Monitor Hoogwaardig Openbaar Vervoer en Verstedelijking Zuidelijke Randstad 2018

Transcriptie

1 Monitor Hoogwaardig Openbaar Vervoer en Verstedelijking Zuidelijke Randstad 2018

2 Voorwoord De Zuidelijke Randstad heeft een grote woningbouwopgave en mobiliteitsopgave. Al jaren werken Rijk en regio samen aan de combinatie van beide opgaven, omdat daarmee een stevige basis wordt gelegd voor verbeteringen in de kwaliteit van de bereikbaarheid, de leefomgeving en het economisch vestigingsklimaat. En door deze combinatie kan ook worden bijgedragen aan andere maatschappelijke opgaven zoals duurzaamheid en de klimaatopgave. In de regio tussen Leiden en Dordrecht worden in de komende jaren extra woningen gebouwd. Van deze nieuwe woningen krijgen circa woningen een plek op 13 binnenstedelijke locaties rond stations in Rotterdam, Den Haag, Leiden, Delft, Rijswijk, Schiedam, Dordrecht en Zoetermeer. Op de spoorlijn tussen Leiden en Dordrecht moet daarom ruimte komen voor frequent treinvervoer met meer stations. Steeds meer mensen gaan in de regio wonen en het OV-gebruik groeit nog steeds. Om de regio bereikbaar en leefbaar te houden is goed openbaar vervoer een randvoorwaarde voor woningbouw. Deze Monitor biedt inzicht in de aspecten van de combinatie van verstedelijking en Openbaar Vervoer. Daarmee is de Monitor een vervolg op de hiervoor verschenen jaarlijkse Stedenbaanmonitor. Het schetst enerzijds de voortgang in de ontwikkeling van een netwerk van Hoogwaardig Openbaar Vervoer, en anderzijds van het Verstedelijkingsprogramma. De Monitor zal jaarlijks worden opgesteld met hulp van informatie en gegevensverzamelingen van de betrokken partners. De Stedenbaanafspraken van 2007 zijn nog steeds actueel en zijn in belangrijke mate gerealiseerd. Met deze Monitor kunnen ook de nieuwe afspraken van het Verstedelijkingsakkoord Zuidelijke Randstad en de Adaptieve Ontwikkelstrategie Metropolitaan OV en Verstedelijking op de voet worden gevolgd. Floor Vermeulen, voorzitter landsdelige OV en Spoortafel Zuidelijke Randstad 2

3 Inhoud 1. Inleiding Stedenbaan Opbouw Monitor Monitor Hoogwaardig Openbaar Vervoer en Verstedelijking Ontwikkelingen in het HOV-Netwerk Groei in OV Stedenbaanafspraak en voortgang in Doorkijk Stedenbaanafspraak Groei cijfers HOV (R-net, Interliner, Qliner) en regionale spoor Programmering van woningen en kantoorruimte nabij de stations en HOV-haltes Verstedelijkingsopgave Bouwprogramma op 13 verstedelijkingslocaties Ontwikkeling stationsgebieden en HOV-knooppunten Ontwikkeling stationsgebieden Nieuwe Stations Ontwikkeling op OV-knooppunten Groei van OV reizigers op OV-knooppunten BTM OV-beschikbaarheid Overall score Deur tot deur reizen Zuidelijke Randstad Fietsparkeerplaatsen, P+R en deelsystemen Fietsen Algemeen Toename fietsgebruik van en naar treinstations Huidige en toekomstig aantal fietsparkeerplaatsen NS stations langs de Oude Lijn Fietsparkeerplaatsen bij Metrostations Beschikbaarheid OV-Fiets Deelfietsen/scooters Capaciteit en gebruik van P+R-locaties Gegevens P+R provincie Zuid-Holland Gegevens MRDH over P+R Bronnen

4 1. Inleiding 1.1 Stedenbaan In 2007 hebben de negen partners van Stedenbaan afspraken gemaakt over een integraal programma in de Zuidelijke Randstad. Wonen, werken en recreëren worden onderling verbonden voor een economisch sterke en goed bereikbare regio. Daarbij staat centraal een samenhangend en herkenbaar hoogwaardig netwerk van NS-Sprinters, bussen, trams, lightrail en metro s, met een frequent rijdend OV. Dit vormt als het ware de ruggengraat van de afspraken. De afspraken over programmering van woningen en kantoorruimte nabij de stations en haltes van het HOV-netwerk zorgen voor een positieve ontwikkeling van de stationsgebieden en de HOV-knooppunten. Daarbij worden ook afspraken gemaakt over fietsvoorzieningen en P+R. De Stedenbaan afspraak houdt een frequentieverhoging in van vier naar zes sprinters per uur in 2020, zodra de vervoersvraag zodanig groot is dat frequentieverhoging kan worden doorgevoerd zonder dat het rendement van de vervoerder verslechtert. De benodigde infrastructuur moet dan wel gereed zijn. Tot 2016 verscheen de Stedenbaanmonitor om de voortgang van de gemaakte Stedenbaanafspraken goed in beeld te houden. Met het beëindigen van het Zuidvleugelbureau is ook de uitgave van de Stedenbaanmonitor gestopt. In 2018 hebben de bestuurders van de landsdelige OV- en spoortafel Zuidelijke Randstad/bestuurlijk platform Stedenbaan besloten de Stedenbaanafspraken te blijven monitoren om de koppeling tussen ontwikkelingen HOV en Verstedelijking in beeld te brengen. De Stedenbaanpartners zijn Provincie Zuid-Holland, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Gemeenten Rotterdam en Den Haag, Regio s Holland Rijnland, Midden Holland en Drechtsteden, NS en ProRail. 1.2 Opbouw Monitor Deze Monitor maakt gebruik van bestaande informatie en databronnen van partnerorganisaties. Elk jaar wordt bezien hoe de monitor met structurele informatie kan worden verrijkt. Vooralsnog worden er geen aanvullende metingen verricht. De Monitor bestaat uit de volgende 4 hoofdelementen: - Ontwikkelingen HOV-Netwerk. Specifiek de ontwikkeling van de NS-Sprinters, Bus Tram en Metronetwerk, en het frequent rijdend OV. Daarbij vormen de Oude Lijn, de E-lijn en de Randstadrail, de ruggengraat voor het metropolitaan OV-netwerk met de overige HOV-lijnen. - Programmering. Met name van woningen, kantoorruimte en/of arbeidsplaatsen en voorzieningen die zorgen voor meer OV-reizigers. Specifiek wordt gekeken naar de ruimtelijke ontwikkelingen nabij de stations en HOV-haltes. - Ontwikkeling stationsgebieden en HOV-knooppunten. Gekeken wordt naar ontwikkelingen die relevant zijn op de locaties. - Fietsparkeerplaatsen, P+R, deelsystemen. Het voor- en natransport is een bepalende factor in het OV-gebruik. Vandaar dat deze ook wordt gemonitord. 4

5 2. Monitor Hoogwaardig Openbaar Vervoer en Verstedelijking Ontwikkelingen in het HOV-Netwerk Groei in OV In 2018 is het Openbaar Vervoer in de Zuidelijke Randstad verder gegroeid. De volgende diagrammen tonen de groei van het aantal reizigers/reizigerskilometers in het OV, in trein, bus, tram en metro. (Bron: MRDH, NS). Deze ontwikkeling wijkt af van het landelijke beeld. Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid constateert immers in het Mobiliteitsbeeld 2018 dat er landelijk gezien in het personenvervoer, géén wijzigingen hebben voorgedaan in de keuze in het gebruik van auto, fiets en openbaar vervoer (OV) en aantal reizigerskilometers. (Bron: KiM) In de stedelijke gebieden is het OV juist meer toegenomen en is er sprake van minder groei van het autogebruik. 5

6 *) aantal reizigers Hoeksche Lijn is niet meegenomen Bron: MRDH Stedenbaanafspraak en voortgang in 2018 De Stedenbaan afspraak houdt een frequentieverhoging in van vier naar zes sprinters per uur in 2020, zodra de vervoersvraag zodanig groot is dat frequentieverhoging kan worden doorgevoerd zonder dat het rendement van de vervoerder verslechtert en zodra de benodigde infrastructuur gereed is. In onderstaande grafieken is een duidelijke groei zichtbaar sinds het begin van de Stedenbaan afspraak in Daaruit blijkt dat in 2018 het aantal treinreizigers op de Stedenbaan-lijnen verder is gegroeid. De groei van het aantal treinreizigers op de trajecten Den Haag-Rotterdam zal naar verwachting komende jaren verder toenemen door de bouw van nieuwe woningen op binnenstedelijke locaties. Deze locaties liggen voornamelijk langs de Oude Lijn. Op de trajecten Hillegom-Leiden en Rotterdam-Dordrecht is de groei beperkt. Bron: NS/Treinreiziger.nl 6

7 Naast de Oude Lijn Leiden-Dordrecht is op de andere lijnen ook een lichte groei te zien. Met de toename van het aantal woningen in gemeenten zoals Zoetermeer, Gouda en Alphen aan den Rijn zal ook richting 2030 een verdere groei in OV reizigers op spoor (en BTM) te verwachten zijn op de verbindingen Den Haag- Gouda, Leiden-Alphen en Alphen-Gouda. Bron: NS/Treinreiziger.nl Doorkijk Stedenbaanafspraak Sinds 2007 stelt de NS jaarlijks een indicatie op van de ontwikkeling van de vervoersvraag Stedenbaan. Deze doorkijk (figuur Stedenbaanmonitor 2018) is gebaseerd op informatie van de NS over het aantal reizigers in de trein, de nieuwe woningbouwcijfers zoals verzameld door de provincie en de plancapaciteit kantorenlocaties zoals verzameld door bureau Stec. Voor het traject Leiden-Den Haag Centraal Station, en het traject Den Haag Centraal Station-Dordrecht blijkt de ontwikkeling nog steeds op schema. De gerealiseerde reizigersaantallen (paars) liggen bijna op het nagestreefde niveau. Zeker met de op woningbouwprognoses ingeschatte reizigersaantallen (rood) worden de reizigersaantallen gehaald. Het kantelmoment van vier naar zes Sprinters per uur ligt daarmee binnen handbereik. Het woningbouwprogramma tot 2030 is goed gevuld en ondanks de forse afname van het kantorenprogramma is er voldoende groei te verwachten tot De spoorverdubbeling Delft Zuid Rijswijk is gestart en is naar verwachting in 2024 beschikbaar. De NS kan dan frequenter rijden op de lijn Den Haag Dordrecht. De Stedenbaanafspraken worden gehanteerd als uitgangspunt in het landelijk Toekomstbeeld OV Daarbij is door NS/ProRail gemeld dat de inpasbaarheid van zes sprinters per uur op het traject Den Haag Centraal Leiden Centraal niet combineerbaar is met de toevoeging van meer Intercitytreinen op deze corridor, die ook meerwaarde hebben voor Zuidelijke Randstad als geheel. Het netwerkonderzoek in het landelijk Toekomstbeeld kan leiden tot andere keuzes op deze corridor. 7

8 Figuur Stedenbaanmonitor 2018 Samenvattend: - De groei van het aantal treinreizigers en de prognoses voor ruimtelijke ontwikkeling rond de Stedenbaanstations is nog steeds gunstig. - De Monitor 2018 laat een groei van reizigersaantallen zien. Het aantal was stabiel in 2016 na een periode van sterkere groei. Zoals in paragraaf 2.2. wordt beschreven, worden er (veel) extra woningen in de nabijheid van OV-stations gebouwd. Ook wordt in de stedelijke gebieden flankerend mobiliteitsbeleid ingezet met als resultaat meer gebruik van OV en fiets. Ondanks dat minder kantoren worden gebouwd, als gevolg van marktwijziging en het kantorenbeleid, wordt groei in het OV verwacht Groei cijfers HOV (R-net, Interliner, Qliner) en regionale spoor In onderstaande diagram is de ontwikkeling van OV-reizigers op R-net lijnen en regionale spoorlijnen in Zuid-Holland zichtbaar. Het aantal R-netlijnen is en wordt verder uitgebreid. Op de spoorlijn Alphen Gouda zijn nieuwe stations geopend. Een duidelijke groei is zichtbaar in het totaal aantal reizigers in R-net buslijnen. Het aantal instappers en de groeicijfers verschillen per R-net lijn. 8

9 Bron: Provincie Zuid-Holland/ MIPOV OVC-data Onderstaand is voor het stedelijk OV in MRDH de ontwikkeling op de drukste punten voor de belangrijkste lijnen aangegeven. De groeipercentages zijn al jaren beduidend hoger dan de aangenomen 3% groei in het OV. Lijn Meetpunt Groei op drukste punt Groei op drukste punt HTM, Lijn 1 Centrum 8,80% 7,50% HTM, lijnen 2,3,4,6 Tramtunnel Grote Marktstraat 12,40% 20,90% HTM Lijn 9 Den Haag Centraal 7,10% 11,10% RET Lijnen A,B,C Oostplein 4,10% RET Lijnen D,E Wilhelminaplein 6,00% RET lijn E Blijdorp 36,70% Bron: MRDH 9

10 2.2 Programmering van woningen en kantoorruimte nabij de stations en HOV-haltes Verstedelijkingsopgave 2040 In aansluiting op de Stedenbaanafspraak worden programmeringsafspraken gemaakt over woningen nabij stations en HOV-haltes. Sinds 2017 werken acht gemeenten in de Verstedelijkingsalliantie Zuid-Holland gezamenlijk aan de ontwikkeling van binnenstedelijke locaties nabij (hoogwaardig) openbaar vervoerverbindingen. Daarmee kan op (middel)lange termijn worden voldaan aan de grote vraag naar duurzaam centrum- en hoogstedelijke gemengde woonmilieus met een goede bereikbaarheid met openbaar vervoer. Van de totale bouwopgave in Zuid-Holland worden circa woningen gerealiseerd, waarvan circa op de zogeheten top-13 locaties. (Figuur 13 locaties). De Verstedelijkingsalliantie legt prioriteit bij de Top-13 gebieden om gericht knelpunten op te lossen. Voor ongeveer de helft van alle woningen op de 13 locaties zijn knelpunten van doorslaggevende betekenis. Het gaat dan om de aanleg/verbetering van HOV, milieucontouren en verplaatsing van hindergevende functies, mengen van wonen en werken, geluidhinder, investeringscapaciteit corporaties en gevaarlijke stoffenroutes. In het onderzoek naar wat nodig is voor een verdere duurzame ontwikkeling op de 13 locaties, is ook gekeken naar wat nodig is om de verstedelijkingsopgave en de ontwikkeling van mobiliteit goed met elkaar verbonden te houden. De samenwerking in de Verstedelijkingsalliantie moet leiden tot een Verstedelijkingsakkoord met het Rijk in het najaar Als basis geldt de adaptieve groeistrategie van Wonen, Mobiliteit en Economie langs de Oude Lijn, de E-lijn en doorkoppeling in de steden met een schaalsprong OV. Deze ontwikkelstrategie is opgesteld door het Rijk en de regio in de Werkplaats Metropolitaan OV en Verstedelijking. De ontwikkeling van nieuwe woningen en arbeidsplaatsen wordt jaarlijks gemonitord in de Verstedelijkingsmonitor. De volgende monitor is gepland in het laatste kwartaal van

11 11

12 2.2.2 Bouwprogramma op 13 verstedelijkingslocaties In totaal worden circa woningen toegevoegd tot 2040 en worden ruim extra arbeidsplaatsen gecreëerd in de projecten op de 13 locaties. In onderstaande tabel is het aantal woningen per project weergegeven, welke naar verwachting van de alliantiegemeenten kunnen worden toegevoegd aan de bestaande voorraad. Gemeente Project aantal woningen >2030 Totaal Aantal Arbeidsplaatsen Leiden Leiden Spoorzone Zoetermeer Entreegebied Den Haag CID, Binckhorst & Laakhaven Den Haag Scheveningen Den Haag Moerwijk Rijswijk Stadsas p.m. Delft Schieoevers Rotterdam Schieveste/A20 zone R'dam Rotterdam Binnenstad Rotterdam M4H/Nieuw Mathenesse Rotterdam Willemas Rotterdam Stadionpark Dordrecht Spoorzone TOTAAL Bron: Verstedelijkingsalliantie Beoogd wordt de meeste woningen op korte termijn al toe te voegen: ruim in de periode Het grootste deel hiervan ligt in de gemeenten Den Haag en Rotterdam. Voor na 2030 staan er, in verhouding tot eerdere jaren, grote aantallen woningen gepland in de gemeenten Delft en Schiedam. Het aantal arbeidsplaatsen dat naar verwachting wordt toegevoegd in komende jaren is hoog in de gemeenten Leiden, Den Haag en Schiedam. Het Bio Science Park in Leiden zorgt voor veel extra werkgelegenheid. De Binckhorst in Den Haag kent een gemengd profiel wonen/werken. De arbeidsplaatsen in Schiedam worden voornamelijk gerealiseerd in de A20 zone. De grootste woningproductie (meer dan de helft) wordt geleverd door de gemeenten Den Haag en Rotterdam, maar ook na 2030 staan nog relatief veel woningen op de planning voor de gemeenten Delft en Schiedam. Daarnaast is te zien dat vrijwel alle gemeenten in de periode van 2018 tot 2025 een hogere productie plannen dan in de jaren daarna, met uitzondering van de gemeenten Rijswijk en Schiedam. 12

13 Bron: Verstedelijkingsalliantie 2.3 Ontwikkeling stationsgebieden en HOV-knooppunten Ontwikkeling stationsgebieden Op de bestaande stations treden door de groei van het openbaar vervoer nieuwe knelpunten op. Zo zijn er knelpunten in transfercapaciteit, veiligheid en aantrekkelijkheid. De NS meet regelmatig de waardering van de stations. De heflt van de stations langs de Oude Lijn, de hoofdader in de Zuidelijke Randstad, scoort in het klantenoordeel hoger dan 7. De overige minder dan een 7. Dit zijn meestal de oudere of kleinere stations. Het betreft de stations Moerwijk, Rijswijk, Delft-Zuid, Schiedam-CentrumWest, Lombardijen, Zwijndrecht. Inzet van ProRail is in de komende jaren de klantenwaardering te verbeteren. Hiervoor is een kwaliteitsimpuls nodig. Bron: NS Station Verbeteractie Leiden Aanpak capaciteitsprobleem in toekomst Voorschoten In toekomst vernieuwing Hollands Spoor Laakhavenzijde wordt nu vernieuwd Rijswijk Onderzoek overname eigendommen gemeente Delft Zuid Herontwikkeling. Station voor TU Delft Schiedam Komende jaren kleine upgrade station Rotterdam Centraal extra fietsenstallingen Rotterdam Zuid Aandacht voor Veiligheid Zwijndrecht te klein moet aantrekkelijker worden Dordrecht Nieuwe fietsenstalling Parkzijde, smalle perrons, onvoldoende capaiteit voor toekomst 13

14 14

15 Stationsbeleving De stationsbeleving in het landsdeel Zuidvleugel varieert in 2018 van een 8,0 voor station Boskoop Snijdelwijk, een 7,9 voor Rotterdam Centraal tot een 5,3 voor station Delft Zuid. Het gewogen station-gemiddelde in Zuidvleugel is een 7,2 in 2018, dat was in 2014 een 6,8. Er zijn 49 stations opgenomen in het Dashboard Deur tot deur (D2D). Vijf stations scoren in 2018 een 7,5 of hoger en 13 stations scoren een 6,5 of lager. Station Delft is een opvallende stijger van een 5,8 in 2014 naar een 7,8 in Per station is detailinformatie opgenomen in het dashboard D2D ten aanzien van de beleving en het comfort op en rond het station. In de tabel hieronder is dit voor een tiental stations weergegeven voor 2018: de vijf stations met de hoogste waardering en de vijf stations met de laagste. Station Algemeen Oordeel 2018 bij station komen Omgeving Overzicht Bewegwijzering Reisinfo Comfortabel wachten Beschutting Hoogste Waardering Boskoop Snijdelwijk 8,0 9,4 8,6 9,0 8,1 8,5 7,1 6,1 Rotterdam Centraal 7,9 8,3 7,7 8,2 7,6 7,2 6,1 5,1 Delft 7,8 8,2 7,6 8,0 7,6 7,8 6,8 8,0 Waddinxveen Triangel 7,6 8,1 7,4 8,3 7,4 7,8 6,2 5,2 Leiden Centraal 7,5 8,3 7,4 8,0 7,8 7,7 6,6 5,8 Laagste waardering Rijswijk 6,1 8,0 6,5 7,1 7,1 7,5 5,4 5,9 Rotterdam Noord 6,0 8,0 6,4 7,1 6,7 6,4 5,0 4,4 Rotterdam Zuid 6,0 7,6 6,2 7,0 6,9 6,8 5,1 4,8 Nieuwerkerk a/d Ijssel 6,0 8,3 6,9 7,6 7,1 7,0 4,8 4,8 Delft Zuid 5,3 7,7 5,9 7,1 6,8 7,2 3,9 3,9 Bron: CROW Nieuwe Stations Vanwege nieuwe woongebieden wordt ook gekeken naar de haalbaarheid van nieuwe stations. Voor verschillende stations is de haalbaarheid al eerder uitvoerig onderzocht (zoals Kethel) en worden ook voor nieuwe locaties verkenningen gedaan, zoals studie naar Stadionpark, de Quick scan voor Leerpark, en de verkenning voor GouweKnoop Ontwikkeling op OV-knooppunten In 2018/2019 zijn OV-knooppunten onderzocht door de MRDH en Provincie. In totaal zijn 71 knooppunten geïnventariseerd, waarvan het merendeel in het stedelijk gebied. Hierbij is de zogeheten knopenroosmethodiek van Movares toegepast. Informatie over kenmerken van het knooppunten, de bereikbaarheid, de transfervoorzieningen en de kwaliteitsbeleving van de reiziger zijn per knooppunt gebundeld. Op basis van de uitkomsten voert MRDH gesprekken met gemeenten en stationsbeheerders om in samenspraak de opgave te bepalen. Dit najaar vormt het de input voor het uitvoeringsprogramma Ketenmobiliteit op OVknooppunten Groei van OV reizigers op OV-knooppunten BTM Op een aantal OV knooppunten is sprake van een forse groei van OV reizigers in 2018 ten opzichte van 2017, in een periode van 1 jaar, groei van meer dan 10%. Knooppunten bus, tram, metro regio MRDH Zuidplein Alexander Schiedam Blaak Kralingse Zoom Bron: MRDH maart % 15

16 Op een aantal OV knopen, waarop HOV-buslijnen aansluiten is ook sprake van groei. Onderstaand is weergegeven wat de OV-knooppunten zijn met meer dan 10% groei in periode , en een groei van meer dan nieuwe OV reizigers per jaar. Aantal instappers per jaar OV knooppunt Groei In % Alphen aan den Rijn, Station % Dordrecht, Centraal % Gouda, Station % Leiden, Breestraat % Leiden, Centraal % Leiden, Station Lammenschans % *) telgegevens van de vijf Zuid-Hollandse OV concessies Bron: Provincie Zuid-Holland/ MIPOV OVC-data OV-beschikbaarheid De OV-beschikbaarheid met vaste lijndiensten is het grootst in de Randstad: 97,6% in MRDH en 94,3% in Zuid-Holland. Dat wil zeggen dat inwoners wonen binnen een straal van 500 meter van een bus- of tramhalte met vaste lijndienst, binnen meter van een metro- of sneltramhalte, of maximaal meter van een treinstation (voor Intercitystation: meter). Bron: CROW Overall score Deur tot deur reizen Zuidelijke Randstad Uit alle beschikbare informatiebronnen heeft het CROW de scores op verschillende onderdelen van de deur tot deur reis, per landsdeel opgesteld. Op twee van de vijf onderdelen scoort de Zuidvleugel als totaal onder het landelijk gemiddelde: waardering van gemak van overstap Treinreizigers en First en Lastmile. Op waardering overstap BTM reiziger en op waardering OV Treinreiziger scoort Zuidvleugel boven het landelijk gemiddelde. Samenvatting scores Dashboard Deur tot deur Zuidelijke Randstad 2018 Bron: CROW 16

17 Ter vergelijking landelijke scores Dashboard Deur tot deur, 2018, met scores per landsdeel Bron: CROW Ten opzichte van 2017 zijn er nauwelijks verschillen in deur tot deur reizen op het niveau van Zuidelijke Randstad. Ten opzichte van 2016 is er een lichte verbetering in de waardering van overstappen in het OV en het algemeen oordeel van stations.de bezettingsgraad fietsparkeren, en de nabijheid van OV voor inwoners en arbeidsplaatsen is licht toegenomen. De bereikbaarheid via OV binnen 1 uur is licht afgenomen. Bereikbaarheid van arbeidsplaatsen en inwoners in Zuidelijke Randstad. Constateer een lichte afname in bereikbaarheid 2018 tov Lager gemiddelde snelheid in OV reizen met voor en natransport lopen - Lichte toename van het aantal inwoners en arbeidsplaatsen per km2 op loopafstand OV - Lichte afname van percentage inwoners en arbeidsplaatsen bereikbaar met OV in 1 uur van deur tot deur In alle landsdelen (landelijk) is overigens dezelfde trend waar te nemen in verminderde reissnelheid OV in 2018 ten opzichte van Gemiddelde reissnelheid OV (Zuidelijke Randstad) km per uur Bron: CROW gemiddelde snelheid bereikt in een uur reizen per OV, met voor- en natransport lopen 17

18 Aantal inwoners en arbeidsplaatsen binnen 1 uur reistijd OV (Zuidelijke Randstad) 4000 aantal per km Dichtheid inwoners isochroon bereikt na 1 uur reizen per OV met voor- en natransport lopen Dichtheid arbeidsplaatsen isochroon bereikt na 1 uur reizen per OV met voor- en natransport lopen Percentage inwoners in 1 uur bereikt van deur tot deur (Zuidelijke Randstad) percentage in % 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% inwoners bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; alle plekken, gewogen naar aantal arbeidsplaatsen inwoners bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; voor alle plekken ongewogen inwoners bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; de magneten gewogen naar aantal arbeidsplaatsen inwoners bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; de magneten, ongegewogen Percentage arbeidsplaatsen in 1 uur bereikt van deur tot deur (Zuidelijke Randstad) percentage in % 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Bron: CROW arbeidsplaatsen bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; alle plekken, gewogen naar aantal inwoners arbeidsplaatsen bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; voor alle plekken ongewogen arbeidsplaatsenbereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; de magneten gewogen naar aantal inwoners arbeidsplaatsen bereikt na 1 uur reizen per OV met voor en natransport lopen; de magneten, ongegewogen 18

19 2.4 Fietsparkeerplaatsen, P+R en deelsystemen Fietsen Algemeen In stedelijk gebied neemt het fietsgebruik toe, door verandering voor woon-werk-verplaatsingen en naar en van onderwijsvoorzieningen, met name meer fietsgebruik door jongeren en jongvolwassenen tot 30 jaar. Ook voor vrijetijdsdoeleinden zijn jongvolwassenen sinds 2005 meer gebruik gaan maken van de fiets. Ook het fietsgebruik door 60-plussers is toegenomen. De beschikbaarheid van een elektrische fiets heeft het fietsgebruik onder senioren bevorderd. (Bron Fietsfeiten, KiM, 2018) Toename fietsgebruik van en naar treinstations Het fietsgebruik in het voortransport naar de belangrijkste Nederlandse treinstations (top 16 in- en uitstappers) is tussen 2005 en 2015 toegenomen van 36 procent naar 44 procent. In het fietsgebruik als natransportmiddel is eveneens een (voorzichtige) groei zichtbaar: van 10 procent in 2005 naar 14 procent in De introductie van de OV-fiets heeft hieraan bijgedragen: in 2008 werden er 0,5 miljoen ritten met de OV-fiets gemaakt, in 2015 waren dat er 1,9 miljoen en in 2017 zelfs 3,2 miljoen. Bron: KiM Uit telgegevens van ProRail bedraagt de huidige capaciteit aan fietsparkeerplaatsen bij de 54 stations in Zuid-Holland (exclusief Hoekse Lijn) fietsparkeerplaatsen (onbewaakt en bewaakt, en fietskluisen. Sinds 2016 wordt het aantal fietsparkeerplaatsen uitgebreid. De uitbreiding wordt in komende jaren voortgezet tot , zodat naar verwachting in 2030 nog een beperkt tekort (ca ) zal zijn aan fietsparkeerplaatsen. 19

20 Uit telgegevens blijkt de capaciteit van het aantal onbewaakte fietsparkeerplaatsen in de periode april 2019 met 6,9% is toegenomen. Het aantal fietsen dat in deze periode is gestald, is met 10,1% toegenomen. De bezettingsgraad voor de maand april is vrij constant gebleven met ongeveer 76%. De capaciteit van het aantal onbewaakte fietsstallingsplaatsen kwam in april 2019 uit op plaatsen. Op Dordrecht-Zuid en Gorinchem is het aantal fietsparkeerplaatsen uitgebreid sinds december Naast een toename van het aantal gestalde fietsen is er ook een stijging te zien in het aantal gestalde brommers en scooters. In de periode is dit in totaal bij alle stations toegenomen van 495 naar 770. Bron: Provincie Zuid-Holland Huidige en toekomstig aantal fietsparkeerplaatsen NS stations langs de Oude Lijn Specifiek voor de Oude Lijn heeft NS de stations langs de Oude Lijn onderzocht. De meeste stations blijken reeds te voldoen aan de behoefte van minimaal de prognose van fietsparkeerplaatsen 2030 (bron ProRail). Een aantal stations voldoet pas op termijn: Leiden Centraal, Voorschoten, Laan van NOI, Moerwijk, Rijswijk, Rotterdam Centraal, Blaak en Lombardijen. Bron: NS, aangevuld met tellingen 20

21 21

22 22

23 Fietsparkeerplaatsen bij Metrostations De bezetting van fietsparkeerplaatsen bij Metrostations is over het algemeen goed. Het beeld is vergelijkbaar met dat rond de NS-stations. De metrostations met het grootst aantal fietsparkeerplaatsen hebben een redelijke bezetting. De bezetting van fietsparkeerplaatsen is het hoogst in de hoogstedelijke gebieden in Rotterdam, en daarnaast de grote overstappunten in Leidschendam-Voorburg en Capelle ad Ijssel. Bezetting op de 10 Metrostations met het grootst aantal fietsparkeerplaatsen Haltenaam modaliteit Gemeente Capaciteit Bezetting abs Berkel Westpolder bus en metro Pijnacker Centrum Capelse brug Pijnacker Zuid Heemraadlaan Spijkenisse centrum Zuidplein Leidschenveen Nootdorp Rodenrijs Metro metro bus en metro metro bus en metro bus en metro bus en metro bus, metro en tram metro bus en metro Bezetting % Lansingerland % Pijnacker- Nootdorp % Capelle ad IJssel % Pijnacker- Nootdorp % Nissewaard % Nissewaard % Rotterdam % Den Haag % Pijnacker- Nootdorp % Lansingerland % Fietsparkeren bij Metrostations, met meer dan 120% bezetting Haltenaam modaliteit Gemeente Capaciteit Oostplein bus, metro en tram Bezetting abs Bezetting % Rotterdam % Blijdorp metro Rotterdam % Gerdesiaweg metro Rotterdam % Slotlaan metro Capelle ad IJssel % Tussenwater metro Rotterdam % Voorschoterlaan metro Rotterdam % Leidschendam-Voorburg Wilhelminaplein Bron: MRDH, RET metro en tram metro en tram Leidschendam- Voorburg % Rotterdam % 23

24 Beschikbaarheid OV-Fiets Landelijk is er sprake van een groot succes van de OV-fiets. De vraag is vaak groter dan het aanbod. Ook in de Zuidelijke Randstad en met name de steden is de vraag naar OV-fiets gegroeid. Het streven van NS is een 98% beschikbaarheid van OV-fietsen. Dat betekent soms bijplaatsen van OV fietsen, of overstap naar een slim slot fietsen. Op de stations langs de Oude Lijn zijn er in totaal OVfietsen beschikbaar Deelfietsen/scooters Het aantal deelfietssystemen en proeven met deelfietsen en ook elektische scooters, is toegenomen. Het aantal fietsen en scooters neemt contant toe. Het aantal en het gebruik van deze systemen is voortdurend in ontwikkeling, en het gaat om meerdere aanbieders. Voor zover bekend zijn initiatieven: - Go-Bike Rotterdam (13 locaties) - R-net deelfiets door EBS ( 8 locaties) - Nextbike Qbuzz/Arriva (7 locaties) - Haagse Stadsfiets en in combinatie met Park & Bike (Duindigt en Hoornwijck) - Mobike in Den Haag - Felyx elektrische scooters (Den Haag en Rotterdam) Bron: websites Mobike, Go-Bike, Nextbike, Felyx en Haagse Stadsfiets Capaciteit en gebruik van P+R-locaties Naast de fietsenstallingen wordt ook de capaciteit en bezetting van P+R-plaatsen geïnventariseerd. Het betreft parkeerterreinen bij OV-knooppunten waar reizigers de auto kunnen parkeren om vervolgens de reis met het Openbaar Vervoer voort te zetten. De bezetting van de P+R-locaties is gemeten door de Provincie en door de MRDH Gegevens P+R provincie Zuid-Holland De P+R locaties bij OV-knooppunten zijn onderzocht bij 21 treinstations, 2 grotere busstations, 1 transferium en 1 halte van de waterbus. In april 2019 lag de bezettingsgraad met 78,6% hoger dan in april 2015 (63,7%). De capaciteit van het aantal parkeerplaatsen lag in april 2019 op plekken, terwijl de bezetting op plekken uitkwam. Door de herinrichting van het P+R-terrein bij station Sassenheim is de capaciteit daar fors toegenomen. Alleen al op dit station zijn de afgelopen jaren 200 nieuwe parkeerplaatsen gecreëerd. Op het Transferium Leidse Schouw is het aantal P+R plaatsen sinds de telling van september 2018 gereduceerd Gegevens MRDH over P+R Alle P+R in de MRDH zijn in november 2018 gemeten, waaronder bij metrostations. Onderstaand de resultaten. Van de ongeveer P+R plaatsen. Het meerendeel van de 47 P+R locaties is druk of vol: 36 P+R locaties hebben een gemiddelde bezetting van meer dan 90%. Alleen P+R locatie bij Beverwaard en Schiedam kennen een lage bezettingsgraad. 24

25 Capaciteit 2018 Bezetting 2018 nr gemeente naam P+R Totaal -/- rest niet in Totaal % capaciteit gebruik drukte + fout incl. parkeren fout 1 Rotterdam Meijersplein % heel druk 39 2 Rotterdam Alexander % heel druk 40 3 Rotterdam Kralingse Zoom % vol 86 4 Rotterdam Slinge % vol 10 5 Rotterdam Hoogvliet % vol 4 7 Rotterdam Hoogvliet Tussenwater % vol 2 9 Rotterdam Noorderhelling % druk Rotterdam Schenkel % vol 1 12 Rotterdam Capelsebrug % vol 1 13 Rotterdam Melanchtonweg % vol 4 14 Rotterdam Hoek van Holland Rotterdam Beverwaard % ok Capelle ad IJssel Capelle Slotlaan % druk 8 17 Capelle ad IJssel Capelle De Terp % ok Capelle ad IJssel Capelle Schollevaar % ok Schiedam Schiedam NS/Schieveste % ok Schiedam Schiedam Nieuwland Schiedam Schiedam Vijfsluizen % vol 0 23 Albrandswaard Poortugaal % vol 5 24 Barendrecht Barendrecht NS % vol Spijkenisse Spijkenisse Centrum % vol Spijkenisse Heemraadlaan % vol 1 27 Spijkenisse Spijkenisse De Akkers % vol 6 28 Krimpen ad IJssel Krimpen ad IJssel % vol 0 31 Lansingerland Berkel Westpolder % vol Lansingerland Rodenrijs % vol 2 34 Delft Delft Zuid % vol Den Haag Laan van NOI % druk Den Haag Mariahoeve % vol 7 37 Den Haag Ypenburg % vol Den Haag Uithof % vol Leidschendam-Voorburg Voorburg-'t Loo % druk Pijnacker-Nootdorp Pijnacker Centrum % vol 3 42 Pijnacker-Nootdorp Pijnacker Zuid % vol Pijnacker-Nootdorp Nootdorp % druk Rijswijk Rijswijk % vol 1 45 Zoetermeer Zoetermeer % vol 4 46 Zoetermeer Zoetermeer Oost % vol 0 47 Zoetermeer Voorweg % druk % Bron: MRDH Vanaf 2017 wordt de telling van parkeerplaatsen op P+R terreinen ook landelijk jaarlijks uitgevoerd. Het CROW presenteert de cijfers in het Dashboard deur tot deur. Voor de Oude lijn heeft de NS een inschatting gemaakt van tekort aan P+R plaatsen tot Het aantal P+R plaatsen bij NS stations is beperkt uitgebreid. De NS schat in 2030 tekort van nog 679 P+Rplaatsen met name rond stations De Vink, Rijswijk, Delft Zuid, Lombardijen en Zwijndrecht en Dordrecht. Bron: NS aangevuld met tellingen 25

26 26

27 Bronnen Kennisplatform CROW, Beschikbaarheid openbaar vervoer in 2017, Kennisplatform CROW, Dashboard Deur tot deur, Kennisinstituut Mobiliteit, Fietsfeiten, Kennisinstituut Mobiliteit, Mobiliteitsbeeld 2018, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, Oei-ik-groei, januari Metropoolregio Rotterdam Den Haag en Provincie Zuid-Holland, Kwaliteitsmeting OV-knooppunten, i&o research, mei Metropoolregio Rotterdam Den Haag en Provincie Zuid-Holland, Factsheets Kwaliteitsbeleving OVknooppunten, Movares, februari Nederlandse Spoorwegen, NSjaarverslag/reizigersgedrag 2018, Nederlandse Spoorwegen, Ontwikkelingen Oude Lijn, april Nederlandse Spoorwegen, Stedenbaanmonitor 2018, juli RET, bezettingsgraden P+R bij metrostations, Verstedelijkingsalliantie, Jaarlijkse monitor, Verstedelijkingsalliantie, Reality Check Verstedelijkingsalliantie, mei Provincie Zuid-Holland, Staat van Zuid-Holland, FIETSSTALLINGEN EN P+R-LOCATIES, Provincie Zuid-Holland, Staat van Zuid-Holland, OPENBAAR VERVOER INSTAPPERS EN REIZIGERSKILOMETERS, Provincie Zuid-Holland, bewerking MIPOV OVC-data,