Uitgangspuntennotitie: Op weg naar de omgevingsvisie!

Transcriptie

1 Uitgangspuntennotitie: Op weg naar de omgevingsvisie! Gemeente Beverwijk april 2020

2 Inhoudsopgave. Inleiding 1 Omgevingswet De kerninstrumenten van de Omgevingswet Omgevingsvisie Gemeente Beverwijk Gebieden Beverwijk Demografie Uitgangspunten & ambitie Algemene uitgangspunten Afwegingskader Ambitie Thema s voor de omgevingsvisie Bestaand beleid Integrale thema s Ideeën voor de omgevingsvisie Voorstel om te komen tot de omgevingsvisie De omgevingsvisie In drie rondes naar resultaat Bijlage 1 Eerste ideeën omgevingsvisie Bijlage 2 Procesvoorstel voor aanbesteding opstellen Omgevingsvisie Bijlage 3 Groslijst inventarisatie bestaand beleid

3 Inleiding De gemeente Beverwijk gaat aan de slag met de nieuwe omgevingsvisie! In 2018 hebben de gemeenteraad, het college en de ambtelijke organisatie gezamenlijk gewerkt aan de ambities voor de implementatie van de Omgevingswet. De resultaten hiervan en de stappen om te komen tot de implementatie van de Omgevingswet zijn vastgelegd in het Plan van aanpak implementatie Omgevingswet in Beverwijk. Hierin wordt voorgesteld om te gaan werken aan de omgevingsvisie. Door te werken aan de omgevingsvisie vindt er een continu gesprek plaats tussen de ambtelijke organisatie en de raad over de integrale doelen en opgaven, hoe de raad daarop wil sturen en welke (nieuwe?) rol dit vraagt van de raad. Daarnaast doet de omgevingsvisie ook een beroep op een nieuwe manier van samenwerking tussen overheid en de samenleving, omdat we de omgevingsvisie in participatie met de samenleving maken. Uitgangspunt voor de omgevingsvisie is bestaand beleid en huidige visies en van daaruit definiëren we nieuwe integrale thema s en opgaven voor de toekomst. Er zijn 3 sporen omschreven om te komen tot de omgevingsvisie: 1. De gemeenteraad aan zet; de betrokkenheid en de participatie van de raad is het startpunt én een belangrijk beginsel voor de bouwstenen van de omgevingsvisie. 2. Van huidig beleid naar een integrale omgevingsvisie; in gesprek over mogelijke toekomstscenario s voor Beverwijk zodat een strategisch breed gedragen omgevingsvisie tot stand komt. 3. De Beverwijker aan het woord; samenleving actief betrekken bij de totstandkoming en vormgeving van de gemeentelijke leefomgeving. Met deze uitgangspuntennotitie wordt invulling gegeven aan spoor 1: de gemeenteraad aan zet, om de uitgangspunten en het proces te bepalen voor de omgevingsvisie. Deze uitgangspuntennotitie beschrijft op hoofdlijnen de ambities, uitgangspunten voor het traject naar een omgevingsvisie. Daarnaast beschrijft deze uitgangspuntennotitie een eerste verkenning van integrale thema s die voor de gemeente Beverwijk van belang zijn en straks een plek moeten krijgen in de omgevingsvisie. De uitgangspuntennotitie wordt vastgesteld door de raad en is daarmee het koersdocument voor de omgevingsvisie; het geeft richting en handvatten voor het verdere proces en de uitwerking van de inhoud van de omgevingsvisie. Ter voorbereiding op het opstellen van deze uitgangspuntennotitie zijn met de raad en de ambtelijke organisatie de ambitie en uitgangspunten voor de omgevingsvisie onderzocht. Wat voor gemeente wil je zijn? En welke uitgangspunten voor de omgevingsvisie passen hierbij? Welke leidende principes spreken we af voor het proces? En hoe gaan we om met participatie? Zijn de keuzes in de omgevingsvisie gebiedsgericht of gelden ze voor de hele gemeente? En wordt de omgevingsvisie daarmee thema- of gebiedsgericht? En welke (keten)partners betrekken we bij het opstellen van de visie? Door gezamenlijk de uitgangspunten voor de visie te bepalen en vast te stellen in een uitgangspuntennotitie, ontstaat er een gemeenschappelijke focus, richting en een toetsingskader waar tijdens het opstellen van de omgevingsvisie op terug gegrepen kan worden. Vanuit de ambtelijke organisatie waren tijdens twee bijeenkomsten alle relevante disciplines uit zowel het ruimtelijk als het sociaal domein vertegenwoordigd, waardoor de thema s voor de omgevingsvisie integraal besproken zijn. 3

4 De raad is betrokken in twee informatiebijeenkomsten waarbij vertegenwoordigers van de verschillende fracties aanwezig waren. In deze fase is de samenleving in brede zin nog niet actief bij de omgevingsvisie betrokken. Dat gaat na vaststelling van de uitgangspuntennotitie gebeuren. In deze uitgangspuntennotitie stelt het college voor om aan de slag te gaan met de omgevingsvisie voor de gemeente Beverwijk en hiervoor de uitgangspunten vast te stellen. De uitgangspuntennotitie heeft tot doel om vooraf met de raad af te stemmen wat hij verwacht, welk proces hij voorstaat en hoe de raad bij de totstandkoming van de omgevingsvisie wordt betrokken. Het college vraagt de raad om deze uitgangspuntennotitie vast te stellen en daarmee ook de geformuleerde uitgangspunten en het proces om te komen tot de omgevingsvisie. In deze uitgangspuntennotitie gaan we in op: 1. De Omgevingswet 2. Gemeente Beverwijk 3. Uitgangspunten & ambitie voor de omgevingsvisie 4. Thema s voor de omgevingsvisie 5. Procesvoorstel om te komen tot de omgevingsvisie 4

5 1. De Omgevingswet De inwerkingtreding van de Omgevingswet kost meer tijd dan verwacht. Dat heeft minister van Veldhoven op 1 april 2020 aan de Eerste en Tweede Kamer laten weten. Naar verwachting wordt de komende maanden duidelijk wanneer de wet wel in werking zal treden. Ondertussen kunnen we als gemeente doorgaan met al onze voorbereidingen op de invoering van de Omgevingswet. De Omgevingswet heeft met name veel gevolgen voor de werkzaamheden van de gemeente in het fysieke domein. De Omgevingswet richt zich op het beheer van de gemeente en de ontwikkelingen in brede zin. Zo voegt de wet allerlei sectorale wetten samen tot één wet en beschrijft de wet een aantal nieuwe kerninstrumenten. Een uitgangspunt van de wet is dat er minder regeldruk komt, wat moet leiden tot meer ruimte voor initiatieven vanuit de samenleving. De regelgeving in het fysieke domein moet eenduidiger worden, gemakkelijker te begrijpen voor experts en leken. Samenwerking tussen verschillende overheidslagen en ketenpartners is essentieel. Op lokaal niveau komt er meer bestuurlijke afwegingsruimte en meer ruimte voor maatwerk. 1.1 De kerninstrumenten van de Omgevingswet De belangrijkste kerninstrumenten van de Omgevingswet voor de gemeente zijn de omgevingsvisie, het programma, het omgevingsplan en de omgevingsvergunning. Voordat in deze uitgangspuntennotitie wordt ingegaan op de omgevingsvisie, wordt in deze paragraaf de samenhang tussen deze vier kerninstrumenten geduid. De omgevingsvisie is een verplicht instrument voor gemeenten. Dit betekent dat iedere gemeente uiterlijk in 2024 over een omgevingsvisie moet beschikken. De omgevingsvisie is een strategische en integrale langetermijnvisie op de fysieke leefomgeving. De fysieke impact vanuit andere domeinen, zoals het sociaal of economisch domein, worden ook meegenomen in de visie. Er geldt een zogenaamde motiveringsplicht wat betreft participatie voor zowel de omgevingsvisie als het omgevingsplan. De gemeente moet motiveren hoe de omgeving is betrokken bij de voorbereiding van de visie en het plan, en wat er is gedaan met de input. In het programma worden doelen uit de visie concreet gemaakt. Gemeenten kunnen in het programma het beleid voor de ontwikkeling, het gebruik, het beheer, de bescherming of het behoud van de fysieke leefomgeving uitwerken. Een voorbeeld zou kunnen zijn een programma Beverwijk Klimaatneutraal of een samen met de regio op te stellen gebiedsgericht programma. Het omgevingsplan van de gemeente bevat regels voor de fysieke leefomgeving op lokaal niveau. Het omgevingsplan geeft invulling aan de maatschappelijke opgaven uit de gemeentelijke omgevingsvisie en is daarmee vergelijkbaar met het huidige bestemmingsplan. Een gemeente heeft in een omgevingsplan meer bestuurlijke afwegingsruimte dan binnen het huidige bestemmingsplan. Dit gaat over de beleidsruimte die de gemeente heeft om eigen afwegingen te maken over activiteiten in de fysieke leefomgeving. Daarnaast is de reikwijdte van het omgevingsplan ruimer dan van het bestemmingsplan onder andere door de integratie van milieuregels en vanuit verordeningen die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving. Het omgevingsplan wordt aangevuld met andere voor de fysieke leefomgeving relevante beleidsnotities en regels. De omgevingsvergunning is sinds de inwerkingtreding van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht al een bekend instrument. Dit instrument blijft ook 5

6 6 onder de Omgevingswet bestaan. Met een omgevingsvergunning kunnen bewoners, bedrijven en overheden toestemming vragen om activiteiten in de leefomgeving uit te voeren.

7 1.2 Omgevingsvisie De omgevingsvisie is een strategische visie voor de lange termijn voor de gehele fysieke leefomgeving van de gemeente Beverwijk. De omgevingsvisie is vergelijkbaar met de structuurvisie van nu, maar gaat verder dan alleen de beschrijving van de traditionele fysieke leefomgeving. De omgevingsvisie gaat ook in op de samenhang tussen o.a. ruimte, water, milieu, natuur, landschap, verkeer en vervoer, economie, infrastructuur en cultureel erfgoed. Daarnaast krijgen onderwerpen als gezondheid en duurzaamheid een plek. Volgens artikel 3.2. van de Omgevingswet bevat een omgevingsvisie: 1. Een beschrijving op hoofdlijnen van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving; 2. De op hoofdlijnen voorgenomen ontwikkeling, gebruik, beheer, bescherming en behoud van het grondgebied; 3. Het op hoofdzaken te voeren integrale beleid voor de fysieke leefomgeving. De omgevingsvisie vervangt alle strategische beleidsinstrumenten die over de fysieke leefomgeving gaan, zoals bijvoorbeeld de woonvisie, het milieubeleidsplan, het strategische gedeelte van het waterplan, het verkeer- en vervoersplan, de structuurvisie en delen van het groenbeleidsplan. Het is belangrijk dat er in de omgevingsvisie keuzes worden gemaakt voor de toekomst en niet alleen het bestaande beleid wordt gebundeld. Hiermee biedt de omgevingsvisie een afwegingskader voor keuzes en opgaven die de gemeente de komende jaren op zich af ziet komen. 7

8 2. Gemeente Beverwijk 2.1 Gebieden Beverwijk De omgevingsvisie is een strategische visie over de fysieke leefomgeving. De visie geeft richting aan de verdere ontwikkeling naar een duurzame, gezonde en leefbare samenleving voor onze inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) verenigingen. Inzicht in de gebieden binnen de gemeente en haar inwoners geeft een eerste beeld van de gemeente Beverwijk. 2.1 Demografie De gemeente Beverwijk heeft in totaal ongeveer inwoners in januari De inwoners zijn verdeeld over twee woonplaatsen: Beverwijk en Wijk aan Zee. De gemeente Beverwijk bestaat uit 11 wijken: Centrum, Oranjebuurt, Warande, Vondelkwartier, Kuenenkwartier, Noordwestelijk Tuinbouwgebied, Oosterwijk en Zwaansmeer, Meerestein, Wijk aan Zee, De Pijp en de Broekpolder. Verdeling aantal inwoners gemeente Beverwijk, Bron: CBS statline gemeente Beverwijk

9 In de gemeente Beverwijk wonen ongeveer ouderen >65 jaar en jongeren <25 jaar. De gezinssamenstelling in de gemeente bestaat voor het grootste deel uit éénpersoonshuishoudens (38,51%), gevolgd door huishoudens met kinderen (34,81%) en huishoudens zonder kinderen (26,68%) (figuur 3). 27,1% van de inwoners van Beverwijk heeft een migratieachtergrond. Dat aantal ligt hoger dan het gemiddelde van 23,6% in heel Nederland (CBS statline gemeente Beverwijk, 2019). Het percentage werkloosheid ligt in Beverwijk op 3,6% en daarmee ook iets lager dan het landelijk gemiddelde van 3,9% in 2018 (waarstaatjegemeente.nl 2018). De gemiddelde WOZwaarde ligt in Beverwijk met ,- lager lager dan het gemiddelde van ,- in de provincie Noord-Holland in De provincie Noord-Holland heeft de hoogste gemiddelde woningwaarde van heel Nederland in 2019 (CBS, 2020). In Beverwijk bevinden zich 12 basisscholen, waarvan nog een 13 de in Wijk aan Zee en twee middelbare scholen; het Kennemer college (VMBO, HAVO & VWO) (Bron: Allecijfers.nl 2020). Aantal inwoners Leeftijdsopbouw gemeente Beverwijk tot 15 jaar 15 tot 25 jaar 25 tot 45 jaar Leeftijdscategorie 45 tot 65 jaar 65 jaar of ouder Gezinssamenstelling gemeente Beverwijk Leeftijdsopbouw gemeente Beverwijk 9

10 3. Uitgangspunten & ambitie 3.1 Algemene uitgangspunten Veranderende verhouding tussen inwoner en overheid Inwoners ondernemen steeds vaker actie in hun directe leefomgeving, voorbeelden hiervan zijn het onderhoud van speeltuinen of groenvoorzieningen maar ook het collectief kopen van zonnepanelen of het oprichten van een lokale energiecorporatie. Bovendien wordt er tegenwoordig volop gebruik gemaakt van digitale netwerken en gedigitaliseerde kennis. Aan de hand daarvan worden verbindingen aangegaan, waarbij verschillende sectoren en gemeenschappen zich verenigen. Daardoor wordt een groter publiek bereikt en hebben maatschappelijke initiatieven een grotere impact. De verhouding tussen overheid en inwoners verandert, de overheid trekt zich terug en vraagt van de inwoners meer onderlinge steun en zorg voor elkaar. In het Coalitieakkoord Bouwen aan Beverwijk voor en met bewoners ( ) geeft het college aan dat ten aanzien van participatie meedoen en meepraten van groot belang is, bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. Uit het Burgeronderzoek - Gemeente Beverwijk (2017) blijkt dat één op de vijf inwoners (heel) veel vertrouwen heeft in de manier waarop de gemeente wordt bestuurd, de wijze waarop de gemeente inwoners en organisaties betrekt en de samenwerking zoekt bij de totstandkoming en de uitvoering van beleid. Voor de gemeente Beverwijk is dit een kans om anders samen te werken met initiatieven uit de samenleving en binnen de regio. De gemeente Beverwijk denkt in mogelijkheden in plaats van beperkingen en sluit hierbij aan op de komst van de Omgevingswet. De Omgevingswet geeft aan dat de gemeente duidelijk moet zijn op welke manier inwoners en initiatiefnemers betrokken worden bij plannen en hoe de gemeente omgaat met initiatieven en input uit de samenleving Regionale samenwerking De ambities uit de regionale samenwerkingsverbanden vormen belangrijke input voor de gemeentelijke omgevingsvisie. We zoeken naar een optimale samenhang tussen de regionale en lokale visie en doen dit door met de lokale omgevingsvisie aan te sluiten bij de thema s zoals die door de regio en de provincie zijn benoemd in hun koersdocumenten en omgevingsvisie. Die vertalen we naar lokale opgaven. Hierdoor werken we aan en versterken we de eigen identiteit van Beverwijk en versterken we tegelijkertijd de regio. 10

11 3.2 Afwegingskader In twee bijeenkomsten met de gemeenteraad (d.d. 11 februari en 3 maart 2020) is gesproken over de uitgangspunten en ambitie voor de omgevingsvisie. Aan de hand van een fictieve casus over een fashion outlet dat zich zou willen vestigen op de locatie Ankie s Hoeve / Wijckerpoort, hebben de raadsleden via onderstaand afwegingskader de eerste richting gegeven voor de omgevingsvisie. Hoe wil de raad straks sturen op dit soort initiatieven? Hierbij een toelichting op de gekozen richting vanuit de raad: Strikte kaders versus flexibele uitgangspunten We willen een visie richting geeft voor de toekomst én die duidelijkheid biedt over de ontwikkelingen die we wel of niet wenselijk vinden in onze gemeente. Bij ongewenste initiatieven willen we de regie kunnen pakken. Dit betekent dat we ruimte bieden waar mogelijk en kaders stellen om ons gewenste toekomstbeeld te realiseren. De omgevingsvisie is een strategische visie voor de komende 20 jaar. Hierin willen we vooral op hoofdlijnen de kernwaarden van onze gemeente beschrijven. De uitwerking daarvan volgt in het omgevingsplan. Bindend voor de gemeente versus bindend voor de samenleving De omgevingsvisie is bindend voor de raad en het college en alleen met goede argumentatie kan worden afgeweken van de omgevingsvisie. Een omgevingsvisie is niet bindend voor de samenleving, maar biedt wel kaders die duidelijkheid geven aan initiatiefnemers die hun droom (initiatief, ambitie of plan) willen realiseren. Daarmee ontstaat voor deze partijen meer duidelijkheid over de (mogelijke) toekomst, en wordt de visie een referentiekader waarop zij zich kunnen richten. Met een kopgroep van stakeholders versus met zoveel mogelijk bewoners en partijen. We vinden het van belang dat iedereen mee kan denken én we betrekken kopgroepen van stakeholders in de samenleving intensiever bij de totstandkoming van de omgevingsvisie. In de beginfase van het proces om te komen tot de omgevingsvisie betrekken we vooral ketenpartners en partijen uit de samenleving die een algemeen belang vertegenwoordigen. Focus op fysiek domein versus fysiek, sociaal en economisch domein We gaan uit van een integrale omgevingsvisie zoals bedoeld in de Omgevingswet. Dat betekent dat het sociaal en economisch domein betrokken worden en de fysieke impact van de opgaven uit deze domeinen een plek krijgen in de omgevingsvisie. We zetten in de omgevingsvisie specifiek in op een gezonde en leefbare samenleving. Benoemt concrete acties versus benoemt strategische hoofdlijnen We gaan uit van een omgevingsvisie op hoofdlijnen voor de gemeente Beverwijk waarin uitsneden per gebiedstype worden gemaakt. De omgevingsvisie van Beverwijk focust op strategische hoofdlijnen voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving. 11

12 Beschrijft aparte beleidsvelden versus beschrijft beleidsvelden in samenhang We gaan uit van een integrale omgevingsvisie waarin beleidsvelden in samenhang met elkaar worden opgenomen. We stappen voor de omgevingsvisie af van sectoraal beleid en richten ons op een integrale visie op de leefomgeving. Gebiedsgericht versus themagericht We gaan uit van een omgevingsvisie die in de basis gebiedsgericht is. Daarin zijn de waarden van Beverwijk en de integrale opgaven goed herkenbaar. Binnen die gebiedsgerichte benadering kunnen thema s worden uitgewerkt. Is een traditionele nota versus krijgt een moderne/ digitale vorm We gaan uit van een moderne en digitale omgevingsvisie in een aantrekkelijke vorm. We vinden het wel belangrijk dat de omgevingsvisie voor iedereen toegankelijk is. Daarom presenteren we de visie ook in een boekje. 3.3 Ambitie Samengevat is de ambitie voor de omgevingsvisie We willen als bestuur onze doelen als bestuur scherp hebben en een omgevingsvisie die er vooral voor zorgt dat we deze doelen bereiken. Daarnaast is de omgevingsvisie ook een uitnodiging aan de samenleving om met initiatieven te komen. De visie biedt duidelijkheid over de ontwikkelingen die we wel of niet wenselijk vinden in onze gemeente en bij ongewenste initiatieven willen we de regie kunnen pakken. Dit betekent dat we ruimte bieden waar mogelijk en kaders stellen om ons gewenste toekomstbeeld te realiseren. We kiezen voor een omgevingsvisie die voor zowel de gemeente als bewoners en ondernemers richting geeft. Naast een beschrijving van de fysieke leefomgeving is er integraal aandacht voor onderwerpen als economie, gezondheid en duurzaamheid. We maken een gebiedsgerichte omgevingsvisie. Daarin zijn de waarden van Beverwijk en de integrale opgaven goed herkenbaar. De visie maken we samen met een kopgroep van stakeholders, later in het proces betrekken we meer stakeholders. De omgevingsvisie is voor iedereen toegankelijk en presenteren we zowel digitaal als in een boekje. 12

13 4. Thema s voor de omgevingsvisie 4.1 Bestaand beleid De omgevingsvisie staat niet op zichzelf. De gemeente Beverwijk beschikt nu al over visie- en beleidsdocumenten die invloed hebben op de fysieke leefomgeving. Het is niet zo dat het beleid helemaal opnieuw wordt opgesteld. Wat goed en actueel is, blijft behouden en is belangrijke input voor de omgevingsvisie. Daarom is het goed een overzicht te maken van het aanwezige beleid en regels die impact hebben op de fysieke leefomgeving in Beverwijk. Hiervoor heeft de gemeente Beverwijk een beleidsinventarisatie gemaakt (zie hiervoor bijlage 1; Groslijst beleidsinventarisatie). De vervolgvraag is of de gemeente het beleid wil houden en zo ja, waarom? Vanuit welke inhoudelijke kaders gaat de gemeente straks werken? Voor de omgevingsvisie is de Groslijst beleidsinventarisatie de basis. Vanuit deze lijst wordt gekeken wat in de omgevingsvisie moet landen, wat in programma s en wat in het omgevingsplan. Hierdoor wordt ook duidelijk welke keuze de raad de afgelopen jaren al heeft gemaakt. Daarnaast biedt de omgevingsvisie ook de kans om over de lange termijn na te denken; welke mogelijke toekomstscenario s zien we voor Beverwijk? Het gewenste toekomstscenario is bepalend en biedt een kader voor hoe we nu met een aantal opgaven als wonen, bereikbaarheid en de energietransitie willen omgaan. Al sinds lange tijd zijn overheden bezig met dereguleren. In dat perspectief is de invoering van de Omgevingswet een logisch moment om het beleid, verordeningen en bestemmingsplannen kritisch te bezien in plaats van alles bij het oude te laten en deze documenten bij het opstellen van de visie in elkaar te schuiven. Vanuit deze eerste verkenning van het huidige beleid willen we een aantal aandachtspunten meegeven voor het vervolgproces om te komen tot een omgevingsvisie: Het is verleidelijk om bij het opstellen van de visie direct met de inhoud aan de slag te gaan. Maar wat is nu het gewenste toekomstscenario voor Beverwijk? En kunnen we daar een helder profiel aan koppelen? Het is aan te bevelen om op basis van het gewenste toekomstscenario te kijken naar het huidige beleid. Ook de regionale samenwerking binnen IJmond draagt bijvoorbeeld bij aan het ontwikkelen van de gemeente Beverwijk. Een andere wezenlijke vraag is wat de gemeente met de visie wil bereiken. Gaat deze dienen als sturingsinstrument of meer als inspiratiedocument? Gelet op de verscheidenheid van beleidsonderwerpen kan de omgevingsvisie gebruikt worden om de verschillende rode draden te bundelen en daarmee te gebruiken als strategisch ijkpunt om afgewogen keuzes te maken. De omgevingsvisie krijgt dan meerwaarde. De raad heeft aangegeven dat zij de omgevingsvisie ook zien als een sturingsinstrument; welke ontwikkelingen vind je wel of niet wenselijk? Er is veel gezegd en geschreven, ga nu concreet aan de slag met de omgevingsvisie. Dit kan door aan de hand van concrete thema s ( met de plattegrond van Beverwijk in de hand ) het gesprek aan te gaan (wat, waar en wanneer wel of juist niet). Voer dit gesprek met interne en externe partners. Wacht bij het opstellen van de omgevingsvisie niet tot al het nieuwe beleid is uitgekristalliseerd, maar laat dit parallel lopen. Het opstellen van de omgevingsvisie leidt dan al direct tot inhoudelijke afstemming van de beleidsdocumenten onderling en met de omgevingsvisie. Een goed voorbeeld is de Regionale Energie Strategie. 13

14 4.2 Integrale thema s In de bijeenkomsten met de ambtelijke organisatie en de raad komen vier integrale thema s voor de omgevingsvisie naar voren. Bij het vervolgproces om te komen tot de omgevingsvisie, worden deze thema s verder uitgewerkt. 1. Zelfredzaam Beverwijk Beverwijk wil toekomst- en levensloopbestendige woningen en wijken. Hierdoor kunnen inwoners die minder zelfredzaam zijn en ouderen langer in hun eigen wijk blijven wonen. Hulpverlening en andere voorzieningen zijn in de wijken aanwezig en de inrichting van de wijk nodigt uit tot sociale contacten. Er is plek voor kleinere wooneenheden, voor alle leeftijdsgroepen en samenlevingsvormen. 2. Gezond & leefbaar Beverwijk Beverwijk wil leefbare, groene en veilige wijken die alle bewonersgroepen uitnodigen tot bewegen en de sociale cohesie bevorderen. De vraag naar woningen is groot. Een combinatie van wonen, werken en centrumfuncties maken Beverwijk een aantrekkelijke stad. Een stad met een gevarieerde mix aan gemengde en betaalbare woonvormen. Het verminderen van geluids- en stofbelasting draagt bij aan de leefbaarheid van de wijken. Hierdoor komt er meer aandacht voor Beverwijk om te wonen én Beverwijk om te werken. 3. Duurzaam Beverwijk Beverwijk heeft de ambitie in de toekomst niet alleen leefbaarder en gezonder te zijn, maar ook energieneutraal en klimaatbestendig. Dit wil de gemeente realiseren door klimaat- en energieneutraal wonen te bevorderen en de mobiliteit te verschonen. Door hier gebiedsgericht aan te werken, door middel van initiatieven uit de samenleving, levert dit ook een bijdrage aan de sociale cohesie in wijken. 4. Bereikbaar en toegankelijk Beverwijk Beverwijk heeft de ambitie om alternatieven voor de auto stimuleren en daarmee zorg te dragen voor klimaatneutraal en emissieloos vervoer. Door te werken aan dit mobiliteitsconcept leveren we tegelijkertijd een bijdrage aan de leefbaarheid. Binnen de IJmond hebben we de ambitie om goede en snelle fietsroutes binnen en met de regio en de MRA te realiseren. We pleiten voor een snelle OV-verbinding met Amsterdam en Schiphol, maar ook met Haarlem en Alkmaar. Hiermee ontlasten we de wegen in de regio. Hiermee zorgen we voor een bereikbaar en toegankelijk Beverwijk voor onze bewoners én bedrijven. 4.3 Ideeën voor de omgevingsvisie De omgevingsvisie beschrijft de identiteit en waarden van Beverwijk, schetst in hoofdlijnen de gewenste en integrale ontwikkeling van de gemeente als geheel en gaat over de strategische opgaven voor de komende 20 jaar. De visie biedt een afwegingskader voor de ontwikkelingen en opgaven die de komende jaren op ons af komen. Tijdens de tweede bijeenkomst met de raad is als een soort oefening een eerste inventarisatie gemaakt van parels, kansen & ideeën en concrete initiatieven binnen Beverwijk. Dit zijn niet de thema s of initiatieven die straks terug komen in de omgevingsvisie van Beverwijk, maar geven slechts een eerste indruk. Welke keuzes ga je straks maken als het gaat om gebieden en ontwikkelingen? Deze uitkomsten uit de raad zijn slechts voorbeelden die een eerste indruk geven van ontwikkelingen en opgaven die nu spelen. Bij het proces om te komen tot de omgevingsvisie wordt hier verder invulling aan gegeven 14

15 5 Voorstel om te komen tot de omgevingsvisie In deze paragraaf wordt een voorbeeld beschreven over hoe het proces eruit kan zien om te komen tot de omgevingsvisie, hoe de samenleving daar op een uitnodigende manier bij betrokken wordt en hoe we dit vertalen naar de omgevingsvisie voor de gemeente Beverwijk. 5.1 De omgevingsvisie De omgevingsvisie is hét vliegwiel om nieuwe samenwerkings- en besturingsmodellen tussen overheid en samenleving te ontdekken en te ervaren. In de omgevingsvisie bepaalt de overheid op welke manieren zij de maatschappelijke uitdagingen ruimtelijk een plek geeft. Een uitnodigende en inspirerende visie vertaalt wat de kracht is van een plek. Deze visie is samen met de samenleving opgesteld om zo initiatiefnemers uit te dagen en nieuwe kansen te ontwikkelen. De omgevingsvisie is een uitnodiging om een stad, dorp of gebied beter te maken en met elkaar de maatschappelijke uitdagingen met beide handen aan te pakken. Niet door te bepalen wat je het komend jaar gaat doen, maar door na te denken over de agenda voor de komende 10 tot 20 jaar. 5.2 In drie rondes naar resultaat Om te komen tot de omgevingsvisie, kan het vliegwiel in een aantal rondes worden doorlopen. Het aantal stappen en de activiteiten die per ronde worden uitgevoerd, wordt nog verder uitgewerkt na vaststelling van deze uitgangspuntennotitie. Hieronder volgt een voorbeeld van hoe de invulling van de rondes eruit zou kunnen zien. 15

16 Ronde 1 Ronde 2 Ronde 3 College en Raad Uitgangspuntennotitie vast laten stellen door de raad (reeds uitgevoerd) Consultatiemoment met de raad: toetsen van opgehaalde input aan uitgangspunten en ambitie uit de starnotitie Consultatiemoment met de raad: toetsen van notitie kernwaarden, opgaven, kansen en dilemma s aan de vastgestelde uitgangspunten en ambitie Inhoud omgevingsvisie Gesprek met de samenleving Digitaal platform Omgevingsvisie maken Nadere analyse bestaande beleid Bij elkaar brengen: DNA gemeente Trends & ontwikkelingen Integrale opgaven Vertalen naar kansen & opgavenkaart voor gemeente Beverwijk Betrekken van bestaande en nieuwe participanten door: Strategische gesprekken met ketenpartners en stakeholders Gesprekken met betrokken bewoners over de kernwaarden (welke waarden wil je beschermen, verrijken of kansen voor bieden?) Beverwijk on tour; langs de verschillende kernen reizen om met participanten op basis van toekomstscenario s opgaven en kansen te verkennen. Scenario s uitwerken over verschillende toekomstbeelden voor de gemeente Beverwijk. Wat betekent een scenario voor de uitwerking van de integrale thema s? Omgevingslabs met inwoners, ondernemers en andere stakeholders over de verdieping van de toekomstscenario s; welke opgaven, kansen en dilemma s zien we binnen de verschillende scenario s? Concept omgevingsvisie maken en uitwerken in storymap (zie de storymap omgevingsvisie Maastricht als voorbeeld van een digitale omgevingsvisie) Concept omgevingsvisie presenteren aan samenleving Ter ondersteuning van het proces om te komen tot een omgevingsvisie kan een digitaal platform worden gelanceerd waar de resultaten van elke stap gecommuniceerd worden en waar (nieuwe) participanten hun input kunnen leveren. Zie het platform Levendig Lingewaard als voorbeeld van een digitaal platform. Verwerken reacties uit de samenleving Omgevingsvisie definitief maken Omgevingsvisie laten vaststellen door de raad 16

17 Bijlage 1 Eerste ideeën omgevingsvisie Tijdens de tweede bijeenkomst met de raad is als een soort oefening een eerste inventarisatie gemaakt van parels, kansen & ideeën en concrete initiatieven binnen Beverwijk. Dit zijn niet de thema s of initiatieven die straks terug komen in de omgevingsvisie van Beverwijk, maar geven slechts een eerste indruk. Welke keuzes ga je straks maken als het gaat om gebieden en ontwikkelingen? De omgevingsvisie kan daar richting in geven. Deze uitkomsten uit de raad zijn slechts voorbeelden die een eerste indruk geven van ontwikkelingen en opgaven die nu spelen. Bij het proces om te komen tot de omgevingsvisie wordt hier verder invulling aan gegeven. Parels Kansen & ideeën Concrete initiatieven (Familie)strand Toerisme, recreatie en zonneweide ontwikkelen Opwekken van schone energie via waterstoffabriek Overbouwen van de A22 Zwembad Haven ontwikkelen: woningbouw en havenactiviteit Buitenkanten ontwikkelen (stadsranden) Woningbouw & cultuurcluster Initiatief groene stroom windmolen Duinen & natuur Buitenplaatsen, bv Park Westerhout Wijkertoren Park Overbos Poldergebied Weiland als groen monument 17 Woningbouw Binnenduin Plantage woningbouw Sportpark & landgoed Adrichem Buitenlanden Rijk

18 Bijlage 2 Procesvoorstel voor aanbesteding opstellen Omgevingsvisie De Omgevingsvisie is een belangrijk onderdeel voor het invoeringstraject van de Omgevingswet, een nieuw verplicht instrument. De Omgevingsvisie is een integrale visie met strategische hoofdkeuzes van beleid voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn. De gemeente moet uiterlijk in 2024 één Omgevingsvisie opstellen en vaststellen voor het gehele grondgebied. Dit betekent dat de visie betrekking moet hebben op alle terreinen van de fysieke leefomgeving en dat de kernbegrippen uit de wet gezondheid, veiligheid en omgevingskwaliteit herkenbaar beschreven worden. De fysieke leefomgeving is een erg breed begrip en bevat onder anderen beleidsterreinen als cultureel erfgoed, energie-infrastructuur, landbouw, landschap, ruimtelijke ordening, economie, gezondheid, milieu, natuur en water. De Omgevingsvisie bestrijkt daarmee de gehele breedte van de fysieke leefomgeving waarop de Omgevingswet betrekking heeft. Met de Omgevingsvisie hebben we straks één samenhangende visie op strategisch niveau. Deze gaat verder dan een optelsom van bestaande beleidsplannen en visies. Dit betekent dat de reikwijdte veel breder is dan de traditionele structuurvisie die de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente beschrijft. De Omgevingsvisie beschrijft de gewenste lange termijn ontwikkeling van de fysieke leefomgeving in het geheel. Ook de relatie tussen de fysieke omgeving en sociaal maatschappelijke opgaven krijgen een plek in de Omgevingsvisie. De Omgevingsvisie is straks het fundament onder het omgevingsbeleid van de gemeente. De Omgevingsvisie biedt uiteindelijk het inhoudelijk kader voor het Omgevingsplan. In het Omgevingsplan staat straks precies beschreven wat wel of niet mogelijk is bij een ruimtelijke ontwikkeling van in de gemeente. In een Omgevingsplan kunnen ook omgevingswaarden worden vastgelegd, bijvoorbeeld op het gebied van milieu of een bepaalde omgevingskwaliteit. In de Omgevingsvisie wordt uitgelegd waarom deze ruimtelijke keuzes worden gemaakt. Aanloop naar de Omgevingsvisie voor Beverwijk In 2018 hebben de gemeenteraad, het college en de ambtelijke organisatie onder leiding van Bureau Over Morgen een eerste aanzet gedaan om de ambities van de gemeente op het gebied van de implementatie van de Omgevingswet in beeld te krijgen. Bureau Over Morgen heeft dit gedaan aan de hand van twee trajecten: een nulmeting op basis van een aantal belangrijke Beverwijkse documenten: - Het coalitieakkoord - DNA Beverwijk - Burgeronderzoek Gemeente Beverwijk Het Stadskompas - Toekomstbeeld Beverwijk op weg naar Het programmaplan Dienstverlening - Doorlichting van de organisatie door Rijnconsult Werksessies met gemeenteraad, college en de ambtelijke organisatie. 18 Belangrijkste conclusie van Bureau Over Morgen was: Start met het opstellen van een Omgevingsvisie!

19 In de Omgevingsvisie leggen we de ambities en beleidsdoelen voor de fysieke omgeving voor de lange termijn vast. In de Omgevingsvisie geeft de gemeenteraad ook aan wat haar sturingsfilosofie is: Hoe wil de gemeente haar ambities en beleidsdoelen behalen en in welke rol? In de Omgevingsvisie nemen we een proceskader op over hoe we om willen gaan met participatie bij ruimtelijke projecten. Daarnaast wordt duidelijk welke kwaliteiten we willen beschermen en waar we ruimte willen bieden voor nieuwe initiatieven. Door het werken aan de Omgevingsvisie leren we onder anderen over de inrichting van participatieprocessen en integraal werken. Uit de analyses van Bureau Over Morgen kwam tevens naar voren dat Beverwijk graag een slimme volger is en graag leert van de valkuilen van de zogenoemde koplopersgemeenten. Dit geldt voor het proces, de aanpak en de inhoud. Daarnaast kwam duidelijk naar voren dat de raad meer trainingen en sessies nodig heeft om haar ambities scherper te kunnen bepalen. Dit geldt niet alleen voor het opstellen van de Omgevingsvisie, maar voor alle thema s die betrekking hebben op de Omgevingswet: deze moet je integraal benaderen. Met de komst van de Omgevingswet verandert de positie van de raad. Door de Omgevingsvisie kan de raad in positie worden gebracht om koers te bepalen: wat voor gemeente willen we zijn? Geven we maximaal invulling aan uitnodigingsplanologie of stellen we vanuit de gemeente vooral de kaders voor de ontwikkelingen in onze fysieke leefomgeving? Hoe wil de raad sturen op doelen en opgaven? En welke (nieuwe) rol vraagt dit van de raad? Proces om te komen tot een Omgevingsvisie Dit brengt ons tot een aantal belangrijke uitgangspunten die het proces voor het opstellen van een Omgevingsvisie dragen. 1. Een proces waar de raad en het college zich in herkennen, door een actieve betrokkenheid tijdens dit proces. 2. Een proces waarin we leren van de valkuilen van anderen. 3. Een proces waarin we integraal alle beleidsdoelen en visies op elkaar laten aansluiten. 4. Een proces waarin we aansluiten bij de voorstellen van de TRIP-commissie inzake participatie. 5. Een proces waarin de samenleving breed wordt betrokken. 6. Om uiteindelijk te komen tot een Omgevingsvisie waarin de verschillende sectorale belangen en visies zijn geïntegreerd in één gezamenlijke strategische koers. Dit betekent dat er in verschillende sporen zorgvuldig aandacht wordt besteed aan: 1. De gemeenteraad aan zet: De sturingsfilosofie (rol en ambities) bepalen van en door de gemeenteraad. Participatie van de raad is een belangrijk beginsel voor de bouwstenen van de Omgevingsvisie. 2. Van een integraal toekomstbeeld naar een Omgevingsvisie: Op basis van al ons omgevingsbeleid formuleren we in verschillende stappen één toekomstbeeld voor Beverwijk, dat uiteindelijk leidt tot een strategische breed gedragen Omgevingsvisie. 3. De Beverwijker aan het woord De samenleving actief betrekken bij de totstandkoming van de visie en de vormgeving van de gemeentelijke leefomgeving. Dit doen we mede aan de hand van de kaders die de TRIP-commissie vanuit de raad ons reikt. Ook de gemeenteraad blijft gedurende het gehele proces betrokken. 19

20 Spoor 1: de gemeenteraad aan zet Product Tijd Acties Sessies met de raad o.l.v. deskundigen Raadsbesluit sturingsfilosofie en leidende principes voor Omgevingsvisie Okt 19 maart 20 Q Externe deskundige benaderen - Opdracht bepalen - Opdracht geven om raad hierin te ondersteunen Spoor 2: Van een integraal toekomstbeeld naar een Omgevingsvisie Product Tijd Acties Update inventarisatie vastgesteld beleid Inventarisatie nieuw beleid in procedure PvE of PvA opstellen voor opstellen Omgevingsvisie (ter voorbereiding op de aanbesteding) Aanbesteding Bureau voor opstellen Omgevingsvisie (en begeleiding participatietraject) Oplevering Omgevingsvisie Okt 2019 Okt nov 2019 april 19 mei 20 Mei 20 juli 20 - Q Q Q Bestaande lijst actualiseren - Inventariseren nieuwe visie- en beleidstrajecten - Relatie met Omgevingsvisie vastleggen - Voorkomen van dubbelingen en botsingen - Nieuwe beleidstrajecten hierin integreren - Ambities en sturingsfilosofie raad opnemen als leidend principe - PvE/PvA vaststellen door stuurgroep, college (en ter info naar de raad) - Bureau selecteren voor opstellen Omgevingsvisie - 1ste concept - 2de concept - Definitieve Omgevingsvisie Spoor 3: De Beverwijker aan het woord Product Duur Acties Draagvlak / fundament voor Omgevingsvisie creëren Continue - Kaders Cie TRIP meenemen in participatietraject - Aanhaken bij de communicatievisie - Raad meenemen in participatie samenleving - Raad laten participeren bij opstellen Omgevingsvisie 20

21 21

22 22 Bijlage 3 Groslijst inventarisatie bestaand beleid