Inhoud Inleiding 13 1 Geschiedenis van de rehabilitatie 2 Een integrale benadering 3 Inzichten uit herstelstudies

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding 13 1 Geschiedenis van de rehabilitatie Rehabilitatie vanuit historisch perspectief Rehabilitatie: een wereldwijde beweging Positionering van rehabilitatie Tot besluit 30 2 Een integrale benadering Inspiratiebronnen Basisbeginselen Het eigene van een integrale benadering Rehabilitatie richt zich op de hele persoon en het hele leven Rehabilitatie richt zich op kwaliteit van leven Rehabilitatie is een proces in drie dimensies Het persoonlijke leven van de cliënt staat centraal Rehabilitatie ondersteunt herstelprocessen Rehabilitatie speelt zich af in een triade Rehabilitatie richt zich op persoonlijke en sociale rollen Rehabilitatie is gericht op emancipatie, empowerment en inclusie Tot besluit 49 3 Inzichten uit herstelstudies 51 Jean Pierre Wilken 3.1 Wat is herstel? Kennis uit longitudinaal onderzoek Kennis uit kwalitatief onderzoek Vijf clusters van herstelfactoren Tot besluit 67 4 Presentie, herstel en empowerment De presentiebenadering Herstelondersteunende zorg Empowerment Tot besluit 85

2 5 Wetenschappelijke evidentie 87 Jean Pierre Wilken 5.1 Wetenschappelijk onderzoek en het SRH Resultaten onderzoek naar diverse elementen van het SRH Resultaten onderzoek naar effectiviteit van het SRH Modelgetrouwheidsschaal SRH Tot besluit 95 6 Van wens naar werkelijkheid 97 Dirk den Hollander en Jean Pierre Wilken 6.1 De methodische cyclus van het SRH Verkennen en informatie verzamelen Van wens tot doel Van doel naar plan Al doende leert men Tot besluit Krachtgericht werken met wensen en mogelijkheden 113 Dirk den Hollander en Jean Pierre Wilken 7.1 Inleiding Uitgangspunten bij het krachtgericht werken Krachtgericht werken in de praktijk Vijf soorten krachten Omgaan met problemen binnen het SRH Flexibel en creatief werken Tot besluit Coachend en oplossingsgericht begeleiden 125 Dirk den Hollander en Judith Klamer 8.1 Uitgangspunten begeleiden volgens het SRH Mindfulness; aandacht en rust in de begeleiding Verschillende vormen van coachen en oplossingsgericht begeleiden Tot besluit Werken met kwetsbaarheid Inleiding Kwetsbaarheid Bronnen van stress Persoonlijke niche Krachten als tegenwicht voor kwetsbaarheid 148

3 9.6 Omgaan met stressgevoeligheid Tot besluit Werken met de omgeving Het begrip omgeving Het belang van omgevingsgericht werken De mens en zijn territoria Ruimte, tijd en handeling Omgevingsvitaminen Healing environment Maatschappelijk steunsysteem Tot besluit Werken met sociale netwerken Sociale netwerken Functies van een sociaal netwerk Sociaal netwerkbenadering Werken met netwerkgroepen Steun van maatjes Tot besluit Werken met de familie Impact op familieleden Familie als partner in het herstelproces Doelen en uitgangspunten voor het samenwerken met gezinnen/families Behoeftes van familieleden en mantelzorgers Professionele ondersteuning Tot besluit Een plus een is meer dan twee 191 John Lardinois 13.1 Het proces Communicatie Levensfasen Structuur van systemen Genogram Structuurschema Tot besluit 203

4 14 Lastige besluiten 205 Frank Meeuwsen en Dirk den Hollander 14.1 Als keuzes uitblijven Onverhoopte besluiten Besluiten overnemen Zorgverlamming Tot besluit Ervaringskennis, ervarings deskundigheid en peer support 215 Simona Karbouniaris en Jean Pierre Wilken 15.1 Ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid Ervaringskennis in het SRH Peer support Inzet van ervaringsdeskundigheid in het SRH Ervaringen met ervaringswerkers Familie-ervaringsdeskundigheid Tot besluit Kwartiermaken 227 Doortje Kal 16.1 Stop de wereld, ik wil erop Vermaatschappelijking Burgerschap en abnormalisering Ruimte maken Gastvrije professionals: de presentiebenadering Radicale aansluiting: de ander verstaan en tot bestaan laten komen Kwartiermaken als presentie in het kwadraat Kwartiermakersactiviteiten Tot besluit Individuele Trajectbegeleiding 237 Jacquelin van Ee-Zents en Els Makaay 17.1 Uitgangspunten Methodiek Een samenwerkingsrelatie opbouwen Persoonlijk profiel maken Cliënt helpen te kiezen Persoonlijk trajectplan maken Plan helpen uitvoeren Ondersteuning gericht op behouden Tot besluit 252

5 18 SRH bij mensen met autisme 253 Joan de Heer en Corné Verhoeven 18.1 Tigo Wat is autisme? SRH en ASS: spanningsvelden Bewust communiceren De cocktail: SRH, communicatie en autisme Tigo en zijn persoonlijk profiel Tigo en zijn persoonlijk plan Tot besluit SRH bij jongeren met een verstandelijke beperking 267 Mitchell Tiber en Marlous Prins 19.1 Kenmerken Uitgangspunten begeleiding SRH toegepast op jongeren met LVB Krachtgericht werken met jongeren met LVB Present zijn bij jongeren met LVB Aandachtspunten Tot besluit SRH bij ouderen 279 Joke Francissen en Diana Christian 20.1 Inleiding Atie van Driel SRH en werken met ouderen Harry de Jong Ouder worden en herstel- en ontwikkelingsprocessen Steunbronnen Tot besluit Als een donderslag bij heldere hemel 289 Hans van Dam en Dirk den Hollander 21.1 Niet aangeboren hersenletsel Krachtgericht werken bij mensen met NAH Communicatie en herstelondersteuning bij mensen met NAH Samen werken aan herstel binnen de triade Tot besluit 297

6 22 Rehabilitatiegericht werken in een forensisch psychiatrisch kader 299 Mieke van Boxtel en Wilbert van Hulst 22.1 Uitdaging Het forensisch psychiatrische werkveld Rehabilitatie binnen de forensische setting Dilemma s Herstel in de longcare en longstay Tot besluit Herstel van burgerschap 307 José Buitendijk, Frans Withagen en Dirk den Hollander 23.1 De doelgroep van de maatschappelijke opvang De samenwerking tussen cliënt en begeleider Bemoeizorg Grenzen stellen Het bevorderen van hoop en perspectief Werken met en in de samenleving Afscheid nemen Tot besluit Housing First 321 Rokus Loopik en Dirk den Hollander 24.1 Ontwikkeling van het Housing First-concept Uitgangspunten Pathways to Housing Krachtgericht werken bij Housing First Housing First en herstel Wat weten we van de effecten van Housing First? Coachend begeleiden Tot besluit De Toekomstgroep 329 Elseline Kraak en Leonie Kusenuh 25.1 Wensen levend maken Theoretische achtergrond Hoe is de cursus opgebouwd? Wat vinden de deelnemers er zelf van? Tot besluit Empowermentfotografie 335 Jan Sitvast 26.1 Inleiding Uitgangspunten 336

7 26.3 Afbakening Het projectieve proces Zelfportretten De ervaring te worden gefotografeerd Het werken met albumfoto s Cliënten fotograferen of foto s verzamelen van het leven van alledag Bewustwording, (re)presentatie en expressie Performance-enactment Tot besluit Kunst en herstel 349 Toinette Loeffen, Martha van Biene en Jean Pierre Wilken 27.1 Inleiding Onderzoek Kunst Inclusief Ervaringen van deelnemers Bevorderen van kunstontwikkeling Tips Leerinstrumenten Het nieuwe leren Leeromgeving Tot besluit Effectieve implementatie 361 Dirk den Hollander en Jean Pierre Wilken 28.1 Herstelondersteunende zorg Implementeren van herstelondersteunende zorg Leiderschap Persoonlijk ondersteuning organiseren Praktijkleren en werkbegeleiding Modelgetrouwheid meten Tot besluit Competenties ontwikkelen 373 Dirk den Hollander en Jean Pierre Wilken 29.1 Competenties Coaching Methodische Werkbegeleiding Groepscoaching Praktijkcoaching Tot besluit 379

8 30 SRH als innovatie van de zorg 381 André Merks en Toon van Meel 30.1 Inleiding Organisatiecultuur en innovatie Het in kaart brengen van de (bestaande) cultuur De best passende organisatiecultuur bij rehabilitatie Aansluiting bestaande organisatiecultuur en SRH Cultuurtypen en SRH-kenmerken Bevestiging uit onderzoek Tot besluit 389 Literatuur 391 Auteurs 417 Index 421