De cultuurnota gemeente Bladel. In een oogopslag

Transcriptie

1

2 De cultuurnota gemeente Bladel In een oogopslag 2

3 Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding Aanleiding Waarom cultuurbeleid? Afbakening Voorbereiding Evaluatie cultuurbeleid Keuzenota cultuurbeleid Cultuurprogramma Visie en doelstelling Ambitieniveau en rol gemeente Twee hoofdprogramma s Cultuur en verbinding Cultuur en participatie Twee aanvullende programma s Cultuur en educatie Cultuur en vernieuwing Financieel kader Uitvoeringsprogramma...13 Literatuurlijst

4 Hoofdstuk 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Op 28 juni 2018 is de evaluatie van de cultuurnota ter kennisname voorgelegd aan de raad(1). In deze evaluatie zijn met name de beleidsdoelstellingen en acties van de vijf prioriteiten geëvalueerd (zie hoofdstuk 2). De raad heeft besloten om deze evaluatie te betrekken bij de op te stellen keuzenota voor het nieuw te ontwikkelen cultuurbeleid. Vervolgens is op 8 november 2018 de keuzenota cultuurbeleid vastgesteld door de raad(2). Daarbij heeft de raad besloten om de strategieën cultuur en verbinding en cultuur en participatie als voorkeursstrategieën te benoemen en om aan het college van B&W opdracht te verlenen tot het uitwerken van deze strategieën in het cultuurbeleid wat nu voor u ligt. 1.2 Waarom cultuurbeleid? Allereerst zijn kunst en cultuur van belang voor een zinvolle en plezierige vrijetijdsbesteding, voor artistieke expressie en ontwikkeling(3). Het maatschappelijk belang van kunst en cultuur worden op verschillende manieren in verband gebracht met diverse beleidsterreinen. Zo hebben kunst en cultuur allerlei gunstige effecten tot gevolg op het gebied van maatschappij, zorg, ruimte, toerisme en economie. Hoewel er geen wettelijke verplichting aan ten grondslag ligt, is het daarom voor een gemeente waardevol om cultuurbeleid te ontwikkelen en uit te voeren. Met goede voorzieningen van kunst en cultuur wordt de aantrekkelijkheid van de gemeente versterkt, voor de bestaande inwoners, maar ook voor mogelijk nieuwe inwoners, ondernemers, kunstenaars en galeriehouders. 1.3 Afbakening Kunst en cultuur liggen dicht bij andere beleidsterreinen zoals o.a. recreatie en toerisme maar ook de Wet maatschappelijke ondersteuning, het Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg, het onderwijsbeleid, het vrijwilligersbeleid, het subsidiebeleid, het natuur- en milieubeleid (inclusief natuur- en milieueducatie) en het monumentenbeleid(3). Er is overlap, maar er zijn ook verschillen. Het is daarom van belang om de scheiding tussen de beleidsterreinen duidelijk te maken. Tot het terrein van het kunst- en cultuurbeleid rekent de gemeente in deze nota o.a.: - beeldende kunst: schilder- en tekenkunst, fotografie, beeldhouwkunst, moderne media, kunst in de openbare ruimte - podiumkunsten: theater, muziek, dans, filmkunst - literatuur: boeken, gedichten, strip - cultuureducatie - cultureel erfgoed: monumenten, landschappen, religieus erfgoed, volkscultuur, archieven, archeologie, cultuurhistorische verenigingen. 4

5 Hoofdstuk 2. Voorbereiding Om te komen tot een nieuw cultuurbeleid zijn er verschillende voorbereidingen getroffen. Zo is het cultuurbeleid geëvalueerd en is er een keuzenota cultuurbeleid geschreven. In dit hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste resultaten. 2.1 Evaluatie cultuurbeleid In het cultuurbeleid voor zijn vijf verschillende prioriteiten uitgewerkt(3). Met de vastgestelde evaluatie van de cultuurnota is onderzocht in hoeverre bijbehorende beleidsdoelstellingen en acties zijn gerealiseerd(1). De volgende conclusies kunnen worden getrokken ten aanzien van de prioriteiten: 1. Cultuureducatie - er is sprake van behoud en verdere versterking van Cultuurplaza de Kempen (voorheen Marktplaats cultuureducatie) als schakel tussen cultuuraanbieders en onderwijs. De verbinding tussen cultuureducatie en techniek/het bedrijfsleven is daarnaast verder versterkt. De brug slaan tussen cultuur-/erfgoededucatie en natuur- en milieueducatie is echter nog onvoldoende uit de verf gekomen. Tot slot is er sprake van meer inzet van de bibliotheek op school maar er liggen nog kansen voor verdere uitbreiding. 2. Cultuur inzetten voor lokale beleidsdoelen - de stimuleringsregeling cultuurinnovatie is omgebouwd tot een regeling waarbij culturele initiatieven die lokale beleidsdoelen nastreven financieel worden ondersteund. Het jaarlijkse budget van 4000,- wordt echter nog onderbenut. Kunstenaars en culturele instellingen worden daarnaast in toenemende mate betrokken bij Bladelse ontwikkelingen maar er liggen kansen voor het leggen van meer dwarsverbanden tussen cultuur en andere disciplines zoals welzijn. 3. Actieve cultuurparticipatie (amateurkunst) - de evaluatie van de bezuinigingen op het muziekonderwijs is uitgevoerd en op 30 aug door de raad voor kennisgeving aangenomen. 4. Cultureel erfgoed en volkscultuur (bestaande kwaliteiten) - erfgoededucatie is verder behouden. 5. Passieve cultuurparticipatie (cultuurbeleving) - er is sprake van regionale samenwerking op het gebied van cultuur en podiumkunsten. Daarnaast is de evaluatie gemeenschapshuizen uitgevoerd en op 5 februari 2015 voor kennisgeving aangenomen. 2.2 Keuzenota cultuurbeleid Ter voorbereiding op de keuzenota cultuurbeleid zijn er verschillende methoden gebruikt. Zo is er een literatuuronderzoek uitgevoerd met betrekking tot relevante ambtelijke en bestuurlijke documenten over de periode Daarbij is ook gekeken naar bestaand beleid van het rijk, de provincie, de regio en de gemeente op het gebied van cultuur. Vervolgens is er een interactieve bijeenkomst cultuur georganiseerd voor geïnteresseerden. Tot slot zijn ouders middels een enquête geraadpleegd, die de laatste jaren geen beroep meer hebben gedaan op de subsidieregeling muzikale en culturele vorming. Aan de hand van de resultaten is een analyse gemaakt van wat de sterkten en zwakten, kansen en bedreigingen zijn van het culturele klimaat in Bladel. Op basis van deze analyse zijn er een viertal strategieën geformuleerd op grond waarvan het nieuwe beleid kan worden vormgegeven. In willekeurige volgorde ging het om de volgende strategieën: 1. Cultuur en educatie, 2. Cultuur en vernieuwing, 3. Cultuur en verbinding en 4. Cultuur en participatie. De raad heeft op 8 november 2018 besloten om de strategieën cultuur en verbinding en cultuur en participatie als voorkeursstrategieën te benoemen. Deze strategieën worden verder uitgewerkt in hoofdstuk 3. 5

6 Hoofdstuk 3. Cultuurprogramma 3.1 Visie en doelstelling Cultuur is voor de gemeente Bladel een onmisbaar onderdeel in de samenleving. Het bepaalt dan ook in grote mate hoe een samenleving van mensen eruit ziet en wordt beleefd(3). Cultuur bindt mensen, zorgt voor meer levendigheid in de gemeente en schept vernieuwing. Daarnaast stimuleert het een zinvolle en plezierige vrijetijdsbesteding voor inwoners en de ontwikkeling van creativiteit. De gemeente Bladel ziet cultuur en creativiteit bovendien als belangrijke ingrediënten bij de aanpak van maatschappelijke opgaven. In paragraaf 3.3 en 3.4 wordt per programma een toelichting gegeven op bijbehorende doelstelling. 3.2 Ambitieniveau en rol gemeente De beoogde effecten en producten van het cultuurbeleid kunnen op verschillende ambitieniveaus liggen. Hieronder worden deze niveaus verder toegelicht. Hoe moeilijker de activiteit is te realiseren, hoe meer financiële middelen, inzet en tijd nodig zijn. - Effecten en producten met een laag ambitieniveau zijn gemakkelijk en op kortere termijn te realiseren (b.v. verlenen subsidies culturele verenigingen). - Effecten en producten op een middelbaar ambitieniveau zijn minder gemakkelijk te realiseren (b.v. ontwikkelen nieuw festival). - Effecten en producten op een hoog ambitieniveau zijn op een moeilijke wijze en gedurende een langere periode te realiseren ( b.v. bouwen nieuwe theaterzaal). Met het vaststellen van de keuzenota cultuurbeleid is gekozen voor een laag en middelbaar ambitieniveau. De rol van de gemeente is met name het stimuleren, faciliteren en ondersteunen van culturele voorzieningen en activiteiten. 3.3 Twee hoofdprogramma s Resultaten van de keuzenota laten zien dat het cultuurbeleid over het algemeen nog goed aansluit bij de behoefte in de gemeente Bladel op het gebied van kunst en cultuur en dat de gemeente Bladel een goede culturele basisinfrastructuur heeft in verhouding tot het inwonersaantal. In de cultuurnota is er dus sprake van een vertrouwd kader, met een nieuwe focus. Het gaat om de volgende twee hoofdprogramma s: Programma 1 Cultuur en verbinding en programma 2 Cultuur en participatie. Hieronder worden deze programma s verder uitgewerkt. Programma 1. Cultuur en verbinding Beschrijving Cultuur kan met haar verbeeldingskracht en creativiteit makkelijk bruggen slaan. Verbinding binnen de kunst- en cultuursector en verbinding van cultuur met andere disciplines dragen bij aan de veerkracht en de verankering van cultuur in de samenleving. Koppeling van cultuur aan de maatschappelijke agenda en het sociale domein, met aandacht voor bijzondere en kwetsbare groepen zoals jongeren en ouderen, wordt dan ook steeds belangrijker. Zo kan cultuur ook worden ingezet als middel om sociale vraagstukken op te lossen, sociale cohesie te versterken en taboe te doorbreken. Doel en doelgroep Verbinding en samenwerking stimuleren tussen culturele organisaties en verenigingen onderling en met andere disciplines. Mogelijke effecten Versterking van sociale cohesie, voorkomen of oplossen van maatschappelijke problemen, nieuwe samenwerkingen, meer bewustwording, versterking van de veerkracht en verankering van cultuur in de samenleving, efficiëntere inzet van middelen etc. Rol gemeente Stimuleren, faciliteren en financieel ondersteunen van cultuuractiviteiten die gericht zijn op verbinding binnen de kunst- en cultuursector en met andere disciplines, ondersteunen vrijwilligers binnen verenigingen en instellingen, stimuleren van andere organisatievormen, het structureren van bestaande overleggen, stimuleren samenwerking tussen verenigingen. 6

7 Beleid voor de komende jaren Cultuur en verbinding te versterken door: 1. In te zetten op het stimuleren van en ondersteunen bij de realisatie van andere organisatievormen Bestaande, rigide organisatievormen sluiten niet altijd meer goed aan bij de wensen of het leefpatroon van de cultuurbeoefenaar(4). In alle sectoren ontstaan daarnaast steeds meer (digitale) platforms en netwerken die mensen helpen om direct met elkaar in contact te komen. Uit de keuzenota cultuur blijkt bovendien dat culturele verenigingen en organisaties in toenemende mate behoefte hebben aan de verdere versterking van uitwisseling, ontmoeting en verbinding. De gemeente kan ontmoeting faciliteren door de organisatie van een jaarlijkse netwerkbijeenkomst waar verschillende partijen zich aan elkaar (en aan andere geïnteresseerden) kunnen presenteren. Een andere manier is ondersteuning bij de realisatie van een (digitaal en/of fysiek) creatief platform. Gekeken wordt of daarbij aansluiting kan worden gezocht bij bestaande structuren zoals het platform van Cultuurplaza de Kempen. Op deze manier ontstaan mogelijk nieuwe of betere samenwerkingen tussen culturele organisaties en verenigingen onderling om elkaar zo te versterken een verdere kwaliteitsslag te bewerkstelligen, maar bijvoorbeeld ook om middelen efficiënter in te kunnen zetten. 2. Samenwerkingsprojecten tussen cultuur en andere sectoren te stimuleren Kunstenaars en culturele instellingen worden in toenemende mate betrokken bij Bladelse ontwikkelingen maar er liggen kansen voor het leggen van meer dwarsverbanden tussen cultuur en andere disciplines zoals welzijn en zorg(1). Creativiteit is dan ook een belangrijk ingrediënt bij de aanpak van maatschappelijke opgaven zoals leefbaarheid en participatie. Zo wordt cultuur steeds vaker ingezet als middel gericht op maatschappelijke effecten. Dit wordt ook wel Community Art genoemd(5). De gemeente kan dit op verschillende manieren stimuleren. Zo beschikt de gemeente Bladel over een stimuleringsregeling waarbij culturele initiatieven die lokale beleidsdoelen nastreven financieel worden ondersteund. Het jaarlijkse budget van 4000,- is echter nog onderbenut. We dienen te onderzoeken hoe we deze middelen beter kunnen inzetten. Organisaties kunnen daarnaast van elkaar leren met behoud van eigenheid. Resultaten uit de keuzenota cultuur laten bijvoorbeeld zien dat er behoefte is aan versterking van de verbinding tussen sport en cultuur. Denk aan het combineren van de kampioenhuldiging met de uitreiking van een cultuurprijs. Deze prijs kan bijvoorbeeld dienen als beloning voor de persoon of organisatie die een maatschappelijke impact hebben gerealiseerd met kunst en cultuur. Tot slot wordt in 2019 een vernieuwingsagenda opgesteld voor het sociaal domein met daarin de belangrijkste ambities en uitgangspunten voor de gemeente Bladel. De resultaten van dit onderzoek zullen mogelijk ook leiden tot adviezen op het gebied van cultuurbeleid. Acties die hier uit voortvloeien worden meegenomen in het uitvoeringsprogramma cultuur. 3. Meer gerichte ondersteuning van vrijwilligers binnen (culturele) verenigingen en instellingen Ondersteuning van vrijwilligers door de gemeente gebeurt momenteel bijvoorbeeld door de inzet van de vrijwilligersondersteuner van de gemeente Bladel. Zijn ondersteunt vrijwilligers onder andere bij werving en bemiddeling maar ook in de vorm van advisering, praktische faciliteiten en deskundigheidsbevordering. Daarnaast vervult de cultuurcoördinator een belangrijke rol in de verbinding tussen verenigingen en cultuurprofessionals en de informatieverstrekking over subsidiemogelijkheden op het gebied van cultuureducatie. Verenigingen kunnen bovendien gestimuleerd worden om de verenigingsmonitor van het LKCA in te vullen(6). Op basis van de resultaten kan de gemeente gericht inspelen op de ontwikkelingen en behoeften van verenigingen. De aanvullende verenigingsscan die is bedoeld voor verenigingen in de amateurkunst die willen ontwikkelen en vernieuwen geeft daarnaast inzicht in sterke en zwakke punten van een organisatie. Zodoende kan de gemeente nog gerichter ondersteunen. Verenigingen kunnen bovendien zelf starten met verbeterplannen en nieuwe samenwerkingsverbanden. 4. Het structureren en verbreden van bestaande overleggen De gemeente Bladel kent tot slot momenteel twee overlegvormen op het gebied van cultuur, namelijk de stuurgroep Cultuurplaza de Kempen (voorheen Marktplaats Cultuureducatie) en het Kempenoverleg cultuur. Beoogd wordt om beide overlegvormen verder te structureren en te verbreden. Zo valt er dan ook winst te behalen in de manier waarop de stuurgroep Cultuurplaza de Kempen momenteel wordt vormgegeven. Bij de oprichting van de stuurgroep Cultuurplaza de Kempen waren de vergaderingen van de stuurgroep met name gericht op afstemming, besluitvorming en budgetbeheer binnen de marktplaats cultuureducatie (binnen- en buitenschools). De infrastructuur van de marktplaats staat inmiddels. De stuurgroep zou in dit kader de samenwerkingsverbanden dan ook graag verbreden. 7

8 Programma 2. Cultuur en participatie Beschrijving Het accent binnen dit programma ligt op actieve- en passieve cultuurparticipatie. Met actieve cultuurparticipatie wordt amateurkunst bedoeld(3). Dat wil zeggen het beoefenen van kunst uit passie en liefhebberij, zonder daarmee primair in het levensonderhoud te willen voorzien. Denk aan beeldende kunst, dans, muziek, schrijven en toneel. Onder passieve cultuurparticipatie wordt kunstbezoek verstaan, zoals een bezoek aan het theater, dansvoorstellingen, film, festivals, exposities en tentoonstellingen maar ook het lenen van boeken. Doel en doelgroep Actieve cultuurparticipatie is met name gericht op het versterken van mogelijkheden voor een zinvolle en plezierige tijdsbesteding, ruimte voor creativiteit, uiting en ideevorming, versterking van de sociale cohesie en talentontwikkeling. Bij passieve cultuurparticipatie staat het versterken van mogelijkheden om in de gemeente te kunnen genieten van kunst en cultuur (van anderen) centraal. Het gaat om participatie van alle inwoners van de gemeente. Bij actieve participatie is er speciale aandacht voor jongeren. Passieve participatie richt zich daarnaast ook op toeristen en bezoekers. Mogelijke effecten Zinvolle, plezierige tijdsbesteding voor inwoners (en bezoekers), vergroting levendigheid in de gemeente, vergroting betrokkenheid inwoners bij cultuur, bevordering sociale cohesie, ontwikkeling creativiteit, erkenning van elkaar en elkaars werk etc. Rol gemeente Financieel ondersteunen verenigingen, faciliteren verenigingen door het beschikbaar stellen van ruimten, stimuleren samenwerking tussen verenigingen, ondersteunen vrijwilligers binnen de verenigingen, financieel ondersteunen diverse podia, festivals, heemkundekringen e.d., stimuleren vergroting podiumprogrammering, podiumruimten en bezoek aan culturele evenementen, podium bieden voor de dorpsdichter, bijdragen aan onderhoud monumenten en materieel erfgoed, stimuleren verbetering toegankelijkheid cultuur etc. Beleid voor de komende jaren Cultuurparticipatie verder bevorderen door: 1. Het voortzetten van subsidie voor actieve en passieve cultuurparticipatie Actieve en passieve cultuurparticipatie brengen mensen met elkaar in contact. Dit geldt bij uitstek voor amateurkunst. De gemeente Bladel kent een rijk verenigingsleven, met verschillende koren, fanfares, theatergenootschappen, etc. Het gezamenlijk beoefenen van amateurkunst heeft belangrijke sociale opbrengsten. Zo draagt het bij aan een positief zelfbeeld en zorgt het voor trots op wat gezamenlijk tot stand is gebracht(7). Amateurkunst bevordert de sociale cohesie en kan bijvoorbeeld ook een rol spelen in de bestrijding van eenzaamheid. Daarom is het wenselijk dat de subsidie voor actieve en passieve cultuurparticipatie wordt voort gezet. 2. Het verbeteren van de toegankelijkheid en beschikbaarheid cultuur Cultuur draagt bij aan een inclusieve samenleving. Daarbij is het belangrijk dat er ook aandacht is voor de toegankelijkheid en beschikbaarheid van cultuur(7). Zo zorgt deelname aan de regeling van het Jeugdcultuurfonds ervoor dat ook kinderen van financieel minder draagkrachtige gezinnen kunnen deelnemen aan cultuur. De bibliotheek heeft daarnaast een steeds belangrijkere rol binnen het sociaal domein zoals het vergroten van de zelfredzaamheid en participatie van inwoners die niet over voldoende vaardigheden beschikken om goed te kunnen meekomen in de maatschappij of die een leesbeperking hebben. Een ander aandachtspunt is de toegankelijkheid van gebouwen voor mensen met een beperking en de communicatie daaromtrent(2). Zo hebben verschillende culturele verenigingen en organisaties hier nog geen informatie op hun website over vermeld. De gemeente kan een rol spelen in het stimuleren van de communicatie hieromtrent. 3. Nader behoefteonderzoek als het gaat om cultuurparticipatie, met het accent op jeugd De praktijk laat zien dat het betrekken van de jeugd moeilijk blijft. Het is van belang dat verenigingen en organisaties meebewegen met veranderende behoeften. Hoewel de analyse in de keuzenota cultuur naar verschillen in cultuurbehoefte en -participatie verschillende inzichten geeft op dit gebied, is er verdere verdieping in de praktijk wenselijk. 8

9 4. In te zetten op een heroriëntatie van de lokale visie op het bibliotheekwerk Ook bibliotheken moeten zich blijven aanpassen aan de huidige tijd en bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke opgaven. Zo blijft het bibliotheekwerk vitaal en maatschappelijk relevant. De samenwerkende gemeenten (Bergeijk, Bladel, Cranendonck, Eersel, Oirschot, Reusel -de Mierden en Valkenswaard) en Bibliotheek De Kempen organiseren samen het bibliotheekwerk in de regio. Een strategische visie vormt het kader voor bibliotheekwerk. In een bestuursovereenkomst zijn afspraken vastgelegd over de samenwerking en de gemeenschappelijke en regionale uitvoering van het bibliotheekwerk. Zowel de bestuursovereenkomst als de gezamenlijke strategische visie zijn begin 2018 vernieuwd. Het is wenselijk om in lijn met deze ontwikkelingen een heroriëntatie te doen van de lokale visie op het bibliotheekwerk. 5. Behoud cultureel erfgoed en volkscultuur (bestaande kwaliteiten) Het is wenselijk dat de gemeentelijke subsidie voor de Heemkunde kring Pladella Villa wordt voorgezet. Daarvoor voeren zij activiteiten uit en houden ze voorzieningen in stand om daarmee zoveel mogelijk facetten van ons cultureel erfgoed te behouden en de inwoners mogelijkheden te bieden om daarvan kennis te nemen. In dat kader worden lezingen, excursies en tentoonstellingen georganiseerd, en een collectie en bibliotheek beheerd. Daarnaast dient er eind 2019 een actualisatie plaats te vinden van het bestaande erfgoedbeleid. 6. Stimuleren van het bezoek aan tentoonstellingen in de hal van het gemeentehuis Voor kunstenaars is er in de hal van het gemeentehuis een expositieruimte beschikbaar gesteld. Hier wordt veel gebruik van gemaakt, er is zelfs sprake van een wachtlijst. Uit de keuzenota cultuur blijkt echter dat het voor sommige mensen een drempel is om de exposities te bezichtigen. Er dient onderzocht te worden hoe het bezoek aan de tentoonstellingen gestimuleerd kan worden. 3.4 Twee aanvullende programma s Het is vanzelfsprekend dat bovengenoemde hoofdprogramma s niet los van elkaar kunnen worden gezien. Toch zullen er accenten gelegd moeten worden. In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op de aanvullende programma s. Programma 1. Cultuur en educatie Beschrijving Het maken van kunst is onlosmakelijk verbonden met het leren van en over kunst, met inbegrip van de technische vaardigheden om een kunstvorm te beoefenen(3). Cultuureducatie laat (jonge) mensen kennismaken met kunst- en cultuuruitingen en verdiept het inzicht daarin. Daarmee wordt een sterke impuls gegeven om later ook actief deel te nemen aan cultuur. Het vormt de basis voor een goed opgeleide bevolking die zich staande kan houden in de 21e eeuwse samenleving. Doel en doelgroep Doel van deze strategie is dat jongeren in de gemeente Bladel in aanraking komen met kunst en cultuur en kennis, kunde en vaardigheden krijgen op dit gebied. Accent binnen dit programma ligt met name op binnenschoolse cultuureducatie. Cultuureducatie op school is bij uitstek de plek om zoveel mogelijk kinderen via het basisonderwijs in aanraking te brengen met cultuur. De culturele ontwikkeling van kinderen is echter niet alleen afhankelijk van onderwijs, maar ook van een rijke culturele (leer)omgeving. Buitenschoolse cultuureducatie gaat dan ook over het doelbewust leren over en met kunst, erfgoed en media via gerichte instructie in de vrije tijd, dus na schooltijd. Mogelijke effecten Mogelijke effecten zijn de ontwikkeling van creativiteit, ontdekking van talenten en stimuleren verdere ontwikkeling, samenwerking scholen onderling en met culturele instellingen, ontwikkeling kennis, kunde en vaardigheden op het gebied van cultuur door de jeugd etc. Rol gemeente Financieel ondersteunen cultuurcoördinator, stimuleren samenwerking tussen onderwijs en verenigingen/ cultuurprofessionals, financieel ondersteunen en stimuleren cultuuractiviteiten voor de jeugd, stimuleren aansluiting binnen- en buitenschoolse educatie, financiële bijdrage regeling Cultuureducatie met Kwaliteit, stimuleren uitbreiding Bibliotheek op School. 9

10 Beleid voor de komende jaren Cultuureducatie verder versterken door: 1. Voortzetting van Cultuurplaza de Kempen Uit de evaluatie van de cultuurnota blijkt dat er sprake is van behoud en verdere versterking van Cultuurplaza de Kempen als schakel tussen cultuuraanbieders en onderwijs in de gemeente Bladel(1). Met name door Cultuurplaza de Kempen, in de persoon van een cultuurcoördinator, is er een sterke basis van cultuureducatie. Gelet op de positieve resultaten is voorzetting van Cultuurplaza de Kempen dan ook gewenst. 2. De aansluiting tussen binnen- en buitenschoolse cultuureducatie te verbeteren Ondanks de positieve ontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie blijkt dat het naschools programma van Cultuurplaza de Kempen (Click Cultuur) een punt van zorgt blijft voor de cultuurcoaches(2). Sommige activiteiten worden slecht bezocht en er is geen sprake van een toename van het aantal kinderen wat deelneemt aan Click Cultuur. In tegenstelling tot Click Sport heeft Click Cultuur geen combinatiefunctionarissen die invulling kunnen geven aan activiteiten. Er zijn bovendien weinig aanbieders in de gelegenheid om een structureel aanbod te doen binnen cultuur tegen geen of lage kosten. Hierdoor moeten er professionals ingezet worden conform uurtarief. Er is geen budget voor Click Cultuur en dat beperkt de mogelijkheden. Ervaring leert dat er nagedacht moet worden over een andere aanpak zoals het stimuleren van een doorlopend aanbod door lokale aanbieders en het beschikbaar stellen van een activiteitenbudget. 3. In te zetten op verdere uitbreiding van de Bibliotheek op School De Bibliotheek op school (dbos) is een landelijk bewezen concept waar bibliotheek, school en gemeente samenwerken aan leesbevordering, leesplezier en mediawijsheid. In de gemeente Bladel is in twee scholen een dbos, namelijk in BS de Vest in Hoogeloon, BS de Sleutelaar in Bladel. De bibliotheekpunten op de basisscholen in Casteren en Netersel worden, mits hiervoor draagvlak is bij de scholen, nog omgevormd naar een bibliotheek op school. Programma 2. Cultuur en vernieuwing Beschrijving De gemeente Bladel mag zich rijk rekenen met de culturele infrastructuur in de gemeente. Zo is er sprake van een rijk verenigingsleven, een divers aanbod van amateurkunst met verschillende cultuurvormen op verschillende niveaus, zijn er veel succesvolle initiatieven en evenementen binnen de gemeentegrenzen en is er tenslotte een sterke basis van cultuureducatie. Om (bestaande) cultuuruitingen te ondersteunen en versterken is het van belang dat deze levensvatbaar blijven(7). Dit vraagt soms aanpassing en vernieuwing, echter zonder bestaande kwaliteiten uit het oog te verliezen. Doel en doelgroep Behoud van een toekomstbestendige culturele infrastructuur in de gemeente Bladel middels aanpassing en vernieuwing van (bestaande) cultuuruitingen. Mogelijke effecten Mogelijke effecten zijn vergroting zichtbaarheid cultuuruitingen, nieuwe samenwerkingen, behoud en versterking van een goede culturele infrastructuur, efficiëntere inzet middelen, antwoorden op maatschappelijke vraagstukken etc. Rol gemeente Ondersteunen vrijwilligers van organisaties en verenigingen bij inspelen op veranderingen, stimuleren, faciliteren en financieel ondersteunen van cultuuruitingen die zijn gericht op vernieuwing, stimuleren van vergroten zichtbaarheid cultuur. Beleid voor de komende jaren Cultuurvernieuwing stimuleren door: 1. Te experimenteren en co-creëren Kunst- en cultuurmakers dienen op zoek te gaan naar nieuwe wegen zodat (bestaande) cultuuruitingen levensvatbaar blijven en aansluiten bij de veranderende behoeften van de samenleving(7). Daarvoor is ook ruimte nodig om te proberen en te leren. Door te experimenteren en co-creëren kunnen culturele organisaties en verenigingen 10

11 opnieuw positie verwerven in de samenleving. Momenteel zit het grootste deel van het cultuurbudget echter vast in subsidies waardoor er in verhouding tot het totale cultuurbudget weinig ruimte is voor de ontwikkeling van nieuwe initiatieven. Door verbinding te zoeken met andere beleidsvelden zoals bijvoorbeeld het lokaal gezondheidsbeleid kunnen middelen mogelijk efficiënter worden ingezet. Samenwerking tussen organisaties kan daarnaast ook zorgen voor onderlinge versterking en het bewerkstelligen van een verdere kwaliteitsslag. Innovatie begint bij het waarderen en koesteren van wat nu al goed gaat. Zo kan bij het zoeken naar nieuwe wegen ook worden gekeken naar succesvolle voorbeelden, zoals muziekpodium Podium 10 waar sprake is van een aanwas van jeugd en vrijwilligers. 2. In te zetten op verbetering van het imago van cultuur Uit de resultaten van de keuzenota cultuur blijkt dat men vaak een onvolledig of onjuist beeld heeft van kunst en cultuur(2). Het is dan ook belangrijk dat culturele organisaties en verenigingen scherp blijven op de betekenis voor publiek en de maatschappij. Om de waardering voor cultuur te verhogen is dient er gebruik te worden gemaakt van een andere invalshoek, een ander verhaal(7). Lange tijd is de focus met name gelegd op de meetbare waarde van cultuur zoals bezoekersaantallen, output en opbrengsten. Het is van belang dat er ook meer aandacht komt voor de langetermijneffecten van cultuur zoals geluk en zingeving. Storytelling kan daarbij een pakkende manier zijn om mensen aan de hand van verhalen te bereiken en betrokkenheid te vergroten. De gemeente kan ondersteunen in het verbeteren van het imago en de waardering van cultuur door bijvoorbeeld zichtbaarheid van culturele uitingen te vergroten. Denk daarbij aan de ontwikkeling van een centrale cultuuragenda, zorgen voor bemiddeling tussen winkeliers en kunstenaars voor het gebruik van leegstaande panden als expositieruimte, na te denken over de culturele identiteit van Bladel, het opnieuw in het leven roepen van de cultuurprijs en het aansluiten bij de jaarlijkse Nationale Kunstweek. 11

12 Hoofdstuk 4. Financieel kader Het instrument subsidies is het belangrijkste instrument voor de uitvoering van het cultuurbeleid. Binnen de gemeente Bladel zijn vele verenigingen actief op het gebied van cultuur. Een groot deel daarvan ontvangt subsidie. Het gaat dan om toneelverenigingen, oranjeverenigingen en harmonieën. Met het instrument subsidies wordt invulling gegeven aan de cultuurdeelname. Een grotere cultuurdeelname wordt met subsidie bereikt door met name cultuurmakers financieel te ondersteunen, waardoor het voor cultuurmakers mogelijk is hun activiteiten uit te blijven voeren. Cultuurdeelname wordt ook gefaciliteerd door de cultuurdragers zoals gemeenschapshuizen te subsidiëren. Onderstaande tabel geeft hier een financiële weergave van. Wat Subsidie 2019 Lokale Streekomroep ,- Gemeenschapshuizen ,- (incl. waarderingssubsidie voor theaterprogrammering Den Herd) Bibliotheek De Kempen (incl. huur Marktstaete) ,- Muziekverenigingen ,- Toneelverenigingen 5.500,- Sniederskring 225,- Heemkundige Kring Pladella Villa 7.500,- Stimuleringsregeling cultuurinnovatie 4.000,- Oranjeactiviteiten 3.124,- Kerststallen 1.085,- Dodenherdenking 1.300,- Sint Nicolaas intocht 2.641,- Carnavalsoptochten 1.000,- Jeugdige carnavalswagensbouwers 5.000,- Totaalfestival 3.500,- Muzikale basisvorming basisonderwijs ,- Individuele subsidie muzikale en culturele vorming ,- Marktplaats cultuureducatie ,- Totaal ,- 1 Dit bedrag is opgebouwd uit: ,- gemeentelijke bijdrage cultuureducatie (waarvan ,-geoormerkt voor de deelname aan de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit), 4.000,- bijdrage Rijk t.b.v. combinatiefunctie, 4.000,- bijdrage gemeente t.b.v. combinatiefunctie en 5.000,- budget uit cultuurhistorisch beleid. 12

13 Hoofdstuk 5. Uitvoeringsprogramma Hoofdprogramma 1 Cultuur en verbinding Wat willen we bereiken Wat gaan we daarvoor doen Kosten Resultaten Wanneer De realisatie van andere organisatievormen voor cultuur die beter aansluiten bij de wensen en het leefpatroon van de cultuurbeoefenaar. Inventarisatie naar de behoefte aan een jaarlijkse netwerkbijeenkomst ter ondersteuning van verenigingen en organisaties op het gebied van cultuur en andere geïnteresseerden. Afhankelijk van de resultaten Behoefteanalyse organisatie netwerkbijeenkomst + daaruit voortvloeiende actiepunten Samenwerkingsprojecten tussen cultuur en andere domeinen worden door de gemeente gestimuleerd en ondersteund. Vrijwilligers binnen (culturele) verenigingen en instellingen worden nog gerichter door de gemeente ondersteund. Structurering en verbreding van bestaande overleggen cultuur. De realisatie van of aansluiting bij een digitaal en/of fysiek creatief platform dat door alle (culturele) verenigingen uit de gemeente Bladel gebruikt kan worden. Heroverweging van de inzet van het stimuleringsbudget van 4.000,-. De mogelijkheid onderzoeken om de kampioenhuldiging te combineren met de uitreiking van een cultuurprijs. Inzetten op de uitkomsten van de vernieuwingsagenda sociaal domein. Verenigingen stimuleren om de verenigingsmonitor van het LKCA in te vullen zodat de gemeente gericht kan inspelen op de ontwikkelingen en behoeften van verenigingen. De vrijwilligersondersteuner kan hier een rol bij spelen. Verbreden van de stuurgroep Cultuurplaza de Kempen met andere domeinen en herformuleren algemene doelstelling stuurgroep. Daarnaast zorgen voor meer zichtbaarheid van de stuurgroep. Structureren van het Kempenoverleg cultuur om zodoende onderlinge samenwerking te versterken en te zorgen voor meer kennisdeling en kruisbestuiving. + kosten nader te bepalen Afhankelijk van de resultaten Hoofdprogramma 2 Cultuur en participatie Realisatie van een creatief platform. Jaarlijks wordt minimaal 50% vh stimuleringsbudget benut. Jaarlijkse uitreiking van een cultuurprijs. Overzicht van aanvullende acties en planning n.a.v. de vernieuwingsagenda. Meer inzicht in de ontwikkelingen en behoeften van (cultuur)verenigingen waar de gemeente op kan inspelen. Herformulering van de doelstelling van de stuurgroep Cultuurplaza de Kempen en opstellen jaaragenda. Gemiddeld 3 keer per jaar overleg. Vanaf 2020 Vanaf Vanaf 2019/ 2020 Vanaf 2019 Wat willen we bereiken Wat gaan we daarvoor doen Kosten Resultaten Wanneer Behoud en versterking van actieve en passieve cultuurparticipatie. Voortzetting van subsidie voor actieve en passieve cultuurparticipatie in de gemeente Bladel via het jaarprogramma Welzijn, Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg Opgenomen in het jaarprogramma Voortzetting subsidiëring van aanbieders van actieve en passieve cultuurparticipatie. Vanaf 2019 Verbetering van de toegankelijkheid en beschikbaarheid van cultuur. Meer inzicht in de behoefte van jeugd op het gebied van cultuurparticipatie. Onderzoeken hoe het bezoek aan de exposities in de hal van het gemeentehuis gestimuleerd kunnen worden. Vergroten bekendheid mogelijkheden jeugdcultuurfonds door hier meer over te communiceren. (culturele) organisaties en verenigingen stimuleren om de communicatie over de toegankelijkheid van gebouwen voor mensen met een beperking te verbeteren. Verdieping in de analyse van de keuzenota cultuur over de behoefte van jeugd op het gebied van cultuurparticipatie door een nader behoefteonderzoek en een verdieping in de praktijk. Toename van het aantal bezoekers van de exposities in de hal. Minimaal twee keer per jaar publiceren over de mogelijkheden van het jeugdcultuurfonds via de verschillende kanalen. 90% vd culturele organisaties en verenigingen vermeldt info op hun site over de toegankelijkheid van het gebouw voor mensen met een beperking. Nader behoefteonderzoek cultuurparticipatie, met het accent op jeugd 2020/2021 Vanaf /

14 Betere aansluiting van het bibliotheekwerk op de lokale situatie en ontwikkelingen. Behoud cultureel erfgoed en volkscultuur (bestaande kwaliteiten) Een heroriëntatie van de lokale visie op het bibliotheekwerk. Financieel ondersteunen van de heemkunde zodat zij activiteiten uit kunnen voeren in het kader van erfgoededucatie en voorzieningen in stand kunnen houden. Opgenomen in het jaarprogramma Nieuwe lokale visie op het bibliotheekwerk. Voortzetten van financiële ondersteuning heemkunde. Actualiseren van het erfgoedbeleid. Geactualiseerd erfgoedbeleid Aanvullend programma 1 Cultuur en educatie 2020 Vanaf 2019 Wat willen we bereiken Wat gaan we daarvoor doen Kosten Resultaten Wanneer Behoud en verdere De diensten met betrekking tot Cultuurplaza Budget Er is een nieuwe 2020 versterking van de Kempen (voorheen marktplaats geraamd t/m overeenkomst gesloten Cultuurplaza de Kempen cultuureducatie) blijven doorgang vinden 2020 over de voortzetting van als schakel tussen cultuuraanbieders en onderwijs in de gemeente Bladel. vanaf 2020 door het maken van nieuwe afspraken. Cultuurplaza de Kempen per Versterken aansluiting binnen- en buitenschoolse cultuureducatie Verdere uitbreiding van de Bibliotheek op School (dbos) In overleg met Cultuurplaza de Kempen onderzoeken hoe het gebruik van het aanbod van Click Cultuur kan worden gestimuleerd, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van activiteitenbudget. Overleg tussen Bibliotheek de Kempen en de scholen in de kernen stimuleren om de bibliotheekpunten om te zetten naar dbos, mits hier draagvlak voor is bij de scholen. Afhankelijk van de resultaten Opgenomen in het jaarprogramma Aanvullend programma 2 Cultuur en vernieuwing Een toename in het gebruik van het Click cultuuraanbod. Bibliotheekpunten basisscholen Casteren en Netersel omgevormd naar een dbos. Wat willen we bereiken Wat gaan we daarvoor doen Kosten Resultaten Wanneer (Bestaande) cultuuruitingen blijven levensvatbaar en sluiten aan bij de veranderende behoeften van de samenleving. Zorgen voor meer (financiële) ruimte voor cultuurmakers om te experimenteren, cocreëren en te vernieuwen. Er wordt daarbij nagegaan of worden of er verbinding kan worden gezocht met andere beleidsvelden zodat middelen efficiënter ingezet kunnen Efficiëntere inzet van (bestaande) middelen worden. Zichtbaarheid van culturele uitingen vergroten en het imago van cultuur verbeteren door bijv. de ontwikkeling van een centrale cultuuragenda, zorgen voor bemiddeling tussen winkeliers en kunstenaars voor het gebruik van leegstaande panden als expositieruimte, het opnieuw in het leven roepen van de cultuurprijs en deelname aan de jaarlijkse Nationale Kunstweek. Vergroting van de zichtbaarheid en verbetering het imago van cultuur

15 Literatuurlijst 1. Besluit raad dd. 28 juni 2018 tot het voor kennisgeving aannemen van de evaluatie van de cultuurnota en tot het betrekken van deze evaluatie bij de op te stellen keuzenota voor het nieuw te ontwikkelen cultuurbeleid (Z ). 2. Besluit raad dd. 8 november 2018 tot het vaststellen van de keuzenota cultuurbeleid ; tot het benoemen van de strategieën cultuur en verbinding en cultuur en participatie als voorkeursstrategieën; en tot het verlenen van opdracht aan het college van B&W tot het uitwerken van deze strategieën in het cultuurbeleid (Z ). 3. Besluit raad dd. 18 december 2014 tot het vaststellen van de cultuurnota gemeente Bladel (R ). 4. De Raad voor Cultuur (2014). De cultuurverkenning: ontwikkelingen en trends in het culturele leven in Nederland. Geraadpleegd van 5. Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (2019). Community Arts. Geraadpleegd van 6. Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (2019). VerenigingsMonitor. Geraadpleegd van 7. Gemeente Gouda (2017). Het cultureel vermogen van Gouda, Cultuurnota (concept). Geraadpleegd van 8. Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (2015). Cultuur in de kanteling. Strategische Verkenning cultuureducatie en actieve cultuurparticipatie ( ). Utrecht, Nederland: LKCA. 15