2017-Sociale Veiligheid leerlingen

Transcriptie

1 2017-Sociale Veiligheid leerlingen Uitslagen Vragenlijst pcbs De Librije

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding De vragenlijst Gegevens Schoolgegevens Periode van afname Aantal respondenten Waardering van het responspercentage Waardering van de scores Meerkeuzevragen Veiligheidsbeleving Sterke punten Mogelijke verbeterpunten Fysieke veiligheid Sociale veiligheid Mogelijke verbeterpunten Psychische veiligheid Mogelijke verbeterpunten Materiele zaken Sterke punten Welbevinden Sterke punten Mogelijke verbeterpunten Cijfers Uitslagen m.b.t. de verschillende beleidsterreinen Slotconclusies Waardering van de vragen Hoogste en laagste scores

3 Inleiding In dit rapport worden de resultaten beschreven van de 2017-Sociale Veiligheid leerlingen van pcbs De Librije. De gebruikte vragenlijst is afkomstig van het kwaliteitszorgsysteem WMK (Werken Met Kwaliteit), een coproductie van: Bos Onderwijs Consultancy te Ede (Cees Bos, auteur) Koninklijke Van Gorcum te Assen (uitgever) Kwest Online te Zuidwolde (automatiseerder) 3

4 De vragenlijst Kwaliteitszorg is: zorgen voor kwaliteit. Scholen die dat systematisch doen, stellen zichzelf permanent de volgende vragen: 1. Wat beloven wij? Welke kwaliteit kunnen alle betrokkenen verwachten? 2. Doen we wat we beloven? En hoe meten we dat? 3. Welke kwaliteit moeten we vasthouden (borgen)? 4. Welke aspecten willen we verbeteren? En: Hoe pakken we dat aan? Als een school haar kwaliteit heeft vastgesteld (fase 1), is het zaak te meten wat anderen vinden van de kwaliteit van de school (fase 2). Wie voortdurend alleen maar zelf (directie en leraren) de kwaliteit van de school beoordeelt, krijgt geen objectief beeld. Daarom is het van belang om (ook) anderen naar de kwaliteit van de school te laten kijken. Te denken valt aan een beoordeling door de inspectie, een externe instantie, een visitatiecommissie, een maatjesschool, ouders en/of leerlingen. Een school die de beoordeling van haar kwaliteit baseert op meerdere bronnen, beschikt over een wat genuanceerder (objectiever) beeld van de werkelijkheid. Het bevragen van ouders/verzorgers, leerlingen of leraren (in hun rol van werknemer) kan dus gepositioneerd worden in de tweede fase van kwaliteitszorg: vinden zij, dat de school waarmaakt wat ze belooft? Dit kan gemeten worden met behulp van een ouder-, leerlingen- of lerarenvragenlijst. De gehanteerde vragenlijst (WMK) is volledig afgestemd op het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs. Meerkeuzevragen 2 vragen Veiligheidsbeleving 13 vragen Fysieke veiligheid 4 vragen Sociale veiligheid 7 vragen Psychische veiligheid 6 vragen Materiele zaken 4 vragen Welbevinden 9 vragen Cijfers 3 vragen De Vragenlijst bestaat in totaal uit 48 vragen. 4

5 Gegevens Schoolgegevens School pcbs De Librije Adres Postbus 69 Postcode + Plaats 8400AB Gorredijk Periode van afname Deze Vragenlijst is afgenomen in de periode van 8 april 2017 tot 22 april Aantal respondenten Totaal aantal respondenten 83 Aantal afgerond 81 Responspercentage 98% Waardering van het responspercentage Een respons tot 16% Erg laag Een respons tussen 16% en 34% Laag Een respons tussen 34% en 50% Voldoende Een respons tussen 50% en 70% Goed Een respons boven 70% Uitstekend Waardering van de scores Een score tot 2,50 Onvoldoende Een score tussen 2,50 en 3,00 Zwak (matig) Een score tussen 3,00 en 3,25 Voldoende Een score tussen 3,25 en 3,50 Ruim voldoende 5

6 Een score tussen 3,50 en 3,75 Goed Een score tussen 3,75 en 4,00 Uitstekend De norm is door de school ingesteld op 3,00. We gaan ervan uit, dat een verschil van meer dan 0,50 op de benchmark een significant verschil is. Een sterk punt is een punt dat boven de 3,50 scoort. Een mogelijk verbeterpunt is een punt dat beneden de 3,00 scoort. In de hierna volgende hoofdstukken worden steeds de uitslagen per indicator of beleidsterrein beschreven. Ieder hoofdstuk bestaat uit: 1. De uitslagen van een beleidsterrein of indicator De vraag (stelling) De gemiddelde score van eigen school (GSES) De gemiddelde score van andere scholen (GSOS) Het verschil tussen GSES en GSOS De standaardafwijking 2. De sterke punten (indien van toepassing) 3. De mogelijke verbeterpunten (indien van toepassing) 4. De punten waarover men het eens is (indien van toepassing) 5. (indien van toepassing) 6

7 Meerkeuzevragen Ben je een jongen of een meisje? Jongen 38 Meisje 43 In welke groep zit je? Groep 6 27 Groep 7 19 Groep 8 35 De vragenlijst is in de groepen 6, 7 en 8a en 8b afgenomen. In groep 8 was één leerling ziek waardoor groep 8 nu 35 leerlingen telt in plaats van 36. Deze ene leerling zal echter geen significante invloed op het resultaat hebben. In de analyse is bij de bespreekpunten is ook gekeken naar hoe de vragen per groep zijn ingevuld en of daar significante verschillen op te merken zijn. Dat geldt tevens voor het onderscheid tussen jongens en meisjes. 7

8 Veiligheidsbeleving GSES GSOS +/- DEV Ik voel me veilig op het plein 3,40 3,51-0,12 0,62 Ik voel me veilig in de school 3,63 3,58 +0,05 0,55 Ik voel me veilig in het lokaal 3,65 3,63 +0,02 0,63 Ik voel me veilig tijdens het overblijven 3,03 3,36-0,33 0,84 We stellen samen met de juf of meester de klassenregels op 3,19 3,30-0,11 0,71 Ik vind de regels in de klas duidelijk 3,54 3,48 +0,06 0,74 We bespreken in de klas hoe je met elkaar omgaat 3,33 3,38-0,05 0,79 Mijn juf of meester zorgt ervoor, dat de kinderen zich aan de regels houden 3,41 3,42-0,01 0,61 Mijn juf of meester zorgt ervoor, dat ruzies worden uitgepraat 3,51 3,45 +0,06 0,71 Mijn juf of meester besteedt regelmatig aandacht aan het thema pesten 2,77 2,87-0,10 0,75 Ik durf er iets van te zeggen als andere kinderen vervelend tegen mij doen 3,22 3,21 +0,01 0,80 Ik durf er iets van te zeggen als andere kinderen vervelend doen 3,05 3,23-0,18 0,91 Ik help iemand die gepest wordt 3,03 3,21-0,18 0,86 3,31 3,36-0,05 0,78 Sterke punten Ik voel me veilig in het lokaal Ik voel me veilig in de school Ik vind de regels in de klas duidelijk Mogelijke verbeterpunten Mijn juf of meester besteedt regelmatig aandacht aan het thema pesten 8

9 Ik durf er iets van te zeggen als andere kinderen vervelend doen Ik help iemand die gepest wordt Ik voel me veilig tijdens het overblijven Uit de resultaten op het item veiligheidsbeleving kan worden opgemaakt dat de kinderen zich over het algemeen veilig voelen in en rondom school. Het schoolplein scoort daarbij iets lager dan in het schoolgebouw of het lokaal, hetgeen ook vrij logisch is doordat er binnen meer toezicht is dan op het schoolplein. Op het schoolplein zijn er in de pauzes en voor schooltijd steeds twee pleinwachten en dat voldoet over het algemeen goed. Doordat deze een oranje hesje dragen zijn ze snel te vinden voor de kinderen. Het blijft natuurlijk zo dat je op het schoolplein niet alle ongewenste zaken kunt voorkomen, maar het is wel zaak om er adequaat op te reageren. We willen ook dat de kinderen zelf oplossingen zoeken en daardoor kan het voor de kinderen wel eens overkomen alsof er niets aan gedaan wordt. Ook bij die aanpak is het belangrijk om dit op het juiste moment met het kind te communiceren en een compliment te geven als ze er zelf uitgekomen zijn. Daardoor ervaren de kinderen tevens dat ze gezien zijn en de pleinwacht wel degelijk alert was. De kinderen ervaren minder dat er expliciet aandacht aan pesten wordt besteed en dat klopt in grote lijnen ook wel met onze visie. We besteden preventief veel aandacht aan omgangsvormen en hebben in plaats van een pestprotocol een gedragsprotocol. Dat wil echter niet zeggen dat het onderwerp niet aan bod komt. We benoemen het in de klas alleen niet expliciet als lessen over pesten. Bij nadere analyse valt op dat de meisjes iets negatiever dan de jongens zijn als we het hebben over de indicator: "Ik durf er iets van te zeggen als andere kinderen vervelend tegen mij doen". Het is zaak om daar als leerkracht bij de lessen vanuit Fides en Sociaal Emotioneel leren bewust van te zijn. Verder valt op dat de kinderen in groep 6 de indicator "Ik voel me veilig tijdens het overblijven" lager scoren dan de andere groepen. In het totaal overzicht komt dit niet naar voren doordat de andere groepen hier blijkbaar geen last van hebben, waardoor de gemiddelde score boven de norm zit. Dit is evenwel dus een aandachtspunt in groep 6. Dit item is door de leerkracht in de klas nog aan de orde gesteld en daarbij blijkt dat de kinderen die nooit overblijven dat als negatief hebben gewaardeerd. Daardoor ontstaat dus helaas een verkeerd beeld van de veiligheid tijdens het overblijven. Desondanks is het goed om hierover ook de TSOassistenten nader in te lichten en te kijken of er binnen deze groep extra aandacht nodig is. 9

10 Fysieke veiligheid GSES GSOS +/- DEV Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet expres pijn doen 3,26 3,27-0,01 0,67 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet slaan of stompen 3,25 3,23 +0,02 0,70 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet schoppen 3,15 3,25-0,09 0,83 Mijn juf of meester treedt direct op als andere kinderen elkaar expres pijn doen 3,17 3,26-0,10 0,79 3,21 3,26-0,05 0,75 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet schoppen Mijn juf of meester treedt direct op als andere kinderen elkaar expres pijn doen Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet slaan of stompen De gemiddelde scores bij de Fysieke veiligheid scoren allemaal ruim voldoende. Er is op dit punt ook geen onderscheid tussen de scores van de jongens en de meisjes. Wel valt op dat naarmate de kinderen ouder worden ze de items hoger scoren. Zie onderstaande staatje met gemiddelde scores: groep 6 = 3,00 groep 7 = 3,13 groep 8 = 3,40 Groep 6 heeft de laatste beide items net onder de norm gescoord. De kinderen lijken de indruk te hebben dat er minder wordt opgetreden door de leerkracht dan wenselijk is. Voor de leerkrachten een aanwijzing om hier goed bewust van te zijn en er voor te zorgen dat de communicatie voor de kinderen helder is. 10

11 Sociale veiligheid GSES GSOS +/- DEV Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet pesten 3,32 3,34-0,02 0,72 Op school wordt ervoor gezorgd, dat ik niet word uitgescholden 2,99 3,20-0,21 0,81 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet buitensluiten 3,17 3,11 +0,05 0,73 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet bedreigen 3,47 3,45 +0,02 0,66 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen geen vervelende dingen over mij zeggen 2,92 2,96-0,04 0,81 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet digitaal pesten (Whatsapp, Facebook, Twitter) 2,93 2,74 +0,19 1,00 Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen elkaar pesten 3,30 3,30 0,00 0,72 3,16 3,18-0,02 0,80 Mogelijke verbeterpunten Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen geen vervelende dingen over mij zeggen Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet digitaal pesten (Whatsapp, Facebook, Twitter) Op school wordt ervoor gezorgd, dat ik niet word uitgescholden Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet digitaal pesten (Whatsapp, Facebook, Twitter) Op school wordt ervoor gezorgd, dat ik niet word uitgescholden Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen geen vervelende dingen over mij zeggen Ook voor de sociale veiligheid geldt dat het totale gemiddelde boven de norm zit. Wel zijn er een drietal items die op de norm of net eronder zitten. Aan de ene kant geven de kinderen aan niet voorkomen wordt dat er wordt uitgescholden of dat men vervelende dingen zegt, maar aan de andere kant blijkt dat de leerkracht wel direct optreedt als kinderen elkaar pesten. Dat is een belangrijke constatering die de sociale veiligheid van de kinderen ondersteunt. Wat bij de verdere analyse opvalt is dat de jongens over het algemeen wat positiever zijn dan de meisjes. Verder is het opvallend dat in groep 7 een hele lage score zit voor het item:"op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen 11

12 mij niet digitaal pesten (Whatsapp, Facebook, Twitter)". Hier is de scores slechts 2,27 en daardoor beduidend lager dan beide andere groepen. Hier ligt dus in deze groep een duidelijk actiepunt. In eerste instantie dient gekeken te worden in hoeverre het onderwerp aan bod is gekomen en waar nog op ingezet kan worden om dit te verbeteren. Dit dient nog tijdens het lopende cursusjaar te worden opgepakt in de groep. Het onderwerp staat normaliter structureel in het lesaanbod van de bovenbouwgroepen. 12

13 Psychische veiligheid GSES GSOS +/- DEV Op school wordt ervoor gezorgd, dat ik niet word uitgelachen 3,04 3,15-0,11 0,74 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet belachelijk maken 3,08 3,20-0,11 0,78 Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen iemand voor gek zetten 2,96 3,08-0,12 0,63 Mijn juf of meester zorgt ervoor, dat je voor andere kinderen niet bang hoeft te zijn 3,30 3,25 +0,05 0,72 Ik heb het gevoel dat andere kinderen mij aardig vinden 3,46 3,36 +0,10 0,71 Ik heb het gevoel dat andere kinderen mij waarderen zoals ik ben 3,48 3,31 +0,17 0,75 3,22 3,22 0,00 0,75 Mogelijke verbeterpunten Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen iemand voor gek zetten Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet belachelijk maken Ik heb het gevoel dat andere kinderen mij waarderen zoals ik ben Op school wordt ervoor gezorgd, dat ik niet word uitgelachen Opnieuw zit de gemiddelde score ruim boven de norm. Het item "Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen iemand voor gek zetten" scoort evenwel net onder de norm. Op dat punt zijn er geen significante verschillen tussen de scores van de jongens en de meisjes. Ook tussen de groepen onderling zijn er geen opvallende verschillen zichtbaar. Vooral de laatste drie item scoren hoog en dat zijn wel de belangrijkste uit het rijtje. Nader onderzoek in groep 6 levert daarbij op dat de kinderen geen goed beeld hebben van wat er bedoeld wordt met iemand voor gek zetten. Daarbij lijkt het erop dat wanneer de kinderen iets niet goed kunnen plaatsen ze het automatisch lager waarderen. 13

14 Materiele zaken GSES GSOS +/- DEV Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden vernield 3,52 3,25 +0,27 0,65 Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden gestolen 3,49 3,12 +0,38 0,70 Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden weggemaakt 3,34 3,06 +0,28 0,73 Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen aan de spullen van een ander zitten 3,12 3,09 +0,02 0,72 3,36 3,13 +0,23 0,72 Sterke punten Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden vernield Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden weggemaakt Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen aan de spullen van een ander zitten Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden gestolen Op het gebied van de materiële zaken scoren alle items positief en daarbij zitten de meeste ook ruim boven het landelijk gemiddelde. Alleen het laatste item zit op het landelijk gemiddelde en dit spoort met de eerdere vraag bij Psychische veiligheid. Het is voor de leerkrachten dus van belang om hier opmerkzaam op te zijn. 14

15 Welbevinden GSES GSOS +/- DEV Ik heb het naar mijn zin op school 3,33 3,31 +0,02 0,70 Ik voel me op mijn gemak (ontspannen) op het plein 3,53 3,42 +0,11 0,57 Ik heb het naar mijn zin in de klas 3,43 3,33 +0,10 0,71 Ik voel me op mijn gemak (ontspannen) in de klas 3,39 3,30 +0,09 0,67 Ik kan mezelf zijn in de klas 3,47 3,34 +0,13 0,76 Ik kan goed met de andere kinderen in mijn klas opschieten 3,49 3,35 +0,14 0,67 Ik heb vriendjes en/of vriendinnetjes in mijn klas 3,69 3,65 +0,04 0,64 Als ik iets naars meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen 2,95 2,78 +0,17 0,94 Als ik iets leuks meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen 3,54 3,49 +0,05 0,71 3,42 3,33 +0,09 0,74 Sterke punten Ik heb vriendjes en/of vriendinnetjes in mijn klas Als ik iets leuks meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen Ik voel me op mijn gemak (ontspannen) op het plein Mogelijke verbeterpunten Als ik iets naars meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen Als ik iets naars meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen Ik kan mezelf zijn in de klas Als ik iets leuks meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen 15

16 We mogen best tevreden zijn met het totaalbeeld van het welbevinden. Het ene item dat een fractie onder de gestelde norm zit is: "Als ik iets naars meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen". De negatieve score wordt veroorzaakt door de meisjes, die hier duidelijk lager op scoren dan de jongens. Met name de gemiddelde score van de meisjes (2,57) uit groep 6 zorgt er voor dat het gemiddelde net onder de norm komt. Dat heeft natuurlijk ook te maken met hoe een kind hier zelf mee omgaat. Vergeleken met de landelijke norm blijken onze leerlingen dit gemiddeld hoger te scoren. 16

17 Cijfers Ik voel me veilig op school; ik geef de school voor veiligheid het cijfer 8,0 Ik heb het naar mijn zin op school; ik geef de school het cijfer 7,9 De cijfers die de kinderen aan school geven zijn ruim voldoende en stemmen tot tevredenheid. Maken we evenwel onderscheid tussen de verschillende groepen dan zien de cijfers er als volgt uit: groep 6 geeft een 7,9 en een 8,1 groep 7 geeft een 7,9 en een 7,8 groep 8 geeft een 8,2 en een 7,9 Dat betekent dat de cijfers vrij dicht bij elkaar zitten en er op dat punt geen grote verschillen tussen de groepen zijn. Er zijn slechts een twintigtal leerlingen die gebruik gemaakt hebben van de mogelijkheid om nog een opmerking te maken. Deels zijn er opmerkingen over de vragenlijst of geven ze aan geen opmerkingen te willen maken. Er zijn het welbevinden op school. Er zijn zelfs kinderen die hun naam hier vermelden. Om de privacy van deze leerlingen niet in gevaar te brengen worden de gemaakte opmerkingen niet opgenomen in de rapportage. 17

18 Uitslagen m.b.t. de verschillende beleidsterreinen Beleidsterrein GSES GSOS +/- DEV Veiligheidsbeleving 3,31 3,36-0,05 0,78 Fysieke veiligheid 3,21 3,26-0,05 0,75 Sociale veiligheid 3,16 3,18-0,02 0,80 Psychische veiligheid 3,22 3,22 0,00 0,75 Materiele zaken 3,36 3,13 +0,23 0,72 Welbevinden 3,42 3,33 +0,09 0,74 Sociale veiligheid Veiligheidsbeleving Fysieke veiligheid 18

19 Slotconclusies pcbs De Librije scoort als school een 3,29. Daarmee scoort de school ruim voldoende. De respons op de Vragenlijst was 98%: 81 van de 83 respondenten heeft de Vragenlijst ingevuld. Het responspercentage is uitstekend; de Vragenlijst werd door heel veel respondenten ingevuld. Daardoor geven de uitslagen een zeer betrouwbaar beeld van de mening van de respondenten. In de teamvergadering van 15 juni 2017 is de rapportage geëvalueerd. De leerkrachten hadden de ruwe nog niet geanalyseerde uitslag al enige tijd in bezit en konden daarmee zelf nog zoeken naar aanvullende informatie in de groepen. Met name in groep 6 heeft dit een aantal zaken opgeleverd die van belang zijn bij de interpretatie van de resultaten. Het blijkt voor deze leeftijdsgroep een lastige vragenlijst. De kinderen hebben deze opnieuw geheel zelfstandig ingevuld, maar daarbij zijn wel een aantal item niet juist geïnterpreteerd. Dat kan dan vervolgens onterechte negatieve scores opleveren. Deze zijn in de rapportage verder gemeld per item. Verder kunnen we over het algemeen stellen dat we op basis van het totaaloverzicht tevreden mogen zijn over de veiligheidsbeleving van de kinderen. Bij de verschillende onderdelen zijn ondanks de positieve resultaten wel enkele actiepunten vastgesteld. Deze zullen nog in het lopende cursusjaar worden opgepakt. We stellen tijdens de evaluatie opnieuw vast dat we ook voor volgend jaar de vragenlijst afnemen in de groepen 6, 7 en 8 en niet in groep 5, aangezien het voor die leeftijdsgroep gewoon te moeilijk is. Daarnaast stellen we vast dat de vragenlijst van de WMK grote voorkeur verdient boven de dit jaar twee keer afgenomen vragenlijst van de pestmonitor. Deze is als erg belastend en veel te omvangrijk ervaren. We zijn evenwel benieuwd naar die uitslag, maar dat zal pas in de komende herfst verwacht mogen worden. Waardering van de vragen Onvoldoende (score tot 2,50) 0 0,0% Zwak (matig) (score tussen 2,50 en 3,00) 6 12,5% Voldoende (score tussen 3,00 en 3,25) 11 22,9% Ruim voldoende (score tussen 3,25 en 3,50) 18 37,5% Goed (score tussen 3,50 en 3,75) 8 16,7% Uitstekend (score tussen 3,75 en 4,00) 0 0,0% Hoogste en laagste scores 19

20 Beleidsterrein GSES Veiligheidsbeleving Ik voel me veilig in het lokaal 3,65 Mijn juf of meester besteedt regelmatig aandacht aan het thema pesten 2,77 Fysieke veiligheid Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet expres pijn doen 3,26 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet schoppen 3,15 Sociale veiligheid Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen mij niet bedreigen 3,47 Op school wordt ervoor gezorgd, dat andere kinderen geen vervelende dingen over mij zeggen 2,92 Psychische veiligheid Ik heb het gevoel dat andere kinderen mij waarderen zoals ik ben 3,48 Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen iemand voor gek zetten 2,96 Materiele zaken Op school wordt ervoor gezorgd, dat mijn spullen niet worden vernield 3,52 Mijn juf of meester treedt direct op als kinderen aan de spullen van een ander zitten 3,12 Welbevinden Ik heb vriendjes en/of vriendinnetjes in mijn klas 3,69 Als ik iets naars meemaak, vertel ik dat in de klas aan de andere kinderen 2,95 20