoor de volgende kennis Een directeur die op dit vlak competent is: kan een klimaat scheppen waarin medewerkers zich gemotiveerd, gestimuleerd en gewaardeerd voelen; durft (een groep) medewerkers aan te spreken op hun functioneren en verantwoordelijkheden; kan competentiegericht werken; kan duidelijke eisen en grenzen stellen; kan resultaatgericht werken van (een groep) medewerkers bevorderen; kan teamgeest en samenwerkingsbereidheid bevorderen. spreekt verwachtingen uit over het te bereiken resultaat en het functioneren; stimuleert en coacht (een groep) medewerkers bij het zoeken van oplossingen; geeft feedback op functioneren en bereikte resultaten; ziet en benut de onderlinge relaties van medewerkers voor een goede samenwerking; de verschillende competenties van medewerkers in beeld te brengen t.b.v. organisatieontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling; bekwaamheid van medewerkers te beoordelen en daar acties aan te koppelen. is goed op de hoogte van communicatie- en omgangsvormen; hij is op praktisch niveau op de hoogte van communicatietheorieen, groepsdynamica en interculturele communicatie en kent vooral ook de implicaties daarvan voor zijn eigen doen en laten; beschikt over een breed palet aan begeleidende vaardigheden. Competentieprofiel Directeur PO, ontwikkeld door de Beleidsgroep Personeel, WMOO, Groningen. 9