Veerkracht agrarische natuur. Christien van der Zwart. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Christien van der Zwart Laatst gewijzigd 23 April 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Inleiding Mensen waarderen agrarische natuur Opdracht 1 Natuur op het agrarische bedrijf Bedreigingen van agrarische natuur Opdracht 2 Bedreigingen van agrarische natuur Opdracht 3 Kansen voor agrarische natuur Veerkracht agrarisch bedrijf Opdracht 4a Voordelen akkerranden Opdracht 4b Voordelen van een combinatie van bedrijven Opdracht 4c Nog meer voorbeelden In de praktijk Opdracht 5a Agrarisch loonbedrijf vraagt om hulp Opdracht 5b Presentatie Documenten Informatie voor docenten Antwoorden bij deze webquest Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Inleiding Via de webquest Veerkrachtige natuur heb je kennis gemaakt met de begrippen veerkracht en veerkrachtige natuur. Als je de betekenis van die begrippen niet meer weet kun je dat in die webquest eens nalezen. Ook heb je kennis gemaakt met het dossier Veerkrachtige natuur. Dat dossier kun je bij deze webquest gebruiken. In de webquest 'Veerkracht in de landbouw' ga je dieper in op de veerkracht van agrarische natuur. Bij agrarische natuur kun je denken aan de natuur die je vindt op en rond het agrarische bedrijf. Doelen Je maakt kennis met het begrip agrarische natuur en voorbeelden ervan. Je maakt kennis met bedreigingen van agrarische natuur. Je leert hoe een boer de veerkracht van agrarische natuur kan versterken. Je leert hoe natuur de veerkracht van het agrarische bedrijf kan versterken. Je kunt theorie van veerkrachtige natuur koppelen aan de beroepspraktijk. In deze webquest vind je pagina's met tekst en foto's. Gekoppeld aan de teksten vind je telkens een of meer pagina's met vragen en/of opdrachten. Leg voor het opslaan van je antwoorden of resultaten een digitaal antwoord-document aan. Samen met je docent bekijk je hoe je de antwoorden en resultaten met je collegastudenten bespreekt. Pagina 2

4 Mensen waarderen agrarische natuur Fietsend door agrarisch gebied zie je vast vogels vliegen. Als je even stopt en wat nauwkeuriger kijkt zie je misschien wel een egel door een weiland struinen. Of je ziet klaprozen langs een akker. Zo zijn veel meer voorbeelden te geven. Veel mensen waarderen agrarische natuur. Veel boeren zelf ook. De overheid vraagt die boeren om te helpen met het beschermen van die agrarische natuur. Boeren kunnen helpen om de veerkracht van agrarische natuur te versterken. Opdracht 1 Natuur op het agrarische bedrijf Bekijk de volgende filmpjes: In dit filmpje vertelt boer Pelleboer over weidevogels in zijn weiland. Dit filmpje laat een voorbeeld zien van een kruidenrijke akkerrand. In de filmpjes maak je kennis met voorbeelden van natuur die je op het agrarische bedrijf kunt horen of zien. Bedenk zelf nog drie andere soorten dieren en drie andere soorten planten die je op een agrarische bedrijf kunt verwachten. Schrijf ze op in je antwoord-document. Pagina 3

5 Bedreigingen van agrarische natuur Sommige soorten planten en sommige soorten dieren doen het heel goed op en rond agrarische bedrijven. Ze komen er vaak voor. Andere soorten komen minder vaak voor. Voor een deel is dat logisch. Een vogel die van bos houdt, zul je niet snel in een weiland zien. Dat geldt ook voor een plant die gewoon graag in een bos groeit. Aan de andere kant is het zo dat door ontwikkelingen op agrarische bedrijven planten en dieren juist bedreigd worden. Hieronder volgen twee voorbeelden: Sommige planten groeien graag in weilanden op een voedselarme bodem. Als dan een boer zijn grasland flink bemest, zullen die planten verdwijnen. Veel weidevogels bouwen graag hun nest in weilanden. Als een boer dan te vroeg in het voorjaar het gras wil maaien, is de kans groot dat hij het nest vernielt. De vogeleieren gaan dan stuk. Opdracht 2 Bedreigingen van agrarische natuur Op de vorige tekstpagina worden enkele bedreigingen van natuur genoemd: Door te veel meststoffen verdwijnen planten die van voedselarme groeiplekken houden. Door te vroeg maaien vernielt een boer nesten van weidevogels. Bedenk zelf nog enkele bedreigingen waarmee natuur op een agrarisch bedrijf te maken kan krijgen. Schrijf ze op in je antwoord-document. Pagina 4

6 Een agrarisch bedrijf kan een goede plek zijn voor natuur. Zo kun je aan de rand van een weiland zomaar een blauwe reiger zien staan. Een agrarisch bedrijf kan zorgen voor: Voedsel > Insecten vinden nectar in akkerranden. Rust > Weidevogels krijgen dan de kans om een nestje te bouwen Gebied om voort te planten of te broeden > Denk aan dieren die sloten of slootkanten kiezen om zich voort te planten. Verbinding tussen gebieden > Langs zo'n verbinding verplaatsen dieren zich van het ene naar het andere gebied. Als een boer wil kan hij maatregelen nemen die extra kansen bieden voor natuur. Opdracht 3 Kansen voor agrarische natuur Als een boer wil, kan hij extra maatregelen nemen die extra kansen bieden voor natuur. Deze maatregelen vergroten de veerkracht van natuur. Hieronder staan enkele maatregelen vermeld die een boer kan nemen. Neem de zindelen over in je antwoord-document. Bedenk welke planten en dieren door de maatregel geholpen worden. Maak vervolgens de zinnen af. Door minder mest uit te rijden,... Door de sloot een breder talud te geven,... Door langs de akker een strook aan te houden waar geen mest terecht komt en ook geen gewasbeschermingsmiddelen,... Door het plaatsen van een houtwal of een rij bomen,... Door het graven van een poel,... Pagina 5

7 Veerkracht agrarisch bedrijf Zoals je eerder hebt kunnen lezen kan een agrarisch bedrijf een goede plek zijn voor planten en dieren. Omgekeerd kunnen planten en dieren ook het agrarische bedrijf versterken. De natuur kan de veerkracht van het agrarische bedrijf versterken. Hieronder volgen enkele voorbeelden: Van lieveheersbeeestjes is bekend dat ze graag luizen eten. Wormen zorgen voor een goede bodemstructuur. Met een goede bodemstructuur zal het gewas beter groeien. Vogels kunnen ervoor zorgen dat plaaginsecten geen kans krijgen. Opdracht 4a Voordelen akkerranden Bekijk dit filmpje over een proefproject in Drenthe. Bij dat project wordt gekeken hoe je een akkerrand het best kunt aanleggen. Verschillende voordelen van zo'n akkerrand worden genoemd. Schrijf tenminste twee voordelen op in je antwoord-document. Opdracht 4b Voordelen van een combinatie van bedrijven Bekijk dit fimpje over de twee bedrijven van boer Hofstede. Hij ziet voordelen in het combineren van zijn landbouwbedrijf en zijn natuurbedrijf. Welke voordelen noemt hij? Pagina 6

8 Zet tenminste twee voordelen in je antwoord-document. Bespreek je antwoord naderhand met je collega-studenten. Opdracht 4c Nog meer voorbeelden Op de laatste tekstpagina (Veerkracht agrarisch bedrijf) stond de worm als voorbeeld aangegeven van natuur die de boer een handje helpt. Daarbij werd vermeld dat een worm bijdraagt aan een goede bodemstructuur. Een goede bodemstructuur is gunstig voor de gewassen die een boer teelt. Bedenk zelf nog drie diersoorten die een boer kunnen helpen. Geef ook aan wat die hulp inhoudt. Geef ook aan welke maatregelen een boer kan treffen om ervoor te zorgen dat die diersoorten graag op zijn bedrijf leven. Zet de resultaten in het antwoord-document. Pagina 7

9 In de praktijk Boeren worden opgeroepen bij te dragen aan het beschermen van agrarische natuur en aan het versterken van de veerkracht van agrarische natuur. Bij de volgende opdracht ga je je hierin verdiepen. Je voert met een paar studenten een klus uit voor het agrarisch loonbedrijf 'Uw boerenwerk, onze zorg'. Aan het eind van de opdracht presenteer jullie de resultaten. Opdracht 5a Agrarisch loonbedrijf vraagt om hulp Agrarisch loonbedrijf 'Uw boerenwerk, onze zorg' helpt boeren bij hun bedrijfsvoering. Zo helpt het loonbedrijf bij het ploegen van akkers, bij het maaien van gras, en bij het oogsten van graan. Het loonbedrijf helpt dus zowel akkerbouwers als veebedrijven. Jij en jouw collega-studenten lopen - toevallig - stage bij agrarisch loonbedrijf 'Uw boerenwerk, onze zorg'. Het loonbedrijf denkt graag mee over maatregelen die een boer kan nemen voor agrarische natuur en voor de veerkracht van die agrarische natuur. Jullie baas bij het stagebedrijf heeft jullie gevraagd met ideeën te komen over die maatregelen. Aan de slag 1. Werk in viertallen. 2. Zoek informatie over maatregelen via boeken of via websites. TIP: Je docent fungeert als jouw baas van het stagebedrijf. Mocht je geen informatie kunnen vinden dan kan hij/zij je vast verder helpen. 3. Bedenk bij elke maatregel of die maatregel past bij een akkerbouwbedrijf, een veeteeltbedrijf, of bij beide soorten bedrijven. 4. Zorg voor een volledig advies. Werk de maatregelen die jullie voorstellen concreet uit. Als jullie akkerranden willen adviseren, geef dan bijvoorbeeld ook aan hoe breed die zouden moeten zijn. 5. Verwerk de informatie rond maatregelen in een Powerpoint. Opdracht 5b Presentatie 1. De collega-studenten hebben de rol van collega s binnen het loonbedrijf Agrarisch loonbedrijf 'Uw boerenwerk, onze zorg'. Die collega's willen graag meer weten van jullie ideeën. 2. Presenteer je Powerpoint. 3. Geef gelegenheid voor het bedenken en voor het stellen van vragen. Pagina 8

10 Pagina 9

11 Documenten Bij het schrijven van deze webquest is gebruik gemaakt van documenten in het dossier Veerkrachtige natuur. Je kunt dit dossier vinden via deze link. Pagina 10

12 Informatie voor docenten Eind 2014 bracht de Rijksoverheid de Rijksnatuurvisie Natuurlijk verder uit. Ze gaf in de nota aan te streven naar veerkrachtige natuur. Veerkrachtige natuur staat omschreven als natuur die maatschappelijk gedragen wordt, en die omgekeerd van die maatschappij ook ruimte krijgt om zijn eigen dynamiek te volgen (paragraaf 3.4.6). Afgestudeerden vanuit het groen mbo-onderwijs zullen op hun toekomstige werkplekken te maken krijgen met het begrip veerkrachtige natuur. Reden voor het Onderwijsvernieuwingsprogramma van het Groen Onderwijs om rond dit begrip een aantal webquests te ontwikkelen. Via deze webquests maken studenten kennis met het begrip veerkrachtige natuur. Ook maken ze kennis met het Dossier Veerkrachtige natuur (inclusief documenten daarbinnen) dat via Groen Kennisnet beschikbaar is. De webquests zijn ontwikkeld voor mbo-studenten, met name: Vakbekwaam medewerker groen en cultuurtechniek, Vakbekwaam medewerker natuur, water en recreatie, Opzichter/Uitvoerder groene ruimte. Naast deze webquest zijn de volgende webquests ontwikkeld: 1. Natuur met veerkracht (ter kennismaking met het begrip 2.?Landnatuur met veerkracht (het terrestrische milieu) 3. Zee-natuur en veerkracht (het mariene milieu). veerkrachtige natuur). Groen Kennisnet zorgt samen met het Onderwijsvernieuwingsprogramma van het Groen Onderwijs voor het beschikbaar stellen van de webquests. Het is aan u als docent om te bepalen welke webquests studenten gaan doen. Aan te raden is om in elke geval te starten met de eerstgenoemde webquest: Natuur met veerkracht. Vervolgens kunnen studenten een of meer van de andere webquests doen. De opdrachten bij de webquests kunnen afwisselend individueel of in groepjes gedaan worden. Op de volgende pagina volgen de antwoorden bij deze webquest. Antwoorden bij deze webquest Opdracht 1 Antwoord verschilt per student Opdracht 2 Antwoord verschilt per student Opdracht 3 Antwoord verschilt per student. Voorbeelden zijn Door minder mest uit te rijden, krijgen planten die van minder voedselrijke grond houden meer kans. Pagina 11

13 Door de sloot een breder talud te geven, krijgen planten ale gele lis meer ruimte om te groeien. Door langs de akker een strook aan te houden waar geen mest terecht komt en ook geen gewasbeschermingsmiddelen, krijgen allerlei akkeronkruiden kans om te groeien. Door het plaatsen van een houtwal of een rij bomen, wordt een gebied aantrekkelijk voor vogels als tjiftjaf en winterkoning, en voor trekvogels als kramvogels. Door het graven van een poel ontstaat een leefplek voor amfibieën. Opdracht 4a Voordelen zijn bijvoorbeeld: plaats voor akkeronkruiden, tegengaan luizen, minder gebruik bestrijdingsmiddelen, goed voor bodem en grond, besparen geld. Opdracht 4b Voordelen zijn bijvoorbeeld: geen voer van elders, geen gebruik van bestrijdingsmiddelen, mogelijkheden voor waterberging, slibafzettting levert aanvoer mineralen voor planten, Opdracht 4c Antwoord verschilt per student Opdracht 5a Antwoorden verschillen per student Opdracht 5b - Pagina 12

14 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Christien van der Zwart Laatst gewijzigd 23 April 2015 om 13:18 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau MBO, Niveau 3: Vakopleiding; MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 0 minuten Trefwoorden agrarische natuur, veerkracht, veerkrachtige natuur Pagina 13