Veehouderij & Gezondheid. Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid

Transcriptie

1 Veehouderij & Gezondheid Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid 13 januari 2015

2 Wat ga ik vertellen? Gezondheid & veehouderij Mogelijkheden om gezondheid mee te wegen in de discussie veehouderij Casus Oisterwijksebaan 2 2

3 De GGD Wet Publieke Gezondheid Medische Milieukunde Infectieziektenbestrijding 3

4 Verandering in definitie gezondheid WHO: gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. 4

5 5 gezondheid

6 Indicatoren voor gezondheid in relatie tot veehouderij Ammoniak Fijn stof (< PM10), endotoxinen Geur (complex van verbindingen) Zoönosen Antibiotica Beleving Geluidbelasting Verkeersveiligheid

7 Gezondheidseffecten Geurhinder Longfunctiedaling, meer longontsteking bij pluimveebedrijven Resistentie ontwikkeling door antibiotica (MRSA, ESBL) Infectieziekten veroorzaakt door zoönosen, zoals influenza en Q-koorts Zelfgerapporteerde klachten: luchtwegklachten, irritatie ogen, stress, hartkloppingen, hoofdpijn, misselijkheid, ademhalingsklachten Negatieve impact op leefomgeving

8 Geur & Gezondheid Signaalfunctie geur, maar Waarnemen geur hangt niet altijd samen met toxiciteit en gevaar Sommige vieze geuren zijn niet gevaarlijk Sommige geuren die je niet ruikt, zijn wel gevaarlijk 8

9 Gezondheidseffecten Hinder Verstoring gedrag en activiteiten Via stressmechanisme allerlei gezondheidsklachten

10 Subjectief maar wel reëel Aangenaam of niet? Duur, frequentie & concentratie Gewenning & acceptatie 10 Probleemgerichte copingstijl Geen band met de veroorzaker Verwachting dat de geur zal toenemen Bezorgd, angst voor gezondheidseffecten Negatieve attitude ten opzichte van de bron of overheid

11 Fijn stof Bijdrage van stallen: 20-25% Bronnen: veevoer, mest, dierbestanddelen Verschil in grootte en samenstelling: Fijn stof van veehouderijen: PM 2,5 -PM 10 Fijn stof van verkeer: PM 2,5 of kleiner Verschil per stalsysteem, veedichtheid, weidegang Emissie van kippen > varkens > rundvee

12 Luchtverontreiniging in de longen Grofste deeltjes: afgevangen door neusharen Grotere deeltjes: bovenin de longen Kleinere deeltjes: dieper in de longen. Via de longblaasjes ook in bloedbaan. 12

13 Gezondheidseffecten fijn stof Door grovere fractie luchtwegaandoeningen: Verergeren van astma Verergeren andere longaandoeningen, zoals COPD en bronchitis Verminderde longfunctie Door verkeersgerelateerde luchtverontreiniging: Luchtwegaandoeningen Vroegtijdig overlijden Hart- en vaatziekten 13

14 Zoönosen en antibioticaresistentie Infectieziekten waarbij dieren mensen besmetten Influenza (varkensgriep) Blootstelling via verspreiding via de lucht, effect luchtwassers op reductie? Veegerelateerde MRSA (bacterie die resistent is voor antibiotica) Bij dieren: MRSA komt voor bij varkens, vleeskalveren en in mindere mate bij pluimvee, paarden Grotere varkensbedrijven zijn vaker MRSA positief dan kleinere bedrijven Bacteriën via ventilatiesysteem in buitenlucht (min 150 m) Verspreiding naar mensen: Voor gezonde mensen is het risico klein om ziek te worden van MRSA Risico dragerschap vooral voor varkenshouders Veegerelateerde MRSA lijkt minder goed overdraagbaar van mens tot mens Onderzoek bij omwonenden varkenshouderijen Noord Limburg: geen hogere prevalentie MRSA dan elders

15 Antibiotica resistentie ESBL = een enzym dat bepaalde soorten antibiotica (penicillines en cefalosporines) kan afbreken. Bij dieren: Varkens, kippen, koeien, maar ook gezelschapsdieren Voeding (niet alleen vlees maar ook groente) Verspreiding naar mensen: Komt nu vooral voor in verpleeghuizen/ ziekenhuizen Sinds 2000 toename in aantal patiënten Nieuw onderzoek gestart Antibiotica resistente genen in bodem, oppervlaktewater??

16 Gezondheid bij veehouderij: het afwegen waard! 1 2 3! Beoordelingskader Visie-vorming Beleidsmatige inpassing Dialoog Betrokkenheid Keuzes en onzekerheden Toetsingsinstrument Uitvoering Vergunningverlening Afweging 1, 2 & 3 Aantal blootgestelden Maatwerk in de lokale leefomgeving 16

17 Uitgangspunten GGD bij advies Milieunormen niet toereikend voor behoud gezonde leefomgeving Endotoxinen Betere voorspellende waarde voor gezondheid dan fijn stof Echter nog geen modellering beschikbaar Gezondheid meewegen bij bestemmingsplannen (WPG), gebruik van het begrip goede ruimtelijke ordening Aandacht voor beleving omwonenden Aantal blootgestelden en gehinderden door geur en fijn stof verlagen Infectiedruk verlagen, zowel intern in de stal als extern One-Health aanpak / aandacht monitoring dierziekten Reguleren en reduceren gebruik van antibiotica Scheiden van diersoorten 17

18 Uitgangspunten GGD bij advies ALARA principe bij beheersing uitstoot, zowel geur als ook fijn stof Afstandsadvies 250 meter Verhoogde achtergrondbelasting Geen uitbreiding bedrijven in nabijheid van buurtgemeenschappen of lintbebouwing Alleen vestiging waarbij aantal blootgestelden zo laag mogelijk is; te creëren door het hanteren van afstanden Verkeersmobiliteit in directe omgeving reguleren en verminderen Monitoring uitbreiden (van beleving, geurhinder, luchtwassers)

19 Gezondheidkundige aanbevelingen gericht op huisvestingssystemen bedrijven 19 Beheersing van introductie en verspreiding van microorganismen Beperking van uitstoot van schadelijke stoffen Professionele expertise (bijvoorbeeld een dierenarts) betrekken bij het stalontwerp Aandacht voor klimaatbeheersing in de stal Aandacht voor de controle van drinkwatersystemen in de stal Actief handhavingsbeleid op inzet en gebruik van luchtwassers Kennisvergroting bij veehouders en personeel over risico's van zoönosen, fijn stof en endotoxinen.

20 20 Oisterwijkse baan 2

21 Oisterwijkse baan 2 Berekende voorgrondbelasting geur daalt, zowel bij direct omwonenden als ook in de wijk Berekende achtergrondbelasting geur daalt, zowel bij omwonenden als ook in de wijk Fijn stof belasting verandert niet (< 0,2 µg/m 3 ) Hygiënemaatregelen en huisvestingsmaatregelen ten beheersing zoönosen worden genomen Afstand > 250 meter tot woonwijk 21

22 Verder adviezen over: Verkeersveiligheid transportbewegingen Geluidsbelasting transport en machines Continuïteit hygiëne maatregelen, integrale bedrijfsvoering Monitoring dierziekten door dierenarts Landschappelijke inpassing samen met de buurt oppakken 22

23 Bedankt voor uw aandacht Vragen? Renske Nijdam Bureau Gezondheid, Milieu & Veiligheid GGD en Brabant / Zeeland T: E: r.nijdam@ggd-bureaugmv.nl I: 23

24 Landelijk onderzoek Veehouderij en Gezondheid omwonenden (VGO) RIVM, Nivel, IRAS, WUR Gestart in maart 2014, resultaten begin 2016 verwacht 24 ndheid/onderzoek_veehouderij_en_gezondheid_omwon enden_vgo