Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling.
|
|
- Michiel Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw Universiteit Gent
2 De generaties Mazijn GROOTVADER JULIEN VADER GEORGES 1934 ZOON BERNARD 1962 KLEINZOON CASPER 1995 elektricien bij een kmo elektricien bij een GO, later lesgever lesgever, onderzoeker en adviseur?
3 Even verduidelijken: de zogenoemde megaforces energie en brandstof klimaatverandering grondstoffenschaarste waterschaarste bevolkingsgroei welvaart verstedelijking voedselveiligheid achteruitgang van ecosystemen ontbossing Bron: KPMG (2012)
4 De megaforces over de generaties Mazijn GROOTVADER JULIEN VADER GEORGES ZOON BERNARD KLEINZOON CASPER Wereldwijd energieverbruik CO 2 -concentratie
5 De megaforces over de generaties Mazijn GROOTVADER JULIEN VADER GEORGES ZOON BERNARD KLEINZOON CASPER Bevolkingsgroei Vestedelijking Welvaart wereldwijd
6 De grote maatschappelijke uitdagingen: de samenhang tussen de zogenoemde megaforces energie en brandstof klimaatverandering grondstoffenschaarste waterschaarste bevolkingsgroei welvaart verstedelijking voedselveiligheid achteruitgang van ecosystemen ontbossing (Zeldzame) (aard-)metalen Koolstofarme samenleving, in het bijzonder, vergroening van aanbod. Bron: KPMG (2012)
7 Prijzen grondstoffen: index voor brandstof en metalen Bron: Chatham House (2012)
8 Even verduidelijken: een kringloopeconomie Bron: Ellen McArthur Foundation (2013)
9 Het profiel van de metaalsector: vanuit een socio-economisch perspectief Eerste vaststelling: De eerder klassieke sectoren zijn nog steeds belangrijk voor België en Vlaanderen (toegevoegde waarde, tewerkstelling, export), meer dan de zogenoemde hoogtechnologische sectoren. Tweede vaststelling: In bedrijven met de grootste omzet (ong. 5/6 van het totaal) én de meest werknemers (ong. 3/4 van het totaal) speelt de vakbond een belangrijke rol, t.t.z. bedrijven van meer dan 50 werknemers.
10 Het profiel van de metaalsector: vanuit een socio-ecologisch perspectief Er is maar licht vooruitgang geboekt in het minder verbruiken van energie en brandstof én in het minder bijdragen aan klimaatverandering t.o.v. het referentiejaar Specifieke en gedetailleerde gegevens over grondstoffen- en waterverbruik zijn niet voorhanden, nochtans is dit belangrijk. Milieu en (volks)gezondheid : een sterk verminderde uitstoot van de klassieke metalen naar de omgeving: in VL/B worden 8 zware metalen systematisch opgevolgd. Maar de voorbije jaar zijn tientallen nieuwe metalen in gebruik genomen. Wat is de impact op arbeidsomstandigheden en leefmilieu?
11 Even verduidelijken: War on metals (Clean) Tech: performantie stijgt door grote diversiteit aan metalen, maar Bron: OECD (2010)
12 Even verduidelijken: War on metals (Clean) Tech: de recyclage/terugwinning laat te wensen over. Bron: IRP (2013)
13 Even verduidelijken: War on metals
14 De specifieke kwetsbaarheid van de metaalsector
15 De specifieke kwetsbaarheid van de metaalsector Tijdslijn (zeldzame) (aard-) metalen Aanwezig in producten en technologieën
16 De specifieke kwetsbaarheid van de metaalsector Tijdslijn Korte termijn (rond 2015!) (zeldzame) (aard-) metalen Tellurium Indium Gallium Neodymium Dysprosium Aanwezig in producten en technologieën fotovoltaïsche zonnepanelen; legeringen; thermo-elektrische apparaten; flatscreens en touchscreens; Infrarood detectoren; halfgeleiders; LED s; magneten; batterijen;
17 De specifieke kwetsbaarheid van de metaalsector Tijdslijn Korte termijn (rond 2015!) Middellange termijn (tot 2020!) (zeldzame) (aard-) metalen Tellurium Indium Gallium Neodymium Dysprosium Lithium Palladium Platinum Niobium zeldzame aardmetalen Aanwezig in producten en technologieën fotovoltaïsche zonnepanelen; legeringen; thermo-elektrische apparaten; flatscreens en touchscreens; Infrarood detectoren; halfgeleiders; LED s; magneten; batterijen; batterijen; katalysatoren; elektronica; legeringen; versterkt staal;
18 De specifieke kwetsbaarheid van de metaalsector Tijdslijn Korte termijn (rond 2015!) Middellange termijn (tot 2020!) In parallel: een volume-risico ( ) (zeldzame) (aard-) metalen Tellurium Indium Gallium Neodymium Dysprosium Lithium Palladium Platinum Niobium zeldzame aardmetalen Aluminium, Koper, Nikkel, Ijzer, Lood, Zink, Tin, Zilver Goud,... Aanwezig in producten en technologieën fotovoltaïsche zonnepanelen; legeringen; thermo-elektrische apparaten; flatscreens en touchscreens; Infrarood detectoren; halfgeleiders; LED s; magneten; batterijen; batterijen; katalysatoren; elektronica; legeringen; versterkt staal;
19 Mogelijkheden tot een concrete aanpak vóór de toekomst (1) Een vraag: weten we/jullie of de huidige financiële stromen worden ingezet voor een reële economie die wij/jullie willen? Het antwoord is: NEEN Maar dit kan mede gerealiseerd worden door een antwoord te formuleren op volgende vragen: gaat ABVV-Metaal bestaande financiële middelen - waar zij (mede-) beslissingsrecht heeft - heroriënteren met het oog op een kringloopeconomie (cfr. pensioenfondsen)? gaat ABVV-Metaal (opnieuw/verder) actief (financieel) participeren in het organiseren van productie en consumptie in onze samenleving bijv. via coöperatieve vennootschappen?
20 Mogelijkheden tot een concrete aanpak vóór de toekomst (2) klassieke productieprocessen én recyclage processen onderhoud en herstel opknapbeurt en hergebruik ontmanteling Bron: Ellen McArthur Foundation (2013)
21 Mogelijkheden tot een concrete aanpak vóór de toekomst (3) Aanbevelingen aan de overheid/vakbond voor de KT: toets op kwetsbaarheid t.a.v. de relevante megaforces (cfr. EFI s) identificatie van niches gericht op een kringloopeconomie capaciteitsopbouw bij vakbondsvertegenwoordigers solidariteit met het Globale Zuiden monitoren van grondstoffenstromen; integratie van het beleid; design for scarcity en recycling for scarcity ; lekken van grondstoffen dichten; ondersteuning van recycling capacity;
22 Mogelijkheden tot een concrete aanpak vóór de toekomst (4) Aanbevelingen aan de overheid/vakbond voor de MLT: opzetten, opschalen en uitbreiden van nieuwe/bestaande transitiearena s; stimuleren van product/dienst-systemen; speciale aandacht voor een uitrustingsplan transport én energie ; nieuwe syndicale structuren, ook tussen en met de centrales, zijn nodig;
23 De generaties Mazijn - de toekomst GROOTVADER JULIEN VADER GEORGES ZOON BERNARD KLEINDOCHTER CARMEN De wereld waarin we (willen) leven: straks, als de kleindochter 40 is, in 2035
24 Europa, van de Oeral tot Gibraltar, heeft een kringloopeconomie opgezet; gebruik van energie, grondstoffen en water werd drastisch beperkt;
25 De afhankelijkheid van de rest van de wereld is sterk verminderd waardoor de socio-economische kwetsbaarheid is afgenomen;
26 consumanderen en consuminderen hebben zich doorgezet; het huishouden betaalt meer voor voeding dan op vandaag, maar een decent living werd behouden;
27 Financiële, economische en bijgevolg sociale crisissen doen zich minder en minder voor;
28 De effecten van milieuproblemen (klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, enz.) ijlen nog na: de samenleving is hierover zeer bezorgd
29 Transitie naar een kringloopeconomie is urgent om sociale schokgolven te vermijden Urgent betekent actie nu, niet straks, niet weldra maar heute gvd!* Ter herinnering: in bedrijven met de grootste omzet én met de meeste werknemers speelt de vakbond een belangrijke rol. Actie is de verantwoordelijkheid van ieder van ons, dus ook van ABVV-Metaal en haar délégués. * Vrij geciteerd van RvG.
30 Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling.
Duurzaam en maatschappelijk (verantwoord?) ondernemen. Brugs Forum (Brugge, 3 december 2013)
Duurzaam en maatschappelijk (verantwoord?) ondernemen Brugs Forum (Brugge, 3 december 2013) Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw Universiteit Gent Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Nadere informatieRisico op materialenschaarste in een bedrijf : empowerment van de délégué. Bernard Mazijn Ugent en vzw IDO
Risico op materialenschaarste in een bedrijf : empowerment van de délégué Bernard Mazijn Ugent en vzw IDO De grote meerderheid van de bedrijfsleiders heeft geen besef van de uitdagingen waarvoor we staan.
Nadere informatieKritische grondstoffen voor de metaalsector: wat met de specifieke kwestbaarheid?
Middag van duurzame ontwikkeling Zijn de SDGs bestand tegen megatrends? Kritische grondstoffen voor de metaalsector: wat met de specifieke kwestbaarheid? (Brussel, 5 oktober 2017) Bernard MAZIJN Instituut
Nadere informatieEen kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Het voorbeeld van een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector
Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Het voorbeeld van een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw Universiteit
Nadere informatieSociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!?
Sociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!? Inleiding door Bernard MAZIJN (Brussel, 28 mei 2013) Enkele kritische opmerkingen op het huidige transitiedenken Het behoud van het
Nadere informatieTransitiefestival 7 oktober 2014 Vooruit, Gent. Vakbond in Transitie
Transitiefestival 7 oktober 2014 Vooruit, Gent Vakbond in Transitie TNM is een netwerk van vakbonden, de milieubeweging, Noord- Zuidorganisaties, sociale organisaties, de culturele sector, alternatieve
Nadere informatieDe wereldwijde oorlog om grondstoffen: een bedreiging voor een duurzame ontwikkeling van (onze) samenleving.
De wereldwijde oorlog om grondstoffen: een bedreiging voor een duurzame ontwikkeling van (onze) samenleving. Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw (Brugge, BE) Universiteit Gent (BE)
Nadere informatieCirculair met E-Waste
Circulair met E-Waste Gemakkelijk Elektronica Recyclen Ernest de Weert Sims Metal Management Werelds grootste metaal recycler Beursgenoteerd in Australië 8,7 miljoen ton jaarlijks Wereldwijd beschikbaar
Nadere informatieGeen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie. 25 april 2019
Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie 25 april 2019 Behoeften invullen met minder hulpbronnen Langere levensduur voor producten Gedeeld gebruik Minder verlies Dienst centraal en niet het
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieMevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,
Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,
Nadere informatieUitreiking Milieucharters Oost-Vlaanderen 2012
Uitreiking Milieucharters Oost-Vlaanderen 2012 Praktijkvoorbeelden voor duurzaam ketenbeheer om de ecologische, sociale en economischfinanciële impact in kaart te brengen. Bernard MAZIJN Universiteit Gent
Nadere informatieBULGARIJE. 1. Van afdeling GA ("Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidende vorm (1) ") :
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 185 van 17/07/99 VERORDENING (EG) Nr. 1547/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 juli 1999 tot vaststelling van de controleprocedures, overeenkomstig Verordening
Nadere informatieMilieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105
Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA
Nadere informatieBoodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010
Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a asbl Doelstellingen van de presentatie Stilstaan
Nadere informatieGreen IT. Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs
Green IT Rob de Vrind Duurzaam Middelbaar Beroeps- Onderwijs We hebben een prachtige wereld waar we zuinig op moeten zijn Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi de wereld is Kijk maar hoe mooi
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a asbl Doelstellingen van de presentatie Stilstaan
Nadere informatieAquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER
AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER SAMENVATTING Weet je dat de meeste van onze dagelijkse activiteiten, inclusief voedsel, kleding en reizen, een hoog waterverbruik betekenen en daarmee
Nadere informatieEen nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers
Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen
Nadere informatieElementen Thema 1 MAterialen. de kringloop tussen mens / dier en plant uiteggen mbv CO2 en O2
Toetstermen Hout (H1) Stofeigenschappen 5 soorten hout onderscheiden in kleur, structuur en toepasbaarheid 5 verschillende houtsoorten herkennen 5 verschillende houtsoorten - wisselw. mens, dier Gebruik
Nadere informatieInhoud presentatie. Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten
MILIEU EN ENERGIE BIJEENKOMST VOORJAAR 2016 Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten 8-4-2016 I 1 FME is de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie (TI) De bedrijvigheid
Nadere informatieKENNISMAKING MET UMICORE
KENNISMAKING MET UMICORE Kennismaking met Umicore CATALYSIS ENERGY MATERIALS PERFORMANCE MATERIALS RECYCLING 1 We zijn een materiaaltechnologie- en recyclagegroep op wereldschaal. We richten ons op toepassingen
Nadere informatieWaar halen wij onze grondstoffen vandaan
Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Bezoek VNO NCW 15 mei 2012 aan Smink Groep Jan Robert van Veen Environmental Consultancy Group B.V. www.envigroup.nl Environmental Consultancy Group B.V. Bureau
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen?
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame materialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel Duurzaam materiaalgebruik: problematiek en uitdagingen Liesbet TEMMERMAN cera a vzw Doelstelling(en) van de presentatie Stilstaan
Nadere informatieGroene ICT en Duurzame ontwikkeling: Meters maken in het HO. 31-1-2013 Groene ICT en Duurzame ontwikkeling
: Meters maken in het HO Visie ICT groeit, ongecontroleerd, in een ijzingwekkend tempo. In hetzelfde tempo groeit onze afhankelijkheid, ongecontroleerd. Dit levert een enorm spanningsveld waarvan weinig
Nadere informatieSILVER. Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop. www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be
SILVER Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be Cradle to Cradle - de ingeslagen weg Cradle to Cradle is een innovatief concept waarbij productieprocessen
Nadere informatieINVESTEREN IN. Strategische Metalen
INVESTEREN IN Strategische Metalen Neodium Neodium BVBA werkt nauw samen met een van de grootste leveranciers van strategische metalen in Europa. In tijden van crisis, inflatie, politieke instabiliteit
Nadere informatieStudiedag circulaire economie 13 september 2016
Studiedag circulaire economie 13 september 2016 Sessie B2 Circulaire economie en consumptie - denken in behoeftesystemen An Vercalsteren, VITO NV an.vercalsteren@vito.be ton per capita DE MATERIALENVOETAFDRUK
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatieTB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen
TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen Oefententamen 1 Aanwijzingen: Lees de vragen vooraf door en deel de beschikbare tijd in voor beantwoording van de vragen. Dit tentamen beslaat 20 meerkeuzevragen
Nadere informatieUitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa
Uitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa Mathieu BERTHOUD - COO SITA NEWS SITA NEWS I 1 Grondstoffen worden steeds schaarser met een toenemende nood tot spaarzaamheid en recyclage
Nadere informatieCirculaire Economie in de bouwsector. Veerle Labeeuw (Team Vlaams Materialenprogramma, OVAM) Jiska Verhulst (Directeur Plan C vzw) 15 maart 2016
Circulaire Economie in de bouwsector Veerle Labeeuw (Team Vlaams Materialenprogramma, OVAM) Jiska Verhulst (Directeur Plan C vzw) 15 maart 2016 WIE? Sinds 2012 Historiek van afvalbeleid naar Kleine regio,
Nadere informatieBiedt Cradle to cradle een alternatief voor BBT?
Biedt Cradle to cradle een alternatief voor BBT? Karl Vrancken Projectenmanager VITO 5de Vlaams Milieucongres Gent -21 oktober 2008 1 Neen, maar 2 Hoe bereiken we duurzaamheid? Wat is cradle to cradle?
Nadere informatieBepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS)
WAC Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS) oktober 2010 Pagina 1 van 5 WAC/III/B/011 WAC INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 AANVULLINGEN BIJ ISO 17294-2:2003...
Nadere informatieEen nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers
Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2016 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen
Nadere informatieDonderdag 14 juni Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR. Volvo Trucks Oostakker
Donderdag 14 juni 2012 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Lancering eerste Volvo Hybride (26 ton) vrachtwagen Volvo Trucks Oostakker Geachte heer Sid (directeur
Nadere informatieVersterken van RRI: welke innovatieve beleidspraktijken en structuren zijn nodig?
WP5 Versterken van RRI: welke innovatieve beleidspraktijken en structuren zijn nodig? Dr. Anne Snick EWI KVAB KBS Focus op RRI 6 september 2016 R&I is Responsible... maar waarvoor? DOEL van RRI = antwoorden
Nadere informatieSILVER. Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop.
SILVER Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop www.armstrong-plafonds.nl www.armstrongplafonds.be Cradle to Cradle - de ingeslagen weg Cradle to Cradle is een innovatief concept waarbij productieprocessen
Nadere informatiereating ENERGY PROGRESS
reating ENERGY PROGRESS 2012 ENERGIE EN MILIEU: Opwarming van de aarde: Drastische vermindering CO 2 -uitstoot Energie: De energiekosten fluctueren sterk en zullen alleen maar stijgen Behoud van het milieu
Nadere informatieDuurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen
Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de
Nadere informatieBlik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017
Blik op de toekomst John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 18/05/2017 2 Bron: ETC, draft report product circularity, 2017 Waste management indicators 3 Material circularity indicator Ontwikkeld
Nadere informatieMaterialen. Introductie over Metaal:
Introductie over Metaal: Wat is metaal Winning Structuur Eigenschappen Soorten metaal Methoden van bewerken Methoden van behandelen Metaalproducten Voordelen/nadelen Zuivere metalen IJzer Aluminium Koper
Nadere informatieDuurzaamheid en Responsible Care
Duurzaamheid en Responsible Care Verbond van Handelaren in Chemische producten Maart 2017 Samenvatting ESG Om te komen tot een meer duurzame wereld, vraagt het VHCP aandacht voor ESGfactoren Hoofdthema
Nadere informatiebeleidsaanbevelingen.
Agro-ecologie als hefboom voor educatie voor duurzame land- en tuinbouw: beleidsaanbevelingen. Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw te Brugge Universiteit Gent Inhoud 1. Aanpak van een
Nadere informatieGrenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij
Grenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij Wageningen, 7 februari 2013 Wouter van der Weijden Stichting Centrum voor Landbouw en Milieu www.clm.nl Dijkhuizen-these 1. Hoge productie per ha
Nadere informatieVlaams afval- en materialencongres 6 april
Vlaams afval- en materialencongres 6 april Erik de Baedts Directeur NVRD President MWE Board member ISWA Strategisch omgaan met grondstoffen Nederlandse vereniging van gemeenten ogv afvalbeheer & reiniging
Nadere informatieDe Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie
De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN BOUWWERVEN IN CIRCULAIRE ECONOMIE HERFST 2017 Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie Bouwsector Isabelle SOBOTKA 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N Presentatie
Nadere informatieDuurzaamheidsverslag. Belgische voedingsindustrie Een samenvatting FEVIA-DUURZAAMHEID.BE
Duurzaamheidsverslag Belgische voedingsindustrie 2014 Een samenvatting FEVIA-DUURZAAMHEID.BE 2 Een essentiële dialoog met de stakeholders Een verslag met een gestructureerde methodologie Het verslag 2014
Nadere informatieMetaal 2e college metaal Utrecht
Metaal 2e college metaal Utrecht Vandaag: Afronden introductie metalen algemeen - algemene kenmerken - legeringen - ferro / non ferro - edelmetalen - eigenschappen IJzer en staal boek Algemene eigenschappen
Nadere informatieEIR 2019: Selectie van de belangrijkste feiten over de stand van de uitvoering van de milieuwetgeving in Europa
EIR 2019: Selectie van de belangrijkste feiten over de stand van de uitvoering van de milieuwetgeving in Europa DEFINITIE, DOELSTELLINGEN EN VOORDELEN VAN EIR De Evaluatie uitvoering milieubeleid (EIR)
Nadere informatieEEN DUIM VOOR DELEN. ik deel INFOFICHE. daar wordt iedereen beter van
daar wordt iedereen beter van EEN DUIM VOOR DELEN INFOFICHE 1 1.1 DEFINITIE Delen is een vorm van consuminderen (minder verbruiken) en consumanderen (anders verbruiken). Bij delen ligt het accent op gebruiken
Nadere informatieCradle to Cradle - duurzaamheid staat voorop SILVER. Plafond&Wand SYSTEMEN.
Plafond&Wand SYSTEMEN Samen van idee tot werkelijkheid SILVER Cradle to Cradle - duurzaamheid staat voorop www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be Cradle to Cradle - de ingeslagen weg Cradle
Nadere informatie1. GEEN ARMOEDE 2. GEEN HONGER. Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal. Honger beëindigen, betere voeding en duurzame landbouw promoten
1. GEEN ARMOEDE Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal Ondanks de halvering van de extreme armoede in de wereld tijdens de afgelopen decennia, leeft nog steeds 1,3 miljard mensen in extreme armoede.
Nadere informatieMetaal. 2e college metaal Utrecht. Materialen
Metaal 2e college metaal Utrecht Materialen Vandaag: Afronden introductie metalen algemeen - algemene kenmerken - legeringen - ferro / non ferro - edelmetalen - eigenschappen IJzer en staal Materialenboek
Nadere informatieNaar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Specifieke kwetsbaarheid van bedrijven in Limburg.
Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Specifieke kwetsbaarheid van bedrijven in Limburg. Rapport in opdracht van ABVV Metaal September 2013 Referentie in de literatuur: Mazijn
Nadere informatie30/01/2012. Wat denk jij over. Wat gebeurt er?
Kraak je energiekosten Wat denk jij over klimaat en energie 2 Flauwekul. Opwarming van de aarde Mijn probleem niet, maar die van de volgende generatie. Bekommerd! Ik wil mee m n steentje bijdragen zodat
Nadere informatieDAKACCENT MVO 2017 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
DAKACCENT MVO 2017 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Duurzaam vooruit Dakaccent wil op een maatschappelijk verantwoorde manier werken, in samenwerking met medewerkers, klanten, leveranciers en overige
Nadere informatieVeranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden
Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden Lex Hoogduin in NRC-Handelsblad 14 augustus 2013 Achterblijven
Nadere informatieMonitoring 2008. Rapportering definitieve resultaten
Monitoring 2008 Rapportering definitieve resultaten februari 2010 Voorwoord Zoals afgesproken tijdens de Auditcommissie van 29 september 2009 heeft het Verificatiebureau een aanvullend rapport voor de
Nadere informatieUrban Mining. Afgedankte mobieltjes. Spaarlampen DOCENTENHANDLEIDING. Inleiding. Wecycle lesbrief Onderbouw Voortgezet onderwijs
Urban Mining Wecycle lesbrief Onderbouw Voortgezet onderwijs DOCENTENHANDLEIDING Afgedankte mobieltjes Inleiding Wecycle-city is een bijzondere interactieve stad. Op wecycle.nl/city vindt u binnen de onderdelen
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 8
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 8 Samenvatting door Dylan 748 woorden 30 december 2016 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde Paragraaf 1 Gemeenschappelijke eigenschappen metalen:
Nadere informatie1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven
Nadere informatieAanvraagformulier voor stedelijke subsidiëring van publieksgerichte activiteiten van Turnhoutse verenigingen ikv ontwikkelingssamenwerking
Turnhout, de././.. Aanvraagformulier voor stedelijke subsidiëring van publieksgerichte activiteiten van Turnhoutse verenigingen ikv ontwikkelingssamenwerking De aanvrager verklaart dat: - de vereniging,
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw:
Opleiding Duurzaam Gebouw: Isolatiematerialen: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel OM TE BEGINNEN: DE CONTEXT Liesbet TEMMERMAN cera a vzw De context: Beoordeling van een staal Voor u op tafel ligt een staal
Nadere informatieLevenscyclusanalyse van groene wanden
Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term
Nadere informatieToespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR
Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Vrijdag 16 april 2010 Bezoek Deceuninck (Hooglede-Gits) - duurzaam materialenbeheer Geachte aanwezigen, Dames en heren,
Nadere informatieOntwikkeling van indicatoren en modellen voor circulaire economie Hoorzitting MINA-Raad 18 mei 2017
Ontwikkeling van indicatoren en modellen voor circulaire economie Hoorzitting MINA-Raad 18 mei 2017 Koen Smeets Afdeling Afval- en materialenbeheer Diensthoofd Administratief en datacentrum Inhoud Input
Nadere informatieBevoorradingszekerheid
Bevoorradingszekerheid Commissies Bedrijfsleven en Binnenlandse Zaken van de Kamer van volksvertegenwoordigers 23.09.2014 23 september 2014 1 Meer over FEBEG Inhoud Niets nieuws onder de zon Veel partijen
Nadere informatieHoge Gezondheidsraad Algemene Vergadering 2013 (16 mei 2013 13u15) Volksgezondheid en duurzame ontwikkeling
Hoge Gezondheidsraad Algemene Vergadering 2013 (16 mei 2013 13u15) Volksgezondheid en duurzame ontwikkeling Volksgezondheid en duurzame ontwikkeling is het gekozen thema voor de algemene vergadering dit
Nadere informatieMDS technologie. Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014
MDS technologie Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014 Achtergrond Urban Mining Corp (UMC) Urban Mining Corp is een samenwerking tussen Fondel Urban Mining en de TU Delft De partijen werken al
Nadere informatieDe circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor -
De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor - Duurzaam innoveren door te inspireren en betrokkenheid te creëren Roderick Conijn Senior Account Manager Overheid European Sustainability
Nadere informatieMemo. extern. Geachte heer/ mevrouw,
Van Spijker beton- en waterbouw Aan: Externe belanghebbenden Van Spijker beton- en waterbouw Van: Ester van Spijker CC: Datum: 26 november 2012 Betreft: Voortgangsrapportage CO 2-prestatieladder, scope
Nadere informatieWerken in de 21 e eeuw
Werken in de 21 e eeuw Hoe organiseren we dat en wat is de rol van HR Paul Bessems 24-09-2014 Zelfstandig schrijver, onderzoeker en adviseur Tevens verbonden aan: Institute for New Organizational Thinking
Nadere informatieCirculair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:
Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Nadere informatieJouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF
Jouw sportinfrastructuur en omgeving ECOSPORTIEF I. Ecosportief, sporten doe je spoorloos! II. Belangrijke uitdagingen voor de sport III. Ecosportieve instrumenten IV. Ecosportieve infrastructuur en ruimte
Nadere informatieHonda's Filosofie. Ontwerp voor Recyclage
Honda's Filosofie Voor het behoud van de natuur is er een actieve bijdrage nodig van iedereen. Het broeikaseffect, het verdwijnen van de ozonlaag, lucht- en waterverontreiniging en het gebruik van onze
Nadere informatieWat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers
Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Hoeveel CO 2 -reductie is nodig? doel nieuwe kabinet: in 2020 30% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990 UN-IPCC: stabilisatie
Nadere informatieRONDE van VLAANDEREN LANGETERMIJNVISIE VAN DE VLAAMSE MILIEUBEWEGING
RONDE van VLAANDEREN LANGETERMIJNVISIE VAN DE VLAAMSE MILIEUBEWEGING 2020-2050 Waarom een langetermijnvisie? Inspiratiebron en kompas voor de hedendaagse milieubeweging Denken op lange termijn om ook op
Nadere informatieEerste Earth friendly menu voor stedelijke onderwijsinstellingen en kinderopvanginitiatieven
Eerste Earth friendly menu voor stedelijke onderwijsinstellingen en kinderopvanginitiatieven Op 11 mei 2017 serveert de Stad Gent zijn eerste 'Earth friendly schoolmaaltijd'. Zo zet het stadsbestuur weer
Nadere informatieCirculaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel
Circulaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel Niveaus van circulariteit (10 R s) 1. Refuse: weigeren/voorkomen gebruik 2. Reduce: gebruik
Nadere informatieCasus 3.5 Zeldzame aardmetalen
Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen In hoofdstuk 3 van het boek wordt in het onderdeel Beschikbaarheid van grondstoffen aardolie als voorbeeld genomen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de nu bekende oliereserves
Nadere informatieABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde
Nadere informatieAfvalcontainers in de Circulaire Economie
Afvalcontainers in de Circulaire Economie SSI Schafer B.V. ing. H.P. Gijzen Circulaire Economie MVO Nederland: "Onder circulariteit verstaan wij het hoogwaardig hergebruik van grondstoffen, materialen
Nadere informatieSUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. Watercircle 19/02/ 19
SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS Watercircle 19/02/ 19 2 4 IN Organisatie OUT Maatschappij 2030 2019 AMS, Uantwerpen, Louvain School of Management, SDG Barometer (2018) Mensen (people) Fundamentele mensenrechten
Nadere informatieVoedselstrategieën voor Vlaamse regio s STAD EN LAND VERBONDEN DOOR VOEDSEL
Voedselstrategieën voor Vlaamse regio s STAD EN LAND VERBONDEN DOOR VOEDSEL Inhoud 1. Voedselteams vzw Globaal Kern Realisaties & impact 2. Voedselstrategie Leuven / 2012 Context Activiteiten, realisaties,
Nadere informatieOver de crisis niets dan goeds
Over de crisis niets dan goeds Wat is nodig? 1. Bewustwording en educatie 2. Vaststellen wat we van waarde vinden 3. Persoonlijk leiderschap Inhoud Inleiding Waarom dit boek? Uit de interviews Klankbeeld
Nadere informatiehet groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water
het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & north river écht duurzaam produceren 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op
Nadere informatieTraject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid
Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid Lieven Van Lieshout Econext 8 april 203 Uitdagingen van het energiebeleid Bron: IEA, WEO 202 2 Uitdagingen van het energiebeleid Bron : EC, Impact
Nadere informatieHOE KAN DUURZAME CATERING DE DUURZAME POLITIEK VAN EEN ONDERNEMING ONDERSTEUNEN?
HOE KAN DUURZAME CATERING DE DUURZAME POLITIEK VAN EEN ONDERNEMING ONDERSTEUNEN? Ellen Dessart Sodexo Belgium INHOUD o Wat is een duurzaam voedingsaanbod? o Hoe omschakelen van een gewoon naar een duurzaam
Nadere informatieBiobased en Circulair Bouwen
Biobased en Circulair Bouwen Op zoek naar toegevoegde waarde Centre of Expertise Biobased Economy Bron: Böttger www.coebbe.nl - 2 Bron: Universityaffairs.ca www.coebbe.nl - 3 www.coebbe.nl - 4 Bron: HCSS,
Nadere informatie3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen
3/12/13 Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Mieke Houwen Horizon 2020 : klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Agenda n Horizon 2020 algemeen n
Nadere informatievoor systemen voor duurzame voeding in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Ondernemingen Onderzoeksinstellingen Non-profit sector voor systemen voor duurzame voeding in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Modal i t és de l ' appel Ondernemingen Onderzoeksinstellingen Non-profit
Nadere informatiePEOPLE STAKEHOLDER(S) PEOPLE STAKEHOLDER(S)
Nr. ISO 26000 Indicator MVO Kernthema II: Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk Stakeholder(s) Meten Uitvoering Voldoet Ja/Nee Doelstelling 2018 Paragraaf (Paragraaf 6.4) 1 6.4.1 Werkgelegenheid Safety
Nadere informatieDuurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013
Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Introductie van het bedrijf Uitvinder van de Heuga tapijttegel Omzet $ 1 miljard 3500 medewerkers
Nadere informatieADVIES. Ontwerp van milieubeleidsovereenkomst - fotovoltaïsche zonnepanelen. 19 april 2018
ADVIES Ontwerp van milieubeleidsovereenkomst - fotovoltaïsche zonnepanelen 19 april 2018 Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bischoffsheimlaan 26 1000 Brussel Tel : 02 205
Nadere informatieIn het oog van de orkaan: waar staat u?
In het oog van de orkaan: waar staat u? Jan Rotmans, RDM-campus 28 november 2012 www.twitter.com/janrotmans !!"#!$#%#&!&'#(!'&!)*+,#-.!%/&!%#-/&+#-'&0!!!!!1//-!'&!##&!%#-/&+#-'&0!%/&!)*+,#-.#&!!!!!!!!!!2#-1/&!3#-4/0#&!
Nadere informatiemiljoen gewerkte mensuren Verzuim ongevallen per
Veiligheid en milieu De chemische industrie stelt zichzelf hoge milieu- en veiligheidseisen. De belangrijkste gegevens voor veiligheid en milieu zijn afkomstig uit. Een veilige werkomgeving, binnen en
Nadere informatieInternationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en ketenrisico s Analyse voor Vlaanderen op sectorniveau
Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en ketenrisico s Analyse voor Vlaanderen op sectorniveau Céline De Waele, EY Climate Change and Sustainability services Inhoud van de presentatie 1.
Nadere informatie