Gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren"

Transcriptie

1 VIP-school Schooljaar , 2e semester Datum: Naam: Leerkracht: Mevr. De Smet Vak: Orthopedagogiek Klas: 6 JGZ /15 Gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren Pagina 1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Wat zijn gedragsproblemen? Begripsomschrijving Normaal en abnormaal gedrag Gedragsstoornissen Ontwikkelingsstoornissen Oorzaken van gedragsproblemen De prevalentie van gedragsproblemen Bronnen Pagina 2

3 Doelen Op het einde van de les kunnen jullie: 1. Aangeven wat een gedragsprobleem is 2. Het begrip gedragsprobleem in eigen woorden uitleggen. 3. Voorbeelden geven van een gedragsprobleem 4. De verschillende elementen van problematisch gedrag opsommen 5. Een voorbeeld geven bij de elementen van problematisch gedrag 6. Aangeven wat een gedragsstoornis is 7. Aangeven wat een ontwikkelingsstoornis is 8. De verschillende factoren die een rol spelen bij de verklaring van probleemgedrag opsommen. 9. Een voorbeeld geven bij de verschillende factoren die een rol spelen bij de verklaring van probleemgedrag. 10. Het begrip multicausaliteit definiëren. 11. Het goodness of fit model in eigen woorden uitleggen 12. Het poorness of fit model in eigen woorden uitleggen 13. Een voorbeeld geven van het goodness of fit model. 14. Een voorbeeld geven van het poorness of fit model. 15. In eigen woorden uitleggen waarom er weinig hulp gezocht wordt bij gedragsproblemen. 16. Probleemgedrag bij jongens en meisjes met elkaar vergelijken 17. Probleemgedrag bij jonge en oudere kinderen met elkaar vergelijken 18. De eigen mening geven over gedragsproblemen bij jongeren van vandaag en vroeger. 19. De gedragsproblematiek bij kinderen en jongeren vanuit verschillende invalshoeken benaderen Pagina 3

4 1. Inleiding Jongeren ontwikkelen gedragsproblemen door Facebook Bron: Vandaag.be, 11 augustus 2011 Jongeren die veel gebruikmaken van sociaalnetwerksites kunnen sneller gedragsproblemen zoals narcisme vertonen. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek. "Niemand kan ontkennen dat Facebook onze sociale leefwereld ingrijpend heeft veranderd", zegt hoogleraar psychologie Larry Rosen. "De resultaten van dit psychologisch onderzoek tonen de positieve aspecten van netwerksites, maar waarschuwen ook voor de valkuilen." Volgens de wetenschapper kunnen jongeren die jarenlang overmatig met sociale media bezig zijn op termijn erg ijdel, agressief en asociaal worden. Bovendien is het risico ook groter dat ze psychische problemen ontwikkelen zoals angsten en depressies. Rosen benadrukt wel dat sociaalnetwerksites ook positieve kanten hebben. Zo kunnen ze verlegen jongeren helpen om beter contacten te leggen Lees het bovenstaande artikel. Zijn er volgens jou nu meer gedragsproblemen bij jongeren dan vroeger? Waarom denk je dat? /2 Pagina 4

5 Karim 8 jaar Karim is een achtjarige jongen. Hij heeft een oudere broer en een oudere zus. Karim is snel afgeleid en erg druk. Zijn ouders geraken snel geïrriteerd door dit gedrag en dan escaleert de situatie vaak tot een enorme ruzie in het gezin. Het gezin gaat eenmaal per week uit eten (dit is een vaste gewoonte die de ouders erg belangrijk vinden). Karim heeft het zeer moeilijk om dan, zoals zijn broer en zus doen, lang aan tafel te blijven zitten. Hij is voortdurend aan het spelen aan tafel en loopt om de haverklap naar buiten of naar het toilet. Ook bij dagelijkse taken heeft Karim het moeilijk. Hij slaagt er niet in zijn bed op te maken of zich zelfstandig aan te kleden. Karim begint dan wel aan de taak, maar geraakt terwijl hij bezig is afgeleid en maakt de taak dan meestal niet af. Zo begint hij bijvoorbeeld wild met autootjes te spelen die hij ziet liggen, in plaats van zijn bed op te maken. Karim vloekt ook vaak en scheldt zijn broer en zus uit. Hoe zou je Karim beschrijven? Welke problemen treden er allemaal op? /2 Pagina 5

6 2. Wat zijn gedragsproblemen? 2.1 Begripsomschrijving Kinderen en jongeren met gedragsproblemen is een overkoepelende, beschrijvende term voor alle kinderen die zich zichtbaar ongewoon of abnormaal gedragen, en dit afgezien van de ernst, de oorzaak of de context van het gestelde ongewone gedrag. Hiertoe worden volgende groepen kinderen ook gerekend: Kinderen met storend gedrag Kinderen met emotionele problemen Kinderen met somatoforme stoornissen. Dit zijn lichamelijke klachten die onvoldoende verklaard kunnen worden door een lichamelijke ziekte. Deze kinderen gedragen zich anders dan kinderen zonder gedragsproblemen. Het is opvallend, ongewoon of abnormaal gedrag. Het zijn probleemgedragingen. 2.2 Normaal en abnormaal gedrag Vooraleer we bepaald gedrag als problematisch benoemen, moeten we rekening houden met volgende elementen: 1. HET ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF Omdat kinderen in volle ontwikkeling zijn, is bepaald gedrag op de ene leeftijd nog gepast en op de andere leeftijd niet meer. Zo zullen bijvoorbeeld ouders of leerkrachten van een kleuter meer verdragen dan van een kind uit de lagere school (bijvoorbeeld: zagen, eisen, aanklampen, wenen, woedebuien, druk gedrag, ). Om te weten of bepaalde gedragingen normaal of abnormaal genoemd kunnen worden, moet je dus een goede kennis hebben van de normale ontwikkeling van kinderen. Een gedragsprobleem kan immers deel uitmaken van een normale ontwikkeling en horen bij een bepaalde ontwikkelingsbehoefte. Geef hiervan een voorbeeld /1 Pagina 6

7 Daarnaast kan een gedragsprobleem ook een kenmerk zijn van een moeilijk verlopend losmakingsproces, bijvoorbeeld een traumatische gebeurtenis. 2. DE CONTINUÜMGEDACHTE Het storend gedrag dat kinderen met gedragsproblemen stellen, komt tot op zekere hoogte ook voor bij kinderen zonder gedragsproblemen. Alle kinderen kunnen bijvoorbeeld wel eens koppig, agressief, opstandig, angstig, onoplettend of druk zijn. We kunnen de probleemgedragingen van kinderen op een continuüm plaatsen in functie van de ernst, intensiteit en chroniciteit. Kinderen met gedragsproblemen zullen deze gedragingen frequenter, intenser en persistenter (= hardnekkiger) stellen. Zo zullen bijvoorbeeld woedebuien bij een kind met een gedragsprobleem (vul aan) /1 3. DE CONTEXT Het gedrag van kinderen mag niet los worden gezien van de situatie waarin het kind dit gedrag stelt. Zo kunnen bijvoorbeeld bepaalde kinderen thuis onhandelbaar zijn en in de klas geen problemen stellen of omgekeerd. Bij de beoordeling van gedragsproblemen zal men moeten onderzoeken of deze problemen zich in één of meerdere contexten voordoen. 4. DE INFORMANT Het gedrag van een kind mag niet los worden gezien van de beoordelaar. Wie geeft aan dat het kind gedragsproblemen vertoont? Vaak is er een tegenstelling tussen hoe de ouders en hoe opvoeders of deskundigen het gedrag van het kind waarnemen. Ouders vertellen soms hoe lastig en onhandelbaar hun kind thuis is, terwijl deskundig onderzoek en observatie deze indrukken kunnen tegenspreken. Het verschil in beoordeling door ouders en deskundigen kan onder meer verklaard worden door: 1. het onvoldoende inzicht van de ouders in de ontwikkelingsfase van het kind. Ouders weten soms niet welk gedrag op welke leeftijd mag worden verwacht en schatten daardoor het gedrag van hun kind verkeerd in. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als ouders de woedebuien van hun driejarige kleuter bestempelen als ongepast voor die leeftijd. 2. ouders van een kind met gedragsproblemen hebben het zelf vaak moeilijk (bijvoorbeeld omwille van depressie of huwelijksproblemen). Hierdoor kunnen ze het normale gedrag van hun kinderen sneller als problematisch beschouwen. Pagina 7

8 Wanneer ouders problemen hebben met hun kind, kan je steeds stellen dat er opvoedingsproblemen zijn, maar daarom zijn er nog geen gedragsproblemen. Hier is pedagogisch advies noodzakelijk, anders kunnen er op lange termijn toch gedragsproblemen ontstaan! Wat zou jij zeggen aan ouders die hun driejarige kleuter met koppige woedebuien bestempelen als gedragsgestoord? /2 We onderscheiden binnen de veelheid van gedragsproblemen: 1. Lichte, tijdelijke problemen die het kind stelt als reactie op nieuwe situaties. Zo kan een kind bijvoorbeeld zeuren of reageren met woedebuien op de geboorte van een broertje of zusje. 2. Gedragingen die enkel in bepaalde situaties of bij bepaalde personen voorkomen. Bijvoorbeeld wanneer het kind weigert zich te schikken naar de regels van een bepaalde leerkracht. 3. Gedragingen die leeftijds- of fasegebonden zijn. Bijvoorbeeld opstandigheid tijdens de puberteit of de koppigheidsfase van een kleuter. 4. Ernstige problemen zoals bijvoorbeeld oppositioneel-opstandig gedrag, aandachtstekortstoornissen of stemmingsstoornissen. Geef nog een voorbeeld van lichte, tijdelijke problemen en een voorbeeld van gedragingen die enkel in bepaalde situaties of bij bepaalde personen voorkomen. /2 1. lichte, tijdelijke problemen: 2. Gedragingen die enkel in bepaalde situaties of bij bepaalde personen voorkomen: Pagina 8

9 2.3 Gedragsstoornissen Een gedragsprobleem is dus een relatief gegeven (dit betekent dat het niet absoluut te meten is). We spreken van een gedragsprobleem als op een bepaald moment en in een bepaalde omgeving de heersende normen en regels worden overschreden. De ernst van het gedragsprobleem wordt bepaald aan de hand van de frequentie, de duur, de omvang en de mate waarin het kind of de jongere zichzelf en/of zijn omgeving psychische schade berokkent. De problemen worden steeds ernstiger wanneer ze langdurig of blijvend zijn of wanneer meerdere problemen samen voorkomen (bijv. de combinatie van aandachtsproblemen, drukte maken en impulsiviteit). Deze ernstige gedragsproblemen noemen we gedragsstoornissen. Alle gedragsstoornissen vallen dus onder de overkoepelende term gedragsproblemen, maar niet alle gedragsproblemen zijn ernstig genoeg om gedragsstoornissen genoemd te worden! Lichte gedragsproblemen (bijvoorbeeld bedplassen, nachtmerries, gebrek aan concentratie, niet luisteren, ) komen voor bij vele kinderen en zijn daarom geen uiting van een gedragsstoornis. 2.4 Ontwikkelingsstoornissen Gedragsstoornissen zijn niet hetzelfde als ontwikkelingsstoornissen (bijvoorbeeld verstandelijke handicaps, leerstoornissen, stoornissen in de motorische vaardigheden, enz.). De term ontwikkelingsstoornissen is een algemene aanduiding voor een psychische of neurologische stoornis, waarbij de normale ontwikkeling van een kind belemmerd wordt.. Wel vertonen kinderen met ontwikkelingsstoornissen vaak lichte gedragsproblemen of gedragsstoornissen. Zo hebben kinderen met een verstandelijke handicap of met leerproblemen bijvoorbeeld een verhoogde kans op gedragsproblemen. Pagina 9

10 3. Oorzaken van gedragsproblemen Of men gedragingen nu classificeert vanuit een categorisch of een dimensioneel model, telkens gaat het om een classificatie op gedragsniveau. Men groepeert gedragingen ( symptomen ) en kijkt niet naar hun achterliggende oorzaken. Meerdere factoren spelen een rol bij de verklaring van probleemgedrag: Biologische factoren Neurofysiologische disfuncties (m.b.t. zenuwstelsel) Psychische trauma s Gezinsfactoren Opvoedingsfactoren Factoren uit de school en buurt Er is bij de ontwikkeling van gedragsproblemen steeds sprake van multicausaliteit, dit betekent: /1 Een probleem of stoornis zit dus nooit zomaar in het kind zelf. Vaak is sprake van een wisselwerking met de omgeving waarin het kind zich bevindt. Het pedagogische klimaat is heel belangrijk en heeft een grote invloed op de ontwikkeling van gedragsproblemen. Vaak is bij gedragsproblemen de pedagogische aanpak niet adequaat afgestemd op de noden van het kind. In deze gevallen is het dan ook beter te spreken van opvoedingsproblemen in plaats van gedragsproblemen. Het gaat hier immers om een gestoord interactieproces tussen ouders en kind dat bij het kind kan leiden tot gedragsproblemen. Ouders en/of leerkrachten kunnen een kind bijvoorbeeld onder- of overschatten, wat kan leiden tot moeilijkheden bij de opvoeding. Bijvoorbeeld: Een kind dat niet gewenst is en weinig warmte of affectie krijgt, zal waarschijnlijk een lastig en moeilijk kind worden dat zich niet gedraagt zoals andere kinderen. Een kind dat steeds zijn/haar zin krijgt, loopt later veel kans antisociaal gedrag te vertonen. Pagina 10

11 Volgens het Goodness-of-fit model is vooral de interactie en afstemming tussen kind- en omgevingskenmerken verantwoordelijk voor problemen bij kinderen. Deze interactie kan positief zijn ( goodness of fit ) of negatief ( poorness of fit ). Onaangepast gedrag is dan het gevolg van een mismatch tussen kind en omgeving. Stel dat een temperamentvol actief kind opgroeit in een gezin waar activiteit en lawaai worden gewaardeerd. Is hier sprake van goodness of fit of poorness of fit? Zullen er in dit gezin problemen ontstaan? Waarom? /2 Wat zal er vermoedelijk gebeuren als dit kind opgroeit in een gezin waar voornamelijk rust en zelfcontrole worden gewaardeerd? /1 Pagina 11

12 4. De prevalentie van gedragsproblemen Wereldwijd heeft gemiddeld 10% van de 0- tot 18-jarigen ernstige gedragsproblemen. De gemiddelde prevalentie van specifieke stoornissen ligt lager. Bijvoorbeeld: Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD): 3-5% Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis: 5% Over het algemeen wordt er weinig hulp gezocht: ongeveer 2% van de ouders zoekt hulp bij gedragsproblemen van hun kind. Waarom denk je dat hulp zoeken voor vele ouders moeilijk is? /1 Pagina 12

13 Er bestaan verschillen tussen probleemgedrag bij jongens en bij meisjes: de prevalentie van ernstige gedragsproblemen is doorgaans hoger bij jongens dan bij meisjes: de verhouding wordt geschat op 2:1. Ook de leeftijd speelt een rol: jongere kinderen stellen andere gedragsproblemen dan oudere kinderen. Sommige externaliserende problemen nemen af met het ouder worden (bijv. woedebuien, ongehoorzaamheid, ) en andere nemen dan weer toe (bijv. psychosomatische klachten als hoofdpijn en buikpijn). Er is ook een hogere prevalentie van probleemgedrag bij kinderen uit zwakkere sociale milieus. Gedragsproblemen zijn vrij persistent. Dit betekent dat ze meestal aanwezig blijven of zelfs verergeren wanneer niet tijdig wordt ingegrepen. Je kunt als ouder of hulpverlener dus best niet denken dat het wel vanzelf zal over gaan of dat het er wel uit zal groeien. Bij blijvende gedragsproblemen is gespecialiseerde hulp nodig! 5. Bronnen De Smet, I. ( ). Cursus Orthopedagogiek 2 e semester. [cursustekst]. VIP-school, Gent. Het centrum voor ontwikkelingsstoornissen (2015). Diagnostiek en oriëntering. Geraadpleegd op 17 maart 2015 via McClure, T. (2012). Inside autism. Geraadpleegd op 17 maart 2015 via TV.Klasse (2012). Dit Heb Ik 5: Gilles de la Tourette. Geraadpleegd op 17 maart 2015 via Pagina 13

Als opgroeien niet vanzelf gaat. voor kinderen, jongeren en hun ouders

Als opgroeien niet vanzelf gaat. voor kinderen, jongeren en hun ouders Als opgroeien niet vanzelf gaat voor kinderen, jongeren en hun ouders Voor kinderen met een psychische stoornis gaat opgroeien niet vanzelf. Ze zijn bijvoorbeeld zo onzeker, angstig of somber dat ze niet

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen

Nadere informatie

Een kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk

Een kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk Een kind helpen na een misdrijf of verkeersongeluk Slachtofferhulp H E L P T na een misdrijf of een verkeersongeluk 0900-0101 (lokaal tarief) Een misdrijf of een verkeersongeluk kan een diepe indruk bij

Nadere informatie

Inhoud. Uitgebreide opgave

Inhoud. Uitgebreide opgave Inhoud Uitgebreide opgave 1 Inleiding 21 Van DSM-IV naar DSM-5 21 Verwarrende terminologie 23 Een nieuw begrippenkader 24 De bron van het gedrag en de hulpverleningsstrategie 27 Een biopsychologisch model

Nadere informatie

AD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014

AD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014 AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich

Nadere informatie

Onderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening. Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H.

Onderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening. Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H. Onderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H. Leloux-Opmeer Voorwoord Inhoudsopgave Een tijd geleden hebben Stichting Horizon

Nadere informatie

Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK

Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Programma Theorie over psychische stoornissen Effect op het geloofsleven Omgaan met tieners met psychische stoornissen Tijd voor aktie

Nadere informatie

SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE

SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen

Nadere informatie

4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?

4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten? Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders

Nadere informatie

Moet mijn kind nog luisteren?

Moet mijn kind nog luisteren? Moet mijn kind nog luisteren? Grenzen stellen in de opvoeding Mauri Met dank aan M. Wysmans Schoolreglement uit 1848 Kaartspelen in de klas Vloeken Alcohol drinken op school Liegen Meisjes spelen met jongens

Nadere informatie

1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25

1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 Inhoudsopgave 1 Introductie 17 1.1 Ontwikkelingspsychopathologie 17 1.2 Opbouw van het boek 20 1.3 Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 27

Nadere informatie

Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen

Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als

Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als 1 Temperament van het kind en (adoptie)ouderschap Sara Casalin Ouders gebruiken voor het temperament van hun kind(eren) spontaan woorden als verlegen, blij, impulsief, zenuwachtig, druk, moeilijk, koppig,

Nadere informatie

project: Omgaan met gedragsproblemen en stoornissen in de jeugdzorg

project: Omgaan met gedragsproblemen en stoornissen in de jeugdzorg project: Omgaan met gedragsproblemen en stoornissen in de jeugdzorg Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet:

Nadere informatie

INFOKAART PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK JONGEREN

INFOKAART PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK JONGEREN INFOKAART PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK JONGEREN Inleiding Psychosociale problemen komen in toenemende mate voor bij jongeren en kunnen leiden tot ernstige beperkingen in het dagelijks functioneren. Uit diverse

Nadere informatie

Advanced Therapy. Orthopedagogiek. Charlotte Stoop Ibtisam Rizkallah

Advanced Therapy. Orthopedagogiek. Charlotte Stoop Ibtisam Rizkallah Advanced Therapy Orthopedagogiek Charlotte Stoop Ibtisam Rizkallah 06-44464540 026-3891964 info@advancedtherapy.nl Inhoudsopgave 1. WAT DOET DE ORTHOPEDAGOOG?... 2 2. MOGELIJKE INDICATIES... 3 3. BEHANDELAANBOD...

Nadere informatie

ADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli

ADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli 00 ADHD Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli U bent met uw kind verwezen naar de ADHD poli. De ADHD poli is een samenwerkingsverband tussen

Nadere informatie

Kinderen op bezoek op de intensive care

Kinderen op bezoek op de intensive care Kinderen op bezoek op de intensive care Handreiking voor ouders mca.nl Inhoudsopgave Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun vader, moeder of ander familielid ernstig ziek op de IC ligt? 1 Hoe bereid

Nadere informatie

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,

Nadere informatie

Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien.

Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. ODD Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. Hoe wordt ODD ook wel genoemd? ODD is een afkorting voor de Engelse

Nadere informatie

Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen

Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind. Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Psychiatrisering en de terreur van het perfecte kind Psychiatriseren = Het moeilijke kind stelt de volwassene vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen

Nadere informatie

Lastig gedrag van kinderen. Hoe ga je daar mee om?

Lastig gedrag van kinderen. Hoe ga je daar mee om? Lastig gedrag van kinderen. Hoe ga je daar mee om? Introductie Merel van der Woude Truus van den Hoogen Wanneer is gedrag lastig? Lastig gedrag valt op, omdat het als storend wordt ervaren. Subjectief.

Nadere informatie

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding

Nadere informatie

Wanneer school een lijdensweg wordt.

Wanneer school een lijdensweg wordt. Wanneer school een lijdensweg wordt. Dr. D. Neves Ramos Kinder- & Jeugdpsychiater ZNA UKJA Tegenwoordig heeft iedere leerling wel iets! Leerlingen met een psychiatrische stoornis horen niet in een klas

Nadere informatie

Wat heeft dit kind nodig?

Wat heeft dit kind nodig? ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van

Nadere informatie

Opgroeien met ziekte en zorg. Training voor professionals

Opgroeien met ziekte en zorg. Training voor professionals Opgroeien met ziekte en zorg Training voor professionals Wat is jouw kracht? Aanleiding 2BeCool wil jonge mantelzorgers in beeld brengen en passende ondersteuning bieden. Jonge mantelzorgers vallen nauwelijks

Nadere informatie

Psychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis.

Psychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis. DC 13 Psychiatrie: ADHD 1 Inleiding Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis. Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het werken met leerlingen

Nadere informatie

SKW Special. Beter ziek zijn. Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje

SKW Special. Beter ziek zijn. Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje SKW Special Beter ziek zijn Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje SKW Van Polanenpark 243 2241 SL Wassenaar tel. 070-511 31 47 info@kinderdagverblijven-wassenaar.nl www.kinderdagverblijven-wassenaar.nl

Nadere informatie

Psychisch of Psychiatrie? 12-06-2012

Psychisch of Psychiatrie? 12-06-2012 Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook

Nadere informatie

Professionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel

Professionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel FACTSHEET Cursus Bijlagen Professionaliseringsplan KOLOM Professionalisering Pedagogisch- en didactisch handelen voor assistenten, leraarondersteuners en overig onderwijsondersteunend personeel Algemeen

Nadere informatie

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit

Nadere informatie

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 1: HGW, gedrag kennen en zien

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 1: HGW, gedrag kennen en zien Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 1: HGW, gedrag kennen en zien 7 oktober 2015 14.45 17.00 uur Madeleine Vreeburg Onderwijscentrum VU Amsterdam Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag in de klas

Nadere informatie

Kinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?

Kinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD? Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD

Nadere informatie

6 Psychische problemen

6 Psychische problemen psychische problemen 6 Psychische problemen Gonneke Stevens In onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van jongeren is het relevant aandacht te besteden aan psychische problematiek, waarbij vaak een

Nadere informatie

SPECIAAL ONDERWIJS TALENTEN CAMPUS VENLO GELUKT! ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ

SPECIAAL ONDERWIJS TALENTEN CAMPUS VENLO GELUKT! ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ SPECIAAL ONDERWIJS TALENTEN CAMPUS VENLO GELUKT! ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ GELUKT! Ik zit aan mijn ontbijt. Een beetje nerveus neem ik nog snel de krant door. Gek eigenlijk. Ik sta al jaren voor

Nadere informatie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie

Nadere informatie

Recente trends in de gezondheid van jongeren in Vlaanderen

Recente trends in de gezondheid van jongeren in Vlaanderen Recente trends in de gezondheid van jongeren in Vlaanderen Prof. dr. Karel Hoppenbrouwers m.m.v. Ciska Pieters, Cécile Guérin, Mathieu Roelants Inhoud van de presentatie Aspecten van gezondheid Perinatale

Nadere informatie

T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n?

T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n? T e s t : H o e w o r d j i j b e ï n v l o e d a l s n a a s t e v a n i e m a n d m e t p s y c h i s c h e k l a c h t e n? S T E R K I N E I G E N K R A C H T T H E A V A N B O D E G R A V E N De test

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 35

2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 35 Inhoudsopgave Overzicht van figuren, kaders en tabellen 17 1 Introductie 23 1.1 Wat is ontwikkelingspsychopathologie? 24 1.1.1 Vroeger en nu 25 1.1.2 Een dynamisch gezichtspunt 26 1.1.3 Een uniek individu

Nadere informatie

Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding

Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Voorwoord Erger je je ook wel eens blauw als je net je kind bent gaan halen bij je ex-partner? Voel je je ook machteloos als hij of zij beslissingen

Nadere informatie

Inhoud Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur

Inhoud Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur Inhoud 1 Inleiding.... 1 1.1 Gedragsproblemen... 3 1.2 Psychosociale vaardigheden.... 4 1.3 Emotionele vaardigheden.... 5 1.4 Leervaardigheden.... 5 1.5 De rol van het gezin.... 6 Literatuur.... 6 2 Gedragsproblemen....

Nadere informatie

Probleemgedrag versus psychiatrie. Congres Simea 7 april 2017

Probleemgedrag versus psychiatrie. Congres Simea 7 april 2017 Congres Simea 7 april 2017 voorstellen Pro Persona- de Riethorst; afdeling doven en slechthorenden Alma Gerritsen Maatschappelijk werker en beleidsadviseur afdeling doven en slechthorenden de Riethorst

Nadere informatie

Na de schok... Informatie voor ouders

Na de schok... Informatie voor ouders Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende

Nadere informatie

OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN

OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel

Nadere informatie

BEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE

BEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE BEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE GOOD PRACTICES De onderbouwing van de beperking van de onderwijsparticipatie blijkt uit het VO Aanmeldformulier Amsterdam 2009-2010, niet ouder dan een half jaar, plus diagnostische

Nadere informatie

Welkom. Op de koffie bij het gezin stassers!

Welkom. Op de koffie bij het gezin stassers! Welkom Op de koffie bij het gezin stassers! Welke rol speelt ouderbegeleiding binnen de ambulante hulpverlening voor kinderen en jongeren met autisme Verloop van de lezing: Wat is thuisbegeleiding? Verwerking

Nadere informatie

amersfoort Hoe bereik ik CJG Amersfoort?

amersfoort Hoe bereik ik CJG Amersfoort? amersfoort Folder voor ouders van 0-8 jarigen Bezoekadres Heiligenbergerweg 36, 3816 AK Amersfoort T 033 47 94 000, E info@cjgamersfoort.nl I www.cjgamersfoort.nl carta U kunt binnenlopen bij CJG Amersfoort.

Nadere informatie

Naschoolse Dagbehandeling

Naschoolse Dagbehandeling Naschoolse Dagbehandeling BEHANDELING NA SCHOOLTIJD Informatie voor kinderen en jongeren en hun ouders/verzorgers Kom verder! www.ln5.nl Om deze doelen te bereiken leer je nieuwe vaardigheden. Iedereen

Nadere informatie

Op weg naar effectiviteitonderzoek in het cluster 4 onderwijs

Op weg naar effectiviteitonderzoek in het cluster 4 onderwijs Op weg naar effectiviteitonderzoek in het cluster 4 onderwijs Een verkenning van de doelgroep en de werkwijze Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. Drs. H. Leloux-Opmeer Inhoudsopgave Introductie

Nadere informatie

Deel 1: Informatie over het aangemelde kind en het gezin

Deel 1: Informatie over het aangemelde kind en het gezin Intakevragenlijst voor ouders / verzorgers particulier Pagina 1 / 8 Deze intakevragenlijst is bedoeld voor ouders/verzorgers van kinderen die zijn aangemeld voor diagnostiek of behandeling. We hechten

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar

Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar NAAM Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar voorjaar 2005 Geschreven door Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen Geschreven voor kleine studiegroepen in de levend Evangelie Gemeente Gebruikte

Nadere informatie

Agressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen

Agressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen Agressie, gedragsprobemen Ontstaan en behandelingsvormen 2 voorbeelden: Jan Piet Enkele begrippen: - Oppositioneel opstandig gedrag: het kind verzet zich tegen de leiding van volwassenen - Agressief gedrag:

Nadere informatie

Taal en gedrag. Afke Posthuma, logopedist. NVLF congres 18-11-2011. Tine Mersmann

Taal en gedrag. Afke Posthuma, logopedist. NVLF congres 18-11-2011. Tine Mersmann Taal en gedrag NVLF congres 18-11-2011 Afke Posthuma, logopedist Tine Mersmann Programma 1. Inleiding 2. Gedrag bij taalontwikkelingsstoornissen 3. Taal bij gedragsstoonissen 4. Eindbeschouwing 5. Mijn

Nadere informatie

Van gedragsregulering naar opvoeding

Van gedragsregulering naar opvoeding Van gedragsregulering naar opvoeding Over het voorkomen en aanpakken van ongewenst gedrag Gebruikelijke benadering van gedragsproblemen: een kindgerichte blik (factoren in het kind) Leidt tot classificatie

Nadere informatie

Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders

Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Wie zijn wij? Iedere ouder maakt zich wel eens zorgen om zijn kind. Eet mijn kind goed? Speelt hij genoeg met andere kinderen? Zijn die woedeaanvallen normaal?

Nadere informatie

HERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr)

HERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr) AANGEBOREN EN NIET-AANGEBOREN HERSENBESCHADIGING HET DIENT ALGEMEEN BEKEND TE ZIJN DAT DE BRON VAN ONS PLEZIER, ONZEVREUGDE, GELACH EN VERMAAK, ALS VAN ONZE SMART, PIJN, ANGST EN TRANEN, GEEN ANDERE IS

Nadere informatie

3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD

3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD ADHD groeit mee Babypeuter Lagere school Puberadolescent Babypeuter Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD Geboorte zuigeling - peuter Al hyperactief van in de buik Moeilijke baby : Verhoogd activiteitsniveau

Nadere informatie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen

Samenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen 141 Als kinderen psychische problemen ontwikkelen zoals gedragsproblemen

Nadere informatie

Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol

Angststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%

Nadere informatie

Vraag 4 Wat vind jij de meest geschikte houding? Vergelijk je antwoord met dat van je medestudenten. Typ het antwoord in in het antwoordformulier.

Vraag 4 Wat vind jij de meest geschikte houding? Vergelijk je antwoord met dat van je medestudenten. Typ het antwoord in in het antwoordformulier. Open vragen bij Casus Marco Vraag 1 Bekijk scène 1 nogmaals. Wat was jouw eerste reactie op het gedrag van Marco in het gesprek met de medewerker van Bureau HALT? Wat roept zijn gedrag op aan gedachten,

Nadere informatie

Ons vignet laat zien wat we graag willen bereiken, namelijk mensen tot groei en bloei brengen als persoon en in hun relaties met andere mensen.

Ons vignet laat zien wat we graag willen bereiken, namelijk mensen tot groei en bloei brengen als persoon en in hun relaties met andere mensen. OptiMent OptiMent is er voor kinderen, jongeren en volwassenen die een steun(tje) in de rug kunnen gebruiken. We helpen om psychische klachten zo goed mogelijk te voorkomen. Wie al problemen heeft, kan

Nadere informatie

Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten

Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Jeugdgezondheidszorg Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Wat is pesten? Dat kinderen elkaar soms plagen is heel gewoon. Maar bij pesten is er een slachtoffer waarover andere kinderen

Nadere informatie

Roepnaam. Achternaam. Voornamen (voluit) Geboortedatum. Geboorteplaats. Nationaliteit. Taal die thuis gesproken wordt. Adres

Roepnaam. Achternaam. Voornamen (voluit) Geboortedatum. Geboorteplaats. Nationaliteit. Taal die thuis gesproken wordt. Adres Vragenlijst voor ouders/verzorgers U heeft uw kind aangemeld voor een psychodiagnostisch e/o een pedagogisch-didactisch onderzoek. Om een zo volledig mogelijk beeld van uw kind te krijgen, wordt u verzocht

Nadere informatie

Intakevragenlijst voor ouders/verzorgers

Intakevragenlijst voor ouders/verzorgers Praktijk Dekker & Dooyeweerd Intakevragenlijst voor ouders/verzorgers (Met dank voor het invullen) 1. Informatie over uw kind en gezin Graag aankruisen wat van toepassing is 0. Indien een vraag niet van

Nadere informatie

Naschoolse Dagbehandeling

Naschoolse Dagbehandeling Naschoolse Dagbehandeling INFORMATIEFOLDER Informatie voor kinderen en hun ouders/verzorgers Kom verder! www.ln5.nl Iedereen doet dat in zijn eigen tempo. Je komt naar de NDB voor een periode van negen

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Zorgboekje. Kindgegevens

Zorgboekje. Kindgegevens Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is

Nadere informatie

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod

Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd

Nadere informatie

ADHD Recente inzichten

ADHD Recente inzichten ADHD Recente inzichten Frans Loman Kinder- en jeugdpsychiater 21 oktober 2016 Symposium ADHD 1 Wat is ADHD We weten het niet precies De oorzaken zijn nog onbekend We weten nog niet echt wat de beste aanpak

Nadere informatie

Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)

Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw

Nadere informatie

Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen

Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen Dr. Wim Houtjes, verpleegkundig specialist ggz Hoofdopleider GGZ-VS Dr. Robbert Gobbens, lector Gezondheid en Welzijn van kwetsbare ouderen, Hogeschool

Nadere informatie

ORTHOPEDAGOGIEK & RECHTEN VAN HET KIND

ORTHOPEDAGOGIEK & RECHTEN VAN HET KIND ORTHOPEDAGOGIEK & RECHTEN VAN HET KIND http://www.gezondheidsweb.eu/adhd/de-verschillende-types-adhd-hoe-herkennen http://drlawrencetucker.com/what-are-the-next-steps-after-my-child-is-diagnosed-with-autism/

Nadere informatie

K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R

K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Jeugd 2010 4 K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland

Nadere informatie

en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1

en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Depressie bij kinderen en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Welbevinden ebe van Nederlandse kinderen Nederlandse kinderen het gelukkigst in Europa 92% 12-24

Nadere informatie

Omgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief (aan de slag) Waarom zit hij in mijn klas? Ik heb al van alles geprobeerd

Omgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief (aan de slag) Waarom zit hij in mijn klas? Ik heb al van alles geprobeerd Waarom zit hij in mijn klas? Omgaan met gedrag vanuit contextueel en relationeel perspectief beno.schraepen@ap.be, Incena, studiecentrum Inclusie & Enablement Isos Kenniscentrum O2-project Dit jaar heb

Nadere informatie

1 Wat is er met me aan de hand? 11

1 Wat is er met me aan de hand? 11 Leven met een alcoholprobleem 07-03-06 09:25 Pagina 7 Inhoud Voorwoord 1 Wat is er met me aan de hand? 11 Typerend beeld van de kwaal 11 Symptomen 12 Vroege en late symptomen 14 Diagnostiek 14 Een paar

Nadere informatie

2. Klaar of niet klaar: de timing is alles

2. Klaar of niet klaar: de timing is alles 2. Klaar of niet klaar: de timing is alles Op welke leeftijd kan een kind starten met zindelijkheidstraining? Wanneer is de beste leeftijd om te starten met zindelijkheidstraining: 18 maanden, 24 maanden

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2]

Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Voorwoord Voor je ligt het e-book: Praktisch en Positief Opvoeden met structuur van de PEPmethode. Op basis

Nadere informatie

Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.

Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD

Nadere informatie

Hoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders

Hoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen

Nadere informatie

ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN

ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN Pesten komt veel voor. In Nederland wordt één op de vijf kinderen gepest. Of ze pesten zelf. Daarnaast zijn veel kinderen als meeloper betrokken bij pesten. Kinderen

Nadere informatie

Hoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog

Hoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog Hoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog 1 Vragen Wie vindt dat zijn kind voldoende weerbaar is? Wie zou graag zien dat zijn kind wat weerbaarder is? 2 Wat is weerbaar?

Nadere informatie

ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN

ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN ALS UW KIND BETROKKEN IS BIJ PESTEN Pesten komt veel voor. In Nederland wordt één op de vijf kinderen gepest. Of ze pesten zelf. Daarnaast zijn veel kinderen als meeloper betrokken bij pesten. Kinderen

Nadere informatie

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme

Nadere informatie

Zorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares

Zorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares Zorgprogramma Amares Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie Deze folder is bedoeld voor kinderen en jongeren die behandeling krijgen bij Amares. De folder is ook bedoeld voor ouder(s)/verzorger(s) die binnenkort

Nadere informatie

Vermoeidheid bij MPD

Vermoeidheid bij MPD Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.

Nadere informatie

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology EDERLADSE SAMEVATTIG 157 Het komt regelmatig voor dat psychiatrische klachten clusteren in families. Met andere woorden, familieleden

Nadere informatie

Behoefte aan begeleiding vanwege een lichamelijke beperking.

Behoefte aan begeleiding vanwege een lichamelijke beperking. Bijlage 4 Ondersteuningsprofielen Jeugd (vooralsnog concept) Sociaal Domein Fryslân Profiel 1 Behoefte aan het verbeteren van psychosociaal functioneren jeugdige en verbeteren van gezinscommunicatie. Profiel

Nadere informatie

Omgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening. Sjaak Boon www.bureauboon.nl

Omgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening. Sjaak Boon www.bureauboon.nl Omgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening Sjaak Boon www.bureauboon.nl Sombere stemming Verminderde interesse in activiteiten Duidelijke gewichtsvermindering Slecht

Nadere informatie

Proudy. Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie

Proudy. Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie Proudy Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie Wat is psychomotorische kindertherapie? Pmkt is een vorm van kindertherapie bedoeld voor kinderen die vast lopen in hun ontwikkeling en dat in hun gedrag

Nadere informatie