Migraine. Hersenstichting Nederland
|
|
- Nathan Simons
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Migraine Hersenstichting Nederland
2 1 Migraine Iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn; soms erg vervelend voor het dagelijks leven, maar meestal gaat het snel weer over. Er bestaat echter ook een hersenaandoening waarbij hoofdpijnaanvallen gepaard kunnen gaan met misselijkheid, overgevoeligheid voor licht of geluid, of uitvalsverschijnselen (een zogenoemde aura ): migraine. Dit is een vaak miskende, invaliderende en veelal levenslange aandoening. Deze folder informeert u over de verschillende vormen, symptomen en behandeling van migraine. Er worden tips gegeven over de omgang met de aandoening, en tot wie u zich kunt wenden als u hulp zoekt. Vormen van migraine Er zijn verschillende vormen van migraine bekend. Een gewone vorm van migraine bestaat uit aanvallen van zware hoofdpijn en wordt (bij sommige mensen) vooraf gegaan door een aura. Deze vorm van migraine is vrijwel altijd levenslang. Veel vrouwelijke patiënten met migraine hebben rondom de menstruatie een aanval; indien de aanval uitsluitend met de menstruatiecyclus samenvalt, wordt dit ook wel menstruele (hormonale) migraine genoemd. Deze vorm van migraine is zwaarder dan gewone migraine, ontstaat in de loop van de puberteit en eindigt na de overgang. Bij chronische migraine komen de aanvallen zo vaak voor, dat het een chronische aandoening wordt met de helft van de dagen van de maand hoofdpijn. De ernst, duur en frequentie van migraineaanvallen verschilt sterk per patiënt; sommige mensen hebben er maandelijks last van, anderen hebben drie aanvallen per week, weer anderen krijgen slechts een paar keer per jaar een aanval. Symptomen Het belangrijkste kenmerk van migraine is dat het in aanvallen voorkomt, die (onbehandeld) enkele dagen kunnen duren. De kenmerken van een aanval kunnen per patiënt verschillen, maar zijn over het algemeen in vier fasen te verdelen: Vocht vasthouden Stemmingsveranderingen/sombere gevoelens/ geïrriteerdheid/concentratieproblemen Extreme vermoeidheid Overgevoeligheid voor prikkels (lawaai, licht, geuren) Verstoorde slaap of geeuwen (Vals) hongergevoel/trek in bepaalde voedingsmiddelen Zich overdreven fit voelen of fysiek overactief zijn Stijve nek 2. Aurafase Deze fase, die 5 tot 60 min duurt, komt niet bij iedereen met migraine voor. Auraverschijnselen komen meestal langzaam op gang, worden langzaam groter of meer en gaan altijd volledig over. Van alle migrainepatiënten heeft een derde wel eens auraverschijnselen, in 90% van de gevallen zijn dit problemen met het zien. Kenmerken van de aurafase zijn: Zien van lichtflitsen, vlekken of sterretjes Gezichtsvelduitval Tintelingen of doof gevoel van een arm/been/gezicht Krachtverlies van een arm/been/gezicht (zelden) Spraakstoornissen, met name niet op woorden kunnen komen of verkeerde woorden zeggen 3. Hoofdpijnfase Deze fase kenmerkt zich door heftige, meestal kloppende hoofdpijn, die veel patiënten aan hun bed kluistert. De pijn is vaak eenzijdig, maar kan ook aan twee zijden van het hoofd gevoeld worden, en ook verspringen. Bijverschijnselen van de hoofdpijn zijn (ernstige) misselijkheid en/of braken en/of overgevoeligheid voor licht en geluid. De hoofdpijnfase duurt (indien onbehandeld) ongeveer 4 tot 72 uur. 4. Herstelfase Na een onbehandelde migraineaanval kan een patiënt zich nog enige dagen vermoeid, licht geprikkeld, leeg, en minder geconcentreerd voelen. 1. Waarschuwingsfase Ongeveer 15% van de migrainepatiënten wordt kort tevoren gewaarschuwd voor een migraineaanval. De voortekenen van een aanval verschillen per patiënt, maar zijn meestal wel bij elke aanval hetzelfde. Waarschuwingstekenen beginnen soms al enkele dagen voor de hoofdpijnfase, en kunnen zijn: Klachten Voorgevoel Waarschuwingsfase (1 à 2 dagen) Aurafase (5-60 min) Hoofdpijnfase (4-72 uur) Herstelfase (1 à 2 dagen) De fasen van een migraineaanval (bewerkt uit het boek: Alles over hoofdpijn en aangezichtspijn, Prof. Dr. M.D. Ferrari en Dr. J. Haan). Tijd
3 2 Oorzaak De reden waarom sommige mensen migraine hebben en anderen niet, is niet precies bekend. Migrainepatiënten hebben een verhoogde gevoeligheid voor prikkels die een aanval van migraine kunnen uitlokken. Deze prikkeldrempel is deels erfelijk bepaald; in sommige families komt migraine meer voor dan in andere. De auraverschijnselen ontstaan door een golf van verhoogde hersenactiviteit. Vervolgens dooft de hersenactiviteit gedurende 30 tot 60 minuten bijna volledig uit. Deze verspreidende golfbeweging van hersenactiviteit wordt ook wel een cortical spreading depression (CSD) genoemd. Meestal begint een CSD achterin de hersenen in reactie op specifieke prikkels, ook wel uitlokkers genoemd. De CSD breidt zich in enkele minuten uit over de gehele buitenste laag van de hersenen, de hersenschors. Dit kan leiden tot verschillende uitvalsverschijnselen kenmerkend voor de aurafase. Cortical Spreading Zijaanzicht Depression van de hersenen mechanisme laten de neuropeptides de hoofdpijn toenemen, zowel in de basis van de hersenen (de hersenstam) als in de hersenvliezen. Uitlokkers Een migraineaanval kan worden uitgelokt door verschillende factoren. Door als migrainepatiënt deze uitlokkers te leren (h)erkennen, kan een aanval beter worden voorkomen. Uitlokkers waarvan de mechanismen nog worden onderzocht, zijn vermoeidheid en stress. Over de rol van vermoeidheid bestaat nog onduidelijkheid: waarschijnlijk is extreme vermoeidheid een uitlokker voor een migraineaanval, maar worden mensen voorafgaand aan een migraineaanval ook sneller moe. Hierdoor wijzen ze vaak (matige) vermoeidheid aan als uitlokker voor een aanval. Stress is, anders dan wat veel mensen denken, een beschermende factor: juist het wegvallen van stress kan tot een migraineaanval leiden. Hierdoor krijgen mensen vaak in het weekend, of op de eerste dag van hun vakantie, een migraineaanval. Veel mensen denken dat bepaalde voeding, zoals chocolade en kaas, uitlokkers zijn van een migraineaanval. Dit is waarschijnlijk niet waar. Mensen krijgen vermoedelijk trek in dit eten voorafgaande aan de aanval, maar de aanval wordt níet veroorzaakt door het eten van dit voedsel. Ook zijn er geen wetenschappelijke bewijzen dat karaktereigenschappen (zoals perfectionisme) invloed hebben op migraine. (bijna) uitgedoofde hersenactiviteit normale hersenactiviteit verhoogde hersenactiviteit Een Cortical Spreading Depression begint meestal achterin de hersenen in reactie op specifieke prikkels. Daarna spreidt het zich uit over de rest van de hersenen. De CSD leidt waarschijnlijk ook tot een verhoogde activering van een centraal hoofdpijncentrum in de hersenen (het trigemino-vasculaire systeem). Activering van dit pijncentrum leidt tot de afgifte van verschillende chemische boodschappers in de hersenen (neuropeptides). Via een ontstekings- Cijfers In Nederland krijgt ongeveer 33% van de vrouwen en 13,3% van de mannen ooit in hun leven migraine. 25% van de vrouwen en 7,5% van de mannen heeft er minimaal eens per jaar last van. Dit komt neer op 3,9 miljoen mensen in Nederland met migraine, waarvan 2,8 miljoen (meer dan) eens per jaar. Migraine treft met name de beroepsbevolking: mensen tussen 15 en 55 jaar. Migraine vermindert de kwaliteit van leven aanzienlijk en kost de gemeenschap veel geld. Patiënten zitten regelmatig ziek thuis of zijn slechts gedeeltelijk productief op het werk. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat migraine elk jaar wereldwijd circa 155 miljard euro kost. Ook daarom is wetenschappelijk onderzoek naar migraine hard nodig.
4 3 Behandeling Tegenwoordig is migraine over het algemeen goed te behandelen door de huisarts. Hulp zoeken bij (een vermoeden van) migraine is daarom aan te raden. Geneesmiddelen uit de groep van triptanen worden vaak voorgeschreven voor gebruik bij het begin van een aanval om die af te kappen. Welke triptaan het beste werkt is voor iedere patiënt verschillend. Verder wordt er soms, bij meer dan twee aanvallen per maand, een profylactische behandeling gestart. Dit is preventieve dagelijkse medicatie, die migraineaanvallen voorkomt, omdat overgebruik van acute hoofdpijnmedicatie de hoofdpijn juist kan verergeren of in stand kan houden. Hierdoor kan chronische migraine ontstaan. Hiernaast kunnen verschillende niet-medicamenteuze behandelingen een aanvulling zijn, zoals ontspanningstraining of cognitieve gedragstherapie. Gevolgen Bij ongeveer een derde van de mensen met migraine leidt een aanval tot ernstige beperkingen in het functioneren. Het terugkerende karakter, de invloed op het dagelijks leven van patiënten én het stigma van een hoofdpijntje bemoeilijken vaak de relatie met bijvoorbeeld een werkgever. Daarom is het van belang, in de eerste plaats deskundige hulp te zoeken en een diagnose te laten stellen. De werkgever en omgeving goed informeren helpt de omgang met de aandoening voor zowel de patiënt als de omgeving. Migraine en andere hersenaandoeningen De diagnose migraine gaat gepaard met een verhoogde kans op depressieve klachten en/of angstklachten: patiënten met migraine hebben twee tot zes keer meer kans op een depressie dan mensen zonder migraine, en andersom hebben mensen met een depressie drie tot vier keer meer kans op migraine dan mensen zonder een depressie. Onlangs is gebleken, dat bij deze comorbiditeit ook erfelijke (genetische) factoren een rol spelen. Er zijn aanwijzingen dat jonge (< 50 jaar) vrouwelijke patiënten met migraine met aura die de anticonceptiepil gebruiken én roken, relatief een verhoogde kans hebben op een beroerte. Dit verhoogde risico is echter klein, en het precieze mechanisme is nog niet bekend. Het beste advies is om te stoppen met roken, hiermee wordt het risico kleiner. Tips Migraineaanvallen kunnen grote impact hebben op het dagelijks leven, zowel op het werk, in de sociale omgeving, als thuis. Hierbij enkele handige tips: Raadpleeg uw huisarts als u denkt dat u migraine heeft om over de behandelingsmogelijkheden te spreken. Informeer uw omgeving (bijvoorbeeld uw werkgever) over uw migraine en blijf erover in gesprek, zodat zij begrijpen wat migraine is en wat een aanval voor u betekent. Probeer te leren de verschijnselen van de waarschuwingsfase te (h)erkennen, zodat u op tijd kunt ingrijpen en de heftigheid van de aanval kunt beïnvloeden. Lotgenotencontact en meer informatie Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten ( 0,25 p/m, uur en uur) Vereniging van Nederlandse Hoofdpijn Centra hoofdpijn@hoofdpijncentra.nl Informatie over migraine en mogelijkheid tot aanmelden onderzoek Met dank aan mevr. dr. G. Terwindt, neuroloog en hoofdpijnspecialist aan het Leids Universitair Medisch Centrum, die aan de totstandkoming van deze folder heeft meegewerkt.
5 Hersenstichting Nederland De Hersenstichting helpt hersenaandoeningen voorkómen en genezen en wil ervoor zorgen dat mensen met een hersenaandoening zoveel mogelijk zichzelf kunnen blijven. Dit doet zij door te investeren in wetenschappelijk hersenonderzoek, voorlichting te geven over hersenen en hersenaandoeningen, en de samenwerking te bevorderen tussen organisaties die zich bezighouden met behandeling, zorg en ondersteuning van mensen met een hersenaandoening. Antwoordkaart Ja, ik steun het werk van de Hersenstichting! Hierbij machtig ik de Hersenstichting Nederland om onderstaand bedrag tot wederopzegging van mijn rekening af te schrijven. E 3 E 5 E 10 E 25 E... per maand per jaar (min. E 25) Folders en brochures Bij de Hersenstichting zijn de volgende uitgaven over hersen(aandoening)en verkrijgbaar: Folder Hersenen en Slaap Brochure Aan het werk met hersenletsel Zorgwijzer Karakterveranderingen Kijk voor een volledig overzicht van uitgaven op ik ontvang voor mijn donatie liever een acceptgiro thuis ik wil graag informatie over schenkingen en nalatenschappen Bon invullen in blokletters s.v.p. Rekeningnummer: Wat kunt u doen? U kunt de Hersenstichting steunen door donateur of collectant te worden, maar er zijn nog veel meer mogelijkheden. Kijk voor meer informatie op De Hersenstichting Nederland is in het bezit van het Keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Het garandeert een zorgvuldige en professionele besteding van uw donatie. Naam: Adres/postcode/plaats: Geboortedatum: Telefoonnummer: M/V Hersenstichting Nederland Postbus 191, 2501 CD Den Haag, Giro Handtekening februari 2012 Vul in, knip uit en stuur op naar: Hersenstichting Nederland Antwoordnummer WB Den Haag (postzegel hoeft niet, mag wel)
Hersenstichting Nederland. Autismespectrumstoornissen
Hersenstichting Nederland Autismespectrumstoornissen 1 Autismespectrumstoornissen Een autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis waarbij de informatieverwerking in de hersenen verstoord
Nadere informatieM I G R A I N E A P OT H E E K. N L
MIGRAINE EN CLUSTER- HOOFDPIJN WAT IS MIGRAINE WAT IS CLUSTERHOOFD- PIJN MEDICIJNEN BIJ MIGRAINE MEDICIJNEN BIJ CLUSTERHOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK
Nadere informatieMigraine en andere hoofdpijn
Migraine en andere hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN MEDICIJNEN TEGEN MIGRAINE EN ANDERE HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN
Nadere informatieMigraine en clusterhoofdpijn
Hoofdpijn polikliniek Migraine en clusterhoofdpijn Migraine en clusterhoofdpijn zijn twee verschillende vormen van hoofdpijn. De kenmerken verschillen, evenals de behandeling. Voor beide vormen geldt dat
Nadere informatieNeuroloog prof. dr. Ferrari: Het is een misvatting dat stress migraine veroorzaakt; stress is het gevolg, niet de oorzaak
Neuroloog prof. dr. Ferrari: Het is een misvatting dat stress migraine veroorzaakt; stress is het gevolg, niet de oorzaak Redactioneel Lennard Bonapart 18 oktober 2018 Dankzij onderzoek is al geruime tijd
Nadere informatieAls u ja heeft geantwoord, beantwoordt de vragen dan alleen voor de ergste hoofdpijn en bespreek de andere hoofdpijn tijdens het spreekuur.
Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek Naam: Geslacht: Man Vrouw Voorletter(s): Adres: Postcode & woonplaats: Telefoonnummer: Mobiel: Geboortedatum: 1. Op welke leeftijd kreeg u de eerste hoofdpijnklachten?
Nadere informatieInformatiefolder Hoofdpijn
Informatiefolder Hoofdpijn Inhoudsopgave Soorten hoofdpijn 3 Migraine (Spier)spanningshoofdpijn Medicatieafhankelijke hoofdpijn Chronisch dagelijkse hoofdpijn Clusterhoofdpijn Kinderen Wanneer moet u een
Nadere informatieVRAGENLIJST HOOFDPIJNPOLIKLINIEK FRANCISCUS VLIETLAND
VRAGENLIJST HOOFDPIJNPOLIKLINIEK FRANCISCUS VLIETLAND Naam: Geslacht: Man Vrouw Voorletter(s): Geboortedatum: Adres: Postcode & woonplaats: Telefoonnummer: Mobiel: 1. Op welke leeftijd kreeg u de eerste
Nadere informatieWat kunt u zelf doen?
Hoofdpijn Bijna iedereen heeft wel eens hoofdpijn. Altijd vervelend, maar niet altijd even ernstig, of van even lange duur. Er zijn dan ook verschillende soorten hoofdpijn: spanningshoofdpijn, migraine,
Nadere informatieHerkennen en behandelen MIGRAINE
Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige
Nadere informatieWAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN
Hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL HOOFDPIJN
Nadere informatieHOOFDPIJN WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUIS ARTS GAAN APOTHEEK.
HOOFDPIJN WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUIS ARTS GAAN APOTHEEK.NL HOOFDPIJN Heeft u last van hoofdpijn? Dan kunt u de klachten bestrijden
Nadere informatieVragenlijst Hoofdpijnpolikliniek
Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek Naam : Geboortedatum : Patiëntennummer : Geslacht : Gewicht : Lengte: 1. Op welke leeftijd kreeg u de eerste hoofdpijn klachten? Op.. jarige leeftijd 2. Heeft u meerdere
Nadere informatieMigraine: hoofdpijnonderzoek bij tweelingen
Migraine: hoofdpijnonderzoek bij tweelingen Lannie Ligthart Dit hoofdstuk gaat over hoofdpijn, met name over migraine. Eerst wordt besproken wat migraine precies is en wat er bekend is over de achterliggende
Nadere informatieSpanningshoofdpijn. Afdeling neurologie
Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. Dit is een onschuldige vorm van hoofdpijn. Komt deze hoofdpijn regelmatig voor en houdt deze
Nadere informatieHoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Hoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Hoofdpijn Hoofdpijn bij kinderen komt regelmatig voor. Vaak is de oorzaak duidelijk, bijvoorbeeld slaapgebrek, drukte of lawaai.
Nadere informatieHoofdpijn. Hoofdpijn MIGRAINE
Hoofdpijn Hoofdpijn is een van de meest voorkomende pijnklachten. Het overgrote deel van de Nederlandse bevolking (naar schatting 90 procent) heeft af en toe hoofdpijn. Hoofdpijn is in de meeste gevallen
Nadere informatieWAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN
Hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL HOOFDPIJN
Nadere informatieInleiding 4. 1. Wat is migraine? 4. 2. De oorzaak van migraine 7. 3. Wie hebben migraine? 10. 4. Hulp zoeken 12. 5. Behandeling 13
Migraine 2 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 4 1. Wat is migraine? 4 2. De oorzaak van migraine 7 3. Wie hebben migraine? 10 4. Hulp zoeken 12 5. Behandeling 13 6. Behandeling zonder medicijnen 19 7. Invloed
Nadere informatieHoofdpijnklachten Soorten hoofdpijn Oorzaken van hoofdpijn Symptomen van hoofdpijn
Hoofdpijnklachten Hoofdpijnklachten komen veel voor en kunnen u ernstig belemmeren in uw dagelijks functioneren. Soms is het een vervelende, zeurende pijn die op de achtergrond aanwezig is, maar er zijn
Nadere informatieVragenlijst. Neurologie / Hoofdpijnpoli. Bij hoofdpijnklachten. Hoofdpijncentrum locatie Venray. Voorletter(s): Geboortedatum:
Neurologie / Hoofdpijnpoli Vragenlijst Bij hoofdpijnklachten Hoofdpijncentrum locatie Venray Naam: M / V Voorletter(s):... Geboortedatum:.. Wilt u deze lijst zo volledig mogelijk invullen en meenemen naar
Nadere informatieChronische migraine. Afdeling neurologie
Chronische migraine Afdeling neurologie Wat is migraine? Migraine is een veelvoorkomende hersenziekte. Ongeveer 15% van de Nederlandse bevolking heeft migraine. Bij een migraine aanval hebben patiënten
Nadere informatieSpanningshoofdpijn. Afdeling neurologie Locatie Eindhoven
Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. De pijn kan een uur tot een paar dagen duren. De hevigheid van de pijn wisselt
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 11. 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13. 2. Epidemiologie 19
VGV OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE_BSL_148 x 210 2-2 14-12-11 09:38 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13 Hoe kan de patiënt met chronische hoofdpijn het beste worden benaderd? 13
Nadere informatieVragenlijst Hoofdpijnpolikliniek
Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek Ziekenhuis Gelderse Vallei Instructie U bent verwezen naar de hoofdpijnpolikliniek van de neurologie van Ziekenhuis Gelderse vallei in Ede. Om uw afspraak op de polikliniek
Nadere informatieHoofdpijn Vragenlijst
Hoofdpijn Vragenlijst Naam:.. M / V Voorletter(s): Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer(s): Geboortedatum:... 1. Waar bent u al met uw hoofdpijnklachten geweest? ( meerdere antwoorden mogelijk
Nadere informatieOm een goede indruk te krijgen van uw hoofdpijn is het wenselijk om enkele maanden een hoofdpijndagboek bij te houden.
Hoofdpijndagboek 1 2 HOOFDPIJNDAGBOEK Om een goede indruk te krijgen van uw hoofdpijn is het wenselijk om enkele maanden een hoofdpijndagboek bij te houden. De gegevens uit het hoofdpijndagboek worden
Nadere informatieThursday, March 29, 2018
Thursday, March 29, 2018 Chronische hoofdpijn Hoofdpijn! Van jong tot oud Migraine! van jong tot oud Hoogste prevalentie vrouwen 18e - 44e jaar Inleiding Pathofysiologie Praktijk Take home messages Disclosures:
Nadere informatieHoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn
Nadere informatieHoofdpijncentrum. Neurologie
Hoofdpijncentrum Neurologie U bent door uw huisarts doorverwezen naar het Hoofdpijncentrum van Orbis Medisch Centrum. In deze folder treft u informatie aan over de praktische gang van zaken. Hoofdpijn
Nadere informatieSymptomen bij hoofdpijn
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M19 van juli 2004. Een klassieke migraine met eenzijdige en een aura lijkt gemakkelijk te diagnosticeren. Migraine heeft echter
Nadere informatieVragenlijst Hoofdpijnpolikliniek
Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek Instructie U bent verwezen naar de hoofdpijnpolikliniek van de neurologie van Ziekenhuis Gelderse vallei in Ede. Om uw afspraak op de polikliniek zo soepel mogelijk te
Nadere informatieHoofdpijnklachten Neurologie
Hoofdpijnklachten Neurologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Voorletter(s): Naam Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: Geboortedatum: 1. Waar bent u al met uw hoofdpijnklachten geweest? Huisarts Neuroloog
Nadere informatieVragenlijst Hoofdpijnpolikliniek TweeSteden ziekenhuis
Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek TweeSteden ziekenhuis Instructie U bent verwezen naar de hoofdpijnpolikliniek van de neurologie van het TweeSteden ziekenhuis in Waalwijk. Om uw afspraak op de polikliniek
Nadere informatieVragenlijst Hoofdpijn Centrum Zutphen
sticker met patiëntgegevens Datum: Verpleegkundige: Vragenlijst Hoofdpijn Centrum Zutphen Instructie: Wilt u de ingevulde vragenlijst alstublieft binnen twee weken na ontvangst terug zenden in bijgevoegde
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieNEUROLOGIE. Migraine
NEUROLOGIE Migraine Migraine is een vorm van hoofdpijn die veel voorkomt. Aanvallen van migraine kunnen het leven van een migrainepatiënt en de directe omgeving sterk beïnvloeden. Als aanvallen regelmatig
Nadere informatieHersenen en beweging. Geef om je hersenen
Hersenen en beweging Geef om je hersenen Hersenen en beweging Niets lijkt zo alledaags als bewegen. Lopen, fietsen, een balletje trappen, u doet het meestal zonder erbij na te denken. Maar voor mensen
Nadere informatieVolwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Volwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder informeert u over de mogelijke
Nadere informatieMigraine. Neurologie NEUR-538.1 23 april 2014 pagina 1/12
Migraine Migraine is een vorm van hoofdpijn die veel voorkomt. Aanvallen van migraine zijn vaak zeer heftig. Ze kunnen het leven van een migraine patiënt en zijn directe omgeving sterk beïnvloeden. Als
Nadere informatie01 07 SEPT 2014. MIGRAINE IS MEER DAN HOOFDPIJN. Adviseer uw klanten.
01 07 SEPT 2014? MIGRAINE IS MEER DAN HOOFDPIJN. Adviseer uw klanten. Migraine of Migraine of hoofdpijn? hoofdpijn? 1 op de 5 Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met migraine.* Maar weten uw klanten
Nadere informatieLifting. The Burden. De mondiale campagne ter vermindering van de belasting door hoofdpijn wereldwijd
Lifting The Burden De mondiale campagne ter vermindering van de belasting door hoofdpijn wereldwijd Een actief samenwerkingsverband tussen de Wereldgezondheidsorganisatie, de World Headache Alliance, de
Nadere informatieHersenen en slaap. Hersenstichting Nederland
Hersenen en slaap Hersenstichting Nederland 1 Hersenen en slaap Slapen doet iedereen. Maar wat is slaap eigenlijk? En wat hebben de hersenen ermee te maken? Hoewel slaaponderzoekers nog volop discussiëren
Nadere informatieIn deze folder vindt u informatie over migraine, behandelmogelijkheden met medicijnen en algemene adviezen.
Migraine Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is migraine? 1 De oorzaak van migraine 3 Wie krijgt migraine? 5 Hulp zoeken 6 Behandeling 6 Behandeling zonder medicijnen 10 Invloed
Nadere informatieAdviezen na een hersenoperatie
Adviezen na een hersenoperatie Informatie voor patiënten F0982-3415 januari 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatie7 Epilepsie. 1 Inleiding. In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie. 4 Epilepsie-aanvallen. SAW DC 7 Epilepsie
DC 7 Epilepsie 1 Inleiding In dit thema komen aan de orde: 2 Wat is epilepsie? 3 Leven met epilepsie 4 Epilepsie-aanvallen 1 1 2 Wat is epilepsie? Een epileptische aanval is een plotselinge kortsluiting
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Hypnic headache. www.kinderneurologie.eu
Hypnic headache Wat is hypnic headache? Hypnic headache is een hoofdpijnaandoening waarbij mensen tijdens hun slaap last krijgen van hoofdpijn en hierdoor wakker worden uit hun slaap. Hoe wordt hypnic
Nadere informatiekno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid
kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid Wat is duizeligheid? Normaal gesproken krijgt ieder mens voortdurend informatie over de ruimte om zich heen en over de positie
Nadere informatieLeven met een depressie
Leven met een depressie Geef om je hersenen Leven met een depressie In een dipje zitten we allemaal weleens. Maar wat als iemand iedere dag opnieuw somber en neerslachtig opstaat en naar bed gaat? En interesse
Nadere informatieHersenstichting Nederland. Hersenen en verslaving
Hersenstichting Nederland Hersenen en verslaving 1 Hersenen en verslaving Veel mensen gebruiken wel één of meer verslavende stoffen zoals alcohol, tabak of koffie. Maar wanneer is iemand nu verslaafd?
Nadere informatieSarcoïdose. & vermoeidheid. Vermoeidheid is één van de belangrijkste klachten bij sarcoïdose.
Sarcoïdose & vermoeidheid Vermoeidheid is één van de belangrijkste klachten bij sarcoïdose. www.sarcoidose.nl Iedereen kent het gevoel van vermoeidheid. Na inspanning, aan het eind van de dag. Hoewel iedereen
Nadere informatieWelkom. Publiekslezing Migraine. 5 februari 2019
Welkom Publiekslezing Migraine 5 februari 2019 Voorstellen Esther Visser Hoofdpijnnet Avondvoorzitter/moderator Programma 19.05 uur Lezing I: Diagnose en behandeling van migraine Door: Dr. Madelon Dane
Nadere informatieHoofdpijn en migraine bij kinderen
Hoofdpijn en migraine bij kinderen Hoofdpijn en migraine bij kinderen Deze brochure is een uitgave van de: Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten Postbus 2185 3800 CD Amersfoort tel: 0900-2020590
Nadere informatieAdviezen na een hersenoperatie
Adviezen na een hersenoperatie U hebt zojuist te horen gekregen dat u het ziekenhuis mag verlaten. Om problemen na de opname te beperken en vragen te beantwoorden, vindt u in deze folder aanvullende informatie
Nadere informatieAstma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieAdvies bij medicatieafhankelijke
Advies bij medicatieafhankelijke hoofdpijn ADVIES BIJ MEDICATIEAFHANKELIJKE HOOFD- PIJN U heeft het advies gekregen om te stoppen met alle pijnstillers, omdat u mogelijk medicatieafhankelijke hoofdpijn
Nadere informatieAdvies bij hoofdpijn door medicatieovergebruik
Advies bij hoofdpijn door medicatieovergebruik Hoofdpijn door medicijnen U heeft vaak hoofdpijn. Misschien heeft u hoofdpijn door medicatie-overgebruik. Medicatieovergebruik betekent dat u te vaak of te
Nadere informatieZiekte van Parkinson
Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.
Nadere informatieVerschillende soorten hoofdpijn
VGV OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE_BSL_148 x 210 2-2 14-12-11 09:39 Pagina 13 Verschillende soorten hoofdpijn HOOFDSTUK Hoe kan de patiënt met chronische hoofdpijn het beste worden benaderd? Heel veel patiënten
Nadere informatieAltijd moe... Jochem Verdonk
Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:
Nadere informatieWie is er bang voor de overgang?
Wie is er bang voor de overgang? Overgangsklachten De overgang is een levensfase die voor de meeste vrouwen niet ongemerkt voorbij gaat. Er treden lichamelijke en geestelijke veranderingen op. De effecten
Nadere informatieLicht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH)
Licht traumatisch hoofd/hersenletsel (LTH) Afdeling Spoedeisende Hulp Locatie Veldhoven U heeft een ongeval gehad waarbij u mogelijk letsel aan het hoofd/hersenen heeft opgelopen. In deze folder kunt u
Nadere informatieE.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE
E.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE VEEL GESTELDE VRAGEN OVER Hoofdpijn-migraine VEEL GESTELDE VRAGEN OVER Hoofdpijn-migraine E.G.M. Couturier dr. J.A. Carpay 2011
Nadere informatieStoppen met pijnstillers
NEUROLOGIE Stoppen met pijnstillers Ontwenning bij medicijnafhankelijke hoofdpijn In overleg met uw arts heeft u besloten om te stoppen met de medicijnen die mogelijk uw hoofdpijn veroorzaken of hebben
Nadere informatieLeefstijladviezen voor hoofdpijnpatiënten
Leefstijladviezen voor hoofdpijnpatiënten Afdeling neurologie Locatie Eindhoven De eerste gedachte bij de behandeling van hoofdpijn en of migraine is vaak het gebruik van medicatie. Echter voeding, stress
Nadere informatieMigraine Wat is migraine? De oorzaak van migraine Hoe ontstaat migraine?
Migraine Migraine is een vorm van hoofdpijn die veel voorkomt. Aanvallen van migraine kunnen het leven van een migrainepatiënt en de directe omgeving sterk beïnvloeden. Als aanvallen regelmatig voorkomen
Nadere informatieVoeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie
Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis In deze folder vindt u algemene informatie over ernstig braken tijdens de zwangerschap. Wat is zwangerschapsbraken?
Nadere informatieDUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND
DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk om het begrip duizeligheid duidelijk te omschrijven. Er kan van alles
Nadere informatieHersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar. Afdeling Spoedeisende Hulp
00 Hersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar Afdeling Spoedeisende Hulp U of een van uw naasten heeft een hersenschudding opgelopen door een ongeluk of plotselinge beweging van het hoofd. Dit wordt
Nadere informatiePraktijk. Pijn mechanisme 15-01-2012! Martini Hospital Groningen - innovation in desig! 1! Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn
Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn Marielle Padberg (Hoofd)pijn pathofysiologie Hoofdpijndiagnose Multidisciplinaire behandeling Praktijk Pijn mechanisme 18-jarige man met ernstige hoofdpijn
Nadere informatieMultiple sclerose (MS) Poli Neurologie
00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten
Nadere informatieNEDERLANDSE VERENIGING VAN HOOFDPIJNPATIËNTEN
NEDERLANDSE VERENIGING VAN HOOFDPIJNPATIËNTEN POSTBUS 2185, 3800 CD AMERSFOORT TELEFOON 0900 20 20 590 ( 0,25 P.M.) INFO@HOOFDPIJNPATIENTEN.NL WWW.HOOFDPIJNPATIENTEN.NL www.hoofdpijncentra.nl Deze brochure
Nadere informatieLicht traumatisch hersenletsel
Neurologie i Licht traumatisch hersenletsel Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. In
Nadere informatieInleiding... 1. Ademhaling... 1. Hyperventilatie... 1. Oorzaak van hyperventilatie... 2. Klachten bij hyperventilatie... 3. Wat kunt u zelf doen...
Hyperventilatie Inhoudsopgave Inleiding... 1 Ademhaling... 1 Hyperventilatie... 1 Oorzaak van hyperventilatie... 2 Klachten bij hyperventilatie... 3 Wat kunt u zelf doen... 4 Tot slot... 5 Inleiding Deze
Nadere informatieDermatologie. Gordelroos. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Dermatologie 1 Wat is gordelroos (herpes zoster) is een aandoening, veroorzaakt door een virus, die gekenmerkt wordt door blaasjesvorming en pijn, meestal op de borstkas of rond de
Nadere informatieHersenen en training. Geef om je hersenen
Hersenen en training Geef om je hersenen Hersenen en training Misschien heeft u het nog niet gemerkt, maar naarmate we ouder worden is het soms lastiger om op een naam te komen, om een nieuwe bezigheid
Nadere informatieHerstellen na een hersenschudding
Herstellen na een hersenschudding Geef om je hersenen Herstellen na een hersenschudding Wanneer heeft u voor het laatst uw hoofd gestoten? Het overkomt iedereen wel eens. Meestal is de schade niet meer
Nadere informatiemigraine of hoofdpijn Week van de 27 mei 01 juni 2013 Belgian Headache Society
Week van de MIGRAINE 27 mei 01 juni 2013 migraine of hoofdpijn? VU: Novartis Consumer Health, Guido Van Hoeck, Medialaan 40, 1800 Vilvoorde - PQC 2013-117 BHS Belgian Headache Society OFFICE DES PHARMACIES
Nadere informatieMenstruatiepijn VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Menstruatiepijn WAT IS MENSTRUATIEPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Nadere informatieLicht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Patiënteninformatie Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Informatie over mobilisatie na een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Licht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Nadere informatieHoe wordt migraine ook wel genoemd? Voor migraine bestaat geen ander woord. Wel worden verschillende toevoegingen aan het woord migraine toegevoegd.
Migraine bij kinderen Wat is migraine? Migraine is een vorm van hoofdpijn die gekenmerkt wordt door bonzende hoofdpijn die dusdanig ernstig is dat kinderen hun activiteiten moeten staken en rust moeten
Nadere informatieHerstellen na een hersenschudding
Herstellen na een hersenschudding Geef om je hersenen Herstellen na een hersenschudding Wanneer heeft u voor het laatst uw hoofd gestoten? Het overkomt iedereen wel eens. Meestal is de schade niet meer
Nadere informatieHogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI!
Hogeschool van Amsterdam Beeldschermwerk? Voorkom RSI! RSI, dat krijg ik toch niet, dat krijgen anderen... Iedereen die dagelijks langer dan 2 uur ononderbroken op de computer werkt loopt het risico om
Nadere informatieZiekte van Parkinson. Patiënteninformatie
Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van
Nadere informatie1. Hoe bent u bij het Neurologie Centrum Amsterdam terecht gekomen? o Via de huisarts. namelijk, o Via de apotheek
E.G.M. Cuturier en N. Vlam, neurlgen Berhaave medisch centrum Dintelstraat 60, 1078VV Amsterdam 020 30 500 51 Intake Neurlgie Centrum Amsterdam Naam: m/v Vrletter(s): Adres: Pstcde & Wnplaats Gebrtedatum:
Nadere informatieMensen met migraine... aan het werk!
Richtlijn Mensen met migraine... aan het werk! Publieksversie Mensen met migraine op het werk Zo zie je ze... Richtlijn Mensen met migraine... aan het werk! Publieksversie Colofon Richtlijn Mensen met
Nadere informatieZorg bij maagklachten en misselijkheid
Zorg bij maagklachten en misselijkheid Inhoud Maagklachten 3 Klachten en symptomen 3 Oorzaken 4 Wanneer moet je een arts raadplegen 5 Voorkomen van maagklachten 6 Wat kun je er zelf aan doen 6 Geneesmiddelen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
249 Migraine is een ernstige en veelvoorkomende hoofdpijnaandoening met grote impact op het leven van patiënten en hun familieleden. Een migraineaanval wordt gekenmerkt door matige tot ernstige hoofdpijn,
Nadere informatieRichtlijn palliatieve zorg bij COPD
Richtlijn palliatieve zorg bij COPD Heleen Nederveen: palliatief verpleegkundige Maasstadziekenhuis Lolkje Roos: palliatief verpleegkundige hospice Cadenza / Laurens Levina Oosterom: longverpleegkundige
Nadere informatieMedisch Huis Haaltert
Migraine Migraine In dit artikel - Migraine - Klachten - Aura - Oorzaken - Mogelijke uitlokkende factoren - Menstruatie - Diagnostische criteria van migraine zonder aura - Diagnostische criteria van migraine
Nadere informatieWegwijzer voor hoofdpijnpatiënten. Deze pdf bevat hyperlinks.
voor hoofdpijnpatiënten Deze pdf bevat hyperlinks. Juni 2015 De wegwijzer is bedoeld voor mensen met (ernstige) hoofdpijnklachten. De wegwijzer heeft tot doel ondersteuning te bieden aan hoofdpijnpatiënten
Nadere informatieInhoudsopgave. Duizeligheid 4. Wat is duizeligheid? 4. Verschijnselen van duizeligheid 5. Oorzaken van duizeligheid 6. Onderzoek 7.
Duizeligheid KNO Inhoudsopgave Duizeligheid 4 Wat is duizeligheid? 4 Verschijnselen van duizeligheid 5 Oorzaken van duizeligheid 6 Onderzoek 7 Behandeling 9 Slotwoord 10 3 Duizeligheid Deze brochure heeft
Nadere informatieMaagklachten en misselijkheid. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Maagklachten en misselijkheid Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Maagklachten 3 Klachten en symptomen 3 Oorzaken 4 Wanneer arts raadplegen 5 Voorkomen
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Migraine hoofdpijn behandeling. rkz.nl
Patiënteninformatie Migraine hoofdpijn behandeling rkz.nl Inleiding De behandeling van migraine richt zich op de leefregels, het behandelen/couperen van een aanval en het verminderen of voorkomen van een
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Duizeligheid
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Duizeligheid z Deze brochure geeft u informatie over duizeligheid en de daarbij behorende klachten. 1 Wat is duizeligheid? Iedereen
Nadere informatiePDS B e l a n g e n v e r e n
r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P PDS in relatie tot anderen 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is één van de symptomen
Nadere informatieInformatie aan patiënten opgenomen na een hartinfarct, pci of hartoperatie (CABG en/of klep)
Informatie aan patiënten opgenomen na een hartinfarct, pci of hartoperatie (CABG en/of klep) Eigendom van Naam Adres Plaats Telefoonnummer Bij verlies wordt de vinder vriendelijk verzocht contact op te
Nadere informatie