Het Empire Nephrite egg

Transcriptie

1 Projectverslag groep 32 Het Empire Nephrite egg Groepsleden Maarten Broekhuizen Niels Doup Tijmen Leen Jeroen van Wijk Harpreet Singh Raymond Zhang Datum : 27 juni 2020 Studiejaar: Groepsnummer : 32 Vak: WB2332 Project Materiaalkunde Vakdocenten: Matthias Alfeld, Joris Dik

2 Voorwoord Dit onderzoek is gedaan in het kader van het project Materialen in de kunst voor het vak materiaalkunde. Als onderwerp van dit project was het Empire Nephrite egg gekozen en hier hebben de afgelopen 10 weken onderzoek naar gedaan. Bijzonder aan dit onderzoek was dat dit allemaal is gedaan zonder gebruik te maken van faculteiten van de TU Delft vanwege de coronacrisis. Desondanks zijn we tevreden over de uitkomst. We willen ten eerste graag Joris Dik en Matthias Alfeld bedanken voor hun hulp en begeleiding bij de materiaalkundige aspecten. Ze hebben ons gewezen op verschillende analytische methoden tijdens het practicum. Aangezien een Fabergé ei niet een typisch kunstwerk is, was deze kennis erg behulpzaam. Ook wordt hun flexibiliteit tijdens de quarantaine gewaardeerd. Ten tweede willen we Annemiek Wintraecken en de juwelierszaak Wartski bedanken voor hun hulp bij het authenticiteitsonderzoek. Ze hadden ons voorzien van kennis die we nergens anders hadden kunnen vinden. Annemiek gaf ons veel informatie betreft Fabergé in het algemeen. Ook gaf ze ons toegang tot een boek met materiële informatie over de Fabergé eieren. Wartski heeft zelf niet laten weten of ze het ei authentiek achten of niet. Wel hebben ze ons doorverwezen naar kritische artikelen. Deze artikelen hadden grote invloed op onze mening over de authenticiteit van het ei. Wij hopen dat we met dit verslag een bijdrage hebben geleverd aan het onderzoek naar de Fabergé eieren. 1

3 Inhoudsopgave Inleiding Fabergé Authenticiteit van het Empire Nephrite Egg Fabergé: The Imperial Empire Egg of Empire Nephrite Egg Gatchina List Technische analyse Materiaalkundige analyse Persoonlijke expertise House of Fabergé Analysemethoden XRF Toepassingen Isotopenanalyse Stappenplan Stijl Vervalsing Rapport Materialen Ivoor Parels Diamanten Nefriet le Goud Verf Technieken Electrotyping Rotatiegieten Stampen lering Waterverven Steenhouwen Verbindingen Discussie Bronnen

4 Appendix 1: Gatchina list Appendix 2: Onderzoeksresultaten Appendix 3: Illustraties technieken

5 Inleiding In 1996 werd in de wereld van Fabergé een echt bijzondere ontdekking gedaan; een van de zeven vermiste keizerlijke Fabergé eieren werd na tachtig jaar gevonden. Het zou hier gaan om het Empire Nephrite Egg wat in 1902 gemaakt zou zijn door Fabergé wat een gift zou zijn aan Maria Feodorovna. Fabergé produceerde vanaf 1885 tot 1916 vijftig keizerlijke eieren voor de Russische tsaren, Alexander III en Nicholas II. Deze keizerlijke eieren zijn zo in trek, omdat ze hoge financiële waarde hebben. Zo dook er in 2014 één van de (toentertijd) acht vermiste keizerlijke Fabergé eieren op. Een Amerikaanse man kocht het ei op een rommelmarkt voor veertien duizend dollar met het oog om deze met een kleine winst door te kunnen verkopen. Echter bij het onderzoeken van het ei, kwam hij erachter dat het ging om een keizerlijk Fabergé ei. Dit omdat het ei een horloge bevat van het gigantische horlogemerk Vacheron Constantin. Het bleek te gaan om het Third Imperial Egg uit Het ei werd in London door het juweliershuis Wartski geveild en zou verkocht zijn voor zo n twintig miljoen pond, wat omgerekend tweeëntwintig miljoen euro is. Wat het Empire Nephrite Egg ook zo aantrekkelijk maakt, is het feit dat de authenticiteit van het ei ter discussie staat. In de wereld van Fabergé zijn de meningen over het ei namelijk verdeeld wat betreft de echtheid; sommigen denken dat een ei miljoenen waard is, andere denken dat het niks meer is dan een namaak. Het is de combinatie van financiële waarde, exclusiviteit en authenticiteit kwestie wat ons zo aanspreekt in het Empire Nephrite Egg. Het doel van ons rapport is om een handleiding te schrijven wat gebruikt kan worden om een vervalsing van een keizerlijk Fabergé ei te maken en om de authenticiteit van een keizerlijk ei te verifiëren. Op dit moment wordt de authenticiteit vastgesteld door experts die veel ervaring hebben met het handschrift van Fabergé, zoals ons verteld werd door Kieran McCarthy, een van de gedeeltelijke eigenaars van het juweliershuis Wartski. Wat wij willen is het handschrift van Fabergé kunnen koppelen aan de materiaalkunde. Om ons doel te bereiken zal de volgende opbouw gehanteerd worden. In hoofdstuk één zal er globaal ingaan worden op het werk van Fabergé. In hoofdstuk twee zal het Empire Nephrite Egg centraal staan. Hier willen wij de authenticiteit van het ei vaststellen om te kijken waarop gelet zou moeten worden. In hoofdstuk drie staat beschreven hoe een keizerlijk Fabergé ei geanalyseerd moet worden mits men een vermoedelijk ei in handen heeft. In hoofdstuk vier zal bestaan uit het vervalsing rapport van het Empire Nephrite Egg. Als laatst zal er ruimte zijn voor een discussie, waarbij gekeken zal worden naar enkele belangrijke punten van het onderzoek. Daarnaast zal er ruimte zijn voor suggesties voor een eventueel vervolgonderzoek. 4

6 1. Fabergé Peter Carl Fabergé was een Russische goudsmid die juwelen en kunstvoorwerpen ontwierp. Fabergé is het meest herkenbaar aan zijn, met juwelen versierde, Fabergé eieren. Hij maakte 2 soorten eieren, gewone Fabergé eieren en keizerlijke eieren. De keizerlijke eieren hebben een hogere economische waarde aangezien die speciaal gemaakt waren voor de Russische tsaren: Alexander III en Nicolaas II. Verder speelt de kwantiteit van de keizerlijke Fabergé eieren ook een rol in de economische waarde, zo zijn er slechts 50 keizerlijke eieren gemaakt over een span van 25 jaar in tegenstelling tot de vele normale Fabergé eieren die meer voor de normale mens bedoeld waren. Fabergé maakte overigens niet alle eieren in zijn eentje, hiervoor zette hij zijn bedrijf The house of Fabergé in. The house of Fabergé was een juweliersbedrijf gevestigd in Sint-Petersburg en werd bemand door enkele van de beste juweliers/werkmeesters (McCanless, C. 2001). Elk keizerlijk ei is ook gemaakt door een werkmeester en Peter Carl Fabergé of door een werkmeester en een benoemde plaatsvervanger van Fabergé. Naast Rusland boekte Fabergé ook succes in het buitenland. Zo werd Fabergé in 1897 aangesteld als hofgoudsmid aan het Zweedse hof en vertegenwoordigde zijn werk Rusland tijdens de wereldtentoonstelling van 1900 in Parijs. 2. Authenticiteit van het Empire Nephrite Egg Zoals eerder is beschreven staat de authenticiteit van het Empire Nephrite Egg ter discussie. Wij zullen in dit hoofdstuk onze visie over de authenticiteit van het ei bespreken. Om een goed geïnformeerde uitspraak te kunnen doen, hebben we ons onderzoek in tweeën opgedeeld; het echtheids-boek genaamd Fabergé: The Imperial Empire Egg of 1902 en House of Fabergé. 2.1 Fabergé: The Imperial Empire Egg of 1902 In 2017 is er boek geschreven door V. Skurlov waarin wordt gepleit voor de echtheid van het Fabergé: The Imperial Empire Egg of Het boek heeft meerdere auteurs die allemaal een stuk over hun expertise geschreven hebben, hierdoor wordt de echtheid van meerdere aspecten bekeken. Nicholas B.A. Nicholson, een specialist in Fabergé en Russian Works of Art, heeft een stuk geschreven over de algemene informatie van het ei. Dmitry Krivoshey, een onderzoeker die gespecialiseerd is in de geschiedenis van verloren Russische kunst, heeft een stuk geschreven over de Gatchina List, een inventaris uit het begin van de 20e eeuw. Daarnaast heeft Nicholas B.A. Nicholson hierover ook kort zijn woord gedaan. Nikolai Bachmakov, een juwelier en restaurator/conservator gespecialiseerd in het House of Fabergé, heeft een technische analyse geschreven over de technieken en verbindingsmanieren van het ei. Als laatst heeft Lev Deresh een materiaalkundig onderzoek gedaan. Om van het boek een zo goed mogelijk beeld te krijgen, hebben we het boek opgedeeld in de volgende subonderdelen; Empire Nephrite Egg; hier zal in worden gegaan om de objectieve informatie die over het ei beschreven staat. Persoonlijke expertise; hier zal worden toegelicht hoe wij over bepaalde aspecten in het boeken denken en dat beargumenteren. Gatchina list; hier zal het belang van de Gatchina list worden toegelicht. Technische analyse; hier zal de technische analyse worden uitgelicht. Materiaalkundige analyse; hier zal de materiaalkundige analyse worden uitgelicht. Al deze aspecten hebben we kritisch bekeken en zullen we in de volgende paragrafen gaan toelichten. 5

7 2.1.1 Empire Nephrite Egg In deze paragraaf zal de algemene informatie van het ei besproken worden. Hierbij zullen we behandelen hoe het ei is opgedoken, de fysieke eigenschappen en voor zover bekend de geschiedenis van het ei. Ontdekking Het Empire Nephrite Egg dook rond 1996 plotseling op na bijna tachtig jaar spoorloos te zijn. Een oude Russische juwelier uit St Petersburg (Rusland) bracht het ei in 1996 naar Londen. Hier werd het onder andere bekeken en geanalyseerd door het grote veilinghuis Christie s. Hoe het precies mogelijkheid is dat er een authentiek keizerlijk Fabergé ei zolang bewaart is gebleven is niet precies duidelijk. De onderstaande figuur 1 laat een aantal polaroid foto s zien die bij de ontdekking in 1996 gemaakt zijn: Figuur 1: Polaroids Christie s (Skurlov, V. V. 2017) Tot dusver was er eigenlijk vrijwel niks bekend over het vermiste Empire Egg uit Het enige bewijs wat er gevonden was is een rekening van Fabergé uit In dit document stond de volgende beschrijving van het ei: Nephrite Egg Empire, with gold, two brilliants, and a miniature < > 6000 rubles In appendix 1 is de volledige Fabergé rekening toegevoegd. Voor een erg lange tijd was dit de enige informatie bekend over het vermiste Empire Egg uit 1902, totdat er in 2013 een belangrijke vondst gedaan werd; de Gatchina lijst. Wat er precies beschreven staat in deze Gatchina lijst en waarom deze zo belangrijk is, wordt vertelt in de paragraaf Gatchina Lijst. 6

8 Fysieke eigenschappen Het ei bestaat uit een grote voet, wat als basis gebruikt wordt, waarop twee pilaren staan. Tussen deze twee pilaren is het ei zelf bevestigd. De surprise, wat zoals eerder vermeld is, kenmerkend is voor de koninklijke eieren, bevindt zich in het ei. Onder het ei is er namelijk een klein kroontje bevestigd waarmee je de twee panelen (die als deurtje werken) kan opdoen. Op de twee pilaren staan twee zwanen met uitgeslagen vleugels afgebeeld. In Rusland werden zwanen geassocieerd met koninklijkheid, vanwege de elegantie en dominantie van de zwanen. Het ei is grotendeels gemaakt van Siberisch nefriet, wat de donkergroene kleur geeft aan het ei. Het nefriet is grotendeels versiert met een dun laagje van veertien karaats goud. Het surprise binnenin het ei is tot op de dag van vandaag vermist. Wel is er een reconstructie gemaakt van hoe het surprise eruit zou hebben gezien. Het zou een dubbelportret zijn van de Hertogin Olga Alexandrovna en haar man Peter of Oldenburg. Het echtpaar is zichtbaar in figuur 2 waar het surprise geplaatst is in het ei. Het ei in de sloten vorm is te zien in figuur 3 Figuur 2: Dubbelportet Olga en Peter zichtbaar (Skurlov, V. V. 2017) Figuur 3: Ei gesloten vorm (Skurlov, V. V. 2017) Elk Fabergé ei is ondertekend met een kenmerkend handtekening. Zoals eerder verteld heeft Fabergé niet in zijn eentje deze eieren geproduceerd. Dit deed hij met zijn bedrijf House of Fabergé. De hoofdverantwoordelijke van een bepaald Fabergé ei wordt dan de werkmeester genoemd. In het geval van dit ei werd er de handtekening teruggevonden van werkmeester Mikhail Perkhin (MП). Wat niet opvallend is gezien het feit rond de 20ste eeuw M. Perkhin vaker de werkmeester was van de keizerlijke eieren. Het ei zelf heeft een diameter van 6,3 cm en een hoogte van 9,5 cm. De basis is 12,8 cm lang, 6 cm breed en heeft een hoogte van 4,8 cm. Dit maakt, met de zwanen op de pilaren, de totale hoogte 21,5 cm. De materialen die zijn teruggevonden naast veertien karaat goud en nefriet zijn de volgende: Zilver en staal; voornamelijk gebruikt in de bevestiging (denk aan pinnen, scharnieren etc.). 7

9 le; komt terug in de binnenkant van het ei om de mooie golfjes te creëren die te zien zijn in figuur 4. Diamanten; zo zouden er twee grote diamanten aanwezig moeten zijn, maar deze zijn helaas niet terug te vinden. Vermoedelijk zijn deze eraf gehaald en doorverkocht. Parels; deze zijn terug te vinden aan de buitenkant van het ei waar verschillende parels als versiering zijn toegediend. Dit is te zien in figuur 4. Figuur 4: Close-up van het ei(skurlov, V. V. 2017)\ Geschiedenis Het ei is in 1902 geproduceerd voor de Russische tsaar Nicholas II die het liet maken voor zijn moeder Maria Feodorovna. Het is het vijfentwintigste keizerlijk ei, van de vijftig totaal, dat Fabergé geproduceerd heeft. Het thema van het ei was het huwelijk van de hertogin Olga Alexandrovna en haar man Peter of Oldenburg. Olga was het jongste dochter van Alexander III en de jongere zus van de Russische tsaar Nicholas II. Maria wilde toen erg graag een ei dat stond voor het huwelijk van haar dochter. Het thema zou precies passen om Fabergé een ei te laten maken voor dit langverwachte huwelijk Gatchina List In het boek staat het bestaan van een zogeheten Gatchina List beschreven. De Gatchina list zou een lijst uit 1917 moeten zijn die de inventarisering van keizerlijke eieren, die eigendommen waren van het Gatchina paleis, zou moeten beschrijven. Deze lijst zou één van de belangrijkste argumenten zijn voor de authenticiteit van de 1902 Empire egg. Er worden in meerdere documenten in het boek gerefereerd naar de Gatchina List; deze zijn onderzocht door twee auteurs, namelijk: Dmitry Krivoshey en Nicholas B.A. Nicholson. De onderzoeker Dmitry Krivoshey schrijft dat in 2013 een tentoonstelling werd gehouden waar de Gatchina List te zien was, Deze tentoonstelling genaamd: Russian Empresses: Fashion and Style vond plaats in Moskou. Wij hebben onderzocht en geconcludeerd dat deze tentoonstelling inderdaad heeft plaatsgevonden, echter hebben we helaas niks kunnen vinden over de aanwezigheid van de Gatchina List. Naar aanleiding van de tentoonstelling zou de momentele eigenaar van het keizerlijk ei Dmitry krivoshey hebben gecontacteerd voor de Gatchina List. Krivoshey beschrijft echter dat hij, in eerste instantie, alleen een kopie had van de eerste pagina; hier stond verder niets beschreven over het ei. Vervolgens zou hij Preben Ulstrup, die het document in bezit heeft, hebben gevraagd voor een kopie. Deze kopie bevatte de beschrijving waar hij naar opzoek was: No.10. An egg in gold mounts on two columns of nephrite, inside portratis of Grand Duchess Olga Aleksandrovna and Prince P.A. Oldenburgsky. (figuur 5) 8

10 Wij vinden het discutabel dat we niks kunnen vinden over het document die Preben Ulstrup zou moeten hebben. Daarnaast valt er verder niks te vinden over deze meneer. Figuur 5: Beschrijving van het ei in de Gatchina List(Skurlov, V. V. 2017) Vervolgens beschrijft Dmitry Krivoshey dat hij op zoek is gegaan naar verdere documenten van de Gatchina Palace Administration. Hier stuitte hij op meerdere documenten die ook de inventarisering van de eigendommen in het Gatchina paleis beschreven. Één daarvan had de titel Record of receipt of diverse effects, as per inventory registers of the Gatchina Palace. Daarnaast vonden ze nog een aantal andere documenten waarbij Imperial personal effects en Accounts of household property of the Gatchina Imperial Palace het meest interessant leken voor hem. Na deze bovenstaande documenten te hebben onderzocht, heeft hij spijtig moeten concluderen dat hierin geen informatie staat over de 1902 Empire egg. De gevonden documenten waren voornamelijk inventarisering van huishoudelijk voorwerpen. (Appendix 1) Uiteindelijk ontdekte hij een document genaamd: Inventories of Imperials possessions. Wat opmerkelijk aan dit document is, is dat deze in hetzelfde format en handschrift is geschreven als de Gatchina List. Dit document was één van de meerdere lijsten waar de inventarisering stond van huishoudelijk voorwerpen, zoals hierboven benoemd. Vervolgens zou hij meerdere documenten zijn tegengekomen die in hetzelfde handschrift zijn geschreven. Dmitry Krivoshey beschrijft dat hij dit handschrift heeft kunnen identificeren en heeft kunnen relateren aan Fedor Mikhailovich Kharitonov. Hieruit concludeert hij dat Kharitonov één van de schrijvers moet zijn van de Gatchina List. Om de betrouwbaarheid van Kharitonov aan te tonen schrijft Krivoshey dat er documenten van Kharitonov zijn, die al geverifieerd zijn als authentiek. Dit is een argument voor de authenticiteit van de Gatchina List. De auteur Nicholas B.A. Nicholson beschrijft in zijn onderzoek dat, wanneer de Gatchina List authentiek is, het klopt dat het beschreven ei, een authentiek keizerlijk ei moet zijn. Verder schrijft Nicholas als argument voor de authenticiteit van de Gatchina List en dus zijn standpunt, dat er in de lijst zes andere keizerlijke eieren staan beschreven die al geverifieerd zijn Technische analyse In deze paragraaf zal de technische analyse van Nikolai Bachmakov worden besproken. Nikolai Bachmakov heeft van V.Skurlov meerdere technische analyses gekregen over het ei. Hier wordt door Nikolai Bachmakov op ingegaan waarbij er wordt gekeken of dit plausibel kan zijn. De volgende onderdelen van het ei worden besproken: Decoraties op het ei Binnenschaal Deze twee onderdelen worden besproken door eerst te kijken naar de informatie die door V. Skurlov is verschaft, waar vervolgens Nikolai Bachmakov deels op ingaat en verdere uitleg over geeft. (Figuur 6) 9

11 Figuur 6: Decoratie vervaardigd door het stampen(skurlov, V. V. 2017) De 1902 Empire Egg zou twee soorten type goud bevatten: rood/roze en geel/groenig. Deze kleuren zouden overeenkomen met de zogenoemde Empire stijl. Verder schrijft Nikolai Bachmakov dat bepaalde elementen zijn gemaakt door middel van rotatiegieten van 14 karaats rood gouden legering. Dit is opmerkelijk omdat wij hebben gevonden dat rotatiegieten voornamelijk wordt gebruikt bij kunststoffen en niet bij goud. De elementen waar Nikolai Bachmakov op doelt zijn de zwanen (figuur 7 (links)), ovale medaillons en de decoraties op de kolommen(figuur 7 (rechts)). Op deze componenten zouden, nadat ze zijn gemaakt door rotatiegieten, embossing zijn toegepast. Dit is in tegenspraak met V.Skurlov; hij beweerde dat embossing niet is gebruikt. Tenslotte worden deze componenten afgemaakt door een speciaal chemisch process, hierdoor krijgen deze de heldere geel-gouden kleur. Dit speciaal chemisch process is verder niet beschreven door Nikolai Bachmakov. Figuur 7: Zwanen(links) en decoraties op een kolom(rechts) vervaardigd door rotatiegieten (Skurlov, V. V. 2017) 10

12 Binnenschaal V.Skurlov V.Skurlov schrijft dat er onverklaarbare gaten zitten in de binnenschaal. Daarnaast zouden de pinnen bij de metalen band niet consistent zijn in lengte en dikte. De metalen haakjes die de kleine segmenten steen vasthouden, zouden zijn vervormd. Verder beschrijft hij dat de decoraties op het nefriet zou zijn gelijmd; Fabergé zou nooit lijm hebben gebruikt. Nikolai Bachmakov Nikolai Bachmakov begint zijn reactie met dat er geen onverklaarbare gaten zitten in de binnenschaal. De gaten corresponderen precies met het aantal pinnen die zijn gebruikt om de decoraties vast te zetten aan de plaat. Één pin zou korter zijn doordat deze afgebroken is, hierdoor lijkt het alsof het gat leeg is en dus onverklaarbaar. Om de vervorming van het metaal te verklaren schrijft Nikolai bachmakov dat het vaak voorkomt dat dit gebeurt met de jaren. De structuur van het metaal kan veranderen met als gevolg dat deze brosser kan worden. Dit komt mede doordat het metaal bestaat uit een legering waarbij diverse soorten metalen verschillende eigenschappen hebben. Hoe minder puur deze is, des te meer zal er veranderingen plaatsvinden. De roze parels die Fabergé heeft gebruikt, zijn perfect gesneden en gepolijst lijkend op een spiegel (figuur 8). Ook zouden de vorm, grootte en diameter van de bevestigingspinnen identiek zijn aan andere pinnen in het werk van Fabergé. Het metaal van deze pinnen zouden met betrekking tot de puurheid, compositie en kleur overeenkomen met onderzoeken die al zijn uitgevoerd. Daarnaast schrijft Nikolai Bachmakov dat de elementen van nefriet geometrisch ook correct zijn. De diktes zijn consistent waardoor de gouden decoraties perfect op het steen passen. Het probleem zou hier volgens V. Skurlov zijn dat er lijm is gebruikt; Nikolai Bachmakov heeft inderdaad sporen gevonden van lijm op de 1902 Empire Egg. Dit is volgens hem echter geen punt, hij zou al eerder lijm hebben gevonden op werken van Fabergé. Figuur 8: De parels lijkend op een spiegel (Skurlov, V. V. 2017) We sluiten de technische analyse af door te zeggen dat er, naast deze twee onderdelen, in het onderzoek van Nikolai Bachmakov op meer onderdelen wordt ingegaan. Helaas mist de versie die wij hebben diverse bladzijden. Een onderdeel dat niet mist, is de conclusie. Hierbij concludeert Nikolai Bachmakov dat hij de 1902 Empire Egg als werk van Fabergé ziet. 11

13 2.1.4 Materiaalkundige analyse Zoals gezegd is de versie die wij tot onze beschikking hebben niet de volledige versie. Jammer genoeg is het erg lastig om aan deze versie te komen. Om aan de volledige versie te komen moest je contact opnemen met een van de auteurs, Nicholas B.A. Nicholson. Na meerdere malen contact te zoeken en geen reactie te krijgen, hebben we een andere manier moeten zoek. Één van de contacten binnen de Fabergé wereld die we gelegd hebben, bezit het boek. Na wat mailcontact kregen we beschikking over de materiaalkundige analyse. Deze hebben we in Appendix 2 toegevoegd Waar we op hoopte was wat concrete materiaalkundige tests. Idealiter een onderzoek waarbij de materiaalkundige eigenschappen van dit ei vergeleken worden met de materiaalkundige eigenschappen van één (of meerdere) authentieke Fabergé eieren. Dit bleek jammer genoeg niet het geval. De analyse die gedaan is betrof het vaststellen van electrotyping als techniek. De gouden versiering rondom het nefriet zou gemaakt zijn aan de hand van electrotyping. Wat opvallend genoeg is gezien geen van Fabergé s eerdere werken sporen van electrotyping bevatten. Om dit te verifiëren is er door Dr. Lev Deresh, waar opvallend weinig informatie van beschikbaar is, een materiaalkundige analyse gedaan. De meest complete informatie kwam dan ook met de XRF analyse, hierbij gebruikte Deresh een CMI- 900 analyser om de chemische samenstelling van de metalen te bepalen. In zijn onderzoek schrijft hij dat er een monster moest worden genomen om deze te analyseren. Hierbij is er een klein stukje van het ei geschraapt. Dit is in tegenstrijd met hetgeen wat wij weten over XRF analyse; dit is namelijk een non-destructieve methode. Een verklaring zou kunnen zijn dat de dikte van het goud de analyse niet toeliet waardoor er dus een klein stukje goud vanaf moest worden geschraapt. Bovendien is een mogelijkheid dat, wanneer je het ei in zijn geheel analyseert, dat het onderliggende materiaal nefriet, de analyse kan beïnvloeden. Er is verder hier niks over te vinden; dit berust ook op onze eigen kennis. Volgens de XRF analyse leidde dit tot de volgende samenstelling: 56% goud, 44% koper en een heel klein beetje zilver. Op basis hiervan kan al worden vastgesteld dat de kans klein is dat hier electrotyping is toegepast. 56% goud slaat namelijk op goud van de kwaliteit 14 karaat, wat betekent dat het een vrij hard metaal is. Electroforming, waar electrotyping onder valt, wordt vaak pas gebruikt van 18 karaat, waarbij meestal 24 karaat gebruikt wordt. Dit omdat het makkelijker bewerkbaar is. Dit maakt het erg onwaarschijnlijk dat electrotyping als methode gebruikt is Persoonlijke expertise In deze paragraaf zullen wij onze expertise van het Empire Nephrite Egg toelichten. Dit zullen we doen over de eerder genoemde volgende subonderdelen; auteurs, thema, Gatchina list, technische analyse en materiaalkundige analyse. Vanuit hier zullen we een oordeel vellen over de authenticiteit van het Empire Nephrite Egg Auteurs In de introductie van 4.1 Fabergé: The Imperial Empire Egg of 1902 werd er vermeld, naar aanleiding van hun expertise, hoe de auteurs zichzelf beschreven. Deze beschrijving hebben ze echter zichzelf toegewezen in de introductie van het boek. Vervolgens hebben we ze zelf ook nagetrokken en we kunnen stellen dat de beschrijvingen niet helemaal overeenkomen. Skurlov is de hoofdauteur van het boek Fabergé: The Imperial Empire Egg of 1902 en hij duidt zichzelf mooi aan als een internationaal bekend Fabergé expert, die daarnaast ook werkzaam is als adviseur bij het welbekend veilinghuis Christie s. Echter blijkt de vork toch iets anders in de steel te steken. Skurlov is inderdaad internationaal bekend in de Fabergé wereld, maar niet geheel op een 12

14 positieve manier. Zo zou hij in de naam van Christie s echtheidsdocumenten hebben verschaft, terwijl hij helemaal niet werkzaam is bij Christie s. Christie s heeft Skurlov enkele malen als adviseur geraadpleegd, maar na een klein handje van opdrachten zag Christie s af van Skurlov als adviseur. Hier is uiteindelijk een Zweeds politie onderzoek naar gedaan, maar waartoe het politieonderzoek heeft geleidt en wat de straf is geweest van Skurlov, hebben we helaas niet naar boven kunnen halen. Wel kunnen we met enige zekerheid zeggen, dat Skurlov geen zuivere koffie is. Thema Het thema van het ei is voor veel Fabergé experts één van de kritische punten. In het boek Fabergé: The Imperial Empire Egg of 1902 werd beschreven dat het huwelijk langverwacht was en dat dit de uitgelegen mogelijkheid zou zijn om Fabergé een ei te laten maken. Persoonlijk denken wij daar net iets anders over. Het echtpaar was namelijk pas twee maanden verloofd voordat ze trouwden. Er was daarnaast ook wel wat weerstand tegen het huwelijk. Op het moment dat ze trouwde was Olga pas net negentien geworden. Daarnaast gingen er die tijd erg veel geruchten rond dat Peter of Oldenburg homoseksueel was. Dit bleek later nog aannemelijker te worden; Olga en Peter waren niet gelukkig en er werden gedurende het vijftienjarige huwelijk geen kinderen verwerkt. In 1916 besloot Olga dat ze wilde scheiden, maar Peter weigerde het verzoek voor een echtscheiding. Vanaf dat moment leefde ze gescheiden verder, totdat in oktober 1916 Nicholas II de trouw documenten vernietigde. Al met al, hebben wij het idee dat het huwelijk niet zo lang verwacht en de ideale gelegenheid was om Fabergé er een ei voor te laten maken. Wat ook opvallend is, is dat Fabergé al een miniatuur had laten maken om het huwelijk van Olga en Peter te vieren. Ook hier is een dubbel portret te zien van het echtpaar en is iets bescheidener dan het keizerlijke wat het Empire Nephrite Egg heet. Het miniatuur is gemaakt van goud en kleine diamanten en de werkmeester is Mikhail Perkhin (net als bij het Empire Nephrite Egg. Dit object is in het bezit van het koninklijk huis van Engeland. Dit miniatuur is weergegeven in figuur 9. Een betere suggestie van het surprise is in onze ogen het portret van Alexander III. Dit omdat aanvankelijk, voor het opduiken van deze versie van het ei, gedacht werd dat het Empire Egg zou slaan op het keizerrijk wat Alexander III had opgebouwd. Alexander III is op vroege leeftijd overleden, waarna zijn zoon Nicholas II het moest overnemen. In onze ogen is het redelijk aannemelijk dat Nicholas II ei liet maken als ode aan het keizerrijk wat zijn vader had opgebouwd. Vandaar dat het ei dan ook het Empire Egg zou heten. Echter is dit slechts een suggestie omdat we hier verder geen concreet bewijs voor hebben. Figuur 9: Miniatuur Olga en Peter (Royal Collection Trust, 2020) Gatchina List De Gatchina List is een belangrijk argument voor de authenticiteit van het ei, mits deze lijst zelf ook authentiek is. Er is namelijk vrijwel niks te vinden over het bestaan van deze lijst en daarnaast hebben we ook niet deze lijst kunnen bemachtigen. Het argument dat wordt gegeven dat het format en handschrift te linken is aan een geverifieerde lijst, is in ons optiek ook scheef; er wordt verder niet verwezen naar een desbetreffende lijst. Daarnaast is er ook niks te vinden over Fedor Kharitonov. 13

15 Indien we aannemen dat de Gatchina List daadwerkelijk authentiek is en dat de ei in kwestie het beschreven ei is, brengt dit ook zijn ogen en haken mee. Het hoeft namelijk niet te betekenen dat het hier ook gelijk om een keizerlijk ei gaat. Uit een foto (figuur 10) die is gemaakt tussen zien we dat de keizerin ook eieren heeft die niet als keizerlijk zijn gekwalificeerd. Figuur 10: De keizerin aan haar bureau met links de eieren (Wintracken, 2019) Technische analyse Zoals eerder vermeld mist een groot deel van de technische analyses in onze versie. Desalniettemin kunnen wij hierover wel uitspraken doen. Ten eerste over de lijm die zou zijn gebruikt; het is naar onze mening onwaarschijnlijk dat Fabergé dit heeft toegepast op een keizerlijk ei. Het kan een mogelijkheid zijn dat Fabergé dit in andere werken heeft gebruikt, zoals Nikolai Bachmakov had geschreven. Echter waren de keizerlijke eieren de belangrijkste werken van Fabergé. Bovendien is het hoogstwaarschijnlijk dat Mikhail Perkhin dit ei heeft mogen maken in opdracht van Fabergé. Wij achten de kans erg klein dat hij lijm zou hebben toegepast. Mikhail Perkhin heeft meerdere geverifieerde keizerlijke eieren gemaakt waarbij er nooit lijm is gebruikt. In de volgende paragraaf zullen we dit verder toelichten. Bovendien krijgen we het gevoel dat er ietwat samen speling heeft plaatsgevonden tussen V.Skurlov en Nikolai Bachmakov. V. Skurlov beschrijft bijvoorbeeld dat embossing niet is toegepast, waarop Nikolai Bachmakov antwoordt dat dit wel is gedaan. Embossing is een techniek die werd toegepast door Fabergé waarbij het overduidelijk is dat dit is toegepast op het ei. Hierdoor lijkt het dat Nikolai Bachmakov kritisch kijkt naar V. Skurlov om de geloofwaardigheid te vergroten. Dit, naast de andere curieuze aspecten, laat ons twijfelen aan de geloofwaardigheid van deze twee auteurs. 2.2 House of Fabergé In deze paragraaf gaan we kijken naar een ander aspect, afgezien van het boek, om de authenticiteit van het ei te bepalen. Dit kunnen we doen door dit ei te vergelijken met een al eerder geverifieerd keizerlijk ei van Fabergé. Het is bekend dat Fabergé zich wilde onderscheiden ten opzichte van andere juweliers in die periode. Fabergé gaf meer om de kwaliteit en het vakmanschap dan om de hoeveelheid dure juwelen die in het werk worden gebruikt. Neem bijvoorbeeld de techniek om een guilloché te produceren; dit vergt uiterst vakmanschap die de House of Fabergé in bezit had. Deze techniek zal verder in worden behandeld. Wanneer we kijken naar de werkmeester die het ei zou hebben gemaakt, is Mikhail Perkin het meest waarschijnlijk. Mikhail Perkin was actief in de periode van 1860 tot 1903 en heeft met zijn assistentes 14

16 28 keizerlijke eieren gemaakt. Daarnaast was hij ook de hoofd-werkmeester van Fabergé. Dit wil dan ook zeggen dat zijn werk van uitmuntende kwaliteit is; anders had hij niet de mogelijkheid om destijds zoveel werken voor Fabergé te maken. Mikhail Perkin stond bekend om zijn gebruik van goud en guilloche lering om juwelen te vervaardigen die elegant maar ook functioneel zijn. We weten dat guilloche lering en goud is gebruikt in het ei, dit betekent dat deze dan ook van onberispelijke kwaliteit moet zijn. Doordat de gouden elementen één van de kritische punten zijn, is dit opmerkelijk indien dit ei zou zijn gemaakt door Mikhail Perkin; hij stond juist bekend om het gebruik van zijn goud. Daarnaast is het opmerkelijk dat het gebruik van guilloche lering gering en eenvoudig is in dit ei; dit terwijl het één van de specialiteiten was van Mikhail Perkin. Uiteraard was het niet mogelijk om deze punten in de praktijk te bekijken en wellicht te verifiëren, echter kunnen we wel met enige zekerheid stellen, in combinatie met hoofdstuk 4.1, dat het gevonden 1902 Empire Egg niet authentiek is. 3. Analysemethoden Als er ooit een vermist Fabergé ei opduikt moet er onderzoek worden gedaan of dit ei daadwerkelijk een ei van Fabergé is of wellicht een vervalsing. Dit onderzoek kan verdeeld worden in twee categorieën: een onderzoek naar de stijl van het ei en een materiaalkundig onderzoek. Bij de onderzoek naar de stijl wordt de stijl van het ei vergeleken met andere al bekende eieren van Fabergé en wordt er gekeken of de stijl in de tijd van productie past. Bij het materiaalkundige onderzoek worden alle materiele aspecten van het ei onderzocht. Hierbij wordt geprobeerd zoveel mogelijk informatie over een gebruikt materiaal te krijgen zoals de herkomst, de leeftijd of specifieke elementen in het materiaal. Door deze analyse ook op andere al bekende Fabergé eieren uit te voeren kan de gevonden informatie met elkaar worden vergeleken. Als hieruit blijkt dat informatie van het gevonden ei afwijkt van de al bekende Fabergé eieren kan dit betekenen dat dit een vervalsing is. Voor de analysemethoden die in dit hoofdstuk worden behandeld is gekeken naar de materialen die in bijna elk Fabergé ei voor komen, dit zijn: goud, diamanten, parels, ivoor, le en verf. Deze materialen kunnen met destructieve of non-destructieve methoden worden geanalyseerd en soms allebei. Bij een non-destructieve methode blijft het onderzochte materiaal ongeschonden en bij een destructief onderzoek zal er een klein monster van het materiaal moeten worden afgenomen en wordt het materiaal dus beschadigd. In sommige gevallen kan dit monster nog terug in het materiaal geplaatst worden en is het proces dus semi-destructief. Wanneer een mogelijk Fabergé ei opduikt zal deze eerst worden onderzocht met de nondestructieve methodes, zodat het ei niet onnodig wordt beschadigd. Dit onderzoek zal dan ook worden toegepast op de eieren die vlak voor en vlak na de empire nephrite egg zijn geproduceerd in de productie tijdlijn van Fabergé. Deze resultaten zullen dan met elkaar worden vergeleken om de echtheid te bepalen. Wanneer uit dit onderzoek onvoldoende bewijs blijkt te komen, om te zeggen of het ei echt of nep is, zullen de eieren alsnog met destructieve methodes moeten worden onderzocht. 15

17 3.1 XRF Een voorbeeld van een non-destructieve analyse methode is een XRF-analyse. XRF maakt gebruik van het principe van het foto-elektrisch effect (figuur 11). Bij XRF wordt het object dat wordt onderzocht bestraald met röntgenstraling. De atomen in het materiaal absorberen die energie van deze röntgenstraling fotonen. Omdat de energie van deze fotonen hoger is dan de bindingsenergie van de elektronen in de binnenste schil van de atomen van het object, zal een elektron uit de binnenste schil worden geschoten en uit worden gezonden als een foto-elektron (figuur 11 (b)). Het atoom is nu licht positief geladen op de plek waar het elektron de schil heeft verlaten. Dit positieve gat zal het atoom opvullen met een elektron uit een van de buitenste ringen. Zo verplaatst dit gat zich naar de buitenste schil van het atoom, waar het uiteindelijk wordt opgevuld met een elektron uit de omgeving. Wanneer een elektron van een van de buitenste schillen naar een van de binnenste schillen springt, springt het elektron dus ook van een hoger Figuur 11: : Het foto-elektrisch effect (Araneda A. 2015) energieniveau naar een lager energieniveau. Het verschil in energie zal het elektron uitzenden in de vorm van een Auger elektron of een foton (figuur 11 (c) en (d)), dit wordt ook wel fluorescentie genoemd. Alle elementen hebben verschillende bindingsenergieën voor de elektronen in de binnenste schil. Dit is namelijk afhankelijk van het aantal protonen en neutronen in de kern. Hierdoor is ook de fluorescentie energie die het atoom uitzend karakteriserend voor elk element apart. De fluorescentie fotonen komen uiteindelijk op de detector van het XRF-apparaat terecht waar de energie van dit foton wordt gemeten. Deze metingen worden met behulp van software omgezet in een spectrogram, uit dit spectrogram vallen die karakteriserende fluorescentie energieën van de elementen af te lezen (figuur 12). Figuur 12: Karekteristieke lijnen (Kuiper P. 2006) 16

18 3.1.1 Toepassingen Verf XRF-analyse kan gebruikt worden om meer informatie te krijgen over de over pigmenten die zijn gebruikt in verf (Fitzgerald S. 2008). Met XRF kunnen de metaal elementen in een verflaag worden geïdentificeerd. Van deze elementen kan een verdelingsbeeld worden gemaakt zodat te zien is waar op het kunstwerk dat element voorkomt (figuur 13). Op figuur 13 zijn de verdeling van ijzer en chroom te zien van een deel van een schilderij van Van Gogh : Le jardin de Daubigny. Door de verdeling van de elementen te vergelijken met de kleuren die die plekken hebben op het schilderij valt het gebruikte pigment te achterhalen. Zo is in dit geval chrome yellow en Prussian Blue gebruikt. De gebruikte pigmenten kunnen informatie geven over de leeftijd van het kunstwerk omdat verschillende pigmenten in verschillende tijden zijn gebruikt. In het geval van Fabergé zijn op heel veel eieren kleine schilderijtjes te vinden. Zoals bijvoorbeeld op het kaukasus ei (figuur 15 en 14). Vaak bevatten de eieren ook als surprise kleine geverfde portretten. Mocht er een ei Figuur 13: XRF analyse van "Le jardin de Daubigny" (A): optische afbeelding (B): de verdeling van ijzer (C): de verdeling van chroom (D): ijzer en chroom gecombineerd (Fitzgerald S. 2008) opduiken dan kan met behulp van XRF een tijdvak worden opgesteld en kunnen de gevonden pigmenten met de pigmenten van eieren rond dezelfde tijd worden vergeleken. Figuur 15: Het Kaukasus ei (Wintracken 2019) Figuur 14: schildering op het ei (Wintracken 2019) 17

19 Goud XRF kan ook toegepast worden op goud (Vasilescu A. et al. 2009). In de meeste gevallen is het goud wat is gebruikt niet 100 procent zuiver goud maar bevat het ook kleine hoeveelheden van andere metalen zoals Ag, Cu, Ti, Fe, Pt, Pd, Mn, Cr, Ni, Sn, Hg, Pb, As en Te (Schlosser S. et al. 2009). Welke andere metalen en de concentratie ervan die het goud bevat hangt af van de mijn waar het vandaan komt. Door dus de concentratie van deze metalen in het goud te meten kan er achter worden gekomen waar het goud vandaan komt. Deze metalen worden daarom ook Trace-elements genoemd. Het meten van die elementen gebeurd met synchrotron XRF (SR-XRF). SR-XRF produceert een intensere en nauwkeurigere röntgenstraal bron en is daarom geschikt voor nauwkeurige metingen (Adams F. 2010). De zuiverheid van het goud, dus het aantal karaat, wordt hiermee ook meteen bepaald. In bijna alle Fabergé eieren wordt geel goud gebruikt. Dus wanneer een vermist ei opduikt kan het goud met XRF worden geanalyseerd en zal het spectrum dus bijna volledig overeen moeten komen met het goud spectrum van de andere eieren, mocht het een origineel Fabergé ei zijn. Hierbij moet wel de aanname gedaan worden dat Fabergé in de tussentijd niet van goudleverancier is gewisseld. Diamanten Eenzelfde soort onderzoek als dat van goud kan gedaan worden op diamanten. Bij de vorming van diamanten diep onder de grond komt het voor dat er bepaalde elementen of mineralen in de diamant structuur worde ingesloten, dit heten dan ook insluitsels (Kirkley M. et al. 1991). Uit welke elementen dit insluitsel is opgebouwd, hangt af van de grondlaag waar de diamant uit komt en de plaats van de mijn. De samenstelling van die insluitsels kan gemeten worden met XRF, omdat deze insluitsels heel klein kunnen zijn, is voor dit onderzoek Nano-XRF nodig dat zich op hele kleine gebieden focust. Op figuur 16 is een voorbeeld te zien van de verdeling van elementen in een insluitsel van een diamant. Figuur 16:Verdeling van Ti, Ni, Cu, Fe, Zn en K in een insluitsel (B. Laforce et al. 2015) In veel Fabergé eieren zitten diamanten verwerkt. Er kan dus met behulp van XRF achterhaald worden waar Fabergé de diamanten vandaan heeft gehaald. Hierbij moet wel eerst een selectie gemaakt worden van alle mogelijke mijnen waar ze vandaan zouden kunnen komen om het onderzoek te verkleinen. Daarna moet ook worden onderzocht hoe diep deze mijnen zijn en in wat voor soort grond deze zich bevinden, dit zijn namelijk factoren die meespelen bij het type insluitsel dat kan voorkomen. Bij een pas opgedoken ei wordt dan ook dezelfde type insluitsels verwacht, hierbij geldt ook dat Fabergé dan niet van diamantleverancier moet zijn gewisseld in de tussentijd. 18

20 le lering is een techniek waarbij glaspoeder op een substraatmateriaal, meestal een metaal, wordt aangebracht en vervolgens wordt verhit zodat het glas smelt. Hierbij ontstaat een soort glazuurlaag over het metaal. Het glas wat bij lering bestaat uit drie onderdelen: De basis stoffen voor glas (zoals SiO2, Na, K, Ca, en Mg), de kleurmakers die bestaan uit metaaloxides (bijvoorbeeld CuO, CoO) en de kleurmakers die bestaan uit microkristallen (zoals SnO2, Cu2O). Bij de toevoeging van metaaloxides blijft het glas transparant en bij de toevoeging van microkristallen wordt het licht verstrooid en wordt het glas meer opaak, die laatste worden daarom ook wel opaak makers genoemd (Beuckeleer L. 2008). Door de eeuwen heen zijn de samenstellingen van deze drie onderdelen veranderd. Hierdoor is het mogelijk om een tijdvak op te stellen door met een XRF analyse de elementen in het le te achterhalen. Fabergé stond het meest bekend om zijn le gebruik in zijn werken. Er is vooralsnog geen onderzoek gedaan naar de samenstelling van de le componenten die hij heeft gebruikt. Om de echtheid van een gevonden ei te bepalen moet ook eerst het le van de al bekende eieren worden onderzocht. Daarna moeten de bestanddelen van het le van het gevonden ei en van de bekende eieren met elkaar worden vergeleken. Ook moet er worden gelet of er bijvoorbeeld afwijkingen zijn in de kleurmakers van het gevonden ei. Parels Met behulp van micro-xrf kan er ook snel bepaald worden of een parel echt of een namaak is (Fitzgerald S. 2008). Natuurlijke en gekweekte parels bestaan namelijk voor een groot deel uit calcium carbonaat en namaak parels zijn meestal gemaakt van een plasticsoort of glas. Door met een XRF analyse een calcium verdeling te bepalen kunnen de echte parels en de namaak parels van elkaar worden onderscheiden (zie figuur 17 (C)) Met behulp van röntgenfotografie kunnen ook zoetwaterparels van gekweekte zoutwaterparels worden onderscheden(fitzgerald S. 2008). Gekweekte zoutwaterparels zijn namelijk gevormd rond een kern en hebben een dikke laag conchioline (een eiwit) binnen in zich (zie figuur 18 en figuur 17 (B) linker parel). Zoetwaterparels hebben soms een kern maar geen conchioline. De witte stip die bij figuur 18 (A) te zien is wordt veroorzaakt door een gat die in de parel is gemaakt en is dus niet relevant voor dit onderzoek. Figuur 17:een echte parel (links) en namaak parel (rechts) (A):optische afbeelding (B): röntgenfoto (C): calcium verdeling (Fitzgerald S. 2008) Figuur 18:(A): natuurlijke zoutwaterparel (B): gekweekte zoutwaterparel (Fitzgerals S. 2008) 19

21 Met behulp van deze informatie kan worden bepaald wat voor soort parels Fabergé gebruikte en kan in een opgedoken ei worden bepaald of de parels die erin zijn verwerkt echt of namaak zijn. 3.2 Isotopenanalyse Een voorbeeld voor een destructieve manier van analyse is een isotopenanalyse. Met deze methode kan de leeftijd van een materiaal worden bepaald. Dit gebeurd door te kijken naar het radioactieve verval van de isotopen in een materiaal (Smit K. V. et al. 2019). Een isotoop is een element in het periodieke systeem maar met een ander aantal neutronen in de kern. Hierdoor wordt dit isotoop instabiel en kan het na een bepaalde tijd vervallen. Er zijn drie soorten verval: alfa, bèta en gamma. Bij het radioactief vervalproces wordt het instabiele isotoop ook wel de moeder isotoop en het verval product dat ontstaat de dochter isotoop. Elke isotoop heeft een eigen halfwaardetijd. Dit is de tijd waarna de helft van alle moeder isotopen zijn vervallen tot hun dochter isotopen. Door de ratio tussen de moeder en dochter isotoop te meten en kennis te hebben van de halfwaardetijd is de leeftijd van het materiaal te bepalen. Dit proces kan toegepast worden op de eerder genoemde insluitsels van diamanten (Smit K. V. et al. 2019). Soms komt het voor dat een insluitsel radioactieve isotopen bevat. In tabel 1 zijn de meest voorkomende isotopen van insluitsels en hun halfwaardetijd te zien Tabel 1:Veel voorkomende isotopen in insluitsels (Smit K. V. et al. 2019) Deze insluitsels zullen uit de diamant moet worden gebroken. Daarna worden ze gereinigd en wordt het opgelost in een sterk zuur om daarna te worden gefilterd zodat er alleen puur moeder en dochter isotopen overblijven. Hierna wordt de ratio tussen de twee bepaald met behulp van een massaspectrometer die elke isotoop apart kan meten. Er moet bij het bepalen van de ratio ook rekening gehouden worden met de aanwezigheid van stabiele isotopen: de stabiele variant van de moeder isotoop. Er moeten meerdere metingen met meerdere insluitsels gedaan worden om een nauwkeuriger resultaat te krijgen. Uit de verschillende metingen kan een trend worden getrokken en zo de leeftijd van de diamant worden bepaald (zie figuur 19). Figuur 19: verwerking van meetresultaten (Smit K. V. et al. 2019) 20

22 Deze methoden kan dus ook toegepast worden om de leeftijd van de diamanten in Fabergé eieren te bepalen. Een opgedoken ei zal dan ook diamanten uit ongeveer dezelfde perioden hebben. Koolstofdatering Koolstofdatering is een vorm van isotopen analyse. Hier wordt gekeken naar het radioactieve C 14 isotoop (Haneca K. et al. 2019). Dit isotoop vervalt naar N 14 en heeft een halfwaardetijd van ongeveer 5730 jaar. Het instabiele C 14 isotoop bevindt zich in de atmosfeer en wordt constant door levende organismen opgenomen. Hierdoor ontstaat er een evenwicht tussen in C 14 en N 14 in het organisme. Wanneer dit organisme sterft kan het geen C 14 meer opnemen en zal de concentratie ervan langzaam verminderen. Dus door naar de concentratie tussen C 14 en N 14 te kijken in organisch materiaal kan de leeftijd van dit materiaal worden bepaald. Fabergé gebruikte voornamelijk twee organische materialen in zijn werken: ivoor en parels. Van deze twee zou dus de leeftijd kunnen worden bepaald en worden vergeleken met een opgedoken ei, maar hierbij moet wel een klein deel van het materiaal afgehaald worden om te onderzocht te worden. De leeftijd van parels kan ook wat zeggen over of de parel natuurlijk is of gekweekt (Krzemnicki M. S. et al. 2013). Zoals op figuur 20 te zien is bestond de markt voor parels voor 1915 alleen maar uit natuurlijke parels. Hierna is deze markt geleidelijk aan vervangen door gekweekte parels. Alle keizerlijke eieren zijn voor 1916 geproduceerd er kan dus vanuit worden gegaan dat dus de meeste eieren natuurlijke parels bevatten. Figuur 20: : tijdlijn marktaandelen natuurlijke en gekweekte parels (Krzemnicki M. S. et al. 2013) 3.3 Stappenplan Om een opgedoken ei op echtheid te verifiëren met behulp van materiële aspecten zal altijd eerst geprobeerd worden dit non-destructief te laten verlopen. Er zal eerst met XRF naar de calcium verdeling van de parels worden gekeken. Als hieruit blijkt dat er geen calcium in parels zit en de parels dus nep zijn kan er met enige zekerheid vanuit worden gegaan dat het ei ook wel eens een vervalsing zou kunnen zijn. Hierna wordt met XRF gekeken naar de verf op het ei om te controleren 21

23 of de pigmenten die zijn gebruikt niet te modern zijn. Mochten de parels echt zijn en de pigmenten niet te modern dan moet er verder worden gekeken met XRF naar het gebruikte goud en diamanten om de afkomst ervan te bepalen. De afkomst hiervan moet hetzelfde zijn als van de diamanten en goud dat in de eieren is gebruikt die rond hetzelfde jaar zijn gemaakt. Als laatste check kan met XRF de samenstelling van het le worden bepaald en worden vergeleken met de andere eieren. Als alles overeenkomt kan qua materieel aspect er vanuit worden gegaan dat het een authentiek Fabergé ei is. Mochten deze onderzoeken geen definitief resultaat geven, doordat bijvoorbeeld meerdere plaatsen zijn waar hetzelfde type goud of diamanten vandaan kan komen of er zijn nog grote twijfels over de authenticiteit omdat de stijl van het ei niet overeenkomt met de andere eieren, dan kunnen nog destructieve methodes worden ingezet. Er zal eerst de leeftijd van de parels en ivoor worden onderzocht, omdat hier maar een klein monster voor nodig is en dus de minste schade oplevert. Hierbij moet de leeftijd van parels en ivoor overeenkomen met dat van de andere eieren. Als er hierna nog steeds twijfel is kan als laatste optie een diamant uit het ei worden gehaald om de leeftijd van het insluitsel te bepalen. De diamant wordt hierbij wel stuk gemaakt en daarom is dit onderzoek de laatste keuze om de authenticiteit te bepalen, gezien het feit dat een deel van het ei dan kapot zou gaan. De vraag moet dan gesteld worden of het ei voor een deel kapot maken het waard is om te achterhalen of het ei echt is. 3.4 Stijl Thema/Stijl Een voorwaarde voor Karl Fabergé was dat elk ei uniek moest zijn en bij voorkeur een bepaalde thema moest hebben. Zo hadden de eerste 10 eieren, die voor Maria Feodorovna bedoelde waren, een gebeurtenis of een sieraad als thema. Pas na de dood van Alexander III kwam er een duidelijke lijn in de thema s van de eieren. Zo hadden de eieren, die voor Maria Feodorovna waren bedoeld, als thema een prestatie van of ode aan haar overleden man, en de eieren die bedoeld waren voor Alexandra Feodorovna hadden voornamelijk als thema bloemen of gebeurtenissen van Russisch historisch belang. Het empire nephrite egg is volgens de Empire-stijl versierd met veel goud, nefriet, staal, zilver, le, parels en diamanten. De Empire-stijl is een vroeg 19e-eeuwse designbeweging in architectuur, meubels en decoratieve kunst die tot ongeveer 1830 duurde. De stijl is ontstaan tijdens de heerschappij van Napoleon I en was bedoeld om de Franse staat van Napoleon te idealiseren. Nadat het ei eind 20 ste eeuw weer verscheen was er enige onenigheden over het thema van het ei, zo waren er geen bronnen waar zwart op wit stond wat het thema is. In hoofdstuk persoonlijke expertise wordt er een potentiële gok gedaan. Pas in 2013 was er meer duidelijkheid over het thema van het ei. Tijdens een onderzoek door een groep experts werd een uniek historisch document onderzocht, de Gatchina list. Op de lijst stonden de persoonlijke eigendommen van de weduwe keizerin Maria Feodorovna (Bachamkov, N. p14, 2017). Zoals in hoofdstuk werd besproken, stond in de Gatchina list ook een beschrijving van een empire egg dat verdacht veel overeenkomt met het empire nephrite egg uit De empire nephrite egg had dus als hoofdthema de huwelijk van Maria s jongste dochter, Groothertogin Olga Alexandrovna en Prince P.A. Oldenburg. 22

24 Naast het hoofdthema is er nog een subthema aanwezig, het zwanen thema. Deze zwanen zijn terug te vinden bovenop de kolommen en op de montage van het voetstuk (zie figuur 7). Deze zwanen werden volgens een lange traditie, die teruggaat tot de Byzantijnse tijd, beschouwd als een koninklijke vogel, die alleen geschikt was voor consumptie bij de banketten van de meest belangrijke personen (Bachamkov, N. p73, 2017). In dit geval dus Olga en haar man. Surprise Elk keizerlijke ei bevatte ook een surprise. Vele surprises zijn verloren gegaan over de loop van tijd, maar gelukkig is er wel een beschrijving van bijna elke surprise. Deze beschrijvingen zijn terug te vinden in de invoices die Fabergé leverde met de eieren, alleen de invoices van de jaren 1912, 1914, 1915, en 1916 zijn niet meer terug gevonden (McCanless, C. 2001). Deze kleine verrassingen zijn in dezelfde stijl gemaakt als de keizerlijke eieren. De eerste paar verrassingen waren simpele voorwerpen zoals een diamant die je aan je ketting kan hangen of een kleine kroon en later werden ze steeds creatiever en ingewikkelder. De empire nephrite egg zou als surprise een portret van Groothertogin Olga Alexandrovna en Prince P.A. Oldenburg hebben volgens de gatchina lijst, maar deze surprise is nooit teruggevonden. 23

25 4. Vervalsing Rapport Het vervalsing rapport geeft een voorschrift van hoe het the empire nephrite egg zou moeten worden vervalst. Zodanig dat het van materiaalkundig en materiaal technisch perspectief niet te onderscheiden is van de originele versie. Er is bij dit rapport niet gekeken naar de kosten. Figuur 21:Overzicht van de verschillende technieken en materialen (eigen afbeelding, gebaseerd op Skurlov, V. V. 2017) 4.1. Materialen Om de verschillende vervaardigingstechnieken toe te passen, zullen we eerst de volgende materialen moeten verzamelen. Voor het vervalsing rapport is niet alleen gekeken naar de materialen zelf maar ook naar de leeftijd. Stel dat het vervalste ei wordt onderzocht met bijvoorbeeld XRF om de leeftijd te achterhalen, dan zouden er veel overeenkomsten zijn met het originele ei Ivoor Het gedeelte van het ei waar het portret op geschilderd is, is gemaakt van ivoor. Het is hiervoor belangrijk dat een stuk ivoor wordt ingekocht dat minstens 100 jaar oud is. Alle handel van ivoor na 1990 is verboden en ivoor van tussen 1947 en 1990 gelden restricties. Ivoor van voor deze tijd wordt antiek ivoor genoemd en mag vrij verhandeld worden. Aangezien er niet veel onbewerkt antiek ivoor op de markt is en er maar een klein beetje van nodig is, kan er antiek ivoren beeld worden ingekocht. We kunnen uit zo n beeld de benodigde vorm zagen. 24

26 Parels Het portret is omringd door parels. Op de afbeelding van het discutabele ei staan 64 parels. De parels moeten echt zijn maar het is onbekend of het zoet- of zoutwater parels moeten zijn. Hiervoor is verder onderzoek voor nodig. Ook is het lastig om de precieze grootte van de parels te achterhalen. Als we kijken naar de rest van het ei kunnen we dit vergelijken met de grootte van het portret en de parels. We zullen aannemen dat de parels een diameter hebben van ongeveer vijf millimeter. We hebben dus 64 parels nodig met een diameter van vijf millimeter die minimaal 100 jaar oud zijn. Deze kunnen verzameld worden door te kijken bij diverse antiek- en juwelierswinkels maar dit zal waarschijnlijk de meest tijdrovende taak worden Diamanten(optioneel) Het kroontje bovenop het ei bevat twee diamanten. Dit kroontje is echter later bij een restauratie erbij gemaakt. Het behoort dus niet tot het originele ei en daarom beschouwen we dit gedeelte als optioneel. In het geval dat we toch besluiten om dit kroontje te vervalsen, wordt de afbeelding als uitgangspunt genomen. Het lijkt erop dat het twee cushion cut diamanten zijn. Omdat de dimensies nergens staan gerapporteerd, zullen we net als de parels een aanname maken. We zullen door middel van de afbeelding de grootte van de parels en diamanten vergelijken, en aannemen dat de parels aannemen dat de parels vijf millimeter in diameter zijn. Dan zullen deze twee diamanten een diameter hebben van ongeveer twintig millimeter. We kunnen dit soort diamanten bij een juwelierszaak halen. Helaas weten we niet de leeftijd de van deze diamanten. Hier is dan ook verder onderzoek voor nodig. Figuur 22: Een diamant van het kroontje(skurlov, V. V. 2017) Figuur 23: Cushion cut diamanten (lumeradiamonds,2020) Nefriet Voor de groene delen in het ei wordt nefriet gebruikt. Voor particulier gebruik is het verkrijgbare nefriet echter veel te klein. Aangezien we in tegenstelling tot ivoor veel van dit materiaal nodig hebben, is het geen optie om een al bewerkt stuk nefriet verder te bewerken. We moeten dus bij groothandels gaan kijken voor grote stukken ruw nefriet. Het nefriet moet uit Siberië komen zodat deze overeenkomt met de gebruikte nefriet van Fabergé. Het nadeel van een groothandel is dat ze alleen in bulk verhandelen. We zullen dus grote hoeveelheden nefriet overhouden le Omdat de samenstelling voor Fabergé s le nog onbekend is, zijn hier wat aannames gemaakt voor de samenstelling. Er is glaspoeder, wit pigment en een bindmiddel nodig. Voor het glaspoeder is gekozen voor het veelgebruikte siliciumdioxide(sio2). Net als bij nefriet is dit niet bedoeld voor particulier gebruik. We zullen hiervan dus ook wat van overhouden. Voor het witte pigment wordt loodwit pigment gebruikt. Dit zorgt voor de witte kleur en komt overeen met de tijdsperiode. Dit kan gekocht worden bij diverse verf- en kunstwinkel. Als bindmiddel wordt agar gebruikt. Agar wordt gewonnen uit roodwieren die groeien op Sri Lanka, Java en Japan. Daar kan agar verkregen worden in lokale winkels. 25

27 4.1.6 Goud De gouden ornamenten die zijn vervaardigd door middel van electrotyping, dit betekent dat het goud moet bestaan uit 24 karaat goud. Zoals eerder genoemd is in Persoonlijke Expertise is dit opvallend, omdat uit de materiaalkundige bleek dat dit uit 14 karaat goud bestaat. Gezien het feit dat wij van electrotyping uitgaan, zullen de ornamenten gemaakt moeten worden met 24 karaat goud. De overige gouden versieringen, zoals de zwanen op de pilaren en het bladgoud in de wand van het ei bestaan uit goud van 14 karaat. 24 karaat goud is een legering van 56% goud en 44% koper, het heeft een roze kleur en wordt ook wel rood goud genoemd. Goud is makkelijk verkrijgbaar bij online webshops Verf Voor het portret is het belangrijk dat we pigmenten gebruiken die in de negentiende eeuw al werden gebruikt. Verf met deze pigmenten kunnen we verkrijgen bij kunst- en verfwinkels Technieken Bij de technieken is er bij elk onderdeel gekeken naar wat de beste methoden zijn om het te vervaardigen. Hierbij is voornamelijk CES EDUPACK als bron gebruikt. Ook is er gekeken naar welke technieken Fabergé zelf heeft gebruikt om zo dicht mogelijk bij het origineel te zitten. Aangezien dat niet bij elk onderdeel even duidelijk is, hebben we ook moeten kijken naar de tijdsperiode van de onderzochte technieken. Hieruit is een aanname gemaakt over welke techniek Fabergé waarschijnlijk heeft gebruikt voor dit specifieke onderdeel. Illustraties van technieken zijn weergegeven in appendix Electrotyping In het originele ei zijn de meeste gouden ornamenten vervaardigd door middel van electrotyping, een techniek waarbij er een spanning wordt gezet tussen een gouden kathode en een geleidende, maar niet metalen, anode. Voor electrotyping is het verslag van W. Blum en R. hull uit 1930 geraadpleegd. Hoewel Fabergé electrotyping slechts zelden tot nooit heeft toegepast in zijn kunstwerken, zijn in de empire nephrite egg wel bewijzen van electrotyping aangetroffen, namelijk de holle ruggen van enkele gouden ornamenten, zoals te zien in de afbeelding hieronder. Benodigdheden: Wax 24 karaats goud Stabiele 6 Volt spanningsbron Stabiele stroombron Koolstof poeder Warmtebron Oplossing van natriumcyanide Phenol Mengsysteem Figuur 24: Decoratie vervaardigd door het stampen(skurlov, V. V. 2017) 26

28 Omstandigheden: spanning : 6 Volt stroom:25-30 A/dm2 temperatuur: 313 K Proces Stap 1: mal maken In de tijd van Fabergé was wax het meest gebruikte materiaal voor electrotyping mallen. Om een perfecte afdruk te krijgen kan men het best direct mallen maken van het originele empire nephrite egg, maar omdat we deze niet hebben zullen hem zelf zo goed mogelijk namaken. Stap 2: coating Vervolgens moet er een coating van een dun laagje koolstof worden aangebracht in de afdruk van de mal, deze moet verbonden worden met een stroomdraad. Stap 3: zoutbad Vervolgens moet de hele opstelling worden ondergedompeld in een oplossing van natrium cyanide van maximale verzadiging. Zodat de volgende RedOxreactie kan plaatsvinden: Stap 4: Kathode Au Au e Au KCN + O 2 + H 2 O 2KAuCN 2 + 2KOH Dompel een (24K) gouden kathode met een gelijk oppervlak aan de binnenkant van de mal onder in het zoutbad. Zet vervolgens stroom tussen de kathode en de mal. Stap 5: proces Roer de oplossing continu. Het proces duurt ongeveer 6 uur per millimeter goud afzet, wat genoeg is voor de meeste ornamenten. Hou het zoutbad op 40⁰C of 313 K, zodat de mal niet smelt. Stap 6: afronden Schakel de spanningsbron uit en verwijder de mal en het koolstof van het goud. Het gouden ornament is nu af Rotatiegieten Voor de twee zwanen bovenop is gekeken naar verschillende technieken om deze complexe vormen te gieten. CES EDUPACK raadde blaasgieten, persvormen, spuitgieten, en rotatiegieten aan. Van deze technieken waren spuit- en rotatiegieten al in de negentiende eeuw bekend. spuitgieten kon in deze tijd echter alleen simpele vormen zoals knopen en kammen maken. Daarom hebben we voor rotatiegieten gekozen. Bij deze techniek wordt de mal met goud erin om twee assen geroteerd en tegelijk verhit tot zijn smeltpunt. Door de centrifugale krachten wordt het goud naar de zijkant van de mal geperst en neemt het benodigde vorm aan. Dit is mogelijk met 14 karaats goud. 27

29 Benodigdheden: Gespecialiseerd mal apparaat Goud Warmtebron Keramische mal Omstandigheden: Temperatuur: 1100 ⁰C Sectie dikte: 1-20 mm Ruwheid: µm Tolerantie: mm Proces Figuur 25:de gouden zwanen (Skurlov, V. V. 2017) Stap 1: De mal Eerst wordt een mal gemaakt in de vorm van de zwanen. Als bron wordt figuur 25 hierboven gebruikt. Hoewel de authenticiteit van het ei nog twistpunt is, is het wel de belangrijkste bron over het uiterlijk. Stap 2: Gieten Goudpoeder van 14 karaat wordt in de mal gegoten. De mal wordt daarna in een oven gestopt. Hierna wordt de mal om twee assen met een snelheid van ongeveer 20 rpm geroteerd. Tijdens het roteren wordt de mal verhit tot 1100 ⁰C. Dit is het smeltpunt van goud. Zodra het goud smelt wordt in de zwaan vorm geperst. Hierna wordt de mal nog enkele minuten geroteerd. Er is in tegenstelling tot andere gietmethoden geen extra druk nodig. Stap 3: Afkoelen Nadat het goud de vorm van de zwaan heeft aangenomen, kan de oven worden uitgezet zodat de mal kan afkoelen. Tijdens het afkoelen wordt de mal nog wel geroteerd om zijn twee assen. Als de mal na een tijdje weer op kamertemperatuur is, kan de gouden zwaan eruit worden gehaald. Stap 4: Herhalen Er zijn twee zwanen. Het hele proces wordt dus één keer herhaald. Het proces van rotatiegieten staat nog schematisch beschreven in Appendix 3 samen met materiaalkundige aspecten Stampen Op de zijkant van het ei zitten dunne goudbladen met sierlijke patronen erop. Er zijn drie methoden gevonden om goudbladen te produceren. Namelijk spinning, sheet forming en sheet stamping. Spinning werkt niet met zulke complexe patronen. Hoewel forming en stamping beide complexe vormen kunnen maken en ook al in de negentiende eeuw werden gebruikt, is stamping toch meer geschikt voor deze goudbladen. Dit is omdat stampen eigenlijk een verzamelnaam is voor verschillende technieken die preciezer te werk kunnen gaan dan forming. Ook is simpelweg meer bewijs dat Fabergé stampen heeft gebruikt. De twee belangrijkste stamp technieken zijn embossing en bending. Bij embossing wordt het goudblad geperst tussen twee persvormen en bij bending wordt 28

30 dit goudblad gebogen in de juiste vorm. Fabergé maakte veel gebruik die stamping, ondanks dat het erg duur is in kleine batches. Voor Stampen is CES EDUPACK geraadpleegd. Benodigdheden: Pers-apparatuur Bladgoud Persvormen Omstandigheden: Sectie dikte: mm Tolerantie: mm Ruwheid: µm Proces Figuur 26: gestampt goud (Skurlov, V. V, 2017) Stap 1: Persvormen maken Om het benodigde patroon te krijgen moet eerst speciale persvormen worden gegoten. De mal hiervan zal aan de hand van figuur 26 hierboven worden gemaakt. Stap 2: Embossing Wanneer de persvormen zijn gemaakt wordt goudblad van 0.3 mm dik tussen de mannelijke en de vrouwelijke persvorm geplaatst. Deze twee vormen worden dan met grote druk op elkaar geperst. Dit maakt een verheven en een verzonken patroon in het goudblad. Deze techniek heet embossing. Stap 3: Bending Het goudblad wordt dan onder nieuwe mannelijke en vrouwelijke persvorm die dezelfde buiging hebben als het ei. Net als bij embossing worden deze vormen onder grote kracht tegen elkaar gedrukt. Deze techniek heet bending. Stap 4: Herhalen Er zijn vier goudbladen dus dit proces wordt vier keer herhaald. Het hele proces van stampen staat schematisch in Appendix 3 samen met wat extra informatie over de materiaalkundige aspecten lering le is slechts gering en eenvoudig gebruikt in het ei, alleen op het vlak van de surprise aan de binnenkant is in de guilloche stijl geëmailleerd. Te herkennen aan het golfpatroon. Het proces komt neer op gepigmenteerd glas fuseren op een metalen ondergrond. Fabergé is onder andere beroemd voor het revolutionaliseren van de le techniek, maar veel van zijn ontwikkelde hoogstandjes komen helaas niet terug in dit ei, zo ontwikkelde Fabergé nieuwe kleuren voor le, maar wit bestond al eeuwen. Ook was Fabergé zeer bekwaam met le op 3D oppervlakken, maar dat is hier ook niet toegepast. Er is nog zeer weinig XRF onderzoek beschikbaar over de compositie van le van Fabergé, maar men kan aannemen dat hij waar mogelijk algemeen beschikbare pigmenten gebruikte. Zoals loodwit. Voor lering zijn het boek van V. Skurlov (2017), CES EDUPACK en het artikel: basic polishing technieque (2020) geraadpleegd. 29

31 Benodigdheden: Siliciumdioxide (glaspoeder) Loodwit pigment Rose engine lathe (draaimachine) Agar (een polysacharide) Oven Pipet Nefriet ondergrond Omstandigheden: Figuur 27: Close-ups van het ei(skurlov, V. V. 2017) Oven temperatuur: ⁰C Dikte coating: ~500 µm Proces Stap 1: Oppervlak voorbereiden Het golfpatroon in guilloche ontstaat door de vooraf gegraveerde ondergrond. In deze ondergrond, in dit geval van nefriet, wordt door middel van een draaimachine een repeterend golfpatroon gegraveerd op het oppervlak van nefriet. Bij voorkeur een historische Rose-turning engine, die werden in de tijd van Fabergé namelijk veel gebruikt voor guilloche lering. Stap 2: Pipetteren De drie ingrediënten van het le, bindmiddel, pigment en glaspoeder, worden gemengd bij kamertemperatuur. In dit geval agar, loodwit en siliciumdioxide omdat deze bij de meeste voorkomende materialen hoorde rond Stap 3: Fuseren De ondergrond met le wordt in een oven geplaatst, op een temperatuur tussen 600 en 900⁰C. Na enige tijd is de guilloche klaar. Er is geen nabewerking nodig voor le en in dit geval zijn meerdere lagen ook niet geverfd Waterverven Waterverf miniaturen komen veel voor in Fabergé eieren, vaak bestaande uit verf met water als bindmiddel op een ondergrond van ivoor en achter een venster van helder kristal. Voor een goede waterverf vervalsing is het van materiaalkundig perspectief vooral belangrijk dat de aangetroffen pigmenten beschikbaar waren in Ook moet het aangetroffen ivoor in een koolstofdatering test aantonen dat het rond 1902 komt. Voor waterverven zijn het boek van Skurlov (2017), de pigmenten tijdlijn van Cultural Heritage Science Open Source (2020) en de bron Mieks Fabergé eggs (2020) geraadpleegd. 30

32 Benodigdheden: Ivoor uit ~1900 (kleine hoeveelheid) Water Heldere kristalplaat van dikte ~1 mm Fijne kwast Loep e.v.t pigmenten Zaag en vijl Klemmen van brons Parels Figuur 28: waterverf miniatuur, (Skurlov, V. V. 2017) Proces Stap 1: ivoor uitsnijden Eerst moet een dunne ronde plak ivoor worden uitgesneden met een zaag. Hij wordt vervolgens geslepen en gepolijst. Stap 2: Verf aanbrengen Daarna moeten de verflagen worden aangebracht, bestaande uit pigmenten die rond ~1900 beschikbaar waren en in gebruik waren met water als bindmiddel. Titaniumwit geeft vaak weg dat een schilderij na 1921 is gemaakt of is gerestaureerd, die mag er dus niet in zitten. Het onderwerp van het schilderij is Olga Alexandrovna, dochter van de tsaar, en diens echtgenoot, prins Peter P.A. Oldenburg. Stap 3: Kristallen scherm plaatsen Als de verf droog is wordt het kristallen scherm eroverheen geplaatst en vastgeklemd met pinnen van brons. Fabergé gebruikt vaak brons voor constructie elementen in zijn kunstwerken omdat dat corrosiebestendig en sterk is. Het scherm is nodig omdat waterverf miniaturen erg kwetsbaar zijn. Stap 4: Parel aanbrengen Ten slotte wordt het portret omringd door parels, wederom vastgeklemd met brons Steenhouwen Om het nefriet in vorm te krijgen worden diverse technieken gebruikt. Omdat steenhouwen relatief simpel is en niet veel is veranderd afgelopen honderd jaar, worden er ook relatief simpele methoden gebruikt. We beginnen met een groot ruw stuk nefriet. Voor steenhouwen is het boek van V. Skurlov uit 2017 geraadpleegd. Proces Stap 1: Zagen Het ruwe stuk nefriet wordt in 7 stukken gezaagd door middel van een steenzaag. Ten eerste het voetstuk. Ten tweede de pilaren waar het ei aan vast zit. Als laatste de vier stukken van het ei zelf. Deze stukken hoeven nog niet op precieze maat. 31

33 Stap 2: Slijpen Nu dat we basale vormen hebben, kunnen we ze verder slijpen. Hoewel precisie nu wel van belang is, weten we helaas niet de precieze maten van alle stukken. We weten dat de hele constructie 21,5 centimeter lang is en het ei zelf 9,5 centimeter. Met deze gegevens en afbeelding van het ei zullen we enkele aannames maken over de dimensies. We nemen aan dat de pilaren 8 centimeter lang zijn en een diameter hebben van diameter hebben van 2 centimeter. Het voetstuk wordt 12,5 cm lang x 6 cm breed x 4,8 cm hoog. We weten dat een breedte van het ei 6,3 centimeter was. Voor de vier stukken van het ei moeten we er goed opletten dat ze goed op elkaar passen. Gezien het feit dat bij Fabergé s werken alles perfect op elkaar past. Stap 3: Polijsten Om het nefriet glanzend te maken hoeven we het alleen nog maar te polijsten. Eerst wordt er met relatief ruw materiaal geschuurd. Vervolgens wordt er steeds fijner schuurmateriaal gebruikt om de pieken op het oppervlakte af te vlakken Verbindingen Om het ei af te werken, moet de verbindingen ook kloppen met het origineel, en dus zoveel mogelijk met de Fabergé richtlijnen volgen. Fabergé gebruikte bijvoorbeeld nooit lijm in zijn kunst, voornamelijk perspassingen. De onderdelen die zijn vervaardigd door middel van electrotyping worden dus door pinnen en perspassingen vastgemaakt. Er mag vanaf de buitenkant niet zichtbaar zijn hoe een onderdeel vast zit. Ook is het belangrijk om te vermelden dat voor scharnieren en mechanismen, zoals het systeem dat het ei open en dicht houdt, van brons zijn gemaakt. Fabergé gebruikte voornamelijk brons voor onzichtbare constructie elementen. Dit volgde uit het boek van Skurlov, V. en de website over Mieks Fabergé eggs. Discussie Authenticiteit empire Nephrite egg Op basis van de verschillende onderwerpen die toegelicht zijn in hoofdstuk twee kunnen we een goed geïnformeerde uitspraak doen. Wij hebben hele erge twijfels wat de authenticiteit van het empire Nephrite Egg. Het begint eigenlijk al met de discutabele reputatie van de auteurs. De hoofdauteur V. Skurlov is namelijk al eerder in opspraak geweest voor het vervalsen van echtheidsdocumenten in naam van het veilinghuis Christie s, waar hij niet werkzaam was. Daarnaast past het thema van het ei volgens ons ook niet helemaal in het plaatje. Het zou een langverwacht huwelijk zijn waarna de vreugde groot was. Echter was het echtpaar pas twee maanden verloofd en was er juist redelijk wat weerstand tegenover het huwelijk. Naar ons idee past dit niet helemaal in het plaatje van Fabergé om hier een keizerlijk ei aan te wijden. Ook omdat hij al een kleiner miniatuur van het echtpaar had gemaakt had als een gift. Daarnaast is het argument koppelend aan de Gatchina List discutabel. Er is verder hier niks over te vinden terwijl hetgeen een grote ontdekking zou moeten zijn. Bovendien, indien deze lijst authentiek zou zijn, betekent het niet gelijk dat dit een keizerlijk ei betreft. Verder is het gebruik van lijm door Mikhail Perkhin een kritisch punt; Mikhail Perkhin heeft 28 keizerlijke eieren mogen vervaardigen waarbij geen enkel ander ei lijm is gebruikt. Ook dit valt, naar ons idee, buiten het plaatje van Mikhail Perkhin en dus Fabergé. 32

34 Bovendien zijn veel constructiedetails ook niet consistent met geverifieerde Fabergé kunst. Zo gebruikte Fabergé slechts zelden tot nooit electrotyping en is de afwerking aan de binnenkant slordig. Op basis van deze informatie bestempelen wij het ei als een niet authentiek Fabergé ei. Analysemethodes Bij het onderzoek naar de analysemethodes, die op materialen van Fabergé eieren uitgevoerd kunnen worden, kan de conclusie worden getrokken dat er al veel materialen met non-destructieve methoden kunnen worden onderzocht. Deze informatie kan goed van pas komen wanneer de authenticiteit van een ei moet worden bepaald. Mocht er uit dit onderzoek niet genoeg informatie naar voren komen om de authenticiteit te bepalen, dan kunnen destructieve analyse methodes worden ingezet. Hierbij is het wel belangrijk om te overwegen of de schade die het ei oploopt het waard is. Vervalsingsrapport Er waren twee struikelpunten bij het opstellen van het vervalsingsrapport, namelijk dat de authenticiteit van het ei ter discussie staat, het gebrek aan primaire bronnen van Fabergé en harde onderzoeksresultaten. Om deze problemen te beperken zijn we voor dit vervalsing rapport uitgegaan van dit ei zoals het is, dus met electrotyping als techniek ondanks dat dat niet veel voorkomt in Fabergé kunst. Ook hebben we veel alternatieve historische bronnen over materialen en technieken geraadpleegd uit de tijd van Fabergé. Daar waar geen goede historische bron te vinden was hebben we CES EDUPACK gebruikt. Daarnaast zijn de exacte dimensies van het ei helaas niet bekend. In het vervolg zouden we meer onderzoek willen doen naar de precieze dimensies van het ei en de vervaardigingsmethoden van Fabergé van andere eieren. Op basis van het rapport hopen we ons doel bereikt te hebben; u als lezer een zo goed mogelijk beeld te geven hoe een vervalsing van een keizerlijk Fabergé ei gemaakt moet worden en hoe de authenticiteit van een keizerlijk Fabergé ei geverifieerd moet worden. Echter hebben we niet alle aspecten zo uitgebreid kunnen uitwerken als dat we voor ogen hadden. Voor sommige aspecten was dat een tijdskwestie, voor de meeste was het dat er simpelweg niet genoeg onderzoek naar gedaan is. Zo voel de materiaalkundige testen van het Empire Nephrite Egg heel erg tegen. We hadden gehoopt dat dit iets meer op de details zou worden ingaan. Niet alleen was er weinig informatie bekend over dit ei, maar ook over zijn andere eieren was er weinig informatie bekend over de materialen die gebruikt zijn door Fabergé. Als vervolgonderzoek zou er gekeken kunnen worden naar de materiaalkundige componenten van de eieren. Hierbij doelen we op het toepassen van de analysemethode besproken in hoofdstuk 3 op meerdere Fabergé eieren. Het doel hierbij is om een materiaalkundig profiel te maken van het werk van Fabergé in zijn algemeen. Een belangrijk vereiste is natuurlijk dat je wel één of meerdere Fabergé eieren in handen moet hebben. 33

35 Bronnen Adams F. (2010) Synchrotron X-ray fluorescence analysis in environmental and earth sciences geraadpleegd van: tml Alfeld M. & Dik J. (2020) Analytical Methods for the investigation of paintings in the Second Year Bachelor s Project geraadpleegd van: Bachmakov, N., Faberge, T., Krivoshey, D., Nicholson, N., Palmade, A&V., Skurlov, V. (2017) Fabergé: The Imperial Empire Easter Egg of China: Harrison, Piper & Co Beukeleer L. (2008) Analyse van 13de tot 19de eeuwse geëmailleerde champlevé objecten geraadpleegd van: Cambridge Engineering School. (2019) CES Edupack. Geraadpleegd van: Cullinane, S. C. (2018, 6 maart). Scrap metal find turns out to be $33 million Faberge golden egg. Geraadpleegd van Cultural Heritage Science open source. (2020), timeline_small. Geraadpleegd van: Fabergé, T. F., Bachmakov, N., Krivoshey, D., Nicholson, N. B. A., Palmade, A. V., & Skurlov, V. V. (2017). Fabergé: the Imperial Empire Easter Egg Of Geraadpleegd van: ork_2017 Fitzgerald S. (2008) non-destructive micro-analysis of art and archaeological objects using micro -XRF Geraadpleegd van: copy/x-ray-fluorescence-spectroscopy-xrf/archaeometry_workshop.pdf ganoskin.com (2020) Basic Polishing technique. Geraadpleegd van: Haneca K., Ervynck A., Strydonck M. (2019) 14 C: dateren met radiokoolstof geraadpleegd van: Hull R., Blum W., (1930) Additional agents in copper electrotyping solutions. Kirkley M. B., Gurney J. J. and Levinson A. A. (1991) Age, Origin and Emplacement of Diamonds: Scientific Advances in the Last Decade geraadpleegd van: Krzemnicki M. S., Hajdas I. (2013) AGE DETERMINATION OF PEARLS: A NEW APPROACH FOR PEARL TESTING AND IDENTIFICATION geraadpleegd van: 34

36 McCanless, C. (2001). Workmasters and Marks geraadpleegd van: McCanless, C. (2001). Fabergé Imperial Egg Chronology Mieks Fabergé Eggs. (2020). Geraadpleegd van NOS. (2018, 17 december). Nationaal verkoopverbod voor ruw ivoor [Persbericht]. Geraadpleegd van Schlosser S., Kovacs R., Gunther D., Tellenbach M. (2009). New Technologies for Archaeology Smit K. V. and Shirey S. B. (2019) Diamonds from the Deep: How Old Are Diamonds? Are They Forever? Geraadpleegd van: Vasilescu A., Constantinescu B., Bugoi R. (2009) MICRO-SR-XRF STUDIES OF GOLD PROVENANCE IN ARCHAEOLOGY geraadpleegd van: XRF_studies_of_gold_provenance_in_archaeology/links/562e1aa808ae22b f/Micro-SR-XRFstudies-of-gold-provenance-in-archaeology.pdf Wikipedia contributors. (2020, 1 mei). Michael Perkhin. Geraadpleegd van Wikipedia contributors. (2020, 16 juni). Grand Duchess Olga Alexandrovna of Russia. Geraadpleegd van 35

37 Appendix 1: Gatchina list Figuur 30: rekening (Skurlov, V. V. 2017) Figuur 29: Inventarisatie van voorwerpen in het Gatchina paleis(skurlov, V. V. 2017) 36

38 Appendix 2: Onderzoeksresultaten Figuur 31: materiaalkundige analyse 37

39 Figuur 32: Materiaalkundige analyse (vervolg) 38

40 Appendix 3: Illustraties technieken Figuur 33:het proces van rotatiegieten (CES Edupack, 2019) Figuur 34: Het proces van stampen (CES Edupack, 2019) Figuur 35:Het proces van electrotyping met koper (Wikipedia, 2019) 39