Rotterdam Grote stad Ik woon er Misschien wel voor altijd? Gelukkig

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rotterdam Grote stad Ik woon er Misschien wel voor altijd? Gelukkig"

Transcriptie

1 >>>> Kunstpraat in het museum Sinds januari 2013 biedt Museum Boijmans Van Beuningen de museumles Kunstpraat aan. Deze museumles is speciaal ontwikkeld voor groepen 3 en 4 van het Primair Onderwijs. Tijdens deze les worden kinderen actief uitgenodigd om te praten en na te denken over kunst. Per kunstwerk is er een taalgerelateerde opdracht. De museumles duurt een uur gevolgd door een (drama-)spel van een half uur. Tijdens het spel spelen de (nieuw geleerde) woorden die zijn langs gekomen tijdens de museumles weer een bijzondere rol. Deze lesbrief zet alles over het programma voor u op een rijtje. Lesdoelen Doel is om de woordenschat van de kinderen door middel van kunst op speelse manier te vergroten en daarbij hun taalontwikkeling te stimuleren. De kinderen - Maken kennis met het museum - Leren goed te kijken naar verschillende kunstwerken - Leren gedachten en gevoelens te verwoorden - Leren woorden toepassen in zinsverband - Luisteren naar (elkaars) verhalen en vormen daar een beeld bij in hun hoofd - Leren praten over kunstwerken - Zijn zelf actief bezig met vinden van passende woorden bij een kunstwerk - Leren associëren en creatief denken m.b.t. taal en kunst - Maken al pratende kennis met (kinder) filosofie) - Nemen actief deel aan verschillende spelvormen - Ervaren en spelen met een aantal (rekenkunstige) begrippen als hoog en laag, rond en vierkant, donker en licht enz De lesdoelen sluiten aan bij Nederlands (ontwikkelen taalvaardigheid), Oriëntatie op jezelf en de wereld en Kunstzinnige Oriëntatie. Opzet programma Het programma bestaat uit drie onderdelen: - Voorbereiding op school - Museumbezoek - Terugblik op school na afloop van het museumbezoek Een museumbezoek kunt u met het materiaal op deze site voorbereiden en verwerken. Een voorbereiding en verwerking van het museumbezoek zal het leerrendement tijdens het bezoek vergroten. Het bezoek aan het museum duurt 1,5 uur. Gedurende dat uur worden de leerlingen begeleid door één van de museumdocenten. Per museumdocent is de groep niet groter dan 15 leerlingen. Is uw klas groter, dan wordt de groep in tweeën (of in drieën indien groter dan 30 leerlingen) gesplitst. Per museumdocent vragen wij ook een begeleider vanuit school. Ter voorbereiding aan het museumbezoek kunt u gebruik maken van de volgende lessuggesties. Vooraf, voorbereiding op school Introductie aan de hand van een woordenwolk Leerlingen hebben vaak veel vragen en ideeën over een museum. Schrijf het woord museum in het midden van het (digi)bord en vraag de kinderen om zoveel mogelijk woorden te noemen waar ze aan denken bij dat woord. In eerste instantie gaat het niet om het geven van een goed antwoord, maar om het nadenken over wat een museum nu eigenlijk voor iemand betekent. Schrijf de woorden rondom het centrale woord museum tot niemand verder nog woorden weet. Elfje maken Aan de hand van de verzamelde woorden op het bord kan er een gedichtje over het woord museum gemaakt worden. Een eenvoudige dichtvorm is een elfje. Een voorbeeld is het gedichtje over Rotterdam hieronder: Rotterdam Grote stad Ik woon er Misschien wel voor altijd? Gelukkig 1

2 Een elfje bestaat uit elf woorden verdeeld over vijf regels. Onderstaande vragen kunt u gebruiken om de leerlingen wat richting te geven maar u kunt de invulling verder ook open laten, zolang het aantal woorden per regel maar klopt. Regel 1, (1 woord): Waar gaat het gedichtje over? Wat is de plek? Regel 2, (2 woorden): Waar denk je aan? Regel 3, (3 woorden):wat ga/kun je er doen/zien? Regel 4, (4 woorden): Wat wil je vragen aan de plek? Regel 5, (1 woord): Hoe voel je je als je aan die plek denkt? Voorbeeld: Museum Groot gebouw Heel veel kunstwerken Wat gaan we zien? Nieuwsgierig! Krokodil en het meesterwerk geschreven door Max Velthuijs of ook als filmpje te bekijken op Youtube: 6 min. 25) Korte tekst over inhoud: Krokodil is een kunstenaar, iedere dag maakt hij een schilderij. Op een dag komt olifant naast hem wonen, voor zijn nieuwe huis zoekt hij een mooi schilderij. Hij komt kijken bij krokodil, maar kan geen keuze maken, alles vindt hij mooi. Krokodil stuurt hem naar huis en maakt voor hem een heel bijzonder schilderij. Een schilderij dat helemaal wit is! Er staat niets op! moppert Olifant. Oh jawel zegt krokodil, je kan alles wat je maar wil, zien op het witte doek. Olifant probeert het en ja hoor het lukt! Na het tijdje heeft Olifant het witte doek zelfs niet meer nodig. Overal waar hij is tovert hij in zijn gedachten de mooiste beelden tevoorschijn. Hij heeft het schilderij er helemaal niet voor nodig. Heeft krokodil hem bedrogen? Bespreek na afloop klassikaal het boek/ het filmpje: - Wat bedoelt Olifant met iets aardigs voor aan de muur? - Waarom voelde Olifant zich bedrogen door Krokodil? - Waarom wilde Olifant het witte doek uiteindelijk toch niet ruilen? - Wat is volgens jou een meesterwerk? (Wat is het verschil tussen een meesterwerk en een gewoon schilderij/kunstwerk?) Quiz: waar of niet waar? * Zorg dat alle stoelen aan de tafels in de klas zijn aangeschoven. Hang aan een zijde van de klas een A4 met erop Waar. Aan de tegenovergestelde zijde een papier met de tekst Niet waar. U leest iedere keer een stelling voor. De kinderen gaan staan bij het briefje waar als ze denken dat de stelling waar is. Als ze denken dat het onzin is dan gaan ze staan bij de zijde waar het briefje niet waar hangt. Laat de volgende stellingen zien op het digibord of lees het hardop voor. Pas als iedereen heeft gekozen vertelt u na iedere stelling wat het juiste antwoord is. Degene die het goed hebben krijgen een punt. Wie heeft na afloop de meeste punten? Stelling 1: In een museum mag je alles aanraken De voorwerpen die een museum verzamelt zijn bijzonder en vaak erg waardevol. Daarbij zijn ze soms ook erg kwetsbaar. Om te voorkomen dat ze stuk gaan of vies worden mag je de voorwerpen (meestal) niet aanraken. Heel soms mag het wel maar dan staat het erbij vermeld. Stelling 2: Het tegenovergestelde van waardevol is waardeloos Waar. 2

3 Het woord waardevol zegt het al: vol waarde. Waardeloos betekent zonder waarde en is dus het tegenovergestelde van waardevol. Maar wat jij waardevol vind kan een ander helemaal niks vinden (en andersom natuurlijk). Stelling 3: In een tentoonstelling kun je een verzameling bekijken Waar. Een tentoonstelling toont dingen, met andere woorden het laat dingen zien. Een verzameling van bijzondere spullen wordt zorgvuldig bij elkaar gezet of opgehangen zodat iedereen het goed kan zien. Stelling 4: Een museum verzamelt alles Een museum kan van alles verzamelen zoals een scheepvaartmuseum (verzamelt alles m.b.t. scheepvaart), een kunstmuseum (kunst), een fotomuseum (foto s) of zelfs een geldmuseum (geld). Alles is een beetje veel om te verzamelen. Musea richten zich daarom op iets waar ze veel van willen hebben. Bijvoorbeeld kunst of schepen. Daar willen ze natuurlijk graag de allermooiste of bijzonderste spullen van hebben. Stelling 5: Een kunstmuseum verzamelt kunst Waar. De naam zegt het al kunst museum. Stelling 6: In een museum zijn alleen maar oude spullen te zien Alhoewel in musea vaak bijzondere spulletjes van vroeger te zien zijn, kunnen er ook hele nieuwe dingen getoond worden. Bijvoorbeeld nieuwe uitvindingen of kunstwerken die kort geleden gemaakt zijn door een kunstenaar van nu. Stelling 7: Een kunstwerk wordt gemaakt met verf Een schilderij wordt (meestal) gemaakt met verf maar niet voor alle kunstwerken wordt verf gebuikt. Het kan ook gemaakt zijn van brons, klei, gips, plastic, steen of zelfs modder of poep. Liedje over schilderen (zie link: Klodder hier, klodder daar Maar het is nog lang niet klaar Ik schilder alle bomen rood Maar de wolken worden hmm.. groen Want op mijn eigen schilderij mag ik alles doen Klodder hier, klodder daar Maar het is nog lang niet klaar Ik schilder de koeien pimpelpaars Maar de schaapjes worden groen Want op mijn eigen schilderij mag ik alles doen Ik schilder mij er ook nog bij Maar mijn haren worden groen Want op mijn eigen schilderij Mag ik alles doen 3

4 Klodder hier, klodder daar Zo nu is het klaar! Niet vergeten: groepsindeling maken en naametiketten De klas bezoekt onder begeleiding van een museumdocent in twee groepen (bij meer dan 30 leerlingen in drie of meer groepen) het museum. Het is prettig als de verdeling in groepen voor aanvang van het museumbezoek al is gemaakt. Zorg voor een gelijkmatige verdeling van de leerlingen (denk aan jongens/meisjes, druk/verlegen, etc.). Per groep (van max. 15 leerlingen) verwachten we ook een begeleider vanuit school. Een naamsticker op het shirt van de leerlingen is erg prettig; museumdocenten kunnen de kinderen dan bij de naam aanspreken wat een grotere betrokkenheid kan bewerkstelligen. Plak de stickers vlak voor uw vertrek naar het museum op het shirt van de kinderen. Leuk is als de leerlingen zelf hun naam op het etiket schrijven. Het museumbezoek In het museum worden de kinderen anderhalf uur begeleid door één van onze museumdocenten. Jassen en tassen worden opgeborgen in garderobekooien. De museumdocent bekijkt samen met de kinderen een aantal kunstwerken in het museum. Per kunstwerk staat een woord centraal en wordt een actieve opdracht gedaan. Alle opdrachten hebben betrekking op taal. Bij iedere opdracht ligt de nadruk op een ander aspect van taalontwikkeling. Denk darbij aan luisteren, aanwijzingen verwoorden, associëren, maar ook het uitbreiden van de woordenschat of onder woorden brengen van gedachten. Na de museumles op zaal zal de museumdocent de groep naar de educatieve ruimte van het museum begeleiden en aldaar een drama spel begeleiden. Na een concentratie oefening beelden leerlingen diverse woorden/beelden/karakters uit die tijdens de museumles aan bod zijn gekomen. Na afloop brengt de museumdocent de kinderen weer terug naar de jassen. Tip: neem voor ieder kind een naamsticker mee naar het museum, zodat de museumdocent de kinderen makkelijk direct kan aanspreken. De museumdocent zal tijdens de museumles een keuze maken uit één van de volgende kunstwerken: [NB telkens doorklik naar grote afbeelding. NB weergave thumbnails?] - Auguste Rodin, Pierre de Wissant, Jeroen Bosch, Heilige Cristoforus, - Salvador Dalí, Venus met laden, - Man Ray, Het raadsel van Isidore Ducasse, - Edgar Degas, Petite danseuse de quatorze ans, - Vincent van Gogh, Populierenlaan, Na het bezoek aan het museum Kringgesprek en gedicht Hoe vonden de kinderen het museumbezoek? Was het zoals ze hadden verwacht? (wat was er anders?). Indien ze als voorbereiding een elfje hebben geschreven dan kunt u (of misschien een leerling) het nog eens voorlezen. Vinden ze het gedichtje nog steeds passen bij hun ervaring met het museumbezoek? Vertel dat de dichter Ted van Lieshout eens een gedicht heeft geschreven over kunst en een museumbezoek en zijn gedachten daarover. Lees het gedicht voor aan de leerlingen, bespreek de betekenis van het gedicht en link dit aan hun recente museumbezoek. Het woordje kunst Eerst dacht ik bij het woordje kunst alleen aan schilderijen, die stilletjes gevangen zijn in lijsten aan de wand. Ik vond dat zielig en ik wou een schilderij bevrij'en, maar ach, ik mocht het zelfs niet eens beroeren met mijn hand. Toen dacht ik bij het woordje kunst ook eens aan beeldhouwwerken, die doodstil staan gevangen op een sokkel in de grond. Ik heb een beeld gestreeld, maar of een steen een aai kan merken? Ik weet niet eens of 't standbeeld zélf wel wist dat het bestond! 4

5 Nu denk ik bij het woordje kunst aan thuis en aan verhalen, die opgeslagen liggen in een dichtgeslagen boek. Ik kan er met mijn vinger en mijn ogen in verdwalen en vind er soms een streling in als ik een streling zoek. Ted van Lieshout uit: Van verdriet kun je grappige hoedjes vouwen, Leopold 1987 Filosofisch gesprek Kinderen verwonderen zich over alles en delen deze gedachten en ervaringen graag met anderen. Filosofie kan kinderen helpen om hun eigen wereldbeeld te verwoorden: waarom denk je zoals je denkt? Dit leidt tot het analyseren van en nadenken over je eigen gedachten, maar ook dat van anderen en daar ga je samen dialoog over aan. 1 Het gaat vooral om het stellen van filosofische vragen. Dit zijn vragen waar geen vaststaand antwoord op is en waar iedereen iets over kan zeggen zonder daar feitenkennis voor nodig te hebben. Er is geen winnaar in het onderzoeksgesprek en ook geen verliezer, het is een collectief denkproces. In groep 3 & 4 wordt vooral aangestuurd op het verbeteren van de dialoog. De leerlingen leren via de dialogen om verder door redeneren en begrippen een betekenis te geven. Zulke dialogen kunnen kinderen in de loop van de tijd helpen om complexe gevoelens uit te drukken met betrekking tot zichzelf, maar ook over kunst. Filosoferen met kinderen, tips: 1. Ga met de leerlingen in een kring zitten, zorg dat iedereen elkaar kan zien. 2. Leg uit dat het belangrijk is te luisteren naar elkaars antwoorden. 3. Neem een vragende, verwonderende en actieve houding aan. 4. Geef nooit je eigen mening. Zelfs niet als de leerlingen daar om vragen. 5. Als een leerling iets zegt, vraag dan door. Probeer te begrijpen wat er gezegd wordt. 6. Probeer de leerling niet te verklaren vanuit zijn of haar achtergrond (dus niet zeggen: O bedoel je of je bedoeld zeker..?, maar: Wat bedoel je precies? Of Kun je het ook met andere woorden vertellen? 7. Herhaal elke opmerking die van belang lijkt. 8. Stimuleer de leerlingen om tijdens het filosoferen ook vragen aan elkaar te stellen. 9. Geef af en toe een samenvatting van wat er is gezegd. En evalueer aan het eind van het gesprek. 10. Stuur het gesprek zo dat de kwestie waar de leerlingen in geïnteresseerd zijn, niet meteen wordt losgelaten maar verdiept wordt. 11. Stop als het vastloopt. Dat komt voor en stoppen is beter dan geforceerd doorgaan. Ga door met een andere vraag. Nut van filosoferen met kinderen: De kinderen moeten goed nadenken (waarom ze iets zeggen). Het vergroot de woordenschat. Empathie (inlevingsvermogen). Argumenten bedenken/ formuleren. Ze leren luisteren. Speculeren (raden), creatief denken. Na aanleiding van het gesprek over het gedicht en het recente museumbezoek kunnen de volgende vragen gesteld worden, onderverdeeld in verschillende fasen: Startvraag: Is een schilderij kunst als het in een museum hangt? Vervolgvragen: En als een schilderij bij iemand thuis hangt? En als we jullie eigen gemaakte werk in een museum hangen? Verdiepingsvragen: Kan iets eerst geen kunst zijn en later wel? En andersom? Andere invalshoek: Wanneer een schilderij zoek raakt en niemand het ooit nog kan zien, is het dan nog steeds kunst? Kan iets wat niemand ooit te zien krijgt kunst zijn? Afronding: Herhaal de belangrijkste aspecten uit het gesprek. Woordbeeldkaarten In bijlage versturen we u een pdf met een twaalftal beeldkaarten. Hierop staan een aantal begrippen die in het museum aan bod zijn gekomen met daarbij een afbeelding van het begrip. Kunstwerk namaken volgens aanwijzingen * Nu mogen de kinderen zelf aan de slag met het maken van een kunstwerk, maar daar krijgen ze nauwkeurige aanwijzingen voor. 1 De Filosofie, December

6 Of: hoe nauwkeurig zijn die aanwijzingen eigenlijk? Benodigdheden: - papier - kleurpotloden en/of verf - lege wand of vloer waar de werken overzichtelijk naast elkaar kunnen liggen/hangen - eventueel crêpe tape (om de tekeningen mee op te hangen) U leest eerst de onderstaande aanwijzingen rustig voor. De kinderen luisteren aandachtig en mogen nog niks tekenen. Vervolgens leest u het nog twee of drie keer voor, ondertussen tekenen de kinderen wat er omschreven wordt. Vervolgens mogen ze dit verder uitwerken in kleur met potloden of verf. Aanwijzingen tekst: Het is een schilderij van een vrouw voor de spiegel. De vrouw doet een oorbel in. We zien haar op de rug, maar in de spiegel is haar gezicht zichtbaar. De spiegel hangt aan een muur. De vrouw draagt een kimono (dat is een soort van kamerjas of dunne badjas). Om haar middel draagt ze een sjaal. Links op het schilderij staat een kamerscherm. Op de vloer ligt een tapijt. Vervolgens leggen/hangen de leerlingen de gemaakte kunstwerken bij elkaar zodat iedereen ze goed kan zien. Zijn alle werken precies hetzelfde? Wat zijn de verschillen? Toon dan de afbeelding van het schilderij waarop de beschrijving is gebaseerd. Komen de tekeningen overeen met het origineel? Welke aanwijzingen ontbreken er in de omschrijving? Kunnen de leerlingen de aanwijzingen verbeteren? Bijvoorbeeld: Het is een vertikaal schilderij van een slanke vrouw voor de spiegel. De vrouw doet rechts een oorbel in. Haar bruine haar draagt ze in een knot op haar hoofd. We zien haar op de rug, maar in de spiegel is alleen haar gezicht zichtbaar. De spiegel hangt vertikaal aan een betegelde muur met vierkante tegeltjes. De vrouw draagt een donker blauwe kimono met bloemen Om haar middel draagt ze een witte sjaal. Links op het schilderij staat een kamerscherm met ook daarop bloemen. Op de vloer ligt een Perzisch tapijt. Tentoonstelling maken * Maak een bijzondere tentoonstelling van de resultaten uit de vorige opdracht. Benodigdheden: - lege muur - de kunstwerken - stroken papier (voor de schilderijlijsten) - divers materiaal om de lijst mee te versieren (denk aan gekleurd papier, potloden, etv. Stofjes/ satéprikkers, lolystokjes, schepen etc.) - titelbordjes (naam maker, titel, jaartal) - titelbord tentoonstelling Ieder werk krijgt een eigen lijst (snijd hiervoor vier stroken papier die de kinderen als lijst rondom de tekening plakken, de lijst kunnen ze vervolgens naar eigen inzicht verder afmaken). Alle kunstwerken moeten ook een eigen titel en naambordje krijgen. De titel mogen ze zelf bedenken. Let op dat de kunstwerken natuurlijk niet allemaal dezelfde titel krijgen dus de leerlingen moeten goed kijken naar wat hun kunstwerk anders maakt dan alle anderen. Wat valt in hun kunstwerk het meeste op? Het nadenken over de verschillende titels is goed om gezamenlijk te doen zodat er geen dubbelingen ontstaan en de leerlingen goed leren vergelijken en dit verwoorden. Zijn er nog andere voorwerpen die tijdens de tentoonstelling getoond zouden kunnen worden? (denk aan: een kimono, een spiegel, oorbellen, etc.). Ook deze voorwerpen moeten een titelbordje en een mooie plek in de tentoonstelling krijgen. En dan de hamvraag: hoe gaat de tentoonstelling heten? U kunt het project nog verder uitbreiden door er een verkoop tentoonstelling van te maken. Hoeveel zijn de kunstwerken waard? Wat gaan we met de opbrengst doen? (een goed doel?) Hoe gaan we ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen komen kijken en misschien een kunstwerk kopen? Verder kijken: kijktips 6

7 Paulo in het museum (Museum Boijmans Van Beuningen), ca 5 minuten Paulo ontmoet een bijzonder beeld in Museum Boijmans Van Beuningen en leert woorden die met kunst te maken hebben. Krokodil en het meesterwerk (Max Velthuijs), 6 min

1) Voorbereiding op school. Kunstpraat Museumles groep 3-4

1) Voorbereiding op school. Kunstpraat Museumles groep 3-4 Kunstpraat Museumles groep 3-4 Inleiding Sinds januari 2013 biedt Museum Boijmans Van Beuningen de museumles Kunstpraat aan. Deze museumles is speciaal ontwikkeld voor groepen 3 en 4 van het Primair Onderwijs.

Nadere informatie

Rotterdam Grote stad Ik woon er Misschien wel voor altijd? Gelukkig

Rotterdam Grote stad Ik woon er Misschien wel voor altijd? Gelukkig Kunstpraat voor volwassen taalleerders leerders Lesbrief ter voorbereiding en verwerking van het museumbezoek. Inleiding De museumles Kunstpraat voor volwassenen is speciaal ontwikkeld voor taalleerders:

Nadere informatie

Docentenhandleiding Papegaai Paulo Groep 0, 1 en 2

Docentenhandleiding Papegaai Paulo Groep 0, 1 en 2 Docentenhandleiding PAPEGAAI PAULO 'horen en vergeten, zien en onthouden, doen en begrijpen' Inleiding Sinds schooljaar 2013-2014 is er een les voor kleuters en (de oudste) peuters beschikbaar, Papegaai

Nadere informatie

1) Voorbereiding op school De volgende lessuggesties kunt u gebruiken ter voorbereiding van het museumbezoek:

1) Voorbereiding op school De volgende lessuggesties kunt u gebruiken ter voorbereiding van het museumbezoek: >>>> Kunstmaten in het museum Museumles groep 3-4 Inleiding Sinds kort biedt Museum Boijmans Van Beuningen de museumles Kunstmaten aan. Deze museumles is speciaal ontwikkeld voor groepen 3 en 4 van het

Nadere informatie

Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag

Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten over

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere

Nadere informatie

Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag

Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten over

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

Paulo op bezoek in de klas

Paulo op bezoek in de klas Kunst voor peuters en kleuters Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 0, 1 en 2. Met de informatie en lessuggesties kunt in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 1 Utrecht, 2017 Beste docent(e), Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Dit programma speelt zich

Nadere informatie

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH KLEURENPALET De leerlingen kunnen de

Nadere informatie

Vooraf Voorafgaand aan deze museumles hebben de leerlingen de KunstKabinetles 4.8 Kunst uit mijn kamer klassikaal gekregen en uitgevoerd.

Vooraf Voorafgaand aan deze museumles hebben de leerlingen de KunstKabinetles 4.8 Kunst uit mijn kamer klassikaal gekregen en uitgevoerd. Verzamelingen Groep 4 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand aan deze museum hebben de leerlingen de KunstKabinet 4.8 Kunst uit mijn kamer klassikaal gekregen en uitgevoerd. Leerlingen hebben geleerd over

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik?

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Wie ben jij & wie ben ik? Groep 6 t/m 8 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Wie ben jij & wie

Nadere informatie

Auditieve oefeningen. Boek van de week: Verhaalbegrip: Taalbewustzijn:

Auditieve oefeningen. Boek van de week: Verhaalbegrip: Taalbewustzijn: Auditieve oefeningen Boek van de week: 1; Nijntje in het museum 2; Krokodil en het meesterwerk 3; Kloddertje 4; Meneer Kandinsky was een schilder 5; Het kleine museum Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen

Drents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen Les 1 Pratende dingen Samenvatting van de les Deze les is de eerste van vier lessen over beeldcultuur. Tijdens

Nadere informatie

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5

Inleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding

Nadere informatie

t Vuil Reclametruukske

t Vuil Reclametruukske t Vuil Reclametruukske Reclame graad 2 Lesvoorbereiding Toon de oproep van José op het smartboard. Voorzie twee dozen (schoendoos, andere kartonnen doos met deksel,...) Print informatieflarden opdracht

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Projectinformatie. Onverwachte ontmoetingen. Groep 7-8 Beeldend keuzeproject Primair Onderwijs

Projectinformatie. Onverwachte ontmoetingen. Groep 7-8 Beeldend keuzeproject Primair Onderwijs Projectinformatie Onverwachte ontmoetingen Groep 7-8 Beeldend keuzeproject Primair Onderwijs BESTE LEERKRACHT Graag informeren wij u over het project Onverwachte ontmoetingen waaraan uw school binnenkort

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

Taalles in het museum

Taalles in het museum Taalles in het museum Ik heb veel schilderijen gezien en veel geleerd (een taalcursist NT2, Rotterdam) Ik vind dit echt een van de beste excursies die ik in al die jaren dat ik bezig ben met NT2 groepen

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Liefde, voor iedereen gelijk?

Liefde, voor iedereen gelijk? Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'

Nadere informatie

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Kinderboekenweekprogramma Docentenhandleiding Wie Groep ben jij & 6 wie t/m ben ik? 8 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA

OPA EN OMA DE OMA VAN OMA Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

Introductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen

Introductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen Introductie Introductie Gamen, Hyven, informatie zoeken, filmpjes kijken, muziek luisteren, spullen kopen of verkopen. Internetten doen we allemaal. Soms voor de lol, soms serieus, soms thuis, soms op

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

Lesbrief. Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis. Groep 1, 2, 3 en 4

Lesbrief. Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis. Groep 1, 2, 3 en 4 Lesbrief www.leopold.nl Uitgeverij Leopold, in samenwerking met het Mauritshuis Groep 1, 2, 3 en 4 Doelgroep: Groep 1, 2, 3 en 4 Benodigdheden: kroontjespen, inkt, vellen papier, kleurpotloden, kleine

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs Wordle van respect Duur Materialen een computer met internetverbinding Introductie Op 8 november is het de Dag van Respect. Deze

Nadere informatie

Denk als een wereldburger en gedraag je als een goede buur

Denk als een wereldburger en gedraag je als een goede buur Beste ouders en verzorgers van onze prachtige leerlingen, Wij vinden het prettig als u de deur sluit bij het verlaten van de school. De deur staat nu te vaak, te lang open. Iedereen is welkom in de school,

Nadere informatie

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen

Docentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Docentenhandleiding Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Pagina 1. Inleiding 3 2. Beschrijving museumles 4 3. Aansluiting

Nadere informatie

Vincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po.

Vincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po. Vincent-stripverhaal Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs Vincent-stripverhaal Een opdracht voor groep 5 of 6 gericht op inleven en maken. Leerlingen maken samen een stripverhaal, gebaseerd

Nadere informatie

Discussiëren Kun Je Leren:

Discussiëren Kun Je Leren: Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet

Nadere informatie

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor?

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Eigen werk maken. Kunstwerk namaken. Lesformat onderzoekscyclus kunstles (OOL) Lisanne Vinke Verwonderen Introduceer het kunstwerk.

Eigen werk maken. Kunstwerk namaken. Lesformat onderzoekscyclus kunstles (OOL) Lisanne Vinke Verwonderen Introduceer het kunstwerk. Lesformat onderzoekscyclus kunstles (OOL) Kunstwerk namaken Eigen werk maken 1. Verwonderen Introduceer het kunstwerk. 1. Verwonderen Introduceer een idee/opdracht/probleem. 2. Verkennen Bespreek wat de

Nadere informatie

Inleiding van het project: Benodigdheden: - handpop - kist - versje

Inleiding van het project: Benodigdheden: - handpop - kist - versje Egeltje Kwast Inleiding van het project: - handpop - kist - versje In de klas is een egeltje gekomen. Genaamd egeltje kwast. Dit egeltje heeft een kist bij zich. Deze heeft hij gevonden in het grote kleurenbos.

Nadere informatie

Als één blok samen. Laat 's morgens bij het binnenkomen de clip van de Phillibustas zien: http://www.youtube.com/watch?

Als één blok samen. Laat 's morgens bij het binnenkomen de clip van de Phillibustas zien: http://www.youtube.com/watch? Lesvoorbereiding Als één blok samen Diversiteit 3 e graad Beluister het lied Iedereen is anders van de Phillibustas: http://www.youtube.com/watch?v=13md0gd6sec Voorzie een speelgoedauto, huis, of ander

Nadere informatie

Dia 1 Introductie max. 2 minuten!

Dia 1 Introductie max. 2 minuten! 1 Dia 1 Introductie max. 2 minuten! Vertel: Deze les gaat vooral over het gebruik van sociale media. Maar: wat weten jullie eigenlijk zelf al over sociale media? Laat de leerlingen in maximaal een minuut

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

Drents Archief. Meisje met de hoepel. Groep 2 Speuren in het archief

Drents Archief. Meisje met de hoepel. Groep 2 Speuren in het archief Drents Archief Meisje met de hoepel Groep 2 Les 3 Speuren in het archief Les 3 Speuren in het archief Samenvatting van de les In het Drents Archief bevindt zich een kistje dat een dubbele bodem blijkt

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 1 t/m 4 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Beginnerslessen. Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen

Beginnerslessen. Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen Beginnerslessen Lesbrief 42. Het inburgeringsexamen Wat leert u in deze les? Gesprekken over het inburgeringsexamen begrijpen. Welke examens bij het inburgeringsexamen horen. Waar u kunt oefenen met de

Nadere informatie

Sneeuwman kan. Luk Depondt Guido Van Genechten GEGEVENS BOEK: KORTE INHOUD: ISBN 978 90 5924 404 7 15,95. Uitgeverij: Bakermat

Sneeuwman kan. Luk Depondt Guido Van Genechten GEGEVENS BOEK: KORTE INHOUD: ISBN 978 90 5924 404 7 15,95. Uitgeverij: Bakermat Sneeuwman kan... Luk Depondt Guido Van Genechten GEGEVENS BOEK: ISBN 978 90 5924 404 7 15,95 Uitgeverij: Bakermat Suggesties: Emy Geyskens KORTE INHOUD: Sneeuwman kan glijden op het ijs en op sneeuw, brullen

Nadere informatie

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen.

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. 2 INTRODUCTIE Het programma is gemaakt door het. Het gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. Een schilderij is gemaakt door een schilder. In het museum zijn ook voorwerpen te zien. Het

Nadere informatie

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Begrijpend luisteren. Annemarieke Kool. CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL

Begrijpend luisteren. Annemarieke Kool. CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL Begrijpend luisteren Annemarieke Kool CPS Onderwijsontwikkeling en advies WWW.CPS.NL Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Strategieën en voorbeelden 4. Differentiëren mbv taxonomie 5. Oefening

Nadere informatie

LESBRIEF BIJ DE VOORSTELLING LATER ALS IK DOOD BEN

LESBRIEF BIJ DE VOORSTELLING LATER ALS IK DOOD BEN LESBRIEF BIJ DE VOORSTELLING LATER ALS IK DOOD BEN LESBRIEF NA HET ZIEN VAN DE VOORSTELLING De voorstelling behoeft geen extra aandacht vooraf en spreekt voor zich. Mocht het zijn dat kinderen uit de klas

Nadere informatie

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Lesbrief thema: Identiteit

Lesbrief thema: Identiteit Lesbrief na Loser! Lesbrief thema: Identiteit Deze lesbrief is onderdeel van het na programma van de voorstelling Loser! van Theaterhart. Deze begeleidende brief is voor het thema: identiteit en hoort

Nadere informatie

Maak samen met Kobe een museum

Maak samen met Kobe een museum Docentenhandleiding Maak samen met Kobe een museum Groep 3/4 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Maak samen met

Nadere informatie

Maak samen met Kobe een museum

Maak samen met Kobe een museum Docentenhandleiding Maak samen met Kobe een museum Groep 3/4 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Maak samen met

Nadere informatie

Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.

Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Cultuurontmoeting : Schilder in de klas

Cultuurontmoeting : Schilder in de klas Cultuurontmoeting : Schilder in de klas Wat: Tekenles met als thema : de jaren 50-60; kleuren, emoties Wie: Wijk Zuid groepen 1/2 DEEL 1: Uitleg in de kring Wie ben ik? Ik ben Gertie van Nuenen. Ik ben

Nadere informatie

Maak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis

Maak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis Geld graad 1 Lesvoorbereiding Maak zelf geld Print 1 keer het verhaal Isaura s droom, Toon Isaura's foto op het smartboard Print de Braziliaanse munt, de real uit. Verwondering Lees het verhaal Isaura

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

Docentenhandleiding Cultuurmenules. Haags Historisch Museum. Help de grote Den Haag Man Groennie Gele

Docentenhandleiding Cultuurmenules. Haags Historisch Museum. Help de grote Den Haag Man Groennie Gele Docentenhandleiding Cultuurmenules Haags Historisch Museum Help de grote Den Haag Man Groennie Gele 1 Beste Leerkracht, Binnenkort bezoekt u met uw leerlingen van groep 3 het Haags Historisch Museum. De

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd

Nadere informatie

Wat krijgen de leerlingen te zien? Het Spetterlab Oude kunst Prehistorie

Wat krijgen de leerlingen te zien? Het Spetterlab Oude kunst Prehistorie Museumles groep 1-2 Overgisteren De leerkracht heeft een koffer gevonden, zomaar op straat. Ze besluiten de koffer open te maken om te kijken wat er in zit. Samen komen ze er achter dat de koffer van een

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein

Voorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat

Nadere informatie

Lesbrief Bovenbouw 2012-2013 Kinderen en Poëzie Dichten door te filosoferen Fabien van Kempen

Lesbrief Bovenbouw 2012-2013 Kinderen en Poëzie Dichten door te filosoferen Fabien van Kempen Lesbrief Bovenbouw 2012-2013 Kinderen en Poëzie Dichten door te filosoferen Fabien van Kempen Ik Ik ben niet groot Ik ben klein Ik ben op aarde Ik hoor er bij Ik ben er ook Zie je mij? Hallo Tessa Effing,

Nadere informatie

Dag van Respect & Twinning

Dag van Respect & Twinning Dag van Respect & Twinning In contact met een klas aan de andere kant van de wereld De Dag van Respect heeft in samenwerking met Cordaid Kinderstem, een lesprogramma ontwikkeld om vorm en inhoud te geven

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Bij u schuil ik, u bent mijn schild,

Bij u schuil ik, u bent mijn schild, Bij u schuil ik, u bent mijn schild, in uw woord stel ik mijn hoop. Psalm 119:114 inleiding Laten we eerlijk zijn: het is niet zo eenvoudig om regelmatig uit de Bijbel te lezen en te bidden. Onze volle

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende

Nadere informatie

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief.

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief. Kijkwijzer beeldaspecten Groep 7 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 7 de KunstKabinetsen 7.10 Complementaire kleuren en 7.14 Vogel of kikvors? in groepjes of klassikaal

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Voor de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs (4-6 jaar) Deze lesbrief is te gebruiken bij de voorstelling Aardblij. Aardblij is een voorstelling met zang, acrobatiek

Nadere informatie

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding Museumles Tureluurtje Docentenhandleiding September 2014 Inhoud De museumles in het kort... 3 Voorbereiding in de klas... 3 In het museum... 3 Afsluiting in de klas... 3 De museumles uitgewerkt... 4 Introductieles

Nadere informatie

Peuters. Lief maar ook wel eens lastig

Peuters. Lief maar ook wel eens lastig 1 Peuters Lief maar ook wel eens lastig 2 Peuters: Lief maar ook wel eens lastig Peuters zijn ondernemend en nieuwsgierig. Ze willen alles weten en ze willen alles zelf doen. En als ze iets niet willen,

Nadere informatie