Wat met methylfenidaat? Dr. Delbroek H. Dienst kinder- en jeugdpsychiatrie GZA

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat met methylfenidaat? Dr. Delbroek H. Dienst kinder- en jeugdpsychiatrie GZA"

Transcriptie

1 Wat met methylfenidaat? Dr. Delbroek H. Dienst kinder- en jeugdpsychiatrie GZA

2

3 1. Richtlijnen 1.1 Diagnostische criteria 1.2 Comorbiditeit 1.3 Pathogenese 1.4 Prevalentie 1.5 Diagnostisch proces 1.6 Behandeling 2. Discussie 2.1 Gebruik methylfenidaat 2.2 Rol huisarts 3. Besluit ADHD

4 1.1 Diagnostische criteria DSM IV Symptoomniveau: (9) Aandachts - tekort (9) Hyper-activiteit /impulsiviteit Pervasiviteit Dysfunctie Meerdere contexten 6/9 6/9 ADD Gecombineerd Overwegend hyperactief/impulsief

5 1.2 Comorbiditeit Totaal ADHD ADD Hyperactief/ impulsief ODD CD Angst/depr Gedragsprobleem Leerprobleem

6 1.3 Pathogenese Genetica (75 % genetisch, direct/indirect) Kandidaatgenen (DRD4, DRD5, DAT1, ) Gen/omgevingsinteractie: HA roken/ethyl tijdens ZW Hersenstructuur Volume (dunnere cortex) Ontwikkeling (vertraagde ontwikkeling cortex) Hersenfunctie Fysiologie: QEEG fmri Receptorsystemen Neuropsychologie Executieve functies(o.a. werkgeheugen, ) Inhibitiesystemen Tijdsperceptie Hersenbeloningssystemen

7

8 1.4 Prevalentie Polanczyk ea 2007

9 1.5 Diagnostisch proces Verwijzing o.b.v. symptoomgedrag / dysfunctie Klinisch onderzoek sluit onderliggende somatische problematiek uit (epilepsie, gehoorprobleem) Multidisciplinair onderzoek

10 Klacht Ouders Kind MULTIDISCIPLINAIR onderzoek Logo/ kiné IQ, teach, School

11 1.5 Diagnostisch proces Casus: 9j, info school 14

12 1.5 Diagnostisch proces Casus: 9j, info vader 15

13 1.5 Diagnostisch proces Casus: 9j, info moeder 16

14 1.6 Behandeling Europese Richtlijn Engelse Richtlijn Amerikaanse Richtlijn Mild/matige ADHD Psychosociale of Medicatie Psychosociale Medicatie Ernstige ADHD Medicatie en Psychosociale Medicatie en Psychosociale Medicatie Behandeling altijd deel van een breed plan met psychologische, gedrags- en schoolinterventies

15 1.6 Behandeling Psychosociale interventie Kindniveau: - Gedragstherapie - Psychomotore therapie - Sociale vaardigheidstraining Ouders: - Psychoeducatie - Oudertraining School: - Schooloverleg - Toolkit Medicatie Methylfenidaat Atomoxetine Andere: dexamfetamine,.. Andere Dieet, omega vetzuren,

16 1.6 Behandeling Doelstelling / evaluatie medicatie Door verbetering aandacht; vermindering impulsiviteit/hyperactiviteit => Verbetering dysfunctie Evaluatie adhv info kind / ouders / school Anamnese Vragenlijsten Conners CBCL AVL

17 1.6 Behandeling Medicatie: productkeuze Stimulantia (1 e Keuze) Methylfenidaat; Rilatine 10 mg co Rilatine MR 20/30 mg Concerta 18, 36, 54 mg co Atomoxetine (2 e Keuze) Atomoxetine Strattera 10mg, 18mg, 25mg, 40mg en 60mg. (Dexamfetamine)

18 1.6 Behandeling Methylfenidaat Farmacokinetiek: Korte halfwaardetijd (2-3,5 uur) Interindividuele variabiliteit in metabolisering en uitscheiding Dosering: (< 6 jaar: start 2,5 mg) > 6 jaar: 2 (3) x 5 mg/dag Ook tijdens wk Opbouwen 5 mg/dag omhoog Opbouwen gebeurt op geleide van effect en bijwerkingen. Courante dosering: 0,7 mg /kg/dag 1,2 mg/kg/dag, max 2 mg/kg/dag Specifieke controles: - BD, hartritme, L, G - ECG op indicatie bij + anamnese

19 1.6 Behandeling Methylfenidaat Nevenwerking Frequent: - < eetlust, soms met misselijkheid en buikpijn - gewichtsverlies - inslaapproblemen - dufheid en duizeligheid - verschijnselen van ontstemming: snel geïrriteerd zijn, huilerigheid en somberheid - hoofdpijn Minder frequent: - rebound-verschijnselen zoals rusteloosheid en ontremming: - verwardheid - groeiremming - uitlokken of verergeren van tics Zeldzaam: - hartkloppingen - lichte verhoging van de bloeddruk en hartfrequentie - huidreacties - accommodatiestoornissen 27

20 1.6 Behandeling Methylfenidaat Opvolging Kinderpsychiater: Frequentie: Wat: - opstartfase - na 6 maanden, - vervolgens 1/ jaar - ifv kps/somatische evaluatie, - dosering, stop Huisarts: Frequentie: Wat: - tussentijdse opvolging variabele aanbevelingen (1/ trimester; 1/2 maanden) - controles verhogen effectiviteit - anamnese - BD, pols, L, G ADHD / cardiovasculair risico - Geen causaal verband - Gestabiliseerde hartziekte - Afwijking BD (Sytolisch> 95thpc + diastolisch> 95thpc), pols (>120/ ): stop

21 1.6 Behandeling Atomoxetine Farmacokinetiek Dosering Week 1: 0,5 mg/kg in één dosis s morgens na maaltijd Nevenwerkingen, bloeddruk en pols na één week Week 2: 1,2 mg/kg in één dosis s morgens na maaltijd Nevenwerkingen, bloeddruk en pols na één week Week 4-6: evaluatie Onvoldoende effect: eventueel verhogen. Maximum dosis: 1,8 mg/kg/dag. Nevenwerking >10% Eetlustvermindering, misselijkheid, abdominale pijn. 10-1% Griepachtig gevoel, blijvend verminderde eetlust, misselijkheid, constipatie. Prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, vroeg wakker worden. Huiduitslag,jeuk 1-0.1% Hartkloppingen, urineretentie Opvolging Somatische anamnese/evaluatie: BD, pols, lengte, gewicht om 2 maanden

22 1.7 Prognose Ziekteverloop 1/3 vermindering van symtomen, geen diagnose meer 1/3 vermindering van symptomen met behoud diagnose 1/3 idem toestandsbeeld Effect behandeling < depressies, gedragsstoornissen, angststoornissen, leermoeilijkheden, middelenmisbruik (10 jaar FU, 70% gemidd. 6j stimulantia >< 30% niet) Effect medicatiegebruik Geen bewijs dat de hersenontwikkeling negatief beïnvloed wordt Parkinsonisme? Inductie psychose?

23 2. Discussie 2.1 Medicatiegebruik België 2.2 Rol huisarts

24 Medicatiegebruik België

25 2.1 Medicatiegebruik: regionale spreiding Jongens: 2% Meisjes: 0,5% Vlaanderen: 1,9 % Wallonië: 0,5% West-Vl: 3,1% Luxemburg: 0,4%

26 2.1 Medicatiegebruik België 2003: 2012: 40% van ADHD populatie medicatie Literatuur: tot 60% ooit behandeling nodig Stijgend medicatiegebruik. Populatie? Vermoeden combinatie van over- en onderbehandeling (vals positieven als vals negatieven)

27 2.2 Rol huisarts Onderzoek ( S Bogaerts, U-gent, 2012): 4 op 5 huisartsen ervaren soms tot altijd druk van ouders of CLB om ADHD-medicatie voor te schrijven. Het gebruik van ADHD-medicatie blijft stijgen, ook in omstandigheden waarbij geen tussenkomst van de ziekteverzekering voorzien is Besluit: De impact van ADHD op het budget voor gezondheidszorg in België blijft stijgen. De huisarts kan een effectieve rol spelen in de diagnostiek en de behandeling van patiënten met ADHD, maar nog betere vorming terzake is zeker nuttig, net zoals een vaste inschrijving bij de huisarts om op die manier beter te weerstaan aan de druk van ouders en CLB en een rationeler voorschrift te bereiken. Ouders en CLB moeten beter geïnformeerd worden dat deze medicatie enkel zinvol en verantwoord is in geval van een juiste diagnose van ADHD.

28 2.2 Rol huisarts Geen landelijke / Europese richtlijn Crisissituatie <-> chroniciteit inzake medicatiegebruik - Crisis: nood aan expertise, toegankelijke GGZ - Chronisch gebruik: samenwerking? - Samenwerkingsprogramma W-VL.; dr. E. Nelis, AZ St. Lucas 37

29 Invoegen folder samenwerkingsprogramma 38

30 3. Besluit Complexe diagnostiek met multidisciplinair onderzoek voor start medicatie Medicatiegebruik: Onderzoek Quality assurance Collectief probleem: maatschappij, 1 e,2 e,3 e lijnszorg Visie en keuze zowel op macro als microniveau Nood aan afstemming in aanpak

31 Literatuur E. Taylor e.a., European Child and Adolescent Psychiatry (supplement1, 2004), European clinical guidelines for hyperkinetic disorder first upgrade. T. Banaschewski, European Child and Adolescent Psychiatry ( ), Long- acting medications for the hyperkinetic disorders, a systematic review and European treatment guideline. J. Graham e.a., European Child and Adolescent Psychiatry (2011, 20:17-37); European guidelines on managing adverse effects of medication for ADHD. The worldwide prevalence of ADHD: a systematic review and metaregression analysis. Polanczyk G, de Lima MS, Horta BL, Biederman J, Rohde LA. Metaforum 1: het toenemend gebruik van psychofarmaca Interdisciplinaire denktank Metaforum K.U.Leuven

Kinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?

Kinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD? Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD

Nadere informatie

Medicijngebruik en ADHD

Medicijngebruik en ADHD Medicijngebruik en ADHD 1 Inleiding In deze folder vind je informatie over het gebruik van medicatie bij ADHD. ADHD is een afkorting van het Engelse Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In Nederland

Nadere informatie

WELKE MEDICATIE KIEZEN?

WELKE MEDICATIE KIEZEN? WELKE MEDICATIE KIEZEN? Het is belangrijk om het werkingsprofiel en de voor- en nadelen van de verschillende geneesmiddelen voor ADHD te kennen. Samen met ouders en kind/jongere kan dan een keuze gemaakt

Nadere informatie

Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind. Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater. L.

Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind. Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater. L. Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater L. Hoekstra@karakter.com Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

TITRATIESCHEMA S EN VOORSCHRIJFREGELS

TITRATIESCHEMA S EN VOORSCHRIJFREGELS TITRATIESCHEMA S EN VOORSCHRIJFREGELS Methylfenidaat en dexamfetamine vallen onder de reglementering van de verdovende middelen. Dat betekent dat alle getallen voluit moeten geschreven worden. 1. Methylfenidaat

Nadere informatie

INTER-PSY Lente Symposium

INTER-PSY Lente Symposium Disclosure belangen spreker Getalenteerd omgaan met ADHD Anne van Lammeren, psychiater Universitair Centrum Psychiatrie UMCG 16-03-2016 Lentesymposium Interpsy (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Bijlage 10: Beschrijving van de in de richtlijn besproken medicijnen

Bijlage 10: Beschrijving van de in de richtlijn besproken medicijnen Bijlage : Beschrijving van de in de richtlijn besproken medicijnen METHYLFENIDAAT 2 3 40 4 Methylfenidaat Tablet mg, mg (werkingsduur 2-4 uur). Ritalin Tablet mg (werkingsduur 2-4 uur). Medikinet Tablet

Nadere informatie

ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ. Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz

ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ. Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz Programma Somatische zorg - met beleid - voor mensen met psychische stoornissen

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu ADHD. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu ADHD. www.kinderneurologie.eu ADHD Waar staat de afkorting ADHD voor? De letters ADHD staan voor de engelse woorden Attention Deficit - Hyperactivity Disorder. In het Nederlands vertaald betekent dat een aandoening die gekenmerkt wordt

Nadere informatie

Behandeling ADHD. Prem Adhien apotheker/epidemioloog 6 februari Timm, Timm & Timm

Behandeling ADHD. Prem Adhien apotheker/epidemioloog 6 februari Timm, Timm & Timm Behandeling ADHD Prem Adhien apotheker/epidemioloog 6 februari 2017 Timm, Timm & Timm Docent Prem Adhien Apotheker Voorzitter SIG Diabetes NDF Hogeschool Utrecht: docent MPA Universiteit Utrecht: docent

Nadere informatie

Good Clinical Practice in de herkenning, diagnose en behandeling van ADHD. Dr. Hans Hellemans ZNA UKJA

Good Clinical Practice in de herkenning, diagnose en behandeling van ADHD. Dr. Hans Hellemans ZNA UKJA Good Clinical Practice in de herkenning, diagnose en behandeling van ADHD Dr. Hans Hellemans ZNA UKJA Casus 2 Arne, een vierjarige kleuter, komt met zijn mama je raadpleging binnen. Na enkele minuten heeft

Nadere informatie

Swingt het gebruik van psychofarmaca bij kinderen de pan uit? Hans Hellemans Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen

Swingt het gebruik van psychofarmaca bij kinderen de pan uit? Hans Hellemans Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen Swingt het gebruik van psychofarmaca bij kinderen de pan uit? Hans Hellemans Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen Psychofarmaca werken in op het centraal zenuwstelsel: verbindingen

Nadere informatie

ZORGPAD ADHD Versie 2016

ZORGPAD ADHD Versie 2016 ZORGPAD ADHD Versie 2016 Een praktische leidraad voor de detectie, diagnostiek, behandeling en opvolging van ADHD bij kinderen / jongeren / volwassenen. Overlegplatform GGZ Overlegplatform GGZ Inleiding

Nadere informatie

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken

Nadere informatie

Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet

Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Vragen Prevalentie ADHD bij volwassenen Kernsymptomen van ADHD Stelling: Rustig zitten tijdens het onderzoeksgesprek sluit hyperactiviteit uit. Stelling: Als iemand

Nadere informatie

Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare

Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Unrestricted research grantshire In het verleden

Nadere informatie

Diagnose Behandeling

Diagnose Behandeling ADHD AD(H)D staat voor Attention Deficit (Hyperkinetic) Disorder. Het is een ontwikkelingsstoornis in de hersenen, veroorzaakt door een tekort aan dopamine. AD(H)D manifesteert zich in aandachtstekort/concentratiestoornissen,

Nadere informatie

Kinderen met hardnekkig druk gedrag

Kinderen met hardnekkig druk gedrag Interline Achtergronden casusschetsen Kinderen met hardnekkig druk gedrag Versie 15 juli 2002 Casusschets 1 Vraag 1: Vooral druk en beweeglijk (3), + concentratieproblemen (1). Zie diagnostiek, obligate

Nadere informatie

ADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli

ADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli 00 ADHD Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli U bent met uw kind verwezen naar de ADHD poli. De ADHD poli is een samenwerkingsverband tussen

Nadere informatie

Marina Danckaerts UPC-KULeuven

Marina Danckaerts UPC-KULeuven Marina Danckaerts UPC-KULeuven ADHD: stand van zaken in onderzoek Publicaties "ADHD, ADD, AD/HD of hyperkinetic disorder in Pubmed 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 93 1530 27038 10160 4634 60-69 70-79

Nadere informatie

ADHD. Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis

ADHD. Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis ADHD Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis 20-01-2015 Lien Keirse KAS Brugge Az St-Lucas Brugge/AZ St-Jan Brugge Concept: 3 kernsymptomen Verhaal 1 inadequaat

Nadere informatie

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen

Nadere informatie

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Wat is AD(H)D. Wie stelt de diagnose

Wat is AD(H)D. Wie stelt de diagnose AD(H)D bij kinderen Deze folder gaat over AD(H)D bij kinderen. Dit staat voor Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder en komt bij ongeveer 4 5% van de kinderen voor. U leest in deze folder onder andere

Nadere informatie

AD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1

AD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1 AD(H)D een meetbare hersenfunctiestoornis 1 Inleiding Wanneer spreken we van ADHD? Hoe stellen we de diagnose? Wat gebeurt er in de hersenen? 2 BEGRIPPEN Attention Deficit Hyperactivity Disorder = Aandachtsstoornis

Nadere informatie

Basislijn en vooronderzoeken behandeling ADHD

Basislijn en vooronderzoeken behandeling ADHD Basislijn en vooronderzoeken behandeling ADHD Datum: Naam: Ingevuld door: Eventuele huidige medicatie: / / (dag/maand/jaar) RESET FORMULIER ALGEMENE BEOORDELING VAN DE HUIDIGE SITUATIE Kind: Ouder(s)/Opvoeder:

Nadere informatie

Moeder waarom leren wij? Recente inzichten over de behandeling van leerstoornissen en opvoedingsstoornissen MEDICATIE

Moeder waarom leren wij? Recente inzichten over de behandeling van leerstoornissen en opvoedingsstoornissen MEDICATIE Moeder waarom leren wij? Recente inzichten over de behandeling van leerstoornissen en opvoedingsstoornissen MEDICATIE Over de plaats die medicatie inneemt bij de behandeling van ontwikkelingsstoornissen

Nadere informatie

Medische aspecten. Vooraf

Medische aspecten. Vooraf Medische aspecten Vooraf Een behandeling met medicijnen mag pas overwogen worden als de diagnose definitief vaststaat. Deze moet gesteld worden door een (kinder)neuroloog of (kinder)psychiater. Het doel

Nadere informatie

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit

Nadere informatie

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte? Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie

Nadere informatie

Dexamfetamine-tabletten

Dexamfetamine-tabletten Samenstelling Deze tabletten bevatten: 5 mg dexamfetamine Toepassing Dexamfetamine wordt gebruikt bij: Narcolepsie. Dit is een aandoening met aanvallen van onbedwingbare slaap, waarbij de spieren ook vaak

Nadere informatie

ADHD. Behandelingsstrategieën DSM IV. Diagnostiek. Vragenlijst voor gedragsproblemen bij kinderen (VvGK) ( Attention deficit hyperactivity disorder )

ADHD. Behandelingsstrategieën DSM IV. Diagnostiek. Vragenlijst voor gedragsproblemen bij kinderen (VvGK) ( Attention deficit hyperactivity disorder ) ADHD ( Attention deficit hyperactivity disorder ) Behandelingsstrategieën Evelien Dirks Een ontwikkelingsstoornis Problemen met de concentratieperiode Problemen met de impulsbeheersing Problemen met de

Nadere informatie

ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur. Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015

ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur. Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015 ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015 programma Medicatie als onderdeel van een multimodaal programma Hoe werkt het? Soorten

Nadere informatie

Komt een druk kind op het spreekuur

Komt een druk kind op het spreekuur Komt een druk kind op het spreekuur Reino Stoffelsen, KenJ-Psychiater Lotte Boekhout, POHGGZ-jeugd Petra ten Veen, datamanager ANH Dick Walstock, huisarts/kaderarts GGZ Wat we gaan doen: Huiswerk: spiegelinformatie/lijstje

Nadere informatie

Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD. West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context

Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD. West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context ZORGPAD ADHD www.adhd-traject.be Een optimaal traject voor kinderen en jongeren

Nadere informatie

Medicatieconsulten in het kader van onderhoudsbehandeling: wat te doen

Medicatieconsulten in het kader van onderhoudsbehandeling: wat te doen Farmacotherapie bij ADHD In dit document staan aanwijzingen over wat als huisarts te doen tijdens de medicatieconsulten en algemene informatie over farmacotherapie bij ADHD. Medicatie-instelling, psycho-educatie

Nadere informatie

ADHD = medicatie? Inhoud. 1. Wat is ADHD? Lezing voor 40 jaar Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter Kouter op 21/10/2011

ADHD = medicatie? Inhoud. 1. Wat is ADHD? Lezing voor 40 jaar Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter Kouter op 21/10/2011 Inhoud ADHD = medicatie? Dr. Myriam De Roo, kinder- en jeugdpsychiater 1. Wat is ADHD Plaats van het anatomisch letsel Fysiologische moeilijkheid Impact van ADHD. Wat is er aan te doen? Uitleg Multidisciplinaire

Nadere informatie

Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn

Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn Themacafé Tijdelijk Fonds en Innovatie 5 juli 2017 dr. Hendrik Koopman, Klinisch psycholoog & Kinder en Jeugdspecialist NIP drs. Marianne de Haas,

Nadere informatie

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:

Nadere informatie

PILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND. Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren

PILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND. Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren PILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren INHOUD Presentatie (20-25 minuten) Inleiding Medicamenteuze behandeling atriumfibrilleren Geneesmiddelgroepen Bijwerkingen

Nadere informatie

from Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014

from Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014 ADHD and SUD from Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014 Overzicht Waarom een richtlijn Het proces, het netwerk en de experten Onderzoeksopzet Risico

Nadere informatie

6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld

6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april 2003 6,5 117 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is ADHD? ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat is een aandachtstekortstoornis

Nadere informatie

Richtlijn ADHD (2015)

Richtlijn ADHD (2015) Richtlijn ADHD (2015) Onderbouwing Uitgangsvragen Dit hoofdstuk geeft antwoord op de volgende uitgangsvragen: Hoe en door wie kan het proces van doorverwijzen en samenwerken en nazorg in de keten efficiënter

Nadere informatie

Farmacotherapie bij ontwikkelingsstoornissen ADHD medicatie: te snel en te lang?

Farmacotherapie bij ontwikkelingsstoornissen ADHD medicatie: te snel en te lang? Farmacotherapie bij ontwikkelingsstoornissen ADHD medicatie: te snel en te lang? Pieter Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiatrie Accare, Universitair Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie Groningen Relaties

Nadere informatie

Tornado. Mijnke Janssen, kinder en jeugdpsychiater

Tornado. Mijnke Janssen, kinder en jeugdpsychiater Tornado Mijnke Janssen, kinder en jeugdpsychiater www.karakter.com 1 Onderzoeksteam Mijnke Janssen 1, Prof. Dr. Michel Wensing 2, Prof. Dr. Jan Buitelaar 1,5,, Prof. Dr. Rutger Jan v.d. Gaag 1 Dr. Eddy

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn

Nadere informatie

De jongsten van de klas hebben een grotere kans op een diagnose van ADHD

De jongsten van de klas hebben een grotere kans op een diagnose van ADHD Gezondheidszorgconsumptie De jongsten van de klas hebben een grotere kans op een diagnose van ADHD Lebbe Caroline, Ntahonganyira Rose-Marie, Vandenbergen Jan (LCM R&D MD) Samenvatting Problemen met de

Nadere informatie

Het gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag

Het gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke

Nadere informatie

De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten.

De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. Joanneke van der Nagel, psychiater, Tactus Verslavingszorg, Enschede Pieter-Jan Carpentier, psychiater, Reinier van Arkel groep, s-hertogenbosch

Nadere informatie

ADHD. In een breed perspectief. Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters

ADHD. In een breed perspectief. Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters ADHD In een breed perspectief Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters Zonder COMPASSIE geen verbinding Praten met het héle systeem Kwetsbaarheid = authenticiteit

Nadere informatie

Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar. Het ADHD-team

Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar. Het ADHD-team Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar Het ADHD-team Uw kind heeft AD(H)D of er bestaat het vermoeden dat uw kind deze aandachtsstoornis heeft. Op het ADHD-spreekuur van de polikliniek

Nadere informatie

Een medicatietrial, zonde van de tijd of de moeite waard?

Een medicatietrial, zonde van de tijd of de moeite waard? Karin van Riezen 1 Een medicatietrial, zonde van de tijd of de moeite waard? De meerwaarde van een placebogecontroleerde trial bij kinderen die ingesteld worden op methylfenidaat Gevalsbeschrijving Adhd

Nadere informatie

Alles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED

Alles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED Alles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED Introductie Joost Mertens, psychiater Petra van Raalte, SPH Cogmed Coaches Praktijk voor Psychiatrie, Velsen Programma Inleiding ADHD Inleiding COGMED

Nadere informatie

u Het verhaal van het lelijke eendje (Hans Christian Andersen, 1843)

u Het verhaal van het lelijke eendje (Hans Christian Andersen, 1843) Het lelijke eendje. Hoe medicatie een plaats kan hebben in het ontwikkelingsverhaal van kinderen in/met moeilijkheden Dr. Magali Coudeville Kinder- en jeugdpsychiater Het verhaal van het lelijke eendje

Nadere informatie

Praktische farmacotherapie bij ADHD

Praktische farmacotherapie bij ADHD Praktische farmacotherapie bij ADHD DR. GLENN DUMONT p r a k t i s c h e fa r m a c o t h e r a p i e B IJ A D H D D/2015/45/353 978 94 014 3299 3 NUR 897 Vormgeving omslag: Nanja Toebak, s-hertogenbosch

Nadere informatie

Introductie cursus AD(H)D. Neurobiologie en Medicatie.

Introductie cursus AD(H)D. Neurobiologie en Medicatie. Neurobiologie en Medicatie. Neurobiologie ADHD een neurobiologische stoornis? November 2017 : Artikel in de Volkskrant en interview bij Witteman Laura Batstra Begin 2012 radio-spotje van de de Hersenstichting

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009.

TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. Werkafspraken De afdeling psychiatrie, gevestigd in het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC, kent 4 zorglijnen: 1. Acute zorg 2.

Nadere informatie

AANPAK VAN AANDACHTSTEKORT-HYPERACTIVITEITSTOORNIS (ADHD) BIJ HET KIND

AANPAK VAN AANDACHTSTEKORT-HYPERACTIVITEITSTOORNIS (ADHD) BIJ HET KIND AANPAK VAN AANDACHTSTEKORT-HYPERACTIVITEITSTOORNIS (ADHD) BIJ HET KIND Bij kinderen met aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD) zijn een educatieve aanpak en intensieve gedragstherapie nuttig, en

Nadere informatie

4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?

4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten? Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders

Nadere informatie

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;

Nadere informatie

Achtergrond ADHD. ADHD: veerkracht bevorderen in een moeilijke context

Achtergrond ADHD. ADHD: veerkracht bevorderen in een moeilijke context ADHD: veerkracht bevorderen in een moeilijke context Peter Emmery 8.06.2018 Achtergrond ADHD kent steeds grotere bekendheid Kern van dysfunctie / vastlopen is niet ADHD Medicatie lost dit niet op (maar

Nadere informatie

11/18/2016. Disclosures. Kennis over ADHD? Agenda bijwerkingen ADHD. Medicatie ADHD. Evidence behandeling

11/18/2016. Disclosures. Kennis over ADHD? Agenda bijwerkingen ADHD. Medicatie ADHD. Evidence behandeling Ingrid Rours, MD, PhD, MSc Kinderarts, Kinderplein, Medisch Centrum voor Kwaliteit van Leven, Rotterdam Disclosures Bijwerkingen in behandeling van ADHD bij kind & adolescent geen patent geen financien

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie

Patiënteninformatie. Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie Patiënteninformatie Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie Inhoud Inleiding 3 Omschrijving en doel van de behandeling 3 Verloop van de behandeling 4 Referenties 6 Bijlage 6 Opbouwschema Lyrica

Nadere informatie

SOLK. Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut

SOLK. Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut SOLK Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut SOLK klachten en behandeling bij kinderen. Definitie SOLK? Prevalentie Chronische pijn Gevolgenmodel Probleeminventarisatie

Nadere informatie

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Behandelmogelijkheden bij kinderen met ADHD in de basisschoolleeftijd

Nadere informatie

ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak

ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak Doelstelling Een betere samenwerking en adequaat verwijzen bij ADHD bij kinderen en jeugdigen. Diagnostiek signalering gedragsprobleem Signalering

Nadere informatie

GENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters

Nadere informatie

Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen.

Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen. Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen. De psychofarmaca die bij kinderen (zes tot twaalf jaar) en jeugdigen (twaalf en ouder) worden gebruikt zijn over het algemeen afkomstig uit

Nadere informatie

Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa

Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa Patiënteninformatie Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa rkz.nl Uw MDL-arts (maag-,darm-,leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte

Nadere informatie

AD(H)D bij Volwassenen

AD(H)D bij Volwassenen AD(H)D bij Volwassenen https://youtu.be/fgssoj-tbsa JASPER'S REAL LIFE DSM IV-TR naar DSM 5 1950 DSM I Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 2013 DSM 5 X DSM IV-TR naar DSM 5 Belangrijke

Nadere informatie

Leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine

Leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine Leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine Dit materiaal beschrijft aanbevelingen om belangrijke risico s van atomoxetine te

Nadere informatie

leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine

leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine Atomoxetine HCl Aurobindo 10, 18, 25, 40, 60, 80 en 100 mg, harde capsules RVG 121282, 121287, 121290, 121293, 121294, 121295, 121297 Module 1.8 1.8.2 armm Rev.nr. 1905 Pag. 1 van leidraad voor artsen

Nadere informatie

ADHD. Ook in de huisartsenpraktijk?!

ADHD. Ook in de huisartsenpraktijk?! ADHD Ook in de huisartsenpraktijk?! ! Auke van der Jagt! Kinder- en jeugdpsychiater! Mede organisator symposium over ADHD! Lid van de vereniging 0-23, vrijgevestigden motivatie Vignet Elsa, groep 6 al

Nadere informatie

ADHD in de DSM-5. Reino Stoffelsen, kinder- en jeugdpsychiater Ariane Tjeenk-Kalff, klinisch neuropsycholoog 21 april 2015

ADHD in de DSM-5. Reino Stoffelsen, kinder- en jeugdpsychiater Ariane Tjeenk-Kalff, klinisch neuropsycholoog 21 april 2015 ADHD in de DSM-5 Reino Stoffelsen, kinder- en jeugdpsychiater Ariane Tjeenk-Kalff, klinisch neuropsycholoog 21 april 2015 ADHD, wat kan je er (niet) mee? Veel media aandacht Casus: Ben DSM-geschiedenis

Nadere informatie

Inhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch

Inhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch VII 1 Inleiding SOLK in de huisartsenpraktijk: begrippen en epidemiologie... 1 H.E. van der Horst 1.1 Wat is SOLK?... 2 1.2 Andere (veel)gebruikte termen.... 3 1.3 Relatie tussen SOLK en somatisatie....

Nadere informatie

Samen met de kinderartsen

Samen met de kinderartsen Samen met de kinderartsen L.H.M. Berg, kinder- en jeugdpsychiater GGNet Jeugd Indeling Visie beroepsvereniging (NVvP) op plaatsbepaling van psychiatrie Aanvulling afdeling Kinder en Jeugd Casus 5-jarige

Nadere informatie

ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8570

ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8570 ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8570 De veiligheid en nevenwerkingen van stimulantia 6 juli 2011 1. INLEIDING EN VRAAGSTELLING Ingevolge de vaststelling dat het verbruik van Rilatine -pillen (methylfenidaat)

Nadere informatie

Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen. Dr lut Depoorter huisarts HABO

Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen. Dr lut Depoorter huisarts HABO Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen Dr lut Depoorter huisarts HABO Multidisciplinair extramuraal DOEL Door deze gestandaardiseerde, systematische en multidisciplinaire aanpak via een zorgtraject met huisarts/cardioloog,

Nadere informatie

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)

Nadere informatie

bijwerkingen Tics tijdens het gebruik van atomoxetine, symptoom of bijwerking? Nancy Broos, Roald Gerritsen, Eugène van Puijenbroek Dankbetuiging

bijwerkingen Tics tijdens het gebruik van atomoxetine, symptoom of bijwerking? Nancy Broos, Roald Gerritsen, Eugène van Puijenbroek Dankbetuiging Nancy Broos, Roald Gerritsen, Eugène van Puijenbroek Mw. N. Broos MSc, apotheker, Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, s-hertogenbosch Drs. R. Gerritsen, arts, Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb,

Nadere informatie

ADHD bij volwassenen Diagnostiek, Behandeling, Werken

ADHD bij volwassenen Diagnostiek, Behandeling, Werken ADHD bij volwassenen Diagnostiek, Behandeling, Werken Marion van Dam Verzekeringsarts ADHD-coach 28 september 2010 Programma Film Klinisch beeld Vragen Film ADHD en Werk Cliente vertelt Vragen PAUZE Agenda

Nadere informatie

Op naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie

Op naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Op naar DSM 5 Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen Meer kennis

Nadere informatie

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling

Nadere informatie

16-1-2015. Hippocrates. Criteria van aandachtstekortstoornis (minimaal 6 maand, onaangepast of storend) NHG STIPcursus ADHD in de praktijk

16-1-2015. Hippocrates. Criteria van aandachtstekortstoornis (minimaal 6 maand, onaangepast of storend) NHG STIPcursus ADHD in de praktijk Disclosure belangen spreker M.P.J. Beeres NHG STIPcursus ADHD in de praktijk (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose

Nadere informatie

GGZ problematiek bij adolescenten

GGZ problematiek bij adolescenten GGZ problematiek bij adolescenten 25 november: Antoinette Drossaert (huisarts) Anne Nieuwenhuis (kinderarts) Rick Blom (Psychiater, CAP, RvA) 2 december: Elma Noorlander (huisarts) Jan Widdershoven (kinderarts)

Nadere informatie

Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners

Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners Atomoxetine 2/6 RISICOMINIMALISATIE-MATERIAAL OVER DE RISICO S VAN ATOMOXETINE VOOR ZORGVERLENERS Dit materiaal beschrijft

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson

Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?

Nadere informatie

Leeftijd niet nader. gespecificeerd [3] 6-17 jaar [4] gespecificeerd [6]

Leeftijd niet nader. gespecificeerd [3] 6-17 jaar [4] gespecificeerd [6] Antidepressiva Citalopram (Cipramil ) ASS [1,2] Clomipramine (Anafranil ) [!] OCS [1,2,4] Matige tot ernstige depressieve perioden [5] Fluoxetine (Prozac ) [!] Angststoornissen [1,2,6], 8 jaar en [5] Indeling

Nadere informatie

Hoe vaak komt ADHD voor? ADHD komt bij 3-5% van de kinderen op basisschoolleeftijd voor. Hiervan houdt de meerderheid last in de volwassenheid.

Hoe vaak komt ADHD voor? ADHD komt bij 3-5% van de kinderen op basisschoolleeftijd voor. Hiervan houdt de meerderheid last in de volwassenheid. Informatie over ADHD en middelengebruik Sandra Kooij, Mariken Müller, Maureen van Oort 2014 Resultaten Scoren, Amersfoort Hoe vaak komt ADHD voor? ADHD komt bij 3-5% van de kinderen op basisschoolleeftijd

Nadere informatie

ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak

ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak Doelstelling Een betere samenwerking en adequaat verwijzen bij ADHD bij kinderen en jeugdigen. Diagnostiek signalering gedragsprobleem Signalering

Nadere informatie

Kindergeneeskunde ADHD

Kindergeneeskunde ADHD Kindergeneeskunde ADHD Dit boekje is een korte beschrijving over ADHD. Het is geschreven voor ouders die op de polikliniek kindergeneeskunde komen en voor het eerst horen over ADHD. Rondrennen, de aandacht

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE

Inhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE Inhoud Voorwoord 13 DEEL I ALGEMENE ASPECTEN Hoofdstuk 1 Ambachtelijke en geautomatiseerde methoden van bloeddrukmeting 17 Inleiding 17 1 Conventionele sfygmomanometrie 18 2 Ambulante niet-invasieve automatische

Nadere informatie

Cure + Care Solutions

Cure + Care Solutions Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure

Nadere informatie

Congres 01-04-2009. lex pull 23-03-2009 1

Congres 01-04-2009. lex pull 23-03-2009 1 ADHD EN VERSLAVING Congres 01-04-2009 lex pull 23-03-2009 1 ADHD EN VERSLAVING PREVALENTIE VERKLARINGSMODELLEN DIAGNOSTIEK BEHANDELING lex pull 23-03-2009 2 prevalentie 8-Tal studies SUD bij ADHD: Life-time

Nadere informatie

Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?

Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA

Nadere informatie

Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen

Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt

Nadere informatie

Registratieformulier medicatie bij ADHD

Registratieformulier medicatie bij ADHD Bijlage 6 Registratieformulier medicatie bij ADHD Protocol ADHD bij verslaving 99 Registratieformulier medicatie bij ADHD Naam patiënt: Naam voorschrijvend behandelaar: Geneesmiddel: Datum: Dosering:

Nadere informatie

SOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut

SOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut SOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut Centrum voor Lichamelijk Onverklaarde klachten (CLOK)

Nadere informatie

TRACE. Treatment of ADHD with Care as usual versus an Elimination diet

TRACE. Treatment of ADHD with Care as usual versus an Elimination diet TRACE Treatment of ADHD with Care as usual versus an Elimination diet Behandeling van ADHD met de gebruikelijke zorg in vergelijking met een dieetbehandeling 1 Wat is het TRACE-onderzoek? Uit eerder onderzoek

Nadere informatie