Samenvatting Economie Module 1 hoofdstuk 1 en 2

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Module 1 hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 1452 woorden 28 oktober ,5 31 keer beoordeeld Vak Economie Samenvatting Economie Module 1 Mens en Arbeid Theorieboek Hoofdstuk 1 Arbeidsmarkt; Vraag en Aanbod T1 Arbeid -Arbeid in economische zin=het leveren van een productieve inspanning waarmee je een primair wit inkomen verdient. -Secundair inkomen=inkomen zonder tegenprestaties Primair inkomen=kan uit arbeid komen vb.loon, winst, kan uit bezit komen vb.winst, huur, pacht, rente -Ontbetaald werk=werk zonder ervoor betaald te krijgen vb.huishoudelijk werk, vrijwilligers werk. -Wit inkomen=het inkomen is bekend bij de belastingdienst -Grijs inkomen=het inkomen is deels niet bekend bij de belastingdienst -Zwart inkomen=het inkomen is niet bekend bij de belastingdienst T2 Arbeidsmarkt Arbeidsaanbod Arbeidsmarkt Arbeidsvraag -Arbeidsaanbod=aanbod van de productiefactor ARBEID >> Arbeidsaanbod bestaat uit werkenden EN geregistreerde werklozen -Arbeidsmarkt= plek waar de arbeidsvraag en het arbeidsaanbod bij elkaar komen vb. Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) en uitzendbureaus -Arbeidsvraag=vraag naar de productiefactor ARBEID >> Arbeidsvraag bestaat uit werkenden EN openstaande vacatures -Het CWI en de uitzendbureaus zijn voorbeelden van concrete markten=een markt waar op een concrete plaats en een concreet tijdstip vraag en aanbod bij elkaar komen -De hele Nederlandse arbeidsmarkt is een voorbeeld van een abstracte markt=het totale aanbod en de totale vraag van arbeid (het is niet zichtbaar, tastbaar) -Arbeid is een heterogeen product >> We kunnen niet spreken van 1 arbeidsmarkt maar van verschillende deelmarkten. Iedere werkende is immers anders. We kunnen wel spreken van verschillende deelmarkten. T3 Arbeidsaanbod -Arbeidsaanbod=Officiële beroepsbevolking -Potentiële beroepsbevolking=iedereen tussen de 15 en 57,5 jaar Pagina 1 van 5

2 -Officiële beroepsbevolking=iedereen tussen de 15 en 57,5 jaar die meer dan 12 uur per week werkt of wil werken en dit officieel kenbaar heeft gemaakt -Werkzame beroepsbevolking=iedereen tussen de 15 en 57,5 jaar die meer dan 12 uur per week werkt en dit officieel kenbaar heeft gemaakt Werkzame beroepsbevolking Te verdelen in >> -Zelfstandige beroepsbevolking=de mensen die geen werkgever hebben -Afhankelijke beroepsbevolking/werknemers=de mensen die een dienstbetrekking hebben bij een particulier bedrijf of bij de overheid -Arbeidsparticipatie/arbeidsdeelname= Werkende beroepsbevolking Potentiële beroepsbevolking x 100% Arbeidsparticipatie=de verhouding tussen de werkende en de totale beroepsbevolking of potentiële beroepsbevolking T4 Veranderingen van het arbeidsaanbod Het arbeidsaanbod veranderd door: -Demografie=beschrijving van het verloop van geboorte en sterfte van een volk vb. vergrijzing, ontgroening -Emigratie en immigratie >> door emigratie en immigratie wordt de beroepsbevolking groter of kleiner en veranderd qua samenstelling -Culturele factoren >> vb. vrouwemancipatie -Loonniveau >> hoogte v/d lonen beïnvloed het arbeidsaanbod vb.hoe hoger de lonen, hoe meer mensen willen werken >> prikkel. Verhoging van het minimumloon=het laagst wettelijk vastgestelde loon waar we recht op hebben als we werken leidt tot meer arbeidsaanbod -Institutionele factoren >> Het arbeidsaanbod wordt bepaald door allerlei regels en wetten en instellingen die hierop toezien. Belangrijke regels en wetten maken deel uit van de Sociale Zekerheid=stelsel van uitkeringen waar we gebruik van kunnen maken als we niet in staat zijn te werken vb.als het makkelijk is om voor zo n uitkering in aanmerking te komen zullen minder mensen zich aanbieden op de arbeidsmarkt, leerplichtwet zorgt ervoor dat mensen later op de arbeidsmarkt komen, belastingwetgeving vb. hogere belasting leidt tot een lager besteedbaar loon, mensen worden hierdoor niet gemotiveerd om zich aan te bieden op de arbeidsmarkt -Arbeidsmarkt- en/of economische situatie >> vb. Als er veel werklozen zijn of als de economische vooruitzichten slecht zijn zullen minder mensen zich aanbieden op de arbeidsmarkt >> ontmoedigingseffect vb. als het economisch goed gaat zullen mensen zich sneller laten inschrijven als werkzoekende >> aanzuigeffect T6 Veranderingen van de arbeidsvraag De arbeidsvraag veranderd door: -Bestedingen/effectieve vraag=totale vraag naar goederen en diensten vb. Als de bestedingen toenemen, moet er meer worden geproduceerd, ondernemers hebben meer arbeiders nodig >> toeneming arbeidsvraag -Techniek >> Door technologische ontwikkeling veranderd de productie, aan de ene kant verdwijnen er Pagina 2 van 5

3 banen, aan de andere kant komen er nieuwe banen voor in de plaats vb. automatisering -Arbeidstijd >> Als mensen korter willen gaan werken door ATV=arbeidstijdverkorting en ADV=arbeidsduurverkorting vb. VUT=vervroegde uittreding stijgt de arbeidsvraag, er zijn immers meer werknemers nodig. -Loonniveau >> de hoogte van de lonen bepaalt de vraag naar arbeid vb. Als de lonen hoog zijn moeten werkgevers meer betalen aan hun werknemers, de kosten voor de ARBEID nemen dan toe. Ondernemers willen dan werknemers vervangen door KAPITAAL >> vervanging/substitutie van arbeid Hoofdstuk 2 Arbeidsmarktproblemen T7 Een definitie van werkloosheid -Geregistreerde werkloosheid=iemand die ingeschreven staat bij het arbeidsbureau, tussen de 15 en 57,5 jaar is, geen werk (=arbeidsverhouding) heeft en bereid is meer dan 12 uur per week wil werken is officieel werkloos -Werkloos zijn is geen pretje >> je valt terug op een werkloosheidsuitkering die lager is dan hun laatst verdiende loon, je kunt minder besteden, je komt in een sociaal isolement, je hebt last van spanningen, je voelt je doelloos en je bent uitgeschakeld in de maatschappij. T8 Meten van de arbeidsproblematiek -Het CBS controleert het werkloosheidscijfer door een steekproef in computerbestanden van werklozen >> hierin staan de mensen ingeschreven die een baan zoeken >> BZB=Bemiddelingsbestand Zonder Baan dit doet het CBS omdat er sprake is van bestandsvervuiling=het niet doorgeven van een baan >> hierdoor ontstaat het officiële werkloosheidscijfer -Het CBS presenteert de arbeidsmarktcijfers op 2 manieren >> in personen; het CBS telt het aantal personen die gevraagd worden en zich aanbieden op de arbeidsmarkt en in arbeid- of mensjaren; het CBS telt het aantal volledige banen/fulltime jaren -Een arbeidsjaar word gevuld door meer personen met een deeltijdbaan. Hiervoor is een verhouding: Aantal personen Aantal arbeidsjaren dit cijfer wordt het P/A ratio genoemd Vb. zie boek T9 Verboren werkloosheid -Verborgen werkloosheid=(werkloosheid die niet geregistreerd staat) Mensen die niet officieel kenbaar hebben gemaakt dat ze werkloos zijn Mensen maken het niet officieel kenbaar dat ze werkloos zijn om de volgende redenen: -Discourage effect=mensen zijn ontmoedigd=zin er af hebben; ze zin er niet van overtuigd ooit nog een baan te vinden -Mensen zijn arbeidsongeschikt -Mensen die minder dan 12 uur per week wil werken, kan zich niet inschrijven bij het CWI -Leerlingen en studenten die langer op school blijven omdat ze denken toch geen baan te kunnen vinden T10 Verschillende oorzaken van werkloosheid Pagina 3 van 5

4 De werkloosheid is in te delen in conjunctuurwerkloosheid en structuurwerkloosheid in ruime zin >> verschil is dat structuurwerkloosheid wordt veroorzaakt door een verandering in de productiestructuur en conjunctuurwerkloosheid wordt veroorzaakt door een afname van de bestedingen en/of de vraag naar goederen en diensten. T11 Conjunctuurwerkloosheid -Conjunctuurwerkloosheid=werkloosheid die te maken heeft met factoren aan de vraagkant van de arbeid (door meestal economische invloeden >> weinig vraag voor arbeid). Oorzaken van de conjunctuurwerkloosheid zijn de afname van bestedingen en/of vraag naar goederen en diensten. Oplossingen hiervoor zijn meer vraag of bestedingen. T12 Structuurwerkloosheid in ruime zin -Structuurwerkloosheid in ruime zin=werkloosheid die te maken heeft met factoren aan de aanbodkant van de arbeidsmarkt/economie. Oorzaken van de structuurwerkloosheid is veranderingen in de wijze of structuur van de productie. -Structuurwerkloosheid in ruime zin is te verdelen in:kwantitatieve structuurwerkloosheid, kwalitatieve structuurwerkloosheid, frictiewerkloosheid, seizoenswerkloosheid. Wat is het? Oorzaak Oplossing Kwantitatieve structuurwerkloosheid=de structuur van de productie is zodanig dat de kwantiteit of hoeveelheid arbeidsplaatsen onvoldoende is om de gehele beroepsbevolking werk te geven >> ALTIJD VAN LANGE DUUR Beredeneerd vanuit arbeidsvraag:-concurrentie met de lagelonenlanden- Arbeidsbesparende technieken-fusies of integraties van ondernemingen- OverheidsmaatregelenBeredeneerd vanuit arbeidsaanbod:-stijgende participatiegraad van vrouwen- Toename van het aantal schoolverlaters-werkzoekenden uit het buitenland Arbeidsvraag stimuleren:-het stimuleren van investeringen-het stimuleren van innovaties-het beheersen en verlagen van loonkostenarbeidsaanbod afremmen:-extra belasten van tweeverdieners-het verlengen van de leerplicht- Het verlengen van de pensioensgerechtigde leeftijd-het toepassen van ATV-Aanpassen van de definitie van werkloosheid Kwalitatieve structuurwerkloosheid= werkloosheid die wordt veroorzaakt door kwaliteit van de pf ARBEID Geen goede aansluiting van scholing en de vraag en aanbod in de regio-discrepantie van vraag en aanbod >> scholing of kwaliteit van vraag en aanbod sluiten niet goed op elkaar aan-te geringe mobiliteit van arbeid >> beweeglijkheid van arbeid -Betere scholing-stimuleren van de mobiliteit Frictiewerkloosheid= zoekwerkloosheid >> werkloosheid die wordt veroorzaakt door de wrijving tussen het tijdstip waarop de ene baan eindigt en de andere begint >> ALTIJD VAN KORTE DUUR -Het niet goed aansluiten van twee banen op elkaar -Verbetering v/d communicatie Seizoenswerkloosheid=werkloosheid door seizoensinvloeden -seizoensinvloeden -Prijsverlaging- Seizoensverlenging-Diversificatie=meerdere producten of diensten aanbieden -Arbeidsproductiviteit=hoeveel een arbeider per tijdsperiode kan produceren -Diepte-investering/arbeidsbesparende investeringen=investeringen die leiden tot een toename van de arbeidsproductiviteit Pagina 4 van 5

5 -Gederfd inkomen=als je naar school gaat draag je niet bij aan de economie T17 en 22 Overspannen Arbeidsmarkt -Overspannen Arbeidsmarkt=als bedrijven geen geschikt personeel kunnen vinden Oplossingen voor een overspannen arbeidsmarkt zijn:overwerken, verlaging van de bestedingen en het aantrekken van buitenlandse werknemers T 24 Het arbeidsmarktbeleid in Nederland Verschillende soorten arbeidsmarktbeleid: -arbeidsvoorzieningsbeleid (minister van Soc. Zaken)=doel >> Mensen die zich aanbieden op de arbeidsmarkt vinden binnen een redelijke termijn een baan d.m.v. trajectbemiddeling=organiseren van scholing,werkervaring,sollicitatietraining voor werkzoekende en SPAK=Specifieke afdrachtkorting >> korting op loonkosten van elke langdurig werkloze die een werkgever in dienst neemt -werkgelegenheidsbeleid (minister van Economische Zaken)= zorgen voor meer werk Werkgelegenheidsbeleid is verdeeld in: *conjunctuurbeleid=doel >> toename van de bestedingen Men wil ervoor zorgen dat de bestedingen constant blijven doormiddel van belastingmaatregelen, rentepolitiek of de verhoging of verlaging van overheidsbestedingen *structuurbeleid=doel >> toename van de productie of de productiecapaciteit Men wil ervoor zorgen dat bedrijven naar economisch zwakke regio s of bedrijfstakken toetrekken en daar blijven doormiddel van het geven van premies op investeringen in bepaalde regio s en bedrijfstakken,of doordat de overheid zelf investeert in een betere infrastructuur, of door het verplaatsen van rijksdiensten naar economisch zwakke regio s, of het herverdelen van de totale hoeveelheid beschikbaar werk en de maatregelen om arbeid voor de werkgever goedkoper te maken. Pagina 5 van 5