De stand van crowdfunding in Zeeland 2015

Transcriptie

1 De stand van crowdfunding in Zeeland 2015 Douw&Koren Januari 2016

2 2

3 Voorwoord De (economische) omgeving verandert voortdurend. Na vele slechte jaren lijkt de economie nu weer de opgaande lijn te hebben gevonden. Er is veel geld in omloop, de investeringsbereidheid bij bedrijven neemt toe, nieuwe financieringsvormen komen van de grond, en ook de politiek wordt zich meer bewust van het belang van het MKB. Meer dan 75% van de bedrijven richt zich met hun kredietaanvraag op de banken. Juist banken zijn echter vaak terughoudend met het verstrekken van financiering aan het MKB. Alternatieve financieringsmogelijkheden zijn er wel, maar zijn bij veel MKBers nauwelijks bekend. Ondanks het verbeterde economische klimaat komen investeringen daardoor moeilijk van de grond. Ook in de culturele en creatieve sector wordt het vinden van financiering vaak als een uitdaging ervaren. Doordat overheden de subsidie voor dergelijke initiatieven of evenementen terugdraaien, gaan initiatiefnemers meer en meer op zoek naar alternatieve financieringsmogelijkheden. De inkomsten uit sponsoring nemen af: onder invloed van de economische omstandigheden is de bereidheid van bedrijven om evenementen en culturele initiatieven te sponsoren merkbaar afgenomen. Een andere mogelijkheid voor het verkrijgen van financiering is crowdfunding. Crowdfunding is één van de sterkst opkomende alternatieve financieringsvormen. Sinds 2011 is de opbrengst ervan jaarlijks verdubbeld, tot 128 miljoen euro in Het overgrote deel daarvan (108 miljoen euro) kwam voor rekening van ondernemingen. De creatieve sector was goed voor bijna 10 miljoen aan crowdfunding opbrengsten. De cijfers zijn afkomstig uit onze rapportage 1 over de stand van crowdfunding in Nederland. Bij veel initiatiefnemers en ondernemers is crowdfunding nog echter nauwelijks bekend, of men kent het wel, maar heeft onvoldoende inzicht in de mogelijkheden die het zou kunnen bieden. Met het stimuleringsprogramma Crowdfunding in Zeeland beoogt de provincie Zeeland in een jaar tijd de inzet van crowdfunding in de provincie, zowel voor ondernemers als voor culturele initiatieven, een impuls te geven. 1 Douw&Koren, Crowdfunding in Nederland

4 In het kader van het programma brengen wij op een aantal momenten de status van crowdfunding in de regio in kaart. Deze eerste rapportage geeft een beeld van de uitgangssituatie, waarin de beschikbare data over crowdfunding in Zeeland worden vergeleken met de gegevens uit onze landelijke rapportage. Opvallende trends: ondanks de aanwezigheid van 2 regionale platforms voor maatschappelijk relevante initiatieven blijft crowdfunding in het maatschappelijke en creatieve domein in Zeeland achter, vergeleken bij het landelijke beeld; de gemiddelde opbrengst van crowdfunding voor bedrijfsfinanciering zowel als culturele/creatieve initiatieven ligt in Zeeland hoger dan het landelijk gemiddelde; crowdfunding in Zeeland concentreert zich op het eiland Walcheren: daarbuiten wordt het slechts incidenteel toegepast. Het geringe aantal projecten wijst erop, dat crowdfunding in Zeeland een nog relatief onontgonnen terrein is, maar de opbrengsten duiden op de aanwezigheid van een goede voedingsbodem om crowdfunding in Zeeland verder te laten groeien. Januari

5 Wat is crowdfunding? Crowdfunding is een financieringsvorm waarbij de financiering voor een project of onderneming opgehaald wordt bij een grote groep donateurs of investeerders. Projecteigenaren en ondernemers presenteren hun financieringsvraag online en vragen potentiële funders om hun project of onderneming te financieren. In ruil daarvoor ontvangen funders een financiële tegenprestatie of een beloning in natura. De financiering kan verschillende vormen hebben: een donatie-financiering met tegenprestatie in natura (bijvoorbeeld een product of dienst) investering met financiële tegenprestatie (bijvoorbeeld een lening of verkoop van aandelen). Crowdfunding kan ingezet worden voor een grote verscheidenheid aan projecten en ondernemingen. Naast een financieringsmiddel is crowdfunding ook een marketinginstrument: dankzij crowdfunding kan een project of onderneming meer zichtbaarheid en draagvlak realiseren. De mogelijkheden van online communicatie en online financiële transacties maakten het ontstaan van crowdfunding mogelijk. Daarnaast zorgt de sterke behoefte aan alternatieve bronnen van financiering ervoor dat het gebruik van crowdfunding sinds 2010 jaarlijks aanzienlijk toeneemt. De maatschappelijke waarde van crowdfunding is breder dan de mogelijkheid die het creëert om projecten en ondernemingen te financieren. De lage instapdrempel maakt dat vrijwel iedereen, ongeacht de grootte van de portemonnee, via crowdfunding kan investeren. Daarbij creëert crowdfunding een directe relatie tussen investeerders en de te financieren projecten. Investeerders zien waar hun inleg precies aan wordt besteed. Daarmee staat crowdfunding voor een economie waarin directe participatie de kern is. Hoewel de omvang van de crowdfunding al een redelijk bereik heeft, zijn er ook knelpunten die een verdere groei in de weg staan. De belangrijkste hiervan is het ontbreken van een brede bekendheid ervan onder ondernemingen en initaitiefnemers. Het besef dat crowdfunding een alternatief zou kunnen zijn voor bancaire financiering of subsidie is er bij de doorsnee ondernemer of culturele organisatie (nog) niet. Zij weten niet of en hoe zij er succesvol gebruik van kunnen maken en laten zo kansen liggen. 5

6 Maar ook investeerders zijn nog weinig bekend met crowdfunding. Het besef dat zij ook met kleinere bedragen bedrijfsfinanciering kunnen verschaffen of bij kunnen dagen aan een cultureel initiatief is bij het merendeel nog niet doorgedrongen. Met het vergroten van de bekendheid aan beide zijden valt dan ook nog veel winst te behalen. 6

7 De status van crowdfunding in de provincie Zeeland Voor deze rapportage hebben wij onderzoek gedaan naar online crowdfunding campagnes in de provincie Zeeland die in 2015 zijn afgerond en het doelbedrag hebben gehaald. Wij hebben daartoe alle crowdfunding platforms in Nederland gescand. Daarnaast is onderzoek gedaan naar crowdfundingcampagnes die ondernemers of organisaties uit Zeeland via eigen de website hebben gevoerd. Niet meegerekend zijn eventuele campagnes die nog doorlopen in 2016, aangezien daarvan nog niet kan worden vastgesteld of zij succesvol zullen zijn. Deze cijfers hebben we vervolgens vergeleken met onze landelijke data. Het is aannemelijk dat er ook ondernemers en organisaties zijn geweest die off-line projecten hebben gecrowdfund binnen hun eigen sociale netwerk, woongemeenschap of kerkgenootschap. Dat past ook binnen de traditie van saamhorigheid en betrokkenheid, die juist in Zeeland heel sterk is. Met name zal dit gelden voor maatschappelijke en culturele projecten. Voor ondernemingen zal dit minder spelen: zij crowdfunden doorgaans op basis van leningen of aandelen. Deze vorm van crowdfunding vindt (mede in verband met AFM-regelgeving) zelden plaats buiten een crowdfundingplatform om. Offline campagnes zijn voor de onderzoekers echter niet traceerbaar. Hoewel mag worden aangenomen dat aantal campagnes en de opbrengsten hiervan hoger is dan uit de nulmeting naar voren komt, is dit gegeven niet van wezenlijke invloed het algemene beeld dat uit de rapportage naar voren komt. Totaalopbrengsten crowdfunding In 2015 werd een totaal van 128 miljoen euro gecrowdfund in Nederland: dit is een verdubbeling ten opzichte van 2014, toen er voor 63 miljoen aan crowdfundingopbrengsten werd gerealiseerd. Circa 12,5 miljoen euro van dit totaal is opgehaald in de provincie Zeeland. Dit is 9,9% van de totale omvang aan crowdfunding opbrengsten in Nederland. Echter: 10,6 miljoen van het totale bedrag dat in Zeeland aan crowdfunding bij elkaar werd gebracht is toe te rekenen aan 1 campagne: die van Zorgvastgoed Zeeland voor de nieuwbouw van het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Vlissingen. Wanneer we dit project buiten beschouwing laten, bedragen de crowdfunding opbrengsten in Zeeland 1,9 miljoen euro. Dit komt neer op 1,6% van het totaal aan crowdfunding opbrengsten in Nederland. 7

8 De totale omvang van crowdfunding in de provincie Zeeland In het vervolg van deze rapportage zullen we de opbrengst van de campagne voor het ziekenhuis niet meerekenen. Niet alleen omdat het succes van deze ene campagne het beeld voor Zeeland ernstig vertekent, maar ook omdat de opbrengst, zoals we ook later in de rapportage zullen zien, niet representatief is voor crowdfunding in Nederland. De crowdfunding campagne voor het ziekenhuis zegt echter wel iets over de bereidheid van inwoners van Zeeland om te investeren in ondernemingen en initiaitieven in hun omgeving, als daarmee waardevolle voorzieningen en werkgelegenheid behouden kunnen worden. In dit opzicht is de ziekenhuiscampagne als casus wel degelijk relevant. Crowdfunding per kwartaal In de eerste twee kwartalen van 2015 is er in Zeeland een bedrag van euro via crowdfunding opgehaald. Het derde kwartaal was dit beduidend minder. Het vierde kwartaal van 2015 is er weer een stijging van de crowdfunding opbrengsten te zien. Zoals aangeven zijn de opbrengsten van de campagne voor het ziekenhuis in Vlissingen, die plaatsvond in het vierde kwartaal van 2015, hier buiten beschouwing gelaten. 8

9 9

10 Case Ziekenhuis Vlissingen Op de valreep van 2015 vond een unieke crowdfunding campagne plaats: Zorgvastgoed Zeeland B.V. zocht 10 miljoen euro voor de aankoop en renovatie van het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Vlissingen. In drie maanden werd 10,6 miljoen euro bij elkaar gebracht. In combinatie met bancaire financiering is dat voldoende voor het behoud en de herontwikkeling van het ziekenhuis. Naast het financiële rendement van 5% over de looptijd van jaar werden investeerders aangetrokken door het vooruitzicht ook in de toekomst verzekerd te zijn van ziekenhuiszorg in de nabije omgeving, en bij te kunnen dragen aan het behoud van werkgelegenheid. Het wekt dus geen verbazing dat 70% van de 600 investeerders afkomstig is uit Zeeland. Met 10,6 miljoen euro is het ziekenhuis bijna het grootste crowdfunding project ooit. Ook in een ander opzicht is de actie uniek: niet eerder is in Nederland een crowdfundingcampagne gevoerd voor financiering van een ziekenhuis. Crowdfunding in Zeeland

11 Opbrengst per categorie In Zeeland zijn ondernemingen verantwoordelijk voor het overgrote deel (ruim 95%) van de crowdfunding opbrengsten, zelfs zonder de opbrengsten van de campagne voor het ziekenhuis mee te rekenen. Dat percentage ligt iets hoger dan het landelijk gemiddelde. Creatieve en maatschappelijke projecten zijn goed voor minder dan 5% van de crowdfunding opbrengsten in Zeeland. Landelijk gezien ligt dat percentage ongeveer twee keer zo hoog. Crowdfunding opbrengsten per categorie (Zeeland) Crowdfunding opbrengsten per categorie (Nederland totaal) 11

12 Aantal projecten per categorie In totaal werden in 2015 in Zeeland 23 crowdfunding campagnes met succes afgerond. De meeste waren van ondernemers. Maatschappelijke en creatieve campagnes vormen samen ongeveer eenderde van het aantal campagnes. Landelijk is dat meer dan de helft. Hierbij moeten worden aangetekend dat het totaal aantal campagnes vrij gering is, zodat een stijging of daling met 1 of 2 projecten al een grote invloed heeft op de percentages. Aantal projecten per categorie (Zeeland) Aantal projecten per categorie (Nederland totaal) 12

13 Case Vakantiesupermarkt, Renesse De Zeeuwse ondernemer Gerco Leeflang is gespecialiseerd in het uitbaten van supermarktlocaties nabij toeristische centra,. Het seizoensafhankelijke karakter van deze locaties stelt bijzonder eisen aan het assortiment en de sfeer. Via Collin Crowdfund haalde de ondernemer euro op voor de aankoop van het pand, de inventaris en de exploitatie van een nieuwe vakantiesupermarkt. Behalve rente ontvingen de eerste 10 investeerders die euro of meer in de onderneming staken ook een mand met Zeeuwse lekkernijen. Crowdfunding dekte in dit geval een deel van de financieringsbehoefte: ook de bank verstrekte een lening. Crowdfunding in Zeeland

14 Gemiddelde opbrengst Hoewel het aantal gecrowdfunde projecten in Zeeland gering is, is de gemiddelde opbrengst ervan relatief hoog, vergeleken met het landelijk gemiddelde. Dat geldt met name voor de creatieve projecten en de ondernemingen. Hierbij moet worden opgemerkt dat dit verschil vooral wordt veroorzaakt door 2 campagnes van ondernemers, die respectievelijk en euro opbrachten. Op een totaal van 14 campagnes in de categorie ondernemingen zijn dergelijke uitschieters van grote invloed op het gemiddelde. Gemiddelde opbrengst per campagne per categorie (Zeeland) Gemiddelde opbrengst per campagne per categorie (landelijk) 14

15 Geografische spreiding Wanneer we de campagne voor het ziekenhuis buiten beschouwing laten zijn de crowdfunding opbrengsten het hoogst op Zuid-Beveland, met Walcheren op korte afstand. De campagne voor het ziekenhuis in Vlissingen (ook Walcheren) is in de tabel weergegeven in grijs. De gemeente Goes heeft, in samenwerking met de 1% Club een eigen platform voor maatschappelijke initiatieven: Goes-Crowdfunding. In 2015 gingen op dit platform 3 campagnes live, waarvan er 1 met succes werd gefund. Naast het platform in Goes is er nog een platform dat alleen in Zeeland opereert, het Zeeuws Crowdfunding Platform van de Stichting Zeeuws Ontwikkelingsfonds. Op dit platform werd in (maatschappelijk) project met succes gecrowdfund. 15

16 In 6 van de 14 campagnes voor bedrijfsfinanciering ging het om bestaande ondernemingen. Tweemaal werd via crowdfunding een overname gefinancierd, en 5 campagnes betroffen de start van een nieuwe onderneming. Bij het merendeel van de campagnes ging het om middenstand (winkels of horecagelegenheden). De meeste ondernemers (6 van de 14) maakten gebruik van het crowdfundingplatform Geldvoorelkaar. De creatieve projecten maakten gebruik van het platform VoordeKunst (2), of crowdfundden via de eigen website (2). Conclusies Als de landelijke cijfers voor crowdfunding als richtsnoer worden genomen, is in de provincie Zeeland relatief de meeste winst te boeken op het terrein van creatieve en maatschappelijke projecten. Vermoedelijk wordt op dit terrein al meer gecrowdfund dan de rapportage laat zien, maar doordat campagnes vaak ook offline worden gevoerd zijn zij voor potentiële funders buiten het directe netwerk van de initiatiefnemer niet zichtbaar. Daardoor wordt ook niet de volle potentie van crowdfunding benut. Maar ook ondernemers zouden meer van crowdfunding kunnen profiteren: de campagnes voor bedrijfsfinanciering zijn weliswaar sterk in de meerderheid, maar er is zeker nog ruimte voor groei. Met name op de eilanden buiten Zuid-Beveland en Walcheren is crowdfunding nog nauwelijks ontdekt, noch door ondernemers, noch door creatieve en/of maatschappelijke initiatieven. Ook mag er winst worden verwacht door het meer zichtbaar maken van succesvolle campagnes. Goed voorbeeld doet goed volgen, juist ook op het gebied van crowdfunding. Het stimuleringsprogramma kan daarin een belangrijke rol spelen. 16

17 Case Nieuwe helden van Goes: Expositie Luctor et Emergo Onder de titel Luctor et Emergo startte Leon van de Flier een crowdfunding campagne op het platform Goes-Crowdfunding voor een foto-expositie over worstelingen van het leven en de kracht van de mens. In totaal 53 funders doneerden van de benodigde euro. De laatste euro werd gestort door de gemeente Goes. Het platform Goes-Crowdfunding is een samenwerking van de gemeente Goes en de 1% Club. Crowdfunding in Zeeland

18 Douw&Koren Douw&Koren was s werelds eerste crowdfunding bureau en werkt vanaf het begin van crowdfunding aan de opkomst ervan. Douw&Koren heeft de afgelopen 5 jaar meer dan mensen en organisaties in workshops en lezingen meegenomen in de ontwikkeling van crowdfunding. Daarbij spreken ze vanuit een jarenlange intensieve praktijk in het maken en begeleiden van meer dan 300 succesvolle crowdfunding campagnes in binnen en buitenland, het introduceren van crowdfunding bij het grote publiek via de media, het doen van onderzoek en geven van strategisch advies. Kunt u hulp gebruiken bij het realiseren van uw crowdfunding ambities? Neem dan contact met ons op. Contact info@douwenkoren.nl