Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Bladel

Transcriptie

1 Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Bladel Gemeenteraad 24 maart 2016

2 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Ambitie maatschappelijke ondersteuning Leidende principes en algemene uitgangspunten Inzet van zorg en ondersteuning is maatwerk Uitgaan van mogelijkheden, niet van onmogelijkheden Ruimte voor creativiteit en innovatie Goede verbindingen tussen formeel en informeel Integrale benadering van maatschappelijke ondersteuning Hoogwaardige professionals bij toegang en toeleiding Spoor 1: Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen Spoor 2: Basisondersteuning Spoor 3: Aanvullende en intensieve ondersteuning Samenhang drie sporen Ondersteuningsaanbod op basis van drie sporen Spoor 1: Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen Wat wil Bladel bereiken met deze ondersteuning? Wat hebben we al ter ondersteuning? Wat willen we de komende jaren nog realiseren? Spoor 2: Basisondersteuning Wat wil Bladel bereiken met de basisondersteuning? Wat hebben we al in de basisondersteuning? Wat willen we de komende jaren nog realiseren? Spoor 3: Aanvullende en intensieve ondersteuning Wat wil Bladel bereiken met de aanvullende en intensieve ondersteuning? Wat hebben we al in aanvullende en intensieve ondersteuning? Wat willen we de komende jaren nog realiseren? Ambities uit het meerjarenbeleidskader Spoor 1: Mantelzorgondersteuning als basisbeginsel Spoor 2: Visie op cliëntondersteuning Spoor 3: Keten van zorg en ondersteuning Uitvoeringsplan met budgettair kader Spoor 1: Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen Spoor 2: Basisondersteuning Spoor 3: Aanvullende en intensieve ondersteuning Evaluatie Inleiding Beoogde outcomeresultaten Bijlage 1. Opgave maatschappelijke ondersteuning Bijlage 2. Gesubsidieerde basisvoorzieningen

4 4

5 1. Inleiding In zijn vergadering van 3 november 2011 heeft de gemeenteraad van Bladel het Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke ondersteuning en Zorg vastgesteld. Dit Beleidskader was weer een vervolg op het Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke ondersteuning en Zorg De beleidskaders van voornoemde jaren waren voor een deel (nog) gerelateerd aan de gemeentelijke welzijnsplannen die vóór 2007 de basis vormden voor het jaarprogramma gemeentelijke welzijnssubsidies en voor het andere deel waren ze gebaseerd op de in de Wet maatschappelijke ondersteuning (2007) genoemde 9 prestatievelden. Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 In de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015 zijn de prestatievelden uit de oude Wmo niet meer opgenomen. Wel wordt in de wettekst bij de begripsomschrijving van maatschappelijke ondersteuning aangegeven waar gemeenten zich mee bezig dienen te houden. Hier zijn de voormalige prestatievelden (gedeeltelijk) in te herkennen. Wettekst Wmo 2015: Het begrip maatschappelijke ondersteuning omvat: 1. Bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg en het vrijwilligerswerk, de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld; 2. Ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving; 3. Bieden van beschermd wonen en opvang. Gemeenten hebben in de nieuwe Wmo een bredere verantwoordelijkheid voor de deelname van mensen met een beperking of psychische problematiek aan het maatschappelijke verkeer (participatie). Ook moet de gemeente een passende ondersteuning bieden, waarmee mensen in staat zijn tot het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen en het voeren van een gestructureerd huishouden (zelfredzaamheid). Mensen die voor hun begeleiding (gericht op bevordering, behoud of compensatie van de zelfredzaamheid) een beroep deden op de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), kunnen zich nu wenden tot de gemeente. Voor het totaaloverzicht van de taken die onder de nieuwe Wmo vallen wordt verwezen naar bijlage 1. In de oude Wmo stond de compensatieplicht centraal. Gemeenten waren verplicht om mensen met een beperking of psychische problematiek te compenseren voor de beperkingen die zij ondervinden bij hun zelfredzaamheid en participatie. In de nieuwe Wmo is de term maatwerkvoorziening geïntroduceerd. De verplichting voor gemeenten om maatwerk te leveren is in de nieuwe wet ruimer geformuleerd dan de compensatieplicht. De maatwerkvoorziening is aanvullend op wat iemand zelf kan bijdragen en vormt samen met de inzet van eigen kracht of, indien van toepassing, gebruikelijke hulp of mantelzorg een samenhangend ondersteuningsaanbod, ofwel maatwerk. Ook het gebruik van een algemene voorziening kan, afhankelijk van de omstandigheden van de cliënt, tot het vereiste maatwerk leiden. Gemeenten hebben in de nieuwe wet wel nog steeds een resultaatverplichting. Het uitgangspunt volgens de wet is dat zelfredzaamheid en meedoen de verantwoordelijkheid zijn van mensen zelf, maar gemeenten zijn gehouden om beleid te maken ter ondersteuning van mensen die niet volledig zelf kunnen voorzien in hun zelfredzaamheid en participatie of behoefte hebben aan beschermd wonen of opvang. Flexibel beleidskader De gemeenten hebben ook op grond van de nieuwe wet nog steeds de verplichting om een beleidskader te maken voor maatschappelijke ondersteuning, maar gemeenten kunnen dit veel meer naar eigen inzicht en kaderstellend invullen. Het starre stramien van de 9 prestatievelden is immers geschrapt in de nieuwe wet. In het nu voorliggende beleidskader is dan ook uitgegaan van een zo breed mogelijk beleidskader. Dit geeft het college meer ruimte (dan nu) om - binnen de door de gemeenteraad geschetste kaders - snel en flexibel in te kunnen spelen op lokale ontwikkelingen. Uit de evaluaties van het vorige beleidskader en uit de dagelijkse praktijk 1 is gebleken dat daar ook behoefte aan is. De samenleving vraagt om een overheid die - weliswaar 1 Als voorbeeld kan hier het burgerinitiatief Eyes Wide Open worden genoemd waar het college snel heeft ingespeeld op een ondersteuningsbehoefte (o.a. met een opstartsubsidie). 5

6 binnen een richtinggevend kader - alert reageert op initiatieven die een bijdrage kunnen leveren aan maatschappelijke ondersteuning. Sociale Domein Op zijn naast de nieuwe Wmo ook de Participatiewet en de Jeugdwet ingevoerd. Hiermee is de gemeente op verantwoordelijk geworden voor nagenoeg het totale lokale sociale domein. Voor zowel de Participatiewet als de Jeugdwet zijn door de gemeenteraad al afzonderlijke beleidskaders- en nota s 2,3 vastgesteld. In het nieuwe Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning zijn die kaders niet nog een keer opgenomen. Wel wordt in dit beleidskader waar nodig en mogelijk de verbinding gelegd met de beleidskaders uit de Participatiewet en Jeugdwet. Agenda 22 4 Agenda 22 is de afgelopen jaren door diverse (belangen)organisaties en politieke partijen als apart beleidsdoel geagendeerd. In het raadsprogramma is daarover het volgende opgenomen: Participatie is het centrale thema in de Wmo. Het compensatiebeginsel stelt dat gemeenten voorzieningen dienen te treffen die mensen met een beperking in staat stellen te participeren in de samenleving. Op basis van dit beginsel worden door gemeenten vaak individuele en specifieke voorzieningen getroffen om mensen met een handicap in staat te stellen aan de samenleving te kunnen deelnemen. De participatiemogelijkheden kunnen echter nog meer worden vergroot door met name algemene voorzieningen toegankelijker te maken. Dit heeft naast de vergrote participatiemogelijkheden als groot voordeel dat er geen apart (en vaak duurder) beleid hoeft te worden ontwikkeld voor mensen met een handicap, omdat in een vroeg stadium van het beleidsproces al rekening met hun beperkingen wordt gehouden. Door meer de nadruk te leggen op het toegankelijker maken van algemene voorzieningen, wordt op een nieuwe wijze vorm gegeven aan de compensatieplicht, zodat mensen met een beperking betere kansen hebben om volwaardig mee te doen aan de samenleving. Gelijkwaardige samenwerking tussen gemeenten, belangengroepen en ervaringsdeskundigen staat centraal in Agenda 22. De 'handicap' wordt daarin niet gezien als een eigenschap van een persoon, maar als een gebrek in de fysieke en maatschappelijke omgeving. De gemeente ontwikkelt op basis van Agenda 22 effectief beleid. Het beleidsvormingsproces start medio het jaar 2015 met een keuzenota. Bij behandeling van de conceptversie van dit beleidskader heeft het Platform Ondersteuning Participatie (POP) het onderwerp Agenda 22 geagendeerd (onder verwijzing naar het raadsprogramma ), maar niet als een op zichzelf staand beleidsdoel geadviseerd. Hiermee doet het POP recht aan de in gang gezette ontkokering van het sociale domein met invoering van de Wmo in 2007 en het beoogde doel van Agenda 22: een inclusieve samenleving. Kenmerkend aan de Wmo (en de afwegingen binnen het POP) is immers de integrale benadering van problemen in het sociale domein binnen een beperkt budget. Hier past niet langer een afzonderlijke agenda van een specifiek probleem of doelgroep. Dit zou een stap terug zijn in de gezamenlijke verantwoordelijkheid die doelgroepen hebben voor het sociale domein, zoals ouderen, jongeren, mensen met psychiatrische of een lichamelijke beperking (o.a. in het POP). Vanzelfsprekend kunnen werk- en uitvoeringsprogramma s (van integraal sociaal beleid) wel op specifieke doelgroepen gericht zijn. Een goed voorbeeld hiervan is het uitvoeringsprogramma Dementievriendelijke gemeente Bladel (zie ook pagina 11-12). Alle onderwerpen die in dit beleidskader aan de orde komen, dragen bij aan de toegankelijkheid voor mensen met een beperking, van mantelzorgondersteuning tot individuele Wmo-voorzieningen. Dit beleidskader is daarmee algemeen toegankelijk zoals door Agenda 22 wordt beoogd. Zoals door het POP terecht is geconstateerd staat het afzonderlijk agenderen van Agenda 22 in dit beleidskader haaks op wat door Agenda 22 zelf wordt voorgesteld: geen afzonderlijk beleid en specifieke voorzieningen, maar een inclusief (algemeen toegankelijk) aanbod in en van het sociale domein. Oftewel: het Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Bladel is Agenda Participatiewet: Verordening Participatiewet 2015 (18 december 2014), Beleidskader Samenhang Sociaal Domein Krachten bundelen waar nodig (18 maart 2014). 3 Jeugdwet: gemeenteraad van Bladel december De definitie: Agenda 22 is gebaseerd op de 22 VN Standaardregels voor Gelijke Kansen uit 1993 voor alle mensen met een handicap: lichamelijk, zintuiglijk, verstandelijk, geestelijk, chronisch en verborgen. In de tekst van de Standaardregels wordt verwezen naar de International Classification of Disabilities, Impairments and Handicaps (ICIDH) van de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO). Deze indeling in specifieke handicaps, stoornissen en ziektes is in 2000 opgevolgd door de International Classification of Functioning (ICF). De ICF verwijst niet zozeer naar de specifieke handicaps en ziektes, als naar de gevolgen voor het (maatschappelijk) functioneren van mensen. De Agenda 22 is een methode voor alle belangenorganisaties om in eigen omgeving gelijke rechten te bereiken. De 'handicap' wordt daarin niet gezien als een gebrek van een persoon, maar als een gebrek in de fysieke en maatschappelijke omgeving. 6

7 Welzijnsnotities en subsidiejaarprogramma Naast de 3 transities is de gemeente op het brede terrein van welzijn ook verantwoordelijk voor de beleidsterreinen: sport, cultuur, onderwijs (inclusief voorschoolse voorzieningen), gezondheid en accommodatiebeleid. Voor deze beleidsterreinen zijn de afgelopen jaren al beleidsnotities door de gemeenteraad vastgesteld of op dit moment in voorbereiding 5. Deze beleidsdocumenten lopen door voor de jaren waarvoor ze zijn vastgesteld en daarmee parallel aan het Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning. Net als voor de beleidsdocumenten voor de Participatiewet en de Jeugdwet zal in het Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning waar mogelijk de verbinding worden gelegd met de al vastgestelde of nog vast te stellen welzijnsnotities. Door de gemeenteraad wordt jaarlijks het subsidiejaarprogramma vastgesteld. In formele zin is het (vorige) Beleidskader Welzijn, Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg het toetsingskader voor de subsidies die worden toegekend op grond van de Algemene subsidieverordening welzijn gemeente Bladel (artikel 1. lid h.). Het nieuwe Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning zal het nieuwe beleidsmatige toetsingskader worden waarbij, vanwege de eerdere geschetste flexibiliteit, de kaders minder concreet kunnen worden gekoppeld aan het jaarlijkse programma voor welzijnssubsidies. Vanzelfsprekend zal de legitimatie voor het verstrekken van een subsidie wel terugkomen in het door de raad vast te stellen jaarprogramma waarbij nadrukkelijker dan voorheen zal worden gemotiveerd waarom de subsidieverlening bijdraagt aan de beoogde doelen in het Beleidskader Maatschappelijke Ondersteuning. Input voor het beleidskader / de Beleidsklok In de notitie Beleidsklok van de gemeente Bladel is bepaald dat voor de gemeentelijke beleidsvorming kan worden gewerkt met de systematiek van een Beleidsklok. De Beleidsklok is met die kan-bepaling geen doel, maar een optioneel middel om te komen tot beleidsvorming. Aangezien het nu voorliggende Beleidskader een logische en consistente voortzetting is van het vorige beleidskader is niet gekozen voor een route volgens die Beleidsklok. Wel zijn elementen uit de Beleidsklok gebruikt voor dit beleidskader. Zo is het POP in een vroeg stadium en op meerdere momenten betrokken bij de visievorming en is voor wat betreft de evaluatie aangehaakt bij hetgeen hierover is opgenomen in de Beleidsklok. Overigens wenst het POP hierbij op te merken dat het POP geen opvatting heeft over het niet toepassen van de Beleidsklok als beleidsvormingsinstrument. Het POP is erg tevreden over de wijze waarop het POP in het proces van het Beleidskader op drie momenten is geconsulteerd voor advies. Naast het nadrukkelijk raadplegen van het POP is de verantwoordelijk portefeuillehouder ter voorbereiding op dit Beleidskader het veld in gegaan om uit de praktijk van alledag te horen waar specifieke knelpunten in het sociale domein zitten en of, en zo ja op welke manier, de gemeente dit kan verbeteren. De belangrijkste input wordt natuurlijk gehaald uit de praktijk van alledag bijvoorbeeld van het Zorgloket Bladel, maar ook uit de dagelijkse gesprekken met verenigingen, instellingen, informele zorg in dorpen en inwoners van Bladel. Opbouw van het beleidskader In het tweede hoofdstuk is de gemeentelijke ambitie voor maatschappelijke ondersteuning voor vastgelegd. Deze ambitie is uitgewerkt in 3 sporen: - Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen; - Basisondersteuning; - Aanvullende en intensieve ondersteuning In hoofdstuk 3 zijn de sporen uit hoofdstuk 2 uitgewerkt tot een concreet ondersteuningsaanbod met een verdeling van activiteiten die we al hebben in Bladel en activiteiten die we in nog moeten organiseren om de ambities (zoals ook opgenomen in hoofdstuk 2) te kunnen realiseren. In hoofdstuk 4 is het uitvoeringsplan met budgettair kader voor de beoogde ambities uit hoofdstuk 2 opgenomen. In hoofdstuk 5 zijn de uitgangspunten voor evaluatie van dit beleidskader beschreven. 5 Sportnota 7

8 8

9 2. Ambitie maatschappelijke ondersteuning Het merendeel van de inwoners van de gemeente Bladel slaagt erin zelfstandig een plek in de samenleving te vinden en mee te doen. Er zijn echter ook inwoners die hier niet in slagen of op een bepaald moment in hun leven hulpbehoevend worden. Om wat voor reden dan ook hebben deze inwoners meer ondersteuning nodig bij het bereiken of behouden van zelfstandigheid, dit kan zowel tijdelijk als structureel zijn. De gemeente Bladel biedt ondersteuning aan deze inwoners, zodat iedereen mee kan (blijven) doen naar vermogen. De mate van ondersteuning is sterk afhankelijk van de mogelijkheden van inwoners zelf om mee te doen, de mogelijkheden vanuit het netwerk van de inwoner en de noodzakelijkheid van ondersteuning. De inzet van de gemeente is erop gericht inwoners te ondersteunen bij het (opnieuw) verkrijgen of het (blijven) behouden van de regie over het eigen leven. Hierbij geldt dat de rol van de gemeente groter is, naarmate men minder zelfredzaam is. Deze mate van ondersteuning is in dit beleidskader ( ) ingedeeld in 3 sporen: - Spoor 1: Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen; - Spoor 2: Basisondersteuning; - Spoor 3: Aanvullende en intensieve ondersteuning. Voor de invulling en uitvoering van maatschappelijke ondersteuning in de gemeente Bladel voor is de ambitie van de gemeente leidend. In dit hoofdstuk zullen allereerst leidende principes en algemene uitgangspunten worden besproken. Hierna zal de gemeentelijk ambitie aan de hand van bovengenoemde 3 sporen van ondersteuning worden besproken, waarbij per spoor een korte toelichting wordt gegeven. Tot slot wordt er een beschrijving van de samenhang tussen de sporen gegeven, de sporen zijn immers sterk met elkaar verbonden en staan dan ook niet los van elkaar. Een concreet ondersteuningsaanbod, met een verdeling van bestaande activiteiten in Bladel en activiteiten die we in nog moeten organiseren om de ambities uit dit hoofdstuk te kunnen realiseren, volgt in hoofdstuk Leidende principes en algemene uitgangspunten De drie bovengenoemde sporen vormen samen de ambitie van de gemeente Bladel voor maatschappelijke ondersteuning de komende jaren. Deze ambitie is gebaseerd op een aantal leidende principes en algemene uitgangspunten, welke in onderstaande alinea s aan bod zullen komen. Deze principes en uitgangspunten fungeren de komende jaren als leidraad en toetssteen voor de stappen die we gaan zetten, activiteiten die ondernomen worden en initiatieven die ondersteund worden. De principes en uitgangspunten gaan over het zoeken naar goede vormen van en goede verbindingen tussen zorg en ondersteuning Inzet van ondersteuning is maatwerk Inzet van ondersteuning is sterk afhankelijk van de mate waarin men zelfredzaam is, dit is voor iedereen anders. We gaan hierbij uit van wat iemand nodig heeft om (opnieuw) te kunnen participeren, het resultaat staat derhalve centraal. Inzet van verschillende ondersteuningsvormen dient er uiteindelijk op gericht te zijn inwoners te ondersteunen bij het (opnieuw) verkrijgen of het (blijven) behouden van de regie over het eigen leven. Hierbij geldt natuurlijk wel dat de mate van regie over het eigen leven niet voor iedere inwoner hetzelfde is. Voor sommige inwoners is ondersteuning kortdurend en draagt het eraan bij dat de inwoner (weer) de totale regie over het eigen leven heeft. Voor andere inwoners is ondersteuning structureel en intensief, draagt het eraan bij dat men in beperkte mate regie over het eigen leven heeft en is dit het hoogst haalbare resultaat. Het ondersteunen van inwoners die (tijdelijk) minder zelfredzaam zijn is maatwerk en vraagt daarom om flexibiliteit. Er zijn geen uniforme, standaard oplossingen en dit vergt een maatschappelijke omslag in denkwijze. Iedere oplossing dient vraaggericht, adequaat, toereikend en dynamisch te zijn en helder te worden uitgelegd aan cliënten. Als een ondersteuningsvraag niet (geheel) professioneel kan worden ingevuld wordt dit uitgelegd en, indien van toepassing, verwezen naar andere vormen van ondersteuning die meer passend zijn. Het uitgangspunt van maatwerk vormt het beginsel voor de manier waarop de komende jaren maatschappelijke ondersteuning wordt vormgegeven en ingezet in de gemeente Bladel Uitgaan van mogelijkheden, niet van onmogelijkheden Nagenoeg iedereen wordt op een bepaald moment hulpbehoevend in het leven, dit maakt dan ook dat behoefte aan zorg of ondersteuning onderdeel uitmaakt van het alledaagse leven. Wanneer inwoners ondersteuning nodig hebben, zijn zij niet per definitie kwetsbaar. Het uitgangspunt voor maatschappelijke deelname is daarom om uit te gaan van de mogelijkheden van inwoners en niet van de onmogelijkheden. Ook 9

10 hierbij geldt weer dat er een nuancering kan worden aangebracht, doordat de ene inwoner logischerwijs meer mogelijkheden heeft om te participeren dan de ander. In hoeverre inwoners deze mogelijkheden hebben wordt bepaald door de mate van de beperking van het individu (draaglast) in combinatie met de mogelijkheid om dit op te vangen (draagkracht). De verdeling tussen draaglast en draagkracht bepaalt in hoeverre men behoefte heeft aan zorg of ondersteuning. Er wordt hierbij altijd eerst gekeken naar wat men zelf nog kan en wat de omgeving kan doen (welke mogelijkheden er zijn), voordat er ondersteuning wordt ingezet. Als blijkt dat de eigen mogelijkheden of de mogelijkheden van de omgeving ontoereikend zijn, wordt er allereerst gekeken naar welke mogelijkheid algemene voorzieningen kunnen bieden. Basisondersteuning of aanvullende en intensieve ondersteuning is pas aan de orde wanneer genoemde voorzieningen geen uitkomst bieden of ontoereikend zijn voor een hulp- of ondersteuningsvraag Ruimte voor creativiteit en innovatie Met de invoering van de nieuwe Wmo 2015 zijn er nieuwe taken richting gemeenten gekomen (zie bijlage 1). Deze taken zijn overgeheveld van het Rijk naar gemeenten, omdat volgens de rijksoverheid de zorg onbetaalbaar werd en de cultuur aangaande maatschappelijke ondersteuning een rigoureuze omslag vergde. Deze omslag, ook wel transformatie genoemd, kan volgens het Rijk het beste worden uitgevoerd door de gemeenten vanwege hun - reeds bestaande - intensieve samenwerking met de lokale samenleving. Waar in de oude Wmo werd uitgegaan van onmogelijkheden en recht op zorg, wordt met komst van de nieuwe Wmo uitgegaan van mogelijkheden en maatwerk wanneer het om de inzet van zorg en ondersteuning gaat (zie ook en 2.1.2). Het starre stramien van de 9 prestatievelden uit de oude Wmo is geschrapt vanaf 1 januari 2015 en daardoor niet langer van toepassing. Door deze omslag wordt er ruimte gecreëerd voor creativiteit en innovatie: het geeft zowel burgers als overheid de mogelijkheid om snel en flexibel in te kunnen spelen op (lokale) ontwikkelingen. Door een andere manier van denken kunnen er voorzieningen en vormen van ondersteuning ontstaan uit burgerinitiatieven die beter aansluiten op de behoefte van inwoners, terwijl er minder geld beschikbaar is. Het uitgangspunt hierbij is dat burgers de ruimte krijgen om initiatieven tot een succes te brengen en de gemeente daarbij, waar nodig, een ondersteunende en faciliterende rol heeft. De gemeente kan met de komst van de nieuwe Wmo en het flexibele beleidskader alert reageren op initiatieven die een bijdrage kunnen leveren aan maatschappelijke ondersteuning Goede verbindingen tussen formeel en informeel Uit dit beleidskader is op te maken dat de rol en verantwoordelijkheid van het informele veld (familie, mantelzorgers, vrijwilligers) steeds groter zal worden. Dit maakt dan ook dat het informele veld erg belangrijk is en professionele inzet goed aan dient te sluiten op de ondersteuning die door het informele veld wordt geboden. Een scheiding tussen informele ondersteuning die een cliënt uit het sociale netwerk ontvangt en formele ondersteuning die een cliënt geleverd krijgt door professionals is niet aanvaardbaar. Door deze scheiding kunnen hiaten in de ondersteuning van cliënten ontstaan of kan er sprake zijn van overlap. Juist omdat de komende jaren een zwaarder beroep wordt gedaan op het informele veld dienen hiaten en overlappingen in ondersteuning zoveel als mogelijk vermeden te worden. We zetten daarom in op een goede verbinding en afstemming tussen informele en formele ondersteuning en maken hier concrete afspraken over met aanbieders en consulenten. Hier wordt nadrukkelijk aan toegevoegd dat vrijwilligers(organisaties) en mantelzorgers te allen tijde kunnen terugvallen op of klankborden met professionele ondersteuning, zoals het Zorgloket Bladel of de vrijwilligersondersteuner van de gemeente. Op deze manier streven we naar een situatie waarin formele ondersteuning aanvullend is op informele ondersteuning, formele ondersteuning informele ondersteuning versterkt, er een vloeiende overgang is tussen deze vormen van ondersteuning indien nodig en overbelasting van het informele veld wordt voorkomen Integrale benadering van maatschappelijke ondersteuning Alle inwoners van de gemeente staan centraal, ook de inwoners die in bepaalde mate minder of niet zelfredzaam zijn (zie ook Toekomstvisie gemeente Bladel 2030). Inwoners waarbij de zelfredzaamheid minder vanzelfsprekend is en die om deze reden minder (of geen) regie hebben over eigen leven krijgen met verschillende wetten en regelingen op het gebied van zorg & welzijn te maken: de Wmo natuurlijk, de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Elke wet heeft een eigen toegang en bij elke wet gelden verschillende regelingen. Door de invoering van de nieuwe Wmo zijn grenzen vervaagd en is het voor sommige inwoners onduidelijk voor welke zorg zij bij welke instantie terecht kunnen. Inwoners dienen zo adequaat mogelijk ondersteund te worden bij deze veranderingen; de zorg dient voor hen juist makkelijker te 10

11 worden, in plaats van ingewikkelder. Om deze reden zetten wij extra in op een goede afstemming met de betreffende betrokken instanties, zodat inwoners zo min mogelijk last ondervinden van vervaagde grenzen. We zien daarvoor een coördinerende rol weggelegd voor de gemeente, omdat het immers haar inwoners betreft. Daarnaast worden er verbindingen gelegd met andere Wmo-voorzieningen en andere gemeentelijke domeinen (zoals de Jeugdwet en Participatiewet) zodat zorg en ondersteuning doelmatiger en effectief wordt georganiseerd, binnen de keten van het gehele Sociale Domein. Het uitgangspunt is een systeem in maatschappelijke ondersteuning dat gekenmerkt wordt door eenvoud Hoogwaardige professionals bij toegang en toeleiding De genoemde principes en uitgangspunten gaan over het zoeken naar en inzetten op goede (verbindingen tussen) vormen van ondersteuning. Ze fungeren als leidraad en toetssteen om maatschappelijke ondersteuning daadwerkelijk anders in te richten. Dit valt of staat echter, naast de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers, met de rol van de professional en in het bijzonder de Wmo-consulent. Wmo-consulenten vormen een sleutelrol in de inzet van zorg en ondersteuning als maatwerk (2.1.1), het uitgaan van mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden (2.1.2), de cultuuromslag in zorg en daardoor het creëren van ruimte voor creativiteit en innovatie (2.1.3), goede verbindingen tussen formele en informele ondersteuning (2.1.4), een integrale benadering van maatschappelijke ondersteuning (2.1.5) en afstemming met vormen van zorg en ondersteuning binnen het sociale en buiten het gemeentelijk domein. Om deze reden zetten wij als gemeente in op hoogwaardige professionals bij de toegang en toeleiding tot zorg en ondersteuning van lokale vrijwilligers in de kernen via het Zorgloket Bladel. Het gesprek over de ondersteuningsvraag is erg belangrijk; dit wordt door de professionals ook onderkend. Uitgangspunt van de Wmo-consulenten is om zorg en ondersteuning zo dicht mogelijk bij de cliënt te organiseren. Bovengenoemde principes en algemene uitgangspunten liggen ten grondslag aan de ambitie van de gemeente Bladel voor maatschappelijke ondersteuning de komende jaren. Deze ambitie wordt in onderstaande alinea s besproken aan de hand van de drie eerder genoemde sporen Spoor 1: Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen In een goed functionerende samenleving dienen de mogelijkheden ten behoeve van zelfredzaamheid van inwoners optimaal te zijn. De gemeentelijke inzet is hierbij gericht op het ondersteunen van het eigen initiatief van mensen. De eerste ambitie van de gemeente Bladel is het aantal inwoners dat zelfstandig een goede plek in de samenleving weet te vinden en meedoet zo groot mogelijk te maken. Om dit te kunnen bereiken is er een belangrijke rol weggelegd voor de gemeente in het organiseren en uitvoeren van een aantal aspecten: - het blijven ondersteunen en creëren van ruimte voor algemene voorzieningen die voor iedere inwoner van de gemeente toegankelijk zijn, zoals sport- en cultuurvoorzieningen; - het (blijven) versterken van (wijk)netwerken en burgerinitiatieven; - het (blijven) stimuleren van collectieve buurtvoorzieningen; - het proactief informeren en adviseren over de mogelijkheden van algemene en buurtvoorzieningen en burgerinitiatieven ten behoeve van preventie; - mantelzorgers en vrijwilligers optimaal (blijven) toerusten voor hun taken; - het (blijven) ondersteunen, faciliteren en raadplegen van de dorpsraden; - het optimaal informeren van inwoners zodat zij tijdig (zelf of met hulp van anderen) kunnen anticiperen op (toekomstige) ontwikkelingen Spoor 2: Basisondersteuning Inwoners die (tijdelijk) minder zelfredzaam zijn, dienen in de gemeente hun zelfredzaamheid te kunnen vergroten, te stabiliseren of zo lang mogelijk te behouden met behulp van basisondersteuning. Binnen deze basisondersteuning kan er onderscheid gemaakt worden tussen de basisondersteuning sociaal domein en de basisondersteuning medisch domein, waarbij gemeenten vanaf 2015 de hele sociale basisondersteuning financieren en de medische basisondersteuning voornamelijk gefinancierd wordt uit de Zorgverzekeringswet (Zvw). De tweede ambitie van de gemeente Bladel is om inwoners op maat te ondersteunen. De 6 Als voorbeeld kan hier de gemeentelijke voorlichtingscampagne in 2015 over Blijvend thuis in Eigen huis worden genoemd waarbij oudere inwoners werden gestimuleerd om zelf initiatief te nemen om zolang mogelijk in de eigen woning te blijven wonen. 11

12 ondersteuning is hierbij aanvullend op wat mensen zelf (en hun omgeving) kunnen doen. Om deze ambitie te bereiken draagt de gemeente er binnen het tweede spoor zorg voor dat inwoners terecht kunnen voor: - informatie & advies over de mogelijkheden van basisondersteuning; - begeleiding, begeleiding bij persoonlijke verzorging en activering; - hulp bij het huishouden en overige individuele verstrekkingen met uitzondering van woningaanpassingen. Binnen de basisondersteuning wordt er een integraal ondersteuningsplan gehanteerd, waarbij iedere partij zijn of haar steentje bijdraagt naar vermogen. Er wordt allereerst gekeken naar wat inwoners, of hun omgeving, zelf kunnen bijdragen om problemen aan te pakken of te verminderen. De ondersteuning die daarna overblijft wordt zo dicht mogelijk bij inwoners georganiseerd. Voor de aanpak van deze ondersteuning geldt dat het zo eenvoudig mogelijk moet zijn voor inwoners en er geen sprake is van ingewikkelde intakeprocedures voordat inwoners weten waar zij terecht kunnen of door iemand geholpen worden. Verder is basisondersteuning eenduidig, resultaatgericht, herkenbaar, makkelijk toegankelijk via het Zorgloket Bladel en wordt deze geleverd door professionals die situaties goed in kunnen schatten en snel weten te handelen. In de basisondersteuning wordt gewerkt met ondersteuning op basis van profielen die aansluiten op de doelen die de gemeente wil bereiken voor kwetsbare inwoners: het vergroten van zelfredzaamheid (toewerken naar het (opnieuw) bereiken van (volledige) zelfredzaamheid), het stabiliseren van de zelfredzaamheid en het vertragen van de afname van zelfredzaamheid Spoor 3: Aanvullende en intensieve ondersteuning Voor inwoners waarbij de problematiek dusdanig zwaar is en/of mogelijkheden van eigen kracht en eigen netwerk zo beperkt zijn dat aanvullende ondersteuning noodzakelijk is, dient er een vangnet te zijn in de vorm van aanvullende en intensieve ondersteuning. Zorg dragen voor de aanwezigheid van een solide vangnet en een optimaal werkende keten van zorg en ondersteuning voor deze inwoners vormt dan ook de derde ambitie van de gemeente Bladel. In de basisondersteuning wordt gewerkt met profielen, bij sommige inwoners is er sprake van (een) dermate complexe ondersteuningsvraag dat zij onvoldoende gebaat zijn bij de ondersteuning in deze profielen. Voor hen is het mogelijk meer intensieve ondersteuning of aanvullende ondersteuning te ontvangen. Deze intensieve en aanvullende ondersteuning wordt ingezet op basis van een integraal ondersteuningsplan dat op de situatie is toegesneden. De procedure naar deze ondersteuning wijkt niet af van de basisondersteuning, maar wijkt alleen af qua intensiteit. Daarnaast kan ook aanvullende of intensieve ondersteuning nodig zijn voor inwoners die vanuit een zorginstelling (intramurale opname) weer thuis gaan wonen, inwoners die juist op weg zijn naar verblijf in een instelling of voor inwoners die naast de gemeentelijke ondersteuning ook medische zorg ontvangen. We spreken hier van de ondersteuning die nodig is om de keten van zorg en ondersteuning, die over verschillende financieringssystematieken loopt, goed vorm te geven. Het gaat dan bijvoorbeeld om inwoners die chronische intensieve zorg nodig hebben, waarbij een verblijf in een instelling gewenst is (en daarmee overgaat naar de Wet langdurige zorg (Wlz)). Of inwoners die naast de ondersteuning van de gemeente ook specialistische medische zorg ontvangen, zoals thuisverpleging of GGZ-behandeling (dat geleverd wordt op basis de Zorgverzekeringswet (Zvw)). De gemeente heeft hierbij een coördinerende rol, om voor inwoners optimaal afgestemde zorg en ondersteuning te realiseren en te voorkomen dat zij tussen wal en schip raken Samenhang drie sporen In bovenstaande alinea s zijn de drie sporen kort toegelicht. Deze sporen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden; het is nadrukkelijk niet de bedoeling om schotten tussen de sporen te creëren. De gemeente Bladel wil de komende jaren een integrale aanpak van maatschappelijke ondersteuning bereiken in vormen van ondersteuning die geboden worden. Een goede afstemming tussen formeel en informeel, en in het verlengde hiervan van de 3 sporen, is hierbij van belang. In de praktijk dient dit er uiteindelijk toe te leiden dat er voor inwoners sprake is van maatwerk bij ondersteuning. Dit maatwerk dient daarnaast flexibel in te spelen op het dynamische karakter van de zorg- of ondersteuningsvraag van inwoners, doordat er tijdig op- of afgeschaald kan worden. 12

13 3. Ondersteuningsaanbod op basis van drie sporen De sporen die in hoofdstuk 2 zijn benoemd en toegelicht, worden in dit hoofdstuk nader uitgewerkt tot een concreet ondersteuningsaanbod. Dit bestaat uit activiteiten die we al hebben in Bladel en activiteiten die we in nog moeten organiseren om de ambities uit hoofdstuk 2 te kunnen realiseren. Bij de activiteiten die we in de komende jaren gaan organiseren worden de principes en uitgangspunten uit het vorige hoofdstuk als leidraad en toetssteen gebruikt. Verder heeft de gemeente Bladel, samen met de 3 andere Kempengemeenten Bergeijk, Eersel, en Reusel-De Mierden, de gemeenten Best, Oirschot en Veldhoven en zorg- en welzijnsaanbieders een ontwikkelagenda opgesteld. Hierin worden afspraken gemaakt om gezamenlijk de ontwikkeling en veranderopgaaf van de komende jaren te doorlopen en zijn onderwerpen genoemd zoals de verbinding tussen welzijn en zorg, de kanteling (zie Maatwerkvoorzieningen voor een omschrijving hiervan), kwaliteit van ondersteuning en resultaten en de samenhang in het sociaal domein. Deze ontwikkelagenda raakt alle sporen en vormt daarmee een concreet instrument om de ambities te verwezenlijken. Dit maakt het mogelijk om gezamenlijk en zorgvuldig de transformatie vorm te geven. Daarnaast is er ruimte voor (niet geplande) initiatieven vanuit de samenleving Spoor 1: Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen Wat wil Bladel bereiken met deze ondersteuning? Bladel is een hechte gemeente waar, binnen de vijf dorpskernen, veel inwoners zich al actief inzetten voor een ander, hun buurt of voor de gemeenschap. De gemeente waardeert de inzet van deze groep mantelzorgers en vrijwilligers enorm en wil hen daarom zo goed mogelijk en op maat ondersteunen. Ondersteuning van het zelf organiserend vermogen vormt de komende jaren het uitgangspunt voor ondersteuning. Er wordt immers altijd eerst gekeken naar wat men zelf kan of wat de omgeving kan doen, voordat basisondersteuning of aanvullende en intensieve ondersteuning wordt ingezet. Dit maakt dat er een steeds grotere nadruk komt te liggen op het eerste spoor: uitgaan van de mogelijkheden van het individu en diens omgeving. Het vertrekpunt is dat mensen onderling meer kunnen betekenen. Bij inwoners waar echter primair basis of aanvullende en intensieve ondersteuning uitkomst biedt zal dit logischerwijs worden ingezet. Hoewel er op het gebied van zelf organiserend vermogen al veel tot stand is gekomen in de gemeente Bladel, valt er (nog) winst te behalen als we meer inzetten op de ondersteuning hiervan. De inzet van de gemeente bij de ondersteuning van het zelf organiserend vermogen is gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid en meedoen en tracht daarmee de volgende resultaten te behalen: - Inwoners zijn in staat om een adequate oplossing te vinden voor hun (ondersteunings)vraag, samen met hun directe omgeving; - Inwoners organiseren zelfstandig activiteiten en voelen zich verantwoordelijk voor hun naaste(n), buurt of gemeenschap; - Inwoners ervaren zo min mogelijk drempels om deel te nemen aan het dagelijkse leven; - Het aantal inwoners dat zelfstandig een goede plek weet te vinden in de samenleving en meedoet wordt zo groot mogelijk gemaakt Wat hebben we al ter ondersteuning? Jaarprogramma Subsidies : lokale verenigingen en vrijwilligersorganisaties. Via het jaarprogramma subsidies ondersteunt de gemeente Bladel tal van verenigingen en vrijwilligersorganisaties. De gemeentelijke subsidie stelt deze organisaties in staat om laagdrempelig allerlei activiteiten te organiseren. Deze activiteiten zijn vooral gericht op ontmoeting en ontspanning, maar hebben soms ook een ideëel doel. De ontmoetings- en ontspanningsactiviteiten zijn het fundament voor de kenmerkende sociale infrastructuur van Bladel met een groot en sterk verenigingsleven, waardoor ze een onmisbare basisvoorziening in het sociale domein zijn. Jaarprogramma Subsidies : professionele organisaties. Naast de verenigingen en lokale vrijwilligersorganisaties subsidieert de gemeente ook professionele organisaties. Deze organisaties kunnen met de gemeentelijke subsidie een laagdrempelig, algemeen toegankelijk pakket van ondersteunende voorzieningen aanbieden. Een belangrijke voorziening is 13

14 bijvoorbeeld het algemeen maatschappelijk werk, uitgevoerd door Lumens. Deze organisatie verleent, zonder indicatie, materiële en immateriële ondersteuning aan alle inwoners. Het GOW Welzijnswerk ontvangt ook een gemeentelijke subsidie met als doel lokale (vrijwilligers)initiatieven te ondersteunen. Het GOW Welzijnswerk werkt hierbij nauw samen met onze gemeentelijke vrijwilligersondersteuner. Samen hebben zij de afgelopen jaren een netwerk van informele ondersteuningsorganisaties op- en uitgebouwd. Deze organisaties zijn verenigd in het Platform Informele Zorg. Een volledig overzicht van de door gemeente Bladel gesubsidieerde basisvoorzieningen is opgenomen in bijlage 2. Accommodaties De afgelopen jaren heeft de gemeente Bladel fors geïnvesteerd in fysieke basisvoorzieningen. In de kernen Netersel, Casteren en Hoogeloon zijn nieuwe en vernieuwende gemeenschapshuizen gerealiseerd. Alle Bladelse gemeenschapshuizen zijn vrij van huur voor activiteiten die - onbezoldigd - bijdragen aan de versterking en versteviging van de lokale sociale infrastructuur. Dit zorgt ervoor dat er (bij aanvang) geen financiële belemmeringen zijn voor het opstarten van burgerinitiatieven die bijdragen aan onze ambities. In aanvulling op de gemeenschapshuishuizen zijn er in drie kernen specifieke steunpunten voor de doelgroep ouderen. In Hoogeloon is dat Steunpunt D n Bogerd, in Hapert Steunpunt De Kloostertuin en in Bladel Dienstencentrum De Goei Plak. De gemeente zorgt er met een exploitatiesubsidie voor dat ook deze voorzieningen door de doelgroep om niet kunnen worden gebruikt. Bij de voorbereidingen op de nieuwe Wmo bleek in 2014 al dat een belangrijk deel van de opgelegde transitie- en transformatieagenda (als gevolg van bezuinigingen) door gemeenten slechts kan worden gerealiseerd met investeringen in voorliggende, lokale, informele zorg- en ondersteuningsstructuren. De gemeente Bladel heeft met het om niet beschikbaar stellen van gemeenschapshuizen en steunpunten een stevig fundament gelegd voor die lokale initiatieven. In 2014 is gebleken dat dit fundament van algemene voorzieningen in iedere kern zich ook in het kader van de beoogde transformatie uitbetaalt, omdat het relatief eenvoudig is om in Bladel nieuwe initiatieven op te starten en structureel uit te voeren in vergelijking met andere gemeenten. Een goed voorbeeld hiervan is De Goei Koamer in Casteren (zie hieronder), maar ook Buurthulp Netersel is in 2014 op die manier gestart. Informele dagopvang Het Informatiepunt Zorg Casteren is in 2014 gestart met een aanbod van informele dagopvang in gemeenschapshuis Den Aord. In samenwerking met het Casters Vervoer 7 is dit vrijwilligersinitiatief inmiddels uitgebouwd tot een structureel ondersteuningsaanbod voor de Casterse ouderen. Ouderen kunnen zo in de eigen kern worden ondersteund en opgevangen. In Bladel is een dergelijke voorziening al in 2013 geïnitieerd: samen met Zuidzorg en GOW Welzijnswerk is in het voormalige wit-gele kruisgebouw een dagopvangvoorziening gerealiseerd welke door vrijwilligers wordt gerund. Dit is voor de kern Bladel inmiddels een structurele voorziening in de keten van ondersteuning van kwetsbare ouderen en mensen met een beperking. In de kernen Hapert en Hoogeloon zijn in de steunpunten ook dagopvangvoorzieningen voor ouderen. Ook in Hapert wordt die, met ondersteuning van Buurtzorg Hapert, gerund door vrijwilligers. In de kern Netersel is Buurthulp Netersel in 2014 gestart. De vrijwilligers van Buurthulp Netersel proberen ondersteuningsvragen van mensen uit Netersel heel concreet en actiegericht op te lossen. Vaak kan dat al in de eigen gemeenschap en anders wordt opgeschaald en/of doorverwezen naar professionele inzet. Buurthulp Netersel organiseert aanvullend op individuele vragen ook periodiek collectieve (ontmoetings)bijeenkomsten in gemeenschapshuis De Poel. Dementievriendelijke gemeente In 2012 is de gemeente Bladel als een van de eerste gemeenten dementievriendelijk geworden door het ondertekenen van een intentieverklaring. Met een dementievriendelijke gemeente bedoelen we een gemeenschap waarin mensen met dementie kunnen blijven functioneren. Waarin ze iets mogen vergeten. Waarin ze thuis gebracht worden als ze verdwalen en waarin ze zo lang mogelijk aan het verenigingsleven kunnen deelnemen. Om dit te kunnen bereiken is vanuit de gemeente Bladel het initiatief genomen om partijen rondom dementie met elkaar te verbinden in het netwerk dementievriendelijke gemeente Bladel 8. 7 Een door vrijwilligers georganiseerde lijndienst waar inwoners van Casteren tegen een sterk gereduceerd tarief van en naar belangrijke voorzieningen in en buiten Bladel (ziekenhuis) worden vervoerd. 8 Het netwerk dementievriendelijke gemeente Bladel bestaat uit verschillende vrijwilligers, zorg- en welzijnsorganisaties. Voor een compleet overzicht en extra informatie zie: 14

15 Naar verwachting zal het aantal mensen met dementie de komende jaren toenemen, wat maakt dat taboedoorbreking en kennisdeling rondom dit thema erg belangrijk is. Deze twee thema s zijn de belangrijkste thema s waar het netwerk zich de afgelopen jaren voor in heeft gezet en zich de komende jaren voor in zal blijven zetten. Doel is enerzijds om het taboe en negatieve beeldvorming rondom dementie te doorbreken zodat mensen met dementie worden geaccepteerd en ondersteund, en mede hierdoor langer deel kunnen nemen aan de gemeenschap. Doel is anderzijds bij burgers, informele zorg, verenigingen, professionals en publieke en private dienstverleners kennis in het signaleren van dementie en het omgaan met dementie te delen en verspreiden. Deze inzet past binnen het eerste spoor van de gemeente Bladel, waarbij uit wordt gegaan van mogelijkheden van het individu en diens omgeving. Het vertrekpunt is dat mensen onderling meer kunnen betekenen. Door inzet op een dementievriendelijke omgeving worden mogelijkheden van mensen met dementie benadrukt en wordt getracht het taboe rondom dementie te doorbreken. Taboedoorbreking en kennisdeling heeft vooral (nu of later) in de directe omgeving van mensen met dementie positieve gevolgen, doordat mensen onderling meer voor elkaar kunnen (gaan) betekenen Wat willen we de komende jaren nog realiseren? Zoals in alinea al werd benoemd is de rol van de gemeente ondersteunend en faciliterend. De gemeente zet met de ambitie van het programma voor in op: - Het adequaat blijven ondersteunen van de huidige algemene voorzieningen en het creëren van ruimte voor nieuwe algemene voorzieningen en initiatieven in de dorpskernen, waar iedere inwoner gebruik van kan maken en die voor iedereen toegankelijk zijn; - Het (blijven) versterken van (wijk)netwerken en burgerinitiatieven o.a. door inzet van onze vrijwilligersondersteuner en het welzijnswerk (GOW); - Het (blijven) stimuleren van collectieve buurtvoorzieningen o.a. door uitbouw van buurtpreventie Bladel door verbreding van veiligheid en leefbaarheid naar sociale aandacht; - Het vergroten van de verbinding tussen informele initiatieven, algemene voorzieningen, basisondersteuning en aanvullende en specialistische ondersteuning (ontwikkelagenda); - Mantelzorgers en vrijwilligers (blijven) toerusten voor hun taken. Aanpassing van het subsidiestelsel In de huidige systematiek van subsidietoekenning aan Bladelse verenigingen en organisaties worden geen inhoudelijke voorwaarden gesteld aan de subsidieverlening (m.u.v. het bepaalde in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en het overleggen van jaarstukken). Op zichzelf is dat een goed uitgangspunt, omdat het uitgaat van het vertrouwen dat de verengingen en organisaties de subsidiegelden inzetten voor activiteiten die daadwerkelijk bijdragen aan onze ambities voor maatschappelijke ondersteuning (zie ). De keerzijde hiervan is dat het vrijblijvend is. De afgelopen jaren hebben we gezien dat een aantal verenigingen / organisaties actief bezig is om een bijdrage te leveren aan de begeleiding en ondersteuning van bijzondere doelgroepen, maar een groot deel ook (nog) niet. Wij willen dit de komende jaren meer stimuleren met het instrument van subsidie. De inzet voor mensen met beperkingen en/of bijzondere doelgroepen moet via de subsidietoekenning worden beloond. In beginsel gaan we dat doen met additionele subsidiemogelijkheden op het reguliere Jaarprogramma Subsidies. Mede op verzoek van het Platform Ondersteuning Participatie zal daarbij bijzondere aandacht zijn voor het lokale sportaanbod voor mensen met een beperking. Vrijwilligersondersteuner De Bladelse vrijwilligersondersteuner is de afgelopen jaren van groot belang geweest voor de ontwikkeling en realisatie van vrijwilligersinitiatieven. De komende jaren willen we de vrijwilligersondersteuner nadrukkelijker koppelen aan ons Zorgloket Bladel. Met haar kennis van het informele veld kan ze zorgen voor een verpersoonlijkte verbinding tussen de individuele burger en het lokale verenigingen- en vrijwilligersaanbod. Toegankelijke algemene voorzieningen Om het aantal inwoners dat zelfstandig een goede plek weet te vinden in de samenleving en meedoet zo groot mogelijk te maken, is een omgeving met zo min mogelijk drempels (letterlijk en figuurlijk) essentieel. De gemeente Bladel zet zich daarom in om huidige algemene voorzieningen adequaat te blijven ondersteunen en ruimte te creëren voor nieuwe algemene voorzieningen en initiatieven. Hierbij geldt dat zowel huidige als nieuwe algemene voorzieningen toegankelijk zijn voor alle inwoners, ook voor inwoners met een beperking. 15

16 Voor de kernen Hapert en Bladel vindt op dit moment een heroriëntatie plaats op de toekomstbestendigheid van gemeenschapshuizen in deze kernen. Daarbij zal de beleidslijn van het om niet gebruik kunnen maken van deze voorzieningen worden doorgezet. In Hapert zal bij deze oriëntatie Steunpunt De Kloostertuin worden meegenomen. De activiteiten in en vanuit De Kloostertuin zijn de afgelopen jaren dusdanig toegenomen dat de gemeente tijdelijk een ruimte aan de overkant heeft (bij)gehuurd. In aanvulling op de gemeenschapshuizen en steunpunten willen we de komende jaren in Bladel een locatie voor laagdrempelige arbeidsactivering realiseren. In het kader van de Wmo zijn wij verantwoordelijk voor de begeleiding en activering van mensen met een psychiatrische beperking en/of verslavingsproblematiek. Voor een belangrijk deel zal deze begeleiding worden ingevuld door een geïndiceerde maatwerkoplossing via de basisondersteuning (zie Spoor 2), maar voorliggend op deze voorziening of als algemeen toegankelijk (niet-geïndiceerd) alternatief zien wij mogelijkheden om in de kern Bladel een laagdrempelige arbeidslocatie te realiseren. We gaan daarbij nadrukkelijk een koppeling maken met de doelgroepen uit de Participatiewet 9. Het moet een (uitvals-)basis worden voor arbeid, arbeidsactivering en (bij)scholing voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. (Wijk)netwerken en burgerinitiatieven De gemeente zet zich daarnaast in om de komende jaren netwerken te (blijven) ondersteunen op het gebied van welzijn, zorg, wonen en netwerken van bewoners. Een voorbeeld hiervan is het Platform Informele Zorg. In het Platform Informele Zorg Bladel werken de vrijwilligersorganisaties van Bladel samen. Het doel is van elkaar te leren en elkaar sterker te maken. Door samen op te trekken staan vrijwilligersorganisaties sterker en worden zij beter gehoord. Het Platform is ook de spreekbuis voor de aangesloten organisaties richting gemeente en professionele zorg. Collectieve buurtvoorzieningen Stimulering van huidige en nieuwe collectieve buurtvoorzieningen is eveneens iets waar de gemeente de komende jaren in faciliteert. De collectieve voorzieningen zijn laagdrempelig en dragen bij aan een toename van maatschappelijke participatie, integratie van mensen met een psychosociale of psychiatrische beperking en bestrijding van sociaal isolement. Een voorbeeld hiervan is de uitbouw van Buurtpreventie Bladel door de verbreding van veiligheid en leefbaarheid naar sociale aandacht. Buurtpreventie is een samenwerkingsverband tussen burgers, de gemeente en politie. Buurtpreventie is nu voornamelijk gericht op het bestrijden en voorkomen van bepaalde vormen van criminaliteit of ontoegankelijkheid in het kader van veiligheid en leefbaarheid. De komende jaren wordt Buurtpreventie verbreed door als schakel te fungeren op het gebied van sociale aandacht (het opvangen van allerlei signalen in de buurt, niet alleen veiligheid en leefbaarheid). Het POP vraagt hierbij nadrukkelijk aandacht voor het scheiden van de uitvoering van het handhavingsdeel van Buurtpreventie en het sociale deel. Dat vraagt namelijk om verschillende competenties van de buurtpreventievrijwilligers. Toerusten van mantelzorgers en vrijwilligers De gemeente Bladel is een krachtige, hechte, sociale gemeente met veel betrokken inwoners. Inwoners die zich belangeloos inzetten voor het welzijn van een ander, hun buurt of voor de gemeenschap. In paragraaf komt dit duidelijk naar voren door alle initiatieven die door de inzet van onze inwoners zijn ontstaan. De inzet van deze groep is van onschatbare waarde en zij dienen daarom zo goed mogelijk ondersteund te worden. De vrijwilligers worden momenteel goed ondersteund door onze vrijwilligersondersteuner; hier zullen wij de komende jaren op in blijven zetten. Een onderbelichte groep tot op heden is de groep mantelzorgers in onze gemeente. In het beleid van voorgaande jaren zijn mantelzorgers niet genoeg gewaardeerd. Het belang van hun inzet wordt echter dermate onderkend dat er de komende jaren extra op ondersteuning van mantelzorgers wordt ingezet. De kwaliteit en houdbaarheid van (langdurige) zorg en ondersteuning is immers in sterke mate afhankelijk van de bijdrage die mantelzorgers en vrijwilligers leveren. De komende jaren wordt extra op ondersteuning van mantelzorgers ingezet door de volgende speerpunten: 1. Zo goed mogelijk inspelen op de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers door inzet van een mantelzorgondersteuner; 2. Inzet van het mantelzorgcompliment, waarbij de behoeften en wensen van mantelzorgers voor de invulling van dit compliment leidend zijn; 9 De Participatiewet is op ingevoerd en vervangt onder andere de Wet Werk en Bijstand. In de Participatiewet liggen de gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden vast voor werk en bijstandsinkomen. 16