SuFiQuaD. Sustainability, Financial and Quality evaluation of Dwelling types. Frank De Troyer, Karen Allacker. OVAM 1 oktober 2009.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "SuFiQuaD. Sustainability, Financial and Quality evaluation of Dwelling types. Frank De Troyer, Karen Allacker. OVAM 1 oktober 2009."

Transcriptie

1 SuFiQuaD Sustainability, Financial and Quality evaluation of Dwelling types Frank De Troyer, Karen Allacker. OVAM 1 oktober Doel Presentatie Wat kunnen we uit SuFiQuaD project leren voor een toekomstgericht beleid i.v.m. duurzaam materiaalgebruik in de bouwsector? 2 1

2 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 3 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 4 2

3 Aanpak SuFiQuaD LCA analyse op gebouwniveau (wijk) via elementenmethode th LCI Belgische situatie LCIA schaduwkosten + financiële kosten 5 LCA algemeen: procesboom Product Product Product Product Product Product Product Product Product Product Product Product 6 3

4 Voorbeeld: wanden buitenwanden binnenwanden 7 Procesboom op niveau wand 8 4

5 Rijhuis versus Bungalow 9 Gebouwtypes Appartement Rijhuis Bungalow Half - open bebouwing 10 5

6 Wijk lay-out Rijhuis Appartement Half - open bebouwing Bungalow 11 LCI: input output analyse Analyse bestaande databanken Selectie op basis van: ouderdom databank (jaartal) bouwmaterialen (Y/N) gegevens relevant voor Belgische context (Y/N) gegevens relevant voor Europese context (Y/N) type gegevens: gemiddeld (A) of producentspecifiek (P) info over onzekerheid van de gegevens (Y/N) andere opmerkingen 12 6

7 LCI: input output analyse Ecoinvent Aanpassingen noodzakelijk voor gebruik binnen Belgische context: Elektriciteitsmix Transport Import EOL scenario s 13 Modelleren transport en EOL in SuFiQuaD Hergebruik Recyclage Initieel transport bouw EOL transport Verbranden Verbranden + WT Storten 14 7

8 Modelleren transport en EOL in SuFiQuaD handel Hergebruik Recyclage bouw Verbranden Verbranden + WT Transp. & sort. Bedr. Storten 15 Modelleren van transport in SuFiQuaD vehicle fleet VEHICLE manufacturing VEHICLE maintenance VEHICLE disposal per vehicle per vehicle per vehicle vehicle operation d2 d3 d4 VEHICLE operation per vkm d1 PER TKM - PKM d5 d6 d7 per m.yr INFRASTRUCTURE construction per m.yr INFRASTRUCTURE operation per m.yr INFRASTRUCTURE disposal transport infrastructure 16 8

9 Modelleren van transport in SuFiQuaD Handelaar 0,4 ton 40% 30 Km 40% =0,4 x 30 ton km 40 km =12 tkm =0,4 x 40 ton km =16 tkm Productie werf 1 ton 0,4+0,6=1 ton 60% 50km =0,6 x 50 ton km =30 tkm 17 Modelling of transport in SuFiQuaD Productie 1 ton werf 0,4+0,6=1 ton 60% 50km =0,6 x 50 ton km =30 tkm 15% 4,5 tkm 60% 18,0 tkm 25% 7,5 tkm Enkel voorbeelden van voertuigen voor visualisatie! som = 100% 18 9

10 Modelleren van transport in SuFiQuaD Handelaar 0,4 ton Voor elk transport: afstand (km) gewicht (ton) werf 0,4+0,6=1 ton % per voertuig 40% 30 Km 40% =0,4 x 30 ton km 40 km =12 tkm =0,4 x 40 ton km =16 tkm Productie 1 ton 60% 50km =0,6 x 50 ton km =30 tkm 15% 4,5 tkm 5% 0,8 tkm 30% 3,6 tkm 8,9 tkm milieukost 60% 18,0 tkm 25% 4,0 tkm 55% 6,6 tkm + 28,6 tkm milieukost 25% 7,5 tkm 70% 11,2 tkm 15% 1,8 tkm + 20,5 tkm milieukost som = 100% 30,0 tkm 100% 16,0 tkm 100% 12,0 tkm = 58,0 tkm milieukost 19 EOL treatment in SuFiQuaD system boundary lications to the buildin ng life cycle to other appl IN secondary materials recycled materials (avoided production primary materials) Life cycle of building CRADLE OUT electricity emissions ergy ditives ene add incineration recycling landfill reuse primary materials GRAVE waste flow to treatment, with or without prior sorting 20 10

11 LCIA: impact assessment In- en outputs vertalen naar effecten Doel: ééngetalsscore om éénduidige beslissingen te kunnen nemen inzicht in verschillende deeleffecten behouden Verschillende methodes voor handen: Eco-punten: bv. eco-indicator 99 Externe kosten (schaduwkosten): bv. ExternE 21 LCIA: impact assessment In- en outputs vertalen naar effecten Doel: ééngetalsscore om éénduidige beslissingen te kunnen nemen inzicht in verschillende deeleffecten behouden Verschillende methodes voor handen: Eco-punten: bv. eco-indicator 99 Externe kosten (schaduwkosten): bv. ExternE 22 11

12 Monetariseren via schade Emissions e.g. e.g. gram gram SO SO 2 2 /house.type Dispersion p modelling g e.g. e.g. Sulphate/Nitrates formation (µg/m 3 3 ) ) Exposure calculations e.g. e.g. Number of of astmatics exposed LCI LCA LCIA Impact assessment Impacts Dose Dose response functions on on human health, crops, buildings Damage Monetisationof impacts (subtotal) monetisation 23 Monetariseren van schade SO 2 NO x PM2,5 NH 3 VOC CAFE 0, euro/mg 5,2E-06 euro/mg 0, euro/mg 0,00003 euro/mg 2,5E-06 euro/mg HH kg CO 2 eq. CML 0,05 euro/kg DALY PDF MJ surplus e Eco-Indicator euro/daly 0,49 euro/(pdf x m 2 x year) 0,0065 euro/mj surplus energy QE DR 24 12

13 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 25 Internaliseren van externe kosten de kosten voor de maatschappij worden betaald door diegene die de schade veroorzaakt 26 13

14 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Database bouwmaterialen aangepast naar Belgische situatie Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 27 Stappen naar internaliseren Rapporteren milieukost Verbod als milieukost te hoog Deelstappen o.b.v. ervaring EPW 28 14

15 Ervaring EPW BEREKENING (warmteweerstand ~ milieukost): STAP 1: monetariseringsprincipes STAP 2: monetariseringsgetallen op basis van huidige kennis STAP 3: monetariseringsgetallen herzien na 5 jaar BOETE (te hoog energieverbruik) ~ MILIEUKOST STAP 1: rapporteren zonder boete (milieu kost) STAP 2: progressieve introductie van belasting 29 Nood aan databank in/outputs Enorm werk: Specifieke Belgische situatie ti Belgische producten en bouwwijzen Specifiek transport Gemiddelde situatie versus duurzame bedrijven Hoge voorinstel waarde voor producten om producenten te stimuleren beter te doen en belastingsvoordeel te genieten 30 15

16 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 31 Flexibel gebouwmodel Bijkomende materialen Nieuwe elementen definiëren Gebouwlay-out (type) Wijklay-out MAAR: Model voor partners markt Eerst studies? 32 16

17 Elementen methode: opdelen van gebouw in onafhankelijke elementen Price /unit element price1 Price/m²fl Price1 x r1 price2 Price2 x r1 price3 Price3 x r1 price4 Price4 x r1 25/08/ Elementen methode: opdelen van elk element in verwerkte materialen DB met verwerkte materialen 25/08/

18 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 35 NIET: impressies inbouwen in evaluatiesoftware 36 18

19 Inhoud Aanpak SuFiQuaD Lange termijn visie: internaliseren van externe kosten Stappen naar internaliseren Flexibel gebouwmodel Wat is niet in lijn van SuFiQuaD Besluit 37 Besluit Enige weg op lange termijn Overheidsinspanning nodig Geplande stappen onontbeerlijk 38 19

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzame renovatie: kort overzicht

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzame renovatie: kort overzicht Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel MILIEU-IMPACTEVALUATIES IN DE GEBOUWDE OMGEVING Het gebruik van Life Cycle Assessment Deel 1 Damien TRIGAUX KU LEUVEN MILIEU-IMPACTEVALUATIES

Nadere informatie

Methode en data in Europees perspectief

Methode en data in Europees perspectief Methode en data in Europees perspectief SBK-symposium Nationale Milieudatabase 24 februari 2011 Agnes Schuurmans (vz normcie 351 281 / lid SBK-TIC / Rockwool) Europese ontwikkelingen waarvoor milieu-informatie

Nadere informatie

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019 TOTEM & Circulariteit Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019 Waarom? Wat is de impact van onze gebouwen? Welke bouwmaterialen zijn meer of minder duurzaam? Hoe kan ik afwegingen maken rond

Nadere informatie

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018 TOTEM & Circulariteit Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018 OVAM: ambities circulair bouwen in Vlaanderen Beleidsprogramma Bouw (2014-2020): Materiaalbewust bouwen in kringlopen 5 thema s TOTEM

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse en de bouw Streven naar een meetbare en berekenbare duurzaamheid van gebouwen

Levenscyclusanalyse en de bouw Streven naar een meetbare en berekenbare duurzaamheid van gebouwen Levenscyclusanalyse en de bouw Streven naar een meetbare en berekenbare duurzaamheid van gebouwen Pieter Van Laere - Sustainable Development Manager Saint-Gobain Construction Products - ISOVER De kers

Nadere informatie

Milieukosten internaliseren: een troef voor duurzame vastgoedontwikkeling

Milieukosten internaliseren: een troef voor duurzame vastgoedontwikkeling Milieukosten internaliseren: een troef voor duurzame vastgoedontwikkeling Dienst Postacademische Vorming K.U.Leuven Campus Kortrijk Professional Meetings Real Estate: Groene Gebouwen Deel 3: Economische

Nadere informatie

Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving

Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving Duurzaamheid bouwwerken - Nieuwe Nederlandse en Europese normen en regelgeving Agnes Schuurmans Voorzitter NEN 351 281 (CEN TC350) Rockwool International 1 Bouwbesluit - 1 april 2012 Milieuparagraaf Artikel

Nadere informatie

Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten

Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten Frank De Troyer Prof. Dr. Ir. Arch. Departement Architectuur Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening (ASRO) KULeuven Frank.DeTroyer@asro.kuleuven.be BREEAM + meten FDT

Nadere informatie

Blik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017

Blik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 Blik op de toekomst John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 18/05/2017 2 Bron: ETC, draft report product circularity, 2017 Waste management indicators 3 Material circularity indicator Ontwikkeld

Nadere informatie

25% 57% NOx 25% PM. Strong foundations 24/06/2016. E-mobility. The transition towards sustainable mobility

25% 57% NOx 25% PM. Strong foundations 24/06/2016. E-mobility. The transition towards sustainable mobility E-mobility 25% The transition towards sustainable mobility Prof. Dr. ir. Joeri Van Mierlo Director of Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre 57% NOx 25% PM 2 1 Billion Euro s per

Nadere informatie

WAT BRENGT DE TOEKOMST NOG MEER VOOR DE EVALUATIE VAN DE MILIEUPRESTATIES VAN GEBOUWEN CIRCULARITEIT, HERGEBRUIK EN REGYCLAGEPOTENTIEEL

WAT BRENGT DE TOEKOMST NOG MEER VOOR DE EVALUATIE VAN DE MILIEUPRESTATIES VAN GEBOUWEN CIRCULARITEIT, HERGEBRUIK EN REGYCLAGEPOTENTIEEL WAT BRENGT DE TOEKOMST NOG MEER VOOR DE EVALUATIE VAN DE MILIEUPRESTATIES VAN GEBOUWEN CIRCULARITEIT, HERGEBRUIK EN REGYCLAGEPOTENTIEEL QUE NOUS RÉSERVE L AVENIR POUR L ÉVALUATION DES IMPACTS ENVIRONNEMENTAUX

Nadere informatie

Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~

Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Piet Vitse (PCE-FOAMGLAS) voorzitter BMP-WG Duurzaam Bouwen 1 1 1. Uitgangspunt 2. Maatschappelijk & wettelijk kader CPR

Nadere informatie

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een

Nadere informatie

Elektrische voertuigen de transitie naar een duurzame mobiliteit

Elektrische voertuigen de transitie naar een duurzame mobiliteit Elektrische voertuigen de transitie naar een duurzame mobiliteit Prof. Dr. ir. Joeri Van Mierlo Director of Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre 25% Vrije Universiteit Brussel

Nadere informatie

Circulaire economie LCA als basis DUBOkeur als bewijs

Circulaire economie LCA als basis DUBOkeur als bewijs DUURZAAMGEBOUWD CONGRES Workshop 2E Circulaire economie LCA als basis DUBOkeur als bewijs Inhoud Materialen worden belangrijker Life Cycle Assessment (LCA) DUBOkeur prof.dr.ir. Michiel Haas Faculty CiTG

Nadere informatie

REFERENTIE BETONMORTELS Aan: Daaf de Kok (De betonketen)

REFERENTIE BETONMORTELS Aan: Daaf de Kok (De betonketen) REFERENTIE BETONMORTELS Aan: Daaf de Kok (De betonketen) Van: 16-maart- 2016 Betreft: Referentie betonmortels 1. Inleiding In opdracht van het Netwerk Betonketen zijn er referentiebetonmengsels voor het

Nadere informatie

Life Cycle Analysis Granova. Heros Sluiskil B.V. Samenvatting uit rapport: Datum

Life Cycle Analysis Granova. Heros Sluiskil B.V. Samenvatting uit rapport: Datum Samenvatting uit rapport: Life Cycle Analysis Granova Heros Sluiskil B.V Datum 10-10-2014 Opdrachtgever Heros Sluiskil B.V. Oostkade 5 4541 HH Sluiskil Opdrachtnemer EcoChain Technologies B.V. Oostenburgermiddenstraat

Nadere informatie

INLEIDING TOT LEVENSCYCLUSANALYSE ALGEMENE PRINCIPES EN GEBRUIK LISA WASTIELS & LAETITIA DELEM WTCB DUURZAME ONTWIKKELING CSTC DEVELOPPEMENT DURABLE

INLEIDING TOT LEVENSCYCLUSANALYSE ALGEMENE PRINCIPES EN GEBRUIK LISA WASTIELS & LAETITIA DELEM WTCB DUURZAME ONTWIKKELING CSTC DEVELOPPEMENT DURABLE INLEIDING TOT LEVENSCYCLUSANALYSE ALGEMENE PRINCIPES EN GEBRUIK LISA WASTIELS & LAETITIA DELEM WTCB DUURZAME ONTWIKKELING CSTC DEVELOPPEMENT DURABLE 1 INLEIDING TOT LEVENSCYCLUSANALYSE 1. Levenscyclusanalyse

Nadere informatie

SLOGANS & MEGATRENDS. Duurzaam ondernemen. Recycling. Cradle to grave. Bioplastics. Greenhouse gas emissions

SLOGANS & MEGATRENDS. Duurzaam ondernemen. Recycling. Cradle to grave. Bioplastics. Greenhouse gas emissions SLOGANS & MEGATRENDS Green economy Global warming Sustainability Energy consumption Cradle to cradle Biomass Duurzaam ondernemen Recycling Cradle to grave Bioplastics Greenhouse gas emissions CO 2 reduction

Nadere informatie

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 2/14/2017 1 Agenda 1. Introductie

Nadere informatie

15e Bovenhoud symposium. Circulaire economie in bagger en offshore. 4 november 2016 Dingeman van Woerden

15e Bovenhoud symposium. Circulaire economie in bagger en offshore. 4 november 2016 Dingeman van Woerden 15e Bovenhoud symposium Circulaire economie in bagger en offshore 4 november 2016 Dingeman van Woerden Royal IHC csd Discovery Bay - 1978 Stone dumper Tertnes - 1985 Neddrill 2 1963-1977-> Tshd Volvox

Nadere informatie

Sustainable Constructions Duurzaam stapelen

Sustainable Constructions Duurzaam stapelen 1 Sustainable Constructions Duurzaam stapelen Ir. Chris Hamans Rockwool International A.S. - DK 2 Duurzaam en Sustainable UK: Sustainability and Durability D: Nachhaltig und Dauerhaft NL: Duurzaam en Duurzaam??

Nadere informatie

Relevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011

Relevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011 Relevantie van (carbon) footprinting voor telers Jasper Scholten 23 juni 2011 Inhoud 1. Blonk Milieu Advies 2. Levenscyclusanalyse (LCA) 3. Carbon Footprinting 4. Footprint van brouwgerst 5. Footprint

Nadere informatie

Bouwmaterialen Toekomst

Bouwmaterialen Toekomst Bouwmaterialen Toekomst Stichting Agrodome Informatie centrum Hergroeibare producten Bio based products Fred van der Burgh Impact op het milieu door de bouw industrie 35% Wegtransport 35% Afvalproductie

Nadere informatie

WIJZIGINGSBLAD BEPALINGSMETHODE versie 2.0 1

WIJZIGINGSBLAD BEPALINGSMETHODE versie 2.0 1 WIJZIGINGSBLAD BEPALINGSMETHODE versie 2.0 1 Wijzigingsdatum: 1 juni 2017 Vastgesteld door: SBK Deze wijziging betreft: Overgang naar ecoinvent versie 3.3 en een aangepaste set met karakterisatiefactoren.

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van groene wanden

Levenscyclusanalyse van groene wanden Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term

Nadere informatie

Wienerberger And Sustainability of The Wall Element Steven Vanden Brande

Wienerberger And Sustainability of The Wall Element Steven Vanden Brande 2009 - Steven Vanden Brande 2 What is sustainability of the wall element? - Sustainability requires a holistic approach : everything has to be taken into account as much as possible. (multi criteria analysis)

Nadere informatie

Produceren in China Goed voor de carbon footprint? Arnold de Vries Robbé

Produceren in China Goed voor de carbon footprint? Arnold de Vries Robbé Produceren in China Goed voor de carbon footprint? Arnold de Vries Robbé Project Analyse & Consultancy PAC How to present to Millennials? Opbouw presentatie Splits de vraag: 1) Staal productie in China

Nadere informatie

Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. 8. Raam

Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. 8. Raam Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant 8. Raam Domentbeschrijving 1. Titel publicatie Milieuprofiel van gebouwelementen, details per variant: raam 2. Verantwoordelijke uitgever Danny Wille,

Nadere informatie

Milieu Impact van Composieten

Milieu Impact van Composieten Milieu Impact van Composieten Ben Drogt BiinC Ben Drogt,BiinC Aerospace Engineer sinds 1987 23 jaar bijdsm in verschillende R&D and Business posities Sinds 2006 focus op composieten, innovatie en duurzaamheid

Nadere informatie

De verschillende duurzaamheidsaspecten van voertuigtechnologieën doorgelicht

De verschillende duurzaamheidsaspecten van voertuigtechnologieën doorgelicht De verschillende duurzaamheidsaspecten van voertuigtechnologieën doorgelicht Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre Dr. Nils Hooftman Klimaatswijziging = NU 2 Broeikasgassen door

Nadere informatie

Materiaalbewust bouwen & TOTEM. John Wante, Roos Servaes MINA-hoorzitting, 18 maart 2019

Materiaalbewust bouwen & TOTEM. John Wante, Roos Servaes MINA-hoorzitting, 18 maart 2019 Materiaalbewust bouwen & TOTEM John Wante, Roos Servaes MINA-hoorzitting, 18 maart 2019 1. Intro 2. TOTEM 3. Circulariteit 4. Conclusies Klimaatimpact van een gebouw 60 50 40 30 20 10 Klimaatimpact door

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van grassportvelden. 22 november Jasper Scholten

Levenscyclusanalyse van grassportvelden. 22 november Jasper Scholten Levenscyclusanalyse van grassportvelden 22 november 2012 Jasper Scholten Inhoud 1. Introductie Blonk Consultants 2. De levenscyclusanalyse (LCA) in 4 stappen 3. Resultaten 4. Advisering over duurzaam sportveldonderhoud

Nadere informatie

? ? 1990 B Hergebruik C Recycling D Verbranden voor energie E Verbranden F Storten of lozen = 10% van het totaal verwerkte afval 2010 B Hergebruik C Recycling D Verbranden voor energie E Verbranden F Storten

Nadere informatie

Milieu-impact van groene wandsystemen

Milieu-impact van groene wandsystemen Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Milieu-impact van groene wandsystemen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB Met de financiële steun van: 1 Milieu-impact van groene wanden 1. Levenscyclusanalyse

Nadere informatie

CO2 impact kringloopbedrijven

CO2 impact kringloopbedrijven CO2 impact kringloopbedrijven CO2 besparing gerealiseerd in 2014 door Stichting Aktief Dhr. G. Berndsen Gildenstraat 43 7005 bl Doetinchem Tel. 0314330980 g.berndsen@aktief-groep.nl Samenvatting Met 1

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse - LCA

Levenscyclusanalyse - LCA 1 Inhoud 1 Inhoud... 1 2 Wat is een LCA?... 2 3 Hoe is een LCA opgebouwd?... 3 4 Toepassingen en mogelijkheden... 7 5 Aandachtspunten en praktische info... 8 6 Links... 8 Een initiatief van: Met steun

Nadere informatie

Green Deal Circulaire Gebouwen

Green Deal Circulaire Gebouwen Green Deal Circulaire Gebouwen 28-11-2015 Green Deal Circulaire Gebouwen 2 CFP Green Buildings: zo veel mogelijk gebouwen winstgevend verduurzamen 28-11-2015 Green Deal Circulaire Gebouwen 3 3 28-11-2015

Nadere informatie

LCA, de maatstaf voor milieu effecten? Maurits Dorlandt

LCA, de maatstaf voor milieu effecten? Maurits Dorlandt LCA, de maatstaf voor milieu effecten? Maurits Dorlandt Inhoud Levenscyclusanalyse (LCA) Meten, zweten en aannames Discussiepunten Soorten LCA s 3 Functies van LCA s Voorbeelden in de praktijk 2 Onze voetafdruk

Nadere informatie

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies = Large Valorisation on Sustainability of Steel Structures

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies = Large Valorisation on Sustainability of Steel Structures Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies = Large Valorisation on Sustainability of Steel Structures MACRO-COMPONENTEN EN IPHONE EN IPAD APPS November 2014 Inhoud Algoritme voor levenscyclus

Nadere informatie

dr. ir. Ralph Hamerlinck en ir. Jan-Pieter den Hollander Inleiding ontwikkelingen duurzaam bouwen en Webtools voor duurzaamheid

dr. ir. Ralph Hamerlinck en ir. Jan-Pieter den Hollander Inleiding ontwikkelingen duurzaam bouwen en Webtools voor duurzaamheid Seminar duurzaam bouwen met staal dr. ir. Ralph Hamerlinck en ir. Jan-Pieter den Hollander Inleiding ontwikkelingen duurzaam bouwen en Webtools voor duurzaamheid Inhoud Inleiding ontwikkelingen duurzaam

Nadere informatie

Duurzaam energie en materiaal gebruik

Duurzaam energie en materiaal gebruik SBRCURnet symposium DUURZAAM BOUWEN EN HET GEBRUIK VAN (REKEN)TOOLS Duurzaam energie en materiaal gebruik prof.dr.ir. Michiel Haas 12-06-2013 1 Inhoud Bouwindustrie is belangrijk Geen energieprobleem Materialen

Nadere informatie

TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 24 juni 2014

TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 24 juni 2014 TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 24 juni 2014 Doel Ontwikkeling van integrale methodiek om de milieueffecten als gevolg van energiegebruik

Nadere informatie

DUURZAAMHEID, FINANCIËLE EN KWALITEITSEVALUATIE SUFIQUAD K. ALLACKER, F. DE TROYER, K. PUTZEYS, A. JANSSENS, C. SPIERINCKX, A.

DUURZAAMHEID, FINANCIËLE EN KWALITEITSEVALUATIE SUFIQUAD K. ALLACKER, F. DE TROYER, K. PUTZEYS, A. JANSSENS, C. SPIERINCKX, A. DUURZAAMHEID, FINANCIËLE EN KWALITEITSEVALUATIE VAN WOONTYPES SUFIQUAD K. ALLACKER, F. DE TROYER, K. PUTZEYS, A. JANSSENS, C. SPIERINCKX, A. VERCALSTEREN SCIENCE FOR A SUSTAINABLE DEVELOPMENT (SSD) Transversale

Nadere informatie

Zet Cradle to Cradle de nieuwe krijtlijnen uit voor duurzame producten?

Zet Cradle to Cradle de nieuwe krijtlijnen uit voor duurzame producten? 26/03/2010 Zet Cradle to Cradle de nieuwe krijtlijnen uit voor duurzame producten? Dr. Karl Vrancken projectenmanager - VITO VITO Unit transitie energie en milieu» Energie en emissie modellering en monitoring»

Nadere informatie

TEPPFA onderzoek naar duurzaamheid kunststofleidingsystemen: een integrale milieuanalyse

TEPPFA onderzoek naar duurzaamheid kunststofleidingsystemen: een integrale milieuanalyse TEPPFA onderzoek naar duurzaamheid kunststofleidingsystemen: een integrale milieuanalyse Carolin Spirinckx Workshop Innovatie in Kunststoffen 17 November 2010 Stadhuis Gent Agenda 1. Inleiding 2. TEPPFA

Nadere informatie

Samenvatting Duurzaamheid van het afvalwater transport systeem; LCA methodiek toegepast op verschillende diameters en materialen

Samenvatting Duurzaamheid van het afvalwater transport systeem; LCA methodiek toegepast op verschillende diameters en materialen Samenvatting Duurzaamheid van het afvalwater transport systeem; LCA methodiek toegepast op verschillende diameters en materialen Inleiding De complexiteit van ons afvalwatersysteem is, naast de lange levensduur,

Nadere informatie

Kosten en baten van het EUluchtbeleid

Kosten en baten van het EUluchtbeleid Kosten en baten van het EUluchtbeleid Conferentie luchtkwaliteit 2014, Minaraad Bob Nieuwejaers Herziening NEC-richtlijn Richtlijn uit 2001 December 2013: commissievoorstel herziening NEC-richtlijn Verminderen

Nadere informatie

Ecodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie

Ecodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie Ecodesign Leen Van Aken Groep Design & Technologie Wat is ecodesign? Eco - design Ecologisch > esthetisch, ergonomisch, economisch, functioneel, Levenscyclus > ontwerp, productie, distributie, gebruik

Nadere informatie

LCA, wat kan je er mee. Sustainability consultant gaasbeek@pre sustainability.com

LCA, wat kan je er mee. Sustainability consultant gaasbeek@pre sustainability.com LCA, wat kan je er mee Anne Gaasbeek Anne Gaasbeek Sustainability consultant gaasbeek@pre sustainability.com PRé Consultants PRé is pionier i van LCA sinds 1990; ontwikkelaar van Ecoindicator and ReCiPe

Nadere informatie

De ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen

De ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen De ecologische keuze van bouwmaterialen: aandachtspunten en basisbegrippen Opleidingscyclus 'De ecologische keuze van bouwmaterialen' 21 april 2009 1 Inhoud: 1. Enkele cijfers 2. Grijze energie: een basisbegrip

Nadere informatie

Presentatie TCO. SER Workshop. 28 mei Den Haag

Presentatie TCO. SER Workshop. 28 mei Den Haag Presentatie TCO SER Workshop 28 mei Den Haag Korte introductie 2 Marc van der Steen Project Manager Brabant, Stichting Zero Emissie Busvervoer Elisabeth van Opstall TCO Binnenvaart Principe TCO 3 Total

Nadere informatie

Producten op basis van hout en het milderen van de klimaatverandering

Producten op basis van hout en het milderen van de klimaatverandering Producten op basis van hout en het milderen van de klimaatverandering Een huis veeleer in hout bouwen in plaats van in baksteen vermindert gemiddeld de koolstofemissie met 10 ton. Indien een bijkomende

Nadere informatie

Tabel 1 Basisprofiel standaard geleiderails

Tabel 1 Basisprofiel standaard geleiderails Memo Aan: Kenmerk: Betreft: Van: Delft, 8 mei 2014 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Verzinkerij Van Aert LCA-resultaten van s Basisprofielen van de standaard s en de verzinkte s en vergelijking

Nadere informatie

Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. 3. Dragende binnenwand

Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. 3. Dragende binnenwand Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. Dragende binnenwand Domentbeschrijving. Titel publicatie Milieuprofiel van gebouwelementen, details per variant: dragende binnenwand. Verantwoordelijke

Nadere informatie

Een tool in ontwikkeling op basis van de MMG berekeningswijze

Een tool in ontwikkeling op basis van de MMG berekeningswijze Een tool in ontwikkeling op basis van de MMG berekeningswijze Seminaries Duurzaam Bouwen, Leefmilieu Brussel 29 januari 2016 Evi Rossi, AMB, dienst Databeheer & Statistiek Roos Servaes, AMB, dienst Beleidsinnovatie

Nadere informatie

Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. 1. Vloer op volle grond

Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant. 1. Vloer op volle grond Milieuprofiel van gebouwelementen details per variant 1. Vloer op volle grond Domentbeschrijving geïntegreerde milieubeoordeling details van per materialengebruik variant: vloer op in volle gebouwen grond

Nadere informatie

Energy Balance Assessment Tool

Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Verbruik van verschillende soorten energie in de waterkringloop: een Excel tool Energy Balance Assessment Tool (EBAT) Waarom is EBAT

Nadere informatie

D OE P E L S T R I J K E RS

D OE P E L S T R I J K E RS D OE P E L S T R I J K E RS RECYCLINGSYMPOSIUM 04 NOVEMBER 2015 RESOURCE EFFICIENT DESIGN RESOURCE EFFICIENT DESIGN HERBESTEMING SLEM DESIGN FOR REUSE AND RECOVERY DOEPEL STRIJKERS DESIGN FOR RESOURCE

Nadere informatie

De Ecolizer 2.0. Een instrument voor introductie van ecodesign

De Ecolizer 2.0. Een instrument voor introductie van ecodesign De Ecolizer 2.0 Een instrument voor introductie van ecodesign Ecolizer 2.0 Inhoud OVAM & ecodesign Ecolizer historiek Ecolizer 2.0 Toekomst OVAM Ecodesign Award Pro in samenwerking met Winnaars OVAM Ecodesign

Nadere informatie

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 3/30/2017 1 Agenda 1. Introductie

Nadere informatie

KWR Januari LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een rioolleiding

KWR Januari LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een rioolleiding KWR 2017.017 Januari 2017 LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een rioolleiding KWR 2017.017 Januari 2017 LCA methodiek ter beoordeling van het vervangen of renoveren van een

Nadere informatie

Procesoptimalisatie door Procesinformatie. 30 november 2005 Andre IJdo, Coordinator Technisch Beheer Lars van Beek, Sales Manager

Procesoptimalisatie door Procesinformatie. 30 november 2005 Andre IJdo, Coordinator Technisch Beheer Lars van Beek, Sales Manager Procesoptimalisatie door Procesinformatie 30 november 2005 Andre IJdo, Coordinator Technisch Beheer Lars van Beek, Sales Manager AVR Novotek Agenda Introductie Novotek en AVR Historie van bestaande Proces

Nadere informatie

BIM: impact op duurzame gebouwen

BIM: impact op duurzame gebouwen Seminarie Duurzame gebouwen BIM: impact op duurzame gebouwen 15 juni 2018 BIM ALS LEIDRAAD BIJ HET ECOLOGISCH ONTWERPEN VAN GEBOUWEN Aspecten van circulariteit en levenscyclusanalyse (LCA): Tools om de

Nadere informatie

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Ir. Piet van Luijk / min. BZK 03-12-2013 1 Waar staan we Bepalingsmethode die aansluit op Europese bepalingsmethoden Nationale MilieuDatabase die geschikt

Nadere informatie

Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG

Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG Invloed op duurzaamheid als constructeur via de MPG Olga van der Velde Datum: 14-06-2018 Constructeursdag Circl paviljoen www.nibe.org o.vandervelde@nibe.org 06 34 06 54 25 Voorstelronde: NIBE in het kort

Nadere informatie

Afdanking en hergebruik van servers. Jeroen van der Tang / Harry Stevens

Afdanking en hergebruik van servers. Jeroen van der Tang / Harry Stevens Afdanking en hergebruik van servers Jeroen van der Tang / Harry Stevens E-waste in de circulaire economie Agenda Wet- en regelgeving mbt afdanking ICT-hardware Milieu Data security Status inzameldoelstellingen

Nadere informatie

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor)

Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Alistair LED stairwell luminaire Handleiding Alistair (UC03 sensor) Let op: Als het flexibele draad van dit licht beschadigd is, dient het te worden vervangen door iemand van de technische service, of

Nadere informatie

Rekenvoorbeeld 1: CE Delft. dunnere folie voor koffiepads. CE Delft. Notitie. Delft, april milieu, en technolog. Oude Delft 180 Oude Delft 180

Rekenvoorbeeld 1: CE Delft. dunnere folie voor koffiepads. CE Delft. Notitie. Delft, april milieu, en technolog. Oude Delft 180 Oude Delft 180 Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150

Nadere informatie

Life Cycle Modelling. Deel IV: Analyse van bestaande LCA s. December 3, TA Life Cycle Modelling and Economic Evaluation

Life Cycle Modelling. Deel IV: Analyse van bestaande LCA s. December 3, TA Life Cycle Modelling and Economic Evaluation Life Cycle Modelling Deel IV: Analyse van bestaande LCA s December 3, 2013 TA3290 - Life Cycle Modelling and Economic Evaluation 1 Dr. ir. E.J.L. Chappin Faculty of Technology, Policy and Management Energy

Nadere informatie

Kosten en baten van een milieuproject. Steven Van Passel

Kosten en baten van een milieuproject. Steven Van Passel Kosten en baten van een milieuproject Steven Van Passel Voorstelling Overzicht Waarom kosten-batenanalyse (CBA)? De verschillende stappen van een Kostenbatenanalyse (1-6) Cost-benefit Analysis, Chapter

Nadere informatie

Ketenanalyse herverlichting "Doorgaande wegen gemeente Sint-Michielsgestel"

Ketenanalyse herverlichting Doorgaande wegen gemeente Sint-Michielsgestel Ketenanalyse herverlichting "Doorgaande wegen gemeente Sint-Michielsgestel" Auteur: Nick van Moerkerk Versie: 1.3 Datum: 07-07-2015 Handtekening autoriserend verantwoordelijk manager Authorisatiedatum:

Nadere informatie

Een Algemeen Evenwichtsmodel voor Vlaanderen: Eerste Resultaten

Een Algemeen Evenwichtsmodel voor Vlaanderen: Eerste Resultaten Een Algemeen Evenwichtsmodel voor Vlaanderen: Eerste Resultaten Toon Vandyck Denise Van Regemorter CES - KULeuven wordt gefinancierd door Inhoud Wat is een algemeen evenwichtsmodel? Waarom een regionaal

Nadere informatie

Industriële batterijen voor electro-mobiliteit. Uitdaging voor recyclage? Willy Tomboy OVAM Congres 12 november 2013

Industriële batterijen voor electro-mobiliteit. Uitdaging voor recyclage? Willy Tomboy OVAM Congres 12 november 2013 Industriële batterijen voor electro-mobiliteit Uitdaging voor recyclage? Willy Tomboy OVAM Congres 12 november 2013 1 RECHARGE Associatie 2 Batterijen in motion Het gebruik van Advanced Rechargeable Batteries

Nadere informatie

Ketenmaatregelen in de ICT branche Case 2: ICT Milieu

Ketenmaatregelen in de ICT branche Case 2: ICT Milieu Ketenmaatregelen in de ICT branche Case 2: ICT Milieu Betrokkenen: Frerik van de Pas Michiel Cuijpers Lieke van Rossum Joost van Capellen Lonneke de Graaff-van der Kamp NL Energie en Klimaat (Agentschap

Nadere informatie

Duurzaamheidsmetingen

Duurzaamheidsmetingen Duurzaamheidsmetingen 21 april SUSPRO³ werkgroep eco-innovatie Saskia Walraedt Projectleider Eco²Chem en Vlarip Agenda Inleiding Waarom duurzaamheid meten Types meetmethodes Wat meten Hoe meten Voorstelling

Nadere informatie

LIFE Focus: Milieu en Klimaat

LIFE Focus: Milieu en Klimaat LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen

Nadere informatie

MKI score van wegen aanleg en onderhoud

MKI score van wegen aanleg en onderhoud MKI score van wegen aanleg en onderhoud Inleiding Duurzaam gebruik van materialen & grondstoffen is onder te verdelen in twee hoofdonderwerpen: Keuze voor materialen & grondstoffen. Hierbij spelen aspecten

Nadere informatie

Beoordeling totale milieueffecten van dynamische procesvoering in de waterketen

Beoordeling totale milieueffecten van dynamische procesvoering in de waterketen Beoordeling totale milieueffecten van dynamische procesvoering in de waterketen Laura Snip en Tessa van den Brand (KWR Watercycle Research Institute) Het wordt bij de bedrijfsvoering of investeringen steeds

Nadere informatie

Aluminium, LCA en EPD

Aluminium, LCA en EPD Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15

Nadere informatie

Noodzaak van informatie

Noodzaak van informatie Noodzaak van informatie BIM koppeling met BREEAM TJJ Huijsmans Contents Inleiding Reageren op veranderingen Dynamiek in gebouwde omgeving Materialen in circulaire economie Shearing layers principe Noodzaak

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse & duurzame inkoop van weginfrastructuur. 28 november 2018

Levenscyclusanalyse & duurzame inkoop van weginfrastructuur. 28 november 2018 Levenscyclusanalyse & duurzame inkoop van weginfrastructuur 28 november 2018 Agenda Jasper de Klein - Trainee Rijkswaterstaat Peter Gosselink - Royal HaskoningDHV Reinier de Nooij - Optimal Scans Uw ervaringen

Nadere informatie

Optimal Reliability Decisions

Optimal Reliability Decisions Mathematical Models for Optimal Reliability Decisions Kurtuluş Barış Öner Radj Bachoe IOP-IPCR Symposium System Availability Up; Life Cycle Cost Down December 2, 2010 Motivation Capital Goods Lifetime:

Nadere informatie

Niet-verkeer emissies van logistiek en transport: ontwikkelingen en lokale opties. Rinkje Molenaar 29 oktober 2012

Niet-verkeer emissies van logistiek en transport: ontwikkelingen en lokale opties. Rinkje Molenaar 29 oktober 2012 Niet-verkeer emissies van logistiek en transport: ontwikkelingen en lokale opties Rinkje Molenaar 29 oktober 2012 Rijnmond: locaties Pernis en landelijk Aanpak voor berekeningen Broncategorieën (transport

Nadere informatie

Materials Passports. C2C Café, Oktober Co-funded by the Horizon 2020 Framework Programme of the European Union

Materials Passports. C2C Café, Oktober Co-funded by the Horizon 2020 Framework Programme of the European Union Co-funded by the Horizon 2020 Framework Programme of the European Union Materials Passports C2C Café, Oktober 2018 Hein van Tuijl, managing director, EPEA Nederland 1 EPEA INTERNATIONALE UMWELTFORSCHUNG

Nadere informatie

METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers

METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING Stijn Bruers OVERZICHT MILIEUZORGSYSTEEM NULMETING REDUCTIEDOELSTELLING ANALYSES EN SIMULATIES ACTIEPLAN CASE STUDIES 1 1. MILIEUZORGSYSTEEM

Nadere informatie

Het ontrafelen van sustainability en haar drivers: waarom sustainable product development maatwerk is

Het ontrafelen van sustainability en haar drivers: waarom sustainable product development maatwerk is Het ontrafelen van sustainability en haar drivers: waarom sustainable product development maatwerk is Dr. Kristian Peters, Dr. Alex Alblas, Prof. dr. Hans Wortmann Faculty of Economics and Business, University

Nadere informatie

Ketenanalyse Afval in project "Nobelweg te Amsterdam"

Ketenanalyse Afval in project Nobelweg te Amsterdam Ketenanalyse Afval in project "Nobelweg te Amsterdam" 4.A.1_2 Ketenanalyse afval in project "Nobelweg te Amsterdam" 1/16 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Wat is een ketenanalyse 3 1.2. Activiteiten Van

Nadere informatie

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Introductie van het bedrijf Uitvinder van de Heuga tapijttegel Omzet $ 1 miljard 3500 medewerkers

Nadere informatie

kunststofindustrie naar Geert Scheys

kunststofindustrie naar Geert Scheys Transitie van de kunststofindustrie naar duurzame ontwikkeling Geert Scheys FEDERPLAST.BE Producenten van kunststof- en rubberartikelen LEDEN Agoria & Essenscia 236 effectieve leden (producenten) 18 aangesloten

Nadere informatie

Modelbeschrijving REST-NL. Model voor het maken van energiescenario s voor verkeer in Nederland

Modelbeschrijving REST-NL. Model voor het maken van energiescenario s voor verkeer in Nederland Modelbeschrijving REST-NL Model voor het maken van energiescenario s voor verkeer in Nederland Notitie Delft, februari 2014 Opgesteld door: Maarten t Hoen en Huib van Essen 1 Inleiding 1.1 Achtergrond

Nadere informatie

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke

Nadere informatie

Kwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen

Kwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen Kwantificeren van Milieuprestatie Mantijn van Leeuwen NIBE (Experts in Sustainability) Ondersteund door LCA gegevens, maakt u betere beslissingen NIBE speelt een centrale rol tussen producenten, ontwerpers,

Nadere informatie

CARBON FOOTPRINT ANALYSE

CARBON FOOTPRINT ANALYSE CARBON FOOTPRINT ANALYSE Carbon Footprint Analyse voor het hergebruik van automotive Li-ion batterijen voor de opslag van hernieuwbare energie Marlies Meijer-Willems ARN Bart in t Groen DNV-GL ARN is het

Nadere informatie

Intro JIP MoBaMo-BES. Deltares.

Intro JIP MoBaMo-BES. Deltares. Intro JIP MoBaMo-BES Deltares Ivo.Pothof@deltares.nl Model-geBaseerde Monitoring Bodem Energie Systemen Aanleiding KP Bodemenergie Thema Beoordelingskader BES (prestaties deellast) Brainstormgroep (feb

Nadere informatie

FREYA VAN DEN BOSSCHE VLAAMS MINISTER VAN ENERGIE, WONEN, STEDEN EN SOCIALE ECONOMIE

FREYA VAN DEN BOSSCHE VLAAMS MINISTER VAN ENERGIE, WONEN, STEDEN EN SOCIALE ECONOMIE FREYA VAN DEN BOSSCHE VLAAMS MINISTER VAN ENERGIE, WONEN, STEDEN EN SOCIALE ECONOMIE ANTWOORD op vraag nr. 549 van 21 september 2011 van LIESBETH HOMANS 1. Tot nu toe zijn er hierover nog geen studies

Nadere informatie

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies = Large Valorisation on Sustainability of Steel Structures CASE STUDIES

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies = Large Valorisation on Sustainability of Steel Structures CASE STUDIES Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies = Large Valorisation on Sustainability of Steel Structures CASE STUDIES November 2014 Agenda 12/10/2014 2 12/10/2014 3 Scope van de studie Doel: vergelijk

Nadere informatie

Energie en water de circulaire economie

Energie en water de circulaire economie Energie en water de circulaire economie Prof. Dr. Ad van Wijk 4-6-2014 28-5-2014 Delft University of Technology Challenge the future Circular Economy (EMF) 2 Six principles of the Circle Economy All materials

Nadere informatie