PLAN VAN AANPAK Laaggeletterdheid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "PLAN VAN AANPAK Laaggeletterdheid"

Transcriptie

1 PLAN VAN AANPAK Laaggeletterdheid Opgesteld door : H. Krumm, Projectmanager VMC Opdrachtgever : Annette I.H. van Waning, MVO Manager Vebego Doelgroep : MVO coördinatoren & MR managers / adviseurs Datum : 4 januari 2010

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Laaggeletterdheid binnen Vebego Stichting Lezen & Schrijven Waarom laaggeletterdheid aanpakken Feiten & cijfers Hoe groot is het probleem in Nederland? Hoe is de Nederlandse situatie in vergelijking met andere landen? Hoeveel procent van de werkende Nederlandse bevolking is laaggeletterd? Welke gevolgen heeft dit voor de samenleving? Het stappenplan Fase 1: Besluitvorming Fase 2: Voorbereiding Fase 3: De werving Fase 4: Het opleidingstraject Opleidingsinstituten De intake De opleiding De maatwerktrajecten Fase 5: Evaluatie Wijze lessen...11 Bijlage 1: Uitleg niveaus...12 Bijlage 2: Voorbeelden van beschikbare materialen: Laaggeletterdheid DEF 2/14

3 1. Inleiding Laaggeletterdheid is voor velen nog steeds een ongemakkelijke waarheid. Het grote aantal laaggeletterden in Nederland en in de wereld is onacceptabel en onnodig. Laaggeletterdheid komt in vele gradaties voor, het treft zowel volwassenen als jongeren, allochtonen en autochtonen en zowel werkenden als niet-werkenden. Laaggeletterden zijn mensen die niet, of onvoldoende, in staat zijn gedrukte of geschreven informatie te gebruiken om: Te functioneren in de samenleving Te functioneren op de werkplek Eigen doelstellingen te realiseren Eigen kennis en ontwikkeling te realiseren Doordat er een taboe rust op de problematiek rondom laaggeletterdheid zullen werknemers niet snel voor hun probleem uitkomen. Dit komt zowel door schaamte, door negatieve schoolervaringen en gebrek aan zelfvertrouwen. Toch ondervinden laaggeletterden dagelijks hinder van hun laaggeletterdheid, zowel in hun privé omgeving als in het werk. 2. Laaggeletterdheid binnen Vebego In het kader van duurzaam personeelsbeleid wil Vebego haar bedrijven inspireren om laaggeletterdheid terug te dringen. Binnen de filosofie van het personeelsbeleid van Vebego staan langdurige relaties voorop. Door het terugdringen van laaggeletterdheid wordt de band met werknemers versterkt en kan het verloop van personeel worden terug gedrongen. Daarnaast wil Vebego dat zijn medewerkers zich gezond voelen en graag aan het werk zijn. Ook dit past goed binnen de doelstelling om laaggeletterdheid terug te dringen. Werknemers met betere basisvaardigheden maken minder gebruik van gezondheidsvoorzieningen en hebben minder kans op bedrijfsongevallen. Om een plan van aanpak vorm te geven op het gebied van laaggeletterdheid heeft Vebego hiervoor de samenwerking met de Stichting Lezen en Schrijven gezocht. Momenteel wordt nagedacht over een structurele ondersteuning van de Stichting Lezen en Schrijven. Dit neemt niet weg dat Vebego bedrijven aan de slag kunnen met de in dit plan van aanpak vermelde acties Laaggeletterdheid DEF 3/14

4 3. Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven is in mei 2004 opgericht en heeft als doel om geletterdheid op een innovatieve en doelgerichte wijze breed te verankeren in de samenleving. De stichting wil laaggeletterdheid helpen voorkomen en verminderen door concrete projecten te initiëren en publieke en private organisaties bijeen te brengen. H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden is voorzitter van Stichting Lezen & Schrijven. De visie van Stichting Lezen & Schrijven bestaat uit twee pijlers: de samenleving en het individu. Geletterdheid is een randvoorwaarde voor een gezonde, sterke en duurzame samenleving en ieder mens heeft het recht te kunnen lezen en schrijven. De missie van Stichting Lezen & Schrijven is om laaggeletterdheid structureel op te lossen. Om dit te bereiken wil de stichting de aanpak van laaggeletterdheid blijvend verankeren in de samenleving. Dit betekent dat individuen, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties bewust moeten worden gemaakt van hun blijvende verantwoordelijkheid en concrete rol in de aanpak van laaggeletterdheid en hier ook naar handelen. De missie richt zich zowel op het voorkomen als op het verminderen van laaggeletterdheid. 4. Waarom laaggeletterdheid aanpakken Uit onderzoek blijkt dat laaggeletterdheid leidt tot productiviteitsverlies, veiligheidsrisico s en gebrekkige communicatie binnen bedrijven en met klanten. Laaggeletterdheid kost bedrijven daardoor veel geld. Het zwaartepunt van de huidige economie is aan het verschuiven van productie naar dienstverlening. In meer en meer banen speelt het geschreven woord een rol. Daarnaast zorgt de automatisering, en internet dat dit effect wordt versterkt. Het vraagt van werknemers dat zij zich blijven ontwikkelen. Door laaggeletterdheid aan te pakken binnen bedrijven kunnen de volgende resultaten worden bereikt: Verhoging productiviteit Verbetering veiligheid Verhoogde motivatie onder werknemers Daling ziekteverzuim Verbetering reputatie Laaggeletterdheid DEF 4/14

5 5. Feiten & cijfers 5.1 Hoe groot is het probleem in Nederland? Er zijn anderhalf miljoen volwassen Nederlanders die laaggeletterd zijn. Mensen dus die wel hebben leren lezen en schrijven maar hun vaardigheden zijn niet meer toereikend of zijn dat nooit geweest om in het dagelijkse leven goed te kunnen functioneren. Dat is dus 10% van de Nederlandse bevolking. Van die anderhalf miljoen is ongeveer eenderde allochtoon en tweederde autochtoon. 5.2 Hoe is de Nederlandse situatie in vergelijking met andere landen? Uit een internationale studie naar de situatie in twaalf Westerse landen blijkt dat Nederland relatief gunstig scoort. Alleen in Zweden en Duitsland zijn naar verhouding minder laaggeletterden. In België bijvoorbeeld bedraagt het percentage 15% en in Canada 18%. 5.3 Hoeveel procent van de werkende Nederlandse bevolking is laaggeletterd? Gemiddeld is 6% van de werkende beroepsbevolking laaggeletterd. Binnen alle branches en bedrijfstakken komt laaggeletterdheid voor. In de ene branche komt het echter vaker voor dan de andere. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat onder andere binnen de schoonmaak, thuiszorg en beveiliging laaggeletterdheid relatief vaak voorkomt. Ook binnen sociale werkplaatsen is het percentage laaggeletterden erg hoog, ongeveer 20%. 5.4 Welke gevolgen heeft dit voor de samenleving? Laaggeletterden voelen zich minder gezond (20% ten opzichte van 32%). Laaggeletterden zijn minder gezond (6 x meer hartaanvallen). Laaggeletterden bezoeken vaker de huisarts (55% ten opzichte van 42%). De kans op arbeidsongeschiktheid is tot 3 x groter. De werkloosheid onder laaggeletterden is 2 x groter. 75% van de laaggeletterden heeft geen betaalde baan. Jaarlijkse kosten 537 miljoen euro per jaar. Uitbannen van laaggeletterdheid heeft een positief effect op het BBP van 10 tot 22 procent Laaggeletterdheid DEF 5/14

6 6. Het stappenplan In het beschreven stappenplan wordt duidelijk uiteengezet welke stappen bedrijven kunnen nemen om te komen tot een aanpak van laaggeletterdheid. 6.1 Fase 1: Besluitvorming Bespreek laaggeletterdheid met beslissers binnen de organisatie (Management Team, HR-afdeling, Dagelijks Bestuur). Bij het tot stand komen van de besluitvorming om aan laaggeletterdheid aandacht te besteden kunnen de onderstaande middelen ondersteuning bieden (zie ook bijlage 2). MIDDEL KOSTEN TOELICHTING Powerpoint presentatie Laaggeletterdheid. N.v.t. Presentatie verkrijgbaar via Stichting Lezen & Schrijven. Spreker uitnodigen Stichting Lezen & Schrijven. N.v.t. Een medewerker van Stichting Lezen & Schrijven komt graag vertellen over de noodzaak en het nut van het aanpakken van laaggeletterdheid. 6.2 Fase 2: Voorbereiding Een aantal acties zijn noodzakelijk voordat de communicatie naar de medewerkers kan worden gestart. ACTIE Benoem een projectmanager. Regel een meldpunt waar cursisten zich kunnen melden. Communiceer het project en de bijbehorende instructies (over wat te doen indien een cursist zich aanmeldt) naar alle leidinggevenden en andere betrokkenen. TOELICHTING Dit kan de projectmanager of een vertrouwenspersoon zijn. Teksten en instructies verkrijgbaar via Stichting Lezen & Schrijven Laaggeletterdheid DEF 6/14

7 6.3 Fase 3: De werving Bij de bekendmaking van de aandacht voor laaggeletterdheid en de mogelijkheden voor medewerkers om zich kenbaar te maken, kan gebruik worden gemaakt van één of meerdere middelen uit het onderstaande overzicht. MIDDEL Advertentie in nieuwsbrief, personeelsblad, etc. Ophangen posters. Uitdelen herkenningswijzers aan leidinggevenden. Het plaatsen van een banner op de website. Het plaatsen van een bericht op internet. Uitnodigen alfabetiseringsambassadeur. Organiseren workshop herkennen en doorverwijzen. Per versturen van een promotiefilm ingesproken door de directie. Het versturen van een brief aan alle medewerkers. Het versturen van een videoboodschap op DVD aan alle medewerkers. Bespreek de opleidingsmogelijkheden tijdens beoordelingsgesprekken en functioneringsgesprekken. KOSTEN TOELICHTING N.v.t. Teksten verkrijgbaar via Stichting Lezen en Schrijven. Gepersonaliseerde posters te bestellen bij Stichting Lezen en Schrijven. Een herkenningswijzer bevat informatie over laaggeletterdheid en tips over het herkennen hiervan. N.v.t. Banner wordt op verzoek geleverd door Stichting Lezen en Schrijven. N.v.t. Teksten verkrijgbaar via Stichting Lezen en Schrijven. De ambassadeur is een ex-laaggeletterde die andere laaggeletterde kan motiveren door zijn of haar persoonlijke verhaal te vertellen. De workshop wordt verzorgd door Stichting Lezen & Schrijven. ± De promotiefilm wordt geregisseerd en geproduceerd in samenwerking met Stichting Lezen & Schrijven. N.v.t. Laaggeletterden laten hun post vaak lezen door familie en bekenden. De tekst van de brief kan door Stichting Lezen en Schrijven worden aangeleverd. De videoboodschap wordt geregisseerd en geproduceerd door Stichting Lezen & Schrijven. N.v.t Laaggeletterdheid DEF 7/14

8 6.4 Fase 4: Het opleidingstraject Voor het opleiden van de medewerkers zijn drie opleidingsinstituten geselecteerd die ruimschoots ervaring hebben met het verzorgen van opleidingen op het gebied van lezen en schrijven. De contactpersoon voor Vebego bedrijven bij Stichting Lezen & Schrijven is Ilse Zandbergen-Pronk ( ). Zij kan adviseren bij de keuze uit deze opleidingsinstituten. Uiteraard kan ook zelf contact worden opgenomen met de instituten om de (maatwerk)mogelijkheden te bespreken. De instituten verzorgen het gehele traject van de intake tot aan de certificering van de deelnemers en regelen ook alle subsidieaanvragen Opleidingsinstituten Flairtalen Flair Talen is opgericht in 1997 en kenmerkt zich door de persoonlijke manier waarop de laaggeletterdheid wordt aangepakt. Voor samenwerken is een goede communicatie noodzakelijk. Flairtalen biedt diverse diensten aan die het bedrijfsleven ondersteund bij het verbeteren van de communicatie, onder andere taaltrainingen. Door de persoonlijke manier van aanpak voelt de deelnemer zich snel op zijn (of haar) gemak. Deelnemers kunnen zichzelf blijven, hoeven zich nergens voor te schamen en mogen zelf meedenken over de invulling van de lessen. Flairtalen verzorgt het gehele traject en denkt mee met de organisatie. Ruth van den IJsel: IVIO Opleidingen IVIO staat voor Instituut Voor Individuele Ontwikkeling. IVIO is opgericht in 1936 en heeft sinds 1973 ervaring met het geven van taaltrainingen en opleidingen, zowel doelgroepspecifiek als bedrijfsgericht. IVIO richt zich op lange termijnrelaties. Naast de standaard taaltrainingen verzorgt IVIO ook Taalmethoden speciaal voor het bedrijfsleven in het algemeen en bepaalde branches, waaronder de schoonmaakbranche in het bijzonder. Anita van Breemen: Taalvakwerk De aanpak van laaggeletterdheid binnen bedrijven is de kernactiviteit van Taalvakwerk. Taalvakwerk verzorgt al 10 jaar werkgerichte Nederlandse taaltrainingen voor bedrijven, zowel landelijk als lokaal, in alle maten en in alle sectoren. De trainingen van Taalvakwerk zijn gericht op de werksituatie in het bedrijf en het wegnemen van belemmerende houdings- of cultuuraspecten. Taalvakwerk verzorgt al geruime tijd taaltrainingen bij een aantal partners van Vebego bedrijven waaronder WML in Waalwijk, IBN in Uden en Hands to Work. José Scholte: Laaggeletterdheid DEF 8/14

9 6.4.2 De intake De werving onder de medewerkers zal resulteren in aanmeldingen. Tijdens de intake zal een 0-meting worden gedaan en zullen de medewerkers die zich hebben aangemeld worden ingedeeld in groepen van verschillende taalniveau. De betekenis van de niveaus staat omschreven in de bijlage. De training kan aanvangen nadat de deelnemers zijn ingedeeld in groepen van gelijk niveau De opleiding Het doel van de opleiding is het verhogen van het niveau van de medewerker. De groepen bestaan uit maximaal 12 deelnemers en de kosten van de training bedragen (afhankelijk van het aantal deelnemers) ongeveer 8000,-. De kosten zijn inclusief intake, opleiding, afsluitingsassessment en evaluatie. Bij het verkrijgen van subsidies kunnen de opleidingsinstituten behulpzaam zijn. Alle drie de partijen hebben ruimschoots ervaring met het verkrijgen van subsidies. De lestijden en de locatie worden in overleg vastgesteld. Trajecten zijn meestal gebaseerd op 1 à 2 lesblokken per week Laaggeletterdheid DEF 9/14

10 6.4.4 De maatwerktrajecten De contactpersonen komen u graag meer vertellen over de maatwerkmogelijkheden. Naast de standaardopleiding worden ook specifieke lees-en-schrijf-opleidingen aangeboden voor op de werkvloer in het algemeen en voor de schoonmaakbranche of de uitzendbranche in het bijzonder. Taalvakwerk maakt het zelfs mogelijk om de training te richten op de inburgeringseisen zodat de training kan worden afgesloten met het inburgeringsexamen. 6.5 Fase 5: Evaluatie Na het traject wordt bij iedere deelnemer een eindtoets afgenomen waaruit blijkt hoeveel niveaus een deelnemer is gestegen. De resultaten worden geëvalueerd en gerapporteerd Laaggeletterdheid DEF 10/14

11 7. Wijze lessen Veel bedrijven hebben inmiddels acties ondernomen om laaggeletterdheid te bestrijden binnen hun bedrijf. De onderstaande wijze lessen kunnen getrokken worden uit de ervaringen: Benader zelf actief medewerkers Ga er niet vanuit dat ze kunnen lezen en schrijven Gebruik een lesprogramma dat bruikbaar is binnen een gedifferentieerde groep Geef met regelmaat feedback aan de medewerkers én het management Spreek duidelijke en realistische doelen af, communiceer dit naar betrokken partijen Bouw binnen het lesprogramma ruimte in voor privé-zaken Realiseer je dat een dergelijke training impact heeft op het leven en werk van de medewerker, begeleid hem/haar daarin, faciliteer waar mogelijk Denk niet, dat je iedereen bereikt en dat je in 1 tot 2 jaar klaar bent. Het aanpakken van laaggeletterdheid is een continu proces Laaggeletterdheid DEF 11/14

12 Bijlage 1: Uitleg niveaus Luisteren Lezen Spreken interactie Spreken productie A1 A2 B1 B2 Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete omgeving betreffen, wanneer de mensen langzaam en duidelijk spreken. Ik kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen, bijvoorbeeld in mededelingen, op posters en in catalogi. Ik kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en mij helpt bij het formuleren van wat ik probeer te zeggen. Ik kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen. Ik kan eenvoudige uitdrukkingen en zinnen gebruiken om mijn woonomgeving en de mensen die ik ken, te beschrijven. Ik kan zinnen en de meest frequente woorden begrijpen die betrekking hebben op gebieden die van direct persoonlijk belang zijn (bijvoorbeeld basisinformatie over mezelf en mijn familie, winkelen, plaatselijke omgeving, werk). Ik kan de belangrijkste punten in korte, duidelijke eenvoudige boodschappen en aankondigingen volgen. Ik kan zeer korte eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen en ik kan korte, eenvoudige, persoonlijke brieven begrijpen. Ik kan communiceren over eenvoudige en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling van informatie over vertrouwde onderwerpen en activiteiten betreffen. Ik kan zeer korte sociale gesprekken aan, alhoewel ik gewoonlijk niet voldoende begrijp om het gesprek zelfstandig gaande te houden. Ik kan een reeks uitdrukkingen en zinnen gebruiken om in eenvoudige bewoordingen mijn familie en andere mensen, leefomstandigheden, mijn opleiding en mijn huidige of meest recente baan te beschrijven. Ik kan de hoofdpunten begrijpen wanneer in duidelijk uitgesproken standaardtaal wordt gesproken over vertrouwde zaken die ik regelmatig tegenkom op mijn werk, school, vrije tijd, enz. Ik kan de hoofdpunten van veel radio of tv-programma's over actuele zaken of over onderwerpen van persoonlijk of beroepsmatig belang begrijpen, wanneer er betrekkelijk langzaam en duidelijk gesproken wordt. Ik kan teksten begrijpen die hoofdzakelijk bestaan uit hoogfrequente, alledaagse of aan mijn werk gerelateerde taal. Ik kan de beschrijving van gebeurtenissen, gevoelens en wensen in persoonlijke brieven begrijpen. Ik kan de meeste situaties aan die zich kunnen voordoen tijdens een reis in een gebied waar de betreffende taal wordt gesproken. Ik kan onvoorbereid deelnemen aan een gesprek over onderwerpen die vertrouwd zijn, of mijn persoonlijke belangstelling hebben of die betrekking hebben op het dagelijks leven (bijvoorbeeld familie, hobby's, werk, reizen en actuele gebeurtenissen). Ik kan uitingen op een simpele manier aan elkaar verbinden, zodat ik ervaringen en gebeurtenissen, mijn dromen, verwachtingen en ambities kan beschrijven. Ik kan in het kort redenen en verklaringen geven voor mijn meningen en plannen. Ik kan een verhaal vertellen, of de plot van een boek of film weergeven en mijn reacties beschrijven. Ik kan een langer betoog en lezingen begrijpen en zelfs complexe redeneringen volgen, wanneer het onderwerp redelijk vertrouwd is. Ik kan de meeste nieuws en actualiteitenprogra mma's op de tv begrijpen. Ik kan het grootste deel van films in standaardtaal begrijpen. Ik kan artikelen en verslagen lezen die betrekking hebben op eigentijdse problemen, waarbij de schrijvers een bepaalde houding of standpunt innemen. Ik kan eigentijds literair proza begrijpen. Ik kan zodanig deelnemen aan een vloeiend en spontaan gesprek, dat normale uitwisseling met moedertaalspreker s redelijk mogelijk is. Ik kan binnen een vertrouwde context actief deelnemen aan een discussie en hierin mijn standpunten uitleggen en ondersteunen. Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijvingen presenteren over een breed scala van onderwerpen die betrekking hebben op mijn interesse gebied. Ik kan een standpunt over een actueel onderwerp verklaren en de voordelen en nadelen van diverse opties uiteenzetten Laaggeletterdheid DEF 12/14

13 Schrijven Ik kan een korte, eenvoudige ansichtkaart schrijven, bijvoorbeeld voor het zenden van vakantiegroeten. Ik kan op formulieren persoonlijke details invullen, bijvoorbeeld mijn naam nationaliteit en adres noteren op een hotelinschrijvingsformuli er. Ik kan korte, eenvoudige notities en boodschappen opschrijven. Ik kan een zeer eenvoudige persoonlijke brief schrijven, bijvoorbeeld om iemand voor iets te bedanken. Ik kan eenvoudige samenhangende tekst schrijven over onderwerpen die vertrouwd of van persoonlijk belang zijn. Ik kan persoonlijke brieven schrijven waarin ik mijn ervaringen en indrukken beschrijf. Ik kan een duidelijke, gedetailleerde tekst schrijven over een breed scala van onderwerpen die betrekking hebben op mijn interesses. Ik kan een opstel of verslag schrijven, informatie doorgeven of redenen aanvoeren ter ondersteuning voor of tégen een specifiek standpunt. Ik kan brieven schrijven waarin ik het persoonlijk belang van gebeurtenissen en ervaringen aangeef Laaggeletterdheid DEF 13/14

14 Bijlage 2: Voorbeelden van beschikbare materialen: Herkenningswijzers Letter T-shirts Posters Advertenties Baliedisplay Laaggeletterdheid DEF 14/14

Niveaus van het Europees Referentiekader (ERK)

Niveaus van het Europees Referentiekader (ERK) A Beginnend taalgebruiker B Onafhankelijk taalgebruiker C Vaardig taalgebruiker A1 A2 B1 B2 C1 C2 LUISTEREN Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete

Nadere informatie

Niveaus Europees Referentie Kader

Niveaus Europees Referentie Kader Niveaus Europees Referentie Kader Binnen de niveaus van het ERK wordt onderscheid gemaakt tussen begrijpen, spreken en schrijven. Onder begrijpen vallen de vaardigheden luisteren en lezen. Onder spreken

Nadere informatie

Niveaubepaling Nederlandse taal

Niveaubepaling Nederlandse taal Niveaubepaling Nederlandse taal Voor een globale niveaubepaling kunt u de niveaubeschrijvingen A1 t/m C1 doornemen en vaststellen welk niveau het beste bij u past. Niveaubeschrijving A0 Ik heb op alle

Nadere informatie

Europees Referentiekader

Europees Referentiekader Europees Referentiekader Luisteren Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete omgeving betreffen, wanneer de mensen langzaam en duidelijk spreken. Ik

Nadere informatie

Common European Framework of Reference (CEFR)

Common European Framework of Reference (CEFR) Common European Framework of Reference (CEFR) Niveaus van taalvaardigheid volgens de Raad van Europa De doelstellingen van de algemene taaltrainingen omschrijven we volgens het Europese gemeenschappelijke

Nadere informatie

Beschrijving van de taalniveaus van A1 tot C1

Beschrijving van de taalniveaus van A1 tot C1 Beschrijving van de taalniveaus van tot C1 v o o r p r oefj e v o o r p r o e f j e Begrijpen Spreken Schrijven Luisteren Lezen Productie Interactie Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die

Nadere informatie

Kan ik het wel of kan ik het niet?

Kan ik het wel of kan ik het niet? 1 Kan ik het wel of kan ik het niet? Hieronder staan een aantal zogenaamde kan ik het wel, kan ik het niet-schalen. Deze hebben betrekking op uw taalvaardigheid in zowel het Nederlands als het Engels.

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL1 Engels. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment. Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen.

Naam leerlingen. Groep BBL1 Engels. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment. Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. Verdiepend Basisarrange ment Naam leerlingen Groep BBL1 Engels Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten.

Nadere informatie

Nederlands, Engels en rekenen/wiskunde

Nederlands, Engels en rekenen/wiskunde BIJLAGE 4 Nederlands, Engels en rekenen/wiskunde Niveaueisen voor Nederlandse taal en rekenen Volgens de Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen die met ingang van schooljaar 2010-2011 van kracht

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid

Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Kernvaardigheden PO Onderbouw havo en vwo Tweede fase havo Tweede fase vwo 1. Leesvaardigheid

Nadere informatie

VOORBLAD BIJ BIJLAGE 2 PROFIELPRODUCT

VOORBLAD BIJ BIJLAGE 2 PROFIELPRODUCT VOORBLAD BIJ BIJLAGE 2 PROFIELPRODUCT Naam auteur(s) E. van der Made Vakgebied Frans Titel Leerlijn onderbouw h/v Frans, Duits, Spaans. Schooljaar 2015-2016. Onderwerp Een leerlijn voor de talen Frans,

Nadere informatie

Logboek Tandem learning

Logboek Tandem learning Logboek Tandem learning Academiejaar 2012 2013 Semester 1 Semester 2 Naam :... Voornaam :... Inschrijvingsnummer :... ULB VUB ISTI Jaar : BA1 BA2 BA3 MA1 MA2 DOC INCOM E mailadres :... Moedertaal :...

Nadere informatie

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

Luisteren 1 hv 2 hv 3hv

Luisteren 1 hv 2 hv 3hv Carte Orange 1 hv, 2 hv, 3 hv ERK-overzicht 1 Luisteren 1 hv 2 hv 3hv 1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan A2 Kan het onderwerp bepalen van een langzaam en duidelijk gesproken gesprek 2-3-4-5-6-7-8*

Nadere informatie

INSTRUCTIES VOOR HET INVULLEN VAN UW EUROPASS TAALPASPOORT INLEIDING

INSTRUCTIES VOOR HET INVULLEN VAN UW EUROPASS TAALPASPOORT INLEIDING INSTRUCTIES VOOR HET INVULLEN VAN UW EUROPASS TAALPASPOORT INLEIDING Het Europass Taalpaspoort is een document waarin u uw vaardigheden en competentie op het gebied van Talen kunt vastleggen. Het is ontwikkeld

Nadere informatie

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

Behaal je diploma secundair onderwijs

Behaal je diploma secundair onderwijs www.diplomasecundair.be Behaal je diploma secundair onderwijs INTKO is dé school voor Tweedekansonderwijs in de regio Halle-Vilvoorde. Ben je ouder dan 18 en heb je je diploma secundair onderwijs nog niet

Nadere informatie

Engels, vmbo gltl, Liesbeth Pennewaard kernen subkernen Context (inhoud) taalvaardigheidsniveau CE of SE Eindterm niveau GL/TL Exameneenh eid Lezen

Engels, vmbo gltl, Liesbeth Pennewaard kernen subkernen Context (inhoud) taalvaardigheidsniveau CE of SE Eindterm niveau GL/TL Exameneenh eid Lezen Engels, vmbo gltl, Liesbeth Pennewaard kernen subkernen Context (inhoud) taalvaardigheidsniveau CE of SE Eindterm niveau GL/TL Exameneenh eid Lezen Correspondentie lezen Opleiding: uitwisseling, vorming,

Nadere informatie

Het non-formele bibliotheekaanbod voor volwassenen

Het non-formele bibliotheekaanbod voor volwassenen Het non-formele bibliotheekaanbod voor volwassenen Programma s laagdrempelig Voor veel laaggeletterden is leren en het volgen van formeel of non-formeel onderwijs allerminst een vanzelfsprekend. Zaken

Nadere informatie

Stichting Lezen & Schrijven. Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven

Stichting Lezen & Schrijven. Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven Stichting Lezen & Schrijven Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven Educatie Werkt!, Amsterdam 30 september 2011 Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief

Nadere informatie

NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN VWO/HAVO STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN VWO/HAVO STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN VWO/HAVO STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk

Nadere informatie

Luisteren 1 gt/h 2 gt 3/4 vmbo

Luisteren 1 gt/h 2 gt 3/4 vmbo Carte Orange 1 gth, 2 gt, 3/4 vmbo ERK-overzicht 1 Luisteren 1 gt/h 2 gt 3/4 vmbo 1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan A2 Kan het onderwerp bepalen van een langzaam en duidelijk gesproken gesprek

Nadere informatie

Kan-beschrijvingen ERK A2

Kan-beschrijvingen ERK A2 Kan-beschrijvingen ERK A2 Lezen Ik kan zeer korte, eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen

Nadere informatie

COMMUNICATIE IN VREEMDE TALEN

COMMUNICATIE IN VREEMDE TALEN Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs COMMUNICATIE IN VREEMDE TALEN Op het einde van de

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn vaardigheden Duits ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per kernvaardigheid

Doorlopende leerlijn vaardigheden Duits ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per kernvaardigheid Doorlopende leerlijn vaardigheden Duits ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per kernvaardigheid Kernvaardigheden PO Onderbouw havo en vwo Tweede fase havo Tweede fase vwo 1. Leesvaardigheid

Nadere informatie

Workshop Taal Werkt! 11 september 2014

Workshop Taal Werkt! 11 september 2014 Workshop Taal Werkt! 11 september 2014 Programma Wat is laaggeletterdheid? Laaggeletterdheid binnen het bedrijfsleven Taalvrijwilligers binnen bedrijven Brainstorm Wat is laaggeletterdheid? 5 Feiten &

Nadere informatie

De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Duitse woordenschat.

De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Duitse woordenschat. A. LEER EN TOETSPLAN DUITS Onderwerp: Leesvaardigheid De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn Duitse woordenschat. De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven

Nadere informatie

ERK - Europees Referentiekader. luisteren. pers. prof. educ.

ERK - Europees Referentiekader. luisteren. pers. prof. educ. luisteren A1 Luisteren naar aankondigingen en instructies Kan in vertrouwde situaties korte, duidelijke instructies begrijpen. Kan in korte, duidelijk gesproken teksten, namen, getallen en bekende woorden

Nadere informatie

Ik beschik over voldoende woorden om me te redden in veel voorkomende dagelijkse situaties.

Ik beschik over voldoende woorden om me te redden in veel voorkomende dagelijkse situaties. aardigheid BB B GT ER-niveau A2 A2 A2+ Alle leerwegen Alleen voor GT Ik voer over eenvoudige en alledaagse gesprekken. Het gaat dan over uitwisseling van informatie van bekende onderwerpen en activiteiten.

Nadere informatie

Wat kan ik na het 1 ste jaar? SPREKEN SCHRIJVEN LUISTEREN

Wat kan ik na het 1 ste jaar? SPREKEN SCHRIJVEN LUISTEREN Wat kan ik na het 1 ste jaar? Ik kan mezelf kort voorstellen: naam, woonplaats, beroep, Ik kan iemand op een eenvoudige maar correcte manier begroeten en afscheid nemen. Ik kan in een eenvoudig gesprek

Nadere informatie

Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA

Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA Het ervaringsverhaal Start met vragen aan u, kort SITA algemeen Laaggeletterdheid bij SITA Afronding met vragen aan u 2 Vraag 1 Heeft u medewerkers

Nadere informatie

Gesprekjes voeren Waar sta ik nu?

Gesprekjes voeren Waar sta ik nu? Gesprekjes voeren gesprekspartner gebruikt veelvoorkomende woorden en hele korte zinnetjes; spreekt heel langzaam en pauzeert vaak spreekt woorden en korte zinnetjes duidelijk uit; herhaalt zinnetjes en

Nadere informatie

taal portfolio Checklist B1

taal portfolio Checklist B1 taal portfolio Checklist B1 Inhoud bladzijde 3 bladzijde 4 Vul eerst je naam in Checklist Zo gebruik je deze checklist Je kunt deze checklist op de computer invullen en daarna printen. Je kunt ook de checklist

Nadere informatie

Standaardrapportage (strikt vertrouwelijk)

Standaardrapportage (strikt vertrouwelijk) Standaardrapportage (strikt vertrouwelijk) Naam: Mevrouw Bea Voorbeeld Adviseur: De heer Administrator de Beheerder Datum: 19 juni 2015 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op alle afgeronde onderdelen.

Nadere informatie

NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN HAVO EN VWO

NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN HAVO EN VWO NIVEAU TAALBEHEERSING MODERNE VREEMDE TALEN HAVO EN VWO STAATSEXAMEN 2014 Juni 2013 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Examens (CvE). Het CvE is verantwoordelijk voor

Nadere informatie

LEERLIJN MODERNE VREEMDE TALEN

LEERLIJN MODERNE VREEMDE TALEN LEERLIJN MODERNE VREEMDE TALEN Naam opleiding/cohort : VR Toerisme niveau 4 2015/2016 Taal : Engels Start traject : september 2015 Einde traject : januari 2018 Afronding/examen : januari 2018 Leerdoelen

Nadere informatie

PERSOONLIJKE GEGEVENS NIVEAU A1

PERSOONLIJKE GEGEVENS NIVEAU A1 General information about the student Naam: Voornaam: Adres: Geboortedatum: Geboorteplaats: Nationaliteit: Ingevuld op: 15/05/2003 PERSOONLIJKE GEGEVENS Explanation of Part 1: the general statements of

Nadere informatie

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde Luisteren - kwalitatieve niveaucriteria en zinsbouw tempo en articulatie Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben o.a. betrekking op zeer betrekking op betrekking op betrekking

Nadere informatie

SLO Leerdoelenkaart Engels: streefniveaus onderbouw voortgezet onderwijs voor gedifferentieerd onderwijs

SLO Leerdoelenkaart Engels: streefniveaus onderbouw voortgezet onderwijs voor gedifferentieerd onderwijs 1.1.1 Onderwerp Je praat over onderwerpen die eenvoudig, alledaags, zeer vertrouwd en gerelateerd zijn aan directe behoeften. Je praat over onderwerpen die eenvoudig, alledaags, vertrouwd en gerelateerd

Nadere informatie

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn vaardigheden Engels ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid

Doorlopende leerlijn vaardigheden Engels ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Doorlopende leerlijn vaardigheden Engels ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Kernvaardigheden PO Onderbouw havo Onderbouw vwo Tweede fase havo Tweede fase vwo 1. Leesvaardigheid

Nadere informatie

Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo

Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Tussendoelen Engels onderbouw vo vmbo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

NGT-Vaardigheden. Zelfbeoordeling. aan de hand van checklists. Naam:... Afdeling:...

NGT-Vaardigheden. Zelfbeoordeling. aan de hand van checklists. Naam:... Afdeling:... NGT-Vaardigheden Zelfbeoordeling aan de hand van checklists Naam:... Afdeling:... Neem de checklisten op de volgende pagina s door. Vul daarna hieronder op welk niveau je na je zelfbeoordeling uitkomt.

Nadere informatie

Moderne vreemde talen havo/vwo Leerlijnen landelijke kaders

Moderne vreemde talen havo/vwo Leerlijnen landelijke kaders Moderne vreemde talen havo/vwo Leerlijnen landelijke kaders SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Verantwoording 2009 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Schrijven voor internet

Schrijven voor internet Schrijven voor internet Wat gaat er mis en hoe kan het beter? Amersfoort, 4 februari 2016 Wie is Xenia? Xenia Wassenbergh, geboren in Amsterdam. Is drs. Europese Studies (UvA). Schrijft sinds 1992 voor

Nadere informatie

Stichting Lezen & Schrijven

Stichting Lezen & Schrijven Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Apeldoorn 18 september 2014 Initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange

Nadere informatie

WORKSHOP ARGUMENTEREN IN DE DAGELIJKSE LESPRAKTIJK EN EXAMINERING 3F

WORKSHOP ARGUMENTEREN IN DE DAGELIJKSE LESPRAKTIJK EN EXAMINERING 3F WORKSHOP ARGUMENTEREN IN DE DAGELIJKSE LESPRAKTIJK EN EXAMINERING 3F Taalcoachacademie 25-5-2012 Christianne Alberts Inhoudsopgave Taalniveau B2/3F voor studenten Werken volgens vaste structuren Communicatieschema

Nadere informatie

Taalniveaus CEFR (A1, A2, B1, B2,C1, C2)

Taalniveaus CEFR (A1, A2, B1, B2,C1, C2) Taalniveaus CEFR (A1, A2, B1, B2,C1, C2) Om het taalonderwijs op elkaar af te stemmen, met elkaar te kunnen vergelijken en taalniveaus te kunnen inschatten is het Europees referentiekader, CEFR, voor de

Nadere informatie

Projectplan. Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers. [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen

Projectplan. Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers. [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen Projectplan Aanpak laaggeletterdheid bij patienten en/of medewerkers [Naam organisatie] [auteur] [datum] Werken aan taal heeft veel voordelen [Naam organisatie] vindt het belangrijk om alert te zijn op

Nadere informatie

Wat kan ik na het 1 ste jaar?

Wat kan ik na het 1 ste jaar? Wat kan ik na het 1 ste jaar? SPREKEN LUISTEREN Ik kan mezelf kort voorstellen: naam, woonplaats, beroep, Ik kan begrijpen wat iemand wil zeggen als het over vertrouwde zaken gaat en op Ik kan iemand op

Nadere informatie

Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team

Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team Stichting Lezen & Schrijven Michiel Sträter Jaarcongres Management Kinderopvang 22-04-2014 Kennismaken - Leidinggevende - Beleidsmedewerker

Nadere informatie

INTERNATIONAAL ERKENDE TAALNIVEAUS

INTERNATIONAAL ERKENDE TAALNIVEAUS INTERNATIONAAL ERKENDE TAALNIVEAUS Taal Actief, Taaltraining NT2 werkt met het Europees Referentiekader voor moderne vreemde talen. Aan cursisten wordt met dit kader een zelftest (checklists taalniveau)

Nadere informatie

Maatschappelijk Informeel (INFO) - A2

Maatschappelijk Informeel (INFO) - A2 Maatschappelijk Informeel (INFO) - A2 Voor wie? Voor jongeren (16+) of volwassenen (18+) die willen functioneren in informele alledaagse situaties. Hoe wordt er getoetst? Toetst alle vaardigheden apart:

Nadere informatie

Duits A1/A2 in het beroepsonderwijs

Duits A1/A2 in het beroepsonderwijs Keuzedeel mbo Duits A1/A2 in het beroepsonderwijs gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0959 Penvoerder: Sectorkamer voedsel, groen en gastvrijheid Gevalideerd door: Sectorkamer Voedsel,

Nadere informatie

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde

A1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde Luisteren - kwalitatieve niveaucriteria en zinsbouw tempo en articulatie Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben o.a. betrekking op zeer betrekking op betrekking op betrekking

Nadere informatie

Moderne vreemde talen vmbo Leerlijnen landelijke kaders

Moderne vreemde talen vmbo Leerlijnen landelijke kaders Moderne vreemde talen vmbo Leerlijnen landelijke kaders SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Verantwoording 2009 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Inleiding. Page 1. Bent u tussen de 17 en de 65 jaar? Vul dan s.v.p. deze vragenlijst in.

Inleiding. Page 1. Bent u tussen de 17 en de 65 jaar? Vul dan s.v.p. deze vragenlijst in. Inleiding Stichting Lezen & Schrijven Bonaire laat een grootschalig onderzoek doen naar geletterdheid (kunnen lezen en schrijven) op Bonaire. Dit is van groot belang voor de toekomst van Bonaire. Bent

Nadere informatie

Vaardigheden. 1. Q1000 Spelling- en grammatica 2. Q1000 Nauwkeurigheid 3. Q1000 Typevaardigheid 4. Q1000 Engels taalniveau

Vaardigheden. 1. Q1000 Spelling- en grammatica 2. Q1000 Nauwkeurigheid 3. Q1000 Typevaardigheid 4. Q1000 Engels taalniveau Vaardigheden Wat zijn vaardigheden? Vaardigheden geven aan waar iemand bedreven in is. Ze zijn meestal aan te leren. Voorbeelden van vaardigheden zijn typen en kennis van het Nederlands. Wat meet Q1000

Nadere informatie

tieve En Ect Educa traj

tieve En Ect Educa traj Educatieve trajecten Educatieve trajecten In opdracht van gemeentes verzorgt het ROC Kop van Noord- Holland opleidingen voor volwassenen om participatie in de samenleving of op het werk te vergroten: de

Nadere informatie

Hierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht.

Hierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht. Maatschappelijke Ingekomen stuk D1 (PA 12 maart 2014) Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail

Nadere informatie

Bondgenootschap voor. Geletterdheid Drenthe. Convenant 2019

Bondgenootschap voor. Geletterdheid Drenthe. Convenant 2019 Bondgenootschap voor Geletterdheid Drenthe Convenant 2019 Inleiding Laaggeletterdheid Er zijn nog te veel mensen die onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Landelijk gezien gaat het om 11% van de bevolking.

Nadere informatie

Aandacht voor laaggeletterde ouders. Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven

Aandacht voor laaggeletterde ouders. Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven Aandacht voor laaggeletterde ouders Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen

Nadere informatie

Onderzoek Leesbaarheid Polisvoorwaarden Reisverzekeringen. juni 2017

Onderzoek Leesbaarheid Polisvoorwaarden Reisverzekeringen. juni 2017 Onderzoek Leesbaarheid Polisvoorwaarden Reisverzekeringen juni 2017 Opstellers: Loo van Eck Klinkende Taal Independer Pascalstraat 28 Tolstraat 127 Snelliuslaan 10 6716 AZ EDE 1074 VJ AMSTERDAM 1222 TE

Nadere informatie

Welkom bij het VCA Examen

Welkom bij het VCA Examen Welkom bij het VCA Examen Je hebt 2 minuten per vraag stilte tijdens het Examen vereist Vraag 1 Wat is van invloed op het letsel als gevolg van stroomdoorgang door het menselijk lichaam? A. De weg die

Nadere informatie

indledende brochure introductory brochure tanıtıcı broşür

indledende brochure introductory brochure tanıtıcı broşür folleto de presentación johdanto-esite brochura introdutória indledende brochure introductory brochure tanıtıcı broşür Kennismakingsbrochure brochure de présentation broszurce brochure introduttiva inledande

Nadere informatie

FRANS. Personeelsvergadering 31 mei 2011. mogen moeten. taalregeling. Talenbeleidsnota 3220 FRANS 1

FRANS. Personeelsvergadering 31 mei 2011. mogen moeten. taalregeling. Talenbeleidsnota 3220 FRANS 1 FRANS Personeelsvergadering 31 mei 2011 1 taalregeling 1963 LP 1972 LP 1998 LP 2004 2007 LP 2010 2008 2009 Talenbeleidsnota mogen moeten 3220 FRANS 1 De geschiedenis van het leerplan Frans 1963 : De taalgrens

Nadere informatie

Algemeen Kan gesprekken voeren over alledaagse en niet alledaagse onderwerpen uit dagelijks leven en werk.

Algemeen Kan gesprekken voeren over alledaagse en niet alledaagse onderwerpen uit dagelijks leven en werk. Taalprofiel zorgkundige in woonzorgcentrum Spreken Kan gesprekken voeren over alledaagse en niet alledaagse onderwerpen uit dagelijks leven en werk. Kan uiting geven aan persoonlijke meningen, kan informatie

Nadere informatie

De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken?

De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Maastricht University Vakgroep Huisartsgeneeskunde,

Nadere informatie

Beleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven

Beleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven Beleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven Auteur: Barbara Griot Bonaire Maart 2017 Inleiding: Hare Koninklijke Hoogheid Laurentien heeft in het gesprek op 8 maart 2017 duidelijk aangegeven

Nadere informatie

STREEFDOELEN NT2 Route 2, 12 16 jaar vmbo basis

STREEFDOELEN NT2 Route 2, 12 16 jaar vmbo basis STREEFDOELEN NT2 Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Luisteren pag. 2-4 Lezen pag. 5-7 Gesprekken pag. 8-11 Spreken pag. 12-13 Schrijven pag. 14-15 1 Luisteren A1 Kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen

Nadere informatie

Streefniveaus NT2 Voorbeelden, kenmerken en inkijkjes in de les Route 2, 12 16 jaar vmbo basis

Streefniveaus NT2 Voorbeelden, kenmerken en inkijkjes in de les Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Streefniveaus NT2 Voorbeelden, kenmerken en inkijkjes in de les Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Voorbeeld van een leerling Faysal is 12 jaar en komt uit Syrië. Hij heeft de afgelopen 3 jaar geen onderwijs

Nadere informatie

TAAL: ons een zorg? Laaggeletterdheid in de zorg. Michiel Sträter Stichting Lezen & Schrijven Lions Schiedam sept. 2014

TAAL: ons een zorg? Laaggeletterdheid in de zorg. Michiel Sträter Stichting Lezen & Schrijven Lions Schiedam sept. 2014 TAAL: ons een zorg? Laaggeletterdheid in de zorg Michiel Sträter Stichting Lezen & Schrijven Lions Schiedam sept. 2014 Dit weet u na deze presentatie Taal: ons een zorg? 1. Laaggeletterdheid in de zorg

Nadere informatie

Rotterdams Ambassadrices Netwerk

Rotterdams Ambassadrices Netwerk De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.

Nadere informatie

Engels in de beroepscontext A2

Engels in de beroepscontext A2 Keuzedeel mbo Engels in de beroepscontext A2 gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0034 Penvoerder: Sectorkamer voedsel, groen en gastvrijheid Gevalideerd door: Sectorkamer voedsel, groen

Nadere informatie

Gesprekken voeren Spreken Schrijven. Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven

Gesprekken voeren Spreken Schrijven. Luisteren Lezen Gesprekken voeren Spreken Schrijven TAALPROFIEL MODERNE VREEMDE TALEN KWALIFICATIEPROFIEL MANAGEMENTASSISTENT Beroepscompetentie: Kerntaak: 1. De managementassistent is in staat om op adequate wijze verschillende soorten teksten te formuleren,

Nadere informatie

Samenwerkingsconvenant regionaal Educatieprogramma

Samenwerkingsconvenant regionaal Educatieprogramma Samenwerkingsconvenant regionaal Educatieprogramma 2018-2019 De ondergetekenden: 1. Gemeente Venlo, rechtsgeldig vertegenwoordigd door de burgemeester de heer A.S. Scholten 2. Gemeente Venray, rechtsgeldig

Nadere informatie

STREEFDOELEN NT2 Route 1, 12-16 jaar praktijkonderwijs, vso

STREEFDOELEN NT2 Route 1, 12-16 jaar praktijkonderwijs, vso STREEFDOELEN NT2 Route 1, 12-16 jaar praktijkonderwijs, vso Luisteren pag. 2-3 Lezen pag. 4-7 Gesprekken pag. 8-10 Spreken pag. 11-12 Schrijven pag. 13-14 1 Luisteren A1 Kan vertrouwde woorden en basiszinnen

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Hoe motivatie werkt en draagvlak groeit

Hoe motivatie werkt en draagvlak groeit Hoe motivatie werkt en draagvlak groeit Toelichting Hierbij een compilatie van diverse artikelen over motivatie, draagvlak en verandertrajecten voor de interne coördinator cultuureducatie ICC. 1 Hoe werkt

Nadere informatie

samenhang Kan een reeks kortere, op zichzelf staande eenvoudige elementen verbinden tot een samenhangende lineaire opeenvolging van punten.

samenhang Kan een reeks kortere, op zichzelf staande eenvoudige elementen verbinden tot een samenhangende lineaire opeenvolging van punten. Vaardigheid: Spreken Niveau: B1 Beheersingsniveau: Ik kan uitingen op een simpele manier aan elkaar verbinden, zodat ik ervaringen en gebeurtenissen, mijn dromen, verwachtingen en ambities kan beschrijven.

Nadere informatie

Talenpaspoort Checklist

Talenpaspoort Checklist Talenpaspoort Checklist www.bogaerstalen.nl Deze checklist is van: Naam: Klas: Taal: Bogaers 2 TALENINSTITUUT B.V. Groenstraat 139-155 5021 LL Tilburg Tel. 013-5362101 E-mail: info@bogaerstalen.nl www.bogaerstalen.nl

Nadere informatie

Laaggeletterdheid en werk. SAM bijeenkomst 26 maart 2019

Laaggeletterdheid en werk. SAM bijeenkomst 26 maart 2019 Laaggeletterdheid en werk SAM bijeenkomst 26 maart 2019 NETWERKBIJEENKOMST 26 MAART 2019 Film https://www.youtube.com/watch?v=60 bkghlcprc Theorie Wat is het precies, laaggeletterdheid? Laaggeletterdheid:

Nadere informatie

Overzicht taalvaardigheden Connect

Overzicht taalvaardigheden Connect Vaardigheid Deelvaardigheid In project Luisteren naar aankondigingen en instructies Begrijpt details van uitleg en instructies over dagelijkse werkzaamheden. Begrijpt wat er gedaan moet worden en in welke

Nadere informatie

Zakelijk Professioneel (PROF) - B2

Zakelijk Professioneel (PROF) - B2 Zakelijk Professioneel (PROF) - B2 Voor wie? Voor hogeropgeleiden die hun taalvaardigheid in het Nederlands zullen moeten bewijzen op de werkvloer in Vlaanderen, Nederland of in een buitenlands bedrijf

Nadere informatie

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat.

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat. Klantbeoordelingen 2015 - zakelijke taaltrainingen januari t/m december 2015, n = 1.247 Klantenwaardering Vraagstelling Uitstekend Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Wat vindt u van het gebruikte lesmateriaal?

Nadere informatie

ANBI en communicatie. Margriet Cobben Hoofd Communicatie SupportPunt

ANBI en communicatie. Margriet Cobben Hoofd Communicatie SupportPunt ANBI en communicatie Margriet Cobben Hoofd Communicatie SupportPunt Inhoud presentatie 1 Wat is ANBI waard? 2 Fondswerving in Nederland 3 Plan van aanpak 4 Ondersteuning SupportPunt Wat is ANBI waard?

Nadere informatie

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute

Nadere informatie

Inhoud. 1. Introductie Nederlands... 3

Inhoud. 1. Introductie Nederlands... 3 Functieopdracht Nederlands - Operator A en B Inhoud 1. Introductie Nederlands... 3 2. Opdrachten... 5 Opdracht 1. Verschillende meningen... 5 Opdracht 2. Luisteren naar een vergadering... 7 Opdracht 3.

Nadere informatie

CarrièreBoost. Jezelf succesvol presenteren op de arbeidsmarkt anno nu

CarrièreBoost. Jezelf succesvol presenteren op de arbeidsmarkt anno nu CarrièreBoost Jezelf succesvol presenteren op de arbeidsmarkt anno nu Op zoek naar een nieuwe baan waar begin ik?! Reorganisatie, inkrimping, u bent ontslagen! Veranderingen, verschuivingen u wordt herplaatst!

Nadere informatie

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR Altijd al gezocht naar een trainingsconcept voor uw medewerkers waar je meteen van zegt: GewoonDoen! Nu is deze kans eindelijk aanwezig en wel voor een deelnameprijs van

Nadere informatie

Van huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie

Van huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,

Nadere informatie

Vlot van Start Formulieren

Vlot van Start Formulieren Vlot van Start Formulieren Controleformulier Lesmateriaal Startpakket Kruis in de kolom Aanwezig aan welke lesmaterialen je hebt ontvangen: Materiaal Aanwezig 1 Ringband 2 Opdrachtenboek Vlot van Start

Nadere informatie

Leerlijn domein mondelinge taalvaardigheid

Leerlijn domein mondelinge taalvaardigheid Leerlijn domein mondelinge taalvaardigheid Kerndoelen: 1. Leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie mondeling (of schriftelijk) gestructureerd weer te

Nadere informatie

LEERGANG MIDDLE MANAGEMENT

LEERGANG MIDDLE MANAGEMENT LEERGANG MIDDLE MANAGEMENT Voor wie? Deze leergang is ontwikkeld voor middle managers in een productieomgeving, die de operatie via bijvoorbeeld lijnmanagers aansturen, motiveren en stimuleren. Wat levert

Nadere informatie

Voyages Portfolio. Voyages Portfolio. www.voyagesonline.nl

Voyages Portfolio. Voyages Portfolio. www.voyagesonline.nl Voyages Portfolio Met het Portfolio bij Voyages 1, 2 en 3 kunt u op een overzichtelijke manier uw leerervaringen en uw voortgang bijhouden. U krijgt een helder inzicht in uw leerprestaties en u kunt uw

Nadere informatie

EVEN VRIJAF VOOR DE MANTELZORGER

EVEN VRIJAF VOOR DE MANTELZORGER Communicatieplan: EVEN VRIJAF VOOR DE MANTELZORGER Week van de Respijtzorg Noord-Holland 19 25 januari 2009 Inhoudsopgave 1. UITGANGSSITUATIE 3 Week van de Respijtzorg Noord-Holland Doelgroep en doelstelling

Nadere informatie

Superbrainstorm DvdTW 2010 Hoe hou jij ze wakker?

Superbrainstorm DvdTW 2010 Hoe hou jij ze wakker? Pagina 5 Op deze manieren kun je deelnemers een actieve rol geven in je programma... Pagina 2 Laat me je vertellen over een bijeenkomst die ik nooit zal vergeten... Superbrainstorm DvdTW 2010 Hoe hou jij

Nadere informatie

Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder

Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder Informatiebrochure Inhoud Waarom een Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder? 3 Voor wie is de Vakopleiding Wijk- en buurtbeheerder bestemd? 3 Resultaten van de opleiding

Nadere informatie

Arbocatalogus Grafimedia

Arbocatalogus Grafimedia Arbocatalogus Grafimedia Van werkdruk naar werkplezier Presentatie voor gebruik in eigen bedrijf Arbocatalogus Grafimedia Van Werkdruk naar Werkplezier Presentatie voor gebruik in het eigen bedrijf Deze

Nadere informatie