INHOUD Samenvatting verzuimonderzoek Ziekteverzuimcijfers en personeelskenmerken...3 Ziekteverzuimpercentage en schoolkenmerken...

Transcriptie

1 INHOUD Samenvatting verzuimonderzoek...2 Uitvoering verzuimonderzoek...2 Verzuimcijfers...2 Conclusies...3 Ziekteverzuimcijfers en personeelskenmerken...3 Conclusies...4 Ziekteverzuimpercentage en schoolkenmerken...5 Conclusies...6 Berekening van de verzuimkengetallen...8 Verzuimbenchmark...8 1

2 Samenvatting verzuimonderzoek De verzuimpercentages in het voortgezet onderwijs (vo) zijn in licht gestegen. Dit geldt voor zowel het onderwijzend personeel (OP) als ook voor het onderwijsondersteunend personeel (OOP). Het verzuim onder het OP stijgt van 4,9% naar 5,2% en onder OOP-ers van 5,4% in naar 5,5% in. Echter; de stijging van de verzuimcijfers kan niet zonder meer worden toegeschreven aan een toename van het verzuim in het vo. De reden hiervan is dat de gebruikte dataset (o.a. formatie- en verlofgegevens) niet exact overeenkomt met de dataset waarover de verzuimcijfers van zijn berekend. Uitvoering verzuimonderzoek Met ingang van verzamelt DUO niet alleen de verzuimgegevens maar berekent zij tevens de verzuimcijfers. De gehanteerde methode is gelijk aan die in het verleden door Regioplan werd gehanteerd. Bij de berekening van de verzuimkengetallen is, net als voorgaande jaren, aangesloten bij de Standaard voor verzuimregistratie die door de Projectgroep Uniformering Verzuimgrootheden is opgesteld. De verzuimkengetallen voor zijn berekend op basis van de gegevens die de salarisverwerkers (Raet, Raet ECS - voorheen CASO -, Merces en AFAS), in opdracht van de schoolbesturen, aan DUO leveren. De versnippering van brongegevens, verschillen in verzuimregistratie tussen de salarisverwerkers en het feit dat een aantal schoolbesturen ondanks de wettelijke verplichting daartoe geen gegevens hebben verstrekt, leidt tot een gegevensset die niet zonder meer vergelijkbaar is met die van. Bovendien is er geen mogelijkheid om de juistheid van de gegevenslevering te controleren. Waar mogelijk heeft DUO de gegevens op pertinente fouten gecorrigeerd en zijn plausibiliteitcontroles uitgevoerd. Verzuimcijfers Met inachtneming van bovenstaande kanttekeningen met betrekking tot de interpretatie, staan hieronder de belangrijkste ziekteverzuimkengetallen voor het voortgezet onderwijs over de afgelopen jaren. De cijfers geven het totaal van het ziekteverzuim inclusief het verzuim in het tweede ziektejaar. Tabel: ziekteverzuimgegevens Onderwijzend Personeel en Directie (OP)* ** ** ziekteverzuimpercentage 5,4 5,0 5,0 5,1 5,1 4,9 5,2 ziekmeldingfrequentie 1,5 1,6 1,7 1,7 1,7 1,5 1,6 gemid. ziekteverzuimduur 14,1 11,5 10,4 11,2 10,9 10,4 10,6 nulverzuim onbeken 40,3 40,6 39,8 34,0 36,7 36,1 d Tabel: ziekteverzuimgegevens Onderwijs Ondersteunend Personeel (OOP)* ** ** ziekteverzuimpercentage ziekmeldingfrequentie gemid. ziekteverzuimduur nulverzuim 6,6 1,3 18,5 onbeken d 6,0 1,4 15,7 41,9 5,8 1,4 13,8 42,7 5,8 1,4 14,8 42,1 5,8 1,4 15,07 37,1 5,4 1,3 14,2 42,7 5,5 1,3 14,6 43,1 * De verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van 2005 en 2006 betreffen de gegevens van Caso. De verzuimkengetallen van 2007 betreffen gegevens van Caso, en Merces. De verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van 2008 en betreffen de gegevens van Raet ECS (voorheen CASO), Merces en Raet; voor en zijn daar de gegevens van Magma IT nog bij gekomen. ** De bestanden voor de berekening van de verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van en zijn op een andere wijze opgebouwd dan in voorgaande jaren. Bij de interpretatie van de verzuimcijfers moet rekening worden gehouden met een mogelijke onderschatting van het verzuim. 2

3 Conclusies Hoewel de verzuimkengetallen over op dezelfde wijze zijn berekend als voor, is het bestand waarover die kengetallen berekend zijn anders van samenstelling. Dat maakt een directe vergelijking tussen de verzuimkengetallen van voorgaande jaren lastig. Om deze reden beperkt de analyse van de verzuimkengetallen over zich hier tot een analyse van de personeelskenmerken en schoolkenmerken. Ziekteverzuimcijfers en personeelskenmerken In onderstaande tabel wordt het ziekteverzuimpercentage (), de ziekmeldingsfrequentie () en de gemiddelde ziekteverzuimduur () in het vo verder uitgesplitst; eerst naar leeftijdscategorie daarna naar geslacht, functie en aanstellingsomvang. De cijfers geven het totaal van het ziekteverzuim inclusief het tweede ziektejaar. Leeftijd < 35 jaar 4,1 3,6 3,7 2,0 1,6 1,7 7,5 7,1 7, jaar 4,7 4,6 4,6 1,9 1,6 1,7 9,3 9,1 9, jaar 5,0 4,6 5,1 1,6 1,4 1,6 11,6 10,3 11, jaar 6,2 6,4 6,8 1,4 1,3 1,4 16,2 15,6 15,6 Bapokorting** Geen bapo 6,2 5,9 6,1 Wel bapo 5,8 6,2 6,7 Geslacht Mannen 4,3 4,2 4,6 1,5 1,3 1,4 10,6 10,0 10,6 Vrouwen 6,1 5,7 5,9 1,9 1,7 1,8 11,3 10,5 10,6 Functie Directieleden 2,8 3,0 3,5 0,8 0,8 0,8 13,0 13,8 15,5 Leerkrachten 5,2 4,9 5,2 1,7 1,5 1,6 10,9 10,2 10,5 Tabel: Ziekteverzuimgegevens Onderwijzend Personeel en Directie (OP) naar personeelskenmerken* Achtergrondkenmerk VO (OP totaal) 5,1 4,9 5,2 1,7 1,5 1,6 10,9 10,4 10,6 Aanstellingsomvang < 0.5 WTF 6,0 3,9 4,4 1,6 1,3 1,5 11,7 8,5 8, WTF 5,5 5,3 5,6 1,8 1,6 1,7 10,4 10,2 10,5 > 0.87 WTF 4,2 4,4 4,5 1,6 1,6 1,6 9,3 9,3 10,0 * De bestanden voor de berekening van de verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van en, zijn op een andere wijze opgebouwd dan in voorgaande jaren. Bij de interpretatie van de verzuimcijfers moet rekening worden gehouden met een mogelijke onderschatting van het verzuim. ** De vergelijking van de ziekteverzuimpercentages van personeel dat wel en niet gebruikmaakt van de baporegeling is alleen gedaan voor personeel van 52 jaar en ouder, aangezien dit de leeftijdsgroep is die gebruik maakt van de baporegeling. 3

4 Leeftijd < 35 jaar 4,3 3,8 4,1 1,5 1,3 1,5 8,9 9,0 8, jaar 5,0 4,9 4,6 1,5 1,4 1,4 11,8 11,3 12, jaar 5,9 5,3 5,4 1,4 1,3 1,3 15,8 14,4 14, jaar 6,8 6,6 6,6 1,2 1,1 1,2 21,5 18,8 19,6 Geslacht Mannen 5,6 5,1 5,2 1,3 1,2 1,3 15,3 13,8 14,3 Vrouwen 5,9 5,8 5,7 1,4 1,3 1,4 14,9 14,2 14,7 Tabel: Ziekteverzuimgegevens Ondersteunend Personeel (OOP) naar personeelskenmerken* Achtergrondkenmerk VO (totaal OOP) 5,8 5,4 5,5 1,4 1,3 1,3 15,1 14,2 14,6 Aanstellingsomvang < 0.5 WTF 5,5 4,6 5,2 1,0 1,0 1,2 15,3 13,3 14, WTF 6,0 5,6 5,4 1,5 1,4 1,4 14,1 12,8 13,3 > 0.87 WTF 5,3 5,1 5,2 1,5 1,5 1,5 12,8 11,7 12,4 * De bestanden voor de berekening van de verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van en, zijn op een andere wijze opgebouwd dan in voorgaande jaren. Bij de interpretatie van de verzuimcijfers moet rekening worden gehouden met een mogelijke onderschatting van het verzuim. Conclusies Verschil Leeftijdscategorieën Met het stijgen van de leeftijd neemt het percentage verzuim toe, de meldingsfrequentie af en de gemiddelde duur van het verzuim toe. Dit is een bekend patroon in de Nederlandse beroepsbevolking. Zo ook bij het OP en het OOP. Merk op dat het verzuimpercentage van het OOP hoger ligt dan dat van het OP. OOP-ers verzuimen gemiddeld genomen langer maar melden zich minder vaak ziek dan OP-ers. Bapo In 2008 en lag het verzuim onder degenen die van de bapo regeling gebruik maakten lager dan dat van degenen die geen bapo genoten. In keerde deze verhouding om. Ook in verzuimen degenen met bapo meer. Een verklaring hiervoor is zonder nadere analyse niet te geven. Verschil man-vrouw Vrouwen verzuimen meer dan mannen. Dat geldt zowel voor het OP als voor het OOP: vrouwen hebben een hoger ziekteverzuimpercentage, meldingsfrequentie en een iets langere gemiddelde ziekteverzuimduur. Het hogere ziekteverzuimpercentage bij vrouwen kan wijzen op een grotere verzuimbehoefte of -noodzaak van vrouwen. Opvallend is dat het verschil in verzuim tussen mannen en vrouwen voor het OP groter is dan voor het OOP. Dat doet op z n minst vermoeden dat naast de traditionele rolverdeling ook de aard van de functie (mogelijkheden om balans werk privé gezond te houden) op een rol speelt bij het verschil in verzuim tussen mannen en vrouwen. In het licht van de feminisering van het vo, is dit een zorgelijke ontwikkeling. Het is dan ook raadzaam dat de school oog heeft voor de balans werk-privé van vrouwen. Directie verzuimt minder In vergelijking met het OP verzuimen directieleden minder. Directieleden hebben vaak meer regelmogelijkheden en kunnen, als zij zich niet lekker voelen de werkbelasting zelf afstemmen op wat zij op dat moment aankunnen. Daardoor hoeven zij zich vaak niet ziek te melden. Het werk van directieleden is vaak minder tijd en plaatsgebonden dan dat van het OP of het OOP. De hogere gemiddelde ziekteduur bij directie lijkt deze aanname te ondersteunen; korte periodes van verminderde belastbaarheid of ziektes lijken intern verzuimd te worden en komen daarmee niet in de statistieken terecht. 4

5 Meer werken, minder verzuim De aanstellingsomvang heeft bij het OP een duidelijke invloed op het verzuim; bij het OP geldt al jaren: hoe groter de aanstellingsomvang, hoe lager het verzuim. Daarbij moet er rekening mee worden gehouden dat er een grote correlatie is tussen aanstellingsomvang en geslacht; er zijn meer vrouwen die in deeltijd werken. Sinds gaat deze regel niet meer op. Werknemers met de kleinste aanstellingsomvang verzuimen het minst. Het verzuim is in de groep met een WTF tussen 0,5 en 0,87 het hoogst. Voor het OP geldt dat in sterkere mate dan voor het OOP. Een mogelijke verklaring is dat onderregistratie van het ziekteverzuim zich vooral bij de kleinste dienstverbanden voordoet. Ziekteverzuimpercentage en schoolkenmerken In onderstaande tabel wordt het ziekteverzuimpercentage (), de ziekmeldingfrequentie () en de gemiddelde ziekteverzuimduur () verder uitgesplitst; eerst naar schoolgrootte, daarna naar denominatie, verstedelijkingsgraad, regio en percentage achterstandsleerlingen. De cijfers geven het totaal van het ziekteverzuim inclusief het tweede ziektejaar. Tabel: Ziekteverzuimgegevens Onderwijzend Personeel en Directie (OP) naar schoolkenmerken* Achtergrondkenmerk Schoolgrootte kleiner dan 50 6,0 5,5 6,0 1,4 1,2 1,2 14,8 13,4 14,3 >= 50 en < 100 5,2 5,0 5,1 1,7 1,5 1,6 11,3 9,8 10,3 >= 100 en < 200 4,8 4,6 4,9 1,7 1,5 1,5 10,8 9,9 10,1 groter dan 200 5,1 4,9 5,2 1,7 1,5 1,7 10,8 10,4 10,6 Denominatie Openbaar 5,1 4,8 5,3 1,8 1,5 1,6 10,1 10,1 10,6 RK 4,9 4,7 5,0 1,6 1,4 1,6 11,6 10,5 11,0 PC 4,8 4,7 5,1 1,6 1,5 1,6 10,5 10,4 10,6 Overig bijzonder 5,5 5,3 5,3 1,7 1,6 1,7 11,8 10,3 10,3 Verstedelijkingsgraad Sterk verstedelijkt 5,1 4,9 5,5 1,8 1,6 1,6 10,3 9,2 10,7 Verstedelijkt 5,1 4,8 5,0 1,7 1,5 1,6 11,1 10,5 10,4 Niet verstedelijkt 4,9 4,9 5,2 1,7 1,5 1,5 11,3 10,7 11,4 Regio Noord 5,0 4,7 5,3 1,6 1,3 1,4 11,0 11,1 11,3 Oost 5,1 4,8 5,3 1,7 1,6 1,8 11,3 10,6 10,5 West 5,2 5,1 5,2 1,7 1,5 1,6 10,3 9,9 10,4 Zuid 4,9 4,6 4,8 1,6 1,4 1,5 12,0 10,5 11,0 % allochtone leerlingen < 5% allocht-lln 4,8 4,9 4,9 1,6 1,4 1,5 11,1 10,4 11,2 5 10% allocht-lln 4,9 4,5 4,9 1,7 1,4 1,6 10,7 10,3 10, % allochtlln 5,2 4,8 5,1 1,7 1,5 1,6 11,2 10,4 10, % allocht-lln 5,0 5,1 5,6 1,8 1,6 1,7 10,2 9,8 9,8 >= 50% allocht-lln 6,3 5,8 6,4 1,9 1,8 2,1 11,4 10,0 10,4 5

6 * De bestanden voor de berekening van de verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van en, zijn op een andere wijze opgebouwd dan in voorgaande jaren. Bij de interpretatie van de verzuimcijfers moet rekening worden gehouden met een mogelijke onderschatting van het verzuim. Tabel: Ziekteverzuimgegevens Ondersteunend Personeel (OOP) naar schoolkenmerken* Achtergrondkenmerk Schoolgrootte kleiner dan 50 5,7 6,2 6,1 1,1 1,2 1,1 17,6 14,0 17,0 >= 50 en < 100 6,8 5,8 6,1 1,5 1,3 1,5 13,4 13,7 15,6 >= 100 en < 200 5,4 5,1 4,9 1,3 1,2 1,2 13,8 14,0 14,4 groter dan 200 5,9 5,5 5,5 1,4 1,3 1,4 15,5 14,1 14,4 Denominatie Openbaar 6,3 5,6 5,7 1,5 1,3 1,3 14,5 13,6 14,4 RK 6,0 5,4 5,5 1,3 1,2 1,4 16,3 14,6 15,6 PC 5,2 4,8 5,0 1,3 1,2 1,2 14,6 13,6 14,6 Overig bijzonder 5,8 5,8 5,6 1,4 1,4 1,4 15,2 14,4 14,0 Verstedelijkingsgraad Sterk verstedelijkt 6,4 5,9 6,2 1,5 1,4 1,4 13,7 13,3 14,7 Verstedelijkt 5,6 5,4 5,4 1,4 1,2 1,3 14,8 14,2 14,4 Niet verstedelijkt 5,6 4,8 5,1 1,3 1,2 1,2 18,4 14,4 15,1 Regio Noord 6,1 5,2 5,2 1,4 1,2 1,1 15,3 14,4 16,2 Oost 5,8 5,5 5,6 1,4 1,3 1,4 15,8 14,7 13,9 West 5,7 5,6 5,6 1,4 1,3 1,4 14,1 13,6 14,1 Zuid 5,8 5,2 5,1 1,3 1,2 1,2 16,3 14,2 15,9 % allochtone leerlingen <5% allocht-lln 5,3 4,7 5,0 1,2 1,1 1,2 16,7 13,9 16,2 5-10% allocht-lln 5,7 5,6 5,2 1,3 1,2 1,3 15,4 14,9 13, % allocht-lln 5,7 5,5 5,3 1,4 1,3 1,3 14,8 14,1 14, % allocht-lln 6,5 5,8 6,7 1,5 1,4 1,5 13,7 12,6 14,9 >= 50% allocht-lln 6,6 6,0 6,7 1,6 1,5 1,7 14,1 13,4 12,6 * De bestanden voor de berekening van de verzuimkengetallen voor het ziekteverzuim van en, zijn op een andere wijze opgebouwd dan in voorgaande jaren. Bij de interpretatie van de verzuimcijfers moet rekening worden gehouden met een mogelijke onderschatting van het verzuim. Conclusies Schoolgrootte Scholen met een omvang van 100 tot 200 medewerkers hebben ook in zowel voor OP als OOP het laagste verzuimpercentage. Gezien de consistentie van dit beeld door de jaren heen, lijkt er voor ziekteverzuim zoiets als een optimale schoolomvang te bestaan. Daarentegen is de ziekmeldingsfrequentie voor scholen met minder dan medewerkers door de jaren heen het laagst maar de 6

7 gemiddelde verzuimduur het langst. Als er al een voor ziekteverzuim optimale schoolomvang zou zijn dan is dat vooral voor het OP van invloed op de combinatie van ziekmeldingsfrequentie en gemiddelde ziekteverzuimduur. Wellicht is er een samenhang met de ervaren mogelijkheden om te verzuimen en de ruimere re-integratiemogelijkheden van grotere scholen. Overigens zijn de verschillen tussen de verzuimkengetallen naar schoolgrootte, gering. Denominatie Denominatie van een school (b)lijkt steeds minder, een voor ziekteverzuim, onderscheidend kenmerk te zijn. De rangorde in ziekteverzuimpercentage tussen de verschillende denominaties is in vrijwel gelijk aan die van de voorgaande jaren. Ook in zijn de verschillen in het ziekteverzuim tussen de denominaties kleiner. Dat geldt overigens meer voor het OP dan voor het OOP. Bij een lager overall ziekteverzuimpercentage worden de verschillen tussen de denominaties ook vanzelf kleiner. Verstedelijkingsgraad en regio Verstedelijkingsgraad en regio hangen in Nederland sterk met elkaar samen. De verzuimcijfers illustreren dat. Voor de schoolkenmerken verstedelijkingsgraad en regio geldt een trend die vergelijkbaar is met denominatie; deze kenmerken verliezen voor het OP langzamerhand hun differentiërend vermogen voor wat betreft ziekteverzuim in zowel het ziekteverzuimvolume als de aard van het ziekteverzuim. Leek er in 2008 nog sprake van een positieve lineaire correlatie tussen de mate van verstedelijking en de omvang van het ziekteverzuim, in de cijfers van en blijkt daar voor het OP niets van. Opmerkelijk is dat de samenhang tussen verstedelijking en verzuim voor het OOP nog steeds opgeld doet. Kortom, geconcludeerd mag worden dat verschillen in verzuimkengetallen in een hogere mate samenhangen met functie dan met kenmerken als verstedelijkingsgraad, regio of denominatie. Verandering achterstandgroepen Ook voor geldt dat het ziekteverzuimpercentage stijgt met de proportie leerlingen van allochtone afkomst; dit geldt voor zowel het OP als ook voor het OOP. Het toenemend verzuimpercentage in relatie tot de proportie allochtone leerlingen wordt in hoofdzaak bepaald door een hogere ziekmeldingfrequentie, de gemiddelde ziekteverzuimduur is voor alle categorieën scholen ongeveer gelijk. 7

8 Berekening van de verzuimkengetallen Bij de interpretatie van de data is het belangrijk om te weten hoe de verschillende kengetallen worden berekend. Voor deze berekening wordt de Standaard voor verzuimregistratie gevolgd. Voor een uitgebreide uitleg over de berekeningsmethodiek en de formules, zie de definities en berekeningen. In onderstaande figuur wordt kort uitgelegd welke delen van het verzuim meetellen voor de berekening van de verschillende kengetallen. Daarbij stelt iedere letter (A t/m D) personen voor en ieder balkje het begin en eind van het verzuim van die persoon. De vakken geven de tijd in jaren weer Het ziekteverzuimpercentage () geeft aan welk deel van de arbeidscapaciteit in de verslagperiode (in dit geval ) verloren is gegaan wegens ziekteverzuim. Voor de berekening van het, worden alle verzuimdagen in meegeteld. In bovenstaand voorbeeld betreffen dit dus alleen de rode delen van het ziekteverzuim van persoon A t/m D. De ziekmeldingsfrequentie () betreft het gemiddeld aantal ziekteverzuimmeldingen per werknemer in een bepaalde periode. Voor de berekening van de, worden alleen die gevallen geteld waarvan het ziekteverzuim is gestart in. In bovenstaand voorbeeld zijn dat dus de personen B en C. De gemiddelde ziekteverzuimduur () geeft de gemiddelde duur van de ziekte weer en is alleen te interpreteren in combinatie met het en de. Voor de berekening van de, worden alle ziekteverzuimdagen geteld van die personen van wie het ziekteverzuim is beëindigd in. In bovenstaand voorbeeld zijn dit dus de ziekteverzuimperiodes (zwarte én rode delen) van de personen A en B. Bij de berekening van deze maat worden deeltijders meegeteld als fulltimers. Nulverzuim (NV) is het percentage werknemers dat zich niet ziek heeft gemeld in. Voor de berekening van het NV, worden de werknemers zonder ziekteverzuim in, gedeeld door het totaal aantal werknemers in. De hierboven beschreven verzuimmaten hoeven niet evenredig met elkaar samen te hangen. De maten worden namelijk allemaal over deels verschillende gevallen gemeten. Zo blijkt de berekeningswijze van de gemiddelde ziekteverzuimduur () bijvoorbeeld een na-ijleffect te kennen; zeker bij langdurig verzuim. Een hoge kan theoretisch worden veroorzaakt doordat er veel (langdurig) verzuimgevallen worden afgesloten in dat jaar, zonder dat dit gepaard gaat met een hoog ziekteverzuimpercentage in dat jaar zelf. Verzuimbenchmark Omdat de schoolsamenstelling invloed heeft op de ziekteverzuimkengetallen, is het moeilijk om de eigen prestaties te interpreteren ten opzichte van het sectorgemiddelde. Beter is het om de eigen schoolcijfers af te zetten tegen een vergelijkbare referentiegroep die qua kenmerken overeenkomt met de eigen school. In de Verzuimbenchmark-VO is een dergelijke vergelijking mogelijk. Hierdoor zijn de eigen prestaties objectiever te beoordelen. Via een grafiek en een analyse van de specifieke situatie, worden gerichte adviezen gegeven. Ook berekent de verzuimbenchmark-vo een indicatie van de verzuimkosten. 8