Hoofdluis. Informatie voor scholen. Postbus AC Assen M. Hammink

Transcriptie

1 Hoofdluis Informatie voor scholen M. Hammink Postbus AC Assen

2 INLEIDING Vrijwel iedere school (en kinderopvang) wordt wel eens geconfronteerd met hoofdluis. Hoofdluizen zijn op zich betrekkelijk onschadelijke beestjes. Ze kunnen echter wel jeuk veroorzaken waardoor kinderen gaan krabben en wondjes krijgen die kunnen gaan infecteren. Om verspreiding te voorkomen is het erg belangrijk om zo vroeg mogelijk maatregelen te treffen. Om hoofdluis effectief te kunnen bestrijden is het belangrijk om goede afspraken te maken over de verschillende taken en verantwoordelijkheden van ouders en school. In dit mapje vindt u informatie gebaseerd op het protocol Hoofdluis van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Ook de procedure om te komen tot ouderbetrokkenheid is in dit mapje opgenomen. Hiertoe behoren een drietal brieven die u kunt gebruiken om ouders te informeren. Wanneer u vragen heeft over hoofdluis of over de procedure, kunt u natuurlijk altijd terecht bij de jeugdverpleegkundigen of assistentes ( drie contactpersonen hoofdluis) van de sector Jeugdgezondheidszorg van de GGD. Wij wensen u veel succes bij het voorkomen en bestrijden van hoofdluis! De actuele versie van deze hoofdluisinformatie, het schoolkrantartikel en de folder vindt u op: Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

3 Algemeen Wat is hoofdluis? De hoofdluis is een parasiet; het beestje leeft van bloed en zoekt graag behaarde, warme en vochtige plekjes op zoals achter de oren, in de nek of onder een pony. Elke diersoort en ook de mens, heeft zijn eigen luizensoort. Hondenluizen kunnen bijvoorbeeld niet op mensen overleven en mensenluizen niet op honden. Hoofdluis verspreidt zich in een hoog tempo. Een jonge luis is na 7-10 dagen volwassen en klaar om zelf weer eitjes te leggen. Zij leeft dan ongeveer één maand en legt in die tijd ongeveer 250 eitjes. Snel ingrijpen is bij het bestrijden van hoofdluis dus erg belangrijk. Hoe krijg je hoofdluis? Hoofdluis kun je krijgen door (indirect) contact met iemand die hoofdluis heeft. De luizen lopen van het ene hoofd naar het andere. Of ze gaan over via jassen, mutsen, hoofddoekjes, knuffelbeesten, autostoelen of haarborstels. Springen kunnen ze niet. Zodra ergens veel mensen bij elkaar zijn, bijvoorbeeld op scholen, in bioscopen, in garderobes of in bussen, kan hoofdluis zich verspreiden. Kinderen tussen 3 en 12 jaar krijgen vaker hoofdluis omdat ze tijdens het spelen vaak letterlijk de hoofden bij elkaar steken. Wat is het verschil tussen luizen en neten? De volwassen luis is een grijsblauw beestje van ongeveer 3 millimeter groot. Nadat hij bloed heeft opgezogen, is hij roodbruin van kleur. De eitjes van de hoofdluis (neten), zien eruit als grijs-witte puntjes en lijken op roos. Het verschil is dat roos los zit, terwijl neten juist aan de haren vast kleven. Ze zijn lastig te verwijderen. Neten die dicht bij de hoofdhuid zitten bevatten eitjes. Zolang deze volle neten in het haar zitten, blijven er luizen geboren worden. Zitten ze een paar cm van de hoofdhuid vandaan, dan zijn de eitjes uitgekomen en is er sprake van lege neten. Als het haar groeit, komen deze lege neten steeds verder van de hoofdhuid af te zitten. Waarom zijn er na de zomer- en herfstvakantie vaak epidemieën van hoofdluis? Na vakanties lijkt het vaak alsof er epidemieën zijn doordat dan veel schoolkinderen gecontroleerd worden. Hoofdluis komt dan niet zozeer meer voor, maar wordt simpelweg vaker ontdekt. Is het erg om hoofdluis te hebben? Hoofdluis is beslist geen drama en niemand hoeft zichzelf iets te verwijten als er hoofdluis is opgelopen. Het krijgen van hoofdluis heeft niets te maken met lichamelijke hygiëne. Hoofdluis is betrekkelijk onschadelijk, maar kan wel jeuk geven en door krabben kunnen er soms infecties ontstaan. Kun je hoofdluis voorkomen? Dit kan nooit helemaal, maar regelmatig controleren en goede voorlichting voorkomen een hoop rompslomp. Vertel kinderen dat ze geen kammen, borstels, mutsen of hoofddoekjes aan elkaar moeten uitlenen. Hoe groot is het probleem in Nederland? Elk jaar worden kinderen besmet met hoofdluis! Deskundigen gaan ervan uit dat 10 tot 15% van de kinderen op de basisschool luizen heeft. Kun je met hoofdluis naar school of kinderopvangcentrum? Ja, er is geen reden om thuis te blijven. Wel is het belangrijk om bij het ontdekken van hoofdluis dit te melden aan de omgeving en direct te beginnen met de behandeling. Wat doet de GGD? De GGD adviseert en coördineert bij de bestrijding van hoofdluis. Bijvoorbeeld door voorlichting te geven aan scholen en ouders. De GGD volgt daarbij het Protocol Hoofdluis van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ook geeft de GGD voorbeelden van informatiebrieven aan ouders en zijn er een schoolkrantartikel en een folder verkrijgbaar. Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

4 Wat kan een school of kinderopvangcentrum doen? Instellingen kunnen ondersteuning vragen aan de GGD en daarnaast ouders inschakelen bij de bestrijding van hoofdluis. Zo kan een school bijvoorbeeld een ouderwerkgroep instellen die kinderen regelmatig controleert op hoofdluis. Op bijna 90% van alle basisscholen zijn al luizenouders actief. Niet alle ouders vinden het gewenst dat hun kind gecontroleerd wordt door een andere ouder. De school kan dit ondervangen door voor de luizencontrole een standaardprocedure hoe om te gaan met hoofdluis op te nemen in het schoolreglement. Die procedure moet bekend gemaakt worden bij ouders en leerkrachten en jaarlijks worden geëvalueerd. Daarnaast kunnen ouders en kinderen gestimuleerd worden om regelmatig te controleren op hoofdluis en hoofdluis te melden aan de school. Als een kind hoofdluis heeft, is het verstandig om alle kinderen uit die groep een informatiebrief over hoofdluis mee naar huis te geven. Wat zijn de belangrijkste punten in de standaardprocedure op scholen? zorg dat de procedure bij iedereen bekend is maak één ouder uit de werkgroep het aanspreekpunt voor contacten met de GGD zorg dat de school een vaste aanspreekpersoon heeft bij de sector JGZ van de GGD spreek af wanneer de GGD wordt ingeschakeld spreek af hoe de nacontrole is geregeld. Achtergrondinformatie Het protocol hoofdluis van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu is te vinden op: Vragen? Met vragen over het bestrijden van hoofdluis kunt u o.a. terecht bij: de GGD Drenthe: de website van het Landelijk Steunpunt Hoofdluis: Dit is een zelfstandige vereniging zonder winstoogmerk, opgericht door professionals; zij organiseren o.a. de landelijke Luizendag de website voor huisartsen: Hier vindt u de farmacotherapeutische richtlijn over hoofdluis de website van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen: Hier kunt u meer vinden over de geregistreerde antihoofdluismiddelen de website van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Farmacie: U vindt er de zelfzorgstandaard Hoofdluis van apotheken de website van het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven: Hier vindt u informatie over de hoofdluiscampagne van de drogisten. Filmpjes / Beeldbank / Zoek een clip / Hoofdluis; clipjes voor alle groepen / Hoofdluis; filmpje van 15 minuten voor groep 7/8 (ouders) Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

5 OUDERBETROKKENHEID Inleiding Hoofdluis is vooral een bedreiging voor de omgeving vanwege het besmettingsgevaar. Op plaatsen waar veel mensen bij elkaar komen kan deze besmetting gemakkelijk van de één naar de ander overgebracht worden. De school is, ongewild, zo n plaats. Verantwoordelijkheden Het is de verantwoordelijkheid van ouders om te controleren op hoofdluis. Als er luizen/neten gevonden worden, deze door de kammethode, eventueel aangevuld door het gebruik van een antihoofdluismiddel, te verwijderen uit de haren van hun kind(eren). Ook het zo snel mogelijk melding maken bij school, vriendjes, clubs etc. bij het ontdekken van hoofdluis in het gezin, is van groot belang. Het is de verantwoordelijkheid van de schoolleiding om een standaardprocedure Hoe om te gaan met hoofdluis op te nemen in het schoolreglement en ouders te betrekken bij de controle. Hieronder geven wij u tips om het onderwerp te bespreken met ouders. U kunt daarbij kiezen tussen een procedure met of zonder een ouderwerkgroep. We gaan uitgebreid in op de mogelijkheid om het luizenprobleem met een ouderwerkgroep aan te pakken. Naar onze mening is dit de meest effectieve aanpak. Het is raadzaam ieder jaar (liefst vlak na de zomervakantie) de hoofdluisprocedure onder de aandacht te brengen van ouders en (nieuwe) leerkrachten. U kunt informatie over hoofdluis opnemen in het jaarboekje/schoolgids of in het eerste nummer van de schoolkrant. Belangrijk is dat ouders gemotiveerd worden om zo snel mogelijk de school te waarschuwen als ze in hun gezin hoofdluis hebben geconstateerd. Als binnen een groep twee meldingen van hoofdluis zijn binnengekomen, geef dan alle kinderen van die groep een brief en een folder mee voor de ouders. U kunt hiervoor gebruik maken van de voorbeeldbrief. Ouderwerkgroep Belangrijk bij de bestrijding van hoofdluis is de verantwoordelijkheid van ouders en de betrokkenheid van school. De ervaring heeft geleerd dat goede resultaten worden bereikt wanneer een oudergroep de controle op hoofdluis doet op school. De interventie van de jeugdverpleegkundige/assistente richt zich dan ook op de doelgroepen ouders, leerkrachten en leerlingen. Bij het opzetten van een ouderwerkgroep is het de bedoeling om via voorlichting en instructie aandacht te besteden aan de manieren van besmetting en het zo vroeg mogelijk leren signaleren, herkennen en adequaat bestrijden van de hoofdluis. Het accent ligt dus zowel op het bijbrengen van kennis als het aanleren van vaardigheden om op hoofdluis te controleren en deze te bestrijden. De ouderwerkgroep kan na een instructiebijeenkomst zorg dragen voor de uitvoering van de hoofdluiscontrole. Hieronder geven wij u een richtlijn voor het starten van zo n groep. De jeugdverpleegkundige/assistente ondersteunt ouders en leerkrachten maar neemt de zorg niet over. Door op deze manier de doelgroep te benaderen kan de verpleegkundige/assistente tijd en aandacht schenken aan diegenen die niet in staat zijn het hoofdluisprobleem goed aan te pakken. Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

6 Opzet van een ouderwerkgroep Op een ouderavond of door het sturen van een brief (zie voorbeeldbrief), wordt aan ouders gevraagd mee te doen aan de opzet van een ouderwerkgroep. De school vraagt één ouder om de werkgroep te coördineren. De ouderwerkgroep wordt op een speciale bijeenkomst door een assistente (contactpersoon hoofdluis voor de regio) van de GGD geïnstrueerd en begeleid. Op deze bijeenkomst wordt de werkgroep voorzien van: * achtergrondinformatie over de hoofdluis hoe ziet de hoofdluis eruit hoe krijg je hoofdluis hoe spoor je hoofdluis op wat doe je als je hoofdluis hebt hoe kun je hoofdluis voorkomen * tips over de wijze van ouderbenadering, waarbij ook aandacht wordt besteed aan privacy * informatiemateriaal (voor anderstaligen). De ouderwerkgroep zal, na de instructiebijeenkomst, zorg dragen voor de uitvoering van de hoofdluiscontrole. Voordat de eerste controle wordt uitgevoerd, worden de ouders via de schoolkrant/ nieuwsbrief ingelicht. Uitvoering de controle vindt per groep plaats; de leerkracht wordt als eerste gecontroleerd het constateren van luizen en/of neten wordt op de leerlingenlijst genoteerd: -- = geen luizen 0 = neet * = luis afwezige leerlingen worden zo snel mogelijk gezien er wordt aan de kinderen geen melding gedaan over het wel of niet voor komen van neten en/of luizen bij zichzelf of klasgenoten één van de controlerende ouders geeft de namen van kinderen bij wie luizen en/of neten gevonden zijn door aan de leerkracht of de directeur van de school de leerkracht of de directeur belt vervolgens de ouders van die kinderen op en/of stuurt een brief met een informatiefolder toe de controle op hoofdluis vindt 6 x per jaar plaats, bij voorkeur na een vakantie en op een vaste dag, tijd en plaats. Het handigste is het om dit op school te doen iedere controle wordt in de Nieuwsbrief aangekondigd tussentijdse meldingen van de ouders aan de school, worden doorgegeven, waarna een extra onderzoek plaats vindt de hele klas wordt dan na 3 weken opnieuw gecontroleerd. NB Hieronder vindt u enkele voorbeeldbrieven. Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

7 datum, Geachte ouders/verzorgers, Zo nu en dan komt er op school hoofdluis voor. Dat kan ieder kind en iedere volwassene overkomen en is dan ook zeker geen schande. Het is wel van belang de hoofdluis zo snel mogelijk te bestrijden om verdere verspreiding te voorkomen. Eén van de ouders van de kinderen van onze school is zo attent geweest direct te bellen nadat in het gezin hoofdluis is geconstateerd. Om uitbreiding te voorkomen vinden wij het van belang u hiervan op de hoogte te stellen. U kunt zelf uitbreiding van hoofdluis in uw gezin tegengaan door bij uw kinderen en bij uzelf de haren te (laten) controleren. Hoofdluizen zijn kleine, grijsblauwe (na het bloedzuigen roodbruine) beestjes. Een volwassen hoofdluis is bijna zo groot als de kop van een lucifer. Neten zijn eitjes van de luizen. Meestal zijn deze wittig van kleur en lijken ze op roos. Roos zit echter los in het haar, terwijl neten in het haar zitten vastgekleefd en moeilijk los te krijgen zijn. Hoofdluizen kunt u tijdig ontdekken door de haren regelmatig (één keer per week) te kammen met een fijntandige luizenkam (verkrijgbaar bij drogist of apotheek). Als u hoofdluizen en/of neten constateert, dan kunt u de uitkammethode toepassen. U kunt ook kiezen voor kammen in combinatie met een antihoofdluismiddel. Hoofdluis is wel steeds vaker resistent (bestand) tegen de tot nu toe gebruikte antihoofdluismiddelen. Deze middelen bevatten de insecticiden malathion of permetrine. Hierdoor zijn ze niet geschikt voor veelvuldig gebruik en voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. Ook kinderen met hooikoorts, cara of eczeem kunnen gevoelig zijn voor deze stoffen. Als u toch een antihoofdluismiddel wilt gaan gebruiken, kunt u beter kiezen voor één van de moderne middelen waar de stof dimeticon in zit. Demeticon is een silicoonachtige stof die de luis inkapselt waardoor de meeste luizen sterven door zuurstofgebrek. Deze middelen kunnen over het algemeen veilig worden gebruikt bij volwassenen en kinderen vanaf 6 maanden. Lees voor het gebruik altijd goed de gebruiksaanwijzing op de verpakking en blijf daarnaast dagelijks kammen tot u geen luizen/neten meer vindt! Preventief gebruik van een antihoofdluismiddel wordt afgeraden door het RIVM! Maatregelen zoals het wassen van beddengoed, knuffels en jassen en het stofzuigen van de auto zijn niet meer nodig! Meer informatie vindt u in de folder Hoofdluis van de GGD Drenthe ( Als u neten of luizen bij uw kind vindt, wilt u dit dan altijd melden aan de school, het liefst nog dezelfde dag? Voor verdere vragen kunt u terecht bij: Met vriendelijke groeten, de directeur Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

8 OUDERS TEGEN HOOFDLUIS! Datum, Geachte ouder/verzorger, Op het moment dat u deze brief ontvangt, is er op onze school al het één en ander ondernomen om hoofdluis de baas te worden. Helaas tot nu toe zonder het gewenste resultaat. Vandaar dat we uw hulp willen inroepen. Het blijkt goed te werken als door ouders een OUDERWERKGROEP wordt opgezet. Een ouderwerkgroep kan, na ingewerkt te zijn, zorg dragen voor de uitvoering van de hoofdluiscontrole op school. Het is de bedoeling dat toekomstige leden van de werkgroep door een assistente van de GGD bijgeschoold wordt op het gebied van hoofdluiscontrole- en bestrijding. Tijdens een speciale bijeenkomst zult u het beestje goed leren herkennen en voldoende informatie krijgen om te kunnen helpen het luizenprobleem op school aan te pakken. Ook wordt met u het draaiboek van de school doorgenomen, waarbij duidelijk wordt welke acties ondernomen kunnen worden om de hoofdluis van school te krijgen. Als alles gaat zoals gepland, bent u na deze bijeenkomst in staat om als oudergroep zelfstandig de luizenbestrijding op school aan te pakken. Per groep zal er zes keer per jaar een hoofdluiscontrole plaatsvinden. Deze controle wordt door de leden van de ouderwerkgroep uitgevoerd. De leerkracht of de directeur zal vervolgens de ouders van kinderen bij wie luizen geconstateerd zijn inlichten en informeren. Als u het van belang vindt om de strijd aan te binden met deze kleine plaaggeesten meld u dan aan. Wij kunnen uw hulp goed gebruiken! U kunt meer informatie krijgen bij: U kunt zich opgeven voor de ouderwerkgroep bij: De instructie door de jeugdverpleegkundige/assistente vindt plaats op: Met vriendelijke groeten namens het schoolteam, datum, Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9

9 Geachte ouder/verzorger, Bij de onlangs gehouden hoofdluiscontrole door ouders van de ouderwerkgroep, is gebleken dat uw zoon/dochter voornaam kind hoofdluis en/of neten in het haar heeft. Dat kan elk kind (en volwassene) overkomen en is zeker geen schande. Ter voorkoming van verdere verspreiding is het wel noodzakelijk uw kind en eventueel de rest van het gezin, zo snel mogelijk hiervoor te behandelen. Hoe u dit kunt doen staat beschreven in de bijgevoegde folder. Luizenkammen en antihoofdluismiddelen zijn verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Met vriendelijke groeten, de directeur NB: Bewaar bijgaande folder over hoofdluis zorgvuldig, zodat u nog eens na kunt lezen wat u kunt doen om hoofdluis te bestrijden. Hoofdluis, informatie voor scholen, oktober /9