Datum van inontvangstneming : 27/11/2012

Transcriptie

1 Datum van inontvangstneming : 27/11/2012

2 Vertaling C-478/12-1 Zaak C-478/12 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 24 oktober 2012 Verwijzende rechter: Landesgericht Feldkirch (Oostenrijk) Datum van de verwijzingsbeslissing: 20 september 2012 Verzoekende partijen: Armin Maletic Marianne Maletic Verwerende partijen: lastminute.com gmbh TUI Österreich GmbH REPUBLIEK OOSTENRIJK LANDESGERICHT FELDKIRCH BESCHIKKING (omissis) Het Landesgericht Feldkirch geeft als rechter in hoger beroep (omissis) in de zaak van verzoekers 1. Armin Maletic, (omissis) 6719 Ludesch, en 2. Marianne Maletic, met dezelfde woonplaats, (omissis) tegen verweersters 1. lastminute.com gmbh, (omissis) D München, (omissis) en 2. TUI Österreich GmbH, 1190 Wenen, (omissis) betreffende een bedrag van 1 201,38 EUR, te vermeerderen met rente, in een hoger beroep ingesteld door verzoekers tegen de beschikking van het Bezirksgericht Bludenz van 4 juli 2012, (omissis) in een zitting met gesloten deuren, de volgende beschikking: NL

3 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-478/12 I. Aan het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen wordt overeenkomstig artikel 267 VWEU de volgende prejudiciële vraag gesteld: Moet artikel 16, lid 1, van verordening (EG) nr. 44/2001 van de Raad van 22 december 2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (hierna: verordening ), op grond waarvan de bevoegde rechtbank die is van de woonplaats van de consument, aldus worden uitgelegd dat wanneer de andere partij (in casu een reisbureau waarvan de zetel zich in het buitenland bevindt) gebruik maakt van een contractpartner (in casu een reisorganisator waarvan de zetel zich in het binnenland bevindt), in het geval van rechtsvorderingen waarbij beide betrokken zijn artikel 16, lid 1, van deze verordening ook van toepassing is op de binnenlandse contractpartner? (omissis) 1. Feiten: II. MOTIVERING: Armin en Marianne Maletic (hierna: verzoekers ) woonden, en wonen nog steeds, in A-6712 Bludesch, dat is gelegen binnen het ressort van het Bezirksgericht Bludenz. Op 30 december 2011 boekten zij voor zichzelf als particulieren via internet op de website van lastminute.com GmbH (hierna: eerste verweerster ) een vakantiereis (all-in reis) van 10 tot en met 24 januari 2012 naar Egypte. Op haar homepage deelde lastminute.com GmbH, waarvan de zetel zich bevindt in München (Duitsland), mee dat zij als reisbureau optrad en dat de (geboekte) reis door TUI Österreich Gmbh (tweede verweerster), waarvan de zetel zich bevindt in Wenen (Oostenrijk), werd georganiseerd. Het bezoek aan de website van eerste verweerster is zonder beperking vanuit Oostenrijk mogelijk; (ook) Oostenrijkse klanten kunnen een boeking verrichten. De boeking betrof hotel Jaz Makadi Golf & Spa in Hurghada. Nadat de boeking was verricht, bevestigde lastminute.com GmbH de boeking van het verblijf in het bovengenoemde hotel en zond deze door naar TUI Österreich Gmbh. De boekingsprijs werd door Armin Maletic aan lastminute.com GmbH betaald. Op de bevestiging/rekening van TUI Österreich GmbH van 5 januari 2012, die het echtpaar Maletic had ontvangen, werden de geboekte reisgegevens weergegeven, met één afwijking, in die zin dat als hotel het Jaz Makadi Star Resort Spa in Hurghada werd genoemd. 2. Conclusies en argumenten van partijen: procesverloop: 2

4 MALETIC UND MALETIC Met hun op 13 april 2012 bij het Bezirksgericht Bludenz ingestelde rechtsvordering verlangen verzoekers van verweersters hoofdelijk een bedrag van 1 201,38 EUR, te vermeerderen met rente. Ter ondersteuning van hun vordering voeren zij aan dat zij als consumenten (verbruikers) bij de eerste verweerster via internet een vliegreis naar Egypte met verblijf in hotel Jaz Makadi Golf & Spa voor de prijs van 1 858,00 EUR hadden geboekt en tijdig hadden betaald. Als reisorganisator werd door hen de tweede verweerster genoemd. Na aankomst op de plaats van bestemming, werden verzoekers ervan in kennis gesteld dat de eerste verweerster bij de tweede verweerster niet hotel Jaz Makadi Golf & Spa, maar (enkel) hotel Jaz Makadi Star had geboekt. Aangezien dit hotel niet overeenkwam met de reservering, de betaling en de wensen van verzoekers, dienden deze voor het verblijf in het geboekte en betaalde hotel Jaz Makadi Golf & Spa een toeslag van 1 036,00 EUR te betalen. Bovendien waren de daardoor ontstane onaangenaamheden pas drie dagen na aankomst opgelost. Tot die tijd waren zij in het hotel slechts provisorisch en onder slechte omstandigheden ondergebracht. Dit heeft hun vakantievreugde nadelig beïnvloed, voor welk nadeel zij een schadevergoeding verlangen van 165,38 EUR. Samen met de betaalde toeslag komt het totale schadebedrag daarmee op 1 201,38 EUR. De rechterlijke bevoegdheid van het geadieerde Bezirksgericht Bludenz volgt uit het feit dat de rechtsverhouding tussen partijen bij het geding is onderworpen aan de bepalingen van het Konsumentenschutzgesetz (Oostenrijkse wet inzake consumentenbescherming) en de vraag welke rechtbank bevoegd is, met het oog op het buitenlandse aspect, wordt bepaald op basis van artikel 15 e.v. van de verordening. De eerste verweerster heeft betoogd dat zij geen reisorganisator, doch slechts reisbureau was. Zelfs wanneer dat correct was, dan nog waren beide verweersters hoofdelijk aansprakelijk voor de inachtneming en nakoming van de met hen gesloten overeenkomst. Fouten bij de verzending van gegevens kunnen niet ten laste komen van verzoekers. Voor de tweede verweerster geldt dat de rechtbank van de woonplaats van de gevoegde partijen bevoegd is. De eerste verweerster heeft zich beroepen op de territoriale en internationale onbevoegdheid van de geadieerde rechtbank. De tweede verweerster heeft betoogd dat de geadieerde rechtbank territoriaal onbevoegd was. Verzoekers beriepen zich met betrekking tot de tweede verweerster er ten onrechte op dat de rechtbank van de woonplaats van de gevoegde partijen bevoegd is, omdat voor de eerste verweerster zelf geen enkele rechtbank in Oostenrijk bevoegd is. Overeenkomstig 93, lid 1, van de Jurisdiktionsnorm (Oostenrijkse wet inzake de rechtsmacht en de territoriale bevoegdheid van de gewone rechter in burgerlijke zaken) kunnen, bij voeging van partijen, zaken worden aangebracht voor elke binnenlandse rechter onder wiens algemene jurisdictie een van de gevoegde partijen valt. Dit laatste is evenwel enkel het geval bij tweede verweerster. Van een overeenkomst tot aanwijzing van de bevoegde rechter is geen sprake. Derhalve is het Bezirksgericht für 3

5 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-478/12 Handelssachen Wien exclusief bevoegd (voor de vordering tegen de tweede verweerster). De rechter in eerste aanleg beperkte zich tot het onderzoek van de rechterlijke bevoegdheid en wees de vordering met betrekking tot de tweede verweerster bij beschikking van 4 juli 2011 af wegens territoriale onbevoegdheid van het Bezirksgericht Bludenz. De door de eerste verweerster opgeworpen exceptie van onbevoegdheid werd door het Bezirksgericht afgewezen. Aangezien de beschikking niet werd aangevochten, is zij in kracht van gewijsde gegaan. Feitelijk gezien is het Bezirksgericht daarbij uitgegaan van de feiten zoals die in het voorgaande (onder 1) zijn uiteengezet. Juridisch gezien was de rechter in eerste aanleg van mening dat de splitsing van de twee verweersters in een reisorganisator en een reisbureau voor verzoekers duidelijk was toen de boeking werd gemaakt. Verzoekers zouden daarvan kennis hebben genomen, zodat van een één geheel vormende rechtshandeling (hetgeen in elk geval door geen van de partijen werd beoogd) een onlosmakelijk verband tussen verweersters met betrekking tot de boekingshandeling geenszins kan worden gesproken. In dat licht moet de vraag welke rechtbank bevoegd is voor beide verweersters afzonderlijk worden onderzocht. Aangezien de eerste verweerster haar boekingswebsite ook openstelt voor Oostenrijkse consumenten, en dus haar beroepswerkzaamheden ook op Oostenrijk heeft gericht, dient zij de bevoegdheid tegen zich te laten gelden van de rechtbank van de woonplaats van verzoekers, zoals geregeld in artikel 15 e.v. van de verordening. Anderzijds bevat de verordening met betrekking tot de tweede verweerster, waarvan de zetel zich bevindt in Wenen, onvoldoende aanknopingspunten voor de vraag welke rechtbank bevoegd is, vooral omdat artikel 6, lid 1, van de verordening niet van toepassing is op door consumenten gesloten overeenkomsten. Derhalve moet de vraag welke rechtbank bevoegd is met betrekking tot de tweede verweerster alleen aan het Oostenrijkse recht worden getoetst. Aangezien op grond van de toepasselijke desbetreffende bepalingen (met inbegrip van het Konsumentenschutzgesetz) verzoekers tegenover de tweede verweerster geen bevoegde rechtbank in Bludenz ter beschikking stond, dient de door de tweede verweerster opgeworpen exceptie van onbevoegdheid te worden toegewezen en de ingestelde rechtsvordering met betrekking tot die verweerster te worden afgewezen wegens territoriale onbevoegdheid van het Bezirksgericht Bludenz. Verzoekers hebben bij het Landesgericht Feldkirch, als rechter in hoger beroep, hoger beroep ingesteld tegen de afwijzing van de rechtsvordering tegen de tweede verweerster (TUI Österreich GmbH). Verzoekers vorderen dat de bestreden beschikking wordt gewijzigd in die zin dat daarbij ook de exceptie van 4

6 MALETIC UND MALETIC onbevoegdheid van de rechtbank met betrekking tot de tweede verweerster wordt afgewezen en al hun kosten worden vergoed. De tweede verweerster vordert de afwijzing van het hoger beroep. Verzoekers voeren in hoger beroep onder meer aan dat hoewel vaststaat dat de eerste verweerster bij de door hen geboekte reis is opgetreden als reisbureau, terwijl de tweede verweerster als reisorganisator optrad, de rechter in eerste aanleg ten onrechte het restrictieve standpunt heeft ingenomen dat de eerste verweerster vóór, respectievelijk bij de boeking is opgetreden als een van de tweede verweerster onafhankelijk ( daarvan onafhankelijk ) reisbureau. Uit de overgelegde stukken blijkt dat terwijl in het aanbod van de eerste verweerster van 30 december 2011 (weliswaar) de tweede verweerster als organisator wordt aangeduid, er voor verzoekers evenwel geen mogelijkheid bestond om het door de eerste verweerster aangeboden verblijf in hotel Jaz Makadi Golf & Spa anders dan via de tweede verweerster, als organisator, te boeken. De boeking was dus van begin af aan onlosmakelijk verbonden, als een één geheel vormende rechtshandeling, met de eerste verweerster als reisbureau en de tweede verweerster als reisorganisator. Er bestond een verbinding tussen de databases van beide verweersters. Ook het standpunt van de rechter in eerste aanleg dat artikel 6, punt 1, van de verordening niet van toepassing is op door consumenten gesloten overeenkomsten, is onjuist. Juist bij een all-in reis vormt artikel 15, lid 3, juncto artikel 16, lid 1, van de verordening de rechtsgrondslag voor de door verzoekers gestelde bevoegdheid van de geadieerde rechtbank, ook met betrekking tot de tweede verweerster. Aangezien de rechtshandeling met beide verweersters één en dezelfde rechtsgrondslag (zij het met een verschillende contractsinhoud) heeft, is de geadieerde rechtbank in de onderhavige zaak ook met betrekking tot de tweede verweerster bevoegd. De tweede verweerster stelt zich in hoger beroep samengevat op het standpunt dat de rechter in eerste aanleg rechtens correct ervan uitgegaan is dat in casu geen sprake is van een één geheel vormende rechtshandeling. De eerste verweerster heeft van begin af aan verklaard dat zij optrad als reisbureau, terwijl de tweede verweerster optrad als reisorganisator. Er moet dus worden uitgegaan van twee verschillende overeenkomsten, en de vraag welke rechtbank bevoegd is, dient op deze grondslag te worden beoordeeld. De rechter in eerste aanleg is ook rechtens correct tot de conclusie gekomen dat met betrekking tot de tweede verweerster de verordening helemaal niet van toepassing is, en de vraag welke rechtbank bevoegd is alleen aan het Oostenrijkse recht moet worden getoetst. Ook indien artikel 6 van de verordening wel van toepassing zou zijn, dan zou niet de geadieerde rechtbank, maar het Bezirksgericht für Handelssachen Wien bevoegd zijn. 3. Toepasselijke bepalingen van nationaal recht: Bij een louter binnenlandse procedure ( binnenlandse situatie ) staat de consumenten (verbruikers) geen bevoegde rechtbank ter beschikking waarbij zij 5

7 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-478/12 rechtsvorderingen kunnen instellen tegen het reisbureau en de reisorganisator. Wanneer het reisbureau en/of de reisorganisator hun ondernemingszetel in het binnenland hebben, dan is krachtens 65 van de Juridiktionsnorm voor door de consument ingestelde rechtvorderingen elke rechtbank territoriaal bevoegd onder wiens algemene jurisdictie de verweerder valt doorgaans de rechtbank in zijn woonplaats of de plaats van zijn zetel. 14 van het Konsumentenschutzgesetz beschermt de verbruiker enkel in die zin dat overeenkomsten tot aanwijzing van de bevoegde rechter slechts beperkt geldig zijn. De op voeging van partijen gebaseerde binnenlandse rechterlijke bevoegdheid ( 93 van de Juridiktionsnorm) geldt niet in de onderhavige zaak, aangezien daarvoor moet zijn voldaan aan de voorwaarde dat de andere partij (in casu lastminute.com GmbH) valt onder de algemene rechterlijke bevoegdheid binnen het ressort van het Bezirksgericht Bludenz (omissis), hetgeen niet het geval is. 4. Gemeenschapsrecht: Ook de verwijzende rechter is van mening dat de in hoger beroep niet meer in geschil zijnde vraag of de eerste verweerster haar commerciële beroepsactiviteit in de zin van artikel 15, lid 1, sub c, van de verordening heeft gericht op Oostenrijk en verzoekers, als consumenten, derhalve (tegenover die verweerster) de rechterlijke bevoegdheid inzake door consumenten gesloten overeenkomsten, als bedoeld in artikel 16, lid 1, van de verordening ter beschikking staat, door het Bezirksgericht Bludenz terecht bevestigend is beantwoord. Deze opvatting is in overeenstemming met de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (zaken C-85/08 en C-144/09). Ook is het Bezirksgericht Bludenz terecht tot de conclusie gekomen dat artikel 6 van de verordening, dat de bevoegdheid van de rechtbank op grond van zakelijk verband of voeging van partijen onder meer inzake door consumenten gesloten overeenkomsten, waarvoor de verordening bijzondere regelingen bevat en de artikelen 15 tot en met 18 in zoverre geen voorbehoud bevatten regelt, niet van toepassing is (omissis). Bovendien staat aan de toepassing van artikel 6 van de verordening ook in de weg dat geen van de twee verweersters haar woonplaats (of zetel in de zin van artikel 60 van de verordening) binnen het ressort van het Bezirksgericht Bludenz heeft. De reden voor het prejudiciële verzoek aan het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen is de vraag of het bij een situatie als die welke in casu aan de orde is, gaat om een louter binnenlandse situatie. De binnenlandse consument heeft de all-in reis via internet bij een buitenlands reisbureau, dat in contractuele verhouding staat tot een binnenlandse reisorganisator, geboekt en betaald. Hij heeft vorderingen ingediend tot vergoeding van schade die niet bij voorbaat kan worden toegerekend aan het reisbureau of de reisorganisator, en waarvan de oorzaak kan zijn gelegen in het feit dat er in de communicatie tussen bureau en organisator iets fout is gegaan. De vraag rijst of het contractpartnerbegrip van artikel 16, lid 1, van de verordening in een dergelijk geval dat vaker voorkomt, daar algemeen bekend is dat consumenten all-in reizen dikwijls 6

8 MALETIC UND MALETIC grensoverschrijdend via internet boeken aldus moet worden uitgelegd dat wanneer buitenlandse ondernemingen bemiddelen bij diensten van een andere onderneming, waarvan de zetel zich bevindt in het binnenland, de consument zijn vordering tegen beide ondernemingen kan indienen bij de rechtbank van de plaats waar hij zijn woonplaats heeft. De omstandigheid dat de verordening nationale bevoegdheidsregels uitsluit van haar werkingssfeer, biedt geen houvast voor de beantwoording van de vraag of een zaak binnen haar werkingssfeer valt. Het Europees burgerlijk procesrecht kent geen uniforme territoriaal-personele werkingssfeer. Alle noodzakelijke elementen die betrekking hebben op andere (lid)staten moeten in de toepasselijke bepalingen zijn geregeld. Zo verlangt bijvoorbeeld artikel 5 van de verordening dat de verweerder zijn woonplaats heeft in een lidstaat en de rechtsvordering in een andere lidstaat wordt ingesteld, terwijl voor de toepassing van de uitsluitende bevoegdheden van artikel 22 van de verordening de woonplaats van partijen niet relevant is, doch enkel bepaalde aanknopingspunten in een lidstaat in aanmerking worden genomen (omissis). In arrest 9 Ob 151/03a heeft het (Oostenrijkse) Oberste Gerichtshof de toepassing van Europees burgerlijk procesrecht van de hand gewezen omdat die zaak een louter binnenlandse situatie betrof. In die zaak had een Oostenrijkse consument bij een Oostenrijks reisbureau een all-in reis naar Turkije geboekt. Het reisdoel in Turkije en de omstandigheid dat de verzoekster daar het slachtoffer werd van een ongeval werden weliswaar aangemerkt als buitenlands aspect, doch deze omstandigheden waren voor de rechterlijke bevoegdheid voor de door inwoners van Oostenrijk in dat land gevoerde juridische procedure en ook voor de vraag naar de toepassing van de verordening, niet relevant. De aan de onderhavige zaak ten grondslag liggende situatie heeft een wezenlijk sterker buitenlands aspect. Het in Oostenrijk woonachtige echtpaar Maletic heeft de Egypte-reis vanuit Oostenrijk via internet geboekt bij lastminute.com GmbH, een reisbureau waarvan de zetel zich in Duitsland bevindt, dat de boeking heeft doorgezonden naar de reisorganisator, TUI Österreich GmbH waarvan de zetel zich in Wenen bevindt. Ervan uitgaande dat de bijzondere regeling van de artikelen 15 e.v. van de verordening van door consumenten gesloten overeenkomsten, beoogt de zwakkere partij door het toekennen van een keuzemogelijkheid ten aanzien van de bevoegde rechtbank en het beperken van de toelaatbaarheid van overeenkomsten tot aanwijzing van de bevoegde rechter, te beschermen (omissis), zou deze bescherming worden ondermijnd wanneer rechtsvorderingen van consumenten die voortvloeien uit één boekingshandeling niet tegen beide contractpartners zouden kunnen worden ingesteld bij de rechtbank die bevoegd is krachtens artikel 16, lid 1, van de verordening. Derhalve vraagt de verwijzende rechter zich af of artikel 16, lid 1, van de verordening niet aldus moet worden uitgelegd dat wanneer de andere partner (in casu een reisbureau waarvan de zetel zich in het buitenland bevindt) gebruik maakt van een contractpartner (in casu een reisorganisator waarvan de zetel zich in het binnenland bevindt, in het geval van 7

9 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-478/12 rechtsvorderingen waarbij beide betrokken zijn, artikel 16, lid 1, van deze verordening ook van toepassing is op de binnenlandse contractpartner. 5. Procesrechtelijk: (omissis) Landesgericht Feldkirch, (omissis) Feldkirch, 20 september 2012 (omissis) 8