C.V.I. 1.4 Milieuzorgsysteem

Transcriptie

1 1 MILIEUZORG 1.4 MILIEUZORGSYSTEEM Auteur : Ing. T.J. Verkleij TNO Voeding Zeist november 2000 blad 1 van 7

2 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING INTENTIEVERKLARING UITVOERING MILIEUBELEID VLEESINDUSTRIE3 3 BEDRIJFSINTERN MILIEUZORGSYSTEEM Algemeen Milieubeleidsverklaring Nulmeting Milieu Plan en Actie Programma Organisatorische aspecten Bedrijfshandboek Milieuzorg Rapportage LITERATUUR blad 2 van 7

3 1 INLEIDING De vleessector heeft haar verantwoordelijkheid genomen om de milieubelasting van de bedrijfstak te beperken en te beheersen door een Intentieverklaring uitvoering Milieubeleid Vleesindustrie op te stellen. In deze intentieverklaring hebben brancheverenigingen uit de vleesindustrie en de PVE afspraken gemaakt met de overheid over de milieudoelen van de sector en hoe deze gerealiseerd gaan worden. De beoogde doelstelling is de milieu belastende emissies naar lucht, water en bodem afkomstig van de vleesindustrie in 2010 met 90% terug te dringen ten opzichte van De intentieverklaring heeft betrekking op bedrijven met twintig of meer werknemers die zich bezig houden met het slachten van vee, vleesbewerking en vervaardiging van vleesproducten. Het gaat om: varkensslachterijen, runder- en kalverslachterijen, pluimveeslachterijen, uitsnijderijen, vleesproductenbedrijven, slachtproductenbedrijven, centrale slagerijen, grootslagers en vetsmelterijen. Een bedrijf dat zich aansluit, verwezenlijkt een Milieuzorgsysteem en stelt eens in de vier jaar een bedrijfsmilieuplan (BMP) op. In een BMP geeft een bedrijf aan welke maatregelen het in de komende periode gaat nemen om zijn milieulast te verminderen, welke maatregelen hiervoor worden genomen en wanneer deze worden ingevoerd. Het bevoegde gezag beoordeelt het BMP en bij een positieve beoordeling hanteert de overheid het BMP als uitgangspunt voor de vergunning. Jaarlijks dient het bedrijf een voortgangsrapportage over de uitvoering van het BMP in bij het bevoegd gezag. 2 INTENTIEVERKLARING UITVOERING MILIEUBELEID VLEESINDUSTRIE De overheid beoogt in het Nationaal Milieubeleidsplan, Nationaal Milieubeleidsplan Plus en Nationaal Milieuplan 2 omschreven doelstellingen van het milieubeleid in overleg met de doelgroepen uit te werken en te verwezenlijken. Voor zover het beleid betrekking heeft op de bedrijfstak Vleesindustrie als directe bron van milieubelasting wil de Overheid ter verwezenlijking hiervan de intentieverklaring aangaan met de Vleesindustrie. De Vleesindustrie heeft haar verantwoordelijkheid voor het terugdringen van de milieubelasting ten gevolge van de productie van vlees en vleesproducten vastgelegd in de intentieverklaring uitvoering Milieubeleid Vleesindustrie. De Vleesindustrie heeft in de intentieverklaring zich bereid verklaard om volgens procedures initiatieven te nemen om tot werkelijke reductie van de milieubelasting te komen. Het milieubeleid van zowel overheid als Vleesindustrie is erop gericht de Integrale Milieu Taakstelling (IMT) te realiseren. Deze IMT is ontleend aan het NMP, NMP-plus, NMP-2 en andere overheidsplannen zoals de 3 e Nota Waterhuishouding, de Nota Energiebesparing en Meerjarenafspraak Energie. In deze IMT zijn de beleidsvoornemens uit de bedoelde plannen samengevat en de taakstellingen geformuleerd voor de thema's verandering van klimaat, verzuring, verspreiding, vermesting, verwijdering, verstoring, verdroging en milieuzorg. Deze taakstellingen hebben vaak betrekking op emmisiereducties voor binnen deze thema's vallende prioritaire stoffen en afvalstromen. De thema s, opgesplitst naar onderdelen, de bijbehorende taakstelling en uitwerking zijn schematisch samengevat in tabel 1. blad 3 van 7

4 Tabel 1 Samenvatting Integrale Milieu Taakstelling voor de Vleesindustrie Thema Onderdeel Taakstelling Uitwerking in: Verandering van klimaat CFK s HCFK s Per uitsluitend gebruik van geregenereerde CFK s Per uitsluitend gebruik van geregenereerde HCFK s < CFK actieprogramma < Besluit inzake stoffen die de ozonlaag 1,1,1-trichloorethaan Verbod productie en op de markt brengen per aantasten (Stb. 1992, 599) halonen Verbod productie en op markt brengen per CO 2 Energie-efficiency doelstelling van 20% in het jaar 2000 t.o.v. van Reductie van 3-5 % in 2000 t.o.v. niveau 1989/1990 Verzuring SO 2 Emissiereductie percentage in 2000 van 80% en in 2010 van 90 % t.o.v NO x Emissiereductie percentage in 2000 van 55% en in 2010 van 90 % t.o.v Verspreiding Stof in lucht Emissiereductie doelstelling in 2000 van 75% en 2010 van 95% t.o.v Water Inspanningsverplichting om de emissie van koper en zink terug te dringen Vermesting Fosfor (als P) Emissiereductie percentage in 2000 van 75% en in 2010 van 95% t.o.v Afvalstromen Stikstof (als N) Zuiveringsslib (droge stof) Bedrijfsafval Bodembescherming Bodembedreigende stoffen Emissiereductie percentage in 2000 van 70% en in 2010 van 75% t.o.v In 2000 een hergebruik dan wel nuttige toepassing van 10,7 kt. Tevens zal in 2000 een stortverbod komen In 2000 een hergebruik dan wel nuttige toepassing van 4,7 kt. Tevens mag er in 2000 nog 10 kt gestort worden. Er is een stortverbod voor papier, verpakkingen, hout, gft, bouw en sloopafval en andere afvalstromen die vergelijkbaar met huishoudelijk afval zijn Nulemissie als gevolg van rechtstreekse immisie in de bodem Besluit Emissie Eisen Stookinstallaties Besluit Emissie Eisen Stookinstallaties ALARA* ALARA* Besluit kwaliteit en gebruik Overige Organische Meststoffen Convenant Verpakking I en II < Lozingsbesluit Bodembescherming < Besluit opslaan in ondergrondse tanks < Bouwstoffenbesluit < Besluit Sanering Bedrijfsterrein (BSB)** blad 4 van 7

5 Thema Onderdeel Taakstelling Uitwerking in: Verstoring Geluid In 2000 mag het aantal geluidgehinderden < Wet geluidhinder niet meer bedragen dan < Wet Milieubeheer in 1985 < Circulaire Industrielawaai Geur In 2000 maximaal 12% gehinderden Bedrijfstakstudie en in 2010 geen ernstige hinder geur vleesindustrie Verdroging Externe veiligheid Winning grondwater < Risico niveau individuele situaties MTR-niveau 10-6 /jaar (MTR = Maximaal Toelaatbaar Risico) < Post-Sandoz voldoen Hoeveelheid in 2000 vermindert met 40% < ALARA* < CPR 15-1 en 15-2 (CPR = Commissie Preventie Rampen) < Derde nota waterhuishouding < Beleidsplan Industrie Drinkwatervoorziening * ALARA (As Low As Reasonably Achievably) is een beginsel uit de Wet milieubeheer. De integrale tekst van het betreffende artikel (8.11, derde lid) luidt: "Aan een vergunning worden de voorschriften verbonden die nodig zijn ter bescherming van het milieu. Voor zover door het verbinden van de voorschriften aan de vergunning de nadelige gevolgen die de inrichting voor het milieu kan veroorzaken, niet kunnen worden voorkomen, worden aan de vergunning de voorschriften verbonden, die de grootst mogelijke bescherming bieden tegen die gevolgen, tenzij dat redelijkerwijs niet kan worden gevergd". Het ALARA-beginsel van de grootst mogelijke bescherming is afkomstig uit het stralingsbeschermingsrecht. ** Besluit Sanering Bedrijfsterrein (BSB). Op vele industrieterreinen wordt er de mogelijkheid geboden om in overleg met de Stichting BSB de bodem op eventuele aanwezige verontreiniging te laten onderzoeken. Bij constatering van verontreiniging(en) zal het bedrijf zelf (eventueel in overleg met de Stichting BSB) een saneringsplan op moeten stellen en de toezichthouder (gemeente dan wel provincie) dient dit plan te accepteren. Op deze wijze kan het bedrijf zijn tijdsplanning hierin vaststellen. Aansluiting gebeurt op vrijwillige basis. 3 BEDRIJFSINTERN MILIEUZORGSYSTEEM 3.1 Algemeen Veel bedrijven zijn tegenwoordig flexibel ingericht om aan de wisselende vraag van producten en diensten te kunnen voldoen. Hierbij past geen "voormalige Hinderwet" meer, maar wel een volgens de Wet Milieubeheer opgestelde vergunning op hoofdlijnen. Hierbij wordt de totale output aan milieurelevante aspecten naar de omgeving door het bedrijf zelf beheerst door middel van een Bedrijfs Intern Milieuzorgsysteem. Dit systeem is gekoppeld aan de milieuvergunning die dan ook blijft bestaan. Jaarlijks dient er verslaglegging plaats te vinden naar het bevoegd gezag (Gemeente dan wel Provincie). Het op deze wijze invullen van milieuzorg leidt tot een proces van verbeteringen dat dynamisch van aard is. Door de ondertekening van de Intentieverklaring uitvoering Milieubeleid Vleesindustrie conformeren bedrijven zich eraan zo spoedig mogelijk een op het bedrijf toegesneden en adequaat functionerend milieuzorgsysteem te ontwikkelen en in te voeren. Ook in dit kader zal er jaarlijks rapportage plaats dienen te vinden en worden doelstellingen geformuleerd voor de komende jaren blad 5 van 7

6 3.2 Milieubeleidsverklaring Elk bedrijf zal, alvorens een milieuzorgsysteem op te zetten, een milieubeleidsverklaring op dienen te stellen. Deze beleidsverklaring is uitgangspunt voor het zorgsysteem. 3.3 Nulmeting Na het opstellen van de milieubeleidsverklaring brengt het bedrijf alle relevante milieuaspecten in kaart. Hierbij kan men de gevraagde gegevens van de IMT als uitgangspunt nemen, dit ter complementering van alle aspecten. Deze doorlichting wordt nulmeting genoemd. 3.4 Milieu Plan en Actie Programma Vanuit de nulmeting en de opgestelde Milieubeleidsverklaring volgt het Bedrijfs Milieu Plan (BMP). Het bedrijf stelt overeenkomstig de IMT Vleesindustrie een BMP op. Dit BMP dient een periode van 4 jaar te beslaan. Het BMP bevat, naast het oplossen van de tekortkomingen afkomstig uit de nulmeting, ook een fasering van de voorgenomen reducties van de milieubelasting van het bedrijf om zo een bijdrage te leveren aan de realisering van de in de IMT overeengekomen doelstellingen. Het BMP dient als basis voor het jaarlijks op te stellen Milieu Actie Programma (MAP). Hierin worden de onderwerpen in prioriteit gerangschikt en gekoppeld aan mensen en middelen. In het MAP wordt puntsgewijs weergegeven welke activiteiten zullen worden ontplooid met het daarbij vermelde budget en datum van realisatie. Het MAP kan worden opgesteld door een milieucoördinator, wordt geaccordeerd door het bedrijfsmanagement en besproken met verantwoordelijke uitvoerenden. Controle op uitvoering van MAP gebeurt door het bedrijf zelf, bij voorkeur door een Bedrijfs Milieu Team. Een Bedrijfs Milieu Team kan bestaan uit een plant-manager, hoofd technische dienst, hoofd kwaliteit/arbo/milieu en!afhankelijk van het onderwerp! aangevuld met mensen uit andere disciplines. Door wisselend personeel aan het milieuteam toe te voegen krijgt met binnen het bedrijf een groter draagvlak voor het milieuaspect in de bedrijfsvoering. 3.5 Organisatorische aspecten De milieu-normen worden meestal vastgesteld door de overheid. Het verdient aanbeveling een milieucoördinator aan te stellen om deze gespecialiseerde normen te vertalen naar het productieproces en om een aanpak op te stellen voor de implementatie ervan. Deze milieucoördinator is bij voorkeur een staffunctionaris en wordt aangesproken op de expertise en ondersteuning. Een integraal milieuzorgsysteem vraagt betrokkenheid van iedereen (ook van afnemers en toeleveranciers). De verantwoordelijkheid voor het milieuzorgsysteem ligt dan ook in de lijn en ieder personeelslid heeft op deze wijze een eigen taak en verantwoordelijkheid omtrent milieu. De milieuaspecten die op de werkvloer van kracht zijn, worden door de afdelingsleiding aangestuurd en door de werknemers uitgewerkt en uitgevoerd. 3.6 Bedrijfshandboek Milieuzorg Alle intern en extern gemaakte afspraken en procedures omtrent Milieubeleidsverklaring, Milieu Plan en Milieu Actie Programma zijn!evenals de procedures omtrent het calamiteitenplan! vastgelegd in het Handboek Milieuzorg. Ook zijn de bevoegdheidsverdelingen en verantwoordelijkheden ten aanzien van de diverse milieuaspecten hierin vastgelegd. Door het bevoegd gezag afgegeven voorschriften zijn ook in het bedrijfshandboek Milieuzorg opgenomen. Een onderverdeling in procedures & instructies, een register van eisen, keuringen & inspecties en registratie maakt het handboek inzichtelijker. De Vleessector heeft een Werkboek Integrale Milieutaakstelling opgesteld, waarbij een en ander in extenso is uitgewerkt. blad 6 van 7

7 3.7 Rapportage Jaarlijks zal er een rapportage gemaakt moeten worden van de voortgang in de oplossingen van de tekortkomingen en de behaalde reducties. Dit interne rapport kan als uitgangspunt fungeren voor externe rapportage, zowel voor het bevoegd gezag (in het kader van handhaving Vergunning op Hoofdlijnen) als voor de Vleessector (in het kader van de IMT). Ook vormt deze interne rapportage input voor het jaarlijks voortschrijdend bijstellen van het Milieu Plan. Aansluitend is er nog de mogelijkheid het op deze wijze functionerend milieusysteem te laten certificeren volgens NEN/ISO LITERATUUR 1 Auditlijsten Milieuzorg in de vleesindustrie (PVE/TNO) 2 Integrale milieutaakstelling vleesindustrie (maart 2000) 3 Intentieverklaring uitvoering milieubeleid vleesindustrie (maart 2000) 4 NEN-EN-ISO 14001:1996 NL Milieuzorgsystemen - Eisen en richtlijnen voor gebruik Nederlands Normalisatie Instituut te Delft. 5 Werkboek Integrale Milieutaakstelling 6 Werkboek Milieuzorg in de vleesindustrie (PVE/TNO) blad 7 van 7