Handreiking Watertoets November 2008

Transcriptie

1 Handreiking Watertoets November 2008 Handreiking voor de doorwerking van water in ruimtelijke plannen Inhoud. 1. Samenvatting Handreiking Watertoets. Hierin wordt de Handreiking Watertoets kort samengevat. 2. Woordenlijst. Hierin staan de belangrijkste begrippen en definities. 3. Schema-overzicht. Dit is het overzicht van de schema s waarin de reguliere watertoets is vervat. 4. Schema s. Dit zijn de schema s waarmee de reguliere watertoets kan worden doorlopen.

2 Samenvatting. Met de Handreiking Watertoets kunnen gemeenten en andere initiatiefnemers de reguliere watertoets doorlopen. De reguliere watertoets heeft betrekking op plannen die niet in aanmerking komen voor de versnelde watertoets. Globaal zijn dit: 1. alle nieuwbouwplannen > 400 m2 verhard oppervlak (bebouwing, straten etc.). 2. nieuwbouwplannen < 400 m2 verhard oppervlak met waterhuishoudkundige effecten (afhankelijk van locatie, zie hieronder). 3. bestemmingswijzigingen waardoor een grote verandering in hoeveelheid of samenstelling van het afvalwater zal plaats vinden. Voor de watertoets kijken we eerst naar de locatiekeuze en dan naar de inrichting. A. Locatiekeuze. Men kan op een digitale kaart bekijken of de voorgenomen planlocatie vanuit waterhuishouding mogelijk en gewenst is. Het gaat er om of het voorgenomen plan gelegen is in (de buurt van): 1. Primaire kering (Waddenzee- en IJsselmeerdijk) inclusief reserveringszone. 2. Zoekgebied boezemgemaal, inclusief aan- en afvoerroute. 3. Voormalig fabrieksterrein (waar grondwateronttrekking stopt). 4. Rioolwaterzuiveringsinstallatie. 5. Zwemwaterlocatie. 6. Grondwaterbeschermingsgebied. B. Inrichting. Hiervoor zijn van belang. 1. Kwantiteitstrits: vasthouden-bergen-afvoeren). - Stedelijk gebied - Landelijk gebied (polder, vrij-afwaterend gebied en boezem). 2. Kwaliteitstrits: schoon houden-scheiden-zuiveren. - Stedelijk gebied. - Landelijk gebied. De reguliere watertoets is beschikbaar op de website van de provincie Fryslân ( De versnelde watertoets is te vinden op de website van het Wetterskip Fryslân ( Men kan van de ene naar de andere site doorlinken. Voor vragen over de reguliere watertoets is het aanspreekpunt: Sytske Hoekstra van de Afdeling Water Telefoonnummer: adres: s.s.hoekstra@fryslan.nl

3 Woordenlijst. Hieronder worden de belangrijkste belangrijke begrippen en definities uitgelegd. 1. Verhard en onverhard oppervlak. Verhard oppervlak: Alles dat ondoordringbaar is voor water, waardoor regenwater niet verticaal de bodem in kan. Dit is steen, asfalt, zink, beton etc. Dit zijn o.a. daken, wegen, fiets- en voetpaden, parkeerplaatsen, bebouwing, kassen. Onverhard oppervlak: Alles dat waterdoorlatend is, waardoor regenwater verticaal de bodem in kan of wateroppervlak zelf. Het gaat o.a. om groenvoorzieningen (zonder parkeerplaatsen en/of speelpleinen), agrarisch gebied (zonder bedrijfsgebouwen), natuurgebieden, dijken, oevers en kaden (tenzij verhard), wadi s. Vegetatiedaken (Groene daken/waterdaken) kunnen (een deel van) het regenwater vasthouden, waardoor ze (tijdelijk) als onverhard oppervlak fungeren. Afhankelijk van hun dikte kunnen ze al dan niet net zoveel water vasthouden als de bodem. Zodra ze verzadigd (vol) zijn, hebben ze dezelfde waterhuishoudkundige eigenschappen als verhard oppervlak. Momenteel wordt gezocht naar technische mogelijkheden om het waterbergend vermogen te vergroten van tijdelijk naar permanent. Ze hebben daarnaast een functie bij het verminderen van de zomerhitte. Halfverharding, zoals graskeien, vermindert de hoeveelheid verhard oppervlak en is vooral bij parkeerplaatsen toepasbaar. 2. Prioriteitstritsen in de waterhuishouding. Kwantiteitstrits: voorkeursvolgorde voor waterhuishoudkundige maatregelen in het plangebied t.a.v. hoeveelheid water = vasthouden bergen afvoeren. Vasthouden In het plangebied vasthouden van regenwater op die locaties waarop het valt. Bergen Tijdelijk opslaan van water binnen het plangebied op andere locaties dan waar het valt. Bergen op de locatie waar het water valt heet vasthouden. Bergen buiten het plangebied heet afvoeren Afvoeren Afvoeren van water uit het plangebied. Kwaliteitstrits: voorkeursvolgorde voor waterhuishoudkundige maatregelen in het plangebied t.a.v. kwaliteit van het water=schoon houden scheiden zuiveren. Schoon houden Voorkomen van het ontstaan van afvalwater (huishoudelijk of industrieël). Scheiden Gescheiden houden van schoon regenwater en afvalwater. Afkoppelen van regenwater van het riool is een vorm van scheiden. Zuiveren Behandelen/verwerken van afvalwater in een zuiveringstechnisch werk. 3. Stedelijk gebied. Gebieden met aaneengesloten bebouwing, zoals de bebouwde kom van een stad, dorp of kleine kern. 4. Landelijk gebied. Het buitengebied, waarin de nadruk ligt op bestemmingen als land- en tuinbouw en natuur. 5. Wateropgave.

4 In het Nationaal Bestuursakkoord Water zijn afspraken gemaakt over de stedelijke wateropgave die er op gericht zijn om het stedelijk watersysteem op orde te hebben in 2015 en vervolgens op orde te houden richting 2050, zodat wateroverlast zoveel mogelijk wordt voorkomen. In het NBW ontbreekt een definitie van het begrip stedelijke wateropgave. VNG en UvW hebben het gedefinieerd als het maatregelenpakket (inclusief de daarbij behorende kosten), waarmee wateroverlast in het stedelijke gebied zoveel mogelijk wordt voorkomen. Naast de stedelijke wateropgave is er nog de wateropgave landelijk gebied. Het creëren van extra ruimte voor water speelt een belangrijke rol. 6. Industrieel afvalwater. Water dat na industrieëel gebruik geloosd of gezuiverd wordt. Het kan gaan om opgepompt grondwater, oppervlaktewater of leidingwater dat gebruikt wordt voor koelen, spoelen en dergelijke. Zie ook: Begrippengids Wat en hoe in het water. Juni 2007 Fryslân leeft met water. Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân, Vereniging van Friese Gemeenten.

5 Schema-overzicht. I. Watertoetsprocedure. II. Locatiekeuze. 1. Locatiekeuze - Veilig Bouwen bij primaire waterkeringen. - Voldoende Bouwen in o.a. zoekgebied boezemgemaal. -. Schoon Bouwen bij o.a. zwemplaatsen en in grondwaterbeschermingsgebieden. 2. Inrichting. -Voldoende (Kwantiteitstrits: vasthouden-bergen-afvoeren). - Stedelijk gebied - Landelijk gebied (polder, vrij-afwaterend gebied en boezem). - Schoon (Kwaliteitstrits: schoon houden-scheiden-zuiveren). - Stedelijk gebied. - Landelijk gebied. III. Inhoud waterparagraaf.

6 I. Watertoetsprocedure 1. Versnelde watertoets van toepassing? Op kunt u nagaan of u aan de criteria voor de versnelde watertoets voldoet. Ja: Volg procedure zoals aangegeven in de Versnelde Watertoets. U hoeft de rest van dit schema en ook de volgende schema s niet te volgen. Nee: Neem contact op met de relevante wateradviseurs. Op kunt u een lijst met contactpersonen vinden. 2. Overleg met de wateradviseurs welke onderdelen van de Handreiking Watertoets aan de orde zijn. 3. Laat de wateradviseurs een concept wateradvies opstellen. 4. Verwerk de wateradviezen in overleg met de wateradviseurs tot een conceptwaterparagraaf. 5. Koppel de conceptwaterparagraaf aan het ruimtelijke ontwerpplan. 6. Breng wateradviseurs op de hoogte van relevante zienswijzen (en eventuele proactieve aanwijzing door Provincie). 7. Wijzig zonodig de waterparagraaf in overleg met wateradviseurs. 9. Zend vastgesteld plan toe aan betrokken wateradviseurs (Wetterskip, Rijkswaterstaat, Provincie) (en in voorkomend geval Vitens.) 10. Breng wateradviseurs op de hoogte van relevante bezwaren (en eventuele reactieve aanwijzing door Provincie)

7 II. LOCATIEKEUZE EN INRICHTING Kies een locatie uit voor de nieuwe ontwikkeling en gebruik hierbij de waterkansenkaart van WF of neem de voorgenomen bestemmingswijziging/toekenning als uitgangspunt. Kaarten staan in Streekplan en Waterhuishoudingsplan en zijn eveneens beschikbaar op 1 Locatiekeuze 1a Veilig: reserveringszones bij primaire waterkeringen 1. Ligt in het plangebied een primaire waterkering (= dijk, duin of kunstwerk [sluis, keermuur])? Zie kaart 19 WHP3 Ga naar schema volgende pagina. 2. Vraag bij de waterkeringbeheerder de waterkering met bijbehorende zones op. 3. Neem de kernzone op de plankaart op met als bestemming waterkering / waterstaatkundig object. 3. Neem de overige zones op als nevenbestemming waterkering / waterstaatkundig object. 4. Vindt in dit plan nieuwe bebouwing of uitbreiding van bestaande bebouwing in de reserveringszone plaats? Zie kaart 19 WHP3. 5. Vindt de nieuwbouw of uitbreiding van bestaande bebouwing plaats binnen aaneengesloten bebouwing? De grenzen van bestaande aaneengesloten bebouwing staan aangegeven op kaart 16a Streekplan. Of exact opvraagbaar bij waterkeringbeheerder. Ga naar schema volgende pagina 6. Neem contact op met waterkeringbeheerder over voorwaarden waaronder de bebouwing gerealiseerd kan worden. 7. Gaat het om nieuwbouw (die in het vigerend bestemmingsplan niet is toegestaan)?.8. Zoek een locatie buiten de reserveringszone en ga daarvoor terug naar vraag 1 9. Gaat het om uitbreiding van bebouwing van bedrijvigheid gebonden aan het buitengebied? 11. Gaat het om een uitbreiding van woonbebouwing of van bedrijvigheid niet gebonden aan het buitengebied van groter dan 10%? 12. Treedt in overleg met de waterkeringbeheerder over meest gewenste uitbreidingsrichting. 10. Ga in overleg met de waterkeringbeheerder na in hoeverre de uitbreiding een onoverkomelijke belemmering voor toekomstige dijkversterking vormt Zoek een locatie buiten de reserveringszone en ga daarvoor terug naar vraag1.. Ga naar schema volgende pagina

8 1b Voldoende: boezemgemaal 1. Ligt plangebied in het zoekgebied van een boezemgemaal?.zie kaart 16 Streekplan. Kies m.b.v. de waterkansenkaart een nieuwe locatie. Ga terug naar schema 1a. 2. Ligt het plangebied in de buurt van het zoekgebied van een boezemgemaal? Zie kaart 16 Streekplan. 3. Is het nog steeds mogelijk om boezemgemaal (incl aan/afvoer) te realiseren?. 1c Voldoende: voormalig fabrieksterrein 1. Ligt locatie op voormalig fabrieksterrein waar een grondwateronttrekking plaats vond?. 2. Treedt in overleg met grondwaterbeheerder. 3. Zorg voor voldoende drooglegging. 4. Geef resultaat van overleg en doorwerking in plan. Ga naar schema volgende pagina

9 1d Schoon: RWZI 1. Is er in het plangebied een RWZI aanwezig? Of ligt het plangebied naast een RWZI? 2. Bepaal i.o.m. de waterbeheerde benodigde ruimte rondom de RWZI. 3. Geef aan hoeveel ruimte nodig is en 4. waar deze ruimte wordt gereserveerd. 5. Neem de gereserveerde ruimte op de plankaart op. 1e Schoon: Zwemplaat- 1. Zijn er officiële zwemplaatsen in of nabij het plangebied? 2. Overleg met waterbeheerder en Provincie over zwemwaterprofiel en provinciale plankaart KRW. 3. Zet zwemplaats op plankaart. 4. Zijn er in het plangebied informele zwemplaatsen nabij een rioolwateroverstort of ongezuiverde lozing? 5. Geef aan waar en 6. Geef aan of en hoe rioolwateroverstort of ongezuiverde lozing gesaneerd kan worden. Indien sanering niet 7. Motiveer waarom sanering niet mogelijk is. 8. Ga naar volgend schema.

10 1f Schoon: bouwen in of bij Grondwaterbeschermingsge- 1. Ligt er in of naast het plangebied een grondwaterbeschermingsgebied? Zie kaart in de Provinciale Milieu Verordening (PMV). 2. Is bestemming toegestaan danwel ontheffing op verbod mogelijk? Zie hiervoor PMV en neem contact op met provincie. Kies m.b.v. de waterkansenkaart een nieuwe locatie. Ga terug naar schema 1a. 3. Neem op plankaart neven-/dubbelbestemming op met hoofdbestemming grondwaterbeschermingsgebied. 4. Geen infrastructuur plannen op en/of nabij vitale delen van het net (incl. opjagers en reservoirs. 5. Geef bouwvlak pompstation aan op de plankaart. Ga naar schema volgende bladzijde

11 2. Voldoende 1 Stedelijk Gebied Indien geen stedelijk gebied: ga naar schema voldoende landelijk gebied 1. Komt er nieuwbouw/uitbreiding bestaande bebouwing/inbreiding waardoor verhard oppervlak toeneemt? 2. Ga naar schoon stedelijk gebied 3. Bepaal i.o.m. Wetterskip de stedelijke wateropgave. 4.Hou zoveel mogelijk schoon hemelwater vast in het plangebied. Indien niet al het schone hemelwater wordt vastgehouden: Indien al het schone hemelwater wordt vastgehouden: 5. Geef aan hoeveel schoon hemelwater wordt vastgehouden 6. Geef aan waar en waar niet. 7. Motiveer de keuze. 8. Geef aan hoeveel schoon hemelwater niet wordt vastgehouden 9. Berg daarvan zoveel mogelijk in waterpartijen in het gebied. (niet boezem). Indien al het schone hemelwater wordt geborgen: Indien niet al het schone hemelwater wordt geborgen: 10. Geef aan hoeveel schoon hemelwater niet wordt vastgehouden of geborgen. 11. Geef aan hoe afvoer plaats vindt: a. Hoeveel op polderwater? b. Hoeveel op boezemwater? 12. Ga naar voldoende landelijk gebied.

12 2. Voldoende 2 Landelijk Gebied a. Polder 1. Komt er nieuwbouw/uitbreiding bestaande bebouwing/inbreiding waardoor verhard oppervlak toeneemt? 2. Ligt het plangebied in een polder? (Zie kaart van poldergebieden) 3. Bepaal i.o.m. Wetterskip de wateropgave in het plangebied 4. tel hierbij op de afvoer uit stedelijk gebied. 5. Geef aan hoeveel water kan worden geborgen in de huidige poldersloten. Indien niet al het water kan worden geborgen. Indien al het water kan worden geborgen. 6. Geef aan hoeveel water niet kan worden geborgen. 7. Geef aan waar nieuwe poldersloten worden gerealiseerd. 8. Geef aan hoeveel water dan kan worden geborgen. Indien niet al het water kan worden geborgen. 9. Geef aan hoeveel water niet kan worden geborgen. 10. Ga bij Wetterskip na of afvoer mogelijk is via bestaand poldergemaal. (in principe geen vergroting capaciteit). 11. Geef conclusie weer. Indien afvoer geheel mogelijk Indien afvoer niet geheel mogelijk 12. Geef aan hoeveel water niet kan worden afgevoerd. 13. Hoe conflicteert dit met het bestaande grondgebruik (bestemming)? 14. Welke ruimtelijke aanpassing (berging op land) is nodig? 15. Geef conclusie en motivering/afweging. Indien geen oplossing mogelijk is 16. Ga in overleg met Wetterskip over vergroting capaciteit poldergemaal. 17. Geef conclusie en motivering/afweging. Ga naar schema op volgende pagina.

13 2. Voldoende 2 Landelijk Gebied b. vrij afwaterend gebied 1. Komt er nieuwbouw/uitbreiding bestaande bebouwing/inbreiding waardoor verhard oppervlak toeneemt? 2. Ligt het plangebied in een vrij afwaterend gebied? (Zie kaart van vrij afwaterende gebieden). 3. Bepaal i.o.m. Wetterskip de wateropgave van het plangebied.. 4. Tel de afvoer uit het stedelijk gebied bij deze wateropgave. 5. Geef aan hoeveel water kan worden geborgen in de huidige watergangen. Indien niet al het water kan worden geborgen. Indien al het water kan worden geborgen. 6. Geef aan hoeveel water niet kan worden geborgen. 7. Geef aan waar nieuwe/uitbreiding bestaande watergangen en partijen kunnen worden gerealiseerd. 8. Geef aan hoeveel water dan kan worden geborgen. Indien niet al het water kan worden geborgen. 9. Neem contact op met het Wetterskip voor overleg over de hoeveelheid water die niet kan worden geborgen en dus moet worden afgevoerd. Ga naar schema op volgende pagina

14 2. Voldoende 2 Landelijk Gebied c. boezem 1. Komt er nieuwbouw/uitbreiding bestaande bebouwing/inbreiding waardoor verhard oppervlak toeneemt? Ga naar schoon stedelijk gebied 2. Ligt het plangebied vrij voor de boezem? 3. Bepaal i.o.m. Wetterskip de wateropgave van het plangebied. 4. Tel de afvoer uit stedelijk gebied bij deze wateropgave. 5. Tel hierbij op de afvoer uit polders en vrij-afwaterende gebieden. 6. Bepaal i.o.m. Wetterskip hoe groot de totale wateropgave is. 7. Zoek naar mogelijkheden van vergroting van de boezem binnen of buiten het plangebied.

15 3. Schoon 1 Stedelijk Gebied 1. Komt er nieuwbouw/uitbreiding bestaande bebouwing waardoor verhard oppervlak toeneemt? Of 2. is er een bestemmingswijziging waardoor (meer of slechter) afvalwater ontstaat? Indien geen stedelijk gebied: Ga naar schema op volgende pagina 3. Hou zoveel mogelijk schoon hemelwater vast in het plangebied. Indien niet al het schone hemelwater wordt vastgehouden: Indien al het schone hemelwater wordt vastgehouden: 4. Geef aan hoeveel schoon hemelwater wordt vastgehouden 5. Geef aan waar en waar niet. 6. Motiveer de keuze. 7. Geef aan hoeveel schoon hemelwater niet wordt vastgehouden. 8. Geef aan hoe dit water wordt geborgen in waterpartijen in het gebied (niet boezem) Indien al het schone hemelwater wordt geborgen: Indien niet al het schone hemelwater wordt geborgen: 10. Hoeveel hemelwater komt er op het riool en van welke kwaliteit? 11. Hoeveel huishoudelijk afvalwater komt er op het riool en van welke kwaliteit? 12. Geef aan hoeveel industrieel afvalwater kan worden vastgehouden in het plangebied en/of kan worden geborgen op oppervlaktewater (niet boe- 13. Hoeveel industrieel afvalwater komt er op het riool en van welke kwaliteit? 14. Hoe groot is de totale belasting (vuillast en hoeveelheid) op het riool? (som vraag 2,3 en 4) 15. Ga bij Wetterskip na of capaciteit RWZI voldoende is. (in principe geen vergroting capaciteit). Indien capaciteit voldoende: Indien capaciteit onvoldoende is: 17. Geef aan hoeveel water niet kan worden verwerkt door RWZI. 18. Geef i.o.m. Wetterskip aan waar mogelijkheden zijn om dit Indien afdoende mogelijkheden: Indien geen mogelijkheden: 19. Motiveer waarom niet. 20. Geef locatie rioolwateroverstort aan. 21. Geef effecten op waterkwaliteit weer. 22. Overleg met Wetterskip over vergroting capaciteit RWZI. Ga naar schema op volgende pagina

16 3. Schoon 1 Stedelijk Gebied 1. Komt er nieuwbouw/uitbreiding bestaande bebouwing waardoor verhard oppervlak toeneemt? Of 2. is er een bestemmingswijziging waardoor (meer of slechter) afvalwater ontstaat? Indien geen stedelijk gebied: Ga naar schema op volgende pagina 3. Hou zoveel mogelijk schoon hemelwater vast in het plangebied. Indien niet al het schone hemelwater wordt vastgehouden: Indien al het schone hemelwater wordt vastgehouden: 4. Geef aan hoeveel schoon hemelwater wordt vastgehouden 5. Geef aan waar en waar niet. 6. Motiveer de keuze. 7. Geef aan hoeveel schoon hemelwater niet wordt vastgehouden. 8. Geef aan hoe dit water wordt geborgen in waterpartijen in het gebied (niet boezem) Indien al het schone hemelwater wordt geborgen: Indien niet al het schone hemelwater wordt geborgen: 10. Hoeveel hemelwater komt er op het riool en van welke kwaliteit? 11. Hoeveel huishoudelijk afvalwater komt er op het riool en van welke kwaliteit? 12. Geef aan hoeveel industrieel afvalwater kan worden vastgehouden in het plangebied en/of kan worden geborgen op oppervlaktewater (niet boe- 13. Hoeveel industrieel afvalwater komt er op het riool en van welke kwaliteit? 14. Hoe groot is de totale belasting (vuillast en hoeveelheid) op het riool? (som vraag 2,3 en 4) 15. Ga bij Wetterskip na of capaciteit RWZI voldoende is. (in principe geen vergroting capaciteit). Indien capaciteit voldoende: Indien capaciteit onvoldoende is: 17. Geef aan hoeveel water niet kan worden verwerkt door RWZI. 18. Geef i.o.m. Wetterskip aan waar mogelijkheden zijn om dit Indien afdoende mogelijkheden: Indien geen mogelijkheden: 19. Motiveer waarom niet. 20. Geef locatie rioolwateroverstort aan. 21. Geef effecten op waterkwaliteit weer. 22. Overleg met Wetterskip over vergroting capaciteit RWZI. Ga naar schema op volgende pagina

17 III. Inhoud van de waterparagraaf. Hierin staan de gemaakte keuzen, de afwegingen, de motivaties etc. zoals ze tijdens het doorlopen van de schema s aan de orde zijn geweest. Concreet betekent, dat de waterparagraaf bestaat uit de volgende delen. 1. Te verwachten waterhuishoudkundige effecten. 2. Relatie met de prioriteitstritsen vasthouden-bergen-afvoeren en schoonhouden-scheiden-zuiveren 3. Mogelijkheden voor compensatie van effecten. 4. Mogelijkheden voor mitigatie (reductie) van effecten. 5. Alternatieven met te verwachten waterhuishoudkundige effecten en wat daarmee annex is (1 t/m 4). 6. Afwegingen/overwegingen/kosten-batenanalyses etc. 7. Uiteindelijke keuze. 8. Bijlagen: a. Verslag van overleg met de waterbeheerders. b. Afsprakennotitie (eventueel, indien gemaakt). c. Schriftelijk wateradvies m.b.t. ontwerpplan.