Wat met methylfenidaat? Dr. Delbroek H. Dienst kinder- en jeugdpsychiatrie GZA
|
|
- Guido de Lange
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wat met methylfenidaat? Dr. Delbroek H. Dienst kinder- en jeugdpsychiatrie GZA
2
3 1. Richtlijnen 1.1 Diagnostische criteria 1.2 Comorbiditeit 1.3 Pathogenese 1.4 Prevalentie 1.5 Diagnostisch proces 1.6 Behandeling 2. Discussie 2.1 Gebruik methylfenidaat 2.2 Rol huisarts 3. Besluit ADHD
4 1.1 Diagnostische criteria DSM IV Symptoomniveau: (9) Aandachts - tekort (9) Hyper-activiteit /impulsiviteit Pervasiviteit Dysfunctie Meerdere contexten 6/9 6/9 ADD Gecombineerd Overwegend hyperactief/impulsief
5 1.2 Comorbiditeit Totaal ADHD ADD Hyperactief/ impulsief ODD CD Angst/depr Gedragsprobleem Leerprobleem
6 1.3 Pathogenese Genetica (75 % genetisch, direct/indirect) Kandidaatgenen (DRD4, DRD5, DAT1, ) Gen/omgevingsinteractie: HA roken/ethyl tijdens ZW Hersenstructuur Volume (dunnere cortex) Ontwikkeling (vertraagde ontwikkeling cortex) Hersenfunctie Fysiologie: QEEG fmri Receptorsystemen Neuropsychologie Executieve functies(o.a. werkgeheugen, ) Inhibitiesystemen Tijdsperceptie Hersenbeloningssystemen
7
8 1.4 Prevalentie Polanczyk ea 2007
9 1.5 Diagnostisch proces Verwijzing o.b.v. symptoomgedrag / dysfunctie Klinisch onderzoek sluit onderliggende somatische problematiek uit (epilepsie, gehoorprobleem) Multidisciplinair onderzoek
10 Klacht Ouders Kind MULTIDISCIPLINAIR onderzoek Logo/ kiné IQ, teach, School
11 1.5 Diagnostisch proces Casus: 9j, info school 14
12 1.5 Diagnostisch proces Casus: 9j, info vader 15
13 1.5 Diagnostisch proces Casus: 9j, info moeder 16
14 1.6 Behandeling Europese Richtlijn Engelse Richtlijn Amerikaanse Richtlijn Mild/matige ADHD Psychosociale of Medicatie Psychosociale Medicatie Ernstige ADHD Medicatie en Psychosociale Medicatie en Psychosociale Medicatie Behandeling altijd deel van een breed plan met psychologische, gedrags- en schoolinterventies
15 1.6 Behandeling Psychosociale interventie Kindniveau: - Gedragstherapie - Psychomotore therapie - Sociale vaardigheidstraining Ouders: - Psychoeducatie - Oudertraining School: - Schooloverleg - Toolkit Medicatie Methylfenidaat Atomoxetine Andere: dexamfetamine,.. Andere Dieet, omega vetzuren,
16 1.6 Behandeling Doelstelling / evaluatie medicatie Door verbetering aandacht; vermindering impulsiviteit/hyperactiviteit => Verbetering dysfunctie Evaluatie adhv info kind / ouders / school Anamnese Vragenlijsten Conners CBCL AVL
17 1.6 Behandeling Medicatie: productkeuze Stimulantia (1 e Keuze) Methylfenidaat; Rilatine 10 mg co Rilatine MR 20/30 mg Concerta 18, 36, 54 mg co Atomoxetine (2 e Keuze) Atomoxetine Strattera 10mg, 18mg, 25mg, 40mg en 60mg. (Dexamfetamine)
18 1.6 Behandeling Methylfenidaat Farmacokinetiek: Korte halfwaardetijd (2-3,5 uur) Interindividuele variabiliteit in metabolisering en uitscheiding Dosering: (< 6 jaar: start 2,5 mg) > 6 jaar: 2 (3) x 5 mg/dag Ook tijdens wk Opbouwen 5 mg/dag omhoog Opbouwen gebeurt op geleide van effect en bijwerkingen. Courante dosering: 0,7 mg /kg/dag 1,2 mg/kg/dag, max 2 mg/kg/dag Specifieke controles: - BD, hartritme, L, G - ECG op indicatie bij + anamnese
19 1.6 Behandeling Methylfenidaat Nevenwerking Frequent: - < eetlust, soms met misselijkheid en buikpijn - gewichtsverlies - inslaapproblemen - dufheid en duizeligheid - verschijnselen van ontstemming: snel geïrriteerd zijn, huilerigheid en somberheid - hoofdpijn Minder frequent: - rebound-verschijnselen zoals rusteloosheid en ontremming: - verwardheid - groeiremming - uitlokken of verergeren van tics Zeldzaam: - hartkloppingen - lichte verhoging van de bloeddruk en hartfrequentie - huidreacties - accommodatiestoornissen 27
20 1.6 Behandeling Methylfenidaat Opvolging Kinderpsychiater: Frequentie: Wat: - opstartfase - na 6 maanden, - vervolgens 1/ jaar - ifv kps/somatische evaluatie, - dosering, stop Huisarts: Frequentie: Wat: - tussentijdse opvolging variabele aanbevelingen (1/ trimester; 1/2 maanden) - controles verhogen effectiviteit - anamnese - BD, pols, L, G ADHD / cardiovasculair risico - Geen causaal verband - Gestabiliseerde hartziekte - Afwijking BD (Sytolisch> 95thpc + diastolisch> 95thpc), pols (>120/ ): stop
21 1.6 Behandeling Atomoxetine Farmacokinetiek Dosering Week 1: 0,5 mg/kg in één dosis s morgens na maaltijd Nevenwerkingen, bloeddruk en pols na één week Week 2: 1,2 mg/kg in één dosis s morgens na maaltijd Nevenwerkingen, bloeddruk en pols na één week Week 4-6: evaluatie Onvoldoende effect: eventueel verhogen. Maximum dosis: 1,8 mg/kg/dag. Nevenwerking >10% Eetlustvermindering, misselijkheid, abdominale pijn. 10-1% Griepachtig gevoel, blijvend verminderde eetlust, misselijkheid, constipatie. Prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, vroeg wakker worden. Huiduitslag,jeuk 1-0.1% Hartkloppingen, urineretentie Opvolging Somatische anamnese/evaluatie: BD, pols, lengte, gewicht om 2 maanden
22 1.7 Prognose Ziekteverloop 1/3 vermindering van symtomen, geen diagnose meer 1/3 vermindering van symptomen met behoud diagnose 1/3 idem toestandsbeeld Effect behandeling < depressies, gedragsstoornissen, angststoornissen, leermoeilijkheden, middelenmisbruik (10 jaar FU, 70% gemidd. 6j stimulantia >< 30% niet) Effect medicatiegebruik Geen bewijs dat de hersenontwikkeling negatief beïnvloed wordt Parkinsonisme? Inductie psychose?
23 2. Discussie 2.1 Medicatiegebruik België 2.2 Rol huisarts
24 Medicatiegebruik België
25 2.1 Medicatiegebruik: regionale spreiding Jongens: 2% Meisjes: 0,5% Vlaanderen: 1,9 % Wallonië: 0,5% West-Vl: 3,1% Luxemburg: 0,4%
26 2.1 Medicatiegebruik België 2003: 2012: 40% van ADHD populatie medicatie Literatuur: tot 60% ooit behandeling nodig Stijgend medicatiegebruik. Populatie? Vermoeden combinatie van over- en onderbehandeling (vals positieven als vals negatieven)
27 2.2 Rol huisarts Onderzoek ( S Bogaerts, U-gent, 2012): 4 op 5 huisartsen ervaren soms tot altijd druk van ouders of CLB om ADHD-medicatie voor te schrijven. Het gebruik van ADHD-medicatie blijft stijgen, ook in omstandigheden waarbij geen tussenkomst van de ziekteverzekering voorzien is Besluit: De impact van ADHD op het budget voor gezondheidszorg in België blijft stijgen. De huisarts kan een effectieve rol spelen in de diagnostiek en de behandeling van patiënten met ADHD, maar nog betere vorming terzake is zeker nuttig, net zoals een vaste inschrijving bij de huisarts om op die manier beter te weerstaan aan de druk van ouders en CLB en een rationeler voorschrift te bereiken. Ouders en CLB moeten beter geïnformeerd worden dat deze medicatie enkel zinvol en verantwoord is in geval van een juiste diagnose van ADHD.
28 2.2 Rol huisarts Geen landelijke / Europese richtlijn Crisissituatie <-> chroniciteit inzake medicatiegebruik - Crisis: nood aan expertise, toegankelijke GGZ - Chronisch gebruik: samenwerking? - Samenwerkingsprogramma W-VL.; dr. E. Nelis, AZ St. Lucas 37
29 Invoegen folder samenwerkingsprogramma 38
30 3. Besluit Complexe diagnostiek met multidisciplinair onderzoek voor start medicatie Medicatiegebruik: Onderzoek Quality assurance Collectief probleem: maatschappij, 1 e,2 e,3 e lijnszorg Visie en keuze zowel op macro als microniveau Nood aan afstemming in aanpak
31 Literatuur E. Taylor e.a., European Child and Adolescent Psychiatry (supplement1, 2004), European clinical guidelines for hyperkinetic disorder first upgrade. T. Banaschewski, European Child and Adolescent Psychiatry ( ), Long- acting medications for the hyperkinetic disorders, a systematic review and European treatment guideline. J. Graham e.a., European Child and Adolescent Psychiatry (2011, 20:17-37); European guidelines on managing adverse effects of medication for ADHD. The worldwide prevalence of ADHD: a systematic review and metaregression analysis. Polanczyk G, de Lima MS, Horta BL, Biederman J, Rohde LA. Metaforum 1: het toenemend gebruik van psychofarmaca Interdisciplinaire denktank Metaforum K.U.Leuven
Kinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatieMedicijngebruik en ADHD
Medicijngebruik en ADHD 1 Inleiding In deze folder vind je informatie over het gebruik van medicatie bij ADHD. ADHD is een afkorting van het Engelse Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In Nederland
Nadere informatieWELKE MEDICATIE KIEZEN?
WELKE MEDICATIE KIEZEN? Het is belangrijk om het werkingsprofiel en de voor- en nadelen van de verschillende geneesmiddelen voor ADHD te kennen. Samen met ouders en kind/jongere kan dan een keuze gemaakt
Nadere informatieInzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind. Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater. L.
Inzet van psychofarmaca tijdens de behandeling van het jonge kind Mw. L. Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiater L. Hoekstra@karakter.com Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieTITRATIESCHEMA S EN VOORSCHRIJFREGELS
TITRATIESCHEMA S EN VOORSCHRIJFREGELS Methylfenidaat en dexamfetamine vallen onder de reglementering van de verdovende middelen. Dat betekent dat alle getallen voluit moeten geschreven worden. 1. Methylfenidaat
Nadere informatieINTER-PSY Lente Symposium
Disclosure belangen spreker Getalenteerd omgaan met ADHD Anne van Lammeren, psychiater Universitair Centrum Psychiatrie UMCG 16-03-2016 Lentesymposium Interpsy (Potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieBijlage 10: Beschrijving van de in de richtlijn besproken medicijnen
Bijlage : Beschrijving van de in de richtlijn besproken medicijnen METHYLFENIDAAT 2 3 40 4 Methylfenidaat Tablet mg, mg (werkingsduur 2-4 uur). Ritalin Tablet mg (werkingsduur 2-4 uur). Medikinet Tablet
Nadere informatieACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ. Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz
ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE EERSTELIJNS GGZ Martin Beeres, kaderhuisarts ggz io Marian Oud, coördinator kaderopleiding ggz Programma Somatische zorg - met beleid - voor mensen met psychische stoornissen
Nadere informatieKinderneurologie.eu ADHD. www.kinderneurologie.eu
ADHD Waar staat de afkorting ADHD voor? De letters ADHD staan voor de engelse woorden Attention Deficit - Hyperactivity Disorder. In het Nederlands vertaald betekent dat een aandoening die gekenmerkt wordt
Nadere informatieBehandeling ADHD. Prem Adhien apotheker/epidemioloog 6 februari Timm, Timm & Timm
Behandeling ADHD Prem Adhien apotheker/epidemioloog 6 februari 2017 Timm, Timm & Timm Docent Prem Adhien Apotheker Voorzitter SIG Diabetes NDF Hogeschool Utrecht: docent MPA Universiteit Utrecht: docent
Nadere informatieGood Clinical Practice in de herkenning, diagnose en behandeling van ADHD. Dr. Hans Hellemans ZNA UKJA
Good Clinical Practice in de herkenning, diagnose en behandeling van ADHD Dr. Hans Hellemans ZNA UKJA Casus 2 Arne, een vierjarige kleuter, komt met zijn mama je raadpleging binnen. Na enkele minuten heeft
Nadere informatieSwingt het gebruik van psychofarmaca bij kinderen de pan uit? Hans Hellemans Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen
Swingt het gebruik van psychofarmaca bij kinderen de pan uit? Hans Hellemans Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen Psychofarmaca werken in op het centraal zenuwstelsel: verbindingen
Nadere informatieZORGPAD ADHD Versie 2016
ZORGPAD ADHD Versie 2016 Een praktische leidraad voor de detectie, diagnostiek, behandeling en opvolging van ADHD bij kinderen / jongeren / volwassenen. Overlegplatform GGZ Overlegplatform GGZ Inleiding
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatiePolikliniek ADHD voor volwassenen GGNet
Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Vragen Prevalentie ADHD bij volwassenen Kernsymptomen van ADHD Stelling: Rustig zitten tijdens het onderzoeksgesprek sluit hyperactiviteit uit. Stelling: Als iemand
Nadere informatieRationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare
Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Unrestricted research grantshire In het verleden
Nadere informatieDiagnose Behandeling
ADHD AD(H)D staat voor Attention Deficit (Hyperkinetic) Disorder. Het is een ontwikkelingsstoornis in de hersenen, veroorzaakt door een tekort aan dopamine. AD(H)D manifesteert zich in aandachtstekort/concentratiestoornissen,
Nadere informatieKinderen met hardnekkig druk gedrag
Interline Achtergronden casusschetsen Kinderen met hardnekkig druk gedrag Versie 15 juli 2002 Casusschets 1 Vraag 1: Vooral druk en beweeglijk (3), + concentratieproblemen (1). Zie diagnostiek, obligate
Nadere informatieADHD. Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli
00 ADHD Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit Hoe wordt de diagnose bij kinderen gesteld? ADHD poli U bent met uw kind verwezen naar de ADHD poli. De ADHD poli is een samenwerkingsverband tussen
Nadere informatieMarina Danckaerts UPC-KULeuven
Marina Danckaerts UPC-KULeuven ADHD: stand van zaken in onderzoek Publicaties "ADHD, ADD, AD/HD of hyperkinetic disorder in Pubmed 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 93 1530 27038 10160 4634 60-69 70-79
Nadere informatieADHD. Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis
ADHD Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis 20-01-2015 Lien Keirse KAS Brugge Az St-Lucas Brugge/AZ St-Jan Brugge Concept: 3 kernsymptomen Verhaal 1 inadequaat
Nadere informatieMarijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP
Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen
Nadere informatieADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG
ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieWat is AD(H)D. Wie stelt de diagnose
AD(H)D bij kinderen Deze folder gaat over AD(H)D bij kinderen. Dit staat voor Attention Deficit (Hyperactivity) Disorder en komt bij ongeveer 4 5% van de kinderen voor. U leest in deze folder onder andere
Nadere informatieAD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1
AD(H)D een meetbare hersenfunctiestoornis 1 Inleiding Wanneer spreken we van ADHD? Hoe stellen we de diagnose? Wat gebeurt er in de hersenen? 2 BEGRIPPEN Attention Deficit Hyperactivity Disorder = Aandachtsstoornis
Nadere informatieBasislijn en vooronderzoeken behandeling ADHD
Basislijn en vooronderzoeken behandeling ADHD Datum: Naam: Ingevuld door: Eventuele huidige medicatie: / / (dag/maand/jaar) RESET FORMULIER ALGEMENE BEOORDELING VAN DE HUIDIGE SITUATIE Kind: Ouder(s)/Opvoeder:
Nadere informatieMoeder waarom leren wij? Recente inzichten over de behandeling van leerstoornissen en opvoedingsstoornissen MEDICATIE
Moeder waarom leren wij? Recente inzichten over de behandeling van leerstoornissen en opvoedingsstoornissen MEDICATIE Over de plaats die medicatie inneemt bij de behandeling van ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieMedische aspecten. Vooraf
Medische aspecten Vooraf Een behandeling met medicijnen mag pas overwogen worden als de diagnose definitief vaststaat. Deze moet gesteld worden door een (kinder)neuroloog of (kinder)psychiater. Het doel
Nadere informatieDeel I Wat we weten over de stoornis ADHD
Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit
Nadere informatieEven voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?
Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie
Nadere informatieDexamfetamine-tabletten
Samenstelling Deze tabletten bevatten: 5 mg dexamfetamine Toepassing Dexamfetamine wordt gebruikt bij: Narcolepsie. Dit is een aandoening met aanvallen van onbedwingbare slaap, waarbij de spieren ook vaak
Nadere informatieADHD. Behandelingsstrategieën DSM IV. Diagnostiek. Vragenlijst voor gedragsproblemen bij kinderen (VvGK) ( Attention deficit hyperactivity disorder )
ADHD ( Attention deficit hyperactivity disorder ) Behandelingsstrategieën Evelien Dirks Een ontwikkelingsstoornis Problemen met de concentratieperiode Problemen met de impulsbeheersing Problemen met de
Nadere informatieADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur. Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015
ADHD en medicatie Duinrell jaarlijkse contactdag I&W 11.45-12.30 uur Rob Pereira, voorzitter Impuls&Woortblind 19-9-2015 programma Medicatie als onderdeel van een multimodaal programma Hoe werkt het? Soorten
Nadere informatieKomt een druk kind op het spreekuur
Komt een druk kind op het spreekuur Reino Stoffelsen, KenJ-Psychiater Lotte Boekhout, POHGGZ-jeugd Petra ten Veen, datamanager ANH Dick Walstock, huisarts/kaderarts GGZ Wat we gaan doen: Huiswerk: spiegelinformatie/lijstje
Nadere informatieIlse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD. West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context
Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context ZORGPAD ADHD www.adhd-traject.be Een optimaal traject voor kinderen en jongeren
Nadere informatieMedicatieconsulten in het kader van onderhoudsbehandeling: wat te doen
Farmacotherapie bij ADHD In dit document staan aanwijzingen over wat als huisarts te doen tijdens de medicatieconsulten en algemene informatie over farmacotherapie bij ADHD. Medicatie-instelling, psycho-educatie
Nadere informatieADHD = medicatie? Inhoud. 1. Wat is ADHD? Lezing voor 40 jaar Centrum voor Ambulante Revalidatie Ter Kouter op 21/10/2011
Inhoud ADHD = medicatie? Dr. Myriam De Roo, kinder- en jeugdpsychiater 1. Wat is ADHD Plaats van het anatomisch letsel Fysiologische moeilijkheid Impact van ADHD. Wat is er aan te doen? Uitleg Multidisciplinaire
Nadere informatieKetenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn
Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn Themacafé Tijdelijk Fonds en Innovatie 5 juli 2017 dr. Hendrik Koopman, Klinisch psycholoog & Kinder en Jeugdspecialist NIP drs. Marianne de Haas,
Nadere informatieInhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland
Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:
Nadere informatiePILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND. Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren
PILLENCOCKTAILS: HARTVEROVEREND Aspecten van geneesmiddelen bij atriumfibrilleren INHOUD Presentatie (20-25 minuten) Inleiding Medicamenteuze behandeling atriumfibrilleren Geneesmiddelgroepen Bijwerkingen
Nadere informatiefrom Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014
ADHD and SUD from Clinical Experience to an Evidence Based Guideline Frieda Matthys, MD PhD 20 november 2014 Overzicht Waarom een richtlijn Het proces, het netwerk en de experten Onderzoeksopzet Risico
Nadere informatie6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april 2003 6,5 117 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is ADHD? ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat is een aandachtstekortstoornis
Nadere informatieRichtlijn ADHD (2015)
Richtlijn ADHD (2015) Onderbouwing Uitgangsvragen Dit hoofdstuk geeft antwoord op de volgende uitgangsvragen: Hoe en door wie kan het proces van doorverwijzen en samenwerken en nazorg in de keten efficiënter
Nadere informatieFarmacotherapie bij ontwikkelingsstoornissen ADHD medicatie: te snel en te lang?
Farmacotherapie bij ontwikkelingsstoornissen ADHD medicatie: te snel en te lang? Pieter Hoekstra Kinder- en jeugdpsychiatrie Accare, Universitair Centrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie Groningen Relaties
Nadere informatieTornado. Mijnke Janssen, kinder en jeugdpsychiater
Tornado Mijnke Janssen, kinder en jeugdpsychiater www.karakter.com 1 Onderzoeksteam Mijnke Janssen 1, Prof. Dr. Michel Wensing 2, Prof. Dr. Jan Buitelaar 1,5,, Prof. Dr. Rutger Jan v.d. Gaag 1 Dr. Eddy
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieDe jongsten van de klas hebben een grotere kans op een diagnose van ADHD
Gezondheidszorgconsumptie De jongsten van de klas hebben een grotere kans op een diagnose van ADHD Lebbe Caroline, Ntahonganyira Rose-Marie, Vandenbergen Jan (LCM R&D MD) Samenvatting Problemen met de
Nadere informatieHet gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag
Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke
Nadere informatieDe medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten.
De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. Joanneke van der Nagel, psychiater, Tactus Verslavingszorg, Enschede Pieter-Jan Carpentier, psychiater, Reinier van Arkel groep, s-hertogenbosch
Nadere informatieADHD. In een breed perspectief. Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters
ADHD In een breed perspectief Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters Zonder COMPASSIE geen verbinding Praten met het héle systeem Kwetsbaarheid = authenticiteit
Nadere informatieInformatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar. Het ADHD-team
Informatie voor patiënten van Ziekenhuis Rijnstate/Zevenaar Het ADHD-team Uw kind heeft AD(H)D of er bestaat het vermoeden dat uw kind deze aandachtsstoornis heeft. Op het ADHD-spreekuur van de polikliniek
Nadere informatieEen medicatietrial, zonde van de tijd of de moeite waard?
Karin van Riezen 1 Een medicatietrial, zonde van de tijd of de moeite waard? De meerwaarde van een placebogecontroleerde trial bij kinderen die ingesteld worden op methylfenidaat Gevalsbeschrijving Adhd
Nadere informatieAlles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED
Alles wat u altijd al wilde weten over ADHD & COGMED Introductie Joost Mertens, psychiater Petra van Raalte, SPH Cogmed Coaches Praktijk voor Psychiatrie, Velsen Programma Inleiding ADHD Inleiding COGMED
Nadere informatieu Het verhaal van het lelijke eendje (Hans Christian Andersen, 1843)
Het lelijke eendje. Hoe medicatie een plaats kan hebben in het ontwikkelingsverhaal van kinderen in/met moeilijkheden Dr. Magali Coudeville Kinder- en jeugdpsychiater Het verhaal van het lelijke eendje
Nadere informatiePraktische farmacotherapie bij ADHD
Praktische farmacotherapie bij ADHD DR. GLENN DUMONT p r a k t i s c h e fa r m a c o t h e r a p i e B IJ A D H D D/2015/45/353 978 94 014 3299 3 NUR 897 Vormgeving omslag: Nanja Toebak, s-hertogenbosch
Nadere informatieIntroductie cursus AD(H)D. Neurobiologie en Medicatie.
Neurobiologie en Medicatie. Neurobiologie ADHD een neurobiologische stoornis? November 2017 : Artikel in de Volkskrant en interview bij Witteman Laura Batstra Begin 2012 radio-spotje van de de Hersenstichting
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009.
TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. Werkafspraken De afdeling psychiatrie, gevestigd in het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC, kent 4 zorglijnen: 1. Acute zorg 2.
Nadere informatieAANPAK VAN AANDACHTSTEKORT-HYPERACTIVITEITSTOORNIS (ADHD) BIJ HET KIND
AANPAK VAN AANDACHTSTEKORT-HYPERACTIVITEITSTOORNIS (ADHD) BIJ HET KIND Bij kinderen met aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD) zijn een educatieve aanpak en intensieve gedragstherapie nuttig, en
Nadere informatie4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?
Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders
Nadere informatieGeneralistische Basis GGZ en Specialistische GGZ
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;
Nadere informatieAchtergrond ADHD. ADHD: veerkracht bevorderen in een moeilijke context
ADHD: veerkracht bevorderen in een moeilijke context Peter Emmery 8.06.2018 Achtergrond ADHD kent steeds grotere bekendheid Kern van dysfunctie / vastlopen is niet ADHD Medicatie lost dit niet op (maar
Nadere informatie11/18/2016. Disclosures. Kennis over ADHD? Agenda bijwerkingen ADHD. Medicatie ADHD. Evidence behandeling
Ingrid Rours, MD, PhD, MSc Kinderarts, Kinderplein, Medisch Centrum voor Kwaliteit van Leven, Rotterdam Disclosures Bijwerkingen in behandeling van ADHD bij kind & adolescent geen patent geen financien
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie
Patiënteninformatie Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie Inhoud Inleiding 3 Omschrijving en doel van de behandeling 3 Verloop van de behandeling 4 Referenties 6 Bijlage 6 Opbouwschema Lyrica
Nadere informatieSOLK. Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut
SOLK Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten Nancy Stokkers, Kinderfysiotherapeut SOLK klachten en behandeling bij kinderen. Definitie SOLK? Prevalentie Chronische pijn Gevolgenmodel Probleeminventarisatie
Nadere informatieDr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1
Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Behandelmogelijkheden bij kinderen met ADHD in de basisschoolleeftijd
Nadere informatieADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak
ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak Doelstelling Een betere samenwerking en adequaat verwijzen bij ADHD bij kinderen en jeugdigen. Diagnostiek signalering gedragsprobleem Signalering
Nadere informatieGENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters
Nadere informatieMoleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen.
Moleman hoofdstuk 6 Psychofarmaca bij kinderen en jeugdigen. De psychofarmaca die bij kinderen (zes tot twaalf jaar) en jeugdigen (twaalf en ouder) worden gebruikt zijn over het algemeen afkomstig uit
Nadere informatiePrednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa
Patiënteninformatie Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa rkz.nl Uw MDL-arts (maag-,darm-,leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte
Nadere informatieAD(H)D bij Volwassenen
AD(H)D bij Volwassenen https://youtu.be/fgssoj-tbsa JASPER'S REAL LIFE DSM IV-TR naar DSM 5 1950 DSM I Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 2013 DSM 5 X DSM IV-TR naar DSM 5 Belangrijke
Nadere informatieLeidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine
Leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine Dit materiaal beschrijft aanbevelingen om belangrijke risico s van atomoxetine te
Nadere informatieleidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine
Atomoxetine HCl Aurobindo 10, 18, 25, 40, 60, 80 en 100 mg, harde capsules RVG 121282, 121287, 121290, 121293, 121294, 121295, 121297 Module 1.8 1.8.2 armm Rev.nr. 1905 Pag. 1 van leidraad voor artsen
Nadere informatieADHD. Ook in de huisartsenpraktijk?!
ADHD Ook in de huisartsenpraktijk?! ! Auke van der Jagt! Kinder- en jeugdpsychiater! Mede organisator symposium over ADHD! Lid van de vereniging 0-23, vrijgevestigden motivatie Vignet Elsa, groep 6 al
Nadere informatieADHD in de DSM-5. Reino Stoffelsen, kinder- en jeugdpsychiater Ariane Tjeenk-Kalff, klinisch neuropsycholoog 21 april 2015
ADHD in de DSM-5 Reino Stoffelsen, kinder- en jeugdpsychiater Ariane Tjeenk-Kalff, klinisch neuropsycholoog 21 april 2015 ADHD, wat kan je er (niet) mee? Veel media aandacht Casus: Ben DSM-geschiedenis
Nadere informatieInhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch
VII 1 Inleiding SOLK in de huisartsenpraktijk: begrippen en epidemiologie... 1 H.E. van der Horst 1.1 Wat is SOLK?... 2 1.2 Andere (veel)gebruikte termen.... 3 1.3 Relatie tussen SOLK en somatisatie....
Nadere informatieSamen met de kinderartsen
Samen met de kinderartsen L.H.M. Berg, kinder- en jeugdpsychiater GGNet Jeugd Indeling Visie beroepsvereniging (NVvP) op plaatsbepaling van psychiatrie Aanvulling afdeling Kinder en Jeugd Casus 5-jarige
Nadere informatieADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8570
ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 8570 De veiligheid en nevenwerkingen van stimulantia 6 juli 2011 1. INLEIDING EN VRAAGSTELLING Ingevolge de vaststelling dat het verbruik van Rilatine -pillen (methylfenidaat)
Nadere informatieGezamelijke visie voor NW Vlaanderen. Dr lut Depoorter huisarts HABO
Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen Dr lut Depoorter huisarts HABO Multidisciplinair extramuraal DOEL Door deze gestandaardiseerde, systematische en multidisciplinaire aanpak via een zorgtraject met huisarts/cardioloog,
Nadere informatieInterculturele psychiatrie en jeugd-ggz
Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)
Nadere informatiebijwerkingen Tics tijdens het gebruik van atomoxetine, symptoom of bijwerking? Nancy Broos, Roald Gerritsen, Eugène van Puijenbroek Dankbetuiging
Nancy Broos, Roald Gerritsen, Eugène van Puijenbroek Mw. N. Broos MSc, apotheker, Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, s-hertogenbosch Drs. R. Gerritsen, arts, Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb,
Nadere informatieADHD bij volwassenen Diagnostiek, Behandeling, Werken
ADHD bij volwassenen Diagnostiek, Behandeling, Werken Marion van Dam Verzekeringsarts ADHD-coach 28 september 2010 Programma Film Klinisch beeld Vragen Film ADHD en Werk Cliente vertelt Vragen PAUZE Agenda
Nadere informatieOp naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie
Op naar DSM 5 Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen Meer kennis
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatie16-1-2015. Hippocrates. Criteria van aandachtstekortstoornis (minimaal 6 maand, onaangepast of storend) NHG STIPcursus ADHD in de praktijk
Disclosure belangen spreker M.P.J. Beeres NHG STIPcursus ADHD in de praktijk (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts
Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose
Nadere informatieGGZ problematiek bij adolescenten
GGZ problematiek bij adolescenten 25 november: Antoinette Drossaert (huisarts) Anne Nieuwenhuis (kinderarts) Rick Blom (Psychiater, CAP, RvA) 2 december: Elma Noorlander (huisarts) Jan Widdershoven (kinderarts)
Nadere informatieRisicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners
Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners Atomoxetine 2/6 RISICOMINIMALISATIE-MATERIAAL OVER DE RISICO S VAN ATOMOXETINE VOOR ZORGVERLENERS Dit materiaal beschrijft
Nadere informatieStemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?
Nadere informatieLeeftijd niet nader. gespecificeerd [3] 6-17 jaar [4] gespecificeerd [6]
Antidepressiva Citalopram (Cipramil ) ASS [1,2] Clomipramine (Anafranil ) [!] OCS [1,2,4] Matige tot ernstige depressieve perioden [5] Fluoxetine (Prozac ) [!] Angststoornissen [1,2,6], 8 jaar en [5] Indeling
Nadere informatieHoe vaak komt ADHD voor? ADHD komt bij 3-5% van de kinderen op basisschoolleeftijd voor. Hiervan houdt de meerderheid last in de volwassenheid.
Informatie over ADHD en middelengebruik Sandra Kooij, Mariken Müller, Maureen van Oort 2014 Resultaten Scoren, Amersfoort Hoe vaak komt ADHD voor? ADHD komt bij 3-5% van de kinderen op basisschoolleeftijd
Nadere informatieADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak
ADHD bij kinderen en jeugdigen Regionale Transmurale Afspraak Doelstelling Een betere samenwerking en adequaat verwijzen bij ADHD bij kinderen en jeugdigen. Diagnostiek signalering gedragsprobleem Signalering
Nadere informatieKindergeneeskunde ADHD
Kindergeneeskunde ADHD Dit boekje is een korte beschrijving over ADHD. Het is geschreven voor ouders die op de polikliniek kindergeneeskunde komen en voor het eerst horen over ADHD. Rondrennen, de aandacht
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE
Inhoud Voorwoord 13 DEEL I ALGEMENE ASPECTEN Hoofdstuk 1 Ambachtelijke en geautomatiseerde methoden van bloeddrukmeting 17 Inleiding 17 1 Conventionele sfygmomanometrie 18 2 Ambulante niet-invasieve automatische
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatieCongres 01-04-2009. lex pull 23-03-2009 1
ADHD EN VERSLAVING Congres 01-04-2009 lex pull 23-03-2009 1 ADHD EN VERSLAVING PREVALENTIE VERKLARINGSMODELLEN DIAGNOSTIEK BEHANDELING lex pull 23-03-2009 2 prevalentie 8-Tal studies SUD bij ADHD: Life-time
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieRegistratieformulier medicatie bij ADHD
Bijlage 6 Registratieformulier medicatie bij ADHD Protocol ADHD bij verslaving 99 Registratieformulier medicatie bij ADHD Naam patiënt: Naam voorschrijvend behandelaar: Geneesmiddel: Datum: Dosering:
Nadere informatieSOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut
SOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut Centrum voor Lichamelijk Onverklaarde klachten (CLOK)
Nadere informatieTRACE. Treatment of ADHD with Care as usual versus an Elimination diet
TRACE Treatment of ADHD with Care as usual versus an Elimination diet Behandeling van ADHD met de gebruikelijke zorg in vergelijking met een dieetbehandeling 1 Wat is het TRACE-onderzoek? Uit eerder onderzoek
Nadere informatie