TNO innovation. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii. for life. u heeft ons op 17 april 2015 verzocht om advies uitte brengen over het voor de

Transcriptie

1 De Postbus 0401 Tav Ministerie van Economische Zaken Directie Energie & Omgeving Retouradres: Postbus 80015, 3508 TA Utrecht Princetonlaan 6 wwwtno ni 3508 TA Utrecht Postbus CB Utrecht jaren en worden uitgevoerd met de Hand aan de Kraan, waardoor tussentijds mede bepaald door de snelheid van de zeespiegelstijging Het betreffende be leidsscenario wordt elke 5 jaar geactualiseerd op basis van recente inzichten ingrijpen mogelijk is, als dit nodig zou blijken te zijn De ruimte voor winning wordt De bedoelde winningen worden toegestaan voor een duur van enkele tientallen matie in acht te nemen: over de onder genoemde rapporten 3 De door het Expertise Netwerk Waterveiligheid uitgevoerde review [4] u heeft ons op 17 april 015 verzocht om advies uitte brengen over het voor de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen [1]; delfstofwinning onder de Waddenzee met ingang van 016 te hanteren beleidsscenario voor de zeespiegelstijging derlandse kust [, 3]; Rijkswaterstaat uitgevoerde studies van de zeespiegelstijging voor de Ne De door Deltares, KNMI en HKV in opdracht van de Waterdienst van 1 passende beoordeling van het rijksprojéctbesluit gaswinning onder de verzoek worden toegezonden Handelsregisternummer de Algemene Voorwaarden zullen op u heeft gevraagd daarbij Deltares en KNMI te consulteren en de volgende infor Koophandel Haaglanden; Den Haag en de Kamer van zoals gedeponeerd bij de Rechtbank voor onderzoeksopdrachten aan TNO, toepassing de Algemene Voorwaarden Op opdrachten aan TNO zijn van Geachte Doorkiesnummer Advies actualisering beleidsscenario zeespiegelstijging voor deifstofwinning onder de Waddenzee Onderwerp Contactpersoon AGE iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Onze referentie 7 juni EK DEN HAAG for life

2 De snelheid van relatieve zeespiegelstijging (Z): volgende beleidsscenario per voor de zeespiegelstijging voor delfstof AGE Beleidsscenario, actualisering per /13 Blad winning onder de Waddenzee: Op grond van de technische evaluatie weergegeven in de Bijlage adviseren wij het Onze referentie 7juni 016 Bijlage Onderbouwing van het advies Hoofd Adviesgroep EZ Hopend u hiermee van dienst te zijn geweest en met vriendelijke groeten, ten over het gedrag van de zeespiegel het scenario voor (tenminste) de dan ko de daarna, etc mende 5jaar worden vastgesteld, alsmede een nieuw richtscenario voot de perio scenario Per die datum zal op grond van de dan bestaande informatie en inzich Het scenariogedeelte miv 01 wordt tot 1101 beschouwd als een 1gjt De coëfficiënten A1 en A representeren acceleratie in de zeespiegelstijging De waarden voor Z(J) gelden aan het begin van het kalenderjaar J met A 0,058 mm/(jaar) miv 01 Z (J) = Z(01) + (J 01)*A en A1 = 0,0076 mm/(jaar) met Z(007) =,181 mm/jaar tot 01 : Z(J) Z(007) + (J 007)*Ai life :; :,, for 1 nnovation

3 januari 006 (paragraaf 1) en per 1 januari 01 1 (paragraaf ) Vervolgens wordt scenario voor de zeespiegelstijging toegelicht, in het bijzonder de situatie per 1 3/13 De onderbouwing is als volgt opgebouwd Eerst wordt de historie van het beleids Blad AGE Bijlage Onderbouwing van het advies Onze referentie 7 juni 016,484 mm/jaar Die beide voorwaarden bepaalden de snelheid per op in 1985 en aansluit bij de waargenomen gemiddelde snelheid over de periode Het beleidsscenanio is zo opgebouwd, dat het start met de eenpanige versnelling Die waarde is afgeleid door Church [5] uit een wereldwijde dataset ven, is uit voorzorg een eenpanige versnelling verondersteld van 0,018 mm/(jaar) Hoewel de meetgegevens geen significante versnelling van de zeespiegel aanga Station (mm/jaar) Gemiddelde,4 Delfzijl,40 Vlielandhaven 1,8 Eemshaven,36 Kornwerderzand buiten 1,96 WestTerschelling 1,88 Schiermoog 3,48 Lauwersoog,76 Nes, Harlingen 1,5 Den Helder,36 gemiddelde kust over de periode [1] Tabel 1 Zeespiegelsnelheid, zoals gemeten op meetstations langs de Wadden mm/jaar (Tabel 1) Voor die penode van 1 5 jaar resulteerde daaruit een gemiddelde zeespiegelsnelheid van,4 tions langs de Waddenkust over de periode Voor de ontwikkeling van dit scenario zijn de meetgegevens gebruikt van meetsta Scenario voor de qebruiksruimte en het richtscenario behandelt Hieronder volgt een korte samenvatting, die achtereenvolgens de gebruiksruimte De ontwikkeling van het eerste beleidsscenario staat in detail beschreven in [1] 1 Beleidsscenario voor de zeespiegelstijging per seerde nieuwe beleidsscenario (paragraaf 4) 3) Deze punten zijn vervolgens meegenomen in de formulering van het geadvi op basis van een terugblik een aantal verbeterpunten geïdentificeerd (paragraaf for life *_

4 Deze voor de gebruiksruimte de versnelling van de zeespiegel groter zou kunnen blijken rio houdt er rekening mee, dat bij een eerstvolgende actualisatie van het scenario 4/13 Voor de periode met ingang van is een richtscenario bepaald Dat scena Blad Richtscenario AGE Onze referentie 7juni 016 eenpari ge versnelling is nodig om vanaf dan in honderd jaar een zeespiegelstij zoals in het Wadden 1 richtscenario gedaan is vanaf 01 1 voor de periode na 11016: een versnelling van de zeespiegelstijging, Richtscenario een voortzetting van hetwadden 1 scenario ten Gebruiksruimte behoeve van het bepalen van de gebruiksruimte voor de periode ning uit het Wadden 1 gebied [9]: voor actualisatie van het beleidsscenario voor de zeespiegelstijging voor gaswin Mede op basis van die documenten heeft TNO aan het ministerie advies gegeven rapport van Deltares, dat is opgesteld in opdracht van de Waterdienst van Rijkswaterstaat ten behoeve van de suppletiebehoefte langs de Nederlandse kust [8] Ten behoeve van de actualisatie per is door het ministerie van EZ advies van zeespiegelstijging op basis van klimaatmodellen voor de lange termijn naar de ingewonnen bij het KNMI [6] In haar advies [7] maakte het KNMI de vertaalslag situatie in de Waddenzee op korte termijn Daarnaast is gebruik gemaakt van een Actualisatie per scenario Het scenariogedeelte miv 011 wordt tot 11Q11 beschouwd als een j met A = 0,ll9mm/(jaar) miv 011: Z(J) = Z(011)+(J 011)*A en A1 0,018 mm/(jaar) met Z(007) =,484 mm/jaar 007 tot 01 1 : Z(J) = Z(007) + (J 007)*Ai Scenario per Box 1 Gebruiksruimte en richtscenario per cm/eeuw) van het toen geldende 3e IPCCrapport (Box 1) te zijn De vastgestelde versnelling sluit aan bij een gematigd hoog scenario (85 forlife

5 de Scenario per Box Gebruiksruimte en richtscenario per /13 Blad (85 cm/eeuw) van het toen geldende 3e IPCCrapport (Box ) AGE ging van 85 cm te bereiken Dit sluit aan bij een gematigd hoog scenario Onze referentie 7juni 016 Lokaal! regionaal nomen snelheid van de zeespiegelstijging over de periode 190 tot ca 000 Een orde van een factor zien Kortere middelingsperioden laten een nog aanzienlijk grotere variabiliteit zien Figuur 1 toont de temporele variabiliteit in de langs de Nederlandse kust waarge middeling over 30 jaar (curve obs 30yregrs in Figuur 1) laat een variabiliteit in de daarmee in overeenstemming zijn middelen De tijdschaal voor het beleidsscenario voor de zeespiegelstijging moet nodale cyclus (met een periode van 18,6 jaar) op de zeespiegelstijging weg te Het meegroeivermogen van een kombergingsgebied in de Waddenzee [1] is prin cipieel gedefinieerd op een tijdschaal, die voldoende lang is om het effect van de 31 Temporele variabiliteit stijging beleidsscenario Onderstaand wordt ingegaan op die keuzes tegen de achtergrond van waargenomen temporele en ruimtelijke variabiliteit van de zeespiegel meetstations over de referentie periode aan: lokale gemiddelde snelheid, gemeten op aan de Waddenzee gelegen Verder is impliciet aangenomen, dat de nodale cyclus geen invloed heeft op het de wereldwijde acceleratie in de Zeespiegelstijging over de periode 000, Het beleidsscenario voor de bepaling van de gebruiksruimte is tot dusver ontleend Terugblik en verbeterpunten scenario Het scenariogedeelte miv 016 wordt tot beschouwd als een jjgjt met A = O,ll6mm/(jaar) miv 016: Z (J) Z(016) + (J 016)*A en A1 = 0,018 mm/(jaar) met Z(007),484 mm/jaar 007 tot 016: Z(J) Z(007) + (J 007)*Ai z, for life 1 nnovation

6 Wereldwijd AGE [10] Ook hier ligt devariabiliteit in de orde van een factor Figuur geeft aan, welke variaties in snelheid van op wereldwijd verspreide kustmeetstations waargenomen zeespiegelstijging nog resteren na toepassing van een 16jaar voortschrijdend gemiddelde op de meetgegevens over de periode 7juni 016 Onze referentie forlife voldoend lange meetreeks, die meerdere nodale cycli omvat om de invloed van de nodale cyclus afdoende uit te middelen Om aan te sluiten ging ten behoeve van het beleidsscenario Waddenzee te worden afgeleid uit een bij de definitie van het meegroeivermogen dient de snelheid van de zeespiegelstij De referentieperiode voor de bepaling van de zeespiegelstijging in [Ij was te kort Bevindingen dus bestaat uit een rest signaal na de middeling over tijd Gezien de waargenomen patronen is het goed mogelijk, dat de temporele variabi de nodale cyclus, dat zich niet gedraagt volgens een strikt constante amplitude, en liteit voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door dat deel van het signaal van ons De periodiciteit van de nodale cyclus ligt scherp vast(18,6jaar) Echter, de amplitude van de nodale cyclus varieert in de tijd []: voor de periode vertoont deze amplitude een variatie tussen 1,3 en,0 cm; voor de periode wordt 1, +1 0,9 cm opgegeven Daaraan wordt in [] de conclusie verbonden, dat de data geen aanleiding geven tot een trend in de amplitude van de nodale cyclus TNO acht die conclusie plausibel, omdat de nodale cyclus zijn oorsprong heeft in de beweging van hemellichamen en niet in het klimaat op aarde waargenomen signaal en het signaal afgeleid uit wereldwijd verspreide meetstati Er lijkt een correlatie in tijd te bestaan tussen het langs de Nederlandse kust de snelheid van de zeespiegelstijging Uit de meetgegevens blijkt, dat op een tijdschaal van tientallen jaren een in Evaluatie TNO verhouding tot de trend over een eeuw aanzienlijke temporele variabiliteit bestaat in ZEE

7 ,, t r ItL tia: t L ttkid ti a Ite 1it: tt ei,i :L ti iis 1 ig t ir; Lii 1! li S 1 I L1iL > : 1, (L; I LI 1 13 E É 1 i6 eartrdnds i 1 1 r ye& trerids leidsscenario, dat mlv geldt NB de gele stippellijn met label TNO heeft betrekking op het be langs de Nederlandse kust [bron: KNMI, 015] Figuur 1 Variatie in de snelheid van de zeespiegelstijging uiicertairy 4 1 ±, l_ \ \ \ ï :, y f f \ : J \ _\ \,/, / 1 Figuur Variatie in de snelheid van de zeespiegelstijging wereldwijd [10] Centre time of 1 6 year period t I Wiriddw centes are 1 yearapart Trendp1ottecj a cerire tim4 ot is4year \I1 i \ / \ 1 1, J \j \ j_ t, 5 t,

8 tor 3: VlielandHaven: 1,8 mm/jaar; Schiermonnikoog: 3,48 mm/jaar (Tabel 1) De lokale variabiliteit in de uit metingen afgeleide snelheden op de aan de Waddenzee gelegen meetstations over de periode bedraagt bijna een fac 3 Ruimtelijke variabiliteit AGE juni 016 Onze referentie name tussen de meetstations in het Waddengebied moeten worden verklaard Dat neemt niet weg, dat in vervolgonderzoek ook meer lokale verschillen met kunnen sluiten bij de resultaten van het recente onderzoek mbt de Nederlandse Bevindingen uitkomsten van dat onderzoek is er geen fysische basis voor de keuze om speci leidsscenanio voor de zeespiegelstijging voor de Waddenzee Ten einde aan te kust [, 3] volgt TNO hier de keuze van Deltares voor de zes hoofdmeetstations fieke meetstations wel of niet te betrekken in de analyse ten behoeve van het be Het Expertise Netwerk Waterveiligheid beveelt aan het onderwerp ruimtelijke vanabiliteit urgent te onderzoeken [4] TNO onderschrijft die urgentie Hangende de hydrodynamische verschillen, atmosferische invloeden (wind, windrichting, ) ondergrondse stabiliteit van de peilmerken, factoren als: Nederlandse kust Deze ruimtelijke variabiliteit kan zijn oorzaak vinden in lokale tussen de uit metingen afgeleide snelheden van de zeespiegelstijging langs de Er bestaan aanzienlijke, en voor een belangrijk deel systematische, verschillen Evaluatie TNO lingen, Delfzijl) jaar) systematisch ca 30% hoger dan die langs de Waddenkust (Den Helder, Har IJmuiden) zijn in beide door Deltares onderzochte tijdreeksen (40 jaar en 100+ De snelheden langs de Nederlandse westkust (Vlissingen, Hoek van Holland, mm/jaar; Hoek van Holland:,81 mm/jaar Hetzelfde geldt voor de periode : Harlingen: 1,7 mm/jaar; Hoekvan Holland:,36 mm/jaar kust over de periode [, 3] is ongeveer een factor : Harlingen: 1,36 De regionale variabiliteit tussen de zes hoofdmeetstations langs de Nederlandse forlife

9 41 Gebruiksruimte 9/13 Blad 4 Beleidsscenario per AGE Onze referentie 7 juni 016 forlife [1] om stapeling van cpnservatieve aannames te vermijden LOESS onverkort overgenomen, alsook de daaruit resulterende verwachtingswaarden voor de Nederlandse kust: term: 0,8 mm/jaar (extra term over de spanperiode),04 mm/jr De keuze voor verwachtingswaarden is conform de overwegingen in Voor de spanperiode 1994 t/m 013 volgt aldus een gemiddelde snelheid van Lineaire term: 1,76 mm/jaar (gemiddelde over de periode 1890 t/m 013); TNO heeft de aannames van Deltares [3] voor het bepalen van de LOESSterm Uitwerking TNO kader van het beleidsscenario voor de Waddenzee de voorkeur dus Een langere meetreeks, in dit geval 60 jaar, heeft voor toepassing in het is deze periode van 0 jaar relatief kort in relatie tot het effect van de nodale cy ook satelietwaarnemingen beschikbaar zijn Zoals aangegeven in paragraaf 31 Opmerkingen TNO van 3 nodale cycli omvat TNO merkt ook op, dat het laatste deel van de spanperiode (1994 t/m 013) overeenkomt met de periode waarover op wereldschaal TNO merkt op, dat de door Deltares gekozen spanperiode van 60 jaar de duur Door deze keuze legt Deltares meer de nadruk op nietlineaire effecten, die zich 50% 50% reeks 1890 tlm 013 Binnen die spanperiode is door Deltares het volgende aangenomen: zouden kunnen hebben voorgedaan in de afgelopen tientallen jaren gevens van een spanperiode van 60 jaar in beschouwing genomen Die periode betreft 1954 tlm 013 en beslaat de tweede helft van de totale ond?rzochte meet Voor het bepalen van de waarde van die LOESSterm heeft Deltares de meetge ruimte voor nietlineaire effecten (via de zgn local estimate of LOESSterm) gewicht voor de data uit de eerste 40 jaar (periode 1954 t/m 1993); gewicht voor de data uit de 0 jaar daarna (periode 1994 t/m 013) Wel laat Deltares in [3] via analyse van residuen van een lineaire trendanalyse voor een significante versnelling op regionale schaal voor de Nederlandse kust; dit geldt voor beide onderzochte tijdreeksen (100 jaar, 40 jaar) Nederlande kust met een snelheid lineair in de tijd Die studies geven geen basis De recente studies van Deltares [, 3] beschrijven de zeespiegelstijging langs de Recent onderzoek snelheid van de zeespiegelsti/ging kale meetgegevens af te leiden nu ook aan de Waddenkust voordoet, ook al is die (nog) niet significant uit de lo ning gehouden met de mogelijkheid, dat een wereldwijde versnelling zich lokaal In het vigerende beleidsscenario voor de zeespiegelstijging is uit voorzorg reke /

10 Z(J) als functie van jaar J van de vorm: Z(J) = Z(Jref) A1 (J Jref) Blad TNO vervolgens een model toegepast voor de snelheid van de zeespiegelstijging In lijn met de tot nu toe gehanteerde formulering voor het beleidsscenario heeft AGE Onze referentie 7 juni 016 dan volgens het scenario voor de gebruiksruimte eerstvolgende actualisatie de zeespiegelstijging sterker zou blijken te versnellen legd Binnen het huidige beleidsscenario is als voorzorg aangenomen, dat per de Het richtscenario [1] is bedoeld om het perspectief te geven voor verdere winningsactiviteiten na de 5 jaar periode, waarvoor de gebruiksruimte wordt vastge 4 Richtscenario en het op basis van waarnemingen voor de Nederlandse kust afgeleide model Opgemerkt wordt dat de genoemde resultaten van Church, evenals die van Deltares, gebaseerd zijn op meetgegevens afkomstig van vaste meetstations langs kusten en op eilanden Uit Tabel blijkt, dat er consistentie bestaat tussen de wereldwijde waarnemingen 1961 tlm 009 gemiddelde snelheid mm/jr 1,9 +10,4,0 eenparige versnelling mm/jr 0, tlm 009 gemiddelde snelheid mm/jr 1,7 +1 0, 1,8 (wereldwijd) (NL kust) Periode Church [10] TNO model afgeleide model voor de Nederlandse kust Tabel Vergelijking wereldwijde trend volgens Church [10] met het door TNO model voor de Nederlandse kust op basis van Deltares onderzoek [3] de waarden, die volgen uit toepassing van het voor dit advies door TNO afgeleide uit 006 [5} van de wereldwijde trend in de snelheid van de zeespiegelstijging Church [10] heeft in 011 een actualisatie gepubliceerd van zijn eerdere schatting Tabel geeft een vergelijking van de door Church gerapporteerde waarden met Vergeliikinq met wereldwiide trend Uit de modelvergelijking volgt dan: Z(007) =,181 mm/jr A1 = 0,0076 mm/jr Z(1890) = 1,9 mm/jr gevonden gemiddelde waarden voor de snelheid van de zeespiegelstijging over waarin Jref een te kiezen referentiejaar is Met dit model kunnen de door Deltares de periode 1890 tlm 013 en over de spanperiode goed worden gereproduceerd met als parameterwaarden: forlife j nnovation 0,004 0,008

11 komend met een stijging van 85 cm/eeuw De in het richtscenario tot nu toe aangehouden versnelling (zie de gele stippellijn in Figuur 1) is veel groter dan door de recente KNMIscenario s W en G wordt aangegeven Evaluatie en voorstel TNO Onze referentie, overeen in paragraaf ) De bijbehorende versnelling A bedraagt 0, 1 16 mm/jr Figuur 1 toont het richtscenario volgens het vigerende beleidsscenario (zie Box AGE juni 016 forlife winning van de betrokken projecten Om die reden adviseert TNO om het beleidsscenario niet langer op een vast jaar te laten starten, maar te specificeren voor aan de eerstvolgende datum van actualisatie Hoewel het richtscenario langer vooruitkijkt, is het als zodanig slechts geldig tot twee aansluitende perioden: Tot dusver is de snelheid van de zeespiegelstijging per als startjaar gekozen voor het beleidsscenario (zie Box 1 in paragraaf 1 en Box in paragraaf ) Periode 1 Tot aan de eerstvolgende datum van actualisatie (gebaseerd op lange termijn historische trend); Echter, bij de toetsing van de belasting (zoals gedefinieerd in [1]) ten gevolge van bodemdaling tegen de toegekende gebruiksruimte (op basis van een 6jaar voortschrijdend gemiddelde) en ook bij de toetsing tegen het Meegroeivermogen (19 terug in de tijd ook relevant, in feite tot 0 jaar voorafgaande aan de start van de referentie jaar De laatste 5 jaar van Periode 1 zijn dan de basis voor het vaststellen van de Gebruiksruimte De grootheid Z(007) fungeert dan niet langer als startjaar, maar als jaar voortschrijdend gemiddelde) is de snelheid van de zeespiegelstijging verder seerd op mogelijke sterkere versnelling) Periode Met ingang van de eerstvolgende datum van actualisatie (geba 43 Geldigheidsduur aangegeven Zonodig moet de winning daar dan op worden aangepast van winningsactiviteiten voor de komende tientallen jaren Nadrukkelijk wordt hierbij vermeld, dat dit richtscenario slechts geldt voor de komende 5 jaar en dan weer ontwikkeling van de versnelling te kiezen, die aan beide varianten evenveel gewicht toekent, maar in 01 wel aansluit bij de met de formule voor de gebruiks aan die beide varianten TNO stelt daarom voor om voor het richtscenario een is een pragmatische oplossing gekozen komende eeuw Voor de bepaling van gebruiksruimte voor delfstofwinning onder de Waddenzee, waarvoor de ontwikkelingsverwachting elke vijfjaar wordt herzien, Voorgesteld wordt om voor het nieuwe richtscenario een versnellingsterm te han ruimte gevonden waarde Dit geeft een waarde voor de versnelling van de zeespiegelstijging van 0,058 mm/jr Zoals ook bedoeld in [1], biedt het richtscenario een perspectief voor de planning per 01 aan actualisatie onderhevig zal zijn, waarbij het perspectief voor de winning an teren, die aansluit bij de onzekerheidsbandbreedte van de beide KNMImodelvarianten (Figuur 1) KNMI heeft echter geen waarschijnlijkheid toegekend ders, eventueel ook ongunstiger, kan blijken te zijn dan nu door het richtscenario Er is nog veel onduidelijkheid over de ontwikkeling van de zeespiegelstijging in de a

12 der de Waddenzee: 1/13 Beleidsscenario, actualisering per beleidsscenario per voorde zeespiegelstijging voordelfstofwinning on Blad De bovenstaande evaluatie leidt tot de volgende formulering van het geadviseerde 44 Advies Onze referentie 7juni 016 forlife AGE scenario Per die datum zal op grond van de dan bestaande informatie en inzich de daarna, etc mende 5 jaar worden vastgesteld, alsmede een nieuw richtscenario voor de perio ten over het gedrag van de zeespiegel het scenario voor (tenminste) de dan ko Het scenariogedeelte miv 01 wordt tot 1101 beschouwd als een De coëfficiënten A1 en A representeren acceleratie in de zeespiegelstijging De waarden voor Z(J) gelden aan het begin van het kalenderjaar J met A = 0,058 mm/(jaar) miv 01 Z (J) Z(01) + (J 01 )*A en A1 0,0076 mm/(jaar) met Z(007),181 mm/jaar tot 01 : Z(J) = Z(007) i (J 007)*Ai De snelheid van relatieve zeespiegelstijging (Z): :

13 Lauwersoog en Vierhuizen Bijlage 3 R(jksprojectbesluit over aardgaswinning vanaf de locaties Moddergat, [1] Gaswinning binnen randvoorwaarden Passende beoordeling van het AGE Referenties Onze referentie 7 juni 016 Church et al, Surv Geophys, (01 1 ), 3: 585 ev [10] SeaLevel rise from the Late l9th to the early lst century TNO ref AGE (011) Lauwersoog en Vierhuizen te voor gaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, [9] Actualisatie beleidsscenario zeespiegestijging voor bepaling gebruiksruim Deltares, rapport no (010) D Dillingh, F Baart, JG de Ronde [8] Definitie zeespiegelstijging voor bepaling suppletiebehoefe Advies KNMI! Mondiaal Klimaat (per verzonden op 1 april 011) Waddenzee [7] Scenario s voor zeespiegelstijging ten behoeve van gaswinning onder de [6] Brief EL&I (kenmerk ETM/EM , dd 31010) aan KNMI Geophys Res Let, 33, L0160, doi: 10109/005GL0486, 006 Church, JA &White, NJ, 006: [5] A 0 th century acceleration in global sealevel rise Kenmerk ENW153 Advies aan het ministerie van Infrastructuur en Mileu dd Expertisenetwerk Waterveiligheid (ENW) [4] Advies rapporten zeespiegelmonitor zeespiegelstijging Opgesteld door Deltares, KNMI en HKV Deltares rapport no (1001 5) [3] Zeespiegelmonitor 014 Rekenmethode voor huidige en toekomstige Opgesteld door Deltares, KNMI en HKV Deltares rapport no (Jan 014) [) Zeespiegelmonitor Ministerie van Economische Zaken (006) forlife