TRANSMURAAL PROTOCOL ABNORMAAL VAGINAAL BLOEDVERLIES

Transcriptie

1 TRANSMURAAL PROTOCOL ABNORMAAL VAGINAAL BLOEDVERLIES Begrippen Stoornissen in de menstruele cyclus kunnen het best worden beschreven in termen van frequentie, regelmaat en duur van het bloedverlies en van de hoeveelheid bloedverlies: overvloedig, regelmatig bloedverlies: cyclisch bloedverlies dat overvloedig is wat betreft hoeveelheid of duur in vergelijking met wat voor de vrouw gebruikelijk is (synoniemen zijn: hypermenorroe, menorragie) onregelmatig bloedverlies: niet-cyclisch bloedverlies waarbij de menstruaties niet meer afzonderlijk zijn te herkennen (synoniem is: metrorragie) tussentijds bloedverlies: bloedverlies in de periode tussen herkenbare menstruaties (synoniem is: intermenstrueel bloedverlies). Tussentijds bloedverlies kan zowel op een vast als op een wisselend tijdstip in de cyclus optreden postmenopauzaal bloedverlies: bloedverlies dat later dan één jaar na de laatste menstruatie (de menopauze) optreedt. Achtergrond, diagnostiek en beleid Verwezen wordt naar de NHG-standaard M28 Vaginaal bloedverlies, revisie Echodiagnostiek polikliniek Gynaecologie Aanvragen via faxnummer Patiënteninformatie: zie hieronder Verwijzing In de volgende gevallen is verwijzing naar een gynaecoloog aangewezen: bij aanhoudende klachten van vaginaal bloedverlies die onvoldoende reageren op de in de NHG-standaard genoemde behandelingen bij postmenopauzaal bloedverlies waarbij bij echoscopie een slijmvliesdikte van meer dan 4 mm werd gevonden of bij afwijkende cervixcytologie bij persisterend of binnen drie maanden na de eerste episode recidiverend postmenopauzaal bloedverlies bij opnieuw optredend postmenopauzaal bloedverlies (> 3 maanden na de eerste episode), ook als de endometriumdikte 4 mm of minder is, als de vrouw of de huisarts verder onderzoek wenst naar de oorzaak van het bloedverlies. In een dergelijk geval gaat het om het opsporen van behandelbare, goedaardige aandoeningen van het endometrium bij onregelmatig bloedverlies tijdens hormonale substitutietherapie in de postmenopauze.

2 Verwijzing polikliniek AUB (Abnormaal Uterien Bloedverlies) AMC vraagstelling / omschrijving van de problematiek uitslagen verricht onderzoek (Chlamydia-test, cervixuitstrijkje) ingestelde behandeling datum laatste menstruatie urgentie. Evaluatie polikliniek AUB afwijkende cytologie of contactbloedingen: kolposcopie watercontrast-echoscopie (zie patiënteninformatie) intracavitaire afwijking: hysteroscopische resectie uterus myomatosus: terugverwijzing huisarts voor behandeling. Afhankelijk van vraagstelling huisarts en/of voorkeur patiënte eventueel behandeling door gynaecoloog geen afwijkingen: terugverwijzing huisarts voor behandeling. Patiëntenvoorlichting: Veel informatie voor patiënten op: Patiëntinformatie Gynaecologie Fax-verwijzing naar de polikliniek Gynaecologie AMC De polikliniek Gynaecologie streeft ernaar de patiëntenzorg te optimaliseren door middel van de volgende (gespecialiseerde) spreekuren: - algemene gynaecologie - verzakking en incontinentie - abnormaal uterien bloedverlies (AUB) - afwijkende cytologie (kolposcopie) - vulvaire pathologie - kindergynaecologie - gynaecologische oncologie - eerste trimester problematiek in de jonge zwangerschap. Indien u de patiënte per fax verwijst, zodat de vraagstelling tevoren duidelijk is, wordt ons de gelegenheid geboden een afspraak op het juiste spreekuur te verzorgen. Wij hopen hierdoor de zorg te verbeteren, de efficiëntie te verhogen, en het aantal herhaalconsulten te beperken. Wat vragen wij u te doen? - stuur een fax in plaats van de patiënte te laten bellen. Fax: gebruik de standaard verwijsbrief uit uw elektronisch dossier met telefoonnummer (ook mobiel) van de patiënte - vraagstelling / omschrijving van de problematiek - datum laatste menstruatie - bij verwijzing naar het AUB-spreekuur: s.v.p. Chlamydia PCR doen (Oorzaak AUB uitsluiten en gewenst voor Watercontrast echoscopie) - urgentie van het consult - eventueel kopie van relevante oude correspondentie. Na ontvangst van de fax zullen wij patiënte binnen 24 uur schriftelijk uitnodigen voor een afspraak op de polikliniek. Per retour-fax wordt u hiervan op de hoogte gesteld.

3 PATIËNTENINFORMATIE ECHOSCOPIE BEHORENDE BIJ HET PROTOCOL ABNORMAAL VAGINAAL BLOEDVERLIES Inleiding Deze tekst geeft algemene informatie over het echo-onderzoek zoals gebruikt in de gynaecologie. Uw huisarts of gynaecoloog bespreekt met u waarom een echoscopie geadviseerd wordt en wat de uitslag van het onderzoek is. Wat is een echoscopie? Echoscopie is een techniek waarmee organen in het lichaam zichtbaar worden gemaakt. Een andere naam voor echoscopie is ultrageluidonderzoek. Ultrageluid bestaat uit hoogfrequente golven die door een transducer worden uitgezonden. De inwendige organen kaatsen deze geluidsgolven terug en worden daardoor zichtbaar op een scherm, de monitor. Het menselijk oor kan ze niet horen. Er zijn twee soorten transducers. De ene maakt afbeeldingen via de buikwand; deze techniek wordt uitwendige echo genoemd. De andere transducer is een dun en langwerpig staafje en wordt in de schede ingebracht voor een inwendige of vaginale echo. Om een afbeelding te krijgen van de eierstokken en de baarmoeder wordt meestal een vaginale echo gemaakt. Waarom wordt echo-onderzoek verricht? Bij een gynaecologische echo wordt een afbeelding gemaakt van de baarmoeder en de eierstokken. De eileiders, heel dunne orgaantjes tussen de baarmoeder en de eierstokken, zijn met een echo meestal niet te zien en te beoordelen. Hoe wordt een echo gemaakt? Uitwendige echo Bij een uitwendige echo ligt u op een onderzoekbank. U kunt uw kleren aanhouden, maar maakt de onderbuik bloot. Om een goede geleiding van de geluidsgolven te verkrijgen wordt gel of olie op uw buik aangebracht. Voor een scherp beeld is het doorgaans nodig dat u een volle blaas hebt. Een uitwendige echo is niet pijnlijk. Wel kan het drukken op de volle blaas onaangenaam zijn. Inwendige echo Bij een inwendige echo ligt u op de gynaecologische stoel, die u misschien al kent van het inwendig onderzoek. Een andere mogelijkheid is een onderzoekbank met een kussen onder uw billen. U doet uw onderbroek uit. Om de dunne transducer wordt een condoom gedaan. Daarop wordt eventueel een glijmiddel aangebracht om het inbrengen in de schede gemakkelijker te maken. Het inbrengen doet meestal geen pijn, maar bij een ontsteking of een bloeding in de buik kan het onderzoek wel pijnlijk zijn.

4 Sommige vrouwen hebben moeite met een inwendige echo. Dat kan te maken hebben met vervelende seksuele ervaringen in het verleden of met een eerder pijnlijk gynaecologisch onderzoek. Wat ook de reden is, bespreek het van tevoren met uw arts, zodat u samen naar een oplossing kunt zoeken. Misschien vindt u het onderzoek minder vervelend als u de transducer zelf inbrengt. Wanneer wordt een inwendige of een uitwendige echo gemaakt? Over het algemeen wordt bij een gynaecologische echo de voorkeur gegeven aan een echo via de schede. Omdat het uiteinde van de transducer op deze manier dichter bij de baarmoeder en eierstokken komt dan bij een uitwendige echo, wordt een scherper beeld met meer details verkregen. Een uitwendige echo biedt betere mogelijkheden om grote afwijkingen in de buik, zoals heel grote eierstokken of een baarmoeder met grote vleesbomen te kunnen zien. Bloedverlies of ongesteld zijn is medisch gezien niet bezwaarlijk voor een inwendige of uitwendige echo. Wie maakt de echo? De echo wordt gemaakt door een echoscopist, een arts of een gynaecoloog. Soms wordt het onderzoek tijdens het spreekuur door de arts uitgevoerd; de uitslag wordt dan direct met u besproken. In andere gevallen maakt u een afspraak voor een echo. De echo wordt dan vaak door iemand anders gemaakt en de uitslag wordt doorgegeven aan uw arts of gynaecoloog.

5 PATIËNTENINFORMATIE WATERCONTRAST ECHOSCOPIE BEHORENDE BIJ HET PROTOCOL ABNORMAAL VAGINAAL BLOEDVERLIES Inleiding Met een watercontrast echoscopie kunnen afwijkingen in de baarmoederholte zichtbaar gemaakt worden. Dit onderzoek wordt uitgevoerd bij: abnormaal bloedverlies bij vruchtbaarheidsproblemen en/of bij onderzoek naar de oorzaak van herhaalde miskramen. Wat is watercontrast echoscopie? Een watercontrast echoscopie of SIS (Saline Infusion Sonohysteroscopie) is een simpele manier om poliepen, myomen, vormafwijkingen en andere afwijkingen van de baarmoederholte op te sporen. Het is een inwendig echoscopisch onderzoek waarbij de binnenkant van de baarmoeder zichtbaar wordt gemaakt door water in de baarmoederholte in te brengen. Water is op een echo zwart, weefsel in en rond de baarmoederholte is grijs. Zo is het mogelijk de vorm en de inhoud van de baarmoederholte goed te onderzoeken. Het onderzoek Bij een SIS ligt u op een gynaecologische stoel met uw benen in beensteunen. Meestal maakt de (arts) echografist eerst een vaginale echo, en brengt hij of zij daarna een speculum(spreider) in de vagina. Na ontsmetting van de baarmoedermond wordt een dunne katheter door de baarmoederhals in de baarmoederholte gebracht. Vervolgens maakt men opnieuw een vaginale echo. Terwijl via de katheter steriel water in de baarmoeder gespoten wordt, is op de monitor zichtbaar hoe de baarmoederholte zich met water vult. U kunt zelf meekijken. U hoeft voor dit onderzoek geen volle blaas te hebben. Soms is het inbrengen van de katheter kortdurend gevoelig, maar de meeste vrouwen voelen dit nauwelijks. Het inspuiten van het water veroorzaakt soms een lichte menstruatieachtige pijn; de meeste vrouwen voelen ook hiervan niets. Tijdens het onderzoek loopt soms wat water langs de katheter via de vagina weg. Ook na afloop kunt u nog wat water verliezen dat bloederig kan zijn. Dat kan geen kwaad. Een maandverband is voldoende om het op te vangen. Redenen voor het onderzoek De belangrijkste reden voor een SIS is een onduidelijk beeld van de baarmoederholte bij een gewone echo. Dit komt voor bij: - afwijkingen in de baarmoederholte, zoals myomen (vleesbomen) of poliepen. Zij veroorzaken soms afwijkend bloedverlies (hevige menstruaties, tussentijds bloedverlies) of problemen bij het zwanger worden - bloedverlies na de overgang - vormafwijkingen van de baarmoeder als oorzaak van vruchtbaarheidsproblemen, vroeggeboorte of herhaalde miskramen

6 Problemen bij het onderzoek Soms is het moeilijk de katheter in de baarmoeder te brengen, omdat de baarmoedermond erg nauw is. Dit komt een enkele keer voor bij vrouwen die geen kinderen hebben gehad en bij vrouwen die een ingreep of operatie van de baarmoedermond hebben ondergaan, zoals een bevriezing, laserbehandeling of (lis)conisatie. De arts kan dan proberen de baarmoedermond voorzichtig op te rekken, zo nodig met plaatselijke verdoving. De baarmoederholte is niet goed zichtbaar op de monitor. Bij een te wijde opening van de baarmoedermond loopt het water te snel uit de baarmoederholte weg, zodat deze zich onvoldoende vult. Er ontstaat geen goed beeld op de monitor. NB Als het onderzoek niet mogelijk is of onvoldoende informatie oplevert, adviseert de gynaecoloog veelal een kijkoperatie in de baarmoeder. Complicaties De kans op complicaties bij dit onderzoek is zeer klein. Bacteriën die normaal in de vagina aanwezig zijn en die eventueel bij het onderzoek de baarmoeder binnendringen, veroorzaken zelden een ontsteking. Wel kan een ontsteking ontstaan als u besmet bent met een seksueel overdraagbare aandoening(geslachtsziekte) zoals een Chlamydia-infectie. Bent u bang na onveilig seksueel contact een dergelijke infectie te hebben opgelopen, dan is het verstandig dit te melden. De gynaecoloog neemt dan eerst een kweek af om een dergelijke infectie uit te sluiten. Wanneer is het verstandig het onderzoek uit te stellen? Het onderzoek wordt niet gedaan als er een kans is dat u zwanger bent. Daarom moet u in de cyclus waarin de echo plaatsvindt, geen of beschermde (met condoom) gemeenschap hebben. Gebruikt u de pil of bent u gesteriliseerd, dan kan het onderzoek op elk tijdstip plaatsvinden, hoewel sommige artsen het onderzoek liever niet tijdens de menstruatie doen. Na een pas genezen eileiderontsteking is het doorgaans verstandig enige maanden met het onderzoek te wachten. Tot slot Hebt u nog vragen, aarzel dan niet om ze aan de gynaecoloog voor te leggen. Deze is altijd bereid meer informatie te geven