Beste lezer, Veel leesplezier! Patris van Boxel projectleider Grassroots VU Onderwijscentrum VU

Transcriptie

1 Beste lezer, In 2006 heeft de VU deelgenomen aan het landelijk SURF Grassroots project. Grassroots heeft tot doel om de inzet van ICT in het Nederlandse hoger onderwijs te bevorderen. Het richt zich op docenten die weinig tot geen ervaring hebben met ICT en op docenten die ervaring willen opdoen met een nieuwe ICT toepassing. Middels een kleine beloning worden docenten gemotiveerd om een extra inspanning te leveren om hun onderwijs te vernieuwen met de inzet van ICT. Met trots stellen we hier de resultaten voor van de 19 Grassroots projecten die in het voorbije jaar succesvol zijn afgerond door VU docenten. Deze projecten tonen een rijke verscheidenheid aan innovatieve ICT werkvormen, toepassingen en leeromgevingen waarmee docenten hun eigen onderwijs hebben verbeterd. In deze brochure vindt u naast de projectbeschrijvingen ook tips en ervaringen van de docenten om dergelijke vernieuwingen succesvol te introduceren. Daarbij is het positief om vast te stellen dat ook kleinschalige aanpassingen de kwaliteit van het onderwijs en betrokkenheid van studenten vaak merkbaar verhogen. De laagdrempelige werkwijze van Grassroots heeft inmiddels een eigen plek verworven naast de andere initiatieven rond onderwijsverbetering die het Onderwijscentrum VU coördineert, zoals de EMP-projectenronde en de strippenkaart. We kijken alvast uit naar nieuwe inspirerende Grassroots projectideeën van docenten in 2007! Veel leesplezier! Patris van Boxel projectleider Grassroots VU Onderwijscentrum VU

2 1 Casussen kindertandheelkunde Faculteit: ACTA Docent: René Gruythuysen Studenten komen voor het eerst in contact met kindertandheelkunde. Het betreft vier casussen die representatief zijn voor de hoofdthema s. Op deze wijze maken de studenten kennis met de probleemgebieden in de kindertandheelkunde op een actieve en praktische manier. De geschatte tijdsbesteding is 6 uur. De organisatie: a) De opdrachten en de groepsindeling komen in de blackboardcursus na een introductiecollege. b) Per groep kiezen zijzelf een voorzitter. De voorzitters nemen het initiatief om de casussen te bediscussiëren, letten op ieders activiteit en plaatsen de resultaten in de blackboardcursus. c) De voorzitters komen bijeen om de resultaten te bespreken onder leiding van de docent. d) De groepen kijken elkaars werk na (elke groep het werk van 2 andere groepen) en publiceren de resultaten van het nagekeken werk (onderbouwd). De interbeoordeling vindt plaats aan de hand van een aantal criteria. e) De deelnemers aan de groepen krijgen een punt voor hun bijdrage van de overige groepsleden. f) Er volgt een evaluatiebijeenkomst met de voorzitters. g) Studenten die onvoldoende hebben deelgenomen krijgen de opdracht nieuwe casussen te maken. Hetzelfde geldt voor groepen die onvoldoende hebben gepresteerd. h) Een voldoende resultaat voor het project is vereist voor toelating tot de kliniek kindertandheelkunde. Studenten op een actieve en praktische wijze kennis laten maken met de probleemgebieden in de kindertandheelkunde. Studenten hierover onderling laten discussiëren via Blackboard. De studenten zijn hierdoor toch in staat op een voor de docent zichtbare wijze met elkaar te discussiëren, terwijl ze vaak in verschillende groepen zitten en met verschillende agenda s werken. De docent ziet dan vanzelf waar de knelpunten zitten en kan hier op inspelen. Maar ook kan de discussie elementen bevatten die de docent kan gebruiken bij de verdere ontwikkeling van het onderwijs. De succesfactoren zijn de zelfwerkzaamheid en de verbreding van het onderwijs door zoeken van antwoorden buiten de verplichte leermiddelen om. Studenten hebben zich actief voorbereid op het klinisch onderwijs. - Experimenteer met digitaal onderwijs, maar forceer deze vorm niet. Zoek naar de juiste balans met betrekking tot de fysieke contacten. - Laat studenten buiten de verplichte leerstof om naar antwoorden op vragen zoeken.

3 2 Voting in the classroom Faculteit: Aard- en levenswetenschappen Docent: Nellie Harms Een voting systeem wordt ingezet in het onderwijs om colleges interactief te maken. Met behulp van een afstandsbediening kunnen de studenten vragen beantwoorden. De studenten werken bij het beantwoorden van de vragen met elkaar samen. Eventuele extra uitleg volgt direct na het beantwoorden van de vragen. Er is voor diverse onderdelen een bestand met vragen gemaakt die gebruikt kunnen worden tijdens colleges Celbiologie. 1. Een vragenlijst die gebruikt kan worden tijdens een responsiecollege 2. Vragenlijsten die gebruikt kunnen worden tijdens interactieve colleges. Er is ervaring opgedaan met deze vorm van colleges voorbereiden en geven. Het doel van dit project is: te komen tot een interactief college samenwerken tijdens een college tot stand te brengen. inzicht te krijgen in kennis van de aangebrachte concepten tijdens een college. inzicht te krijgen in aanwezige kennis voorafgaand aan een college. Vernieuwend is het veelvuldig gebruik van vragen tijdens een college. Door beantwoording met een afstandbediening doet iedereen mee, zijn de antwoorden anoniem en dus veilig en kan direct worden waargenomen of de concepten goed zijn aangebracht en/of verwerkt. Het systeem kan ook ingezet worden in een responsiecollege. De ICT toepassing zit hem in het systeem zelf. De betrokkenheid tijdens de colleges is veel groter. De studenten doen actief mee en zijn tijdens de colleges bezig de stof te verwerken en te gebruiken.misconcepten die aanwezig zijn kunnen direct geïdentificeerd worden en extra uitleg kan worden geboden. Vervolgvragen kunnen dan worden gesteld om de zojuist verworven kennis toe te passen op een probleem. In principe kan hetzelfde worden gedaan met ja/nee vragen en antwoord geven door blauwe of rode kaartjes omhoog te houden. ICT geeft de mogelijkheid tot meerdere keuzes, het presenteren van figuren, het direct verwerken van een totaalresultaat van de gehele groep en de anonimiteit van het antwoorden. - Maak niet teveel vragen voor een college. Gebruik juist de ruimte tussen vragen om concepten nogmaals uit te leggen of nieuwe informatie te verstrekken. - Gebruik deze vorm van college geven niet te vaak in een cyclus. Dan verliest het wellicht zijn aantrekkelijkheid

4 3 Cursusbegeleiderde Electronic Syllabus Faculteit: Aard- en levenswetenschappen Docent: Holger Lill De syllabus zal op CD aan studenten gegeven worden, voornamelijk ten behoeve van zelfstudie, zodat een beter begrip van moleculaire processen ontstaat. Onderdelen, zoals modulen ter visualisatie van moleculen, zullen (ook)tijden colleges gebruikt worden. Een syllabus en tutorials op CD. De tutorials zijn ontwikkeld: om moleculen te visualiseren en om interacties en eigenschappen uit te leggen. om formules en consequenties van parameterveranderingen te visualiseren. om dynamische processen ook in dynamiek te kunnen tonen via clips. Alles is zodanig ontwikkeld dat in de toekomst aanvullingen of aanpassingen mogelijk zijn. Beter begrip voor moleculaire processen door computergesteunde visualisering en verdieping. In tegenstelling tot een syllabus op papier zijn meer dingen toonbaar: 3d weergave van eiwitstructuren kan alleen met behulp van computers. Ook de dynamische visualisatie van formules en het tonen van korte videosequenties zijn afhankelijk van computer gebruik. Het begrijpelijk maken van formules en het zichtbaar maken van functie/structuur afhankelijkheden tijdens colleges met behulp van de syllabus werkt activerend. Voor studenten doordat er dingen langskomen tijdens colleges die eerder niet toonbaar waren. Sterker nog, zij kunnen al deze dingen thuis op hun eigen computer herhalen. Voor de docent omdat inhoud makkelijk aan de syllabus toegevoegd en/of veranderd kan worden. Niet te ambitieus beginnen met zo n project. beter langzaam opbouwen.

5 4 Vragenbank Management en Organisatie Faculteit: Economische wetenschappen en bedrijfskunde Docent: Matthijs Wolters en Gertjan Melker en Het project bestaat uit een tweetal deelprojecten: 1. De ontwikkeling van een tentamengenerator (gericht op het ondersteunen van docenten die tussentijdse toetsen en tentamens genereren) 2. De ontwikkeling van een online toetsvoorziening: gericht op het bieden van de mogelijkheid aan studenten om online Multiple Choice (MC)- vragen te oefenen en feedback te krijgen over hun kennisontwikkeling. De vragenbank stelt docenten in staat om bij het maken (genereren) van tentamens tot een evenwichtige selectie van MC-vragen te komen. De vragenbank maakt het mogelijk te kiezen uit circa 1800 MC-vragen die in de nieuwe vragenbank zijn gesorteerd op onderwerp (concept of theoretisch gezichtspunt), hoofdstuk en paragraaf. Daarbij kan rekening worden gehouden met eerder verzamelde statistische gegevens. Tevens worden studenten in staat gesteld MCvragen systematisch te trainen. Het komen tot een geavanceerde en gebruikersvriendelijke MC-vragenbank voor het genereren van MC-tentamens en het (eventueel online) beschikbaar stellen van oefenvragen voor (de deelvakken) Management en Organisatie. Bij nieuwe toetsen wordt systematisch gebruik gemaakt van eerder verkregen statistische data. Het genereren van nieuwe toetsen wordt sterk vereenvoudigd en versneld door middel van nieuwe en geavanceerde software. Er kan worden geselecteerd op onderwerp (concept), hoofdstuk, paragraaf en tevens op statistische data. Combinatie van de mogelijkheden tot het gebruiken van de strippenkaart en het Grassrootsproject. Inmiddels zijn al meerdere toetsen (één tussentijdse oefentoets en twee tentamens) voor het vak M&O aan de hand van de nieuwe vragenbank tot gekomen. Ervaringen (ook van andere betrokken docenten) zijn erg positief. Bij de ontwikkeling van een vragenbank is geavanceerde en gebruiksvriendelijke software essentieel. Het ontwikkelen van een integrale vragenbank kost een hoop tijd, maar is een investering voor vele jaren.

6 5 Diagnostische toetsen via Blackboard m.b.v. Respondus Faculteit: Exacte wetenschappen Docent: Aniel Bhulai Door middel van diagnostische toetsen in Blackboard wordt het HTML-kennisniveau van studenten bepaald om vervolgens het hoorcollege aan te passen aan dat kennisniveau met als doel het college interessant te houden voor de studenten. Er zijn 20 multiple choice vragen voor de diagnostische toets gemaakt middels Respondus, die in Blackboard zijn geüpload. Om het aantal goede antwoorden om te zetten naar een cijfer is er gebruik gemaakt van het normeringsvoorschrift gepubliceerd op de site van het LAKS project watmoetikleren.nl. De diagnostische toets werd tijdens een practicum voor het HTML-college afgenomen. Op basis van de toetsresultaten was het HTML-college aangepast. Dit college was later geëvalueerd door een digitale enquête (phpesp, een opensource pakket) in Blackboard. Het doel van de diagnostische toets is om het HTML-kennisniveau van studenten te bepalen om zo het hoorcollege aan te passen aan dat kennisniveau, waardoor het hoorcollege interessant blijft en/of wordt voor de studenten. Studenten die het beoogde HTML-kennisniveau bezitten, hoeven het hoorcollege dan niet bij te wonen. Respondus wordt gebruikt om de toetsen te maken en te uploaden naar Blackboard. De diagnostische toets kunnen de studenten zelfstandig tijdens een practicum maken of desgewenst op een ander tijdstip in Blackboard. De evaluatie vindt ook tijdens een practicum plaats middels een digitale enquête via het Web. De digitale diagnostische toets en de digitale enquête vind ik een succesfactor in de uitgevoerde Grassroots. Ze zijn snel en makkelijk te maken met respectievelijk Respondus en phpesp. Respondus en phpesp in combinatie met Blackboard hebben me veel tijd bespaard. Dit betreft niet alleen het maken van de vragenlijst en de enquête in Blackboard, maar ook het analyseren en verwerken van de vergaarde informatie. Een mooie bijkomstigheid is dat wat er in dit project is opgezet voor dit college meteen een goede basis vormt voor de komende jaren. - Toets het kennisniveau van je studenten alvorens met een college te beginnen. Het zet de docent aan het denken om zijn colleges anders in te richten en dus af te wijken van het routinematige werk. Studenten hebben tevens meer aan een college wanneer dat aansluit aan het kennisniveau van de studenten. - Zet ICT-middelen in je onderwijs in om tijd te besparen op lange termijn en efficiënter te werken. Let op: ICT is slechts een middel, geen doel op zich.

7 6 Invoering van een digitaal portfolio voor FEW studenten Faculteit: Exacte wetenschappen Docent: Freek Ariese & Jaap Buning & In dit project worden studenten ondersteund in het ontwikkelen van academische vaardigheden met een digitaal portfolio. Binnen Blackboard heeft elke student de beschikking over een digitaal portfolio. Het interessante product is de procedure hoe met het portfolio om te gaan. Deze procedure is in een handleiding beschreven. De ontwikkeling van academische vaardigheden efficiënter en effectiever te laten verlopen. Een bruikbaar instrument ontwerpen om deze ontwikkeling onderwerp van bespreking te laten zijn tussen student-docent, of student-mentor. Juist beginnende Bètastudenten hebben grote moeite met het reflecteren op eigen studeergedrag en houding. Ook zijn bètastudies in het algemeen vooral gericht op kennisoverdracht. Het portfolio moet digitaal zijn voor een direct en eenvoudig gebruik. De omslag die bij docenten plaatsvindt om hun onderwijs niet alleen in termen van kennis te beschrijven en te beoordelen. Mogelijkheden om voor de verschillende academische competenties samenhang in het curriculum te krijgen en langere leerlijnen vast te stellen. Dit soort studenten niet-eigen activiteiten moeten zonder enige moeite gebruikt kunnen worden. Een digitale omgeving zonder gebruikersproblemen is noodzakelijk. Dat is ten dele gelukt. Volgende stap is om goede templates voor de verschillende reflectiemomenten in Blackboard op te nemen. - Koppel invoering van portfolio eerst aan die vakken waar een directe terugkoppeling mogelijk is en studenten tijdens het onderwijs door de docent feedback kunnen krijgen op hun werkwijze en houding en het nut van een reflectie opdracht toegelicht kan worden, bijvoorbeeld practica. - Voer geleidelijk in, neem de docenten serieus in hoe zij onderwijs geven en verken met hen hoe zij al aandacht besteden aan academische vaardigheden om daar dan bij aan te sluiten.

8 7 ICTO ook in (Farmaco)chemie en Samenleving Faculteit: Exacte wetenschappen Docent: Jacqueline van Muilwijk-Koezen Dit vak draagt in eerste instantie niet direct bij aan het vergroten van de natuurwetenschappelijke kennis, maar wel aan wetenschappelijke vorming en het besef van de maatschappelijk verantwoordelijkheid die chemici en farmacochemici hebben. Daarnaast wordt expliciet aandacht besteed aan bepaalde academische vaardigheden. In groepjes van 3 á 4 studenten wordt een interview met een (farmaco)chemisch deskundige voorbereid. Dit interview wordt digitaal opgenomen (beeld en geluid). Vervolgens worden fragmenten geselecteerd en gemonteerd tot een filmpje van circa 10 minuten dat het maatschappelijke onderwerp en het licht dat deze deskundige daarop werpt, goed weergeeft. Het filmpje wordt via Blackboard aangeboden samen met een aantal (circa 3) prikkelende stellingen. Via het discussionboard moeten medestudenten hierop reageren (op 5 van de interviews). De groep makers moet de discussie leiden (en de discussie levendig houden). De filmpjes duren 7 á 10 min. De studenten hebben na instructies over video opname, montage en een werkcollege interviewtechnieken interviews met een deskundige opgenomen en op het surfnet portal geplaatst. Na een inleidend college argumentatieleer is via het discussieforum van Blackboard een discussie georganiseerd aan de hand van stellingen die zijn gekoppeld aan de interviews. - Verbeteren van onderdeel cursus Het interview van een deskundige behoort al langer bij deze cursus, maar komt slecht uit de verf. Door inzet van ICT kan dit sterk verbeterd worden. - Peer feedback. Het interview wordt niet langer alleen door de docent beoordeeld, maar medestudenten starten aan de hand van een aantal vragen een discussie over dit onderwerp. Hierdoor wordt de betrokkenheid vergroot en komen studenten met meerdere onderwerpen in aanraking. - Leren voeren van een wetenschappelijke discussie - Leren een interview af te nemen, bruikbaarheid van de antwoorden en/of momenten in te schatten. De interviews met de deskundige worden opgenomen en via de portal aangeboden. Studenten zien elkaars interviews en beoordelen dit als peers in plaats van alleen een beoordeling van een verslag door de docent. Daarnaast voeren studenten een forumdiscussie via Blackboard door op stellingen te reageren die gekoppeld zijn aan de gefilmde interviews. De betrokkenheid van de studenten op elkaars werk. Dit vak gaat over de positie die een (farmaco)chemicus in de maatschappij inneemt en de verantwoordelijkheid die hij/zijn daarbij draagt. Dan is het goed om die maatschappelijke kant op veel manieren te zien. Nu gaat dat automatisch via elkaars onderwerpen en geïnterviewde deskundige. De filmpjes zouden analoog kunnen worden opgenomen en verspreid, maar digitaal is wel zo handig. De discussie had in de collegezaal gevoerd kunnen worden, maar dan is het moeilijk om iedereen aan bod te laten komen. Feitelijk zijn deze onderdelen niet uitvoerbaar zonder ICT. - Duidelijke limiet stellen aan de lengte van de filmpjes - Tijdsindeling geven. Filmpjes kunnen altijd mooier en aan de vormgeving kun je blijven sleutelen. Het is prettig om naar te kijken, meer hoeft niet. Sommige studenten verliezen dit gemakkelijk uit het oog.

9 8 Online Authorware cursus Faculteit: Psychologie en pedagogiek Docent: Daniël Lakens & Chris Reinders-Folmer en Met behulp van MSN en Blackboard willen wij onze zelfstudie cursus verbeteren op het gebied van flexibiliteit, interactiviteit en overzicht. Voor docenten is het duidelijker welke opdrachten nagekeken moeten worden, studenten die achterlopen worden eerder gesignaleerd, en het beantwoorden van vragen via MSN is minder werk voor student en docent. De kennis van elk deel wordt door middel van een multiple choice-toets en een programmeeropdracht getoetst. Vorderingen van studenten zijn overzichtelijk weergegeven in het Gradebook. Ingeleverde opdrachten die nagekeken moeten worden staan hier ook overzichtelijk weergegeven. Hulpvragen worden door middel van MSN sneller en doeltreffender beantwoord dan voorheen. Daarnaast hebben we een introductie van het Authorware programma gemaakt, waardoor studenten binnen snel via een filmpje te zien krijgen hoe ze het programma kunnen gebruiken en waar de belangrijkste functies zitten. In deze cursus ligt de nadruk op zelfstudie. Omdat studenten in hun eigen tempo aan de cursus werken is het van groot belang dat de zij te allen tijde contact kunnen zoeken met de docenten wanneer zij vragen hebben of vast komen te zitten. Momenteel voorzien wij hier in op twee manieren: via een wekelijkse bijeenkomst, en via . Wij willen de cursus verbeteren op het gebied van flexibiliteit, interactiviteit en overzichtelijkheid met behulp van Blackboard (Learning units en Assignments) en MSN. Verder kunnen de docenten zo een beter overzicht krijgen van de vorderingen van de deelnemers en is duidelijker welke hulpvragen reeds beantwoord zijn. Het contact met de studenten vind gestroomlijnder plaats door het inleveren van opdrachten via Blackboard: docenten weten zo direct welke opdracht nagekeken is en welke niet. Vragen beantwoorden via MSN kost veel minder tijd en hulp kan sneller gegeven worden. De werkzaamheden worden voor beide docenten overzichtelijker. De factoren zijn de verbeterde interactiviteit bij het beantwoorden van vragen en de verbetering van het overzicht van de studentvorderingen. Daarbij is het voor de docenten veel overzichtelijker dan voorheen welke hulpvragen nog onbeantwoord zijn. Het project heeft er vooral voor gezorgd dat er kritisch gekeken is naar hoe het werk gemakkelijker kan en dat de vorderingen van studenten ondanks de zelfstudie toch bijgehouden konden worden. De centralisering van het inleveren van opdrachten zorgde voor overzicht bij de docenten. Het vragen beantwoorden via de chat verloopt veel sneller en is voor student en docent minder werk. De toevoeging van MC-vragen verzekerde ons dat elke student de hoofdstukken voor die week gelezen hadden, waar we dit voorheen niet konden controleren. - Schakel de hulp in van de ICTO-medewerker op de afdeling, en praat eens over welke verbeteringen je in je cursus zou willen bewerkstelligen. - Probeer het onderwijs te vernieuwen op een manier die aansluit bij de student.

10 9 Ontwikkelen van opdracht m.b.v. streaming video en boek Faculteit: Sociale wetenschappen Docent: Frédérique Six Bij de bachelor Bestuur en Organisatie en de bachelor Cultuur, Organisatie en Management wordt het vak Besluitvormingstheorie anders ingevuld dan voorgaande jaren. Het vak als totaal is in hoorcollegevorm met naar verwachting circa 180 studenten. Daarnaast krijgen de studenten via DLO opdrachten en oefeningen aanbieden zodat ze met de stof kunnen oefenen. Het populaire boek Het drama Ahold (Smit, 2004) was verplichte literatuur. Ook de documentaire Keizer Cees was aangeboden (beschikbaar als streaming video op internet). Tijdens colleges werden theoretische begrippen regelmatig geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit het boek, waarbij ook stukjes video werden getoond. Studenten konden een bonuspunt verdienen (facultatief) als ze de opdracht deden over Ahold (met behulp van het boek en de documentaires). Het doel van de opdracht was het toepassen van de theorie op de praktijk, waardoor de student een beter begrip ontwikkelden van de theorie. Tijdens een college is de opdracht besproken en in tentamen kwam een vraag hierover terug. - In algemene zin de studenten zo diep mogelijk in de leerpiramide af te laten dalen, zodat ze zo veel mogelijk van de stof vast kunnen houden. Daarvoor wil ik een digitale leeromgeving (DLO) gaan gebruiken en ze meer de concepten toe laten passen op de praktijk. - In specifieke zin bij het voorgestelde project: de in het vak geleerde theoretische concepten en perspectieven toepassen op een praktijksituatie. De opdrachten die de studenten kunnen maken bied ik aan via DLO (BSCW of Blackboard). De praktijk wordt ze via streaming video (en boek) aangeboden. Dit heb ik nog nooit eerder gedaan. De motivatie van de docent, de praktische uitvoerbaarheid en de kleinschaligheid (geen projectstructuur nodig) zijn succesfactoren. De studenten waren beter gemotiveerd en hebben beter gepresteerd. De evaluatie van studenten voor het vak als geheel was beduidend beter dan vorig jaar en op didactische punten regelmatig significant beter dan rest faculteit. - Studenten zijn goed te prikkelen als je de extra opdracht enthousiast aanbiedt. Ik stond verbaasd dat een meerderheid van de studenten deze facultatieve extra opdrachten ging maken. Ze willen graag meer betrokken raken bij het vak en willen graag meer praktijk toepassing zien. - Ik heb in het eerste college de leerpiramide laten zien en uitgelegd wat mijn doelen waren: ze zo diep mogelijk in die piramide krijgen. De studenten vonden het prettig dat ik dat zo duidelijk uitlegde. - Ik stond versteld op hoeveel verschillende manieren het geluid op een laptop uit kan staan als je streaming video of dvd gebruikt! Ik heb een aantal keren de hulp nodig gehad van studenten in de zaal (ca. 100 studenten) om mij verder te helpen. In eerst instantie doen studenten dat niet, dat is niet cool, maar omdat ik aan het begin van het college had gezegd dat ik moest leren hoe met ICT in de colleges om te gaan, EN ze graag de afwisseling van beeldmateriaal wilden, heb ik ze zo ver gekregen dat ze me hielpen. Een beetje humor helpt ook.

11 10 Gebruik van Peer review bij het nakijken van opdrachten Faculteit: Sociale wetenschappen Docent: Anita van hoof Binnen het vak Massacommunicatie en Journalistiek, dat als hoorcollege gegeven wordt, worden twee opdrachten aangeboden waarin studenten tussentijds de stof oefenen en toepassen. Het nakijken van de opdrachten gebeurt middels peer review. Tijdens de cursus hebben de studenten de mogelijkheid om twee verwerkingsopdrachten in te leveren. De opdrachten moeten individueel gemaakt en ingeleverd worden. Stap 1: de opdrachten zelf. In de opdrachten wordt de stof uit het boek toegepast op andere onderzoeksgegevens en op voorbeelden uit het nieuws. De opdracht wordt elektronisch ingeleverd via Turnitin. Stap 2: de peer review. De opdrachten worden middels peer review nagekeken. Dat betekent dat iedere student vijf uitgewerkte opdrachten van medestudenten krijgt. Deze opdrachten worden door de student nagekeken volgens de richtlijnen die in de opdrachtomschrijving zijn opgenomen. Het nakijken gebeurt anoniem voor zowel de beoordelaar als voor de beoordeelde. Het inleveren van de beoordelingen gebeurt ook in Turnitin. Met de opdrachten kunnen studenten een half bonuspunt per opdracht verdienen. De opdrachten en het werken met Turnitin zelf is ook geëvalueerd middels een schriftelijke vragenlijst. De opdrachten hebben betrekking op verschillende onderdelen van de stof en bieden de studenten de gelegenheid de aangeboden stof actief te verwerken en toe te passen op concrete nieuwsuitingen. De studenten leren op een kritische manier naar nieuwsproducten leren kijken en leren herkennen hoe patronen in het nieuws beschreven kunnen worden, en welke factoren in de productie verantwoordelijk zijn voor de vorm die de producten aannemen. De bestudeerde literatuur moet in de opdrachten worden toegepast. Een extra doelstelling van het werken met peer review, is dat studenten het kritisch oordeel over eigen en andermans werk aanscherpen door opdrachten van medestudenten te beoordelen. Peer review wordt ingezet om opdrachten van grote groepen studenten na te kijken. Daarmee worden twee doelen nagestreefd: een inhoudelijk doel en een praktisch doel. Inhoudelijk helpt peer review studenten te reflecteren op hun eigen opdracht en te leren van anderen. Praktisch maakt peer review het mogelijk bij grote groepen toch activerende werkvormen aan te bieden. ICT wordt ingezet als een faciliterend programma. De opdrachten worden via Turnitin ingeleverd en de peer review verdeling en -uitvoering verloopt via dat programma. uitgevoerde Grassroots? De studenten hebben het als positief ervaren om opdrachten te kunnen uitvoeren naast de hoorcolleges. Ze vonden de opdrachten in het algemeen leuk en een goede toepassing van de stof. Het belangrijkste van dit Grassroots project is dus dat studenten meer worden uitgedaagd om actief met de stof om te gaan. Een tweede belangrijk aspect dat uit de evaluatie kwam is dat studenten het over het algemeen leerzaam en interessant vonden om werkstukken van anderen te bekijken en te beoordelen. Door de inzet van ICT werd het mogelijk om het nakijken middels een systeem dubbel blind uit te voeren. - Bij het werken met turnitin moeten alle studenten een inlognaam en password krijgen. De toekenning daarvan gaat niet altijd in een keer goed. Reken er dus op dat het tijd en aandacht van de docent kost voordat alle studenten echt aan de slag kunnen. - Zorg voor goede criteria op basis waarvan studenten elkaars werk moeten beoordelen.

12 11 Zelfstandig Grieks leren? Instructie in beeld en geluid Faculteit: Godgeleerdheid Docent: Trudeke Mekking De bestaande cursus Een nieuwe Basis wordt, naast een cursusboek en bestaande digitaal beschikbare hulpmiddelen, uitgebreid met geluidsopnamen in PowerPoint- presentaties. In de presentaties worden 29 lessen uit het cursusboek behandeld. De cursus heeft twee vormen, één ten behoeve van eigen studenten, één voor belangstellende buitenstaanders. De cursus staat op Blackboard. De belangrijkste bestanddelen zijn: 1. een (papieren) cursusboek, dat voor een groot deel ook gedigitaliseerd en in het COO opgenomen is. 2. PowerPoint opnamen met geluid (nieuw). In de presentaties wordt uitleg bij de leerstof in het cursusboek gegeven. 3. COO (bestaand): grammaticale en syntactische oefeningen. Cursisten kunnen individueel en zonder begeleiding de cursus Grieks doorwerken of opgelopen achterstand wegwerken. Het vernieuwende karakter is de zelfwerkzaamheid De powerpointpresentaties zijn getoetst in de lespraktijk. Ze blijken inderdaad te voldoen voor remedial teaching, het wegwerken van achterstanden en zelfstandig studeren. Hierbij moet aangetekend worden dat er wel contacturen geprogrammeerd waren. Er zijn geen gegevens over externe gebruikers. De powerpointpresentaties werken beter dan ik verwacht had. Grassroots is voor leken. Bij de start van een project moeten ze goed begeleid worden.

13 12 Computerondersteund archeologisch veldwerk in Italië Faculteit: Letteren Docent: Gert-Jan Burgers In archeologisch veldwerk wordt nog weinig gebruik gemaakt van mobiele ICT-toepassingen. Dit project heeft hiermee geëxperimenteerd, en wel tijdens de jaarlijkse veldwerkcampagne van de Opleiding Archeologie van de VU Amsterdam in Italië. Het project heeft geresulteerd in een syllabus waarin het gehele proces van mobiele invoer en analyse wordt uitgelegd aan studenten. Het doel van het project is geweest om studenten in een archeologische veldwerk- situatie mobiele ICT-toepassingen aan te leren. Het is vooral ook de bedoeling geweest om de kennis van de nieuwe, met mobiele technologie ondersteunde methode en applicatie over te dragen op studenten. Voor het eerst zijn in het veld rechtstreeks primaire archeologische data in database- (Access) en tekenbestanden (ArcPad) ingevoerd en zijn dezelfde data in het veld in een Gisomgeving (ArcGis) geanalyseerd. Hiermee is de traditionele papieren veldwerkdocumentatie overbodig geworden. Dat bespaart niet alleen tijd: de ingevoerde data kan in het veld snel in een Gisomgeving (ArcGis) worden geanalyseerd, opdat in het veld voortdurend nieuwe vragen en veldwerkstrategieën gegenereerd kunnen worden; het resultaat is een mobiel leerproces. De ingezette ICT heeft voor de archeologische veldwerkcursus geleid tot een grotere efficiëntie en tot kwaliteitsverbetering. De ICT vergroot de efficiëntie van het veldwerk op het vlak van de invoer en controle van de databases, bij het digitaliseren en bij het uitvoeren van Gisanalyses. Dit leidt tevens tot kwaliteitsverbetering: er blijft meer tijd over om de per dag verzamelde data direct te controleren. Hierdoor worden mogelijke fouten direct opgespoord en kunnen deze waar nodig hersteld worden door opnieuw de onderzoekslocatie te bezoeken. - Een mobiele internetverbinding bij archeologische veldwerkcursussen in te zetten: biedt direct contact met begeleiders, als ook de mogelijkheid om in het veld in een blackboardachtige omgeving te werken. - Te experimenteren met mobiel leren bij gewone cursussen.

14 13 Werken met wiki voor 1e jaars geschiedenis Faculteit: Letteren Docent: Harm Kaal Voor eerstejaars studenten is een bezoek aan een archief nog een grote stap. Het is voor hen moeilijk daar op een snelle, efficiënte manier hun weg te vinden. Gebruik van bronnenmateriaal in eerstejaarscolleges is dan ook vaak lastig. Middels dit college probeer ik deze barrière te slechten en studenten al in hun eerste jaar met authentiek bronnenmateriaal, dat beschikbaar is op internet, in aanraking te brengen. Een netwerk van wiki-teksten, geschreven door studenten, met gebruikmaking van online bronnenmateriaal. Eerstejaars studenten met archiefmateriaal in aanraking brengen. Studenten bekend maken met de mogelijkheden die het internet te bieden heeft voor het verrichten van historisch onderzoek. Samenwerkend leren: de studenten in groepsvorm een tekst laten schrijven. uitgevoerde Grassroots? Studenten hebben kennisgemaakt met de rijkdom aan gedigitaliseerde bronnen, beeldbanken en naslagwerken op het internet en deze ingezet voor het schrijven van een tekst over een historisch onderwerp. In sterke mate heeft het een toegevoegde waarde gehad. De studenten hebben nu gebruik kunnen maken van bronnenmateriaal en naslagwerken die anders pas in een later stadium van de studie aan de orde worden gesteld. Verwacht de eerste keer geen spetterende resultaten. Wanneer een dergelijk project voor de eerste keer wordt uitgevoerd loop je nog tegen een hoop kinderziektes aan. De studenten moeten bereid zijn erin mee te groeien. Eerstejaarsstudenten maken voor dit college gebruik van gedigitaliseerde bronnen en schrijven aan de hand ervan in groepsverband een wiki-tekst.

15 14 Analyseren van nieuwsinterviews met Transana Faculteit: Letteren Docent: Fleur van der Houwen Het project betreft het inzetten van de multi-user versie van Transana, een gratis software programma dat speciaal bedoeld is voor het transcriberen en analyseren van video materiaal. Het is een nieuwe werkvorm voor een conversatie of discourse analyse college. Nieuwe manier van zowel transcriberen en vooral analyseren van video materiaal. Voor studenten: - Inzicht verwerven in de ICT methoden en technieken van het vakgebied - Leren transcriberen en analyseren van video materiaal op een efficiënte manier - Onderling samenwerken met videomateriaal en transcripties Voor docent: - Betere begeleiding aan studenten kunnen geven. De directe toegang tot transcripties en analyses maakt het mogelijk studenten betere ondersteuning te geven. Met de multi-user versie van Transana werken studenten samen aan een database. Het staat studenten toe van elkaars data gebruik te maken en een groter corpus samen te stellen. Hierdoor kunnen andere onderzoeksvragen gesteld worden dan met een enkelvoudig corpus. De docent kan op eenvoudige wijze de voortgang van het onderzoek van individuele studenten volgen en feedback geven. Ik ben heel tevreden met het project en zal het bij een volgend college van deze aard zeker weer gebruiken. Het gebruik van de multi-user versie staat gebruikers toe zowel op de universiteit als van huis uit aan transcripten en analyses te werken. Veranderingen worden opgeslagen op de server en zijn direct zichtbaar voor alle gebruikers. Het staat mensen dus toe op afstand samen te werken, tegelijkertijd en zonder heen en weer zenden van documenten. Bovendien heeft het een (wel enigzins beperkte) chatfunctie waardoor gebruikers die gelijktijdig aan het werk zijn elkaar kunnen zien en kunnen overleggen. - Op tijd beginnen met het installeren en uitproberen van de multi-user versie - Voldoende tijd nemen om deelnemers met het programma te leren werken. Met name gebruik thuis verliep niet vlekkeloos

16 15 Global English: Een multimedia introductie van linguistische en sociohistorische aspecten van variatie en diversiteit Faculteit: Letteren Docent: Monika Schmid Het vak is verplaatst van het derde naar het tweede jaar, daarmee is het vak veranderd van een zwaar theoretisch vak naar een beginners vak in het engelse taalspecialisme. Dit betekent dat studenten geïntroduceerd moeten worden in linguïstische concepten en denkbeelden op geheel andere wijze dan voorheen. Het bereiken van de studenten en hun interesse stimuleren moet op een andere manier bereikt worden samen met nieuwe opdrachten en bronnen die ontwikkeld moeten worden. Het vak is opgezet via Blackboard, waar een aantal interactieve opdrachten en een verzameling van bronnen geplaatst zijn. Hetgeen allemaal een groot vertrouwen vraagt van het internet zijn andere digitale bronnen. Algemeen: - Activerend onderwijs, studenten stimuleren linguïstisch concepten en denkwijzen te koppelen. - Selectief gebruik van het internet als bron stimuleren en trainen. - Herkenning en begrip van de verscheidenheid van Engels stimuleren als actuele mondiale werkelijkheid in een sociohistorische context. - Studenten een mondelinge presentatie laten doen (gebaseerd op eerste jaarsvak Spreekvaardigheid Engels ) in kleine groepspresentaties met ondersteuning van Powerpoint. Thematisch/linguïstisch: - Fonologische en fonetische perceptie trainen. - Studenten leren de systematiek te herkennen in fonologische en grammaticale variatie wereldwijd. Het gebruik van internetbronnen in het onderwijs. Het internet maakt het mogelijk om de fonologische en fonetische variatie wereldwijd te herkennen. uitgevoerde Grassroots? De studenten waren erg geïnteresseerd de digitaal gepresenteerde data. Tevens waren ze ook actief in het samenwerken in hun projecten. Het gebruik van ICT, Blackboard en de digitale bronnen hebben de kwaliteit van de leeromgevnig verbeterd. De kwaliteit van de leeromgeving is verbeterd door de inzet van ICT-middelen. De studenten hebben actief samengewerkt door de ICTmiddelen. - Powerpoint is erg nuttig om colleges te structureren. - Digitale bronnen, specifiek als men te maken heeft met gesproken taal, kunnen een grote hulp zijn.

17 16 Digitale hoorcolleges: Methoden en technieken Faculteit: Rechtsgeleerdheid Docent: Guillaume Beijers Hoorcolleges worden opgenomen en zijn voor de studenten via Blackboard te volgen. Het product is in ontwikkeling. De huidige stand van zaken is dat de hoorcolleges op de server van de mediatheek staan. In de blackboardcursus Methoden en Technieken 1 staat per college een link naar het betreffende digitale college met bijbehorende powerpointpresentatie. Volgende stap is de colleges op DVD zetten en het cursus eromheen verder opbouwen. De doelstellingen lijken aardig gehaald te worden al is het technisch nog geen hoogstandje. Door het steeds snel worden van verbindingen kunnen studenten nu ook thuis op ieder gewenst moment de colleges volgen. - Eerder beginnen, kost een hoop tijd; - Vooraf uitgebreid praten met mensen met ervaring - Extra ondersteuning kunnen bieden. - Extra docentcapaciteit inzetten voor ontwikkelen nieuw vak en meer werkgroeponderwijs. - Bij andere vakken (bijvoorbeeld onderzoeksvaardigheden) simpel kunnen terug verwijzen naar (delen van) Methoden en technieken. Geen live-hoorcolleges maar extra inzet voor de werkgroepen.

18 17 Digitale colleges: studiehulp bij leerstof pathologie in VU compas Faculteit: VUmc Docent: Wolter Mooi Het samenstellen van een serie Powerpointpresentaties met stilstaande beelden en gesproken tekst, elk met een lengte van ongeveer een half uur, waarin lastige leerstof over pathologie wordt uitgelegd. Deze presentaties helpen de studenten bij de bestudering van de leerstof uit de boeken en de voorbereiding op het tentamen. De presentaties worden op Blackboard toegankelijk gemaakt. Het prototype van een digitaal college pathologie is ontwikkeld. Het betreft een powerpointpresentatie over een onderwerp uit de algemene pathologie. Op basis van de ervaringen staat in een iets aangepaste vorm een serie van soortgelijke colleges op het programma voor de komende tijd. - Het bieden van een opstapje bij de eerste bestudering van lastige verplichte studiestof; - Het tegemoetkomen aan de wens van veel studenten, lastige onderwerpen uitgelegd te krijgen; - Het aangeven, wat in deze leerstof de hoofdzaken zijn; - Het leggen van dwarsverbanden met onderwerpen (en boeken) van andere disciplines. Nieuwe manier om studenten handvatten te geven bij zelfstudie, met name bij die onderdelen waarvan bekend is dat zelfstudie alleen voor veel studenten een probleem vormt. Het digitale college biedt studenten de mogelijkheid om een stuk lastige leerstof uitgelegd te krijgen. De in het project gekozen aanpak blijkt te werken; met expert steun zijn aanpassingen gemaakt c.q. worden aanpassingen ontwikkeld die het geheel nog toegankelijker en meer hanteerbaar maken (bijvoorbeeld comprimeren van bestandgrootte). Het plan was onmogelijk geweest zonder ICT hulp. - Begin eenvoudig en houd het zo eenvoudig mogelijk. - Pak een belangrijk probleem aan; iets wat voor veel studenten speelt.

19 18 Conceptmaps in wijsgerige vorming Faculteit: Wijsbegeerte Docent: Henk de Regt In dit project is onderzocht of, en zo ja op welke wijze, conceptmaps (middels mappingsoftware) gebruikt kunnen worden voor het flexibiliseren van onderwijsinhoud en het activeren van studenten. Er zijn drie verschillende typen mappingsoftware getest, waarbij Inspiration als beste uit de bus kwam. Dit programma is met succes toegepast in de cursussen Wijsgerige Vorming voor studenten Exacte Wetenschappen en Aardwetenschappen. Er is uiteindelijk gekozen voor het programma Inspiration. Dit bleek het meest gebruiksvriendelijk. In de cursussen Wijsgerige Vorming voor Exacte Wetenschappen (65 studenten) en Wijsgerige Vorming voor Aardwetenschappen (35 studenten) van dit najaar is Inspiration uitgeprobeerd door een opzet en inhoudelijke evaluatie van de cursus middels Inspiration te doen. Deze evaluatie was interactief, en het bleek inderdaad mogelijk en zinvol om de presentatie ter plekke aan te passen aan de reacties van de studenten. Doel van het project was om te onderzoeken of middels mappingsoftware meer flexibiliteit en interactie kan worden bewerkstelligd in de hoorcolleges van het vak Wijsgerige Vorming. Ten eerste het betoog tijdens de colleges visueel kracht bij te zetten, om complexe structurele, argumentatieve en begripsmatige samenhang weer te geven en de weergave van deze samenhang uiteindelijk ook samen met de studenten tot stand te brengen. Ten tweede kan de presentatie van de inhoud zich met behulp van deze software ter plekke aanpassen aan de wendingen van het college/ betoog. Het vernieuwende van dit project zijn de presentaties met behulp van Inspiration, die ervoor zorgen dat hoorcolleges minder eendimensionaal worden, die meer mogelijkheden voor verdieping geven, en die flexibeler zijn waardoor de docent meer kan inspelen op interactie met de studenten. Het project was een concrete oplossing voor een reëel probleem, namelijk de ervaren nadelen van de traditionele powerpointpresentaties. Het was heel zinvol en inspirerend om in een cursus, na vijf jaar, eens een nieuw instrument te gebruiken. - Conceptmapping (bijvoorbeeld met Inspiration) is niet alleen nuttig voor presentatie-doeleinden, maar kan ook ingezet worden bij het ontwerpen van een cursus. Het is een mooi instrument om structuur in een cursus aan te brengen. - De verkregen conceptmap van de gehele cursus kan dan weer aan het begin van de cursus aan de studenten gepresenteerd worden, en evt. in de loop van de cursus opnieuw om de studenten duidelijk te maken wat de samenhang is.

20 19 Gebruik van Inspiration tijdens hoorcolleges wijsgerige vorming Faculteit: Wijsbegeerte Docent: Suzanne Metselaar Het eigen maken van Inspiration om hiermee powerpointpresentaties tijdens de hoorcolleges mee te vervangen. Inspiration is toegankelijk en gebruiksvriendelijke mappingsoftware. Het leende zich beter voor het doeleinde (presentaties tijdens hoorcolleges) dan het (licentievrije) Concept maps. Om aan de hand van deze software tot een meer interactief, dynamisch en flexibel hoorcollegeformat te komen. De hoorcolleges worden interactiever. De presentaties zijn flexibeler aan te passen aan mijn betoog. De software voldoet meer dan powerpoint aan mijn stijl van onderwijs. Het geeft meer mogelijkheden om structuren en verbanden te visualiseren, ruimte voor interactie met de studenten en meer mogelijkheden om de presentatie aan te passen aan het verloop van het betoog. - Zorg dat de conceptmaps leesbaar zijn in de betreffende collegezaal (gebruik bij een grote collegezaal minimaal een letter van punten). - Een conceptmap leent zich goed voor het visualiseren van een collegeprogramma: geeft snel een goed algemene inhoudelijke lijnen en verbanden weer. Zeer geschikt dus voor een inleidend of juist een afsluitend, evaluerend college. Dat het idee voor het project voortkwam uit een duidelijke en reeds bestaande behoefte aan een betere ICT-ondersteuning in het onderwijs.