Kenmerk 13s058 / augustus Inleiding

Transcriptie

1 Kenmerk 13s058 / augustus 2013 Inleiding In de komende maanden en jaren krijgen gemeenten te maken met een drietal decentralisaties van de rijksoverheid naar de gemeentelijke overheid waarvan die in meer of mindere mate al volop aan de gang zijn. Met de decentralisaties wordt gelijktijdig een bezuiniging doorgevoerd. Hierdoor lijken versoberingen op de huidige zorg- en dienstverlening onvermijdelijk. Aan de ouderenbonden de taak om in hun eigen gemeente en regio de stem van de (kwetsbare) ouderen te laten horen. Aan de SBO-NH (werkgroepen) de taak om de lokale/regionale belangenbehartigers te ondersteunen zodat zij de belangenbehartiging zo goed mogelijk neer kunnen zetten. Deze notitie is een handvat hierbij. Het gaat inhoudelijk in op een aantal thema s en geeft ook standpunten en aanbevelingen weer. De notitie scheiden van wonen en zorg van de SBO-NH (kenmerk: 13s043) behandelt aanverwante problematiek. Het verdient aanbeveling om ook van deze notitie kennis te nemen. Deze notitie is een product van werkgroepen zorg en welzijn en wonen van de SBO-NH in samenwerking met de werkgroep zorg van de Stichting Gezamenlijke Ouderenbonden in Heemskerk. In het onderdeel transitie AWBZ wordt kort inhoudelijk ingegaan op de transitie. Vervolgens worden diverse belangrijke onderwerpen genoemd die aandacht moeten krijgen bij de verdere vormgeving van de transitie. De SBO-NH adviseert de lokale belangenbehartigers op zijn minst enkele van deze onderwerpen als speerpunt van hun belangenbehartiging te kiezen. De notitie sluit af met de taken die een plaatselijke afdelingen zou kunnen ondernemen om gestalte te geven aan de belangenbehartiging op lokaal niveau.

2 Transitie AWBZ De voor de ouderen en ouderenbonden belangrijkste decentralisatie betreft (is) is vervalt de transitie van de AWBZ en de daarmee in verband staande kanteling van de zorg. Met het oog op de demografische ontwikkelingen is het niet uitgesloten dat de decentralisatie grote gevolgen kan hebben voor de kwetsbare ouderen Er is nog veel onzeker over de precieze uitwerking van de plannen van de regering, mede ook gelet op de enorme weerstand. Tweede en Eerste Kamer zullen nog moeten besluiten over de plannen van het kabinet. Burgers met een zorgvraag krijgen te maken met drie wetten: - AWBZ - Zorgverzekeringswet (ZVW) - Wmo Zoals het er nu naar uit ziet wordt de AWBZ teruggebracht tot een kernverzekering voor alleen langdurige, onverzekerbare en onbetaalbare zorg. De Wmo is er onder andere voor huishoudelijke hulp, ondersteuning/begeleiding en persoonlijke verzorging. Behandelingen en verpleging worden gefinancierd vanuit de zorgverzekeringswet De definiëring van wat nou precies onder welke wet valt is nog niet uitgekristalliseerd. Duidelijk is dat burgers steeds meer zullen worden aangesproken op de eigen verantwoordelijkheid en de eigen regievoering. De druk op familie, mantelzorgers en vrijwilligers zal toenemen, terwijl in veel gevallen al sprake is van overbelasting. De lokale ouderenbonden hebben primair te maken met de Wmo. De Wmo schrijft voor dat de gemeente belanghebbende personen en organisaties betrekt bij het ontwikkelen van beleid én clientenorganisaties om advies vraagt over het Wmo beleidsplan. In diverse gemeenten maken leden van de ouderenbonden (al dan niet namens de ouderenbonden) deel uit van een Wmo raad.

3 Belangrijke onderwerpen De werkgroepen zorg en welzijn en wonen van de SBO-NH stellen vast dat de volgende onderwerpen van belang zijn voor de lokale belangenbehartigers: - Er is heel veel informatie (onder andere van de vele zorgaanbieders op gemeentelijk en regionaal niveau). Het is belangrijk dat er duidelijke/eenduidige en actuele schriftelijke en digitale informatie beschikbaar is uitgaande van de vraag van de burger. De SBO-NH pleit ervoor hierbij ook gebruik te maken van de inzet van vrijwilligers. - Er moet voor gewaakt worden dat er ondersteuning is voor mensen die de regie niet of niet voldoende kunnen voeren. Begeleiding door familie en/of deskundigen tijdens het (keukentafel)gesprek is sterk aan te raden. De SBO-NH pleit onder andere voor het inzetten van opgeleide vrijwilligers die de oudere kunnen bijstaan. - Laagdrempelige toegang is wenselijk. De SBO-NH pleit voor het organiseren van opleidingen voor mensen (w.o. vrijwilligers) die bij burgers thuis komen. De Vrijwilliger Ouderen Adviseurs van de ouderenbonden kunnen hierbij een rol spelen. - Aandacht voor vroegsignalering, waarbij de verschillende signalen gekanaliseerd en gecommuniceerd worden. - De druk op familie, mantelzorgers en vrijwilligers zal veel groter worden. Er is vaak al sprake van overbelasting. De SBO-NH vraagt de aandacht voor de ondersteuning van deze groepen en hun betrokkenheid bij de totstandkoming, uitvoering en monitoring van het beleid. Uit preventieoverwegingen dient er actief naar overbelaste mantelzorgers te worden gezocht. Een adequaat aanbod voor respijtzorg is noodzakelijk. De SBO-NH pleit ervoor hier niet een nieuwe organisatie(laag) te creëren, maar aan te haken bij bestaande instellingen. Een efficiënt en effectief vrijwilligersbeleid is voorwaarde bij het werven, begeleiden en behouden van vrijwilligers. Speciale aandacht dient er te zijn voor het opleiden van vrijwilligers. De SBO-NH kan hierbij een rol vervullen.

4 - Bij de aanbesteding van zorg en welzijnsvoorzieningen dient rekening te worden gehouden met een juiste prijs-kwaliteitverhouding. - Wijkgericht werken en/of de 1 loketgedachte lijkt een mogelijke oplossing te zijn voor de uitvoering van de decentralisaties. De cliënt/patiënt dient minimaal last te hebben van de organisaties achter het loket en/of de organisatie achter het wijkteam. De SBO-NH pleit ervoor dat de processen (w.o. indicering, zorginkoop, gevraagde competentie, etc. ) nauwkeurig worden beschreven en er een jaarlijkse monitoring plaats vindt. Er dient aandacht te worden besteed aan het mandaat van de leden van een wijkteam. - De tevredenheid van de cliënt dient richtinggevend te zijn. Het is wenselijk een feedbacktraject te realiseren. - Burgers met meer dan één hulpvraag kunnen te maken krijgen met drie wetten/regelingen en daarmee met drie regisseurs/poortwachters. De SBO-NH vraagt zich af wie dan de regie voert over de zorg en wie de eindverantwoordelijkheid heeft. Hierover zijn duidelijke afspraken nodig. Op zijn minst dient er voor gewaakt te worden dat de hulpvragen niet tussen wal en schip geraakt - Er dient sprake te zijn van een onafhankelijke indicatie van Wmo voorzieningen en zorgvoorzieningen in het algemeen. Degenen die indiceren dienen deskundig te zijn en de mens als uitgangspunt te nemen. Het betreft personeel van zorgloketten, gemandateerde personen, leden van sociale wijkteams, enz. Na de indicatie moet de keuze in alternatieve gelijkwaardige professionele hulp mogelijk te zijn - Er is minder budget te besteden. De beschikbare budgetten moeten bewaakt worden De SBO-NH pleit voor geoormerkte Wmo gelden. - De bezuinigingen betekenen dat keuzes gemaakt moeten worden. De te maken keuzes zullen getoetst moeten worden aan de meerwaarde voor de meest kwetsbare burgers. Het is hierbij belangrijk om stil te staan bij de organisatie van de zorg en dienstverlening en de daadwerkelijke zorg en dienstverlening. Reallocatie van posten binnen het gemeentebudget moet overwogen worden.

5 - Gezien het grote tekort aan voor ouderen geschikte woningen en het feit dat er nauwelijks wordt gebouwd is het belangrijk dat gericht aandacht wordt besteed aan het opplussen van woningen. Het is wenselijk dit item op te nemen in de woonvisie. Voor eigen woningbezitters zou de gemeente een voorlichtingstraject kunnen inzetten. - De SBO-NH pleit voor een eenduidige beschrijving van de wegen die je als toekomstig cliënt/patiënt moet/kunt bewandelen om zorg te verkrijgen. - gemeenten zullen vaak kiezen voor een regionale aanpak van de decentralisaties. Het gevaar schuilt erin dat gemeenten kiezen voor regionale bureaus die op een te grote afstand van de burger functioneren Wat kunnen de afdelingen van de ouderenbonden in hun eigen gemeente doen? - In de eigen gemeente publiekelijk aandacht vragen voor de genoemde belangrijke opmerkingen en oplossingsrichtingen. Aan de (lokale) politiek vragen om adequate oplossingen aan te dragen. - Ouderenbonden dienen bewust te zijn (worden gemaakt) van de mogelijkheden van beleidsbeïnvloeding in een gemeente. In het verlengde hiervan dienen de ouderenbonden deskundige vrijwilligers voor te dragen om deel te nemen aan inspraak- /adviesorganen. - Het is wenselijk dat de lokale ouderenbonden goede contacten onderhouden met de gemeente en de lokale zorg en welzijnsinstellingen, met woningbouwverenigingen en met andere belangenbehartigingsorganisaties.. - Afdelingen van ouderenbonden zullen in Wmoraden, maar ook in direct contact met lokale politiek, college van B & W en ambtenaren druk moeten uitoefenen om beleid te ontwikkelen voor de kwetsbare ouderen (die ouderen die tussen wal en schip dreigen te raken.) Het betreft m.n. beleid aangaande zorg en welzijn (Wmo), wonen en inkomen.

6 - Het is wenselijk dat de lokale ouderenbonden nagaan op welke wijze je in de eigen gemeente in aanmerking komt voor zorg en welzijnsvoorzieningen Welke wegen moet je als toekomstig cliënt/patiënt bewandelen - Bijdragen leveren aan de totstandkoming en samenwerking van netwerken van vrijwilligersorganisaties en mantelzorgers waarbij signalering een belangrijke rol speelt (w.o. ook werven en (laten) opleiden en ondersteunen van vrijwillige ouderenadviseurs) - de ouderenbonden geven de goede voorbeelden en resultaten uit hun eigen gemeente door aan de SBO-NH, die deze verspreid. - het is voor een goede positionering van de ouderenbonden van belang dat de ouderenbonden alle drie de decentralisaties beïnvloeden. - omdat gemeenten veelal regionaal aandacht zullen besteden aan de transities, is het wenselijk dat de ouderenbonden ook regionaal hun (gecoördineerde) stem laten horen. Tenslotte: - Ga op zoek naar en maak gebruik van goede voorbeelden die al overal ontwikkeld zijn. Je hoeft niet altijd zelf het wiel uit te vinden! - Aandacht vragen voor de belangen van ouderen is een kwestie van volhouden en het aandragen van de juiste argumenten!