Transcriptie

1 DRAAIBOEK INSTALLATIE POLITIEKE ORGANEN Stappenplan voor voordrachten, installatie gemeenteraad, OCMW-raad, politieraad e.a. aangepaste versie 5 december 2006 Voor alle Vlaamse gemeenten, met uitzondering van Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius- Rode, Voeren, Wemmel en Wezembeek-Oppem 1. Er werd in dit draaiboek nog geen rekening gehouden met het ontwerp van decreet dat ondermeer het gemeentedecreet zal wijzigen zie documentnr Dit draaiboek werd, voor de politieraden, aangepast aan de wet van 1 december 2006 tot wijziging van de wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus, Belgisch Staatsblad 4 december 2006, blz Na de verkiezingen van 8 oktober najaar Coalitiegesprekken en beleidsprogramma 1.2. Voordracht van de kandidaat burgemeester 2. Indienen voordrachtsakten (burgemeester uitgezonderd) uiterlijk 22 december Voordrachtsakte kandidaat-voorzitter gemeenteraad 2.2. Gezamenlijke voordrachtsakte kandidaat-schepenen 2.3. Voordracht OCMW-raadsleden 3. Uitnodiging voor de installatievergadering van de gemeenteraad uiterlijk 22 december Afstand van mandaat ten laatste op de installatievergadering van de gemeenteraad 5. Installatievergadering van de gemeenteraad dinsdag 2 januari 2007 om 20u 5.1. De uittredende voorzitter van de gemeenteraad zit de installatievergadering voor 5.2. Kennisneming geldigverklaring gemeenteraadsverkiezingen 5.3. Mededeling van benoeming en van eedaflegging burgemeester 5.4. Installatie gemeenteraadsleden en eedaflegging 5.5. Verkiezing van de voorzitter van de gemeenteraad 5.6. Verkiezing van de schepenen na een gezamenlijke voordrachtsakte - eedaflegging 5.7. OCMW-voorzitter al dan niet in het college opnemen 5.8. Fractievorming Kartels die in twee splitsen om twee fracties te vormen Partijen kunnen zich verenigen om één fractie te vormen 5.9. De samenstelling van het nieuwe OCMW-bestuur Hoeveel OCMW-raadsleden? Verkiesbaarheidsvoorwaarden Verkiezing van de OCMW-raadsleden Onverenigbaarheden voor OCMW-raadsleden 6. Na de installatievergadering van de gemeenteraad 6.1. Namen van de mandatarissen doorgeven aan de Vlaamse regering 6.2. Vertegenwoordigers gemeenteraad in de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden aanduiden Draaiboek installatie politieke organen VVSG - 15 oktober - 1/38

2 6.3. Andere beslissingen 7. De installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn vrijdag 5 januari 2007 om 20u 7.1. Uitnodigen van de raadsleden 7.2. Agenda van de installatievergadering 7.3. Voorzitterschap van de vergadering 7.4. Installatie raadsleden en eedaflegging 7.5. Verkiezing van de voorzitter van het OCMW 7.6. Verkiezing van de leden van het vast bureau 7.7. Verkiezing van één of twee ondervoorzitters 7.8. Oprichten van één of meerdere bijzondere comités en verkiezing van hun leden 7.9. Eventueel: verkiezing van de OCMW-raadsleden die deel uitmaken van de delegatie van de raad voor maatschappelijk welzijn in het overlegcomité met de gemeente Na de installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn 8. De politieraad 8.1. Bepalen evenredige samenstelling politieraad 8.2. ndienen voordrachtakte kandidaat-leden politieraad: in principe uiterlijk vrijdag 29 december 8.3. Welke voorbereidingen worden getroffen voor de verkiezingen? 8.4. De verkiezing van de politieraadsleden dinsdag 2 januari Wie kan verkozen worden? Aantal leden van de politieraad Alle gemeenten zijn vertegenwoordigd in de politieraad 8.5. Hoe verloopt de verkiezing van de politieraadsleden? 8.6. Telling van de stemmen 8.7.Wat gebeurt na de stemverrichting? 9. De installatie van de politieraad in principe donderdag 1 februari Na de verkiezingen van 8 oktober najaar Coalitiegesprekken en beleidsprogramma Tenzij er, na de verkiezingen, in het bestuur een absolute meerderheid is, is er een coalitie nodig. Er moeten dus gespreken plaatsvinden tussen partijen die samen een meerderheid in de gemeenteraad willen vormen. Daarnaast moeten er in alle gemeenten vóór de installatievergaderingen van de gemeente- en OCMW-raden, heel wat afspraken worden gemaakt over de functies die moeten worden ingevuld. Bovendien kunnen de voordrachtsakte voor de uitvoerende mandatarissen een einddatum van het mandaat en eventueel de naam van de opvolger bevatten. Wie is kandidaat-burgemeester? Hoeveel schepenen nemen we op in het college? Het gemeentedecreet voorziet in de mogelijkheid om het aantal schepenen te verminderen (elk college moet minstens twee schepenen tellen). Wie neemt een schepenmandaat op? Wie wordt voorzitter van de gemeenteraad? Wie wordt OCMW-voorzitter? Komt de OCMW-voorzitter in het college van burgemeester en schepen? Voor alle duidelijkheid: de OCMW-voorzitter komt bovenop het aantal schepenen waarin het gemeentedecreet voor een gemeente van een bepaald inwoneraantal voorziet. Wie worden er voorgedragen als kandidaat-ocmw-raadsleden? Welke gemeenteraadsleden zullen de gemeenten vertegenwoordigen in de politieraad? Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

3 1.2 Voordracht van de kandidaat burgemeester De verkozenen voor de gemeenteraad dragen uit hun midden een kandidaat voor door middel van een gedagtekende voordrachtsakte die ze voorleggen aan de gouverneur. Een ontvankelijke voordrachtsakte moet: 1. ondertekend zijn door meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen; 2. en ondertekenend zijn door een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat-burgemeester werden verkozen. Als de lijst waarop de naam van de kandidaat-burgemeester voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen. Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. De persoon die er meer dan één ondertekent kan voor de duur van de zittingsperiode niet worden benoemd of verkozen als burgemeester, schepen, voorzitter van de gemeenteraad, voorzitter van een gemeenteraadscommissie of OCMW-raadslid. Bovendien mag de betrokkene de gemeente niet vertegenwoordigen of namens de gemeente een mandaat opnemen in een extern verzelfstandigd agentschap of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen. Bekleedt de betrokkene al zo een mandaat dan, dan vervalt dit van rechtswege. De voordrachtakte kan een einddatum en eventueel de naam van de opvolger bevatten. De Vlaamse Regering, die de burgemeester benoemt, gaat na of de akte van voordracht ontvankelijk is. In een bepaald aantal situaties wordt de burgemeester als verhinderd beschouwd en moet hij of zij, tot zolang de verhindering duurt, worden vervangen. In twee gevallen is de vervanging verplicht in de andere gevallen is het op verzoek van de burgemeester. De burgemeester die tijdelijk wordt vervangen blijft titelvoerend burgemeester. de schepen die lid is van de federale of Vlaamse Regering of van de Europese Commissie; de schepen die lid is van de bestendige deputatie van de provincieraad of van het college, ingesteld bij artikel 83quinquies, 2, van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen; de schepen die het mandaat uitoefent van federaal, Vlaams of Europees parlementslid, voorzover de schepen hiertoe uitdrukkelijk verzoekt. (vervanging op vraag en dan voor zolang de schepen het mandaat van federaal, Vlaams of Europees parlementslid uitoefent); een afwezigheid van minstens twaalf weken wegens medische redenen, studieredenen of verblijf in het buitenland (vervanging op vraag; Is een zieke mandataris niet meer zelf om staat om zijn vervanging te vragen dan wordt hij van rechtswege als verhinderd beschouwd vanaf de derde vergadering waarop hij niet aanwezig kan zijn en dit zolang zijn afwezigheid duurt.); ouderschapsverlof voor de geboorte of adoptie van een kind (vervanging op vraag); Zie artikel 59 en 48 van het gemeentedecreet Het model van voordrachtsakte voor de kandidaat-burgemeester is te vinden op website van het Agentschap Binnenlands Bestuur in word- of pdf-formaat. Wat als? 1. De voordrachtsakte voor de kandidaat-burgemeester pas na de installatievergadering wordt voorgelegd? (zie blz. 34) 2. Er een burgemeester buiten de raad moet worden benoemd? (zie blz. 34) Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

4 2. Indienen voordrachtsakten (burgemeester uitgezonderd) uiterlijk 22 december Voordrachtsakte kandidaat-voorzitter gemeenteraad De voordrachtsakte wordt uiterlijk acht dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad aan de gemeentesecretaris overhandigd. Dit is ten laatste op maandag 25 december. Maar omdat het een feestdag is, wordt de voordrachtsakte ten laatste op vrijdag 22 december afgegeven. De akte van voordracht van de kandidaat-voorzitter moet ondertekend zijn: 1. door meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen 2. door een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat werden verkozen. Als de lijst waarop de naam van de kandidaat-voorzitter voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van een van hen. Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. De persoon die er meer dan één ondertekent kan voor de duur van de zittingsperiode niet worden benoemd of verkozen als burgemeester, schepen, voorzitter van de gemeenteraad, voorzitter van een gemeenteraadscommissie of OCMW-raadslid. Bovendien mag de betrokkene de gemeente niet vertegenwoordigen of namens de gemeente een mandaat opnemen in een extern verzelfstandigd agentschap of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen. Bekleedt de betrokkene al zo een mandaat dan, dan vervalt dit van rechtswege. De voordrachtakte kan een einddatum en eventueel de naam van de opvolger bevatten. Zie artikel 8 1 van het gemeentedecreet Het model van voordrachtsakte voor de kandidaat-voorzitter van de gemeenteraad is te vinden op website van het Agentschap Binnenlands Bestuur in word- of pdf-formaat. Wat als? 3. Er geen (ontvankelijke) voordracht voor de kandidaat-voorzitter is. (zie blz. 34) 2.2 Gezamenlijke voordrachtsakte kandidaat-schepenen De gezamenlijke voordrachtsakte wordt uiterlijk acht dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad aan de gemeentesecretaris overhandigd. Dit is ten laatste op 25 december. Maar omdat het feestdag is, wordt de voordrachtsakte ten laatste op vrijdag 22 december afgegeven. De gemeentesecretaris bezorgt een afschrift van de akte aan de burgemeester. De gezamenlijke akte van voordracht van de kandidaat-schepenen moet ondertekend zijn: 1. door meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen; 2. door een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst werden verkozen als de voorgedragen kandidaten. Als de lijst waarop een kandidaat-schepen voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen. Niemand kan meer dan één gezamenlijke akte van voordracht ondertekenen. Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

5 Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. De persoon die er meer dan één ondertekent kan voor de duur van de zittingsperiode niet worden benoemd of verkozen als burgemeester, schepen, voorzitter van de gemeenteraad, voorzitter van een gemeenteraadscommissie of OCMW-raadslid. Bovendien mag de betrokkene de gemeente niet vertegenwoordigen of namens de gemeente een mandaat opnemen in een extern verzelfstandigd agentschap of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen. Bekleedt de betrokkene al zo een mandaat dan, dan vervalt dit van rechtswege. De voordrachtakte kan voor elke kandidaat-schepen een einddatum en eventueel de naam van de opvolger bevatten. Er moeten minstens twee kandidaten worden voorgedragen. Het gemeentedecreet legt een minimum en een maximum op. Het college kan dus minder schepenen tellen dan de vorige bestuursperiode. De OCMW-voorzitter moet niet op deze voordrachtsakte staan. Hij of zij komt bovenop het aantal schepenen. Zie artikel 45 1 van het gemeentedecreet Het model van gezamenlijke akte van voordracht van de kandidaat-schepenen is te vinden op website van het Agentschap Binnenlands Bestuur in word- of pdf-formaat. Wat als? 4. Er geen (ontvankelijke) gezamenlijke voordracht voor de kandidaat-schepenen is. (zie blz. 34) 2.3 Voordracht OCMW-raadsleden De kandidaat-werkende leden en de kandidaat-opvolgers worden schriftelijk voorgedragen door de gemeenteraadsleden. Uiterlijk acht dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad worden de voordrachtakten in tweevoud aan de gemeentesecretaris overhandigd. Dit is ten laatste op maandag 25 december Omdat dit een feestdag is, wordt de voordrachtsakte ten laatste op vrijdag 22 december 2006 afgegeven. De indiener van de voordrachtsakte krijgt het tweede exemplaar terug nadat hierop voor ontvangst getekend werd. De gedagtekende voordrachtsakte moet ondertekend zijn door ten minste de meerderheid van de verkozenen van eenzelfde lijst. Als een lijst maar twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen. Kandidaten stemmen in met hun voordracht door een ondertekende verklaring op de voordrachtsakte. Een gemeenteraadslid kan maar één voordrachtsakte ondertekenen. Ondertekent hij er meer dan één, dan kan hij voor de hele duur van de legislatuur niet worden benoemd of verkozen voor een heleboel mandaten: burgemeester, schepen, voorzitter van de gemeenteraad, voorzitter van een gemeenteraadscommissie of lid van de raad voor maatschappelijk welzijn; hij kan de gemeente niet vertegenwoordigen of namens de gemeente een mandaat bekleden in gemeentelijke extern verzelfstandigde agentschappen of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen en hij kan het OCMW niet vertegenwoordigen of namens het OCMW een mandaat bekleden in verenigingen, stichtingen of vennootschappen. Bekleedt de betrokkene al zo een mandaat, dan vervalt dit van rechtswege. Een voordrachtsakte moet kandidaat-werkende leden van verschillend geslacht bevatten. Hoewel de volgorde waarin kandidaten-werkende leden worden voorgedragen op de voordrachtakte in principe geen belang heeft, kan die volgorde toch wel gaan spelen wanneer vervangingen moeten worden doorgevoerd omdat geen personen van verschillend geslacht werden verkozen (zie onder). Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

6 De voordrachtsakte vermeldt voor elk kandidaat-werkend lid ook de kandidaat-opvolgers. Hier gebeurt dit wel in de volgorde waarin ze zijn voorbestemd om het lid te vervangen. De wet sluit niet uit dat eenzelfde persoon enerzijds als kandidaat-werkend lid wordt voorgedragen, en anderzijds als kandidaat-opvolger van een ander kandidaat-werkend lid. Zie artikel 11 van de OCMW-wet Het model van voordrachtsakte van de kandidaat-werkende leden van de OCMW-raad en hun opvolgers is te vinden op website van het Agentschap Binnenlands Bestuur in word- of pdf-formaat Uitnodiging voor de installatievergadering van de gemeenteraad uiterlijk 22 december 2006 Het gemeentedecreet bepaalt dat de installatievergadering moet plaats vinden op de eerste werkdag van januari. Normaal gesproken is dit dus 2 januari. Al kan het volgens ons ook 3 januari zijn als er op 2 januari in het gemeentebestuur niet wordt gewerkt. Kan het ook een andere dag zijn? In principe niet. Er staat echter geen sanctie op het feit dat de installatievergadering op een andere dag de eerste werkdag wordt gehouden. Voor de timing in dit draaiboek zijn we uitgegaan van 2 januari als de dag van de installatievergadering. Vindt de installatie op een latere datum plaats dan moeten ook de andere data, die van de installatievergadering afhangen, worden aangepast. Ook al vindt de installatievergadering van de gemeenteraad van rechtswege plaats op de eerste werkdag van januari, toch is het volgens de memorie van toelichting bij het gemeentedecreet aangewezen om de vergadering bijeen te roepen volgens de regels van art. 21 van het gemeentedecreet. De uittredende voorzitter van de gemeenteraad verstuurt de uitnodiging met de agenda aan de verkozenen voor de gemeenteraad dus het best op vrijdag 22 december De uittredende voorzitter van de gemeenteraad is, op het ogenblik van de bijeenroeping op 22 december 2006, de uittredende burgemeester. Op de agenda: 1. Kennisneming geldigverklaring gemeenteraadsverkiezingen 2. Mededeling benoeming en eedaflegging burgemeester 3. Installatie gemeenteraadsleden en eedaflegging 4. Verkiezing van de voorzitter van de gemeenteraad 5. Verkiezing van de schepenen en eedaflegging 6. Beslissing over het lidmaatschap van de OCMW-voorzitter van het college (Wanneer de voorzitter niet in het college wordt opgenomen dan moet dit punt zeker op de agenda staan.) 7. Fractievorming 8. Verkiezing van de OCMW-raadsleden Afstand van mandaat ten laatste op de installatievergadering van de gemeenteraad Een verkozen gemeenteraadslid dat vóór zijn installatie afstand wil doen van zijn mandaat, brengt de gemeentesecretaris daarvan schriftelijk op de hoogte. Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

7 Zie artikel 9 van het gemeentedecreet Afstand doen van mandaat gebeurt best zo snel mogelijk maar kan uiterlijk nog op de installatievergadering voor de installatie van de gemeenteraadsleden. Maar ook dan moet het schriftelijk gebeuren, dus via een schrijven met datum en handtekening van de betrokkene. 5. Installatievergadering van de gemeenteraad dinsdag 2 januari 2007 om 20u Het gemeentedecreet legt vast dat de installatie van de gemeenteraad moet plaatsvinden op de eerste werkdag van januari. We zijn er in dit draaiboek van uitgegaan dat de eerste werkdag dinsdag 2 januari is. Indien de gemeenteraad later zou worden geïnstalleerd dan heeft dat ook gevolgen voor de installatievergadering van de OCMW-raad. Deze moet immers van rechtswege plaatsvinden op de derde werkdag na de installatievergadering van de gemeenteraad. Zie artikel 7 1 van het gemeentedecreet 5.1 De uittredende voorzitter van de gemeenteraad zit de installatievergadering voor De uittredende voorzitter (in dit geval de uittredende burgemeester) zit de vergadering voor tot er formeel een voorzitter wordt verkozen. Wordt de burgemeester als voorzitter verkozen dan blijft hij de vergadering verder voorzitten, anders moet hij of zij het voorzitterschap doorgeven. Indien de uittredende voorzitter van de gemeenteraad de installatievergadering niet kan voorzitten, wordt de vergadering voorgezeten door een uittredend lid van het college van burgemeester en schepenen in volgorde van hun rang. Zie artikel 7 van het gemeentedecreet Wat als? 5. Er bezwaar werd ingediend tegen de gemeenteraadsverkiezingen? (zie blz. 34) 6. Door een wijziging van de zetelverdeling, door de Raad voor de Verkiezingsbetwistingen, de installatievergadering niet kan plaatsvinden op 2 januari 2007? (zie blz. 35) 5.2 Kennisneming geldigverklaring gemeenteraadsverkiezingen 5.3 Mededeling van benoeming en van eedaflegging van de burgemeester 5.4 Installatie gemeenteraadsleden en eedaflegging Aanwezigheden nakijken: - Wie deed afstand van mandaat pas definitief als de gemeenteraad er kennis van neemt; - Wie zit in een situatie van onverenigbaarheid en wordt dus verondersteld afstand van mandaat te doen; - Wie is verontschuldigd en kan dus pas op een volgende vergadering de eed afleggen; - Wie is zonder reden afwezig (is die persoon ook na uitdrukkelijk te zijn opgeroepen zonder geldige reden afwezig op de daaropvolgende vergadering dan wordt hij verondersteld afstand van mandaat te doen); - Wie is aanwezig; Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

8 De gemeenteraad onderzoekt de geloofsbrieven van de verkozen gemeenteraadsleden. Dit wil zeggen dat de raad moet nagaan of de verkozene voldoet aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden. Bovendien moet de raad ook nakijken of er geen onverenigbaarheden zijn waardoor een bepaalde verkozene het mandaat niet kan opnemen. Verkiesbaarheidsvereisten: Er zijn drie hoofdvoorwaarden om verkiesbaar te zijn als gemeenteraadslid: 1. de Belgische nationaliteit bezitten of onderdaan zijn van een andere lidstaat van de EU; 2. de volle leeftijd van 18 jaar bereikt hebben; 3. ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van de gemeente. Daarnaast gelden er nog bijkomende vereisten. Kandidaten mogen niet door een veroordeling ontzet zijn uit het recht om gekozen te worden. Bovendien mag de betrokkene ook niet uitgesloten of geschorst zijn van het kiesrecht als gemeenteraadskiezer. En ook niet veroordeeld zijn in de uitoefening van een gemeenteambt wegens verduistering, knevelarij, aanvaarden van giften of beloften, omkoping en belangenvermenging. Deze laatste onverkiesbaarheid eindigt twaalf jaar na de veroordeling. De bijkomende verkiesbaarheidsvereisten moeten voldaan zijn uiterlijk op de dag van de verkiezing. Zie artikel 1, 1bis en 65 van de gemeentekieswet. Onverenigbaarheden: Bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad of echtgenoten kunnen niet samen in de gemeenteraad van een zelfde gemeente zitten. Het gemeentedecreet stelt personen met wettelijk samenlevingscontract gelijk met echtgenoten. Naast bepaalde familieleden kunnen volgende personen geen deel uitmaken van de gemeenteraad: - de provinciegouverneurs, de gouverneur en de vice-gouverneur van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad en de adjunct van de gouverneur van de provincie Vlaams- Brabant, de provinciegriffiers, de arrondissementscommissarissen en de adjunctarrondissementscommissarissen voorzover de gemeente in kwestie deel uitmaakt van hun ambtsgebied; - de magistraten, de plaatsvervangende magistraten en de griffiers bij de hoven en de rechtbanken, de administratieve rechtscolleges en het Arbitragehof; - de leden van het operationeel kader van de politie - de leden van het administratief of logistiek kader van de politiezone waar de gemeente toe behoort; - de personeelsleden van de gemeente in kwestie of van de gemeentelijke extern verzelfstandigde agentschappen van de gemeente, met uitzondering van de vrijwillige brandweerlieden en de vrijwillige ambulancediensten; - de leden van een districtsraad; - de personen die in een lokale decentrale overheid van een andere lidstaat van de Europese Unie een ambt of een mandaat uitoefenen dat gelijkwaardig is aan dat van gemeenteraadslid, voorzitter van de gemeenteraad, schepen of burgemeester. In tegenstelling tot zes jaar geleden kunnen OCMW-personeelsleden nu wel een mandaat als gemeenteraadslid opnemen. Naast de onverenigbaarheden in het gemeentedecreet verbieden ook andere wetten dat bepaalde personen, omwille van hun functie, een mandaat in de gemeenteraad opnemen (zoals bijv. art. 127 van de wet op de geïntegreerde politie, het Gerechtelijk Wetboek, en andere) Zie artikel 11 en artikel 12 van het gemeentedecreet De verkozen gemeenteraadsleden van wie de geloofsbrieven werden goedgekeurd, leggen, vóór ze hun mandaat aanvaarden, in openbare vergadering de volgende eed af in handen van de voorzitter Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

9 van de installatievergadering: Ik zweer de verplichtingen van mijn mandaat trouw na te komen. De volgorde waarin de nieuwe raadsleden de eed afleggen is niet bepaald, het kan bijv. alfabetisch. Wie aanwezig is maar geen eed aflegt wordt geacht afstand te hebben gedaan van het mandaat. De voorzitter van de installatievergadering legt, indien hij herkozen is als gemeenteraadslid, de eed af in handen van de burgemeester. Indien de uittredende burgemeester de installatievergadering voorzit en herkozen is als gemeenteraadslid, legt hij de eed af in handen van het oudste gemeenteraadslid (het oudste in leeftijd). Rangorde van de raadsleden vaststellen. Hoewel niet wettelijk verplicht, is het toch handig om de rangorde te kennen omdat er soms een beroep moet worden gedaan op het raadslid met de meeste anciënniteit (bijv. om de voorzitter van de raad bij afwezigheid te vervangen art. 8 4 tweede lid). Wie is verhinderd en moet dus tijdelijk worden vervangen nadat hij de eed aflegde. Zijn er raadsleden die zich door een vertrouwenspersoon willen laten bijstaan? De vertrouwenspersoon moet een gemeenteraadskiezer zijn en mag zich niet in een situatie van onverenigbaarheid of verhindering bevinden. Zie artikel 7, 8, 9, 11, 12 1, 14, 16, 18 van het gemeentedecreet 5.5 Verkiezing van de voorzitter van de gemeenteraad De voorzitter wordt door de gemeenteraadsleden verkozen op basis van een akte van voordracht van de kandidaat-voorzitter. Nadat de gemeenteraadsleden de eed hebben afgelegd, overhandigt de gemeentesecretaris de akte van voordracht van de kandidaat-voorzitter aan de voorzitter van de installatievergadering. De voorzitter van de installatievergadering gaat na of de akte van voordracht ontvankelijk is. In voorkomend geval wordt de voorgedragen kandidaat- voorzitter verkozen verklaard. De nieuwe voorzitter neemt desgevallend het voorzitterschap van de uittredende voorzitter (de uittredende burgemeester) over. Wanneer de voorzitter van de gemeenteraad verhinderd is dan moet die tijdelijk worden vervangen. Naast de situaties waarin elk raadslid verhinderd is (medische of studieredenen, verblijf in het buitenland in opdracht, ouderschapsverlof) zijn er twee situaties van verhindering die enkel voor de voorzitter gelden: wanneer de voorzitter van de gemeenteraad lid is van de federale of Vlaamse regering of lid is van de Europese Commissie; wanneer de voorzitter van de gemeenteraad het mandaat uitoefent van de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn. Zie artikel 8 2 en 14 van het gemeentedecreet Wat als? 7. Er geen (ontvankelijke) voordrachtsakte is voor de kandidaat-voorzitter van de gemeenteraad? (zie blz. 35) Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

10 5.6 Verkiezing van de schepenen na een gezamenlijke voordrachtsakte - eedaflegging Nadat de gemeenteraadsleden de eed hebben afgelegd, overhandigt de gemeentesecretaris de gezamenlijke akte van voordracht van de kandidaat-schepenen aan de voorzitter van de gemeenteraad. De voorzitter van de gemeenteraad gaat na of de gezamenlijke akte van voordracht ontvankelijk is in overeenstemming met de voorwaarden (o.a. onverenigbaarheden, werd de akte ondertekend door raadsleden die ondertussen de eed aflegden) In voorkomend geval worden de voorgedragen kandidaat- schepenen verkozen verklaard en is het aantal schepenen vastgelegd tot de eerstvolgende volledige vernieuwing van de gemeenteraad. Voor ze hun mandaat aanvaarden, leggen de schepenen in openbare vergadering van de gemeenteraad de volgende eed af in handen van de burgemeester: Ik zweer de verplichtingen van mijn mandaat trouw na te komen. De schepen die de eed na twee achtereenvolgende uitnodigingen niet aflegt, wordt geacht zijn schepenmandaat niet te aanvaarden. Er moet minstens één persoon van het andere geslacht in het college zitten (kan ook de OCMWvoorzitter zijn die er op het ogenblik van de installatievergadering nog niet is). Vaststellen welke schepen verhinderd is. Deze persoon moet binnen de twee maanden als schepen worden vervangen (via een voordrachtsakte) voor zolang de periode van verhindering duurt. de schepen die lid is van de federale of Vlaamse Regering of van de Europese Commissie; de schepen die lid is van de bestendige deputatie van de provincieraad of van het college, ingesteld bij artikel 83quinquies, 2, van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen; de schepen die het mandaat uitoefent van federaal, Vlaams of Europees parlementslid, voorzover de schepen hiertoe uitdrukkelijk verzoekt. (vervanging op vraag en dan voor zolang de schepen het mandaat van federaal, Vlaams of Europees parlementslid uitoefent); een afwezigheid van minstens twaalf weken wegens medische redenen, studieredenen of verblijf in het buitenland (vervanging op vraag; Is een zieke mandataris niet meer zelf om staat om zijn vervanging te vragen dan wordt hij van rechtswege als verhinderd beschouwd vanaf de derde vergadering waarop hij niet aanwezig kan zijn en dit zolang zijn afwezigheid duurt.); ouderschapsverlof voor de geboorte of adoptie van een kind (vervanging op vraag); De rang van de schepenen wordt bepaald door de rangorde op de gezamenlijke akte van voordracht. De OCMW-voorzitter als lid van het college van burgemeester en schepenen is steeds de laatste schepen in rang. Zie artikel 44, 45 4, 46, 48, 50 van het gemeentedecreet Wat als? 8. Er geen (ontvankelijke) gezamenlijke voordrachtsakte voor de kandidaat-schepenen is? (zie blz. 35) 9. Er geen persoon van het andere geslacht in het college van burgemeester en schepenen zit? (zie blz. 36) 5.7 OCMW-voorzitter al dan niet in het college opnemen De gemeenteraad kan eventueel beslissen om de voorzitter van het OCMW niet in het college op te nemen. Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

11 Doet de gemeenteraad hierover geen uitspraak dan komt de voorzitter van rechtswege in het college van burgemeester en schepenen. De voorzitter telt mee om te bepalen of het college rechtsgeldig is samengesteld naar geslacht. Zie artikel 44 van het gemeentedecreet 5.8 Fractievorming Kartels die in twee splitsen om twee fracties te vormen. Een kartellijst kan in twee fracties splitsen. Daarvoor moesten de kandidaten op die kartellijst samen met de voordrachtsakten voor de gemeenteraadsverkiezingen een akte van fractievorming indienen (dit had op 9 of 10 september moeten gebeuren). Om te kunnen splitsen moet aan volgende voorwaarden worden voldaan: 1. De naam van de lijst bestaat uit meerdere woorden of afkortingen die minstens de twee fractienamen omvatten; 2. De kandidaat-gemeenteraadsleden beslissen bij de indiening van de voordrachtsakte of verbeteringsakte dat de op de lijst verkozen gemeenteraadsleden twee fracties vormen of kunnen vormen; in dat laatste geval wordt overgegaan tot de vorming van twee fracties als een meerderheid van de verkozen gemeenteraadsleden die potentieel een afzonderlijke fractie kunnen uitmaken, daartoe op de installatievergadering van de gemeenteraad beslist; 3. De in 2. bedoelde beslissing wordt genomen in een afzonderlijke akte inzake fractievorming, die wordt ondertekend door alle kandidaat-gemeenteraadsleden op de lijst; 4. De akte inzake fractievorming bevat alle kandidaat-gemeenteraadsleden van de lijst, in dezelfde volgorde als de voordrachtsakte of de verbeteringsakte die bij de voorzitter van het hoofdstembureau wordt ingediend; 5. In principe vermeldt de akte inzake fractievorming voor alle kandidaat-gemeenteraadsleden tot welke fractie zij zullen behoren in geval van verkiezing; 6. Er worden op de akte inzake fractievorming slechts twee verschillende fracties vermeld; 7. De akte inzake fractievorming is als bijlage gevoegd bij de voordrachtsakte of de verbeteringsakte die, overeenkomstig artikel 23 van de Gemeentekieswet, tegen ontvangstbewijs aan de voorzitter van het hoofdstembureau wordt overhandigd; 8. Aan de gemeentesecretaris wordt tegen ontvangstbewijs een afschrift van de akte inzake fractievorming overhandigd uiterlijk de eerste werkdag na de dag dat de voordrachtsakte of de verbeteringsakte bij de voorzitter van het hoofdstembureau werd ingediend. Als een kandidaat-gemeenteraadslid op de akte inzake fractievorming zich niet tot een fractie bekent, wordt het betrokken kandidaat-gemeenteraadslid geacht bij verkiezing te opteren voor de grootste fractie. Als beide fracties in de gemeenteraad even groot zijn, wordt hij geacht bij verkiezing te opteren voor de fractie waartoe de aanvoerder van de lijst behoort, behalve ingeval de lijstaanvoerder op de akte van fractievorming zich niet tot een fractie heeft bekend. In dat geval wordt het kandidaat-gemeenteraadslid geacht te opteren voor de fractie waartoe het kandidaatgemeenteraadslid behoort dat de hoogste plaats op de lijst inneemt en die zich tot een fractie heeft bekend. Indien aan de voormelde regeling niet is voldaan kunnen er geen aparte fracties worden gevormd. Ingeval de kandidaat-gemeenteraadsleden, die op eenzelfde lijst verkozen zijn, om twee fracties te vormen, spreekt de gemeenteraad zich op de installatievergadering bij besluit uit of aan de voorwaarden vermeld in het eerste lid is voldaan. De vorming van twee fracties geldt tot de eerstvolgende volledige vernieuwing van de gemeenteraad. Zie artikel 38 van het gemeentedecreet Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

12 5.8.2 Partijen kunnen zich verenigen om één fractie te vormen Het gemeenteraadslid of de gemeenteraadsleden die verkozen zijn op lijsten die zich uiterlijk op de installatievergadering onderling hebben verenigd, vormen één fractie. Tot onderlinge vereniging van de lijsten kan slechts beslist worden als de meerderheid van de verkozenen op elk van die lijsten daarmee instemt. De onderlinge vereniging tot één fractie geldt tot de eerstvolgende volledige vernieuwing van de gemeenteraad. Zie artikel 38 van het gemeentedecreet 5.9 De samenstelling van het nieuwe OCMW-bestuur Het OCMW wordt bestuurd door een raad voor maatschappelijk welzijn, die een vast bureau en eventueel bijzonder(e) comité(s) moet aanstellen. De voorzitter van het OCMW wordt verkozen uit de leden van de raad. De gemeenteraad verkiest de leden van de raad voor maatschappelijk welzijn in openbare zitting. De verkiezing van de OCMW-raadsleden en het onderzoek van hun geloofsbrieven gebeurt voortaan tijdens de installatievergadering van de gemeenteraad. Met deze versnelde installatie wil men het politieke beleid van gemeente en OCMW zo snel mogelijk parallel laten lopen. De voorzitter van de gemeenteraad kondigt onmiddellijk de verkiezingsuitslag af. Zie artikel 12 van de OCMW-wet Hoeveel OCMW-raadsleden? Het aantal leden van de raad voor maatschappelijk welzijn is wettelijk vastgelegd en dit in verhouding tot het aantal inwoners van de gemeente op 1 januari van het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen. Het aantal OCMW-raadsleden varieert van negen tot vijftien. De raad mag voor maximaal één derde uit gemeenteraadsleden bestaan. Aantal inwoners gemeente Aantal OCMW-raadsleden Maximum aantal gemeenteraadsleden (1/3) tot van tot van tot meer dan De burgemeester kan met raadgevende stem de vergaderingen van de raad voor maatschappelijk welzijn bijwonen. Hij kan zich ook laten vertegenwoordigen door een schepen, ingeval van een voorafgaandelijk en gemotiveerde afwezigheid. Dit kan ook als de OCMW-voorzitter zelf deel uitmaakt van het college van burgemeester en schepenen. Zie artikel 6,, 10 en 26 van de OCMW-wet Verkiesbaarheidsvoorwaarden Om tot werkend lid van een raad voor maatschappelijk welzijn of tot opvolger te kunnen worden verkozen moet men op de dag van de verkiezing van de raad voor maatschappelijk welzijn: 1. Belg zijn; 2. gemeenteraadskiezer zijn; 3. de volle leeftijd van achttien jaar hebben bereikt; 4. ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters van de gemeente die door het OCMW wordt bediend; Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

13 5. zich niet bevinden in een van de gevallen van onverkiesbaarheid vermeld in artikel 65 van de Gemeentekieswet. De wet vereist dus niet dat men kandidaat was voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om een persoon voor te dragen die deskundig is op vlak van sociaal beleid i.p.v. omwille van diens politieke ambities. Opmerkelijk is ook dat de nationaliteitsvereiste voor OCMW-raadsleden gewijzigd is t.o.v. de vorige verkiezing: voortaan moet men Belg zijn, terwijl men bij de vorige verkiezing EU-onderdaan moest zijn. Gemeenteraadsleden daarentegen hoeven geen Belg te zijn, doch enkel EU-onderdaan. Zie artikel 7 van de OCMW-wet Verkiezing van de OCMW-raadsleden De gemeenteraad verkiest de OCMW-raadsleden tijdens een openbare vergadering. De verkiezing verloopt volgens een procedure die de de evenredige vertegenwoordiging nastreeft, zodat ook de minderheid of de oppositie in de OCMW-raad vertegenwoordigd is. Belangrijk is altijd voor ogen te houden dat de raad voor maatschappelijk welzijn uit personen van verschillend geslacht moet bestaan. De OCMW-raadsleden worden verkozen volgens het stelsel van het meervoudig stemrecht. Elk gemeenteraadslid beschikt dus over meerdere stemmen. Het aantal stemmen wordt bepaald door het aantal te verkiezen raadsleden: vijf stemmen indien er negen leden te verkiezen zijn; zes stemmen indien er elf leden te verkiezen zijn; acht stemmen indien er dertien of vijftien leden te verkiezen zijn. Elk gemeenteraadslid ontvangt zoveel stembiljetten als hij stemmen heeft. Op elk stembriefje stemt hij voor een effectieve kandidaat. De stemming is geheim en gebeurt in één stemronde. Men kan dus geldig stemmen voor een bloedof aanverwant. Elke kandidaat die het verkiesbaarheidscijfer haalt, is in principe rechtstreeks verkozen. De overige nog te verdelen zetels worden toegekend aan de kandidaten met het hoogst aantal behaalde stemmen. Het verkiesbaarheidscijfer wordt bekomen door het totaal aantal door de gemeenteraadsleden uit te brengen stemmen te delen door het totaal aantal te begeven zetels in de raad voor maatschappelijk welzijn, vermeerderd met één. Bijv. : in een gemeente met een gemeenteraad met 21 leden en een OCMW-raad met 9 leden bedraagt het totaal aantal uit te brengen stemmen 21 x 5 = 105; het verkiesbaarheidscijfer bedraagt 105 gedeeld door 10 (nl ) = 10,5 dus afgerond 11. Een kandidaat-ocmw-raadslid die 11 stemmen of meer behaalt is zeker verkozen. De kandidaten die als opvolgers van een verkozen lid werden voorgedragen, zijn van rechtswege de opvolgers van dat lid. Er wordt dus niet afzonderlijk gestemd voor de kandidaten-opvolgers. Onmiddellijk nadat het proces-verbaal van de stemopneming is opgemaakt, kondigt de voorzitter van de gemeenteraad de verkiezingsuitslag af in openbare zitting. De kandidaten worden in de praktijk meestal geselecteerd uit de niet-verkozen gemeenteraadsleden van de verschillende politieke partijen, maar ook andere kiezers die aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden voldoen, komen in aanmerking om voorgedragen te worden als OCMW-raadslid. De raad mag ook voor maximaal één derde uit gemeenteraadsleden bestaan. Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

14 De techniek van het meervoudig stemrecht brengt met zich mee dat de politieke fracties er goed aan doen om vóór de verkiezing te beraadslagen. Ze moeten vooraf nagaan hoe ze het best hun stemmen uitbrengen om met de stemmen waarover ze beschikken, het grootste aantal zetels in de wacht te slepen. Op iedere kandidaat die men wil verkozen zien, zal men bijgevolg niet meer dan het minimaal aantal stemmen uitbrengen dat nodig is om verkozen te zijn (= om het verkiesbaarheidscijfer te behalen). De kandidaten die de meeste stemmen hebben verkregen, zijn dus verkozen tot werkende leden. Bij staking van stemmen wordt voorrang verleend in de volgende orde: 1. aan de kandidaat die, op de dag van de verkiezing, een mandaat in een OCMW bekleedt. Zijn twee of meerdere kandidaten in dat geval, dan wordt voorrang verleend aan wie zijn mandaat onafgebroken het langst heeft uitgeoefend; 2. aan de kandidaat die vroeger een mandaat in een OCMW heeft uitgeoefend. Zijn twee of meerdere kandidaten in dat geval, dan wordt voorrang verleend aan hem die zijn mandaat onafgebroken het langst heeft uitgeoefend en, bij gelijke duur, aan hem die het laatst is afgetreden; 3. aan de jongste kandidaat. Is men verkozen maar wordt zijn verkiezing vernietigd wegens onverkiesbaarheid, dan wordt men vervangen door zijn opvolger. Kandidaten die als opvolgers van een verkozen werkend lid werden voorgedragen, zijn opvolgers van dat werkend lid. Nieuw is wel dat bij de verkiezingen én eventuele opvolging altijd zowel mannen als vrouwen in de raad moeten zetelen. Zie artikel 12 tot 15 van de OCMW-wet Wat als? 10. De raad voor maatschappelijk welzijn na de verkiezing geen mannen én vrouwen telt? (zie blz. 37) 11. Er bij de verkiezing van de OCMW-raadsleden onregelmatigheden vastgesteld worden? (zie blz. 37) Onverenigbaarheden voor OCMW-raadsleden Net als voor gemeenteraadsleden gelden ook voor OCMW-raadsleden een aantal onverenigbaarheden. In de raad voor maatschappelijk welzijn mogen geen bloed- of aanverwanten zetelen tot en met de tweede graad, noch gehuwden of wettelijk samenwonenden. Aanverwantschap die na de verkiezing tot stand komt, maakt geen einde aan het mandaat. Daarnaast kunnen de verkozen OCMW-raadsleden enkel effectief zitting hebben indien zij geen ambt of functie bekleden die onverenigbaar is met hun mandaat. Zo is er onverenigbaarheid met het mandaat van OCMW-raadslid voor: de burgemeester en de schepenen, behalve voor wat betreft de OCMW-voorzitter die lid wordt van het college van burgemeester en schepenen; de provinciegouverneurs, de gouverneur en de vice-gouverneur van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad en de adjunct van de gouverneur van de provincie Vlaams- Brabant, de provinciegriffiers, de arrondissementscommissarissen en de adjunctarrondissementscommissarissen voor zover het ambtsgebied van het OCMW in kwestie deel uitmaakt van hun ambtsgebied; de magistraten, de plaatsvervangende magistraten en de griffiers bij de hoven en de rechtbanken, de administratieve rechtscolleges en het Arbitragehof; de gemeentesecretaris van de gemeente die door het OCMW wordt bediend; dit impliceert dat andere personeelsleden van de gemeente wèl zitting kunnen hebben in de OCMW-raad, wat een wijziging is t.o.v. vroeger; Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

15 het door het OCMW bezoldigde personeel en alle medische en paramedische beroepen die in het OCMW of een instelling ervan werkzaam zijn; de personen die een ambt of een mandaat uitoefenen dat gelijkwaardig is aan dat van werkend lid van de OCMW-raad in een lokale basisoverheid van een andere lidstaat van de Europese Unie. Zie artikel 8 en 9 van de OCMW-wet. 6. Na de installatievergadering van de gemeenteraad 6.1 Namen van de mandatarissen doorgeven aan de Vlaamse regering De Vlaamse regering moet op de hoogte worden gebracht binnen de twintig dagen, dus ten laatste op 22 januari: na de eedaflegging wie als raadslid de eed afgelegde Zie artikel 7 3, tweede lid van het gemeentedecreet na de verkiezing wie voorzitter van de gemeenteraad is Zie artikel 8 2, tweede lid van het gemeentedecreet na de eedaflegging wie als schepen de eed aflegde Zie artikel 46 1, tweede lid van het gemeentedecreet 6.2 vertegenwoordigers van de gemeenteraad in de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden aanduiden Interlokale verenigingen Na de installatie van de gemeenteraad: vervanging van de bestuurders in de beheerscomités van de interlokale verenigingen waarin de gemeente eventueel participeert, conform de statuten van deze verenigingen en de bepalingen van het huishoudelijk reglement van het beheerscomité ervan. Zie artikel 9 van het Decreet op de Intergemeentelijke Samenwerking (DIS) Projectverenigingen In de loop van januari: aanduiden van de nieuwe bestuurders (stemgerechtigde en waarnemende) in de raden van bestuur van de projectverenigingen waarin de gemeente eventueel participeert. Deze nieuwe bestuurders treden aan op 1 februari daaropvolgend. De aanduiding gebeurt door de gemeenteraad. Daarbij moet men rekening houden met de onverenigbaarheden vermeld in het decreet. Zie artikel 16 en 19 van het DIS. Opdrachthoudende en dienstverlenende verenigingen In de loop van het eerste trimester van 2007: hersamenstelling van de raden van bestuur van de opdrachthoudende en dienstverlenende verenigingen waarin de gemeente eventueel participeert. Deze hersamenstelling gebeurt door de Algemene Vergadering van de betrokken verenigingen. Mogelijke bestuurders worden voorgedragen door de gemeenteraad. De gemeenten kunnen ook voorstellen om een gemeenteraadslid van een lijst, waarvan geen verkozene deelneemt aan het schepencollege of de OCMW-voorzitter heeft mogen leveren, voor te dragen als raadgevend lid van de raad van bestuur van de betrokken verenigingen. Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

16 Zie artikel. 46, 48, 52 en 57 van het DIS. 6.3 Andere beslissingen De gemeenteraad moet een huishoudelijk reglement aannemen (of minstens bevestigen). Zie artikel 40 van het gemeentedecreet De gemeenteraad moet een deontologische code aannemen. Er moet trouwens ook een deontologische code voor het college van burgemeester en schepenen en voor het personeel zijn. Zie artikel 41 van het gemeentedecreet De gemeenteraad kan gemeenteraadscommissies oprichten. De mandaten in de commissies worden evenredig verdeeld over de fracties waaruit de gemeenteraad is samengesteld. Zie artikel 39 van het gemeentedecreet Het aanduiden van de vertegenwoordigers van de gemeenteraad in de autonome gemeentebedrijven en andere verzelfstandigde entiteiten. 7. De installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn vrijdag 5 januari 2007 om 20u De aanstelling van de OCMW-raadsleden en dus de installatie van de OCMW-raad vindt vanaf 2007 van rechtswege plaats op de zetel van het OCMW, op de derde werkdag na de installatievergadering van de gemeenteraad en dit om 20 uur. Concreet is dit op vrijdag 5 januari Wanneer ingevolge een onregelmatigheid een nieuwe verkiezing nodig is, vindt de installatievergadering plaats op de zetel van het OCMW, de tiende werkdag die volgt op de dag dat de uitslag van de verkiezing werd afgekondigd, om 20 uur. De leden van de OCMW-raad blijven hun mandaat uitoefenen tot de installatie van de leden die hen zullen opvolgen. De installatievergadering is openbaar. Het verkiezen van de leden van de beleidsorganen en het eventueel aanduiden van vertegenwoordigers namens het OCMW (zie verder onder 7.5 tot en met 7.9) gebeurt echter bij geheime stemming omdat het over personen gaat. 7.1 Uitnodigen van de raadsleden De gemeentesecretaris brengt de voorgedragen kandidaat-raadsleden ten minste acht dagen voor de installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn op de hoogte van de datum, het uur en de plaats van de installatievergadering. Bij een normale installatievergadering op 5 januari 2007 moeten de kandidaat-raadsleden dus ten laatste op 28 december 2006 verwittigd worden. De OCMW-secretaris van zijn kant moet uiterlijk op de installatievergadering de voorgedragen kandidaat-raadsleden inlichten of zij verkozen werden en of hun geloofsbrieven door de gemeenteraad goedgekeurd werden. Gelet op de korte tijdsspanne tussen de installatievergadering van de gemeenteraad en de installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn bezorgt de gemeentesecretaris best onmiddellijk na de installatievergadering van de gemeenteraad de nodige informatie aan zijn OCMW-collega. Het op de hoogte brengen van de kandidaat-raadsleden van een aantal practica i.v.m. de installatievergadering is niet hetzelfde als het bijeenroepen van de raad voor maatschappelijk welzijn met vermelding van de agenda. Dit laatste valt onder de verantwoordelijkheid van de voorzitter van Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

17 het OCMW en de OCMW-wet maakt hierop voor de installatievergadering geen uitzondering. Bijgevolg gelden voor de bijeenroeping van de eerste raadsvergadering dezelfde procedurevoorschriften en termijnen als voor elke raadsvergadering, nl. een schriftelijke bijeenroeping aan huis, ondertekend door de OCMW-voorzitter en de OCMW-secretaris, ten minste vijf vrije dagen vóór de dag van de vergadering, met vermelding van de agenda en met de voorziene kennisgeving aan het publiek. Deze bijeenroeping moet dus gebeuren ten laatste op 30 december Omdat op dat moment de raadsleden nog niet door de gemeenteraad verkozen zijn, is de enige praktische oplossing dat deze uitnodiging aan alle kandidaat-raadsleden verstuurd wordt. Zie artikel 19, 1 en 29 van de OCMW-wet. 7.2 Agenda van de installatievergadering Op de installatievergadering moeten minstens volgende onderwerpen geagendeerd worden: Kennisgeving van de verkiezing van de OCMW-raadsleden en het onderzoek van hun geloofsbrieven door de gemeenteraad Eedaflegging OCMW-raadsleden Verkiezing van de voorzitter Verkiezing van de leden van het vast bureau Eventueel: verkiezing ondervoorzitter (s) Oprichting bijzondere comités Eventueel: verkiezing van de leden van de bijzondere comités Eventueel: verkiezing van de OCMW-raadsleden die deel uitmaken van de delegatie van de raad voor maatschappelijk welzijn in het overlegcomité met de gemeente Op de installatievergadering of op een volgende vergadering dienen bovendien volgende onderwerpen geagendeerd te worden: Aanduiden van de vertegenwoordigers van het OCMW in externe organisaties en verenigingen Vaststelling huishoudelijk reglement van de raad, het vast bureau, de bijzondere comités en de diensten en instellingen van het OCMW Goedkeuring deontologische code van de raad voor maatschappelijk welzijn 7.3 Voorzitterschap van de vergadering In afwachting van de verkiezing van de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn wordt de installatievergadering voorgezeten en de eed afgenomen door de voorzitter van de gemeenteraad. Wanneer deze nalaat dit te doen, door de burgemeester of een schepen volgens de rangorde. Zie artikel 19, eerste lid, artikel 20 en 20bis van de OCMW-wet 7.4 Installatie raadsleden en eedaflegging Alvorens in functie te treden, leggen de OCMW-raadsleden de eed in principe af in handen van de voorzitter van de gemeenteraad. Bij een volledige vernieuwing van de raad heeft de eedaflegging plaats tijdens de installatievergadering. Elke andere eedaflegging gebeurt enkel ten overstaan van de voorzitter van de gemeenteraad en in aanwezigheid van de gemeentesecretaris. Beiden ondertekenen hiervan het proces-verbaal dat naar de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn wordt gestuurd. Als de voorzitter van de gemeenteraad nalaat de eed af te nemen wordt de eed afgenomen door een lid van het college van burgemeester en schepenen volgens de rangorde, te beginnen bij de Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

18 burgemeester. In dat geval maakt de OCMW-secretaris van deze eedaflegging een proces-verbaal op dat hij samen met de gemeentesecretaris ondertekent en aan de voorzitter van het OCMW bezorgt. Deze weigering tot eedafneming kan zich voordoen op de installatievergadering of bij de vervanging van een raadslid op een later tijdstip en uiterlijk vóór de eerstvolgende vergadering van de OCMW-raad na het ontslag van het betrokken raadslid. Zie artikel 19, 20 en 20bis van de OCMW-wet 7.5 Verkiezing van de voorzitter van het OCMW De raadsleden verkiezen op hun installatievergadering een voorzitter. Die moet Belg zijn en mag geen personeelslid zijn van de gemeente. Hij leidt de activiteiten van het OCMW. Vanaf 2007 maakt de Voorzitter van de raad deel uit van het College van Burgemeester en Schepenen. De gemeenteraad kan wel beslissen om dat lidmaatschap uit te stellen tot 2013; vanaf dan wordt het verplicht. De voorzitter wordt verkozen op basis van een akte van voordracht. Die voordrachtsakte moet: - ondertekend zijn door meer dan de helft van de verkozen raadsleden, - en ondertekend zijn door een meerderheid van de personen die op dezelfde voordrachtsakte tot raadslid werden verkozen. Als die oorspronkelijke voordrachtsakte waarop de naam van de kandidaat-voorzitter voorkomt slechts twee verkozenen telt, dan volstaat de handtekening van een van hen. Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. De voordrachtsakte wordt vóór de installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn aan de secretaris van het OCMW overhandigd. Nadat de eedaflegging van de raadsleden, overhandigt de OCMW-secretaris de akte van voordracht van de kandidaat-voorzitter aan de voorzitter van de installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn. Die gaat na of de akte van voordracht aan alle voorwaarden voldoet. Alleen de handtekeningen van de raadsleden die de eed hebben afgelegd, worden in aanmerking genomen, met inbegrip van de handtekeningen van de opvolgers die de akte van voordracht hebben ondertekend en die als raadslid de eed hebben afgelegd. Is alles correct verlopen, dan wordt de voorgedragen kandidaat-voorzitter verkozen verklaard. Nieuw is dat de akte van voordracht een einddatum van het mandaat van de kandidaat-voorzitter kan vermelden, en de naam van degene die hem zal opvolgen voor de resterende duurtijd van het mandaat. In dat geval is de voorzitter bij het bereiken van de einddatum van het mandaat van rechtswege ontslagnemend en wordt hij van rechtswege opgevolgd door de persoon die in de akte van voordracht als opvolger staat vermeld. Als het mandaat eindigt voor de einddatum, vermeld in de akte, dan neemt de opvolger vervroegd het mandaat op. Als de persoon die als opvolger is vermeld, het mandaat niet kan opnemen, wordt een nieuwe voorzitter verkozen. Als de voorzitter het mandaat niet aanvaardt, wordt tot een nieuwe verkiezing van voorzitter overgegaan op de eerstvolgende vergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn. Zie artikel 25 van de OCMW-wet Het model van voordrachtsakte van de kandidaat-voorzitter OCMW-raad is te vinden op website van het Agentschap Binnenlands Bestuur in word- of pdf-formaat. Wat als? 12. Er geen ontvankelijke akte van voordracht van kandidaat-voorzitter aan de voorzitter van de installatievergadering wordt overhandigd? (zie blz. 38) Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

19 7.6 Verkiezing van de leden van het vast bureau Elk OCMW richt in de schoot van zijn raad een vast bureau op. Dit bestuursorgaan is belast met het dagelijks bestuur. Het aantal leden kan variëren van drie tot vijf (met inbegrip van de voorzitter), afhankelijk van het aantal leden in de raad: bij negen raadsleden telt het vast bureau drie leden, bij elf en dertien raadsleden zijn er vier bureauleden en bij vijftien raadsleden vijf. De leden van het vast bureau worden, met uitzondering van de voorzitter, bij geheime stemming en in één enkele stemronde verkozen door de leden van de raad, waarbij elk raadslid over één stem beschikt. Behalen twee of meer leden hetzelfde aantal stemmen, dan is de jongste kandidaat in jaren verkozen. Dit is nieuw; vroeger was het de oudste kandidaat in jaren. De voorzitter van de raad is van rechtswege lid en voorzitter van het vast bureau. Het vast bureau kan een plaatsvervangend voorzitter aanduiden, die de voorzitter bij afwezigheid op de vergaderingen van het vast bureau vervangt. Als er geen plaatsvervangend voorzitter is aangeduid, neemt bij afwezigheid van de voorzitter het raadslid met de meeste anciënniteit het voorzitterschap van de vergaderingen waar. Ook het vast bureau moet uit personen van verschillend geslacht bestaan. Zie artikel 27 van de OCMW-wet Wat als? 13. Het vast bureau geen mannen én vrouwen telt? (zie blz. 38) 7.7 Verkiezing van één of twee ondervoorzitters Een OCMW kan naast een voorzitter ook één of twee ondervoorzitters kiezen. Hiervoor is wel vereist dat het aantal schepenmandaten met hetzelfde aantal daalt. Dit moet blijken uit een machtiging die op straffe van nietigheid verleend wordt via een verklaring op een ontvankelijke akte van voordracht van een schepen of door een beslissing van de gemeenteraad, genomen op zijn installatievergadering. De ondervoorzitter(s) word(t)(en) gekozen onder de leden van het vast bureau, in evenveel stemrondes als er in te vullen functies zijn. Ondervoorzitters kunnen in geval van feitelijke afwezigheid vervangen worden door een plaatsvervangend ondervoorzitter, aangeduid door de raad voor maatschappelijk welzijn. Zie artikel 25 5 van de OCMW-wet. 7.8 Oprichten van één of meerdere bijzondere comités en verkiezing van hun leden De raad voor maatschappelijk welzijn kan bijzondere comités oprichten voor welomschreven bevoegdheden en voor een bepaalde of onbepaalde duur, maar dit is geen verplichting. Er moet wel altijd eerst een bijzonder comité voor de sociale dienst worden opgericht vooraleer men andere bijzondere comités kan aanduiden. Vaak worden bijzondere comités opgericht omdat de agenda van de raad anders te veel bezwaard wordt door specifieke dossiers, bijvoorbeeld individuele steundossiers. Het aantal leden van de bijzondere comités wordt door de raad zelf bepaald. Elk comité moet wel minstens, de voorzitter inbegrepen, drie leden tellen voor een raad van negen leden, vier voor een raad van elf of dertien leden en vijf voor een raad van vijftien leden. De voorzitter van de raad is van rechtswege lid en voorzitter van de bijzondere comités. Er kan een plaatsvervangend voorzitter Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober

20 aangeduid worden, die de voorzitter bij afwezigheid op de vergaderingen van het bijzonder comité vervangt. Als er geen plaatsvervangend voorzitter is aangeduid, neemt bij afwezigheid van de voorzitter het raadslid met de meeste anciënniteit het voorzitterschap van de vergaderingen waar. De raad voor maatschappelijk welzijn kan in zijn huishoudelijk reglement bepalen dat raadsleden als plaatsvervangers worden aangewezen die de effectieve leden van de bijzondere comités mogen vervangen wanneer die belet zijn. De plaatsvervangers moeten op dezelfde voordrachtsakte voorkomen als de betrokken effectieve leden. Bijzondere comités hoeven niet uit personen van verschillend geslacht te bestaan. De leden van elk bijzondere comité worden, met uitzondering van de voorzitter, bij geheime stemming en in één enkele stemronde verkozen door de leden van de raad, waarbij elk raadslid over één stem beschikt. Behalen twee of meer leden hetzelfde aantal stemmen, dan is de jongste kandidaat in jaren verkozen. Dit is nieuw; vroeger was het de oudste kandidaat in jaren. 7.9 Eventueel: verkiezing van de OCMW-raadsleden die deel uitmaken van de delegatie van de raad voor maatschappelijk welzijn in het overlegcomité met de gemeente Het gemeentedecreet bepaalt dat de voorzitter van het OCMW lid wordt van het college van burgemeester en schepenen, tenzij de gemeenteraad op zijn installatievergadering er uitdrukkelijk voor kiest dat de voorzitter niet toegevoegd wordt aan het college. Als de voorzitter toegevoegd wordt aan het college, wordt het overleg in het overlegcomité gemeente-ocmw afgeschaft en vervangen door een procedure waarbij de raad voor maatschappelijk welzijn advies vraagt aan het college van burgemeester en schepenen. Voor die gemeenten waar de voorzitter van het OCMW niet toegevoegd wordt aan het college, blijft de oude werkwijze bestaan en zal het overlegcomité gemeente-ocmw zijn rol blijven spelen. Deze OCMW s zullen hun delegatie in het overlegcomité moeten samenstellen. De afgevaardigde raadsleden worden in evenveel stemrondes gekozen als het aantal mandaten die te begeven zijn. Zie artikel 312 gemeentedecreet, artikel 26, 2, 26bis, 26ter en 104bis van de OCMW-wet Na de installatievergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn De Vlaamse regering wordt binnen de 20 dagen op de hoogte gebracht van de eedaflegging van de raadsleden, van de verkiezing van de voorzitter en eventuele ondervoorzitters en van de verkiezing van de leden van het vast bureau. Zie artikel 20, vierde lid; artikel 25, 1, derde lid en 5; artikel 27, 3, zesde lid, van de OCMW-wet. Aanduiden van de vertegenwoordigers van het OCMW in externe organisaties en verenigingen Vaststelling huishoudelijk reglement van de raad, het vast bureau, de bijzondere comités en de diensten en instellingen van het OCMW Goedkeuring deontologische code van de raad voor maatschappelijk welzijn Draaiboek installatie politieke organen - VVSG - 15 oktober